Sarala Geetaa (Gujarati) in English:
॥ sarala geetaa (gujaraatee)॥
sarala geetaa (gujaraatee)
shree yogeshvarajee
prakaashaka :
sarvamangala chereet’ebala t’rast’a
sakala epaart’ament’sa eksa-3/4
naaranapuraa, amadaavaada-13
1990 aavri’tti
A Note by the transliterator Suresh Vyas: At some places in this Gujarati Gita Suresh Vyas have made a few changes । Suresh Vyas have swapped or changed the words to make it more singable or to give correct meaning of the verse as given by Bhaktivedanta Swami Prabhupada । The original verse lines are shown in ( ) next to changed lines । If you like this, use it every day, and tell to others about it । Jai Sri Krishna!
geetaanum maahaatmya
pri’thvee kahe chhe :
praarabdha tano bhoga je jagamaam jana karataa, bhakti uttama te kaho kema karee labhataa? ॥ 1 ॥
vishnu bhagavaana kahe chhe :
praarabdha bhale bhogave, geetaarata pana je, sukhee mukta te thaayachhe, lepaaye naa te ॥ 2 ॥
geetaa dhyaana karyaa thakee paapa kadee na ad’e, padma jema jalamaam chhataam jala ene na ad’e ॥ 3 ॥
geetaa jyaam ne paat’ha jyaam geetaajeeno thaaya, prayaaga jevaa teertha tyaam sarve bhegaa thaaya ॥ 4 ॥
geetaa-aashraya hum rahum, geetaa ghara maarum, geetaajnyaana thakee ja hum trilokane paal’um ॥ 5 ॥
karma kare koee chhataam, jo geetaa-amala kare, jeevana mukta te thaaya ne sarva prakaara tare ॥ 6 ॥
(karma kare koee chhataam, geetaa-amala kare, jeevana mukta te thaaya ne sarva prakaara tare ॥ 6 ॥)
geetaachhe tyaam anya koee shaastronum shum kaama, prabhunaa mukhathee pragat’a chhe geetaa divya tamaama ॥ 7 ॥
(geetaachhe tyaam anya chhe shaastronum shum kaama, prabhunaa mukhathee pragat’a chhe geetaa divya tamaama ॥ 7 ॥)
bhavasaagara chhe ghora aa, taravaa maage je, geetaaroopee naavanum sharana laee le te ॥ 8 ॥
pavitra geetaa-grantha aa, preme je pad’hashe, prabhune paamee shoka ne bhayathee te chhoot’ashe ॥ 9 ॥
geetaa preme je pad’he, praanaayama kare, poorvajanma aa janmanaam tenaam paapa t’al’e ॥ 10 ॥
snaana karyaathee jaayachhe mela dehano jema, geetaa snaane jaayachhe maayaano mala tema ॥ 11 ॥
prabhumukhamaanthee neekal’ee geetaa je vaanche, anya shaastrane te bhale vaanche naa vaanche ॥ 12 ॥
gangaajala peedhaa thakee amri’tasvaada mal’e, geetaanee gangaa thakee beejo janma t’al’e ॥ 13 ॥
upanishadanee gaayane gopaale dohee, arjuna vaachharad’o, rahyum geetaa doodha sohee ॥ 14 ॥
geetaa eka ja shaastra chhe, kri’shna eka ja deva, mantra temanum naama ne karma temanee seva ॥ 15 ॥
dhyaana
prabhue pote premathee kahee nija sakhaane, vyaasa maharshie karee jenee rachanaane; ॥ 1 ॥
ad’haara te adhyaayanee, amri’tathee ja bharee, bhavataaraka geetaa, tane yaada rahyo chhum karee ॥ 2 ॥
kamalasamee sohee rahee aankha jemanee te, vyaasa maharshi, hum namum aaja khooba preete; ॥ 3 ॥
tela mahaabhaarata tanum bharee jalaavyo chhe, jnyaana deevad’o aa tame divya jagaavyo chhe ॥ 4 ॥
sharane aave temane paarijaata jevaa, jnyaanee kri’shna, namana hajo geetaa gaanaaraa! ॥ 5 ॥
vaasudeva, chaanura ne kamsa tanaa hananaara, jagadguru, tamane namum, kri’shna, shaanti dharanaara! ॥ 6 ॥
moongaa bole, panguye chad’he parvate tema, jenee kri’paa thataam; namum kri’shna, karee do rema ॥ 7 ॥
brahmaa, eendra, varuna ne deva smare jene, divyagaanathee gaaya chhe veda maheem jeneh’ ॥ 8 ॥
dhyaana dharee haiye jue yogee jana jene; jene deva na jaanataa, deva namum tene ॥ 9 ॥
–xxx–
sarala geetaa
adhyaaya 1 : arjunavishaadayoga
(doharaa)
dhri’taraasht’ra kahe chhe :
kurukshetranaa teerthamaam mal’iyaa lad’avaa kaaja, kaurava paand’ava temane karyum shum kaho aaja ॥ 1 ॥
sanjaya kahe chhe :
yoee paand’avasainyane raajaa duryodhana, drona guru paase jaee bolyo ema vachana ॥ 2 ॥
gurudeva, senaajuo paand’avanee bhaaree, drupadaputra tama shishyathee sajja thaee saaree ॥ 3 ॥
arjuna bheemasamaa ghanaa yoddhaa chhe shooraveera, mahaarathee yuyudhaana chhe drupada viraat’a adheera ॥ 4 ॥
purujita kunteebhoja chhe shailya shresht’ha gunavaana, dhri’sht’aketu ne chekitaana kaasheeraaja balavaana ॥ 5 ॥
yudhaamanyu vikraanta ne abhimanyu ranaveera, uttamauja draupadee-tanaya sau mahaarathee veera ॥ 6 ॥
have aapanaa sainyanaa kahum shresht’ha janane, dvijashresht’ha he, saambhal’o sankshepa maheem te ॥ 7 ॥
tame, bheeshma ne karna chhe senaapati kri’pa chhe, ashvatthaamaa vikarna nesaumadatti pana chhe ॥ 8 ॥
beejaae bahu veera chhe vividha shastravaal’aa, yuddhanipuna jeevana mane arpana karanaaraa ॥ 9 ॥
viraat’a senaa aapanee rakshaa bheeshma kare, paand’avasenaa svalpa chhe, rakshaa bheema kare ॥ 10 ॥
badhee taraphathee bheeshmanee rakshaa sarva karo, nija sthaane oobhaa rahee rakshaa sarva karo ॥ 11 ॥
kurumaam vri’ddha pitaamahe shankha vagaad’yo tyaam, simhanaadathee sainyamaam harsha chhavaayo haa! ॥ 12 ॥
panava shankha aanaka ane bheree gomukha tyaam, sahasaa vaagyaam ne thayo ghora shabda ranamaam ॥ 13 ॥
sapheda ghod’e shobhataa mot’aa rathavaal’aa, kri’shne arjune shankhane divya vagaad’yaa tyaam ॥ 14 ॥
paanchajanya kri’shne ane devadatta arjuna, paund’ra vagaad’yo shankhane bheeme laavee dhoona ॥ 15 ॥
kunteeputra yudhisht’hire ananta vijaya val’ee, shankha vagaad’yo, sho rahyo shabda badheya pharee ॥ 16 ॥
sughosha manipushpaka dhvani nakula ane sahadeva, tema dhvani kaiye karyaa shankhatanaa svayameva ॥ 17 ॥
kaasheeraaja viraat’a ne drupada draupadee baala, dhri’sht’adyumna abhimanyue dharyaa dhvanithee taala ॥ 18 ॥
khal’abhal’aavataa aabha ne dharateene svara e , jaane ura kaurava tanaa cheeree pri’thak kare ॥ 19 ॥
kauravanee lad’avaa ubhee senaane joee, dhanusha ut’haaveene rahyo arjuna tyaam bolee ॥ 20 ॥
ree’shikesha achyuta he, ratha maaro raakho, banne senaa madhyamaam ratha maaro raakho ॥ 21 ॥
lad’avaa ubhaa sarvane la_um jaraa joee, lad’avaa laayaka kona chhe la_um jaraa joee ॥ 22 ॥
duryodhana-hita chaahataa lad’avaa kaaja mal’yaa, kona kona ranamaam mal’yaa joum aaja jaraa ॥ 23 ॥
sanjaya kahe chhe :
arjunanaa vachano sunee shreekri’shne jaladee, banne senaa madhyamaam ratha raakhyo pakad’ee ॥ 24 ॥
bheeshma drona jevaa ghanaa raajaa jemaa chhe, jo kaurava senaa ubhee paartha, baraabara te ॥ 25 ॥
pitaa pitaamaha ne guru maamaa ne bhaaee, putra pautra mitro val’ee snehee hitakaaree ॥ 26 ॥
evaa joee svajanane karoonataa dhaaree, bolyo arjuna shokathee khinna thaee vaanee ॥ 27 ॥
sasaraa temaja svajanane ranamaamhee joee, drave naheem evo hashe kat’hora jana koee! ॥ 28 ॥
anga shithila maarum thatum, vadana sukaaee jaaya, shareera kampe, shokathee romaancha mane thaaya ॥ 29 ॥
dhanusha haathathee sarakatum, daaha tvachaamaam thaaya, chitta bhame, maaraa thakee naaja ubhaa rahevaaya ॥ 30 ॥
lakshna dekhaaye mane amangala badhaam ye, svajanone maarye naheem mangala kaim thaaye ॥ 31 ॥
vijaya raajya sukha naa chahum, kri’shna kharekhara hum, raajya bhoga jeevana mal’e ananta toye shum! ॥ 32 ॥
yene maat’e raajya ne vaibhava sukha chahiye, praana tajee ranamaam ubhaa sukhane chhod’ee te ॥ 33 ॥
pitri’ tema aacharya ne putra pitaamaha aa, sasaraa maamaa pautra ne sambandhee saghal’aa ॥ 34 ॥
triloka kaaje te hane, hanum na toye hum, pri’thvee maat’e to pachhee hanum temane shum? ॥ 35 ॥
kauravane maaryaa thakee mangala shum mal’ashe? aatataayeene maarataam amane paapa thashe ॥ 36 ॥
bandhujanone maaravaa chhaaje naa amane, svajanone maarye mal’e mangala shum amane! ॥ 37 ॥
lobha thakee naasee gaee buddhi kauravanee, mitra droha kulanaashanum dekhe paapa naheem ॥ 38 ॥
parantu kulanaa naashano dosha doora karavaa, ame chaheee kema naa jaana chhataam taravaa ॥ 39 ॥
kulanaa naashe thaayachhe kuladharmono naasha, dharma jataam kula kyaam rahyum, adharma vyaape khaasha । । 40 ।
kulanee streemaam aavato adharmathee to dosha, sankara santaano tethee thaye dosha ॥ 41 ॥
(kulanee streemaam aavato adharmathee to dosha, sankara santaano tethee thaye kosha ॥ 41 ॥)
sankara santaano thakee kula to narake jaaya, shraaddha thaaya naa pitri’num patana temanum thaaya ॥ 42 ॥
kulina sankara lokanaa doshothee naase, jaatikulatanaa dharma ne duh’kha sadaa vaase ॥ 43 ॥
dharmabhrasht’ano narakamaam sadaa thaayachhe vaasa, ema saambhal’yum chhe ame uttama janathee khaasa ॥ 44 ॥
mal’yaa raajyaanaa lobhathee svajanone hanavaa, paapa karma te to khare mal’yaa ame karavaa ॥ 45 ॥
tethee to chhe shresht’ha ke karum saamano naa, shastra vinaano chho hane mujane kaurava aaa ॥ 46 ॥
ema kahee besee gayo rathamaam partha praveena, dhanusha baana mookee daee thaee shokamaam leena ॥ 47 ॥
adhyaaya 2 : saankhyayoga
sanjaya kahe chhe :
aaamsu aankhomaam ne val’ee hri’dayamaam laee shoka, besi gayo arjuna tyaam kahee yuddhane phoka ।
(aaamsu aankhamaam ne val’ee hri’dayamaam laee shoka, ubho rahyo arjuna tyaam kahee yuddhane phoka । )
kri’shne e arjunane deedhee sheekha apaara, sheekhaamana te chhe khare geetaajeeno saara ॥ 1 ॥
are yuddhamaam aa tane thayo kema chhe shoka, maana keertee naa aapataam neendashe tane loka ॥ 2 ॥
kaayarataane chhod’a ne oobho thaa lad’avaa, tane chhaajatum aa nathee oobho thaa lad’avaa ॥ 3 ॥
arjuna kahe chhe :
kema kareene kri’shna aa yuddha maheem lad’avum, kaho bheeshma ne dronanee saathe shem lad’avum? ॥ 4 ॥
poojaneeya chhe e badhaa, vera kema karavum, ethee to uttama khare bhikkshu banee maravum ॥ 5 ॥
loheebheenaa haathathee raajya bhogavum aa, e ichchhaa maaree nathee, satya kahum chhum haa! ॥ 6 ॥
kono vijaya thashe ame jaaneee naa te, jenaa vinaa marana bhalum lad’avaa oobhaa te ॥ 7 ॥
maarum mana moonjhaayalum karee shake naa viveka, shikshaa do saachee mane, toot’e na maaree t’eka ॥ 8 ॥
(maarum mana moonjhaayalum karee shake naa viveka, shikshaa do saachee mane, toot’e na maaro t’eka ॥ 8 ॥)
sharane aavyo aaja hum, uttama shikshaa do; lad’avaanee ichchhaa nathee, bhale game te ho ॥ 9 ॥
svargatanum ye raajya jo pri’thvee saatha mal’e, dila hananaaro shoka naa maaro toya t’al’e ॥ 10 ॥
sanjaya kahe chhe :
ema kahee kri’shnane mahaaveera arjuna, naheem lad’um evum kahee oobho dhaaree mauna ।
kri’shne arjunane kahyum karataam smita jaree, saache mithyaa vaatano shoka rahyo tum karee ॥ 10 ॥
shree bhagavaana kahe chhe :
pand’itanaa jevum vade ne val’ee shoka kare, pand’ita jeevana maranano shoka kadee na kare ।
(pand’itanaa jevum vade parantu shoka kare, pand’ita jeevana maranano shoka kadee na kare । )
hum ne tum aa raajavee hataa pahelaam naa, bhavishyamaam pana naa hashe ema maanato naa ।
baala juvaana bane badhaam thaaya vri’ddha pana tema, maravum saune chhe khare, duh’khee thavum to kema! ॥ ॥
t’aad’ha taapa sukha-duh’khane denaaraa vishayo, chalaayamaana anitya chhe, te sahu bhaarata o! ॥ ॥
vishaya tema sukhaduh’khathee vyathaa na jene thaaya, dheera purusha te chhevat’e amri’tapadamaam nhaaya ॥ 15 ॥
asatya amara kadee nathee, nathee satyano naasha, tatvavaana evee dhare sheekshaa tenee khaasa ।
ye vyaapaka sarvatra chhe te avinaashee jaana, avinaasheeno naasha naa thaaya kadee te maana ।
aatmaano naa naasha chhe, thaaya dehano naasha, ema samaja to naa rahe shokatano avakaasha ।
hanela ke hananaara je aatmaane maane, aatmaa naa maare mare, te jana naa jaane ।
aatmaa naa janme mare, hane naheem na hanaaya, nitya sanaatana chhe kahyo, anaadi tema sadaaya ।
avinaashee aja nitya je aatmaane jaane, te kone maaree shake maraayalaam maane? ॥ 21 ॥
yoonaa vastra tajee dhare naveena vashtro loka, aatmaa dhare deha tema navo naa kara shoka ।
(joonaa vastra tajee dhare naveena vashtro loka, tema deha dhaare nano aatmaa, naa kara shoka । )
shastrothee chhedaaya naa, agnithee na bal’e, sookaaye naa vaayuthee, jalathee naa palal’e ।
naa chhedaaye naa bal’e naa bheenjaaya na sukaaya, sarvavyaapaka nitya chhe, aatmaa rahe sadaaya ॥ 24 ॥
avikaaree avyakta ne achintya chhe te to, evum jaanee naa ghat’e shoka kadee karavo ॥ 25 ॥
yanma marana aatmaatanaam athavaa to tum maana, to pana karavo shokanaa ghat’e tane te jaana ।
yanme te maratum sadaa, marela janme tema, tevo jagatano niyama chhe, shoka thaaya to kema? // ॥
vyakta madhyamaam thaaya chhe, aadi anta avyakta, jeeva badhaa; shaane pachhee thaaya shokamaam rakta? ॥ ॥
acharaja paameene jue koee aatmaane, acharajathee bole sune koee aatmaane; ॥ ॥
shrotaa vaktaa sarva te hajaaramaanthee koka, jaanee shakataa aatmane karod’amaanthee koka ॥ 29 ॥
shareeramaam aatmaa rahyo te na kadee maraaya, tethee koee jeevano shoka karee na shakaaya ॥ 30 ॥
taaro dharma vichaara to, shoka doora aa thaaya, dharmayuddhane kaaja chhe kshatriyonee kaaya ।
svarga dvaara chhe yuddha aa anaayaasa aavyum; sukhee hoya kshatriya te yuddha labhe aavum ।
kareesha naa tum yuddha to dharma khare chukashe, kalanka kaayarataatanu lokoye mukashe ।
apayasha karataam mota chhe khare kahyum saarum, apayashamaam jeevye naheem bhalum thaaya taarum ।
bhayathee tum naasee gayo, ema kaheshe veera, kaim kaim loka chalaavashe vachanonaa pana teera ॥ 36 ॥
maana tene je aapataa tuchchhaja ganashe te, nindaa karashe shaktinee, duh’kha kharekhara e ।
marashe to tum paamashe svargatano aananda, raajya paamashe jeetataam, lad’a to tum saananda ।
laabhahaani sukhaduh’kha ho, jeeta mal’e ke haara, sarakhaam tene maana ne lad’avaa thaa taiyaara ।
kartavya ganee yuddha aa khare lad’ee le tum, paapa tane naa laagashe, satya kahum chhum hum ।
nyaana kahyum aa to, have da_um yoga upadesha, tee jaanee tod’ashe karmabandha ne klesha ।
yanmaantaramaam naasha naa yogabuddhino thaaya, svalpa dharma-aachaarathee bhayane paara karaaya ॥ 40 ॥
yogavri’tti to hoya chhe eka laksha vaal’ee, yogaheena buddi ganaam hoya dhyeyavaal’ee ।
vedavaadamaam rata thayaa kaamee chanchal’a loka, janma marana phala aapataam karma karechhe koka । ॥
svarga chaahataa te sadaa madhura vade chhe vaana, bhoga vaasanaathee gane uttama kaim naa aana ।
bhogamaheem d’oobee gayum chanchala mana jenum, samaadhimaam jod’aaya naa mana kadiye tenum ।
trigunaatmaka chhe veda to, gunaateeta tum thaa, dvandarahitane shuddha ne jnyaanee yogee thaa ॥ 45 ॥
kuvaatano je hetu te sarovaramaamhi sare, tema vedano marma sau jnyaanamaamhi mal’e ।
karma karee le, kara naheem phal’anee chintaa tum, karma chhod’aje naa kadee, shikshaa aapum hum ।
sanga tajee mana yogamaam jod’ee karma karaaya, phalamaam samataa raakha to, samataayoga ganaaya ।
nyaana vinaanum karma naa uttama chhe tethee, jnyaanee bana, phala chaahataa kri’pana kahyaa tethee ।
paapapunyathee para rahe jnyaanee yogee to, yogee thaa tum, karmamaam kaushala yoga kahyo ॥ 50 ॥
nyaanee karmonaa phale mamataa naa raakhe, janmabandhanathee chhoot’ataam amri’tarasa chaakhe ।
nyaanathakee tum mohane taree jashe jyaare, baahyajnyaana ne bhoganee virati thashe tyaare ।
bahu sunavaathee che thaee chanchala buddhi te, achala samaadhi maheem jashe, tyaare yoga thashe ।
arjuna kahe chhe :
sthira buddhi chhe jemanee, samaadhi paamyaa je, kema rahe te ne vade, she ol’akhaaya te? ॥ ॥
shree bhagavaana kahe chhe :
chhod’e saghal’ee kaamanaa manamaam ut’hatee je, aatmanande magna chhe sthitaprajnya kahyaa te ॥ 55 ॥
duh’kha pad’e to shoka naa, sukhanee naa tri’shnaa, raaga krodha bhaya chhe gayaa, te muni sthita mananaa ।
saarum maat’hum paamataam chanchala je naa thaaya, na shoka kare ke naa hase, jnyaanee te ja ganaaya ।
yema kaachabo angane sankochee le chhe, indriyone vishayathee jnyaanee sankele ।
vishayo je naa bhogave tenaa vishaya chhut’e, rahyo sahyo pana svaada to prabhu paamye ja chhut’e ।
yatna kare jnyaanee chhataam indriyo balavaana, manane khenchee jaaya chhe vishayomaam te jaana ॥ 60 ॥
tenaa para samyama karee matpara je jana thaaya, indriyo vashamaam kare jnyaanee te je ganaaya ।
dhyaana dharyaathee vishayanum sanga chhevat’e thaaya, kaama sangathee krodha kaamathee te pachheethee thaaya ।
(dhyaana dharyaathee vishayanum sanga chhevat’e thaaya, kaama sangathee krodha kaamathee pachheethee thaaya । )
krodha thakee sammoha ne vivekano pana naasha, ante buddhinaasha ne tethee thaaya vinaasha ।
raagadveshane chhod’ataam vishayo seve je, samyamane saadhee sadaa prasaada paame te ।
te prasannataathee thato sarva duh’khano naasha, prasannataathee thaaya chhe manamaam sthirataa-vaasa ।
chanchalane buddhi nathee, nathee bhaavanaa tema, bhaavanaa vinaa shaanti naa, ashaantane sukha kema? ॥ ॥
indriyonee saathamaam maa pana jo jaaye, naava vaayuthee tema to buddhi harana thaaye ।
tethee jene indriyo vishayothee vaal’ee, tenee buddhi thaaya chhe sthirataa-sukhavaal’ee ।
vishayomaam oonghe badhaam, yogee vishaya-udaasa, prabhu prakaashathee doora sau, yogee prabhunee paasa ।
samudra paaneethee bane jema kadee na ashaanta, tema kaamanaathee rahe nirvikaara ne shaanta ।
te ja shaantine mel’ave tri’shnaa naa jene, ahankaara mamataa taje, shaanti mal’e tene ॥ 71 ॥
braahmee sthiti aa mel’avee mohita naa kadee thaaya, marana same temaam rahye mukti maaraga jaaya ॥ 72 ॥
adhyaaya 3 : karmayoga
arjuna kahe chhe :
karmathakee jo shresht’ha ho prabho, kharekhara jnyaana, yuddhakarmamaam kema to khencho maarum dhyaana? ॥ ॥
moha pamaad’o kaam mane, eka kaho ne vaata, ekaja vaata karo mane, dhanya karum ke jaata ।
shree bhagavaana kahe chhe :
nyaanee ne yogeetanaa aa samsaare be, judaa judaa maaargo kahyaa shreyatanaa chhe mem ।
karma kare ja manushya naa to naa uttama thaaya, chhod’ee de jo karmane toye naa shukha thaaya ।
karma karyaa vina naa rahe koee ye kshanavaara, svabhaavathee maanava kare karma hajaaro vaara ॥ 5 ॥
kaabu karee indriyano manathee smarana kare, vishayonum jo maanavee, to te dambha kare ।
manathee samyama saadhataam anaasakta pana je, karma kare indriyathee, shresht’ha ganaaye te ।
niyata karma kara, shresht’ha chhe akarmathee to karma, anaasakta banataam sadaa tethee tum kara karma ।
brahmaae aa sri’sht’inaa aarambhe ja kahyum, kaamadhenu aaa yagnathee sarjo sri’sht’i kahyum ।
devonee sevaa karo, te sevo tamane, ekamekanee sevaathee mal’o shreya tamane ।
prasanna devo yajnyathee eesht’abhoga de chhe, aapyaavina je khaaya te chora kahe tene ।
yajnyashisht’a khaanaaranaa paapa badhaa ye jaaya, ekalapet’aa je bane te to paapa ja khaaya ।
praanee thaaye annathee, anna vri’sht’ithee thaaya, vri’sht’i thaaye yajnyathee, yajnya karmathee thaaya ।
karma thaaya prakri’tithakee, prakri’ti prabhuthee thaaya, tethee yajnye brahmanee sadaa pratisht’haa thaaya ॥ 15 ॥
chaale chhe aa chakra te mujaba na chaale je, mithyaa jeeve moorkha ne paapee lampat’a te ।
aatmaamaam santosha ne aatmarata chhe je, aatmaamaam je magna chhe karma nathee tene ।
(aatmaamaam santosha ne ratisukha chhe jene, aatmaamaam je magna chhe karma nathee tene । )
karma kareene temane mel’avavum naa kaim, na karye kaim na gumaavavum, mukta rahyaa te thai ।
aasakti chhod’ee daee yogya kare je karma, te mangalane mel’ave, kara tum tema ja karma ।
siddha thayaa chhe karmathee janakasamaa kaim loka, lokonaa hita saarooye karmo na chhe phoka ॥ 20 ॥
uttama jana je je kare te beejaa karataa, pramaana tenum maanataam loko anusarataa ।
maare aa samsaaramaam kaim naa mel’avavum, to pana jo ne karmamaam sadaa rahyo rata hum ।
yo hum karma karum naheem, taje badhaa to karma, lokonum hita thaaya naa, naa sachavaaye dharma ।
karoom naheem hum karma to nasht’a jagata aaa thaaya, sankartaa ne naashano mujane dosha apaaya ।
ajnyaanee aasakta thai karma kare chhe jema, jnyaanee aasakti mukee, karma kare sau tema ॥ 25 ॥
ajnyaaneemaam te kadee shankaa jagave naa, karma karee uttamapane prere janane haa! ॥ ॥
prakri’tinaa gunathee thataam karma chhataam jaane, mood’ha ahankaare gane kartaa potaane ।
guna ne karma-vibhaagane je jaane chhe te, guna varte gunamaam ganee naa aasakta bane ।
prakri’tigunathee mood’ha te d’oobe karmamaheem, e ajnyaaneene kare jnyaanee chalita naheem ।
arpana kara karmo mane, mamataane taja tum, svadharma samajee yuddhamaam, paartha, lad’ee le tum ॥ 30 ॥
shraddhaa raakheene mukee eershaa karma kare, karmonaam bandhana badhaam tenaam turta t’al’e ।
madathee matta banee kare karma aama naa je, nasht’a thayelo jaanaje vimood’ha maanava te ॥ 32 ॥
potaanee prakri’ti mujaba jnyaanee karma kare, prakri’ti mujaba kare badhaam, nigraha kema kare? ॥ ॥
indriyonaa vishayo chhe raagadveshavaal’aa, shikaara tenaa naa thavum te dushmana saaraa ।
svadharma chhe uttama kahyo paradharma thakee khaasa, svadharmamaam mri’tyu bhalum, paradharma kare naasha ।
yuddha dharma taaro khare, tyaaga bhikshuno dharma, mri’tyu mal’e toye bhale, kara tum taarum karma ॥ 35 ॥
arjuna kahe chhe :
konaathee preraaeene paapa kare chhe loka, eechchhaa na hoye chhataam jaane khenche koka? ॥ ॥
shree bhagavaana kahe chhe :
eechchhaa tri’shnaa vaasanaa, krodha kahyo chhe je, te ja karaave paapane, dushmana jananaa te ।
darpana melaathi, raakhathee aaga jema d’hankaaya, garbha orathee, karma sau kaama thakee d’hankaaya ।
(darpana mele, raakhathee aaga jema d’hankaaya, garbha orathee, karma sau tyama tethee d’hankaaya ॥ ) ॥
sadaa atri’pta kaamaagni jnyaaneeno ripu chhe, d’haankee de chhe jnyaanane agni saache te ।
(atri’pta agni kaamano jnyaaneeno ripu chhe, d’haankee de chhe jnyaanane agni saache te । )
mana buddhi indriya chhe tenaa nitya nivaasa, te dvaaraa mohita kare maanavane te khaasa ॥ 40 ॥
mana buddhi indriyano tethee kaaboo karee, jnyaana naasha karanaara te kaama naakha haree ।
(mana buddhi indriyano tethee kaaboo karee, jnyaana naasha karanaara te paapee naakha haree । )
indriyo bal’avaana chhe, mana tethee bal’avaana, manathee buddhi shresht’ha chhe, aatmaa uttama jaana ।
aatmaane uttama ganee, aatmashakti dhaaree, kaamaroopa aa shatrune sheeghra naakha maaree ॥ 43 ॥
adhyaaya 4 : karmabrahmaarpanayoga
shree bhagavaana kahe chhe :
vivasvaanane yoga aa pahelaam kahyo mem, manune kahyo temane, ikshvaakune manue ।
(vivasvaanane yoga aa pahelaam kahyo mem, manune kathiyo temane, ikshvaakune manue । )
paramparaathee jaanataa raajarshi aa yoga, kaal’a javaathee te khare nasht’a thayo chhe te yoga ।
rahasyavaal’o yoga te tujane paartha, kahyo, bhakta tema maanee sakhaa uttama yoga kahyo ।
arjuna kahe chhe :
vivasvaana poorve thayaa, tame thayaa hamanaa, yoga tame kyaanthee kahyo, thaaya mane bhramanaa ।
shree bhagavaana kahe chhe :
maaraa ne taaraa khare janma aneka thayaa, mane yaada te sarva chhe, tane na yaada rahyaa ॥ 5 ॥
chhum jagasvaamee aja chhataam janma la_um chhum hum, prakrutinaa aadhaarathee prakat’a tha_um chhum hum ॥ ॥
jyaare jyaare dharmano thaee jaaya chhe naasha, adharma vyaape te same janma la_um chhum khaasa ।
rakshum sajjanane ane karum dusht’ano naasha, sthaapum saachaa dharmane poorum bhaktanee aasha ।
divya janma ne karmane maaraa jaane je, marana pachhee janme naheem, mane mel’ave te ।
bhaya ne krodha tajee daee, kareene mane prema, tapa ne jnyaanathakee ghanaa paamyaa mujane tema ॥ 10 ॥
yevaa bhaava thakee mane bhakta bhaje maaraa, tevaa bhaave hum bhajum te saune pyaaraa! ॥ ॥
sarva prakaare maanavee muja maarge chaale, mangala tenu thaaya je muja maarge chaale ॥ 11 ॥
beejaa devone bhaje prema kareene je, saache siddhi paamataa poojee temane te ।
chaara varna mem sarjiyaa guna karma anusaara, teno kartaa hum chhataam akartaa mane jaana ।
(chaara varna mem sarjiyaa guna ne karme maana, teno kartaa hum chhataam akartaa mane jaana । )
mane karma bandhana nathee, nathee karma mamataa, maanava samaje ema te karma thakee chhut’ataa ।
evum jaaneene karyaa pahelaam kaimye karma, emaja karaje karma to sachavaashe tuja dharma ।
akarma temaja karmamaam mohaayaa vidvaana, karma kahum jethee rahe naheem ashubhamaam dhyaana ।
karma akarma vikarmano yogya jaanavo marma, karma rahasya pichhaanavum, gahana khare chhe karma ।
akarma dekhe karmamaam karma akarme je, uttama karmee te kahyaa, jnyaanee saumaam te ।
phal’anee tree’shnaa tyaagataam karma kare chhe je, deha jnyaanathee karmane, pand’ita saache te ।
aasaktine chhod’ataam nitya tri’pta jyama je, karma kare chhe maanavee, kare kaim naheem te ॥ 20 ॥
tri’shnaa sangraha chhod’ataam, manano kaabu karee, shareerakarma karyaa takee thaaye paapa naheem ।
laabhaalaabhe tri’pta je dvandaateeta sadaaya, karmane kare toya te naa bandhaaya kadaaya ।
sangarahita ne mukta chhe jnyaana paraayana je, karma yajnya bhaave kare, karma na baandhe te ।
agni ne samidhaa val’ee haviye brahmasvaroopa, karma brahmamaya temane je chhe jnyaanasvaroopa ।
devayajnya koee kare yogeejana jagamaam, brahmaagnimaam yajnyane anya kare jagamaam ॥ 25 ॥
samyamanaa agnimaheem eendriyo baal’e, koee eendriyomaheem vishayone baal’e ।
nyaana bharelaa aatmano samyamamaya agni, koee home praanane jagavee e agni ।
drayvayajnya, tapayajnya ne yogayajnya pana thaaya, jnyaanayajnya koee kare, vrata teekshna ghanaam thaaya ।
praanaayamee praanane apaanamaam home, praana rokataa, praanamaam apaanane home ।
kaabu karee aahaarano home praane praana, yajnya jaanataa; yajnyathee pavitra saune jaana ॥ 30 ॥
yajnyaamri’ta khaanaarane eeshvarapraapti thaaya, yajnyaheenane aaa jage pachheeya sukha na thaaya ।
brahmaae aavee reete aneka yajnya kahyaa, karmajanya te jaana to paapa thashe na kadaa ।
dravyayajnyathee jnyaanano yajnya shresht’ha tum jaana, karma badhaamye jnyaanamaam poorna thaaya te maana ।
anubhavavaal’o hoya je jnyaanee temaja hoya, tee namataam sevataam poochha prashna tum koya ।
nyaana tane te aapashe, tethee moha jashe, jaga aakhum mujamaam pachhee joshe aatma vishe ॥ 35 ॥
paapeemaam paapee hashe koee aaa jagamaam, jnyaananaavamaam besataam taree jashe bhavamaam ।
bhasma kare chhe kaasht’ane baal’ee agni jema, jnyaanagni karmo badhaam bhasma kare chhe tema ।
nyaanasamum kaimye nathee pavitra aa jagamaamhya, samaya jataam te mel’ave jnyaanee antaramaamhya । ।
shraddhaa ne samyama val’ee laganee khooba hashe, jarura mal’ashe jnyaana to, shaanti pana mal’ashe ।
(shraddhaa ne samyama val’ee laganee khooba hashe, jarura mal’ashe jnyaana to, shaanti val’ee mal’ashe । )
avishvaasa shankaa hashe to te nasht’a thashe, aa jagamaam tene naheem koee sukha thashe ॥ 40 ॥
(avishvaasa shankaa hashe to te nasht’a thashe, aa jagamaam tene naheem koee sukha dharashe ॥ 40 ॥)
shankaa chhod’ee jemane tajyum val’ee abhimaana, tene baandhe karma naa, thayum jemane jnyaana ।
ethee aa ajnyaanathee moha thayo tujane, jnyaanakhad’agathee chhedataam lad’a tum mukta mane ॥ 42 ॥
adhyaaya 5 : karmasa/nyaasayoga
arjuna kahe chhe :
vakhaano tame karmane temaja karmatyaaga, bannemaam je shresht’ha ho kaho te mane maarga ।
shree bhagavaana kahe chhe :
karmatyaaga ne karma te banne mangala jaana, karmatyaagathee karma chhe uttama ema pramaana ।
yenaamaam naa vera chhe tene tyaagee maana, aashaa tri’shnaa chhe naheem te sanyaasee jaana ।
dvandathakee chhoot’ee shake te mukti paame, sahaja shaanti tene mal’e duh’kha val’ee vaame ।
nyaanakarmane pand’ito gane naheem al’agaa, phal’a bannenaam eka chhe, ajnya gane al’agaam ।
mal’e jnyaanathee sthaana te karma thakeeya mal’e, tethee temaam naa kadee jnyaanee bheda kare ॥ 5 ॥
khaalee karma tajavaa thakee thaaya naheem sanyaasa, karma kare je thaaya te samaye tyaagee khaasa ।
(karma kare naa to pachhee thaaya naheem sanyaasa, karma kare je thaaya te samaye tyaagee khaasa । )
pavitra yogee samyamee samadarshee chhe je; karma kare toye kadee lipta bane naa te ।
yotaam, sunataam, sunghataam, khaataam ne vadataam, sutaam ut’hataam besataam, shvaasakriyaa karataam ।
hum kaiye karato nathee jnyaanee ema gane, eendriyo vishayomaheem varte ema gane ।
prabhune arpee ne tajee aham kare je karma, tene paapa ad’e naheem, vyaape naheem adharma ॥ 10 ॥
kaayaa mana buddhi thakee, phakta eendriyothee, shuddhikaaja karmo kare yogee sanga tajee ।
phal’anee tri’shnaa chhod’ataam shaanti labhe jnyaanee, phal’amaam baddha banee jataa kaamee ajnyaanee ।
manatee karma tajee, rahee navadvaare nagare, karma karaave naa kadee aatmaa na karma kare ।
(manatee karma tajee, rahee navadvaare nagare, karma karaave naa kadee aatmaa karma kare । )
karma ane kartri’tva ne karmaphalatano yoga, prabhu kare naheem; e badho prakri’tino chhe bhoga ।
paapa punya koeetanu eeshvara naa khaaye, jeeva bharyaa ajnyaanathee tethee mohaaye ॥15 ॥
nyaanathakee jene hanyum potaanum ajnyaana, suraja jema tenaa maheem prakaashee rahe jnyaana ।
mana buddhi nisht’haa rahe jenee te prabhumaam, jnyaana-pavitra pharee na te janme chhe jagamaam ॥ ।
braahmana haathee gaaya ne pand’ita moorakhamaam, jnyaanee eeshvarane jue jad’a ne chetanamaam ।
yeevataanja jaga jeetiyum samataavaana jane, brahma jema nirdosha te brahmamaam ja sthita chhe ।
priya paamee harakhaaya naa, apriyathee na rad’e, sthira ne jnyaanee brahmathee thaaya abhinna te ।
anaasakta vishayothakee je sukhane paame, sukha akshaya te brahmamaam sthita yogee paame ।
sparshajanya bhogo badhaa aadi ane ante, duh’kha aapataa, temaheem jnyaanee naa ja rame ।
deha tyaaga pahelaam ja je kaama krodhanaa vega, sahana kare te shresht’ha chhe, sukhee thaaya chhe teja ।
aatmaanum sukha mel’ave, aatmaamaam aaraama, te muktine mel’ave, rahe na kaamee kaama ।
yeevonee sevaa kare, dosha kare je doora, te muktine mel’ave, pad’e na maayaapoora ॥ 25 ॥
kaama krodha jeete, kare manano samyama je, bhaya chhod’e je, mel’avee muktine le te ।
bhramara madhya dri’sht’i karee sthira rokataam praana, vishayone al’agaa karee dhare na jaganum dhyaana;
bhaya ne krodha taje, kare manano samyama je, mokshaparaayana thaaya je, mukta ganaaye te ।
yeevamaatrano mitra ne sri’sht’ino svaamee, jaane mujane te khare shaanti jaaya paamee ॥ 29 ॥
adhyaaya 6 : aatmasamyamayoga
shree bhagavaana kahe chhe :
phalano aashraya chhod’ataankarma karechhe je, sanyaasee te chhe kharo, yogeejana pana te ॥ ॥
agnine ad’ake naheem, karma kare naa toya, maayaa mamataa hoya to tyaagee thaaya naa koya ॥ 1 ॥
yoga ane sanyaasa be alaga khareja nathee, chhod’e naa sankalpa te yogee thaaya naheem ।
yoga-saadhanaa kaaja to saadhana karma manaaya, shamanaa saadhanathee pachhee yogaarood’ha thavaaya ।
eendriyonaa vishayanee mamataa chhoot’ee jaaya, sankalpa mat’e te pachhee yogaarood’ha ganaaya ।
karavum patana na jaatanum, karavo nita uddhaara, pote shatru mitra ne potaanaa rakhavaal’a ॥ 5 ॥
ye manane jeete sadaa, mitra bane chhe te, potaano shatru bane mana naa jeete je ।
yaata upara samyama kareele chhe je yogee, shaanta hoya te, hoyachhe prabhu-rasano bhogee ।
t’aad’ha taapa sukhaduh’kha ne maana tema apamaana, chalita kare jene na te yogee uttama jaana ।
patthara sonum mri’ttikaa tene sarakhaam hoya, tri’pta jnyaana-vijnyaanamaam saakshee jevo shoya ॥
mitra shatru madhyastha ke bandhu sneheemaam, samabuddhi chhe te kahyo uttama yogee haa! ॥
ekantamaheem besavum yogeee hararoja, tri’shnaa ne sangraha tajee karavee antara khoja ॥ 10 ॥
samyama jaatatano karee ekalaa ja revum; pavitra sthaane dri’d’ha karee aasanane devum ।
eendriyo mana vasha karee, mana ekaagra karee, aatma shodhavaa yogane karavo shaanti dharee ।
kaayaa mastaka d’okane karavaam sarakhaam sthira, naasikaagrane dekhavum, dharee chittamaam dheera ॥ 13 ॥
sthirataa raakhee, bhaya tajee, brahmacharya paal’ee, mana maaraamaam jod’avum beejethee vaal’ee ॥
samyamathee abhyaasane aama kare chhe je, parama shaanti mujamaam rahee praapta kare chhe te ॥ 15 ॥
upavaasee revum naheem, khaavum naa pana khooba, ujaagaraa karavaa naheem, oonghavum naheem khooba ।
yogya kare aahaara ne vihaara temaja karma, jaage oonghe yogya te labhe yogano marma ॥
chitta thaaya vasha ne pachhee aatmaamaam sthira thaaya, nih’spri’ha yogee thaaya te yoga yukta ganaaya ॥
(chitta thaaya vasha ne pachhee aatmaamaam sthira thaaya, nih’spri’ha yogee thaaya te yogee yukta ganaaya ॥ )
havaa vinaanaa sthaanamaam divoo naa haale, tevum mana yogee tanum chal’e ne ko kaal’e ।
yogeejananaa chittano pooro samyama thaaya, d’oobee jaaye dhyaanamaam, tyaare rasamaam nhaaya ॥ 20 ॥
aatmaano anubhava karee aanandamaheem nhaaya, buddhi ne eendriyathee ateeta sukhamaam nhaay ।
tenaathee koee nathee beejo uttama laabha, tene paamee naa chal’e pad’e bhale ne aabha ।
duh’kha mat’ee jaye badhum, tene yoga kahyo, manane majaboota raakhataam karavo te ja rahyo ।
sankalpathakee kaamanaa thaaye te t’aal’e, eendriyo manathee badhee samyamamaam dhaare ।
dheere dheere buddhine kare pachhee uparaama, vichaara na kare, mana karee sthira ne aatmaaraama ॥ 25 ॥
mana aa chanchal’a jaaya chhe aneka vishayo maamhya, vaal’ee paachhum jod’avum tene aatmaa maamhya ।
karataam ema thaee jashe mana aatmaamaam shaanta, sukha uttama tyaare thashe, dosha thashe sau shaanta ।
roja kare chhe yoga aa te to nirmala thaaya, brahmapraaptisukha poorna te paamee temaam nhaaya ।
aatmaane sau jeevamaam aatmaamaam sau jeeva, yogee jue hammesha e samadarsheenee reeta ।
ye mujane saghal’e jue, ne maaraamaam sarva, tenaathee naa doora hum, te naa mujathee doora ॥ 30 ॥
rahela sarve jeevamaam mane bhaje chhe je, varte sarvapane bhale, mujamaam varte te ।
aatmaa jue saumaam ane anubhava kare samaana, jaane paranee peed’a te yogee maana mahaana ।
arjuna kahe chhe :
samataano aa yoga je kahyo tame prabhu he, chanchalataane kaarane ashakya laage te ।
mana chanchala bal’avaana chhe jakkee temaja khooba, vaayu sama mushkela chhe teno samyama khooba ।
(mana chanchala bal’avaana chhe jakkee temaja khooba, vaayu jema mushkela chhe teno samyama khooba । )
shree bhagavaana kahe chhe :
manane chanchala che kahyum, te chhe satya khare, prayatna ne vairaagyathee yogee kaaboo kare ॥ 35 ॥
asamyameene yoga to laage bahu mushkela, samyamasheelane prayatnathee laage te to shela ।
(asamyameene yoga to mushkela kahyo chhe, samyamasheela prayatnathee praaapta kare chhe te । )
arjuna kahe chhe :
asamyamee shraddhaabharyo chalita yogathee thaaya, yogasiddhi naa paamataam teee hee gatee thaaya? ॥ ॥
chhinnabhinna vaadal’asamo vinaasha teno thaaya? brahmapratisht’haaheena te vimood’hanum shum thaaya? ॥ ॥
poornapane maaree tame shankaa doora karo, anya kona harashe na jo, shankaa tame haro? ॥ ॥
shree bhagavaana kahe chhe :
aa loke paralokamaam naasha na te paame, mangalakartaa naa kadee durgatine paame ॥ 40 ॥
punya bharelaa lokane te yogee paave, pachhee pavitra gharomaheem janma laee aave ।
nyaanee yogeenaa kule athavaa janma dhare, durlabha jagamaam kokane aavo janma mal’e ।
poorvajanmanaa jaagataa tyaam pana sau samskaara, yatna kare yogee val’ee bhavane karavaa paara ॥ 43 ॥
poorva janmasamskaarathee avashya yoga kare, yogechchhaathee tattva te uttama praapta kare ।
prayatna khooba karyaa thakee mela hri’dayanaa jaaya, ema ghanaa janme pachhee siddha yogamaam thaaya ॥ 45 ॥
nyaanee tapaseethee kahyo yogee uttama mem, karmeethee chhe shresht’ha to, yogee tum ya thaje ।
maaraamaam mana jod’ataam, karee val’ee vishvaasa, bhaje mane dinaraata te uttama yogee khaasa ॥ 47 ॥
adhyaaya 7 : jnyaanavijnyaanayoga
shree bhagavaana kahe chhe :
maaraamaam aasakta thaee aashraya maaro le, jaane mujane kema tehave kahum chhum te ॥ 1 ॥
nyaana kahum tunaje val’ee poorna kahum vijnyaana, jene jaanee jaanavum rahe kai naa aana ॥ 2 ॥
hajaaramaam koee kare siddhikaaja prayaasa, karataam yatna hajaaramaam koee pahonche paasa ।
maaree paase pahonchataam koee paame jnyaana, saambhal’a, jo tujane kahum uttama maarum jnyaana ॥ 3 ॥
pri’thvee paanee teja ne vaayu chitta aakaasha, ahankaara buddhi kahee maaree prakri’ti aat’ha ।
(pri’thvee paanee teja ne vaayu chitta aakaasha, ahankaara buddhi kahee maaree prakri’ti khaasa । )
beejee jeevaroope rahee chhe maaree prakri’ti, tenaathee jagane rachum, te uttama prakri’ti ॥ 5 ॥
aa banne prakri’tithakee praanee sarve thaaya, sarjana tema vinaashanum sthaana mane sau gaaya ।
uttama mujathee ko nathee, maaraavina kaim naa, jaga mujamaam chhe, jema aa manakaa doraamaam ।
paaneemaam rasa hum thayo, sooryachandramaam teja, vedamaheem omkaara chhum, paurusha naramaam saheja ।
pri’thveemaam chhum gandha ne tapa chhum taapasamaam, jeevana praaneemaatranum, shabda tayo nabhamaam ।
beeja sarva praaneetanum mane sadaaye jaana, buddhi temaja veerataa veeralokamaam maana ॥ 10 ॥
bal’a banataam sevaa karum bal’avaanomaam hum, adharmathee para kaamnaa jeevamaatramaam chhum ।
satva ane rajatamatanaa upaje mujathee bhaava, te mujamaam chhe, hum nathee te bhaavonee maahya ।
trana gunavaal’ee chhe kahee maaree je maayaa, tenaathee mohita thayaa ranka ane raayaa ।
maayaa chhe maaree khare taravee aaa mushkela, taree jaaya chhe te ja je maarum sharana grahela ।
mood’ha mane paame naheem adharmathee bhariyaa, maanavaroope te phare toya jaana mariyaa ॥ 15 ॥
duh’khee temaja jnyaananee ichchhaavaal’aa loka, samsaaree aashaabharyaa, jnyaanee temaja koka ।
chaara jaatanaa maanavee mane bhaje chhe te, temaam jnyaanee bhaktane shresht’ha kahyo chhe mem ।
mahaana chhe beejaa chhataam jnyaanee maaro praana; jnyaanee sandhaaee gayo maaree saathe jaana ।
ghanaaya janma pachhee mane jnyaanee paame chhe; prabhu pekhe jagamaam badhe, santa sudurlabha te ।
kaamanaabharyaa kaim jano niyama ghanaa paal’ee, anya devataane bhaje, svabhaavane dhaaree ॥ 20 ॥
shraddhaapoorvaka devane bhakta bhaje chhe je, tenee shraddhaa hum karum dri’d’ha devamaheem te ।
shraddhaapoorvaka te pachhee tenee bhakti kare, maaree dvaaraa kaamanaa-phal’ane praapta kare ।
alpabuddhi e bhaktanaa phal’ano thaaya vinaasha, deva bhajye devo mal’e, mane bhajye muja paasa ।
ajnyaanee muja roopanee maryaadaa maane, viraat’a utama roopa naa maarum te jaane ।
maayaathee d’hankaayelum maarum poorna svaroopa, mood’ha ol’akhe naa kadee maarum divya svaroopa ॥25 ॥
bhootabhaavi jaanum, val’ee vartamaana jaanu, jaanum hum saune, mane koee naa jaanyum ।
vera jhera tri’shnaathakee bhavamaam bhat’ake loka, jenaa paapa t’al’ee gayaa bhaje mane te koka ।
motathakee chhut’avaa val’ee ghad’apanane haravaa, bhaje sharana marum laee duh’kha doora karavaa ।
dri’d’ha niradhaara kare ane dvandamukta te thaaya, punyavaana te to mane jaanee rasamaam nhaaya ।
brahmakarma adhyaatma ne adhibhoota ne adhiyajnya, je jaane te thaaya chhe maaraamaam samlagna ॥ 30 ॥
adhyaaya 8 : aksharabrahmayoga
arjuna kahe chhe :
brahma val’ee adhyaatma shum, karma kahe kone, adhibhoota ne adhidaiva he prabho, kahe kone? ॥ ॥
mri’tyu aave te same yogeejana tamane, kema karee jaanee shake, kaho kri’paal’u, mane ।
shree bhagavaana kahe chhe :
akshara chhe parabrahma ne svabhaava chhe adhyaatma, jagasarjana ne naashano vyaapaara kahe chhe karma ।
kshara te chhe adhibhoota ne purusha kahyo adhidaiva, adhiyajnya kahyo chhe mane shareeramaamno deva ।
yaada karee preme mane je chhod’e chhe deha, te paamee le chhe mane, temaam naa sandeha ।
yene yaada karee taje mri’tyu samaje deha, tene paame jeeva aaa, temaam naa sandeha ।
tethee raatadivasa mane yaada karee lad’aje, mana maaraamaam raakhaje, mujane mel’avaje ।
yogeejana abhyaasathee prabhumaam mana jod’e, prabhune paamee le vad’ee jyaare tana chhod’e ।
nyaanee tema anaadee te saunaa svaamee chhe, prabhujee poorna prakaasha ne anantanaamee chhe ।
antasame tene kare yaada premathee je, manane jod’e temaheem, paame prabhune te ॥ 10 ॥
veda kahe avinaashee ne muni jene jaane, jene maat’e kaim kare brahmacharya dhyaane; ॥ ॥
mana antaramaam rokataam dvaara badhaa rokee, yogee raakhe praanane mastakamaam rokee ।
pachhee jape chhe pranavane, dhyaana dhare maarum, ema taje chhe deha te paame gatee chaarum ।
sadaa kare chhe yaada je mujane prema karee, te je mel’ave chhe mane, jagane jaaya taree ।
mane mel’aveene pharee janme naa koee, duh’kha shoka ke vyaadhimaam pad’e naheem koee ॥ 15 ॥
brahmaloka ne loka sau beejaa kainka kahyaa, temaam janmamarana thataam, te naa amara ganyaa ।
mane ja mel’avavaathakee amara bane chhe loka, janmamarana saache t’al’e, t’al’e taapa ne shoka ।
chaara jaatanaa yuga kahyaa, te asu saatha mal’e, hajaara yuga brahmaatano eka jadivasa kare ।
tevee raata bane val’ee aa brahmaand’a vishe, divase jeevo janmataa, marataa raata vishe ।
yeeva badha janme val’ee pralaya teano thaya, prakat’a thaaya divase ane raate chheka samaaya ।
tethee uttama che kahyaa prabhu saunaa svaamee, pralayamaamya te na mare prabhu anantanaamee ॥ 20 ॥
avinaashee te eesha chhe, paramadhaama pana te, tene paamee na phare paachhum koee ye ।
uttama bhakti hoya to te prabhu darshana de, jaga jeamaam chhe rahyum, vyaapaka saghal’e te ।
jyaare marataam na kadee janme yogeejana, janme te vel’aa kahum, saambhal’a raakhee mana ।
agni, jyoti, divasa ne shuklapaksha jo hoya, uttaraayane tana taje, te prabhu paame koya ।
dhumra, raata, vada hoya ne dakshinaayana jo, chandralokane mel’avee pharee janmataa to ॥ 25 ॥
shuklakri’shnanee aa gatee shaashvata chhe aa jagamaam, janma thaaya chhe ekathee, naa janme paramaam ।
aaa jaanee yogee kadee mohita naheem thashe, tethee sarva kaal’amaam yogee tum banaje ।
vedayajnya tapadaananum punya kahyum chhe je, yogee padane mel’ave tethee uttama te ॥ 28 ॥
adhyaaya 9 : raajavidyaaraajaguhyayoga
shree bhagavaana kahe chhe :
khooba ja chhoopum jnyaana ne val’ee kahyum vijnyaana, mukta kare je ashubhathee, kahum have te jnyaana ।
pavitra ne sukhakara kahee uttama vidyaa te, anubhava karavaa yogya ne uttama vidyaa chhe ।
maane naa aa dharmane, shraddhaa naa raakhe, mare janma le te, naheem muktirasa chaakhe ।
akhand’a maarum roopa aa jagamaam vyaapaka chhe, maaraamaam jeevo badhaa khare rahelaa chhe ।
maaraa amshe e rahyaa, poornaroopamaam naa, jeeva rahyaa mujamaam chhataam hum lepaaum naa ॥ 5 ॥
vaayu vahenaaro badhe rahe vyomamaam jema, charaachara rahe mujamaheem samajee leje ema ।
kalpaante maaraamaheem laya sauno ye thaaya, kalpaarambhe mujathakee sarjana saunum thaaya ।
prakri’tino aashraya laee sarjum vaaramvaara, jeeva badhaa aa jagatamaam sarjum vaaramvaara ।
e sarve karmo mane bandhana naa karataa, udaaseena nirlepa hum rahum karma karataam ।
maaraa haatha tal’e rahee prakri’ti jagata kare, tethee jagamaam thaaya chhe parivartana saghal’e ॥ 10 ॥
manushyaroope hum rahyo ema mood’ha jaane, viraat’a maaraa roopane naa kadee paramaane ।
mood’ha janoonaam karma ne vichaara melaa hoya, svabhaava halako temano, samsaare rata hoya ।
nyaana karma aashaatanum phal’a te naa paame, mohamahee prakri’tithakee sankat’a naa vaame ।
pavitra divya svabhaavanaa mahaatmaajano koka, bhaavathakee bhajataa mane paamee mri’tyuloka ।
maarum keertana te kare, yatna kare mujakaaja, name mane, paal’e val’ee niyamo maarekaaja ।
dvaita tema advaita ne vishvabhaavanaathee, maaneene bhajataa mane kaimye jnyaanathakee ॥ 15 ॥
ri’tu ne yajnya svadhaa val’ee aushadha ne dhri’ta chhum, mantra havana agni banee vaasa karum chhum hum ।
aa jagano chhum hum pitaa, maataa dhaataa chhum, veda tema omkaara ne gati ne bhartaa chhum ।
sharana, sarvano mitra ne saunum kaarana chhum, gati, bhartaa, saakshee val’ee avinaashee prabhu chhum ।
hum varasaada karum val’ee taapa tapaavum chhum, sudhaaroopa ne satya chhum, mri’tyuno pati chhum ।
yajnya kare je premathee te jana svarge jaaya, punyathakee daivee ghanaa bhoge svarge nhaaya ॥ 20 ॥
punyathaaya poorum pachhee janme pri’thveemaamhya, aavaagamanathakee te na chhoot’e chhe jagamaamhya ।
darshana maarum naa kare tyaamlaga mukta na thaaya, koee sukha ne duh’khathee kadee na chhoot’ee jaaya ।
maarum sharana laee kare maarum chintana je, tenaa kod’a badhaa poorum, rakshum chhum tee ।
(maarum sharana laee kare maari chintaa je, tenaa kod’a badhaa poorum, rakshum chhum tee । )
anya devane je bhaje, mane ja bhajataa te, sarva jaatanaa yajnyano svaamee jaana mane ।
mane ja jaanavaathee ja naa avagatine paame, mane na jaane te sadaa durgatine paame ।
deva bhajye devo mal’e, pitri’ bhajye pitri’, bhootothee bhooto mal’e, mane bhaje mal’um hum ॥ 25 ॥
phal’a ke phoola mane dhare, parna tema paanee, dharyum bhaavathee sarva hum aaroogum raajee ।
(phal’a ke phoola mane dhare, parna tema paanee, dharyum bhaavathee sarva hum aaroogum daanee । )
tethee tum je je kare, tape, daana de, khaaya, karaje arpana te mane, ahambhaava naa thaaya ।
saaraamnarasaam karmathee ema ja tum chhut’ashe, tyaaga yogathee ne mane praapta karee chukashe ।
maare shatrumitranaa, sauye sarakhaa chhe, bhaje bhaavathee te chhataam najeeka adakaam chhe ।
khooba adharmeeye mane bhaje kareene prema, to te santa thaee jashe paamee maaree rema ।
shaanti poorna te paamashe, dharmaatmaa banashe, maaro bhakta kadee naheem arjuna nasht’a thashe ।
paapee, stree ne shudraye guna maaraa gaashe, leshe maarum sharana to uttama gati thaashe ।
pachhee bhakta braahmana ane jnyaaneenum to shum, janmeene aa jagatamaam mane bhajee le tum ।
manathee bhaja mujae ane tanathee kara sevaa, karma mane arpana karee maanee le mevaa ।
yagamaam joeene mane vandana kara hararoja, mane paamashe ema tum karataam maaree khoja ।
mana vaaneethee bhakta thaa maaro keval’a tum, shaanti tema sukha paamashe, satya kahum chhum hum ॥ 34 ॥
adhyaaya 10 : vibhootiyoga
shree bhagavaana kahe chhe :
phareevaara arjuna, tum suna vachano maaraam, taaraa hita maat’e kahum vachano te pyaaraa ।
yanma na maaro jaanataa maharshi ane deva, aadi deva ne ri’shitano jaanee mujane seva ।
lokono eeshvara mane je koee jaane, duh’khadardathee te chhut’ee muktirasa maane ।
kshamaa satya buddhi val’ee shamadama temaja jnyaana, sukha duh’kha bhaya ne abhaya, satyaasatya pramaana ।
tapa ne samataa ne dayaa, yasha apayasha ne daana, bhaava thataa praaneetanaa te sau mujathee jaana ॥ 5 ॥
saata maharshi ne val’ee chaara jaatanaa te, manu maaraathee chhe thayaa, pitaa jagatanaa je ।
vibhuti temaja yoga aa maaro jaane je, jod’aaye dri’d’ha yogathee maaree saathe te ।
sauno hum svaamee, val’ee maaraamaam aa sarva, jnyaanee samaje ema ne bhaje tajeene garva ।
manane praanathakee mane bhaje kathaaya kare, maaree charchaathee sadaa tri’pti harsha dhare ।
ananya premee bhaktane buddhi aapum chhum, tethee mujane mel’ave, bandhana kaapum chhum ॥ 10 ॥
dayaa kareene jnyaanano deepa banum chhum hum, rahee hri’dayamaam temanum ajnyaana harum chhum ।
arjuna kahe chhe :
pavitra eeshvara chho tame, deva jagatanaa tema, shashvata temaja divya chho, aja avinaashee tema ।
naarada temaja vyaasa ne santa kahe chhe ema, asita vyaasa devala val’ee tame kaho chho ema ।
saachum maanum chhum tame kaho te badhum hum । deva tema daanava prabho, tamane jaane shum! ॥ ॥
tame ja jaano chho khare poorna tamaarum roopa, devadeva bhootesha he, jagatanaatha , jagabhoopa! ॥ 15 ॥
kevee reete chho tame vyaapaka aaa jagamaam? vibhootithee vyaapaka thayaa kema tame jagamaam? ॥ ॥
dhyaana tamaarum dhaarataa yogee she jaanum, kyaa bhaavathee chintavum, bhakti hum maanu ।
yogashakti vistaarathee pharee kaho mujane, amri’ta peetaam thaayanaa tri’pti khare mujane ।
shree bhagavaana kahe chhe :
khyaala ja aapum chhum tane maaraa roopa tano, baraabara kahum to to thaaya vistaara ghano ।
praanee[o]maam hum rahyo aatmaroopa thaee, aadi madhya ne anta hum sauno rahyo banee ।
vishnu chhum, oogum val’ee jagamaam soorya banee, marichee tema ja chandra chhum hum nakshatra maheem ।
sarva vedamaam divya te saamaveda hum chhum, devomaam chhum eendra ne mana ne chetana chhum ।
shankara roodromaam val’ee kubera pana hum chhum, agni chhum, meru thayo parvatamaamhee hum ।
devonaa guru je kahyaa te ja bri’haspati chhum, senaapatimaam skanda ne saagara jalamaam chhum ।
maharshimaheem bhri’gu thayo, himaalaya banyo chhum, yajnyomaam japayajnya ne omkaara thayo chhum ॥ 25 ॥
vri’kshomaam chhum peepal’o, naarada temaja chhum, gandharvomaam chitraratha, kapila siddhamaam chhum ।
amri’tathee pragat’ela chhum ashva alaukika hum, airaavata haatheemaheem, manushyamaam nri’pa chhum ।
kaamadhenum chhum gaayamaam, vajra shastramaam chhum, dharmaparaayana kaama chhum, vaasuki sarpe hum ।
ananta naame naaga chhum, varuna temaja hum, pitri’maam chhum aryamaa, yameemaheem yama chhum ।
kaalaroopa chhum, daityamaam prahllaada khare chhum, pashumaam simha thayo val’ee, garud’a khagamaam chhum ॥ । 30 ॥
pavana tema paaneemaheem gangaa paavana chhum, magaramachchha chhum, raama chhum shastravaanamaam hum ।
aadi madhya ne a/nta chhum aa sri’sht’ino hum, vidyaamaam adhyaatma ne vaada vivaade hum ।
akaara aksharamaam ane dvanda samaase chhum, dhaataa aashraya kaala chhum akshara jagano hum ॥
yanma tema mri’tyu val’ee thaeene rahyo chhum, streenee sundarataa ane vaanee yasha pana hum ।
dheeraja tema kshamaa thayo, gaayatree pana hum, maasa maagashara ne val’ee vasanta ri’tumaam chhum ॥ 35 ॥
teja tema jaya, bala ane buddhiroope chhum, chhal’a karanaaraamaam sadaa dyuta thayelo chhum ।
paand’avamaam arjuna ne vaasudeva chhum hum, kavimaam shukraachaarya ne munimaam vyaasa ja chhum ।
neeti tema shaasakamaheem dand’a thayo chhum hum, guhya vaatamaam mauna ne jnyaanasvaroope chhum ।
yagatatanum chhum beeja hum, sunaje arjuna, tum, maaraa vina to aa rahe astitva khare shum? ॥ ॥
maaraa daiveeroopano anta naaja aave, aa to thod’um chhe kahyum, kona badhum gaave? ॥ 40 ॥
ye je sundara, satya ne pavitra premala chhe, maaraa amsha thakee thayum jaanee leje te ।
badhum jaaneene tum val’ee kareesha arjuna shum? maaraa ekaja amshamaam vishva badhumya rahyum ॥ 42 ॥
adhyaaya 11 : vishvaroopadarshanayoga
shree bhagavaana kahe chhe :
kri’paa kareene je kahyaa hitanaa shabda tame, tethee moha jato rahyo maaro, prabhujee he! ॥ ॥
utpattilaya jagatanaam sunyaa premathee mem, mahimaa jaanyo chhe val’ee tamaaraa thakee mem ।
yaganaa kaarana chho tame, jaganaa naashaka chho, roopa tamaarum vishvamaam kevu vyaapaka ho! ॥ ॥
yovaane te roopane mujae eechchhaa thaaya, yogeshvara, te roopane bataavo, hri’daya ch_haaya ।
yoee roopa shakeesha hum evee khaatree hoya, yogeshvara, to roopane bataavo, hri’daya ch_haaya ।
(joee roopa shakeesha hum evee khaatree thaaya, yogeshvara, to roopane bataavo, hri’daya ch_haaya । )
shree bhagavaana kahe chhe :
yo tum maaraa roopane aneka roopa bharyum, anekarangee roopa te, divya viraat’a dharyum ॥ 5 ॥
rudra maruta aaditya ne ashvineekumaaro, acharajakaaraka jo val’ee kaim mahimaa maaro ।
yo aa maaraa angamaam saaraaye jagane, je je jovum hoya te bataaveesha tujane ।
taaree aankhe naa tane dekhaashe muja roopa, daivee aapum aankha hum, jo tum divya svaroopa ।
sanjaya kahe chhe :
ema kahee yogeetanaa yogee shree prabhu[e], divya bataavyum roopa te premee arjunane ।
aankha hajaaro ne val’ee mukha hataam hajaara, gharenaam ane vashtro hataa tyaam khooba apaara ॥ 10 ॥
(aankha hajaaro ne val’ee mukha hataam hajaara, gharenaam ane vashtro hataa tyaam naheem paara ॥ 10 ॥)
maal’aa temaja gandhathee shohita hatum shareera, viraat’a divya ananta ne acharajapoorna shareera ॥ ॥
hajaara soorya ooge kadee ne prakaasha patharaaya, temaja prabhunaa roopanum teja badhe patharaaya ।
prabhushareeramaam arjune jaga aakhum joyum, aneka roopomaam rahyum jaga aakhum joyum ।
acharaja paamelo val’ee romaanchita arjuna, sheesha namaaveene vadyo romanchita arjuna ।
arjuna kahe chhe :
deva, tamaaraa dehamaam samaayaa badhaa loka, kamal’apare brahmaa ane ri’shi pana tyaam chhe koka ॥ 15 ॥
haatha tema aankho val’ee pet’a ganee na shakaaya, aadi madhya ke anta aa roopatano na janaaya ।
mukut’a gadaa ne chakrathee shobhe divya svaroopa, tejatano ambaara aa jo[ee] na shakum roopa ।
viraat’a tema pradeepta chhe divya tamaarum roopa, chaare baaju dekhato divya tamaarum roopa ।
amara tame, uttama tame, phakta jaanavaajoga, dharmatanaa rakshaka tame, eka ananya amogha ।
yaganaa aashraya, aadi ne anta vinaanaa chho, sanaatana, balee, vishvane tapaavee rahyaa chho ।
sooryachandranee aankha chhe, haatha hajaara val’ee, agni jevaa vadananaa, rahyaa prakaasha karee ।
pri’thvee ne aakaashamaam vyaapaka eka tame, sarva dishaamaam chho rahyaa divya svaroopa tame ।
ugra roopa joee thayaa bhayabheeta badhaa loka, praveshee rahyaa roopamaam devajano pana koka ॥ 20 ॥
deva tamone vandataa vande ri’shi pana tema, stavana kare chhe siddha sau, gaana gaaya naa kema? ॥ ॥
rudra tema vasu, saadhya ne vishvadeva gandharva, pitri’ yaksho siddha sau jue tajeene garva ।
kumaara marutagano val’ee acharajathee jotaa, mahaana joee roopane bhaana badhum khotaa ।
aneka mukha netra ne baahu tema paga chhe, daad’ha bhayankara dekhataam bheeta thayum jaga chhe ।
nabhane ad’anaarum val’ee rangatejamaya roopa, vishaal’a nayane opatum divya viraat’a svaroopa ।
vyathaa thaaya chhe dekhataam, praana khare gabharaaya, dheeraja khoot’ee jaaya ne mananee shaanti haraaya ।
pralayakaara angaarashum joee ugra svaroopa, jnyaaavyavasthaa naa rahe, prasanna ho jagabhoopa ।
dhri’taraasht’ratanaa putra sau kaim raajaanee saatha, bheeshma drona ke karna aa, veera amaaraa laakha ।
ghora tamaaraa vadanamaam sarve praveshe chhe, chont’e daante, kainkanaa mastaka toot’e chhe ।
nadee hajaaro jaaya chhe saagaramaaheem jema; laakho loko pesataa vadana tamaare tema ।
patangiyum deeve pad’e maravaa maat’e jema, laakho loko pesataa vadana tamaare tema ।
yeebha tame chaat’o gal’ee jaladamukhe sau loka, ugra prabhaathee tejathee bharee rahyaa chhe loka ॥ 30 ॥
ugra roopanaa kona chho deva, kaho mujane, mool’a roopa dhaaro, pad’e samaja kaim na mujane ।
shree bhagavaana kahe chhe :
kaal’a lokano hum thayo naashakaaja taiyaara, naheem hoya tum toya aa veera badhaa maranaara ।
tethee oobho thaa, lad’ee, raajya karee, yasha le, nimitta thaa tum to have, veera hanyaa chhe mem ।
(tethee oobho thaa, lad’ee, raajya karee, yasha le, nimitta thaa tum to have, veera hanyaa mem । )
drona bheeshma ne karna ne jayadratha veera hajaara, hanela mem tum hana have, chintaa kara na lagaara ।
yuddha karee le bhaya tajee, vijaya thashe taaro, shatrune tum maarashe, vijaya thashe taaro ।
vachano aavaa saambhal’ee, vandana khooba karee, gad gad svarathee boliyo arjuna prema dharee ॥ 35 ॥
arjuna kahe chhe :
harakhaaye sau loka ne keerti tamaaree gaaya, raakshasa naase bhayathakee, siddha name ne gaaya ।
kema nae naa te badhaa, saunaa aadi tame, ananta vishvaadhaara chho, akshara parama tame ।
mool’a sarvanaa chho tame, chho jagata aadhaara, paramadhaama sarvajnya chho saunaa sarjanahaara ।
(mool’a sarvanaa chho tame, chho jagatanaa aadhaara, paramadhaama sarvajnya chho saunaa sarjanahaara । )
puraana purusha chho tame, val’ee saunaa jnyaataa chho, jnyeyaroopa chho, sarva ne sarvathakee para chho ।
(puraana purusha tame, val’ee saunaa jnyaataa chho, jnyeyaroopa chho, sarva ne sarvathakee para chho । )
yama, agni ne vaayu ne varuna chandra tame, brahmaa, brahmaanaa pitaa, ananta roopa tame ।
vyaapaka vishvamaheem val’ee vishvathakee para chho, namum hajaarovaara ne namana pharee pana ho ।
aagal’a paachhal’athee namum, chaare tarapha namum, akhoot’a balabhand’aara he, vaaramvaara namum ।
anantaveerya, tame sadaa saumaam vyaapaka chho, sarvaroopa chho he prabho, jeevanadaayaka chho ॥ 40 ॥
mitra maanataam mem kahyaam hashe vachana kaparaam, prema tema ajnyaanathee vachana kahyaam kaparaam ।
kri’shna, sakhaa, yaadava hashe ema kahelum mem, mahimaane janyaavinaa kahyum bhoolathee ke; ॥ ॥
beejaanee saame val’ee eka hasho tyaare, ramataam, sootaam, besataam, ke bhojanakaal’e; ॥ ॥
vaaramvaara kahyum hashe tema val’ee apamaana, te sau maapha karo mane, maagum chhum varadaana ।
yad’achetananaa chho pitaa, poojya val’ee guru chho, tamaaraa samo anya naa shresht’ha kona chhe to? ॥ ॥
poojya deva tethee namum kaaya namaavee hum, praarthu vaaramvaara aa sheesha namaavee hum ।
kshamaa kare sutane pitaa, mitra mitrane jema, maapha kare priyane priya, maapha karee do tema ।
apoorva joee roopa aa vyathaa tema bhaya thaaya, devaroopane to dharo, bhaya aa maaro jaaya ।
daivee roopa dharo have, he devesha, tame, prasanna thaao vishvanaa he aadhaara tame ।
gadaa mukut’a ne chakrane dhaaree prabhu, prakat’o, viraat’a roopa tyajee daee chaturbhuja prakat’o ।
shree bhagavaana kahe chhe :
prasanna banataam roopa aa tane bataavyum mem, koeeye taaraa vinaa joyum nathee ja te ।
shresht’ha tejamaya aadya ne ananta maarum roopa, aatmayoganaa bala thakee divya bataavyum roopa ।
veda, daana ne yajnyathee, teeratha ke tapathee, jovaaye naa roopa aa, jnyaana ane japathee ।
mood’habhaava bhaya chhod’a tum, nirbhayataane dhaara, divya roopane jo have, vyathaa hri’dayanee t’aal’a ।
sanjaya kahe chhe :
ema kahee prabhu[e] dharyum pharee divya nijaroopa, aashvaasana aapyum val’ee dharataam shaanta svaroopa ॥ 50 ॥
arjuna kahe chhe :
yo[ee] maanava roopa aa have tamaarum shaanta, svastha thayo chhum ne val’ee mujane tha[ee] niraanta ।
(jo[ee] maanava roopa aa have tamaarum shaanta, svastha thayo chhum ne val’ee mujane chheka niraanta । )
shree bhagavaana kahe chhe :
yovum je mushkela te joyum tem muja roopa, devo pana jhankhee rahyaa jovaa maarum roopa ।
ye roope joyo mane tema ju[e] ko naa, veda yajnya tapa daanathee shke nihaal’ee naa ।
bhakti khooba ja hoya to aavum darshana thaaya, jnyaana thaaya maarum ane bheda badhaaye jaaya ।
bhakta bane maaro ja je, sangadosha chhod’e, mujane jhankhe te jage tare ane taare ।
karma kare muja kaaja je, sangadosha chhod’e, praapta kare mujane ja te, bandhana sau tod’e ॥ 55 ॥
adhyaaya 12 : bhaktiyoga
arjuna kahe chhe :
tama saakaara prabhunee bhakti ko[ee] kare, ne ko[ee] niraakaara brahmane pooje ।
(jod’aaee tama saatha je bhakti bhakta kare, avinaashee avyaktanee bhakti tema kare । )
te bannemaam maanavo uttama yogee kona? prashna thaaya mujane, kaho uttama yogee kona? ॥ 1 ॥
(te bannemaam maanavo uttama yogee kona? prashna thaaya mujane, hashe uttama yogee kona? ॥ 1 ॥)
shree bhagavaana kahe chhe :
maaraamaam mana jod’ataam, shraddhaa khooba karee, sandhaa[ee] muja saatha je mujane sarva dharee, ॥ ॥
karataam bhakti maanaje uttama tum tene, uttama yogee mujamaheem aasakti jene ॥ 2 ॥
avinaaashee avyakta ne achintya brahma svaroopa, sarvavyaapaka je bhaje sthira kut’astha svaroopa, ॥ ॥
(avinaaashee avyakta ne achintya maaroom roopa, sarvavyaapaka je bhaje sthira kut’astha svaroopa, ॥ ॥)
ne samabuddhi dhaaree bane je eendriyasvaamee, saunum hita karanaara te pana ante jaaya mane paamee ।
(samabuddhi dhaaree bane je eendriyasvaamee, saunum hita karanaara te jaaya mane paamee । )
niraakaara brahma bhajye klesha ghano thaaye, dehavaana avyaktamaam duh’kha thakee jaaye ॥ 5 ॥
badhaam karma arpee mane matpara je jana thaaya, ananya bhaave je bhaje dharataam dhyaana sadaaya; ॥ ॥
mri’tyulokathee temano karavaamaam uddhaara, vilamba naa hum kadee karum jene mana hum saara ।
maaraamaam mana raakha ne buddhi mujamaam dhaara, praapta kareesha mane pachhee, shankaa kara na lagaara ।
maaraamaam jo chittane sthira karee na shakaaya, abhyaasatanaa yogathee kara to yatna sadaaya ।
abhyaasa thakee jo mane praapta karee na shake, maare maat’e karma to kara te yogya thashe ।
(abhyaasa thakee jo mane praapta karee na shake, maare maat’e karma to kara te yogya hashe । )
muja maat’e karmo karee siddhi mel’avashe, maare maat’e karma kara to te yogya thashe ॥ 10 ॥
yo te naa ja karee shake, sharana la[ee] maarum, sarva karmaphal’a tyaaga tum, to ya thashe saarum ।
nyaana shresht’ha abhyaasathee mangalakaaraka chhe, dhyaana vadhe chhe jnyaanathee ema kahelum chhe ।
dhyaana thakee chhe karmanaa phalano tyaaga mahaana, shaanti mal’e chhe tyaagathee ema sadaaye jaana ।
sarva jeeva para mitrataa, dayaa prema jene, mamataa mada ne verane doora karyaa jene ।
samaana sukha ne duh’khamaam, kshamaasheela chhe je, santoshee ne samyamee yogee tema ja je ।
mana buddhi arpana karee mane bhaje chhe je, dri’d’ha nishchayathee, te mane bhakta khare priya chhe ।
(mana buddhi arpana karee mane bhaje chhe je, dri’d’ha nishchayathee, chhe mane bhakta khare priya te । )
dubhave ko[ee]ne naheem, ko[ee]thee na dubhaaya, harsha shoka bhayane tajyaam; priya te bhakta ganaaya ॥ 15 ॥
vyathaa tema tri’shnaa nathee, daksha shuddha chhe je, udaaseena samsaarathee, priya chhe mujane te ।
harsha shoka aashaa ane vera kare naa je, mohe naa shubha ashubhathee, priya chhe mujane te ।
maana val’ee apamaana ho, shatru mitra ke hoya, kare khooba gunagaana ke nindaa chhone koya ।
tusht’a rahe praarabdhathee, sukhaduh’khe na d’age, sanga taje, samataa dhare, naa bandhaaya jage ।
upaadhi naa jene val’ee gharamaam naa mamataa, sthirabuddhi je bhakta te khooba mane gamataa ।
dharmatanum amri’ta aa shraddhaapoorvaka je, pee[e] bhaktajano mane khooba game chhe te ।
maarum sharana la[ee] sadaa bhakta bhaje chhe je, dharmasaarane samajataam, priya che mujane te ॥ 20 ॥
adhyaaya 13 : kshetrakshetrajnyavibhaagayoga
shree bhagavaana kahe chhe :
aa shareera arjuna he, kshetra ema kahevaaya, je jaanee le tehane te kshetrajnya ganaaya ।
sarva sareeromaam mane kshetrajnya khare jaana, jnyaana kshetrakshetrajnyanum jnyaana satya te maana ।
kshetra tema kshetrajnya shum, prabhaava teno shum, vikaara tenaa, te badhum kahum t’oonkamaam hum ।
vividha chhandamaam aa kahyum jnyaana kainka ri’shi[e], brahmasootranaam padamaheem tene gaayum chhe ।
mahaabhoota buddhi val’ee avyakta ahankaara, dasha eendriyo mana ane paancha vishaya vistaara ।
eechchhaa sukha ne duh’kha ne dvesha chetanaa tema, dyuti sanghaata kahela chhe kshetra vikaaree ema ॥ 5-6 ॥
maanee naa banavum val’ee dambha darpa tajavaam, dayaa raakhavee, jeevane kodee naa hanavaam ।
burum kare ko[ee] kadee toya kshamaa karavee, sarala hri’daya ne premathee vaata sadaa karavee ।
poojya gurune maanavaa, svachchha sadaa revum, chanchal’ataane chhod’avee, mana jeetee levum ।
eendriyonaa svaadamaam sukha naa kadee jovum, kaama krodha abhimaanane mookee mana dhovum ।
yanma thaaya ne marana ne roga val’ee thaaye, ghad’apana aave ema aa jeevana to jaaye ।
(janma thaaya chhe marana ne roga val’ee thaaye, ghad’apana aave ema aa jeevana to jaaye । )
ema duh’kha dosho badhaa jeevananaa jovaa, vairaagya tanaa lepathee vikaara sau dhovaa ।
stree ghara santaane naheem mamataa rati karavee, saraa narasaa samayamaam dheerajane dharavee ।
ananya bhaava karee sadaa muja bhakti karavee, janasamoohanee preeta naa svapne pana karavee ॥ 10 ॥
shaanta sthal’e revum, val’ee karavo tyaam abhyaasa, jnyaana mel’avee paamavaa eeshvarane to khaasa ।
(shaanta sthal’e revum, val’ee karavo tyaam abhyaasa, jnyaana mel’avee paamavaa eeshvarane abhyaasa । )
yeevananum dhana maanataam mel’avavo mujane, aa sau jnyaana-tanaam kahyaam lakshana mem tujane ।
te ja jaanavaa joga chhe jethee amara thavaaya, anaadee te parabrahmane satyaasatya ganaaya ।
(te ja jaanavaa joga chhe jethee amara thavaaya, anaadee te parabrahmanaa satyaasatya ganaaya । )
te eeshvarane jaanaje, je vyaapaka saghal’e, badhe haatha paga aankha chhe, shira jenaam saghal’e ।
gunaprakaashaka tema chhe eendriyathee para te, dhaaranakartaa sarvanaa anaasakta pana chhe ।
(gunaprakaashaka tema chhe eendriyathee para te, dhaarana karataa sarvanaa anaasakta pana chhe । )
charaachara badhaa jeevanee bahaara andara chhe, sukshma khooba chhe, et’ale agamya te prabhu chhe ।
doora rahyaa te toya chhe hri’daye khooba ja paasa, saune sarajee paal’ataa, karataa sauno naasha ॥ 15 ॥
samagra jeevomaam rahyaa vibhakta jevaa te, poshaka saunaa jnyeya ne naashaka sarjaka chhe ।
prakaashanaaya prakaasha te, andhakaarathee doora, hri’dayamaam rahyaa sarvanaa, jnyaana premanaa poora ।
nyaana, jnyeya ne kshetrane kahyum t’unkamaam mem, bhakta bhaava muja mel’ave jnyaana mel’avee te ।
prakri’ti purusha anaadi chhe ema khare tum jaana, vikaara ne guna upajyaa prakri’timaanthee maana ।
kaarana tema ja kaaryane chhe prakri’ti karanaara, purusha sukha duh’khanaa bhogo bhogavanaara ॥ 20 ॥
prakri’tinaa gunano purusha jo thaaye bhoga, tethee tene thaaya chhe janmamaranano roga ।
(prakri’tinaa gunano kare purusha sadaaye bhoga, tethee tene thaaya chhe janmamaranano roga । )
saakshee paalaka sarvanaa maheshvara kahyaa te, paramaatmaa uttama val’ee aa shareeramaam chhe ।
parama purusha te to sadaa dehe vaasa kare, dri’sht’aa mantaaroopa te saumaam vaasa kare ।
purusha tema guna saatha je prakri’tine jaane, ko[ee] sthitimaam te naheem pharee janma paame ।
ko[ee] prabhune dhyaanamaam hri’daye dekhe chhe, ko[ee] jnyaanathakee karee karme pekhe chhe ।
beejaa paase saambhal’ee prabhune bhajataa je, taree jaaya chhe motane sunanaaraaye te ॥ 25 ॥
yad’a ne chetana janmatum je kaim pana dekhaaya, te prakri’ti ne purushanaa samaagama thakee thaaya ।
samaanaroope sarvamaam vasee rahyaa prabhu te, tene je jotaa sadaa jotaa saachum te ।
vinaashee badhee vastumaam avinaashee prabhu te, tene je jotaa sadaa jotaa saachum te ॥ 27 ॥
aatmaa jevaa anyane te na kadee maare, vinaashee jage je sadaa prabhune bhaal’e ।
prakri’ti karma kare badhaam, aatmaa kaim na kare, ema jaanataa jaanataa saachum, te ja tare ।
bhinna jeeva prabhumaam rahyaa te prabhuthee thaaye, samaje evum temane prabhu praapti thaaye ॥ 30 ॥
paramaatmaa avinaashee ne anaadi nirguna aa, kaim na kare dehe rahee ke lepaaye naa ।
vyaapaka toye sookshma, naa lipta thaaya aakaasha, aatmaa tema ja angamaam naa lepaaye khaasa ।
soorya jema eka ja chhataam badhe prakaasha kare, aatmaa tema ja dehamaam badhe prakaasha dhare ।
kshetra tema kshetrajnya ne jeeva prakri’ti jnyaana, moksha val’ee je jaanataa, te thataa kalyaana ॥ 34 ॥
(kshetra tema kshetrajnya ne jeeva prakri’ti jnyaana, moksha val’ee je jaanataa, te karataa kalyaana ॥ 34 ॥)
adhyaaya 14 : gunatrayavibhaaga yoga
shree bhagavaana kahe chhe :
phareethee kahum chhum tane jnyaana tanum ye jnyaana, jene jaanee munivaro paamyaa chhe kalyaana ।
paameene aa jnyaanane je mujane mal’ataam, te kalpe naa janmataa, pralaye naa marataa ।
prakri’ti maaree yoni chhe, temaam praana dharum, tethee vishva viraat’a aa janme chhe saghal’um ।
bhinna yonimaam jeeva je jagamaam janma dhare, pitaa temano gana mane, prakri’ti maata khare ।
satva raja ane tama trane prakri’tinaa guna chhe, shareeramaam lapat’aavataa maanasane guna te ॥ 5 ॥
satvaguna khare shuddha chhe, roopa tejanum chhe, sukhanee temaja jnyaananee saathe baandhe chhe ।
rajoguna ut’he raagathee, tri’shnaathee te thaaya, karmamaheem maanava sadaa tenaathee bandhaaya ।
ajnyaana thakee oopaje val’ee tamo-guna to, pramaada aal’asa oonghathee baandhe chhe te to ।
sukha aape chhe satva guna, raja karme dore, tama to jnyaana hare, bhare aal’asane jore ।
raja ne tama ne d’haankataa vadhe satvaguna aa, rajoguna vadhe ne kadee vadhe tamoguna aa ॥ 10 ॥
romaromamaam angamaam prakaashajnyaana chhavaaya, satvaguna vadhyo to khare, jotaam ema ganaaya ।
lobha pravri’tti thaaya ne tri’shnaa vadhatee jaaya, rajoguna vadhye kaabu naa eendriyono thaaya ।
viveka tut’e, moha ne pramaada aal’asa thaaya, tamoguna vadhe te same lakshana aama janaaya ।
satvaguna maheem mota jo ko[ee] janajum thaaya, to te uttama lokamaam shuddha lokamaam jaaya ।
rajoguna maheem jo mare, karmeejanamaam jaaya, mood’hayonimaam jaaya jo mota tama maheem thaaya ॥ 15 ॥
satkarma tanum saatvika temaja nirmala phala saache ja mal’e;
rajanum phala chhe duh’kha, tema tamanum phala chhe ajnyaana khare ।
satvaguna thakee jnyaana ne lobha raja thakee thaaya, moha tema ajnyaana ne pramaada tamathee thaaya ।
satvika gati uttama labhe, raajasa madhyamane, tamogunee loko labhe sadaa adhama gateene ।
karmatano kartaa nathee guno vinaa ko[ee], aatmaa gunathee para sadaa, samaje e ko[ee], ॥ ॥
tyaare te muja bhaavane praapta tha[ee] jaaye, nirvikaara banataam mane praapta tha[ee] jaaye ।
aa trana gunane jeeteene je tethee para thaaya, janmajaraathee te chhoot’ee amri’tarasamaam nhaaya ॥ 20 ॥
(aa trana gunane jeetataam je tethee para thaaya, janmajaraathee te chhoot’ee amri’tarasamaam nhaaya ॥ 20 ॥)
arjuna kahe chhe :
aa trana gunane jeetataam je tethee para thaaya, kevaa lakshanathee kaho tenee ol’akha thaaya ।
(aa trana gunane jeetataam je tethee para thaaya, kevaa lakshanathee kaho tenee ol’akha thaaya । )
shree bhagavaana kahe chhe :
mohathee chal’e te naheem, karme naa lepaaya, dvesha kare naa karma ke shaantine naa ch[haa]ya ।
udaaseena jevo rahe, gunathee chalita na thaaya, guno vartataa gunamaheem samajee chalita na thaaya ।
sukha ne duh’khamaheem rahe shaanta chitta jenum, maat’ee sonum patthare sarakhum mana tenum ।
ko[ee] neende ke kare koee bhale vakhaana, maana kare, koee kare chho ne ke apamaana ।
badhee dashaamaam te rahe shaanta prasanna samaana, sarakhaa shatru mitra chhe, gunaateeta te jaana ॥ 25 ॥
khooba premabhakti kare maare maat’e je, gunane jeetee prabhusamo banee jaaya chhe te ।
amara vinashvara brahmanee pratisht’haa mane jaana, sukha ne shaashvata dharmano aadhaara mane maana ॥ 23 ॥
adhyaaya 15 : purushottamayoga
shree bhagavaana kahe chhe :
avinaashee aa jagatane kahyo peepal’o chhe, teno jaane saara je jnyaanee saacho te ।
gunothee vadhee, vishayanaa mri’du patrovaal’ee, shaakhaa tenee upara ne neeche chhe saaree ॥ ॥
manushyalokamaam karmathee baandhanaara chhe te, neeche shaakhaa, upara chhe mool’a vri’kshanum e ।
svaroopa tenum s[he]jamaam samajee naa ja shakaaya, aadi anta samsaaranaam samajee naa ja shakaaya ।
loko paachhaa aavataa kadee jyaanthee naa, te uttamapada paamavum janma dhareene aaa ।
(jyaanthee paachhaa aavataa jnyaanee loko naa, te uttamapada paamavum janma dhareene aaa । )
yenaathee aa jagatanee pravri’tti chaale, te paramaatmaa paamavaa jagane je paal’e; ॥ ॥
dri’d’ha aa druma samsaaranum ema vichaaree je, anaasaktinaa shastrathee chhede budhajana te ।
maana moha aasaktinaa dosha nathee jene, aatmaagyaanamaam magna chhe, kaama nathee jene;
sukha ne duh’kha chhe sama badhaam dvandathakee para chhe, tevaa jnyaanee paamataa avinashee padane ॥ 5 ॥
(sukha ne duh’khasamaam badhaam dvandathakee para chhe, tevaa jnyaanee paamataa avinashee padane ॥ 5 ॥)
agni sooraja chandra naa jene teja kare, janmamaranathee mukta te maarum dhaama khare ।
(agni sooraja chandra naa jene teja dhare, janmamaranathee mukta te maarum dhaama khare । )
yeeva amsha maaro thaee shareeramaam vasato, eendriyo ne manatanum aakarshana karato ।
suvaasa koee phoolanee pavana laeene jaaya, tema jeeva aa angathee mri’tyu samaye jaaya ।
aankha kaana ne naaka ne jeebha tvachaa manane, saadhana karataam bhogave jeeva vishaya rasane ।
yeeva dehathee jaaya chhe, dehe bhoga kare, mood’ha ju[e] ena naheem, darshana santa kare ॥ 10 ॥
yogee yatna karee jue antaramaam tene, yatna karye pana naa jue chanchal’ajana ene ।
agni sooraja chandramaam je kaim teja janaaya, teja te badhum mem dharyum, maarum ema ganaaya ।
dhaarum chhum hum jagatane pri’thvee naa roopamaam, poshum chhum ne aushadhi d’hal’ee chandrarasamaam ।
yat’haraagni banataam rahyo shareeramaamye hum, chaara jaatanaa annane hum ja pachaavum chhum ।
saunaa haiye chhum rahyo jeevanapraana thaee, jnyaana, jnyaananum mool’a chhum, saachee vaata kahee ।
samshayanaashaka jnyaana ne smri’tino daataa hum, vedaanta ne vedano jaananaara pana chhum ॥ 15 ॥
aatmaa to avinaasha chhe, chhe shareerano naasha, kshara ne akshara vastuno ema vishvamaam vaasa ।
paramaatmaa beejaa val’ee ethee uttama chhe, je vyaapaka jagamaam thayaa, eeshvara saache te ।
kshara aksharathee shresht’ha hum, ethee arjuna he, kahe veda ne jagatamaam purushottama mujae ।
mae ja purushottamaroope jaane jnyaanee je, bhaje sarvabhaavee mane sarvajnya khare te ।
khooba good’hamaam good’ha aa shaastra kahyum chhe mem, dhanya tema jnyaanee bane aane jane te ॥ । 20 ॥
adhyaaya 16 : daivaasurasampadavibhaagayoga
daravum koeethee naheem, thavum sadaa shuraveera, khela karee, kasarata karee, karavum sarasa shareera ।
prabhunaa baal’aka chhe badhaa ema sadaa samajee, prabhune jovaa sarvamaam, bheda badhaaya tajee ।
saapa, simha ne d’aakuthee d’aravum naa kadikaal’a, rakshaka chhe prabhu sarvanaa, d’aravum naa kadikaal’a ।
choree temaja joot’ha ne nindaathee d’aravum, baakee kaayarataa tajee samsaare pharavum ।
dharmaneetithee chaalavum prabhuthee karavee preeta, d’aravum eeshvara ekathee, thaee jaaya to jeeta ।
vastra jema dhovaaya chhe dhovum mana tevum, durguna temaja dveshane sthaana ja naa devum ।
nyaana paamavum te badhum, dharavum khoobaja dhyaana, utaaravum jeevanamaheem uttama evum jnyaana ।
mana hammeshaam maaravum, banatum karavum daana, anaatha duh’khee deenane annavastranum daana ।
dhanathee beejee shaktithee karavaam saunaa kaama, thavum kadee svaarthee naheem bhajavaa aatamaraama ।
mana vaanee ne dehano samyama pana karavo, pana abhimaana na raakhavum, namra bhaava dharavo ।
himsaa karavee naa kadee, satya val’ee vadavum, jhera krodhane jaanavum, vera val’ee tajavum ।
shaanta chittathee bolavum, vasavum aa jagamaam, dayaa deena para laavavee, +madhura thavum dri’gamaam ।
khot’aam kaamomaam sadaa lajjaane dharavee, lolupataa naa raakhavee, chanchal’ataa haravee ।
tejasvee banavum, val’ee kshamaa sadaa karavee, droha na karavo ne sadaa dheerajanee dharavee ।
ahankaara naa raakhavo, karavum shuddha shareera, daivee gunavaal’aa tanaa guna aa, arjuna veera! ॥ ॥
dambha darpa abhimaana ne jeo karataa krodha, kat’hora ne je ajnya chhe, na kare prabhunee shodha ।
durgunavaal’aa te kahyaa raakshasa jevaa loka, sukha naa pame te kadee kare sadaaye shoka ।
tethee durguna chhod’avaa ne guniyala banavum, daivee gunavaal’aaa banee jeevanane taravum ।
sad gunathee shaanti mal’e, t’al’ee jaayachhe duh’kha, durgunathee to naa kadee shame shaantinee bhookha ।
sad gunathee tum chhe bharyo, arjuna, naa kara shoka, sukhee thashe saache have, klesha kareesha na phoka ॥ 5 ॥
daivee temaja aasuree vri’tti to be chhe, daivee vistaare kahee aasuree suna have ।
shum karavum, shum chhod’avum, tene naa jaane, satya shaucha aachaara naa paal’e kadee kaal’e ।
asatya ne aadhaarathee rahita jagata chhe aa, paraspara thayum bhogamaya, prabhu temaam chhe naa ।
aavaa kshudra vichaarathee khot’aam karma kare, mandabuddhinaa loka aa jaganoo naasha kare ।
tri’shnaa temaja dambha ne maanamade bhariyaa, moha thakee gheraayelaa maanava te mariyaa ।
khot’ee vaatone sadaa pakad’ee te raakhe, ashuddha vratane aachare, asatyane bhaakhe ॥ 10 ॥
apaara chintaa prayalanaa kaal’a lagee karataa, bhoga bhogavo jagatamaam e shikshaa dharataa ।
adharmathee dhana mel’ave kare bhoga ne shoka, aashaa tri’shnaathee bharyaa, kaamee krodhee loka ।
dravya aat’alum mel’avyum, hajeeya mel’avavum, aa eechchhaa pooree thaee, hajee kaama karavum ।
(dravya aat’alum mel’avyum, hajeeya mel’avum, aa eechchhaa pooree thaee, hajee kaama karavum । )
aa shatrune mem hanyo, beejaane hanavo, eeshvara, bhogee, siddha hum, balee, sukhee varavo ।
maaraa jevo kona chhe, dhanee maanya chhum hum, karum yajnya ne daana ne bhoga bhogavum hum ।
evaa dusht’a vichaarathee mohe d’oobyaa je, bhramita chittanaa maanavee pad’e narakamaam te ।
bhogavilaase rata val’ee maanamade bhariyaa, mamataa, mot’aaee ane mohamaheem mariyaa ।
vividha jaatanaa yajnya ne anusht’haana kartaa, dambha tema paakhand’athee vidhine naa karataa ।
ahankaara, bal’a, darpa ne kaamakrodhavaal’aa, dvesha kare maaro sadaa nindaka te maaraa ।
adhama kroora te dusht’ane duh’khee sadaa raakhum, ghora aasuree yonimaam te saune naakhum ।
labhee aasuree yonine aneka janme te, mae mel’avena kadee, labhe adhama gatine ॥ 20 ॥
kaama, krodha, ne lobha chhe dvaara narakanaam trana, naasha karee de aatmano, tajee de laee pana ।
andhaaraa e dvaarathee mukta thaaya je jana, te ja kare kalyaana ne paame chhe gati dhanya ।
shaastravidhine chhod’eene manasveepane je, karma kare, te naa labhe siddhi mukti sukha ke ।
(shaastronee vidhi chhod’ataam manasveepane je, karma kare, te naa labhe siddhi mukti sukha ke । )
karmamaheem to shaastrane pramaana tum ganaje, shaastraajnyaa maanee sadaa karma badhaam karaje ॥ 24 ॥
adhyaaya 17 : shraddhaatrayavibhaagayoga
arjuna kahe chhe :
shaastronee vidhine mukee shraddhaathee ja bhaje, saatvika, vri’tti temanee, raajasa taamasa ke? ॥ ॥
shree bhagavaana kahe chhe :
saunee shraddhaa sahaja te trana prakaaranee hoya, saatvika, raajasa, taamasee; suna te kevee hoya ।
haiyum jevum hoya chhe tevee shraddhaa hoya, shraddhaamaya chhe maanavee, shraddhaa jevee hoya ।
saatvika pooje devane, raajasa yaksha bhaje, tamoguneejana pretane praanee anya bhaje ।
shaastrothee ulat’ee kare ghora tapasyaa je, dambhee abhimaanee ane kaamee krodhee je ।
aatmaaroopa rahyaa mane te peed’aa karataa, nishchaya teno raakshasee, phogat’a shrama karataa ॥ 5-6 ॥
trana prakaarano sarvano khoraaka kahyo chhe, yajnya, tapa ane daanano bheda bataavyo chhe ।
aayu vadhe, aarogya ho, bala vadhe val’ee tema, jethee sukha laage, bane antara t’aad’hum hema; ॥ ॥
rasavaal’um ne madhura te saatvika anna kahyum, vidvaanoe tehane uttama anna ganyum ।
kad’avum teekhum hoya je khaat’um ne khaarum, sookum oonum khooba te anna naheem saarum ।
duh’kha shoka ne roga te anna sadaaya kare; raajasa tene chhe kahyum, te sukhashaanti hare ।
khaadhelum rasaheena ne t’aad’hum khooba thayum, temaja vaasee anna te taamasa anna kahyum ।
et’hum tema apavitra ne durgandheevaal’um, taamasa janane te game, anna naheem saarum ।
phala eechchhaane mookeene vidhipoorvaka je thaaya, karavaa khaatara yajnya te, saatvika yajnya ganaaya ।
(phalanee eechchhaane mookee vidhipoorvaka je thaaya, karavaa khaatara yajnya te, saatvika yajnya ganaaya । )
phalanee eechchhaa raakhataam, dambha poshavaa thaaya, yashane maat’e yajnya te raajasa yajnya ganaaya ।
dakshinaa ne mantra ne shraddhaa jemaam naa, taamasa yajnya ganaaya te vidhiye jemaam naa ।
nyaanee braahmana deva ne guru poojaa karavee, pavitrataa ne saralataa antaramaam dharavee ।
brahmacharyane paal’avum, himsaa naa karavee, shareeranum tapa te kahyum, nirbalataa haravee ।
satya madhura bolavum, jethee mangala thaaya, jnyaanapaat’ha karavo val’ee, te vaaneetapa thaaya ।
(satya ne madhura bolavum, jethee mangala thaaya, jnyaanapaat’ha karavo val’ee, te vaaneetapa thaaya । )
prasanna manane raakhavum, chintaa naa karavee, vikaara mananaa t’aal’avaaa, chanchal’ataa haravee ।
shaanti raakhavee, jaatano samyama pana karavo, mauna raakhavum, hri’dayamaam shuddha bhaava bharavo ।
vichaara uttama raakhavaa, bheda doora karavo, mananum aa tapa chhe kahyum, bhaya sauno haravo ।
phala eechchhaane mookeene, shraddhaa raakhee thaaya, saatvika tapa to aa trane uttama ema ganaaya ।
(phalanee eechchhaane mookee, shraddhaa raakhee thaaya, saatvika tapa to aa trane uttama ema ganaaya । )
maana bad’aaee kaaja je bataavavaa ja karaaya, poojaavaa khaatara val’ee, te raajasa tapa thaaya ।
ajnyaana ane hat’ha thakee sankat’a sahee karaaya, taamasa tapa te, je anyano naasha karavaa thaaya ।
(ajnyaana ane hat’ha thakee sankat’a sahee shakaaya, taamasa tapa te, anyano naasha karavaa karaaya । )
devaa khaatara daana je koeene devaaya, samaya paatra joee sadaa, te saatvika kevaaya ॥ 20 ॥
phal’a mel’avavaa daana je badalaamaam devaaya, upakaara ganee daana je, te raajasa kahevaaya ।
paatra samaya sanjogane joyaa vinaa karaaya, ayogya ne jaahera te taamasa daana ganaaya ।
om ane tat sat kahyaam eeshvaranaam trana naama, ethee om kahee sadaa karaaya mangala kaama ।
veda yajnyaa braahmana thayaa temaanthee saghal’aa, yajnya daana thaaye laee naama te saghal’aam ।
tat shabda kaheene val’ee tajee daee tri’shnaa, mumukshujano daana ne tapa uttama karataa ॥ 25 ॥
saadhu tema sadbhaavamaam prayoga sat no thaaya, uttama karmomaam sadaa prayoga sat no thaaya ।
yajnya daana ne tapamaheem sthiti te sat kahevaaya, te maat’enaa karmene sat ema ja kahevaaya ।
shraddhaa vinaa karaaya je karma yajnya tapa daana, mangala te na karee shake, asatya tene maana ॥ 28 ॥
adhyaaya 18 : mokshasanyaasayoga
arjuna kahe chhe :
tatva kaho sanyaasa ne tyaaga tanum mujane, kone tyaaga kaho val’ee, sanyaasa kaho kone ।
(tatva kaho sanyaasa ne tyaaga tanum mujane, kone tyaaga kaho val’ee, sanyaasa kaho te । )
shree bhagavaana kahe chhe :
karmonaa je tyaaga chhe te sanyaasa ganaaya, karmatanaa phala tyaagavaam tene tyaaga kahevaaya ।
koee ke chhe karma chhe kharaaba to tyaago, koee ke tapa yajnya ne daana naa ja tyaago ।
te sambandhee saambhal’ee maaro mata tum le, tyaaga kahyo trana jaatano, sunee have tum le ।
yajnya daana tapa karma to kodee tajavaam naa, yajnya daana tapathee bane pavitra maanava haa! ॥ 5 ॥
ahankaara tri’shnaa tajee aa karmo karavaam, mata maaro mem chhe kahyo, shresht’ha karma karavaam ।
nakkee karmono naheem tyaaga ghat’e karavo, tyaaga kare ko mohathee to taamasa te ganavo ।
duh’kharoopa sau karma chhe, de shareerane klesha, ema karelo tyaaga te phala naa aape lesha ।
(duh’kharoopa sau karma chhe, de shareerane klesha, ema ganeene thaaya te phala naa aape lesha । )
raajasa te to tyaaga chhe, je chintaa bhayathee thaaya, koee sankat’a aavataam, pad’ataam duh’kha karaaya ।
(raajasa te to tyaaga chhe, chintaa bhayathee thaaya, koee sankat’a aavataam, pad’ataam duh’kha karaaya । )
tri’shnaa mada tyaagee kare shresht’ha karmane je, te prakaaranaa tyaagane saatvika ke chhe ।
saatvika tyaagee prajnya ne samshayarahita sadaaya, kharaabane neende naheem, saaraamaam na phasaaya ॥ 10 ॥
badhaam karma chhod’ee shake naa maanava kodee, tyaagee te chhe jemane phala deedhum chhod’ee ।
phalaashaa kare temane trividha mal’e phala to, te phala tyaageene nathee, tyaaga kare jo ko ।
sarva karmanee siddhine maat’e paancha kahyaam, kaarana, te sunaje have, kaarana paancha kahyaam ।
adhisht’haana, kartaa ane saadhana bhinna kahyaam, kriyaa judee ne paanchamu daiva, prabala saghal’aam ।
kaayaa vaanee manathakee je pana karma karaaya, tenaam aa kaarana kahyaam, saaru< maat’hum karaaya ॥ 15 ॥
aathee aatmaane ja je kartaa maane chhe, te yathaartha jnyaanee nathee, kartaa maane je ।
ahambhaava jene nathee, buddhi naa bharamaaya, aakhaa jagane te hane to ye naa bandhaaya ।
nyaana jnyeya jnyaataa thakee karma-preranaa thaaya, kaarana karma kartaa thakee karma-samuchchaya thaaya ।
nyaana karma kartaa val’ee trana prakaaranaa chhe, guna paramaane te kahum, preme saambhal’aje ।
yudaa judaa jeevamaam prabhu to eka ja chhe । ekataa jue je sadaa, saatvika jnyaana ja te ॥ 20 ॥
bhedabhaavane je jue saghal’e samsaare, jeeva gane judaa badhaa, raajasa jnyaana ja te ।
(bhedabhaavane je jue samsaaramaheem ne, jeeva gane judaa badhaa, raajasa jnyaana ja te । )
ekamaam ja d’ube chhe je, ekane ja val’ee gane, andha bhraantanee jema, jnyaana taamasa te bhane ।
raagadvesha ahantaane chhod’ee chokkasa thaaya je, phalechchhaanaa vinaa karma, karma saatvika maana te ।
ahankaara ane koee eechchhaa saatha karaaya je, yatna khooba karee karma, karma raajasa maana te ।
sanjoga, naasha ne himsaa, balane na vichaarataam, mohathee thaaya je karma, karma taamasa te thataam ।
namra, nirdosha, aanandee dhairya utsaahathee bharyo, laabhahaanimaheem shaanta kartaa saatvika te kahyo ।
raagee himsaka ne melo, harshashokathakee bharyo, d’oobelo vishayomaam te kartaa raajasa chhe kahyo ।
pramaadee, shokavaal’o ne kapat’ee jad’ataabharyo, ajnyaanee, sthira naa je te kartaa taamsa che kahyoo ।
buddhi ne dhairyanaa paad’yaa prakaaro trana chhe, kahum te tujane paartha premathee sunaje have ।
shum karavum shum chhod’avum ene jaane je, bandha moksha jaane val’ee buddhi saatvika te ॥ 30 ॥
shum karavum shum chhod’avum temaja dharma adharma, raajasa buddhi tehano jaane jaane poorna na marma ।
maane dharma adharmane ajnyaanathakee je, ulat’um samaje sarvane, buddhi taamasa te ।
mana ne eendriya praana sau jenaathee vasha thaaya, ad’aga dhairya te te khare saatvika dhairya ganaaya ।
eechchhaa koee raakhataam jethee dharma karaaya, eechchhaa shamataam je shame, raajasa dhairya ganaaya ।
svapna bheeti ne shoka ne mada ne laakha upaaya, mood’ha mooke jethee na te taamasa dhairya manaaya ॥ 35 ॥
trana prakaaranum je sukha kahyum te saambhal’a tum, duh’kha doora karavaa tane preme aaja kahum ।
pahelaam jherasamum ane ante meet’hum je, prasanna mana antara kare, saatvika sukha chhe te ।
eendriyonaa svaadathee pahelaam meet’hum je, ante jhera samaana chhe, raajasa sukha chhe te ।
pahelaam ne anteya je manane moha kare, pramaada aal’asa oongha te taamasa sukha sau chhe ।
pri’thvee tema ja svargamaam koee evum naa, je aa gunathee mukta ho, koee evum naa ॥ 40 ॥
braahmana kshatriya vaishyanaam karma shoodranaam tema, svabhaavagunathee chhe karyaa samajee leje ema ।
samyama mana eendriyano, tapa temaja karavum, kshamaa raakhavee, prabhumaheem shraddhaathee taravum ।
namra pavitra banee sadaa shresht’ha paamavum jnyaana, braahmananaa te karma chhe mel’avavum vijnyaana ।
shooraveera ne chapal’a ne tejasvee banavum, dheeraja dharavee yuddhathee paachhaa naa pharavum ।
daanee banavum, shresht’hataa bhaava sadaa sadaa raakhavo, e kshatriyanaa karma chhe, dayaabhaava dharavo ।
vaishyakarma khetee ane gau sevaa vepaara, sevanaam karmo badhaam karma shoodranaa dhaara ।
potaanaam karmo karee siddhi mel’avavee, prabhu-arthe karmo karee siddhi mel’avavee ॥ 45 ॥
yene jagane chhe rachyum, jethee jaga chaale, poojee tene karmathee siddhimaam mhaale ।
kharaaba potaano bhale dharma hoya toye, beejaanaa shubha dharmathee te uttama hoye ।
sadosha hoya toya naa sahaja karma tajavum, karma badhaaye doshathee vyaapta thayaam, ganavum ।
aasakti tri’shnaa tajee samyama tema karee, siddhi uttama mel’ave tyaagathakee saghal’ee ।
siddhi temaja brahmane je reete paame, kahum te val’ee jnyaananee nisht’haa je paame ॥ 50 ॥
shuddha buddhine mel’avee, samyama saadheene, vishaya tajeene, raaga ne dvesha haneene je; ॥ ॥
vase vijanamaam jeetataam kaaya mana vaanee, mitaahaara karataam thaee vairaagee dhyaanee ।
sangraha bal’a ne darpa ne kaama krodha abhimaana, tajee shaanta bananaarane prabhunee thaaye jaana ।
brahmabhoota te naa kadee harshashoka karato, samadri’sht’i banataam sadaa muja bhakti labhato ।
rahasya maarum bhaktinaa bal’athee poorna janaaya, rahasya jaanee chhevat’e mujathee eka banaaya ॥ 55 ॥
maare sharane aavataam koee karma kare, muja kri’paathakee temane uttama dhaama mal’e ।
manathee karmo tum mane arpee saghanaam de, maaraamaam mana raakha ne jnyaana mel’avee le ।
maaree kri’paathakee badhaam sankat’a tum tarashe, naa sunashe abhimaanathee to to nasht’a thashe ।
ahankaarathee naa kahe bhale yuddha karavaa, svabhaava taaro prerashe pana tujane lad’avaa ।
sahaja karma val’agyum tane tethee je tajavum mohathakee laage tane, te pad’ashe karavum ॥ 60 ॥
eeshvara saunaa hri’dayamaam arjuna! vaasa kare, tenaa bal’athee karma sau aa samsaara kare ।
poorna premathee sharana tum tenum ja laee le, deshe uttama sthaana ne parama shaanti to te ।
nyaana guhyamaam guhya aa tane kahyum chhe mem, vichaaree laee te have kara karavum hoya te ।
khooba gupta aa jnyaanane pharee saambhal’ee le, hitanee vaata kahum have, priya tum khooba mane ।
manathee bhaja mujane ane tanathee kara sevaa, karma mane arpana karee maanee le mevaa ।
yagamaam joeene mane vandana kara hararoja, mane paamashe satya tum karataam maaree khoja ।
mana vaaneethee bhakta thaa maaro kevala tum, shaanti tema sukha paamashe, satya kahum chhum hum ।
chintaa saghal’ee chhod’a ne maarum sharanum le, paapa badhaa t’aal’eesha hum, shoka tajee tum de ।
bhakta na maaro hoya je tapasvee naa hoya, neende mujane, naa chahe saambhal’avaane koya; ॥ ॥
tene mem aapela aa kaheesha naa tum jnyaana, kaheesha maaraa bhaktane to karashe te kalyaana ।
guhya jnyaana aa bhaktane je koee keshe, bhakti maaree te karee labhee name leshe ।
tenaathee mujane naheem priya koee hashe, priya tenaathee ko nathee aa samsaara vishe ।
dharmatano samvaada aa vaanche preme je, jnyaanayajnyathee poojashe mujane saache te ॥ 70 ॥
pavitrataa shraddhaathakee je aane sunashe, sukhee lokamaam te jashe, mukta val’ee banashe ।
dhyaana daee tem saambhal’yum aa arjuna sagal’um? andhaaroom ajnyaananum thayum doora saghal’um?
arjuna kahe chhe :
tama kri’paathee mat’yo moha ne mal’yum jnyaana, aajnyaa aapo te karum, samshaya t’al’yo mahaana ।
(tamaaree kri’paathee mat’yo moha ne mal’yum jnyaana, aajnyaa aapo te karum, samshaya t’al’yo mahaana । )
sanjaya kahe chhe :
kri’shna ane arjunano samvaada sunyo mem, romaanchita karanaara ne adbhoota evo te ।
yogeshvara kri’shne kahyo aa samvaada khare, vyaasa kri’paathee saambhal’yo aa samvaada khare ॥ 75 ॥
yaada karee samvaada e adbhoota acharaja thaaya, yaada karee samvaada e aananda khooba ja thaaya ।
arjuna temaja kri’shna be bhegaa jyaam thaaye, tyaam dhana jaya nakkee rahe, vaibhava naa maaye ।
yogeshvara jyaam kri’shna chhe, paartha dhanurdhara jyaam, siddhi, mukti, shaanti ne neeti rahe chhe tyaam ॥ 78 ॥
– sarala geetaa samaapta –
upasamhaara
saabaramateemaheem rahee mangala gurjara desha, poorna karyo aa prmathee geetaano upadesha ।
adhika maasa vaishaakha ne vada ekaadasha roja, shanivaare pooree karee geetaajeenee mooja ।
oganeeso trepana sane be hajaara navamaam, poorna thaee geetaa khare jnyaananaava bhavamaam ।
(- shree yogeshvarajee)
samaapta
Also Read:
Sarala Gita Lyrics in Hindi | English | Bengali | Gujarati | Kannada | Malayalam | Oriya | Telugu | Tamil