Adhi Sankara has written very many great Stotras (prayers) but here is a unique prayer, which is not only a prayer but a summary of all the philosophy that he has taught. Even during his time, this stotra was difficult to comprehend and it became necessary for one of his disciples, Sureshwaracharya to write a commentary called Manasollasa to this stotra. There are a large number of books and commentaries on this commentary itself.
Sri Dakshinamurthy Stotram in Telugu:
శాంతిపాఠః
ఓం యో బ్రహ్మాణం విదధాతి పూర్వం
యో వై వేదాంశ్చ ప్రహిణోతి తస్మై |
తంహదేవమాత్మ బుద్ధిప్రకాశం
ముముక్షుర్వై శరణమహం ప్రపద్యే ||
ధ్యానమ్
ఓం మౌనవ్యాఖ్యా ప్రకటితపరబ్రహ్మతత్వంయువానం
వర్శిష్ఠాంతేవసదృషిగణైరావృతం బ్రహ్మనిష్ఠైః |
ఆచార్యేంద్రం కరకలిత చిన్ముద్రమానందమూర్తిం
స్వాత్మరామం ముదితవదనం దక్షిణామూర్తిమీడే ||
వటవిటపిసమీపే భూమిభాగే నిషణ్ణం
సకలమునిజనానాం ఙ్ఞానదాతారమారాత్ |
త్రిభువనగురుమీశం దక్షిణామూర్తిదేవం
జననమరణదుఃఖచ్ఛేద దక్షం నమామి ||
చిత్రం వటతరోర్మూలే వృద్ధాః శిష్యాః గురుర్యువా |
గురోస్తు మౌనవ్యాఖ్యానం శిష్యాస్తుచ్ఛిన్నసంశయాః ||
ఓం నమః ప్రణవార్థాయ శుద్ధఙ్ఞానైకమూర్తయే |
నిర్మలాయ ప్రశాంతాయ దక్షిణామూర్తయే నమః ||
గురుర్బ్రహ్మా గురుర్విష్ణుః గురుర్దేవో మహేశ్వరః |
గురుస్సాక్షాత్ పరం బ్రహ్మా తస్మై శ్రీ గురవే నమః ||
నిధయే సర్వవిద్యానాం భిషజే భవరోగిణామ్ |
గురవే సర్వలోకానాం దక్షిణామూర్తయే నమః ||
చిదోఘనాయ మహేశాయ వటమూలనివాసినే |
సచ్చిదానంద రూపాయ దక్షిణామూర్తయే నమః ||
ఈశ్వరో గురురాత్మేతి మూత్రిభేద విభాగినే |
వ్యోమవద్ వ్యాప్తదేహాయ దక్షిణామూర్తయే నమః ||
అంగుష్థతర్జనీయోగముద్రా వ్యాజేనయోగినామ్ |
శృత్యర్థం బ్రహ్మజీవైక్యం దర్శయన్యోగతా శివః ||
ఓం శాంతిః శాంతిః శాంతిః ||
విశ్వందర్పణ దృశ్యమాన నగరీ తుల్యం నిజాంతర్గతం
పశ్యన్నాత్మని మాయయా బహిరివోద్భూతం యథానిద్రయా |
యస్సాక్షాత్కురుతే ప్రభోధసమయే స్వాత్మానమే వాద్వయం
తస్మై శ్రీగురుమూర్తయే నమ ఇదం శ్రీ దక్షిణామూర్తయే || 1 ||
బీజస్యాంతతి వాంకురో జగదితం ప్రాఙ్నర్వికల్పం పునః
మాయాకల్పిత దేశకాలకలనా వైచిత్ర్యచిత్రీకృతమ్ |
మాయావీవ విజృంభయత్యపి మహాయోగీవ యః స్వేచ్ఛయా
తస్మై శ్రీగురుమూర్తయే నమ ఇదం శ్రీ దక్షిణామూర్తయే || 2 ||
యస్యైవ స్ఫురణం సదాత్మకమసత్కల్పార్థకం భాసతే
సాక్షాత్తత్వమసీతి వేదవచసా యో బోధయత్యాశ్రితాన్ |
యస్సాక్షాత్కరణాద్భవేన్న పురనావృత్తిర్భవాంభోనిధౌ
తస్మై శ్రీగురుమూర్తయే నమ ఇదం శ్రీ దక్షిణామూర్తయే || 3 ||
నానాచ్ఛిద్ర ఘటోదర స్థిత మహాదీప ప్రభాభాస్వరం
ఙ్ఞానం యస్య తు చక్షురాదికరణ ద్వారా బహిః స్పందతే |
జానామీతి తమేవ భాంతమనుభాత్యేతత్సమస్తం జగత్
తస్మై శ్రీ గురుమూర్తయే నమ ఇదం శ్రీ దక్షిణామూర్తయే || 4 ||
దేహం ప్రాణమపీంద్రియాణ్యపి చలాం బుద్ధిం చ శూన్యం విదుః
స్త్రీ బాలాంధ జడోపమాస్త్వహమితి భ్రాంతాభృశం వాదినః |
మాయాశక్తి విలాసకల్పిత మహావ్యామోహ సంహారిణే
తస్మై శ్రీ గురుమూర్తయే నమ ఇదం శ్రీ దక్షిణామూర్తయే || 5 ||
రాహుగ్రస్త దివాకరేందు సదృశో మాయా సమాచ్ఛాదనాత్
సన్మాత్రః కరణోప సంహరణతో యోஉభూత్సుషుప్తః పుమాన్ |
ప్రాగస్వాప్సమితి ప్రభోదసమయే యః ప్రత్యభిఙ్ఞాయతే
తస్మై శ్రీ గురుమూర్తయే నమ ఇదం శ్రీ దక్షిణామూర్తయే || 6 ||
బాల్యాదిష్వపి జాగ్రదాదిషు తథా సర్వాస్వవస్థాస్వపి
వ్యావృత్తా స్వను వర్తమాన మహమిత్యంతః స్ఫురంతం సదా |
స్వాత్మానం ప్రకటీకరోతి భజతాం యో ముద్రయా భద్రయా
తస్మై శ్రీ గురుమూర్తయే నమ ఇదం శ్రీ దక్షిణామూర్తయే || 7 ||
విశ్వం పశ్యతి కార్యకారణతయా స్వస్వామిసంబంధతః
శిష్యచార్యతయా తథైవ పితృ పుత్రాద్యాత్మనా భేదతః |
స్వప్నే జాగ్రతి వా య ఏష పురుషో మాయా పరిభ్రామితః
తస్మై శ్రీ గురుమూర్తయే నమ ఇదం శ్రీ దక్షిణామూర్తయే || 8 ||
భూరంభాంస్యనలోஉనిలోஉంబర మహర్నాథో హిమాంశుః పుమాన్
ఇత్యాభాతి చరాచరాత్మకమిదం యస్యైవ మూర్త్యష్టకమ్ |
నాన్యత్కించన విద్యతే విమృశతాం యస్మాత్పరస్మాద్విభో
తస్మై గురుమూర్తయే నమ ఇదం శ్రీ దక్షిణామూర్తయే || 9 ||
సర్వాత్మత్వమితి స్ఫుటీకృతమిదం యస్మాదముష్మిన్ స్తవే
తేనాస్వ శ్రవణాత్తదర్థ మననాద్ధ్యానాచ్చ సంకీర్తనాత్ |
సర్వాత్మత్వమహావిభూతి సహితం స్యాదీశ్వరత్వం స్వతః
సిద్ధ్యేత్తత్పునరష్టధా పరిణతం చైశ్వర్య మవ్యాహతమ్ || 10 ||
|| ఇతి శ్రీమచ్ఛంకరాచార్యవిరచితం దక్షిణాముర్తిస్తోత్రం సంపూర్ణమ్ ||
Sri Dakshinamurthy Stotram Meaning:
I praise and salute that Dakshinamrthy,
Who faces the south,
Who explains the true nature of the supreme Brahman,
Through his state of silence,
Who is young in looks,
Who is surrounded by disciples who are old Sages,
Whose minds are fixed on Brahman,
Who is the greatest of teachers,
Who shows the Chinmudhra by his hand,
Who is the personification of happiness,
Who is in the state of extreme joy within himself,
And who has a smiling face.
Similar to the image of a town as seen in the mirror,
When one sees the image of the world within him,
The world appears as if it is outside.
It is similar to his seeing due to illusion,
During the state of sleep,
That the one real fact appears as many different truths,
And he realizes, when he wakes up and sees the reality,
That he is really the one and only one soul.
Salutation to the God facing the south,
Who is the greatest teacher.
Like the germ inside the seed is its part,
But becomes different after development
The many places and time which are before us,
Are drawn by illusion in the board of life in a peculiar manner,
By a great savant or an expert Siddha,
Who can create them as per their will,
Salutation to the God facing the south,
Who is the greatest teacher.
He who exists as the real light of truth,
And shines in the false world of appearance,
And He who teaches disciples the great saying,
“Thou art that” after realizing its import,
Gets away from this cycle of life and death.
Salutation to the God facing the south,
Who is the greatest teacher.
Like the light emanating from a lamp,
Kept in a pot with many holes,
Goes out in all directions,
In the person in whom the wisdom goes out
Through the openings of ear, eye, mouth and thought,
And when that person realizes that ‘I know myself”,
This whole universe shines after Him alone,
Who shines in the consciousness as the knower.
Salutation to the God facing the south,
Who is the greatest teacher.
Those great philosophers, who think that,
The body, the soul and the fickle intellect,
The concept of emptiness and all other nothingness,
Are nothing but themselves,
Are similar to the women children, blind and ignorant.
It is only He who can destroy, this veil of ignorance,
And wake us up from this state of deceit.
Salutation to the God facing the south,
Who is the greatest teacher.
Similar to the Sun when being masked by the serpent Rahu,
Knows that it was existing, once the eclipse is over
That man whose senses are suppressed
When he is asleep,
Because of the veil of illusion,
Realizes that he was in a state of sleep,
When he wakes up.
Salutation to the God facing the south,
Who is the greatest teacher.
Salutations to him who shines and exhibits,
Himself by the beatific Chinmudhra of the hand,
That he exists within the humans as self,
Forever and non changing,
Even during the changing states of childhood, youth and old age
And even during the states of sleep, dream and wakefulness.
Salutation to the God facing the south,
Who is the greatest teacher.
The world sees as cause and effect,
The differences between us and our lord,
The distinction between teacher and the taught,
The distinction between father and son,
And so the man is confused by illusion,
And believes in these differences,
During the times of dream and wakefulness.
Salutation to the God facing the south,
Who is the greatest teacher.
To the sake of which supreme Brahman,
The universe is shining as self,
Which is Movable and immovable, with its aspects?
Of water, fire, air, space,
The sun, moon and the individual soul,
And also to those who examine the truth behind,
The meaning of this universe and find,
That it Consists of nothing but,
The God who is every where.
Salutation to the God facing the south,
Who is the greatest teacher.
The concept of the Athma,
Which is explained in this poem of praise,
Hearing which, understanding which,
Meditating which and singing which,
One would attain the state of godliness,
And the great state of self-realization,
And also you would get the eight powers of occult,
Without any problems in between.
Also Read:
Sri Dakshinamurthy Stotram Lyrics in English | Hindi | Marathi | Bengali | Kannada | Malayalam | Telugu | Tamil
Excellent