Ashtavakra Geetaa in Kannada:
॥ ಅಷ್ಟಾವಕ್ರಗೀತಾ ॥
॥ ಶ್ರೀ ॥
ಅಥ ಶ್ರೀಮದಷ್ಟಾವಕ್ರಗೀತಾ ಪ್ರಾರಭ್ಯತೇ ॥
1
ಜನಕ ಉವಾಚ ॥
ಕಥಂ ಜ್ಞಾನಮವಾಪ್ನೋತಿ ಕಥಂ ಮುಕ್ತಿರ್ಭವಿಷ್ಯತಿ ।
ವೈರಾಗ್ಯಂ ಚ ಕಥಂ ಪ್ರಾಪ್ತಮೇತದ್ ಬ್ರೂಹಿ ಮಮ ಪ್ರಭೋ ॥ 1-1 ॥
ಅಷ್ಟಾವಕ್ರ ಉವಾಚ ॥
ಮುಕ್ತಿಮಿಚ್ಛಸಿ ಚೇತ್ತಾತ ವಿಷಯಾನ್ ವಿಷವತ್ತ್ಯಜ ।
ಕ್ಷಮಾರ್ಜವದಯಾತೋಷಸತ್ಯಂ ಪೀಯೂಷವದ್ ಭಜ ॥ 1-2 ॥
ನ ಪೃಥ್ವೀ ನ ಜಲಂ ನಾಗ್ನಿರ್ನ ವಾಯುರ್ದ್ಯೌರ್ನ ವಾ ಭವಾನ್ ।
ಏಷಾಂ ಸಾಕ್ಷಿಣಮಾತ್ಮಾನಂ ಚಿದ್ರೂಪಂ ವಿದ್ಧಿ ಮುಕ್ತಯೇ ॥ 1-3 ॥
ಯದಿ ದೇಹಂ ಪೃಥಕ್ ಕೃತ್ಯ ಚಿತಿ ವಿಶ್ರಾಮ್ಯ ತಿಷ್ಠಸಿ ।
ಅಧುನೈವ ಸುಖೀ ಶಾಂತೋ ಬಂಧಮುಕ್ತೋ ಭವಿಷ್ಯಸಿ ॥ 1-4 ॥
ನ ತ್ವಂ ವಿಪ್ರಾದಿಕೋ ವರ್ಣೋ ನಾಶ್ರಮೀ ನಾಕ್ಷಗೋಚರಃ ।
ಅಸಂಗೋಽಸಿ ನಿರಾಕಾರೋ ವಿಶ್ವಸಾಕ್ಷೀ ಸುಖೀ ಭವ ॥ 1-5 ॥
ಧರ್ಮಾಧರ್ಮೌ ಸುಖಂ ದುಃಖಂ ಮಾನಸಾನಿ ನ ತೇ ವಿಭೋ ।
ನ ಕರ್ತಾಸಿ ನ ಭೋಕ್ತಾಸಿ ಮುಕ್ತ ಏವಾಸಿ ಸರ್ವದಾ ॥ 1-6 ॥
ಏಕೋ ದ್ರಷ್ಟಾಸಿ ಸರ್ವಸ್ಯ ಮುಕ್ತಪ್ರಾಯೋಽಸಿ ಸರ್ವದಾ ।
ಅಯಮೇವ ಹಿ ತೇ ಬಂಧೋ ದ್ರಷ್ಟಾರಂ ಪಶ್ಯಸೀತರಂ ॥ 1-7 ॥
ಅಹಂ ಕರ್ತೇತ್ಯಹಂಮಾನಮಹಾಕೃಷ್ಣಾಹಿದಂಶಿತಃ ।
ನಾಹಂ ಕರ್ತೇತಿ ವಿಶ್ವಾಸಾಮೃತಂ ಪೀತ್ವಾ ಸುಖೀ ಭವ ॥ 1-8 ॥
ಏಕೋ ವಿಶುದ್ಧಬೋಧೋಽಹಮಿತಿ ನಿಶ್ಚಯವಹ್ನಿನಾ ।
ಪ್ರಜ್ವಾಲ್ಯಾಜ್ಞಾನಗಹನಂ ವೀತಶೋಕಃ ಸುಖೀ ಭವ ॥ 1-9 ॥
ಯತ್ರ ವಿಶ್ವಮಿದಂ ಭಾತಿ ಕಲ್ಪಿತಂ ರಜ್ಜುಸರ್ಪವತ್ ।
ಆನಂದಪರಮಾನಂದಃ ಸ ಬೋಧಸ್ತ್ವಂ ಸುಖಂ ಭವ ॥ 1-10 ॥
ಮುಕ್ತಾಭಿಮಾನೀ ಮುಕ್ತೋ ಹಿ ಬದ್ಧೋ ಬದ್ಧಾಭಿಮಾನ್ಯಪಿ ।
ಕಿಂವದಂತೀಹ ಸತ್ಯೇಯಂ ಯಾ ಮತಿಃ ಸಾ ಗತಿರ್ಭವೇತ್ ॥ 1-11 ॥
ಆತ್ಮಾ ಸಾಕ್ಷೀ ವಿಭುಃ ಪೂರ್ಣ ಏಕೋ ಮುಕ್ತಶ್ಚಿದಕ್ರಿಯಃ ।
ಅಸಂಗೋ ನಿಃಸ್ಪೃಹಃ ಶಾಂತೋ ಭ್ರಮಾತ್ಸಂಸಾರವಾನಿವ ॥ 1-12 ॥
ಕೂಟಸ್ಥಂ ಬೋಧಮದ್ವೈತಮಾತ್ಮಾನಂ ಪರಿಭಾವಯ ।
ಆಭಾಸೋಽಹಂ ಭ್ರಮಂ ಮುಕ್ತ್ವಾ ಭಾವಂ ಬಾಹ್ಯಮಥಾಂತರಂ ॥ 1-13 ॥
ದೇಹಾಭಿಮಾನಪಾಶೇನ ಚಿರಂ ಬದ್ಧೋಽಸಿ ಪುತ್ರಕ ।
ಬೋಧೋಽಹಂ ಜ್ಞಾನಖಡ್ಗೇನ ತನ್ನಿಕೃತ್ಯ ಸುಖೀ ಭವ ॥ 1-14 ॥
ನಿಃಸಂಗೋ ನಿಷ್ಕ್ರಿಯೋಽಸಿ ತ್ವಂ ಸ್ವಪ್ರಕಾಶೋ ನಿರಂಜನಃ ।
ಅಯಮೇವ ಹಿ ತೇ ಬಂಧಃ ಸಮಾಧಿಮನುತಿಷ್ಠತಿ ॥ 1-15 ॥
ತ್ವಯಾ ವ್ಯಾಪ್ತಮಿದಂ ವಿಶ್ವಂ ತ್ವಯಿ ಪ್ರೋತಂ ಯಥಾರ್ಥತಃ ।
ಶುದ್ಧಬುದ್ಧಸ್ವರೂಪಸ್ತ್ವಂ ಮಾ ಗಮಃ ಕ್ಷುದ್ರಚಿತ್ತತಾಂ ॥ 1-16 ॥
ನಿರಪೇಕ್ಷೋ ನಿರ್ವಿಕಾರೋ ನಿರ್ಭರಃ ಶೀತಲಾಶಯಃ ।
ಅಗಾಧಬುದ್ಧಿರಕ್ಷುಬ್ಧೋ ಭವ ಚಿನ್ಮಾತ್ರವಾಸನಃ ॥ 1-17 ॥
ಸಾಕಾರಮನೃತಂ ವಿದ್ಧಿ ನಿರಾಕಾರಂ ತು ನಿಶ್ಚಲಂ ।
ಏತತ್ತತ್ತ್ವೋಪದೇಶೇನ ನ ಪುನರ್ಭವಸಂಭವಃ ॥ 1-18 ॥
ಯಥೈವಾದರ್ಶಮಧ್ಯಸ್ಥೇ ರೂಪೇಽನ್ತಃ ಪರಿತಸ್ತು ಸಃ ।
ತಥೈವಾಽಸ್ಮಿನ್ ಶರೀರೇಽನ್ತಃ ಪರಿತಃ ಪರಮೇಶ್ವರಃ ॥ 1-19 ॥
ಏಕಂ ಸರ್ವಗತಂ ವ್ಯೋಮ ಬಹಿರಂತರ್ಯಥಾ ಘಟೇ ।
ನಿತ್ಯಂ ನಿರಂತರಂ ಬ್ರಹ್ಮ ಸರ್ವಭೂತಗಣೇ ತಥಾ ॥ 1-20 ॥
2
ಜನಕ ಉವಾಚ ॥
ಅಹೋ ನಿರಂಜನಃ ಶಾಂತೋ ಬೋಧೋಽಹಂ ಪ್ರಕೃತೇಃ ಪರಃ ।
ಏತಾವಂತಮಹಂ ಕಾಲಂ ಮೋಹೇನೈವ ವಿಡಂಬಿತಃ ॥ 2-1 ॥
ಯಥಾ ಪ್ರಕಾಶಯಾಮ್ಯೇಕೋ ದೇಹಮೇನಂ ತಥಾ ಜಗತ್ ।
ಅತೋ ಮಮ ಜಗತ್ಸರ್ವಮಥವಾ ನ ಚ ಕಿಂಚನ ॥ 2-2 ॥
ಸ ಶರೀರಮಹೋ ವಿಶ್ವಂ ಪರಿತ್ಯಜ್ಯ ಮಯಾಧುನಾ ।
ಕುತಶ್ಚಿತ್ ಕೌಶಲಾದ್ ಏವ ಪರಮಾತ್ಮಾ ವಿಲೋಕ್ಯತೇ ॥ 2-3 ॥
ಯಥಾ ನ ತೋಯತೋ ಭಿನ್ನಾಸ್ತರಂಗಾಃ ಫೇನಬುದ್ಬುದಾಃ ।
ಆತ್ಮನೋ ನ ತಥಾ ಭಿನ್ನಂ ವಿಶ್ವಮಾತ್ಮವಿನಿರ್ಗತಂ ॥ 2-4 ॥
ತಂತುಮಾತ್ರೋ ಭವೇದ್ ಏವ ಪಟೋ ಯದ್ವದ್ ವಿಚಾರಿತಃ ।
ಆತ್ಮತನ್ಮಾತ್ರಮೇವೇದಂ ತದ್ವದ್ ವಿಶ್ವಂ ವಿಚಾರಿತಂ ॥ 2-5 ॥
ಯಥೈವೇಕ್ಷುರಸೇ ಕ್ಲೃಪ್ತಾ ತೇನ ವ್ಯಾಪ್ತೈವ ಶರ್ಕರಾ ।
ತಥಾ ವಿಶ್ವಂ ಮಯಿ ಕ್ಲೃಪ್ತಂ ಮಯಾ ವ್ಯಾಪ್ತಂ ನಿರಂತರಂ ॥ 2-6 ॥
ಆತ್ಮಜ್ಞಾನಾಜ್ಜಗದ್ ಭಾತಿ ಆತ್ಮಜ್ಞಾನಾನ್ನ ಭಾಸತೇ ।
ರಜ್ಜ್ವಜ್ಞಾನಾದಹಿರ್ಭಾತಿ ತಜ್ಜ್ಞಾನಾದ್ ಭಾಸತೇ ನ ಹಿ ॥ 2-7 ॥
ಪ್ರಕಾಶೋ ಮೇ ನಿಜಂ ರೂಪಂ ನಾತಿರಿಕ್ತೋಽಸ್ಮ್ಯಹಂ ತತಃ ।
ಯದಾ ಪ್ರಕಾಶತೇ ವಿಶ್ವಂ ತದಾಹಂ ಭಾಸ ಏವ ಹಿ ॥ 2-8 ॥
ಅಹೋ ವಿಕಲ್ಪಿತಂ ವಿಶ್ವಮಜ್ಞಾನಾನ್ಮಯಿ ಭಾಸತೇ ।
ರೂಪ್ಯಂ ಶುಕ್ತೌ ಫಣೀ ರಜ್ಜೌ ವಾರಿ ಸೂರ್ಯಕರೇ ಯಥಾ ॥ 2-9 ॥
ಮತ್ತೋ ವಿನಿರ್ಗತಂ ವಿಶ್ವಂ ಮಯ್ಯೇವ ಲಯಮೇಷ್ಯತಿ ।
ಮೃದಿ ಕುಂಭೋ ಜಲೇ ವೀಚಿಃ ಕನಕೇ ಕಟಕಂ ಯಥಾ ॥ 2-10 ॥
ಅಹೋ ಅಹಂ ನಮೋ ಮಹ್ಯಂ ವಿನಾಶೋ ಯಸ್ಯ ನಾಸ್ತಿ ಮೇ ।
ಬ್ರಹ್ಮಾದಿಸ್ತಂಬಪರ್ಯಂತಂ ಜಗನ್ನಾಶೋಽಪಿ ತಿಷ್ಠತಃ ॥ 2-11 ॥
ಅಹೋ ಅಹಂ ನಮೋ ಮಹ್ಯಮೇಕೋಽಹಂ ದೇಹವಾನಪಿ ।
ಕ್ವಚಿನ್ನ ಗಂತಾ ನಾಗಂತಾ ವ್ಯಾಪ್ಯ ವಿಶ್ವಮವಸ್ಥಿತಃ ॥ 2-12 ॥
ಅಹೋ ಅಹಂ ನಮೋ ಮಹ್ಯಂ ದಕ್ಷೋ ನಾಸ್ತೀಹ ಮತ್ಸಮಃ ।
ಅಸಂಸ್ಪೃಶ್ಯ ಶರೀರೇಣ ಯೇನ ವಿಶ್ವಂ ಚಿರಂ ಧೃತಂ ॥ 2-13 ॥
ಅಹೋ ಅಹಂ ನಮೋ ಮಹ್ಯಂ ಯಸ್ಯ ಮೇ ನಾಸ್ತಿ ಕಿಂಚನ ।
ಅಥವಾ ಯಸ್ಯ ಮೇ ಸರ್ವಂ ಯದ್ ವಾಙ್ಮನಸಗೋಚರಂ ॥ 2-14 ॥
ಜ್ಞಾನಂ ಜ್ಞೇಯಂ ತಥಾ ಜ್ಞಾತಾ ತ್ರಿತಯಂ ನಾಸ್ತಿ ವಾಸ್ತವಂ ।
ಅಜ್ಞಾನಾದ್ ಭಾತಿ ಯತ್ರೇದಂ ಸೋಽಹಮಸ್ಮಿ ನಿರಂಜನಃ ॥ 2-15 ॥
ದ್ವೈತಮೂಲಮಹೋ ದುಃಖಂ ನಾನ್ಯತ್ತಸ್ಯಾಽಸ್ತಿ ಭೇಷಜಂ ।
ದೃಶ್ಯಮೇತನ್ ಮೃಷಾ ಸರ್ವಮೇಕೋಽಹಂ ಚಿದ್ರಸೋಮಲಃ ॥ 2-16 ॥
ಬೋಧಮಾತ್ರೋಽಹಮಜ್ಞಾನಾದ್ ಉಪಾಧಿಃ ಕಲ್ಪಿತೋ ಮಯಾ ।
ಏವಂ ವಿಮೃಶತೋ ನಿತ್ಯಂ ನಿರ್ವಿಕಲ್ಪೇ ಸ್ಥಿತಿರ್ಮಮ ॥ 2-17 ॥
ನ ಮೇ ಬಂಧೋಽಸ್ತಿ ಮೋಕ್ಷೋ ವಾ ಭ್ರಾಂತಿಃ ಶಾಂತೋ ನಿರಾಶ್ರಯಾ ।
ಅಹೋ ಮಯಿ ಸ್ಥಿತಂ ವಿಶ್ವಂ ವಸ್ತುತೋ ನ ಮಯಿ ಸ್ಥಿತಂ ॥ 2-18 ॥
ಸಶರೀರಮಿದಂ ವಿಶ್ವಂ ನ ಕಿಂಚಿದಿತಿ ನಿಶ್ಚಿತಂ ।
ಶುದ್ಧಚಿನ್ಮಾತ್ರ ಆತ್ಮಾ ಚ ತತ್ಕಸ್ಮಿನ್ ಕಲ್ಪನಾಧುನಾ ॥ 2-19 ॥
ಶರೀರಂ ಸ್ವರ್ಗನರಕೌ ಬಂಧಮೋಕ್ಷೌ ಭಯಂ ತಥಾ ।
ಕಲ್ಪನಾಮಾತ್ರಮೇವೈತತ್ ಕಿಂ ಮೇ ಕಾರ್ಯಂ ಚಿದಾತ್ಮನಃ ॥ 2-20 ॥
ಅಹೋ ಜನಸಮೂಹೇಽಪಿ ನ ದ್ವೈತಂ ಪಶ್ಯತೋ ಮಮ ।
ಅರಣ್ಯಮಿವ ಸಂವೃತ್ತಂ ಕ್ವ ರತಿಂ ಕರವಾಣ್ಯಹಂ ॥ 2-21 ॥
ನಾಹಂ ದೇಹೋ ನ ಮೇ ದೇಹೋ ಜೀವೋ ನಾಹಮಹಂ ಹಿ ಚಿತ್ ।
ಅಯಮೇವ ಹಿ ಮೇ ಬಂಧ ಆಸೀದ್ಯಾ ಜೀವಿತೇ ಸ್ಪೃಹಾ ॥ 2-22 ॥
ಅಹೋ ಭುವನಕಲ್ಲೋಲೈರ್ವಿಚಿತ್ರೈರ್ದ್ರಾಕ್ ಸಮುತ್ಥಿತಂ ।
ಮಯ್ಯನಂತಮಹಾಂಭೋಧೌ ಚಿತ್ತವಾತೇ ಸಮುದ್ಯತೇ ॥ 2-23 ॥
ಮಯ್ಯನಂತಮಹಾಂಭೋಧೌ ಚಿತ್ತವಾತೇ ಪ್ರಶಾಮ್ಯತಿ ।
ಅಭಾಗ್ಯಾಜ್ಜೀವವಣಿಜೋ ಜಗತ್ಪೋತೋ ವಿನಶ್ವರಃ ॥ 2-24 ॥
ಮಯ್ಯನಂತಮಹಾಂಭೋಧಾವಾಶ್ಚರ್ಯಂ ಜೀವವೀಚಯಃ ।
ಉದ್ಯಂತಿ ಘ್ನಂತಿ ಖೇಲಂತಿ ಪ್ರವಿಶಂತಿ ಸ್ವಭಾವತಃ ॥ 2-25 ॥
3
ಅಷ್ಟಾವಕ್ರ ಉವಾಚ ॥
ಅವಿನಾಶಿನಮಾತ್ಮಾನಮೇಕಂ ವಿಜ್ಞಾಯ ತತ್ತ್ವತಃ ।
ತವಾತ್ಮಜ್ಞಾನಸ್ಯ ಧೀರಸ್ಯ ಕಥಮರ್ಥಾರ್ಜನೇ ರತಿಃ ॥ 3-1 ॥
ಆತ್ಮಾಜ್ಞಾನಾದಹೋ ಪ್ರೀತಿರ್ವಿಷಯಭ್ರಮಗೋಚರೇ ।
ಶುಕ್ತೇರಜ್ಞಾನತೋ ಲೋಭೋ ಯಥಾ ರಜತವಿಭ್ರಮೇ ॥ 3-2 ॥
ವಿಶ್ವಂ ಸ್ಫುರತಿ ಯತ್ರೇದಂ ತರಂಗಾ ಇವ ಸಾಗರೇ ।
ಸೋಽಹಮಸ್ಮೀತಿ ವಿಜ್ಞಾಯ ಕಿಂ ದೀನ ಇವ ಧಾವಸಿ ॥ 3-3 ॥
ಶ್ರುತ್ವಾಪಿ ಶುದ್ಧಚೈತನ್ಯ ಆತ್ಮಾನಮತಿಸುಂದರಂ ।
ಉಪಸ್ಥೇಽತ್ಯಂತಸಂಸಕ್ತೋ ಮಾಲಿನ್ಯಮಧಿಗಚ್ಛತಿ ॥ 3-4 ॥
ಸರ್ವಭೂತೇಷು ಚಾತ್ಮಾನಂ ಸರ್ವಭೂತಾನಿ ಚಾತ್ಮನಿ ।
ಮುನೇರ್ಜಾನತ ಆಶ್ಚರ್ಯಂ ಮಮತ್ವಮನುವರ್ತತೇ ॥ 3-5 ॥
ಆಸ್ಥಿತಃ ಪರಮಾದ್ವೈತಂ ಮೋಕ್ಷಾರ್ಥೇಽಪಿ ವ್ಯವಸ್ಥಿತಃ ।
ಆಶ್ಚರ್ಯಂ ಕಾಮವಶಗೋ ವಿಕಲಃ ಕೇಲಿಶಿಕ್ಷಯಾ ॥ 3-6 ॥
ಉದ್ಭೂತಂ ಜ್ಞಾನದುರ್ಮಿತ್ರಮವಧಾರ್ಯಾತಿದುರ್ಬಲಃ ।
ಆಶ್ಚರ್ಯಂ ಕಾಮಮಾಕಾಂಕ್ಷೇತ್ ಕಾಲಮಂತಮನುಶ್ರಿತಃ ॥ 3-7 ॥
ಇಹಾಮುತ್ರ ವಿರಕ್ತಸ್ಯ ನಿತ್ಯಾನಿತ್ಯವಿವೇಕಿನಃ ।
ಆಶ್ಚರ್ಯಂ ಮೋಕ್ಷಕಾಮಸ್ಯ ಮೋಕ್ಷಾದ್ ಏವ ವಿಭೀಷಿಕಾ ॥ 3-8 ॥
ಧೀರಸ್ತು ಭೋಜ್ಯಮಾನೋಽಪಿ ಪೀಡ್ಯಮಾನೋಽಪಿ ಸರ್ವದಾ ।
ಆತ್ಮಾನಂ ಕೇವಲಂ ಪಶ್ಯನ್ ನ ತುಷ್ಯತಿ ನ ಕುಪ್ಯತಿ ॥ 3-9 ॥
ಚೇಷ್ಟಮಾನಂ ಶರೀರಂ ಸ್ವಂ ಪಶ್ಯತ್ಯನ್ಯಶರೀರವತ್ ।
ಸಂಸ್ತವೇ ಚಾಪಿ ನಿಂದಾಯಾಂ ಕಥಂ ಕ್ಷುಭ್ಯೇತ್ ಮಹಾಶಯಃ ॥ 3-10 ॥
ಮಾಯಾಮಾತ್ರಮಿದಂ ವಿಶ್ವಂ ಪಶ್ಯನ್ ವಿಗತಕೌತುಕಃ ।
ಅಪಿ ಸನ್ನಿಹಿತೇ ಮೃತ್ಯೌ ಕಥಂ ತ್ರಸ್ಯತಿ ಧೀರಧೀಃ ॥ 3-11 ॥
ನಿಃಸ್ಪೃಹಂ ಮಾನಸಂ ಯಸ್ಯ ನೈರಾಶ್ಯೇಽಪಿ ಮಹಾತ್ಮನಃ ।
ತಸ್ಯಾತ್ಮಜ್ಞಾನತೃಪ್ತಸ್ಯ ತುಲನಾ ಕೇನ ಜಾಯತೇ ॥ 3-12 ॥
ಸ್ವಭಾವಾದ್ ಏವ ಜಾನಾನೋ ದೃಶ್ಯಮೇತನ್ನ ಕಿಂಚನ ।
ಇದಂ ಗ್ರಾಹ್ಯಮಿದಂ ತ್ಯಾಜ್ಯಂ ಸ ಕಿಂ ಪಶ್ಯತಿ ಧೀರಧೀಃ ॥ 3-13 ॥
ಅಂತಸ್ತ್ಯಕ್ತಕಷಾಯಸ್ಯ ನಿರ್ದ್ವಂದ್ವಸ್ಯ ನಿರಾಶಿಷಃ ।
ಯದೃಚ್ಛಯಾಗತೋ ಭೋಗೋ ನ ದುಃಖಾಯ ನ ತುಷ್ಟಯೇ ॥ 3-14 ॥
4
ಜನಕ ಉವಾಚ ॥
ಹಂತಾತ್ಮಜ್ಞಾನಸ್ಯ ಧೀರಸ್ಯ ಖೇಲತೋ ಭೋಗಲೀಲಯಾ ।
ನ ಹಿ ಸಂಸಾರವಾಹೀಕೈರ್ಮೂಢೈಃ ಸಹ ಸಮಾನತಾ ॥ 4-1 ॥
ಯತ್ ಪದಂ ಪ್ರೇಪ್ಸವೋ ದೀನಾಃ ಶಕ್ರಾದ್ಯಾಃ ಸರ್ವದೇವತಾಃ ।
ಅಹೋ ತತ್ರ ಸ್ಥಿತೋ ಯೋಗೀ ನ ಹರ್ಷಮುಪಗಚ್ಛತಿ ॥ 4-2 ॥
ತಜ್ಜ್ಞಸ್ಯ ಪುಣ್ಯಪಾಪಾಭ್ಯಾಂ ಸ್ಪರ್ಶೋ ಹ್ಯಂತರ್ನ ಜಾಯತೇ ।
ನ ಹ್ಯಾಕಾಶಸ್ಯ ಧೂಮೇನ ದೃಶ್ಯಮಾನಾಪಿ ಸಂಗತಿಃ ॥ 4-3 ॥
ಆತ್ಮೈವೇದಂ ಜಗತ್ಸರ್ವಂ ಜ್ಞಾತಂ ಯೇನ ಮಹಾತ್ಮನಾ ।
ಯದೃಚ್ಛಯಾ ವರ್ತಮಾನಂ ತಂ ನಿಷೇದ್ಧುಂ ಕ್ಷಮೇತ ಕಃ ॥ 4-4 ॥
ಆಬ್ರಹ್ಮಸ್ತಂಬಪರ್ಯಂತೇ ಭೂತಗ್ರಾಮೇ ಚತುರ್ವಿಧೇ ।
ವಿಜ್ಞಸ್ಯೈವ ಹಿ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಮಿಚ್ಛಾನಿಚ್ಛಾವಿವರ್ಜನೇ ॥ 4-5 ॥
ಆತ್ಮಾನಮದ್ವಯಂ ಕಶ್ಚಿಜ್ಜಾನಾತಿ ಜಗದೀಶ್ವರಂ ।
ಯದ್ ವೇತ್ತಿ ತತ್ಸ ಕುರುತೇ ನ ಭಯಂ ತಸ್ಯ ಕುತ್ರಚಿತ್ ॥ 4-6 ॥
5
ಅಷ್ಟಾವಕ್ರ ಉವಾಚ ॥
ನ ತೇ ಸಂಗೋಽಸ್ತಿ ಕೇನಾಪಿ ಕಿಂ ಶುದ್ಧಸ್ತ್ಯಕ್ತುಮಿಚ್ಛಸಿ ।
ಸಂಘಾತವಿಲಯಂ ಕುರ್ವನ್ನೇವಮೇವ ಲಯಂ ವ್ರಜ ॥ 5-1 ॥
ಉದೇತಿ ಭವತೋ ವಿಶ್ವಂ ವಾರಿಧೇರಿವ ಬುದ್ಬುದಃ ।
ಇತಿ ಜ್ಞಾತ್ವೈಕಮಾತ್ಮಾನಮೇವಮೇವ ಲಯಂ ವ್ರಜ ॥ 5-2 ॥
ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಮಪ್ಯವಸ್ತುತ್ವಾದ್ ವಿಶ್ವಂ ನಾಸ್ತ್ಯಮಲೇ ತ್ವಯಿ ।
ರಜ್ಜುಸರ್ಪ ಇವ ವ್ಯಕ್ತಮೇವಮೇವ ಲಯಂ ವ್ರಜ ॥ 5-3 ॥
ಸಮದುಃಖಸುಖಃ ಪೂರ್ಣ ಆಶಾನೈರಾಶ್ಯಯೋಃ ಸಮಃ ।
ಸಮಜೀವಿತಮೃತ್ಯುಃ ಸನ್ನೇವಮೇವ ಲಯಂ ವ್ರಜ ॥ 5-4 ॥
6
ಜನಕ ಉವಾಚ ॥
ಆಕಾಶವದನಂತೋಽಹಂ ಘಟವತ್ ಪ್ರಾಕೃತಂ ಜಗತ್ ।
ಇತಿ ಜ್ಞಾನಂ ತಥೈತಸ್ಯ ನ ತ್ಯಾಗೋ ನ ಗ್ರಹೋ ಲಯಃ ॥ 6-1 ॥
ಮಹೋದಧಿರಿವಾಹಂ ಸ ಪ್ರಪಂಚೋ ವೀಚಿಸಽನ್ನಿಭಃ ।
ಇತಿ ಜ್ಞಾನಂ ತಥೈತಸ್ಯ ನ ತ್ಯಾಗೋ ನ ಗ್ರಹೋ ಲಯಃ ॥ 6-2 ॥
ಅಹಂ ಸ ಶುಕ್ತಿಸಂಕಾಶೋ ರೂಪ್ಯವದ್ ವಿಶ್ವಕಲ್ಪನಾ ।
ಇತಿ ಜ್ಞಾನಂ ತಥೈತಸ್ಯ ನ ತ್ಯಾಗೋ ನ ಗ್ರಹೋ ಲಯಃ ॥ 6-3 ॥
ಅಹಂ ವಾ ಸರ್ವಭೂತೇಷು ಸರ್ವಭೂತಾನ್ಯಥೋ ಮಯಿ ।
ಇತಿ ಜ್ಞಾನಂ ತಥೈತಸ್ಯ ನ ತ್ಯಾಗೋ ನ ಗ್ರಹೋ ಲಯಃ ॥ 6-4 ॥
7
ಜನಕ ಉವಾಚ ॥
ಮಯ್ಯನಂತಮಹಾಂಭೋಧೌ ವಿಶ್ವಪೋತ ಇತಸ್ತತಃ ।
ಭ್ರಮತಿ ಸ್ವಾಂತವಾತೇನ ನ ಮಮಾಸ್ತ್ಯಸಹಿಷ್ಣುತಾ ॥ 7-1 ॥
ಮಯ್ಯನಂತಮಹಾಂಭೋಧೌ ಜಗದ್ವೀಚಿಃ ಸ್ವಭಾವತಃ ।
ಉದೇತು ವಾಸ್ತಮಾಯಾತು ನ ಮೇ ವೃದ್ಧಿರ್ನ ಚ ಕ್ಷತಿಃ ॥ 7-2 ॥
ಮಯ್ಯನಂತಮಹಾಂಭೋಧೌ ವಿಶ್ವಂ ನಾಮ ವಿಕಲ್ಪನಾ ।
ಅತಿಶಾಂತೋ ನಿರಾಕಾರ ಏತದೇವಾಹಮಾಸ್ಥಿತಃ ॥ 7-3 ॥
ನಾತ್ಮಾ ಭಾವೇಷು ನೋ ಭಾವಸ್ತತ್ರಾನಂತೇ ನಿರಂಜನೇ ।
ಇತ್ಯಸಕ್ತೋಽಸ್ಪೃಹಃ ಶಾಂತ ಏತದೇವಾಹಮಾಸ್ತಿತಃ ॥ 7-4 ॥
ಅಹೋ ಚಿನ್ಮಾತ್ರಮೇವಾಹಮಿಂದ್ರಜಾಲೋಪಮಂ ಜಗತ್ ।
ಇತಿ ಮಮ ಕಥಂ ಕುತ್ರ ಹೇಯೋಪಾದೇಯಕಲ್ಪನಾ ॥ 7-5 ॥
8
ಅಷ್ಟಾವಕ್ರ ಉವಾಚ ॥
ತದಾ ಬಂಧೋ ಯದಾ ಚಿತ್ತಂ ಕಿಂಚಿದ್ ವಾಂಛತಿ ಶೋಚತಿ ।
ಕಿಂಚಿನ್ ಮುಂಚತಿ ಗೃಣ್ಹಾತಿ ಕಿಂಚಿದ್ ದೃಷ್ಯತಿ ಕುಪ್ಯತಿ ॥ 8-1 ॥
ತದಾ ಮುಕ್ತಿರ್ಯದಾ ಚಿತ್ತಂ ನ ವಾಂಛತಿ ನ ಶೋಚತಿ ।
ನ ಮುಂಚತಿ ನ ಗೃಣ್ಹಾತಿ ನ ಹೃಷ್ಯತಿ ನ ಕುಪ್ಯತಿ ॥ 8-2 ॥
ತದಾ ಬಂಧೋ ಯದಾ ಚಿತ್ತಂ ಸಕ್ತಂ ಕಾಶ್ವಪಿ ದೃಷ್ಟಿಷು ।
ತದಾ ಮೋಕ್ಷೋ ಯದಾ ಚಿತ್ತಮಸಕ್ತಂ ಸರ್ವದೃಷ್ಟಿಷು ॥ 8-3 ॥
ಯದಾ ನಾಹಂ ತದಾ ಮೋಕ್ಷೋ ಯದಾಹಂ ಬಂಧನಂ ತದಾ ।
ಮತ್ವೇತಿ ಹೇಲಯಾ ಕಿಂಚಿನ್ಮಾ ಗೃಹಾಣ ವಿಮುಂಚ ಮಾ ॥ 8-4 ॥
9
ಅಷ್ಟಾವಕ್ರ ಉವಾಚ ॥
ಕೃತಾಕೃತೇ ಚ ದ್ವಂದ್ವಾನಿ ಕದಾ ಶಾಂತಾನಿ ಕಸ್ಯ ವಾ ।
ಏವಂ ಜ್ಞಾತ್ವೇಹ ನಿರ್ವೇದಾದ್ ಭವ ತ್ಯಾಗಪರೋಽವ್ರತೀ ॥ 9-1 ॥
ಕಸ್ಯಾಪಿ ತಾತ ಧನ್ಯಸ್ಯ ಲೋಕಚೇಷ್ಟಾವಲೋಕನಾತ್ ।
ಜೀವಿತೇಚ್ಛಾ ಬುಭುಕ್ಷಾ ಚ ಬುಭುತ್ಸೋಪಶಮಃ ಗತಾಃ ॥ 9-2 ॥
ಅನಿತ್ಯಂ ಸರ್ವಮೇವೇದಂ ತಾಪತ್ರಿತಯದೂಷಿತಂ ।
ಅಸಾರಂ ನಿಂದಿತಂ ಹೇಯಮಿತಿ ನಿಶ್ಚಿತ್ಯ ಶಾಮ್ಯತಿ ॥ 9-3 ॥
ಕೋಽಸೌ ಕಾಲೋ ವಯಃ ಕಿಂ ವಾ ಯತ್ರ ದ್ವಂದ್ವಾನಿ ನೋ ನೃಣಾಂ ।
ತಾನ್ಯುಪೇಕ್ಷ್ಯ ಯಥಾಪ್ರಾಪ್ತವರ್ತೀ ಸಿದ್ಧಿಮವಾಪ್ನುಯಾತ್ ॥ 9-4 ॥
ನಾನಾ ಮತಂ ಮಹರ್ಷೀಣಾಂ ಸಾಧೂನಾಂ ಯೋಗಿನಾಂ ತಥಾ ।
ದೃಷ್ಟ್ವಾ ನಿರ್ವೇದಮಾಪನ್ನಃ ಕೋ ನ ಶಾಮ್ಯತಿ ಮಾನವಃ ॥ 9-5 ॥
ಕೃತ್ವಾ ಮೂರ್ತಿಪರಿಜ್ಞಾನಂ ಚೈತನ್ಯಸ್ಯ ನ ಕಿಂ ಗುರುಃ ।
ನಿರ್ವೇದಸಮತಾಯುಕ್ತ್ಯಾ ಯಸ್ತಾರಯತಿ ಸಂಸೃತೇಃ ॥ 9-6 ॥
ಪಶ್ಯ ಭೂತವಿಕಾರಾಂಸ್ತ್ವಂ ಭೂತಮಾತ್ರಾನ್ ಯಥಾರ್ಥತಃ ।
ತತ್ಕ್ಷಣಾದ್ ಬಂಧನಿರ್ಮುಕ್ತಃ ಸ್ವರೂಪಸ್ಥೋ ಭವಿಷ್ಯಸಿ ॥ 9-7 ॥
ವಾಸನಾ ಏವ ಸಂಸಾರ ಇತಿ ಸರ್ವಾ ವಿಮುಂಚ ತಾಃ ।
ತತ್ತ್ಯಾಗೋ ವಾಸನಾತ್ಯಾಗಾತ್ಸ್ಥಿತಿರದ್ಯ ಯಥಾ ತಥಾ ॥ 9-8 ॥
10
ಅಷ್ಟಾವಕ್ರ ಉವಾಚ ॥
ವಿಹಾಯ ವೈರಿಣಂ ಕಾಮಮರ್ಥಂ ಚಾನರ್ಥಸಂಕುಲಂ ।
ಧರ್ಮಮಪ್ಯೇತಯೋರ್ಹೇತುಂ ಸರ್ವತ್ರಾನಾದರಂ ಕುರು ॥ 10-1 ॥
ಸ್ವಪ್ನೇಂದ್ರಜಾಲವತ್ ಪಶ್ಯ ದಿನಾನಿ ತ್ರೀಣಿ ಪಂಚ ವಾ ।
ಮಿತ್ರಕ್ಷೇತ್ರಧನಾಗಾರದಾರದಾಯಾದಿಸಂಪದಃ ॥ 10-2 ॥
ಯತ್ರ ಯತ್ರ ಭವೇತ್ತೃಷ್ಣಾ ಸಂಸಾರಂ ವಿದ್ಧಿ ತತ್ರ ವೈ ।
ಪ್ರೌಢವೈರಾಗ್ಯಮಾಶ್ರಿತ್ಯ ವೀತತೃಷ್ಣಃ ಸುಖೀ ಭವ ॥ 10-3 ॥
ತೃಷ್ಣಾಮಾತ್ರಾತ್ಮಕೋ ಬಂಧಸ್ತನ್ನಾಶೋ ಮೋಕ್ಷ ಉಚ್ಯತೇ ।
ಭವಾಸಂಸಕ್ತಿಮಾತ್ರೇಣ ಪ್ರಾಪ್ತಿತುಷ್ಟಿರ್ಮುಹುರ್ಮುಹುಃ ॥ 10-4 ॥
ತ್ವಮೇಕಶ್ಚೇತನಃ ಶುದ್ಧೋ ಜಡಂ ವಿಶ್ವಮಸತ್ತಥಾ ।
ಅವಿದ್ಯಾಪಿ ನ ಕಿಂಚಿತ್ಸಾ ಕಾ ಬುಭುತ್ಸಾ ತಥಾಪಿ ತೇ ॥ 10-5 ॥
ರಾಜ್ಯಂ ಸುತಾಃ ಕಲತ್ರಾಣಿ ಶರೀರಾಣಿ ಸುಖಾನಿ ಚ ।
ಸಂಸಕ್ತಸ್ಯಾಪಿ ನಷ್ಟಾನಿ ತವ ಜನ್ಮನಿ ಜನ್ಮನಿ ॥ 10-6 ॥
ಅಲಮರ್ಥೇನ ಕಾಮೇನ ಸುಕೃತೇನಾಪಿ ಕರ್ಮಣಾ ।
ಏಭ್ಯಃ ಸಂಸಾರಕಾಂತಾರೇ ನ ವಿಶ್ರಾಂತಮಭೂನ್ ಮನಃ ॥ 10-7 ॥
ಕೃತಂ ನ ಕತಿ ಜನ್ಮಾನಿ ಕಾಯೇನ ಮನಸಾ ಗಿರಾ ।
ದುಃಖಮಾಯಾಸದಂ ಕರ್ಮ ತದದ್ಯಾಪ್ಯುಪರಮ್ಯತಾಂ ॥ 10-8 ॥
11
ಅಷ್ಟಾವಕ್ರ ಉವಾಚ ॥
ಭಾವಾಭಾವವಿಕಾರಶ್ಚ ಸ್ವಭಾವಾದಿತಿ ನಿಶ್ಚಯೀ ।
ನಿರ್ವಿಕಾರೋ ಗತಕ್ಲೇಶಃ ಸುಖೇನೈವೋಪಶಾಮ್ಯತಿ ॥ 11-1 ॥
ಈಶ್ವರಃ ಸರ್ವನಿರ್ಮಾತಾ ನೇಹಾನ್ಯ ಇತಿ ನಿಶ್ಚಯೀ ।
ಅಂತರ್ಗಲಿತಸರ್ವಾಶಃ ಶಾಂತಃ ಕ್ವಾಪಿ ನ ಸಜ್ಜತೇ ॥ 11-2 ॥
ಆಪದಃ ಸಂಪದಃ ಕಾಲೇ ದೈವಾದೇವೇತಿ ನಿಶ್ಚಯೀ ।
ತೃಪ್ತಃ ಸ್ವಸ್ಥೇಂದ್ರಿಯೋ ನಿತ್ಯಂ ನ ವಾನ್ಛತಿ ನ ಶೋಚತಿ ॥ 11-3 ॥
ಸುಖದುಃಖೇ ಜನ್ಮಮೃತ್ಯೂ ದೈವಾದೇವೇತಿ ನಿಶ್ಚಯೀ ।
ಸಾಧ್ಯಾದರ್ಶೀ ನಿರಾಯಾಸಃ ಕುರ್ವನ್ನಪಿ ನ ಲಿಪ್ಯತೇ ॥ 11-4 ॥
ಚಿಂತಯಾ ಜಾಯತೇ ದುಃಖಂ ನಾನ್ಯಥೇಹೇತಿ ನಿಶ್ಚಯೀ ।
ತಯಾ ಹೀನಃ ಸುಖೀ ಶಾಂತಃ ಸರ್ವತ್ರ ಗಲಿತಸ್ಪೃಹಃ ॥ 11-5 ॥
ನಾಹಂ ದೇಹೋ ನ ಮೇ ದೇಹೋ ಬೋಧೋಽಹಮಿತಿ ನಿಶ್ಚಯೀ ।
ಕೈವಲ್ಯಮಿವ ಸಂಪ್ರಾಪ್ತೋ ನ ಸ್ಮರತ್ಯಕೃತಂ ಕೃತಂ ॥ 11-6 ॥
ಆಬ್ರಹ್ಮಸ್ತಂಬಪರ್ಯಂತಮಹಮೇವೇತಿ ನಿಶ್ಚಯೀ ।
ನಿರ್ವಿಕಲ್ಪಃ ಶುಚಿಃ ಶಾಂತಃ ಪ್ರಾಪ್ತಾಪ್ರಾಪ್ತವಿನಿರ್ವೃತಃ ॥ 11-7 ॥
ನಾಶ್ಚರ್ಯಮಿದಂ ವಿಶ್ವಂ ನ ಕಿಂಚಿದಿತಿ ನಿಶ್ಚಯೀ ।
ನಿರ್ವಾಸನಃ ಸ್ಫೂರ್ತಿಮಾತ್ರೋ ನ ಕಿಂಚಿದಿವ ಶಾಮ್ಯತಿ ॥ 11-8 ॥
12
ಜನಕ ಉವಾಚ ॥
ಕಾಯಕೃತ್ಯಾಸಹಃ ಪೂರ್ವಂ ತತೋ ವಾಗ್ವಿಸ್ತರಾಸಹಃ ।
ಅಥ ಚಿಂತಾಸಹಸ್ತಸ್ಮಾದ್ ಏವಮೇವಾಹಮಾಸ್ಥಿತಃ ॥ 12-1 ॥
ಪ್ರೀತ್ಯಭಾವೇನ ಶಬ್ದಾದೇರದೃಶ್ಯತ್ವೇನ ಚಾತ್ಮನಃ ।
ವಿಕ್ಷೇಪೈಕಾಗ್ರಹೃದಯ ಏವಮೇವಾಹಮಾಸ್ಥಿತಃ ॥ 12-2 ॥
ಸಮಾಧ್ಯಾಸಾದಿವಿಕ್ಷಿಪ್ತೌ ವ್ಯವಹಾರಃ ಸಮಾಧಯೇ ।
ಏವಂ ವಿಲೋಕ್ಯ ನಿಯಮಮೇವಮೇವಾಹಮಾಸ್ಥಿತಃ ॥ 12-3 ॥ ।
ಹೇಯೋಪಾದೇಯವಿರಹಾದ್ ಏವಂ ಹರ್ಷವಿಷಾದಯೋಃ ।
ಅಭಾವಾದದ್ಯ ಹೇ ಬ್ರಹ್ಮನ್ನ್ ಏವಮೇವಾಹಮಾಸ್ಥಿತಃ ॥ 12-4 ॥
ಆಶ್ರಮಾನಾಶ್ರಮಂ ಧ್ಯಾನಂ ಚಿತ್ತಸ್ವೀಕೃತವರ್ಜನಂ ।
ವಿಕಲ್ಪಂ ಮಮ ವೀಕ್ಷ್ಯೈತೈರೇವಮೇವಾಹಮಾಸ್ಥಿತಃ ॥ 12-5 ॥
ಕರ್ಮಾನುಷ್ಠಾನಮಜ್ಞಾನಾದ್ ಯಥೈವೋಪರಮಸ್ತಥಾ ।
ಬುಧ್ವಾ ಸಮ್ಯಗಿದಂ ತತ್ತ್ವಮೇವಮೇವಾಹಮಾಸ್ಥಿತಃ ॥ 12-6 ॥
ಅಚಿಂತ್ಯಂ ಚಿಂತ್ಯಮಾನೋಽಪಿ ಚಿಂತಾರೂಪಂ ಭಜತ್ಯಸೌ ।
ತ್ಯಕ್ತ್ವಾ ತದ್ಭಾವನಂ ತಸ್ಮಾದ್ ಏವಮೇವಾಹಮಾಸ್ಥಿತಃ ॥ 12-7 ॥
ಏವಮೇವ ಕೃತಂ ಯೇನ ಸ ಕೃತಾರ್ಥೋ ಭವೇದಸೌ ।
ಏವಮೇವ ಸ್ವಭಾವೋ ಯಃ ಸ ಕೃತಾರ್ಥೋ ಭವೇದಸೌ ॥ 12-8 ॥
13
ಜನಕ ಉವಾಚ ॥
ಅಕಿಂಚನಭವಂ ಸ್ವಾಸ್ಥಂ ಕೌಪೀನತ್ವೇಽಪಿ ದುರ್ಲಭಂ ।
ತ್ಯಾಗಾದಾನೇ ವಿಹಾಯಾಸ್ಮಾದಹಮಾಸೇ ಯಥಾಸುಖಂ ॥ 13-1 ॥
ಕುತ್ರಾಪಿ ಖೇದಃ ಕಾಯಸ್ಯ ಜಿಹ್ವಾ ಕುತ್ರಾಪಿ ಖೇದ್ಯತೇ ।
ಮನಃ ಕುತ್ರಾಪಿ ತತ್ತ್ಯಕ್ತ್ವಾ ಪುರುಷಾರ್ಥೇ ಸ್ಥಿತಃ ಸುಖಂ ॥ 13-2 ॥
ಕೃತಂ ಕಿಮಪಿ ನೈವ ಸ್ಯಾದ್ ಇತಿ ಸಂಚಿಂತ್ಯ ತತ್ತ್ವತಃ ।
ಯದಾ ಯತ್ಕರ್ತುಮಾಯಾತಿ ತತ್ ಕೃತ್ವಾಸೇ ಯಥಾಸುಖಂ ॥ 13-3 ॥
ಕರ್ಮನೈಷ್ಕರ್ಮ್ಯನಿರ್ಬಂಧಭಾವಾ ದೇಹಸ್ಥಯೋಗಿನಃ ।
ಸಂಯೋಗಾಯೋಗವಿರಹಾದಹಮಾಸೇ ಯಥಾಸುಖಂ ॥ 13-4 ॥
ಅರ್ಥಾನರ್ಥೌ ನ ಮೇ ಸ್ಥಿತ್ಯಾ ಗತ್ಯಾ ನ ಶಯನೇನ ವಾ ।
ತಿಷ್ಠನ್ ಗಚ್ಛನ್ ಸ್ವಪನ್ ತಸ್ಮಾದಹಮಾಸೇ ಯಥಾಸುಖಂ ॥ 13-5 ॥
ಸ್ವಪತೋ ನಾಸ್ತಿ ಮೇ ಹಾನಿಃ ಸಿದ್ಧಿರ್ಯತ್ನವತೋ ನ ವಾ ।
ನಾಶೋಲ್ಲಾಸೌ ವಿಹಾಯಾಸ್ಮದಹಮಾಸೇ ಯಥಾಸುಖಂ ॥ 13-6 ॥
ಸುಖಾದಿರೂಪಾ ನಿಯಮಂ ಭಾವೇಷ್ವಾಲೋಕ್ಯ ಭೂರಿಶಃ ।
ಶುಭಾಶುಭೇ ವಿಹಾಯಾಸ್ಮಾದಹಮಾಸೇ ಯಥಾಸುಖಂ ॥ 13-7 ॥
14
ಜನಕ ಉವಾಚ ॥
ಪ್ರಕೃತ್ಯಾ ಶೂನ್ಯಚಿತ್ತೋ ಯಃ ಪ್ರಮಾದಾದ್ ಭಾವಭಾವನಃ ।
ನಿದ್ರಿತೋ ಬೋಧಿತ ಇವ ಕ್ಷೀಣಸಂಸ್ಮರಣೋ ಹಿ ಸಃ ॥ 14-1 ॥
ಕ್ವ ಧನಾನಿ ಕ್ವ ಮಿತ್ರಾಣಿ ಕ್ವ ಮೇ ವಿಷಯದಸ್ಯವಃ ।
ಕ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರಂ ಕ್ವ ಚ ವಿಜ್ಞಾನಂ ಯದಾ ಮೇ ಗಲಿತಾ ಸ್ಪೃಹಾ ॥ 14-2 ॥
ವಿಜ್ಞಾತೇ ಸಾಕ್ಷಿಪುರುಷೇ ಪರಮಾತ್ಮನಿ ಚೇಶ್ವರೇ ।
ನೈರಾಶ್ಯೇ ಬಂಧಮೋಕ್ಷೇ ಚ ನ ಚಿಂತಾ ಮುಕ್ತಯೇ ಮಮ ॥ 14-3 ॥
ಅಂತರ್ವಿಕಲ್ಪಶೂನ್ಯಸ್ಯ ಬಹಿಃ ಸ್ವಚ್ಛಂದಚಾರಿಣಃ ।
ಭ್ರಾಂತಸ್ಯೇವ ದಶಾಸ್ತಾಸ್ತಾಸ್ತಾದೃಶಾ ಏವ ಜಾನತೇ ॥ 14-4 ॥
15
ಅಷ್ಟಾವಕ್ರ ಉವಾಚ ॥
ಯಥಾತಥೋಪದೇಶೇನ ಕೃತಾರ್ಥಃ ಸತ್ತ್ವಬುದ್ಧಿಮಾನ್ ।
ಆಜೀವಮಪಿ ಜಿಜ್ಞಾಸುಃ ಪರಸ್ತತ್ರ ವಿಮುಹ್ಯತಿ ॥ 15-1 ॥
ಮೋಕ್ಷೋ ವಿಷಯವೈರಸ್ಯಂ ಬಂಧೋ ವೈಷಯಿಕೋ ರಸಃ ।
ಏತಾವದೇವ ವಿಜ್ಞಾನಂ ಯಥೇಚ್ಛಸಿ ತಥಾ ಕುರು ॥ 15-2 ॥
ವಾಗ್ಮಿಪ್ರಾಜ್ಞಾಮಹೋದ್ಯೋಗಂ ಜನಂ ಮೂಕಜಡಾಲಸಂ ।
ಕರೋತಿ ತತ್ತ್ವಬೋಧೋಽಯಮತಸ್ತ್ಯಕ್ತೋ ಬುಭುಕ್ಷಭಿಃ ॥ 15-3 ॥
ನ ತ್ವಂ ದೇಹೋ ನ ತೇ ದೇಹೋ ಭೋಕ್ತಾ ಕರ್ತಾ ನ ವಾ ಭವಾನ್ ।
ಚಿದ್ರೂಪೋಽಸಿ ಸದಾ ಸಾಕ್ಷೀ ನಿರಪೇಕ್ಷಃ ಸುಖಂ ಚರ ॥ 15-4 ॥
ರಾಗದ್ವೇಷೌ ಮನೋಧರ್ಮೌ ನ ಮನಸ್ತೇ ಕದಾಚನ ।
ನಿರ್ವಿಕಲ್ಪೋಽಸಿ ಬೋಧಾತ್ಮಾ ನಿರ್ವಿಕಾರಃ ಸುಖಂ ಚರ ॥ 15-5 ॥
ಸರ್ವಭೂತೇಷು ಚಾತ್ಮಾನಂ ಸರ್ವಭೂತಾನಿ ಚಾತ್ಮನಿ ।
ವಿಜ್ಞಾಯ ನಿರಹಂಕಾರೋ ನಿರ್ಮಮಸ್ತ್ವಂ ಸುಖೀ ಭವ ॥ 15-6 ॥
ವಿಶ್ವಂ ಸ್ಫುರತಿ ಯತ್ರೇದಂ ತರಂಗಾ ಇವ ಸಾಗರೇ ।
ತತ್ತ್ವಮೇವ ನ ಸಂದೇಹಶ್ಚಿನ್ಮೂರ್ತೇ ವಿಜ್ವರೋ ಭವ ॥ 15-7 ॥
ಶ್ರದ್ಧಸ್ವ ತಾತ ಶ್ರದ್ಧಸ್ವ ನಾತ್ರ ಮೋಽಹಂ ಕುರುಷ್ವ ಭೋಃ ।
ಜ್ಞಾನಸ್ವರೂಪೋ ಭಗವಾನಾತ್ಮಾ ತ್ವಂ ಪ್ರಕೃತೇಃ ಪರಃ ॥ 15-8 ॥
ಗುಣೈಃ ಸಂವೇಷ್ಟಿತೋ ದೇಹಸ್ತಿಷ್ಠತ್ಯಾಯಾತಿ ಯಾತಿ ಚ ।
ಆತ್ಮಾ ನ ಗಂತಾ ನಾಗಂತಾ ಕಿಮೇನಮನುಶೋಚಸಿ ॥ 15-9 ॥
ದೇಹಸ್ತಿಷ್ಠತು ಕಲ್ಪಾಂತಂ ಗಚ್ಛತ್ವದ್ಯೈವ ವಾ ಪುನಃ ।
ಕ್ವ ವೃದ್ಧಿಃ ಕ್ವ ಚ ವಾ ಹಾನಿಸ್ತವ ಚಿನ್ಮಾತ್ರರೂಪಿಣಃ ॥ 15-10 ॥
ತ್ವಯ್ಯನಂತಮಹಾಂಭೋಧೌ ವಿಶ್ವವೀಚಿಃ ಸ್ವಭಾವತಃ ।
ಉದೇತು ವಾಸ್ತಮಾಯಾತು ನ ತೇ ವೃದ್ಧಿರ್ನ ವಾ ಕ್ಷತಿಃ ॥ 15-11 ॥
ತಾತ ಚಿನ್ಮಾತ್ರರೂಪೋಽಸಿ ನ ತೇ ಭಿನ್ನಮಿದಂ ಜಗತ್ ।
ಅತಃ ಕಸ್ಯ ಕಥಂ ಕುತ್ರ ಹೇಯೋಪಾದೇಯಕಲ್ಪನಾ ॥ 15-12 ॥
ಏಕಸ್ಮಿನ್ನವ್ಯಯೇ ಶಾಂತೇ ಚಿದಾಕಾಶೇಽಮಲೇ ತ್ವಯಿ ।
ಕುತೋ ಜನ್ಮ ಕುತೋ ಕರ್ಮ ಕುತೋಽಹಂಕಾರ ಏವ ಚ ॥ 15-13 ॥
ಯತ್ತ್ವಂ ಪಶ್ಯಸಿ ತತ್ರೈಕಸ್ತ್ವಮೇವ ಪ್ರತಿಭಾಸಸೇ ।
ಕಿಂ ಪೃಥಕ್ ಭಾಸತೇ ಸ್ವರ್ಣಾತ್ ಕಟಕಾಂಗದನೂಪುರಂ ॥ 15-14 ॥
ಅಯಂ ಸೋಽಹಮಯಂ ನಾಹಂ ವಿಭಾಗಮಿತಿ ಸಂತ್ಯಜ ।
ಸರ್ವಮಾತ್ಮೇತಿ ನಿಶ್ಚಿತ್ಯ ನಿಃಸಂಕಲ್ಪಃ ಸುಖೀ ಭವ ॥ 15-15 ॥
ತವೈವಾಜ್ಞಾನತೋ ವಿಶ್ವಂ ತ್ವಮೇಕಃ ಪರಮಾರ್ಥತಃ ।
ತ್ವತ್ತೋಽನ್ಯೋ ನಾಸ್ತಿ ಸಂಸಾರೀ ನಾಸಂಸಾರೀ ಚ ಕಶ್ಚನ ॥ 15-16 ॥
ಭ್ರಾಂತಿಮಾತ್ರಮಿದಂ ವಿಶ್ವಂ ನ ಕಿಂಚಿದಿತಿ ನಿಶ್ಚಯೀ ।
ನಿರ್ವಾಸನಃ ಸ್ಫೂರ್ತಿಮಾತ್ರೋ ನ ಕಿಂಚಿದಿವ ಶಾಮ್ಯತಿ ॥ 15-17 ॥
ಏಕ ಏವ ಭವಾಂಭೋಧಾವಾಸೀದಸ್ತಿ ಭವಿಷ್ಯತಿ ।
ನ ತೇ ಬಂಧೋಽಸ್ತಿ ಮೋಕ್ಷೋ ವಾ ಕೃತ್ಯಕೃತ್ಯಃ ಸುಖಂ ಚರ ॥ 15-18 ॥
ಮಾ ಸಂಕಲ್ಪವಿಕಲ್ಪಾಭ್ಯಾಂ ಚಿತ್ತಂ ಕ್ಷೋಭಯ ಚಿನ್ಮಯ ।
ಉಪಶಾಮ್ಯ ಸುಖಂ ತಿಷ್ಠ ಸ್ವಾತ್ಮನ್ಯಾನಂದವಿಗ್ರಹೇ ॥ 15-19 ॥
ತ್ಯಜೈವ ಧ್ಯಾನಂ ಸರ್ವತ್ರ ಮಾ ಕಿಂಚಿದ್ ಹೃದಿ ಧಾರಯ ।
ಆತ್ಮಾ ತ್ವಂ ಮುಕ್ತ ಏವಾಸಿ ಕಿಂ ವಿಮೃಶ್ಯ ಕರಿಷ್ಯಸಿ ॥ 15-20 ॥
16
ಅಷ್ಟಾವಕ್ರ ಉವಾಚ ॥
ಆಚಕ್ಷ್ವ ಶೃಣು ವಾ ತಾತ ನಾನಾಶಾಸ್ತ್ರಾಣ್ಯನೇಕಶಃ ।
ತಥಾಪಿ ನ ತವ ಸ್ವಾಸ್ಥ್ಯಂ ಸರ್ವವಿಸ್ಮರಣಾದ್ ಋತೇ ॥ 16-1 ॥
ಭೋಗಂ ಕರ್ಮ ಸಮಾಧಿಂ ವಾ ಕುರು ವಿಜ್ಞ ತಥಾಪಿ ತೇ ।
ಚಿತ್ತಂ ನಿರಸ್ತಸರ್ವಾಶಮತ್ಯರ್ಥಂ ರೋಚಯಿಷ್ಯತಿ ॥ 16-2 ॥
ಆಯಾಸಾತ್ಸಕಲೋ ದುಃಖೀ ನೈನಂ ಜಾನಾತಿ ಕಶ್ಚನ ।
ಅನೇನೈವೋಪದೇಶೇನ ಧನ್ಯಃ ಪ್ರಾಪ್ನೋತಿ ನಿರ್ವೃತಿಂ ॥ 16-3 ॥
ವ್ಯಾಪಾರೇ ಖಿದ್ಯತೇ ಯಸ್ತು ನಿಮೇಷೋನ್ಮೇಷಯೋರಪಿ ।
ತಸ್ಯಾಲಸ್ಯ ಧುರೀಣಸ್ಯ ಸುಖಂ ನನ್ಯಸ್ಯ ಕಸ್ಯಚಿತ್ ॥ 16-4 ॥
ಇದಂ ಕೃತಮಿದಂ ನೇತಿ ದ್ವಂದ್ವೈರ್ಮುಕ್ತಂ ಯದಾ ಮನಃ ।
ಧರ್ಮಾರ್ಥಕಾಮಮೋಕ್ಷೇಷು ನಿರಪೇಕ್ಷಂ ತದಾ ಭವೇತ್ ॥ 16-5 ॥
ವಿರಕ್ತೋ ವಿಷಯದ್ವೇಷ್ಟಾ ರಾಗೀ ವಿಷಯಲೋಲುಪಃ ।
ಗ್ರಹಮೋಕ್ಷವಿಹೀನಸ್ತು ನ ವಿರಕ್ತೋ ನ ರಾಗವಾನ್ ॥ 16-6 ॥
ಹೇಯೋಪಾದೇಯತಾ ತಾವತ್ಸಂಸಾರವಿಟಪಾಂಕುರಃ ।
ಸ್ಪೃಹಾ ಜೀವತಿ ಯಾವದ್ ವೈ ನಿರ್ವಿಚಾರದಶಾಸ್ಪದಂ ॥ 16-7 ॥
ಪ್ರವೃತ್ತೌ ಜಾಯತೇ ರಾಗೋ ನಿರ್ವೃತ್ತೌ ದ್ವೇಷ ಏವ ಹಿ ।
ನಿರ್ದ್ವಂದ್ವೋ ಬಾಲವದ್ ಧೀಮಾನ್ ಏವಮೇವ ವ್ಯವಸ್ಥಿತಃ ॥ 16-8 ॥
ಹಾತುಮಿಚ್ಛತಿ ಸಂಸಾರಂ ರಾಗೀ ದುಃಖಜಿಹಾಸಯಾ ।
ವೀತರಾಗೋ ಹಿ ನಿರ್ದುಃಖಸ್ತಸ್ಮಿನ್ನಪಿ ನ ಖಿದ್ಯತಿ ॥ 16-9 ॥
ಯಸ್ಯಾಭಿಮಾನೋ ಮೋಕ್ಷೇಽಪಿ ದೇಹೇಽಪಿ ಮಮತಾ ತಥಾ ।
ನ ಚ ಜ್ಞಾನೀ ನ ವಾ ಯೋಗೀ ಕೇವಲಂ ದುಃಖಭಾಗಸೌ ॥ 16-10 ॥
ಹರೋ ಯದ್ಯುಪದೇಷ್ಟಾ ತೇ ಹರಿಃ ಕಮಲಜೋಽಪಿ ವಾ ।
ತಥಾಪಿ ನ ತವ ಸ್ವಾಥ್ಯಂ ಸರ್ವವಿಸ್ಮರಣಾದೃತೇ ॥ 16-11 ॥
17
ಅಷ್ಟಾವಕ್ರ ಉವಾಚ ॥
ತೇನ ಜ್ಞಾನಫಲಂ ಪ್ರಾಪ್ತಂ ಯೋಗಾಭ್ಯಾಸಫಲಂ ತಥಾ ।
ತೃಪ್ತಃ ಸ್ವಚ್ಛೇಂದ್ರಿಯೋ ನಿತ್ಯಮೇಕಾಕೀ ರಮತೇ ತು ಯಃ ॥ 17-1 ॥
ನ ಕದಾಚಿಜ್ಜಗತ್ಯಸ್ಮಿನ್ ತತ್ತ್ವಜ್ಞೋ ಹಂತ ಖಿದ್ಯತಿ ।
ಯತ ಏಕೇನ ತೇನೇದಂ ಪೂರ್ಣಂ ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡಮಂಡಲಂ ॥ 17-2 ॥
ನ ಜಾತು ವಿಷಯಾಃ ಕೇಽಪಿ ಸ್ವಾರಾಮಂ ಹರ್ಷಯಂತ್ಯಮೀ ।
ಸಲ್ಲಕೀಪಲ್ಲವಪ್ರೀತಮಿವೇಭಂ ನಿಂಬಪಲ್ಲವಾಃ ॥ 17-3 ॥
ಯಸ್ತು ಭೋಗೇಷು ಭುಕ್ತೇಷು ನ ಭವತ್ಯಧಿವಾಸಿತಃ ।
ಅಭುಕ್ತೇಷು ನಿರಾಕಾಂಕ್ಷೀ ತದೃಶೋ ಭವದುರ್ಲಭಃ ॥ 17-4 ॥
ಬುಭುಕ್ಷುರಿಹ ಸಂಸಾರೇ ಮುಮುಕ್ಷುರಪಿ ದೃಶ್ಯತೇ ।
ಭೋಗಮೋಕ್ಷನಿರಾಕಾಂಕ್ಷೀ ವಿರಲೋ ಹಿ ಮಹಾಶಯಃ ॥ 17-5 ॥
ಧರ್ಮಾರ್ಥಕಾಮಮೋಕ್ಷೇಷು ಜೀವಿತೇ ಮರಣೇ ತಥಾ ।
ಕಸ್ಯಾಪ್ಯುದಾರಚಿತ್ತಸ್ಯ ಹೇಯೋಪಾದೇಯತಾ ನ ಹಿ ॥ 17-6 ॥
ವಾಂಛಾ ನ ವಿಶ್ವವಿಲಯೇ ನ ದ್ವೇಷಸ್ತಸ್ಯ ಚ ಸ್ಥಿತೌ ।
ಯಥಾ ಜೀವಿಕಯಾ ತಸ್ಮಾದ್ ಧನ್ಯ ಆಸ್ತೇ ಯಥಾ ಸುಖಂ ॥ 17-7 ॥
ಕೃತಾರ್ಥೋಽನೇನ ಜ್ಞಾನೇನೇತ್ಯೇವಂ ಗಲಿತಧೀಃ ಕೃತೀ ।
ಪಶ್ಯನ್ ಶೃಣ್ವನ್ ಸ್ಪೃಶನ್ ಜಿಘ್ರನ್ನ್
ಅಶ್ನನ್ನಾಸ್ತೇ ಯಥಾ ಸುಖಂ ॥ 17-8 ॥
ಶೂನ್ಯಾ ದೃಷ್ಟಿರ್ವೃಥಾ ಚೇಷ್ಟಾ ವಿಕಲಾನೀಂದ್ರಿಯಾಣಿ ಚ ।
ನ ಸ್ಪೃಹಾ ನ ವಿರಕ್ತಿರ್ವಾ ಕ್ಷೀಣಸಂಸಾರಸಾಗರೇ ॥ 17-9 ॥
ನ ಜಾಗರ್ತಿ ನ ನಿದ್ರಾತಿ ನೋನ್ಮೀಲತಿ ನ ಮೀಲತಿ ।
ಅಹೋ ಪರದಶಾ ಕ್ವಾಪಿ ವರ್ತತೇ ಮುಕ್ತಚೇತಸಃ ॥ 17-10 ॥
ಸರ್ವತ್ರ ದೃಶ್ಯತೇ ಸ್ವಸ್ಥಃ ಸರ್ವತ್ರ ವಿಮಲಾಶಯಃ ।
ಸಮಸ್ತವಾಸನಾ ಮುಕ್ತೋ ಮುಕ್ತಃ ಸರ್ವತ್ರ ರಾಜತೇ ॥ 17-11 ॥
ಪಶ್ಯನ್ ಶೃಣ್ವನ್ ಸ್ಪೃಶನ್ ಜಿಘ್ರನ್ನ್ ಅಶ್ನನ್
ಗೃಣ್ಹನ್ ವದನ್ ವ್ರಜನ್ ।
ಈಹಿತಾನೀಹಿತೈರ್ಮುಕ್ತೋ ಮುಕ್ತ ಏವ ಮಹಾಶಯಃ ॥ 17-12 ॥
ನ ನಿಂದತಿ ನ ಚ ಸ್ತೌತಿ ನ ಹೃಷ್ಯತಿ ನ ಕುಪ್ಯತಿ ।
ನ ದದಾತಿ ನ ಗೃಣ್ಹಾತಿ ಮುಕ್ತಃ ಸರ್ವತ್ರ ನೀರಸಃ ॥ 17-13 ॥
ಸಾನುರಾಗಾಂ ಸ್ತ್ರಿಯಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಮೃತ್ಯುಂ ವಾ ಸಮುಪಸ್ಥಿತಂ ।
ಅವಿಹ್ವಲಮನಾಃ ಸ್ವಸ್ಥೋ ಮುಕ್ತ ಏವ ಮಹಾಶಯಃ ॥ 17-14 ॥
ಸುಖೇ ದುಃಖೇ ನರೇ ನಾರ್ಯಾಂ ಸಂಪತ್ಸು ಚ ವಿಪತ್ಸು ಚ ।
ವಿಶೇಷೋ ನೈವ ಧೀರಸ್ಯ ಸರ್ವತ್ರ ಸಮದರ್ಶಿನಃ ॥ 17-15 ॥
ನ ಹಿಂಸಾ ನೈವ ಕಾರುಣ್ಯಂ ನೌದ್ಧತ್ಯಂ ನ ಚ ದೀನತಾ ।
ನಾಶ್ಚರ್ಯಂ ನೈವ ಚ ಕ್ಷೋಭಃ ಕ್ಷೀಣಸಂಸರಣೇ ನರೇ ॥ 17-16 ॥
ನ ಮುಕ್ತೋ ವಿಷಯದ್ವೇಷ್ಟಾ ನ ವಾ ವಿಷಯಲೋಲುಪಃ ।
ಅಸಂಸಕ್ತಮನಾ ನಿತ್ಯಂ ಪ್ರಾಪ್ತಾಪ್ರಾಪ್ತಮುಪಾಶ್ನುತೇ ॥ 17-17 ॥
ಸಮಾಧಾನಸಮಾಧಾನಹಿತಾಹಿತವಿಕಲ್ಪನಾಃ ।
ಶೂನ್ಯಚಿತ್ತೋ ನ ಜಾನಾತಿ ಕೈವಲ್ಯಮಿವ ಸಂಸ್ಥಿತಃ ॥ 17-18 ॥
ನಿರ್ಮಮೋ ನಿರಹಂಕಾರೋ ನ ಕಿಂಚಿದಿತಿ ನಿಶ್ಚಿತಃ ।
ಅಂತರ್ಗಲಿತಸರ್ವಾಶಃ ಕುರ್ವನ್ನಪಿ ಕರೋತಿ ನ ॥ 17-19 ॥
ಮನಃಪ್ರಕಾಶಸಂಮೋಹಸ್ವಪ್ನಜಾಡ್ಯವಿವರ್ಜಿತಃ ।
ದಶಾಂ ಕಾಮಪಿ ಸಂಪ್ರಾಪ್ತೋ ಭವೇದ್ ಗಲಿತಮಾನಸಃ ॥ 17-20 ॥
18
ಅಷ್ಟಾವಕ್ರ ಉವಾಚ ॥
ಯಸ್ಯ ಬೋಧೋದಯೇ ತಾವತ್ಸ್ವಪ್ನವದ್ ಭವತಿ ಭ್ರಮಃ ।
ತಸ್ಮೈ ಸುಖೈಕರೂಪಾಯ ನಮಃ ಶಾಂತಾಯ ತೇಜಸೇ ॥ 18-1 ॥
ಅರ್ಜಯಿತ್ವಾಖಿಲಾನ್ ಅರ್ಥಾನ್ ಭೋಗಾನಾಪ್ನೋತಿ ಪುಷ್ಕಲಾನ್ ।
ನ ಹಿ ಸರ್ವಪರಿತ್ಯಾಗಮಂತರೇಣ ಸುಖೀ ಭವೇತ್ ॥ 18-2 ॥
ಕರ್ತವ್ಯದುಃಖಮಾರ್ತಂಡಜ್ವಾಲಾದಗ್ಧಾಂತರಾತ್ಮನಃ ।
ಕುತಃ ಪ್ರಶಮಪೀಯೂಷಧಾರಾಸಾರಮೃತೇ ಸುಖಂ ॥ 18-3 ॥
ಭವೋಽಯಂ ಭಾವನಾಮಾತ್ರೋ ನ ಕಿಂಚಿತ್ ಪರಮರ್ಥತಃ ।
ನಾಸ್ತ್ಯಭಾವಃ ಸ್ವಭಾವಾನಾಂ ಭಾವಾಭಾವವಿಭಾವಿನಾಂ ॥ 18-4 ॥
ನ ದೂರಂ ನ ಚ ಸಂಕೋಚಾಲ್ಲಬ್ಧಮೇವಾತ್ಮನಃ ಪದಂ ।
ನಿರ್ವಿಕಲ್ಪಂ ನಿರಾಯಾಸಂ ನಿರ್ವಿಕಾರಂ ನಿರಂಜನಂ ॥ 18-5 ॥
ವ್ಯಾಮೋಹಮಾತ್ರವಿರತೌ ಸ್ವರೂಪಾದಾನಮಾತ್ರತಃ ।
ವೀತಶೋಕಾ ವಿರಾಜಂತೇ ನಿರಾವರಣದೃಷ್ಟಯಃ ॥ 18-6 ॥
ಸಮಸ್ತಂ ಕಲ್ಪನಾಮಾತ್ರಮಾತ್ಮಾ ಮುಕ್ತಃ ಸನಾತನಃ ।
ಇತಿ ವಿಜ್ಞಾಯ ಧೀರೋ ಹಿ ಕಿಮಭ್ಯಸ್ಯತಿ ಬಾಲವತ್ ॥ 18-7 ॥
ಆತ್ಮಾ ಬ್ರಹ್ಮೇತಿ ನಿಶ್ಚಿತ್ಯ ಭಾವಾಭಾವೌ ಚ ಕಲ್ಪಿತೌ ।
ನಿಷ್ಕಾಮಃ ಕಿಂ ವಿಜಾನಾತಿ ಕಿಂ ಬ್ರೂತೇ ಚ ಕರೋತಿ ಕಿಂ ॥ 18-8 ॥
ಅಯಂ ಸೋಽಹಮಯಂ ನಾಹಮಿತಿ ಕ್ಷೀಣಾ ವಿಕಲ್ಪನಾ ।
ಸರ್ವಮಾತ್ಮೇತಿ ನಿಶ್ಚಿತ್ಯ ತೂಷ್ಣೀಂಭೂತಸ್ಯ ಯೋಗಿನಃ ॥ 18-9 ॥
ನ ವಿಕ್ಷೇಪೋ ನ ಚೈಕಾಗ್ರ್ಯಂ ನಾತಿಬೋಧೋ ನ ಮೂಢತಾ ।
ನ ಸುಖಂ ನ ಚ ವಾ ದುಃಖಮುಪಶಾಂತಸ್ಯ ಯೋಗಿನಃ ॥ 18-10 ॥
ಸ್ವಾರಾಜ್ಯೇ ಭೈಕ್ಷವೃತ್ತೌ ಚ ಲಾಭಾಲಾಭೇ ಜನೇ ವನೇ ।
ನಿರ್ವಿಕಲ್ಪಸ್ವಭಾವಸ್ಯ ನ ವಿಶೇಷೋಽಸ್ತಿ ಯೋಗಿನಃ ॥ 18-11 ॥
ಕ್ವ ಧರ್ಮಃ ಕ್ವ ಚ ವಾ ಕಾಮಃ ಕ್ವ ಚಾರ್ಥಃ ಕ್ವ ವಿವೇಕಿತಾ ।
ಇದಂ ಕೃತಮಿದಂ ನೇತಿ ದ್ವಂದ್ವೈರ್ಮುಕ್ತಸ್ಯ ಯೋಗಿನಃ ॥ 18-12 ॥
ಕೃತ್ಯಂ ಕಿಮಪಿ ನೈವಾಸ್ತಿ ನ ಕಾಪಿ ಹೃದಿ ರಂಜನಾ ।
ಯಥಾ ಜೀವನಮೇವೇಹ ಜೀವನ್ಮುಕ್ತಸ್ಯ ಯೋಗಿನಃ ॥ 18-13 ॥
ಕ್ವ ಮೋಹಃ ಕ್ವ ಚ ವಾ ವಿಶ್ವಂ ಕ್ವ ತದ್ ಧ್ಯಾನಂ ಕ್ವ ಮುಕ್ತತಾ ।
ಸರ್ವಸಂಕಲ್ಪಸೀಮಾಯಾಂ ವಿಶ್ರಾಂತಸ್ಯ ಮಹಾತ್ಮನಃ ॥ 18-14 ॥
ಯೇನ ವಿಶ್ವಮಿದಂ ದೃಷ್ಟಂ ಸ ನಾಸ್ತೀತಿ ಕರೋತು ವೈ ।
ನಿರ್ವಾಸನಃ ಕಿಂ ಕುರುತೇ ಪಶ್ಯನ್ನಪಿ ನ ಪಶ್ಯತಿ ॥ 18-15 ॥
ಯೇನ ದೃಷ್ಟಂ ಪರಂ ಬ್ರಹ್ಮ ಸೋಽಹಂ ಬ್ರಹ್ಮೇತಿ ಚಿಂತಯೇತ್ ।
ಕಿಂ ಚಿಂತಯತಿ ನಿಶ್ಚಿಂತೋ ದ್ವಿತೀಯಂ ಯೋ ನ ಪಶ್ಯತಿ ॥ 18-16 ॥
ದೃಷ್ಟೋ ಯೇನಾತ್ಮವಿಕ್ಷೇಪೋ ನಿರೋಧಂ ಕುರುತೇ ತ್ವಸೌ ।
ಉದಾರಸ್ತು ನ ವಿಕ್ಷಿಪ್ತಃ ಸಾಧ್ಯಾಭಾವಾತ್ಕರೋತಿ ಕಿಂ ॥ 18-17 ॥
ಧೀರೋ ಲೋಕವಿಪರ್ಯಸ್ತೋ ವರ್ತಮಾನೋಽಪಿ ಲೋಕವತ್ ।
ನ ಸಮಾಧಿಂ ನ ವಿಕ್ಷೇಪಂ ನ ಲೋಪಂ ಸ್ವಸ್ಯ ಪಶ್ಯತಿ ॥ 18-18 ॥
ಭಾವಾಭಾವವಿಹೀನೋ ಯಸ್ತೃಪ್ತೋ ನಿರ್ವಾಸನೋ ಬುಧಃ ।
ನೈವ ಕಿಂಚಿತ್ಕೃತಂ ತೇನ ಲೋಕದೃಷ್ಟ್ಯಾ ವಿಕುರ್ವತಾ ॥ 18-19 ॥
ಪ್ರವೃತ್ತೌ ವಾ ನಿವೃತ್ತೌ ವಾ ನೈವ ಧೀರಸ್ಯ ದುರ್ಗ್ರಹಃ ।
ಯದಾ ಯತ್ಕರ್ತುಮಾಯಾತಿ ತತ್ಕೃತ್ವಾ ತಿಷ್ಠತಃ ಸುಖಂ ॥ 18-20 ॥
ನಿರ್ವಾಸನೋ ನಿರಾಲಂಬಃ ಸ್ವಚ್ಛಂದೋ ಮುಕ್ತಬಂಧನಃ ।
ಕ್ಷಿಪ್ತಃ ಸಂಸ್ಕಾರವಾತೇನ ಚೇಷ್ಟತೇ ಶುಷ್ಕಪರ್ಣವತ್ ॥ 18-21 ॥
ಅಸಂಸಾರಸ್ಯ ತು ಕ್ವಾಪಿ ನ ಹರ್ಷೋ ನ ವಿಷಾದತಾ ।
ಸ ಶೀತಲಮನಾ ನಿತ್ಯಂ ವಿದೇಹ ಇವ ರಾಜಯೇ ॥ 18-22 ॥
ಕುತ್ರಾಪಿ ನ ಜಿಹಾಸಾಸ್ತಿ ನಾಶೋ ವಾಪಿ ನ ಕುತ್ರಚಿತ್ ।
ಆತ್ಮಾರಾಮಸ್ಯ ಧೀರಸ್ಯ ಶೀತಲಾಚ್ಛತರಾತ್ಮನಃ ॥ 18-23 ॥
ಪ್ರಕೃತ್ಯಾ ಶೂನ್ಯಚಿತ್ತಸ್ಯ ಕುರ್ವತೋಽಸ್ಯ ಯದೃಚ್ಛಯಾ ।
ಪ್ರಾಕೃತಸ್ಯೇವ ಧೀರಸ್ಯ ನ ಮಾನೋ ನಾವಮಾನತಾ ॥ 18-24 ॥
ಕೃತಂ ದೇಹೇನ ಕರ್ಮೇದಂ ನ ಮಯಾ ಶುದ್ಧರೂಪಿಣಾ ।
ಇತಿ ಚಿಂತಾನುರೋಧೀ ಯಃ ಕುರ್ವನ್ನಪಿ ಕರೋತಿ ನ ॥ 18-25 ॥
ಅತದ್ವಾದೀವ ಕುರುತೇ ನ ಭವೇದಪಿ ಬಾಲಿಶಃ ।
ಜೀವನ್ಮುಕ್ತಃ ಸುಖೀ ಶ್ರೀಮಾನ್ ಸಂಸರನ್ನಪಿ ಶೋಭತೇ ॥ 18-26 ॥
ನಾನಾವಿಚಾರಸುಶ್ರಾಂತೋ ಧೀರೋ ವಿಶ್ರಾಂತಿಮಾಗತಃ ।
ನ ಕಲ್ಪತೇ ನ ಜಾತಿ ನ ಶೃಣೋತಿ ನ ಪಶ್ಯತಿ ॥ 18-27 ॥
ಅಸಮಾಧೇರವಿಕ್ಷೇಪಾನ್ ನ ಮುಮುಕ್ಷುರ್ನ ಚೇತರಃ ।
ನಿಶ್ಚಿತ್ಯ ಕಲ್ಪಿತಂ ಪಶ್ಯನ್ ಬ್ರಹ್ಮೈವಾಸ್ತೇ ಮಹಾಶಯಃ ॥ 18-28 ॥
ಯಸ್ಯಾಂತಃ ಸ್ಯಾದಹಂಕಾರೋ ನ ಕರೋತಿ ಕರೋತಿ ಸಃ ।
ನಿರಹಂಕಾರಧೀರೇಣ ನ ಕಿಂಚಿದಕೃತಂ ಕೃತಂ ॥ 18-29 ॥
ನೋದ್ವಿಗ್ನಂ ನ ಚ ಸಂತುಷ್ಟಮಕರ್ತೃ ಸ್ಪಂದವರ್ಜಿತಂ ।
ನಿರಾಶಂ ಗತಸಂದೇಹಂ ಚಿತ್ತಂ ಮುಕ್ತಸ್ಯ ರಾಜತೇ ॥ 18-30 ॥
ನಿರ್ಧ್ಯಾತುಂ ಚೇಷ್ಟಿತುಂ ವಾಪಿ ಯಚ್ಚಿತ್ತಂ ನ ಪ್ರವರ್ತತೇ ।
ನಿರ್ನಿಮಿತ್ತಮಿದಂ ಕಿಂತು ನಿರ್ಧ್ಯಾಯೇತಿ ವಿಚೇಷ್ಟತೇ ॥ 18-31 ॥
ತತ್ತ್ವಂ ಯಥಾರ್ಥಮಾಕರ್ಣ್ಯ ಮಂದಃ ಪ್ರಾಪ್ನೋತಿ ಮೂಢತಾಂ ।
ಅಥವಾ ಯಾತಿ ಸಂಕೋಚಮಮೂಢಃ ಕೋಽಪಿ ಮೂಢವತ್ ॥ 18-32 ॥
ಏಕಾಗ್ರತಾ ನಿರೋಧೋ ವಾ ಮೂಢೈರಭ್ಯಸ್ಯತೇ ಭೃಶಂ ।
ಧೀರಾಃ ಕೃತ್ಯಂ ನ ಪಶ್ಯಂತಿ ಸುಪ್ತವತ್ಸ್ವಪದೇ ಸ್ಥಿತಾಃ ॥ 18-33 ॥
ಅಪ್ರಯತ್ನಾತ್ ಪ್ರಯತ್ನಾದ್ ವಾ ಮೂಢೋ ನಾಪ್ನೋತಿ ನಿರ್ವೃತಿಂ ।
ತತ್ತ್ವನಿಶ್ಚಯಮಾತ್ರೇಣ ಪ್ರಾಜ್ಞೋ ಭವತಿ ನಿರ್ವೃತಃ ॥ 18-34 ॥
ಶುದ್ಧಂ ಬುದ್ಧಂ ಪ್ರಿಯಂ ಪೂರ್ಣಂ ನಿಷ್ಪ್ರಪಂಚಂ ನಿರಾಮಯಂ ।
ಆತ್ಮಾನಂ ತಂ ನ ಜಾನಂತಿ ತತ್ರಾಭ್ಯಾಸಪರಾ ಜನಾಃ ॥ 18-35 ॥
ನಾಪ್ನೋತಿ ಕರ್ಮಣಾ ಮೋಕ್ಷಂ ವಿಮೂಢೋಽಭ್ಯಾಸರೂಪಿಣಾ ।
ಧನ್ಯೋ ವಿಜ್ಞಾನಮಾತ್ರೇಣ ಮುಕ್ತಸ್ತಿಷ್ಠತ್ಯವಿಕ್ರಿಯಃ ॥ 18-36 ॥
ಮೂಢೋ ನಾಪ್ನೋತಿ ತದ್ ಬ್ರಹ್ಮ ಯತೋ ಭವಿತುಮಿಚ್ಛತಿ ।
ಅನಿಚ್ಛನ್ನಪಿ ಧೀರೋ ಹಿ ಪರಬ್ರಹ್ಮಸ್ವರೂಪಭಾಕ್ ॥ 18-37 ॥
ನಿರಾಧಾರಾ ಗ್ರಹವ್ಯಗ್ರಾ ಮೂಢಾಃ ಸಂಸಾರಪೋಷಕಾಃ ।
ಏತಸ್ಯಾನರ್ಥಮೂಲಸ್ಯ ಮೂಲಚ್ಛೇದಃ ಕೃತೋ ಬುಧೈಃ ॥ 18-38 ॥
ನ ಶಾಂತಿಂ ಲಭತೇ ಮೂಢೋ ಯತಃ ಶಮಿತುಮಿಚ್ಛತಿ ।
ಧೀರಸ್ತತ್ತ್ವಂ ವಿನಿಶ್ಚಿತ್ಯ ಸರ್ವದಾ ಶಾಂತಮಾನಸಃ ॥ 18-39 ॥
ಕ್ವಾತ್ಮನೋ ದರ್ಶನಂ ತಸ್ಯ ಯದ್ ದೃಷ್ಟಮವಲಂಬತೇ ।
ಧೀರಾಸ್ತಂ ತಂ ನ ಪಶ್ಯಂತಿ ಪಶ್ಯಂತ್ಯಾತ್ಮಾನಮವ್ಯಯಂ ॥ 18-40 ॥
ಕ್ವ ನಿರೋಧೋ ವಿಮೂಢಸ್ಯ ಯೋ ನಿರ್ಬಂಧಂ ಕರೋತಿ ವೈ ।
ಸ್ವಾರಾಮಸ್ಯೈವ ಧೀರಸ್ಯ ಸರ್ವದಾಸಾವಕೃತ್ರಿಮಃ ॥ 18-41 ॥
ಭಾವಸ್ಯ ಭಾವಕಃ ಕಶ್ಚಿನ್ ನ ಕಿಂಚಿದ್ ಭಾವಕೋಪರಃ ।
ಉಭಯಾಭಾವಕಃ ಕಶ್ಚಿದ್ ಏವಮೇವ ನಿರಾಕುಲಃ ॥ 18-42 ॥
ಶುದ್ಧಮದ್ವಯಮಾತ್ಮಾನಂ ಭಾವಯಂತಿ ಕುಬುದ್ಧಯಃ ।
ನ ತು ಜಾನಂತಿ ಸಂಮೋಹಾದ್ಯಾವಜ್ಜೀವಮನಿರ್ವೃತಾಃ ॥ 18-43 ॥
ಮುಮುಕ್ಷೋರ್ಬುದ್ಧಿರಾಲಂಬಮಂತರೇಣ ನ ವಿದ್ಯತೇ ।
ನಿರಾಲಂಬೈವ ನಿಷ್ಕಾಮಾ ಬುದ್ಧಿರ್ಮುಕ್ತಸ್ಯ ಸರ್ವದಾ ॥ 18-44 ॥
ವಿಷಯದ್ವೀಪಿನೋ ವೀಕ್ಷ್ಯ ಚಕಿತಾಃ ಶರಣಾರ್ಥಿನಃ ।
ವಿಶಂತಿ ಝಟಿತಿ ಕ್ರೋಡಂ ನಿರೋಧೈಕಾಗ್ರಸಿದ್ಧಯೇ ॥ 18-45 ॥
ನಿರ್ವಾಸನಂ ಹರಿಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ತೂಷ್ಣೀಂ ವಿಷಯದಂತಿನಃ ।
ಪಲಾಯಂತೇ ನ ಶಕ್ತಾಸ್ತೇ ಸೇವಂತೇ ಕೃತಚಾಟವಃ ॥ 18-46 ॥
ನ ಮುಕ್ತಿಕಾರಿಕಾಂ ಧತ್ತೇ ನಿಃಶಂಕೋ ಯುಕ್ತಮಾನಸಃ ।
ಪಶ್ಯನ್ ಶೃಣ್ವನ್ ಸ್ಪೃಶನ್ ಜಿಘ್ರನ್ನಶ್ನನ್ನಾಸ್ತೇ ಯಥಾಸುಖಂ ॥ 18-47 ॥
ವಸ್ತುಶ್ರವಣಮಾತ್ರೇಣ ಶುದ್ಧಬುದ್ಧಿರ್ನಿರಾಕುಲಃ ।
ನೈವಾಚಾರಮನಾಚಾರಮೌದಾಸ್ಯಂ ವಾ ಪ್ರಪಶ್ಯತಿ ॥ 18-48 ॥
ಯದಾ ಯತ್ಕರ್ತುಮಾಯಾತಿ ತದಾ ತತ್ಕುರುತೇ ಋಜುಃ ।
ಶುಭಂ ವಾಪ್ಯಶುಭಂ ವಾಪಿ ತಸ್ಯ ಚೇಷ್ಟಾ ಹಿ ಬಾಲವತ್ ॥ 18-49 ॥
ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಾತ್ಸುಖಮಾಪ್ನೋತಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಾಲ್ಲಭತೇ ಪರಂ ।
ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಾನ್ನಿರ್ವೃತಿಂ ಗಚ್ಛೇತ್ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಾತ್ ಪರಮಂ ಪದಂ ॥ 18-50 ॥
ಅಕರ್ತೃತ್ವಮಭೋಕ್ತೃತ್ವಂ ಸ್ವಾತ್ಮನೋ ಮನ್ಯತೇ ಯದಾ ।
ತದಾ ಕ್ಷೀಣಾ ಭವಂತ್ಯೇವ ಸಮಸ್ತಾಶ್ಚಿತ್ತವೃತ್ತಯಃ ॥ 18-51 ॥
ಉಚ್ಛೃಂಖಲಾಪ್ಯಕೃತಿಕಾ ಸ್ಥಿತಿರ್ಧೀರಸ್ಯ ರಾಜತೇ ।
ನ ತು ಸಸ್ಪೃಹಚಿತ್ತಸ್ಯ ಶಾಂತಿರ್ಮೂಢಸ್ಯ ಕೃತ್ರಿಮಾ ॥ 18-52 ॥
ವಿಲಸಂತಿ ಮಹಾಭೋಗೈರ್ವಿಶಂತಿ ಗಿರಿಗಹ್ವರಾನ್ ।
ನಿರಸ್ತಕಲ್ಪನಾ ಧೀರಾ ಅಬದ್ಧಾ ಮುಕ್ತಬುದ್ಧಯಃ ॥ 18-53 ॥
ಶ್ರೋತ್ರಿಯಂ ದೇವತಾಂ ತೀರ್ಥಮಂಗನಾಂ ಭೂಪತಿಂ ಪ್ರಿಯಂ ।
ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಸಂಪೂಜ್ಯ ಧೀರಸ್ಯ ನ ಕಾಪಿ ಹೃದಿ ವಾಸನಾ ॥ 18-54 ॥
ಭೃತ್ಯೈಃ ಪುತ್ರೈಃ ಕಲತ್ರೈಶ್ಚ ದೌಹಿತ್ರೈಶ್ಚಾಪಿ ಗೋತ್ರಜೈಃ ।
ವಿಹಸ್ಯ ಧಿಕ್ಕೃತೋ ಯೋಗೀ ನ ಯಾತಿ ವಿಕೃತಿಂ ಮನಾಕ್ ॥ 18-55 ॥
ಸಂತುಷ್ಟೋಽಪಿ ನ ಸಂತುಷ್ಟಃ ಖಿನ್ನೋಽಪಿ ನ ಚ ಖಿದ್ಯತೇ ।
ತಸ್ಯಾಶ್ಚರ್ಯದಶಾಂ ತಾಂ ತಾಂ ತಾದೃಶಾ ಏವ ಜಾನತೇ ॥ 18-56 ॥
ಕರ್ತವ್ಯತೈವ ಸಂಸಾರೋ ನ ತಾಂ ಪಶ್ಯಂತಿ ಸೂರಯಃ ।
ಶೂನ್ಯಾಕಾರಾ ನಿರಾಕಾರಾ ನಿರ್ವಿಕಾರಾ ನಿರಾಮಯಾಃ ॥ 18-57 ॥
ಅಕುರ್ವನ್ನಪಿ ಸಂಕ್ಷೋಭಾದ್ ವ್ಯಗ್ರಃ ಸರ್ವತ್ರ ಮೂಢಧೀಃ ।
ಕುರ್ವನ್ನಪಿ ತು ಕೃತ್ಯಾನಿ ಕುಶಲೋ ಹಿ ನಿರಾಕುಲಃ ॥ 18-58 ॥
ಸುಖಮಾಸ್ತೇ ಸುಖಂ ಶೇತೇ ಸುಖಮಾಯಾತಿ ಯಾತಿ ಚ ।
ಸುಖಂ ವಕ್ತಿ ಸುಖಂ ಭುಂಕ್ತೇ ವ್ಯವಹಾರೇಽಪಿ ಶಾಂತಧೀಃ ॥ 18-59 ॥
ಸ್ವಭಾವಾದ್ಯಸ್ಯ ನೈವಾರ್ತಿರ್ಲೋಕವದ್ ವ್ಯವಹಾರಿಣಃ ।
ಮಹಾಹೃದ ಇವಾಕ್ಷೋಭ್ಯೋ ಗತಕ್ಲೇಶಃ ಸುಶೋಭತೇ ॥ 18-60 ॥
ನಿವೃತ್ತಿರಪಿ ಮೂಢಸ್ಯ ಪ್ರವೃತ್ತಿ ರುಪಜಾಯತೇ ।
ಪ್ರವೃತ್ತಿರಪಿ ಧೀರಸ್ಯ ನಿವೃತ್ತಿಫಲಭಾಗಿನೀ ॥ 18-61 ॥
ಪರಿಗ್ರಹೇಷು ವೈರಾಗ್ಯಂ ಪ್ರಾಯೋ ಮೂಢಸ್ಯ ದೃಶ್ಯತೇ ।
ದೇಹೇ ವಿಗಲಿತಾಶಸ್ಯ ಕ್ವ ರಾಗಃ ಕ್ವ ವಿರಾಗತಾ ॥ 18-62 ॥
ಭಾವನಾಭಾವನಾಸಕ್ತಾ ದೃಷ್ಟಿರ್ಮೂಢಸ್ಯ ಸರ್ವದಾ ।
ಭಾವ್ಯಭಾವನಯಾ ಸಾ ತು ಸ್ವಸ್ಥಸ್ಯಾದೃಷ್ಟಿರೂಪಿಣೀ ॥ 18-63 ॥
ಸರ್ವಾರಂಭೇಷು ನಿಷ್ಕಾಮೋ ಯಶ್ಚರೇದ್ ಬಾಲವನ್ ಮುನಿಃ ।
ನ ಲೇಪಸ್ತಸ್ಯ ಶುದ್ಧಸ್ಯ ಕ್ರಿಯಮಾಣೇಽಪಿ ಕರ್ಮಣಿ ॥ 18-64 ॥
ಸ ಏವ ಧನ್ಯ ಆತ್ಮಜ್ಞಃ ಸರ್ವಭಾವೇಷು ಯಃ ಸಮಃ ।
ಪಶ್ಯನ್ ಶೃಣ್ವನ್ ಸ್ಪೃಶನ್ ಜಿಘ್ರನ್ನ್ ಅಶ್ನನ್ನಿಸ್ತರ್ಷಮಾನಸಃ ॥ 18-65 ॥
ಕ್ವ ಸಂಸಾರಃ ಕ್ವ ಚಾಭಾಸಃ ಕ್ವ ಸಾಧ್ಯಂ ಕ್ವ ಚ ಸಾಧನಂ ।
ಆಕಾಶಸ್ಯೇವ ಧೀರಸ್ಯ ನಿರ್ವಿಕಲ್ಪಸ್ಯ ಸರ್ವದಾ ॥ 18-66 ॥
ಸ ಜಯತ್ಯರ್ಥಸಂನ್ಯಾಸೀ ಪೂರ್ಣಸ್ವರಸವಿಗ್ರಹಃ ।
ಅಕೃತ್ರಿಮೋಽನವಚ್ಛಿನ್ನೇ ಸಮಾಧಿರ್ಯಸ್ಯ ವರ್ತತೇ ॥ 18-67 ॥
ಬಹುನಾತ್ರ ಕಿಮುಕ್ತೇನ ಜ್ಞಾತತತ್ತ್ವೋ ಮಹಾಶಯಃ ।
ಭೋಗಮೋಕ್ಷನಿರಾಕಾಂಕ್ಷೀ ಸದಾ ಸರ್ವತ್ರ ನೀರಸಃ ॥ 18-68 ॥
ಮಹದಾದಿ ಜಗದ್ದ್ವೈತಂ ನಾಮಮಾತ್ರವಿಜೃಂಭಿತಂ ।
ವಿಹಾಯ ಶುದ್ಧಬೋಧಸ್ಯ ಕಿಂ ಕೃತ್ಯಮವಶಿಷ್ಯತೇ ॥ 18-69 ॥
ಭ್ರಮಭೂತಮಿದಂ ಸರ್ವಂ ಕಿಂಚಿನ್ನಾಸ್ತೀತಿ ನಿಶ್ಚಯೀ ।
ಅಲಕ್ಷ್ಯಸ್ಫುರಣಃ ಶುದ್ಧಃ ಸ್ವಭಾವೇನೈವ ಶಾಮ್ಯತಿ ॥ 18-70 ॥
ಶುದ್ಧಸ್ಫುರಣರೂಪಸ್ಯ ದೃಶ್ಯಭಾವಮಪಶ್ಯತಃ ।
ಕ್ವ ವಿಧಿಃ ಕ್ವ ಚ ವೈರಾಗ್ಯಂ ಕ್ವ ತ್ಯಾಗಃ ಕ್ವ ಶಮೋಽಪಿ ವಾ ॥ 18-71 ॥
ಸ್ಫುರತೋಽನಂತರೂಪೇಣ ಪ್ರಕೃತಿಂ ಚ ನ ಪಶ್ಯತಃ ।
ಕ್ವ ಬಂಧಃ ಕ್ವ ಚ ವಾ ಮೋಕ್ಷಃ ಕ್ವ ಹರ್ಷಃ ಕ್ವ ವಿಷಾದಿತಾ ॥ 18-72 ॥
ಬುದ್ಧಿಪರ್ಯಂತಸಂಸಾರೇ ಮಾಯಾಮಾತ್ರಂ ವಿವರ್ತತೇ ।
ನಿರ್ಮಮೋ ನಿರಹಂಕಾರೋ ನಿಷ್ಕಾಮಃ ಶೋಭತೇ ಬುಧಃ ॥ 18-73 ॥
ಅಕ್ಷಯಂ ಗತಸಂತಾಪಮಾತ್ಮಾನಂ ಪಶ್ಯತೋ ಮುನೇಃ ।
ಕ್ವ ವಿದ್ಯಾ ಚ ಕ್ವ ವಾ ವಿಶ್ವಂ ಕ್ವ ದೇಹೋಽಹಂ ಮಮೇತಿ ವಾ ॥ 18-74 ॥
ನಿರೋಧಾದೀನಿ ಕರ್ಮಾಣಿ ಜಹಾತಿ ಜಡಧೀರ್ಯದಿ ।
ಮನೋರಥಾನ್ ಪ್ರಲಾಪಾಂಶ್ಚ ಕರ್ತುಮಾಪ್ನೋತ್ಯತತ್ಕ್ಷಣಾತ್ ॥ 18-75 ॥
ಮಂದಃ ಶ್ರುತ್ವಾಪಿ ತದ್ವಸ್ತು ನ ಜಹಾತಿ ವಿಮೂಢತಾಂ ।
ನಿರ್ವಿಕಲ್ಪೋ ಬಹಿರ್ಯತ್ನಾದಂತರ್ವಿಷಯಲಾಲಸಃ ॥ 18-76 ॥
ಜ್ಞಾನಾದ್ ಗಲಿತಕರ್ಮಾ ಯೋ ಲೋಕದೃಷ್ಟ್ಯಾಪಿ ಕರ್ಮಕೃತ್ ।
ನಾಪ್ನೋತ್ಯವಸರಂ ಕರ್ತ್ರುಂ ವಕ್ತುಮೇವ ನ ಕಿಂಚನ ॥ 18-77 ॥
ಕ್ವ ತಮಃ ಕ್ವ ಪ್ರಕಾಶೋ ವಾ ಹಾನಂ ಕ್ವ ಚ ನ ಕಿಂಚನ ।
ನಿರ್ವಿಕಾರಸ್ಯ ಧೀರಸ್ಯ ನಿರಾತಂಕಸ್ಯ ಸರ್ವದಾ ॥ 18-78 ॥
ಕ್ವ ಧೈರ್ಯಂ ಕ್ವ ವಿವೇಕಿತ್ವಂ ಕ್ವ ನಿರಾತಂಕತಾಪಿ ವಾ ।
ಅನಿರ್ವಾಚ್ಯಸ್ವಭಾವಸ್ಯ ನಿಃಸ್ವಭಾವಸ್ಯ ಯೋಗಿನಃ ॥ 18-79 ॥
ನ ಸ್ವರ್ಗೋ ನೈವ ನರಕೋ ಜೀವನ್ಮುಕ್ತಿರ್ನ ಚೈವ ಹಿ ।
ಬಹುನಾತ್ರ ಕಿಮುಕ್ತೇನ ಯೋಗದೃಷ್ಟ್ಯಾ ನ ಕಿಂಚನ ॥ 18-80 ॥
ನೈವ ಪ್ರಾರ್ಥಯತೇ ಲಾಭಂ ನಾಲಾಭೇನಾನುಶೋಚತಿ ।
ಧೀರಸ್ಯ ಶೀತಲಂ ಚಿತ್ತಮಮೃತೇನೈವ ಪೂರಿತಂ ॥ 18-81 ॥
ನ ಶಾಂತಂ ಸ್ತೌತಿ ನಿಷ್ಕಾಮೋ ನ ದುಷ್ಟಮಪಿ ನಿಂದತಿ ।
ಸಮದುಃಖಸುಖಸ್ತೃಪ್ತಃ ಕಿಂಚಿತ್ ಕೃತ್ಯಂ ನ ಪಶ್ಯತಿ ॥ 18-82 ॥
ಧೀರೋ ನ ದ್ವೇಷ್ಟಿ ಸಂಸಾರಮಾತ್ಮಾನಂ ನ ದಿದೃಕ್ಷತಿ ।
ಹರ್ಷಾಮರ್ಷವಿನಿರ್ಮುಕ್ತೋ ನ ಮೃತೋ ನ ಚ ಜೀವತಿ ॥ 18-83 ॥
ನಿಃಸ್ನೇಹಃ ಪುತ್ರದಾರಾದೌ ನಿಷ್ಕಾಮೋ ವಿಷಯೇಷು ಚ ।
ನಿಶ್ಚಿಂತಃ ಸ್ವಶರೀರೇಽಪಿ ನಿರಾಶಃ ಶೋಭತೇ ಬುಧಃ ॥ 18-84 ॥
ತುಷ್ಟಿಃ ಸರ್ವತ್ರ ಧೀರಸ್ಯ ಯಥಾಪತಿತವರ್ತಿನಃ ।
ಸ್ವಚ್ಛಂದಂ ಚರತೋ ದೇಶಾನ್ ಯತ್ರಸ್ತಮಿತಶಾಯಿನಃ ॥ 18-85 ॥
ಪತತೂದೇತು ವಾ ದೇಹೋ ನಾಸ್ಯ ಚಿಂತಾ ಮಹಾತ್ಮನಃ ।
ಸ್ವಭಾವಭೂಮಿವಿಶ್ರಾಂತಿವಿಸ್ಮೃತಾಶೇಷಸಂಸೃತೇಃ ॥ 18-86 ॥
ಅಕಿಂಚನಃ ಕಾಮಚಾರೋ ನಿರ್ದ್ವಂದ್ವಶ್ಛಿನ್ನಸಂಶಯಃ ।
ಅಸಕ್ತಃ ಸರ್ವಭಾವೇಷು ಕೇವಲೋ ರಮತೇ ಬುಧಃ ॥ 18-87 ॥
ನಿರ್ಮಮಃ ಶೋಭತೇ ಧೀರಃ ಸಮಲೋಷ್ಟಾಶ್ಮಕಾಂಚನಃ ।
ಸುಭಿನ್ನಹೃದಯಗ್ರಂಥಿರ್ವಿನಿರ್ಧೂತರಜಸ್ತಮಃ ॥ 18-88 ॥
ಸರ್ವತ್ರಾನವಧಾನಸ್ಯ ನ ಕಿಂಚಿದ್ ವಾಸನಾ ಹೃದಿ ।
ಮುಕ್ತಾತ್ಮನೋ ವಿತೃಪ್ತಸ್ಯ ತುಲನಾ ಕೇನ ಜಾಯತೇ ॥ 18-89 ॥
ಜಾನನ್ನಪಿ ನ ಜಾನಾತಿ ಪಶ್ಯನ್ನಪಿ ನ ಪಶ್ಯತಿ ।
ಬ್ರುವನ್ನ್ ಅಪಿ ನ ಚ ಬ್ರೂತೇ ಕೋಽನ್ಯೋ ನಿರ್ವಾಸನಾದೃತೇ ॥ 18-90 ॥
ಭಿಕ್ಷುರ್ವಾ ಭೂಪತಿರ್ವಾಪಿ ಯೋ ನಿಷ್ಕಾಮಃ ಸ ಶೋಭತೇ ।
ಭಾವೇಷು ಗಲಿತಾ ಯಸ್ಯ ಶೋಭನಾಶೋಭನಾ ಮತಿಃ ॥ 18-91 ॥
ಕ್ವ ಸ್ವಾಚ್ಛಂದ್ಯಂ ಕ್ವ ಸಂಕೋಚಃ ಕ್ವ ವಾ ತತ್ತ್ವವಿನಿಶ್ಚಯಃ ।
ನಿರ್ವ್ಯಾಜಾರ್ಜವಭೂತಸ್ಯ ಚರಿತಾರ್ಥಸ್ಯ ಯೋಗಿನಃ ॥ 18-92 ॥
ಆತ್ಮವಿಶ್ರಾಂತಿತೃಪ್ತೇನ ನಿರಾಶೇನ ಗತಾರ್ತಿನಾ ।
ಅಂತರ್ಯದನುಭೂಯೇತ ತತ್ ಕಥಂ ಕಸ್ಯ ಕಥ್ಯತೇ ॥ 18-93 ॥
ಸುಪ್ತೋಽಪಿ ನ ಸುಷುಪ್ತೌ ಚ ಸ್ವಪ್ನೇಽಪಿ ಶಯಿತೋ ನ ಚ ।
ಜಾಗರೇಽಪಿ ನ ಜಾಗರ್ತಿ ಧೀರಸ್ತೃಪ್ತಃ ಪದೇ ಪದೇ ॥ 18-94 ॥
ಜ್ಞಃ ಸಚಿಂತೋಽಪಿ ನಿಶ್ಚಿಂತಃ ಸೇಂದ್ರಿಯೋಽಪಿ ನಿರಿಂದ್ರಿಯಃ ।
ಸುಬುದ್ಧಿರಪಿ ನಿರ್ಬುದ್ಧಿಃ ಸಾಹಂಕಾರೋಽನಹಂಕೃತಿಃ ॥ 18-95 ॥
ನ ಸುಖೀ ನ ಚ ವಾ ದುಃಖೀ ನ ವಿರಕ್ತೋ ನ ಸಂಗವಾನ್ ।
ನ ಮುಮುಕ್ಷುರ್ನ ವಾ ಮುಕ್ತಾ ನ ಕಿಂಚಿನ್ನ್ನ ಚ ಕಿಂಚನ ॥ 18-96 ॥
ವಿಕ್ಷೇಪೇಽಪಿ ನ ವಿಕ್ಷಿಪ್ತಃ ಸಮಾಧೌ ನ ಸಮಾಧಿಮಾನ್ ।
ಜಾಡ್ಯೇಽಪಿ ನ ಜಡೋ ಧನ್ಯಃ ಪಾಂಡಿತ್ಯೇಽಪಿ ನ ಪಂಡಿತಃ ॥ 18-97 ॥
ಮುಕ್ತೋ ಯಥಾಸ್ಥಿತಿಸ್ವಸ್ಥಃ ಕೃತಕರ್ತವ್ಯನಿರ್ವೃತಃ ।
ಸಮಃ ಸರ್ವತ್ರ ವೈತೃಷ್ಣ್ಯಾನ್ನ ಸ್ಮರತ್ಯಕೃತಂ ಕೃತಂ ॥ 18-98 ॥
ನ ಪ್ರೀಯತೇ ವಂದ್ಯಮಾನೋ ನಿಂದ್ಯಮಾನೋ ನ ಕುಪ್ಯತಿ ।
ನೈವೋದ್ವಿಜತಿ ಮರಣೇ ಜೀವನೇ ನಾಭಿನಂದತಿ ॥ 18-99 ॥
ನ ಧಾವತಿ ಜನಾಕೀರ್ಣಂ ನಾರಣ್ಯಮುಪಶಾಂತಧೀಃ ।
ಯಥಾತಥಾ ಯತ್ರತತ್ರ ಸಮ ಏವಾವತಿಷ್ಠತೇ ॥ 18-100 ॥
19
ಜನಕ ಉವಾಚ ॥
ತತ್ತ್ವವಿಜ್ಞಾನಸಂದಂಶಮಾದಾಯ ಹೃದಯೋದರಾತ್ ।
ನಾವಿಧಪರಾಮರ್ಶಶಲ್ಯೋದ್ಧಾರಃ ಕೃತೋ ಮಯಾ ॥ 19-1 ॥
ಕ್ವ ಧರ್ಮಃ ಕ್ವ ಚ ವಾ ಕಾಮಃ ಕ್ವ ಚಾರ್ಥಃ ಕ್ವ ವಿವೇಕಿತಾ ।
ಕ್ವ ದ್ವೈತಂ ಕ್ವ ಚ ವಾಽದ್ವೈತಂ ಸ್ವಮಹಿಮ್ನಿ ಸ್ಥಿತಸ್ಯ ಮೇ ॥ 19-2 ॥
ಕ್ವ ಭೂತಂ ಕ್ವ ಭವಿಷ್ಯದ್ ವಾ ವರ್ತಮಾನಮಪಿ ಕ್ವ ವಾ ।
ಕ್ವ ದೇಶಃ ಕ್ವ ಚ ವಾ ನಿತ್ಯಂ ಸ್ವಮಹಿಮ್ನಿ ಸ್ಥಿತಸ್ಯ ಮೇ ॥ 19-3 ॥
ಕ್ವ ಚಾತ್ಮಾ ಕ್ವ ಚ ವಾನಾತ್ಮಾ ಕ್ವ ಶುಭಂ ಕ್ವಾಶುಭಂ ಯಥಾ ।
ಕ್ವ ಚಿಂತಾ ಕ್ವ ಚ ವಾಚಿಂತಾ ಸ್ವಮಹಿಮ್ನಿ ಸ್ಥಿತಸ್ಯ ಮೇ ॥ 19-4 ॥
ಕ್ವ ಸ್ವಪ್ನಃ ಕ್ವ ಸುಷುಪ್ತಿರ್ವಾ ಕ್ವ ಚ ಜಾಗರಣಂ ತಥಾ ।
ಕ್ವ ತುರೀಯಂ ಭಯಂ ವಾಪಿ ಸ್ವಮಹಿಮ್ನಿ ಸ್ಥಿತಸ್ಯ ಮೇ ॥ 19-5 ॥
ಕ್ವ ದೂರಂ ಕ್ವ ಸಮೀಪಂ ವಾ ಬಾಹ್ಯಂ ಕ್ವಾಭ್ಯಂತರಂ ಕ್ವ ವಾ ।
ಕ್ವ ಸ್ಥೂಲಂ ಕ್ವ ಚ ವಾ ಸೂಕ್ಷ್ಮಂ ಸ್ವಮಹಿಮ್ನಿ ಸ್ಥಿತಸ್ಯ ಮೇ ॥ 19-6 ॥
ಕ್ವ ಮೃತ್ಯುರ್ಜೀವಿತಂ ವಾ ಕ್ವ ಲೋಕಾಃ ಕ್ವಾಸ್ಯ ಕ್ವ ಲೌಕಿಕಂ ।
ಕ್ವ ಲಯಃ ಕ್ವ ಸಮಾಧಿರ್ವಾ ಸ್ವಮಹಿಮ್ನಿ ಸ್ಥಿತಸ್ಯ ಮೇ ॥ 19-7 ॥
ಅಲಂ ತ್ರಿವರ್ಗಕಥಯಾ ಯೋಗಸ್ಯ ಕಥಯಾಪ್ಯಲಂ ।
ಅಲಂ ವಿಜ್ಞಾನಕಥಯಾ ವಿಶ್ರಾಂತಸ್ಯ ಮಮಾತ್ಮನಿ ॥ 19-8 ॥
20
ಜನಕ ಉವಾಚ ॥
ಕ್ವ ಭೂತಾನಿ ಕ್ವ ದೇಹೋ ವಾ ಕ್ವೇಂದ್ರಿಯಾಣಿ ಕ್ವ ವಾ ಮನಃ ।
ಕ್ವ ಶೂನ್ಯಂ ಕ್ವ ಚ ನೈರಾಶ್ಯಂ ಮತ್ಸ್ವರೂಪೇ ನಿರಂಜನೇ ॥ 20-1 ॥
ಕ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರಂ ಕ್ವಾತ್ಮವಿಜ್ಞಾನಂ ಕ್ವ ವಾ ನಿರ್ವಿಷಯಂ ಮನಃ ।
ಕ್ವ ತೃಪ್ತಿಃ ಕ್ವ ವಿತೃಷ್ಣಾತ್ವಂ ಗತದ್ವಂದ್ವಸ್ಯ ಮೇ ಸದಾ ॥ 20-2 ॥
ಕ್ವ ವಿದ್ಯಾ ಕ್ವ ಚ ವಾವಿದ್ಯಾ ಕ್ವಾಹಂ ಕ್ವೇದಂ ಮಮ ಕ್ವ ವಾ ।
ಕ್ವ ಬಂಧ ಕ್ವ ಚ ವಾ ಮೋಕ್ಷಃ ಸ್ವರೂಪಸ್ಯ ಕ್ವ ರೂಪಿತಾ ॥ 20-3 ॥
ಕ್ವ ಪ್ರಾರಬ್ಧಾನಿ ಕರ್ಮಾಣಿ ಜೀವನ್ಮುಕ್ತಿರಪಿ ಕ್ವ ವಾ ।
ಕ್ವ ತದ್ ವಿದೇಹಕೈವಲ್ಯಂ ನಿರ್ವಿಶೇಷಸ್ಯ ಸರ್ವದಾ ॥ 20-4 ॥
ಕ್ವ ಕರ್ತಾ ಕ್ವ ಚ ವಾ ಭೋಕ್ತಾ ನಿಷ್ಕ್ರಿಯಂ ಸ್ಫುರಣಂ ಕ್ವ ವಾ ।
ಕ್ವಾಪರೋಕ್ಷಂ ಫಲಂ ವಾ ಕ್ವ ನಿಃಸ್ವಭಾವಸ್ಯ ಮೇ ಸದಾ ॥ 20-5 ॥
ಕ್ವ ಲೋಕಂ ಕ್ವ ಮುಮುಕ್ಷುರ್ವಾ ಕ್ವ ಯೋಗೀ ಜ್ಞಾನವಾನ್ ಕ್ವ ವಾ ।
ಕ್ವ ಬದ್ಧಃ ಕ್ವ ಚ ವಾ ಮುಕ್ತಃ ಸ್ವಸ್ವರೂಪೇಽಹಮದ್ವಯೇ ॥ 20-6 ॥
ಕ್ವ ಸೃಷ್ಟಿಃ ಕ್ವ ಚ ಸಂಹಾರಃ ಕ್ವ ಸಾಧ್ಯಂ ಕ್ವ ಚ ಸಾಧನಂ ।
ಕ್ವ ಸಾಧಕಃ ಕ್ವ ಸಿದ್ಧಿರ್ವಾ ಸ್ವಸ್ವರೂಪೇಽಹಮದ್ವಯೇ ॥ 20-7 ॥
ಕ್ವ ಪ್ರಮಾತಾ ಪ್ರಮಾಣಂ ವಾ ಕ್ವ ಪ್ರಮೇಯಂ ಕ್ವ ಚ ಪ್ರಮಾ ।
ಕ್ವ ಕಿಂಚಿತ್ ಕ್ವ ನ ಕಿಂಚಿದ್ ವಾ ಸರ್ವದಾ ವಿಮಲಸ್ಯ ಮೇ ॥ 20-8 ॥
ಕ್ವ ವಿಕ್ಷೇಪಃ ಕ್ವ ಚೈಕಾಗ್ರ್ಯಂ ಕ್ವ ನಿರ್ಬೋಧಃ ಕ್ವ ಮೂಢತಾ ।
ಕ್ವ ಹರ್ಷಃ ಕ್ವ ವಿಷಾದೋ ವಾ ಸರ್ವದಾ ನಿಷ್ಕ್ರಿಯಸ್ಯ ಮೇ ॥ 20-9 ॥
ಕ್ವ ಚೈಷ ವ್ಯವಹಾರೋ ವಾ ಕ್ವ ಚ ಸಾ ಪರಮಾರ್ಥತಾ ।
ಕ್ವ ಸುಖಂ ಕ್ವ ಚ ವಾ ದುಖಂ ನಿರ್ವಿಮರ್ಶಸ್ಯ ಮೇ ಸದಾ ॥ 20-10 ॥
ಕ್ವ ಮಾಯಾ ಕ್ವ ಚ ಸಂಸಾರಃ ಕ್ವ ಪ್ರೀತಿರ್ವಿರತಿಃ ಕ್ವ ವಾ ।
ಕ್ವ ಜೀವಃ ಕ್ವ ಚ ತದ್ಬ್ರಹ್ಮ ಸರ್ವದಾ ವಿಮಲಸ್ಯ ಮೇ ॥ 20-11 ॥
ಕ್ವ ಪ್ರವೃತ್ತಿರ್ನಿರ್ವೃತ್ತಿರ್ವಾ ಕ್ವ ಮುಕ್ತಿಃ ಕ್ವ ಚ ಬಂಧನಂ ।
ಕೂಟಸ್ಥನಿರ್ವಿಭಾಗಸ್ಯ ಸ್ವಸ್ಥಸ್ಯ ಮಮ ಸರ್ವದಾ ॥ 20-12 ॥
ಕ್ವೋಪದೇಶಃ ಕ್ವ ವಾ ಶಾಸ್ತ್ರಂ ಕ್ವ ಶಿಷ್ಯಃ ಕ್ವ ಚ ವಾ ಗುರುಃ ।
ಕ್ವ ಚಾಸ್ತಿ ಪುರುಷಾರ್ಥೋ ವಾ ನಿರುಪಾಧೇಃ ಶಿವಸ್ಯ ಮೇ ॥ 20-13 ॥
ಕ್ವ ಚಾಸ್ತಿ ಕ್ವ ಚ ವಾ ನಾಸ್ತಿ ಕ್ವಾಸ್ತಿ ಚೈಕಂ ಕ್ವ ಚ ದ್ವಯಂ ।
ಬಹುನಾತ್ರ ಕಿಮುಕ್ತೇನ ಕಿಂಚಿನ್ನೋತ್ತಿಷ್ಠತೇ ಮಮ ॥ 20-14 ॥
ಇತಿ ಅಷ್ಟಾವಕ್ರಗೀತಾ ಸಮಾಪ್ತಾ ।
॥ ಓಂ ತತ್ಸತ್ ॥
Also Read:
Ashtavakra Gita Lyrics in Hindi | English | Bengali | Gujarati | Kannada | Malayalam | Oriya | Telugu | Tamil