HayagrivaSahasranamastotram Lyrics in Gujarati:
॥ શ્રીહયગ્રીવસહસ્રનામસ્તોત્રમ્ ॥
॥ શ્રીઃ ॥
શુક્લામ્બરધરં વિષ્ણું શશિવર્ણં ચતુર્ભુજં
પ્રસન્નવદનં ધ્યાયેત્સર્વવિઘ્નોપશાન્તયે ।
યસ્ય દ્વિરદવક્રાદ્યાઃ પારિષદ્યાઃ પરશ્શતં
વિઘ્નં નિઘ્નન્તિ સતતં વિષ્વક્સેનં તમાશ્રયે ॥
શ્રીકાશ્યપઃ –
તાત મે શ્રીહયગ્રીવનામ્નાં સાહસ્રમુત્તમમ્ ।
અધ્યેતું જાયતે કાઙ્ક્ષા તત્પ્રસીદ મયિ પ્રભો ॥ ૧ ॥
ઇતિપૃષ્ટસ્તતોવાચ બ્રહ્મા લોક પિતામહઃ ।
શ્રેયસામપિ ચ શ્રેયઃ કાશ્યપેહ વિશામ્પતે ॥ ૨ ॥
અમત્યા વિહિતં પાપં મૂલતો હિ વિનશ્યતિ ।
રહસ્યાનાં રહસ્યં ચ પાવનાનાં ચ પાવનમ્ ॥ ૩ ॥
પ્રાયશ્ચિત્તે કૃતે તસ્ય કર્તાન નિરયી ભવેત્ ।
કામતસ્તુ કૃતે પાપે પ્રાયશ્ચિત્તશતેન ચ ॥ ૪ ॥
તન્ન નશ્યતિ તત્કર્તા વ્યવહાર્યસ્તુ જાયતે ।
એવં દુરપનોદાનાં બુદ્ધિપૂર્વમહાંહસામ્ ॥ ૫ ॥
આવર્જનકરાણામપ્યન્તે નિષ્કૃતિરીરિતા ।
પ્રણમ્ય માનવતયા મન્ત્રરત્નાનુકીર્તનમ્ ॥ ૬ ॥
હંસનામસહસ્રસ્યપઠનં શિરસાન્વહમ્ ।
પ્રણમ્ય ભગવદ્ભક્તપાદોદક નિષેવણમ્ ॥ ૭ ॥
તદેતત્ત્ત્રિતયં સર્વપાપસઙ્ઘાતનાશનમ્ ।
ઇતીદં પરમં ગુહ્યં હંસો હયશિરાહરિઃ ॥ ૮ ॥
વેદોપદેશસમયે માં નિબોધ્યોપદિષ્ટવાન ।
અનેન મન્ત્રરત્નેન મહાશ્વશિરસો હરેઃ ॥ ૯ ॥
સહસ્રનામભિસ્તુલ્યા નિષ્કૃતિર્નેતરાંહસામ્ ।
અનન્યભગવદ્ભક્તપાદોદકનિષેવણમ્ ॥ ૧૦ ॥
એતદ્દ્વયોપદેશાઙ્ગમાદૌ સ્વીકાર્યમિષ્યતે ।
ઇત્યુક્ત્વાઽનન્તગરુડવિષ્વક્સેનપદોદકમ્ ॥ ૧૧ ॥
આદૌ માં પ્રાશયન્નન્તે પરિશોષ્યેકૃતાંહસિ ।
આત્મનો નામસાહસ્રં સર્ષિચ્છન્દોઽધિદૈવતમ્ ॥ ૧૨ ॥
સન્યાસમુદ્રિકાભેદં મહ્યં સાઙ્ગમુપાદિશત્ ।
યથાવત્તદિદં વત્સ દદ્યાં તે શૃણુ તત્ત્વતઃ ॥ ૧૩ ॥
યત્પ્રાપ્યાત્યન્તિકી વૃત્ત્યા નિવૃત્ત્યા મોક્ષમેષ્યતિ ।
હયાસ્યનામસાહસ્રસ્તોત્રરાજસ્ય વૈભવમ્ ॥ ૧૪ ॥
ઋષિશ્શ્રીમાન્ હયગ્રીવો વિદ્યામૂર્તિસ્સ્વયં હરિઃ ।
દેવતા ચ સ એવાસ્ય છન્દોનુષ્ટુબિતિ શ્રુતમ્ ॥ ૧૫ ॥
હંસો હંસોઽહમિત્યેતે બીજં શક્તિસ્તુકીલકમ્ ।
હંસીં હંસોઽહમિત્યેતે પ્રાગ્જપ્યા મનવસ્ત્રયઃ ॥ ૧૬ ॥
એકૈકસ્ય દશાવૃત્તિરિતિસઙ્ખ્યાવિધીયતે ।
પ્રણવત્રયમન્ત્રં સ્યાત્કવચં શ્રીશ્શ્રિયો ભવેત્ ॥ ૧૭ ॥
શ્રીવિભૂષણ ઇત્યેતદ્ધૃદયં પરિકીર્તિતમ્ ।
પરોરજાઃ પરં બ્રહ્મેત્યપિ યોનિરુદાહૃતા ॥ ૧૮ ॥
વિદ્યામૂર્તિરિતિ ધ્યાનં વિશ્વાત્મેતિ ચ ગદ્યતે ।
વિશ્વમઙ્ગલનામ્નોઽસ્ય વિનિયોગો યથારુચિ ॥ ૧૯ ॥
ભ્રૂનેત્રાશ્રોત્રનાસાહન્વોષ્ઠતાલૂરદે ક્રમાત્ ।
ષોડશસ્વરવિન્યાસો દક્ષિણારમ્ભમિષ્યતે ॥ ૨૦ ॥
જિહ્વાતલેઽપિ તન્મૂલે સ્વરાવન્ત્યૌ ચ વિન્યસેત્ ।
તદા તાલુદ્વયન્યાસસખાયોસ્તુ પરિત્યજેત્ ॥ ૨૧ ॥
અયં હિ વિદ્યાકામાનામાદ્યસ્ત્વન્ય ફલૈષિણામ્ ।
દોઃપત્સક્થ્યઙ્ગુલીશીર્ષે વર્ગાન્કચટતાન્ન્યસેત્ ॥ ૨૨ ॥
પાર્શ્વયોસ્તુ વફૌ પૃષ્ટોદરયોસ્તુ બભૌ ન્યસેત્ ।
મકારં હૃદયે ન્યસ્ય જીવે વા પઞ્ચવિંશકે ॥ ૨૩ ॥
નાભિપાયૂદરે ગુહ્યે યરલવાન્વિનિક્ષિપેત્ ।
શષૌ કુણ્ડલયોશ્શીર્ષં હારે ચ કટિસૂત્રકે ॥ ૨૪ ॥
સહૌ હૃદબ્જે હર્દે ચ લમાપાદશિખે ન્યસેત્ ।
ક્ષઞ્ચ શીર્ષાદિ પાદાન્તં માતૃકાન્યાસ એષ તુ ॥ ૨૫ ॥
અસ્ય શ્રીહયગ્રીવસહસ્રનામ સ્તોત્રમહામન્ત્રસ્ય શ્રીહયગ્રીવ ઋષિઃ ।
અનુષ્ટુપ્ છન્દઃ । શ્રીહયગ્રીવ પરમાત્મા દેવતા । હંસ ઇતિ બીજમ્ ।
હંસોહમિતિ શક્તિઃ । હંસાં હંસીમિતિ કીલકમ્ । ૐ ૐ ઓમિત્યસ્ત્રમ્ ।
શ્રીઃ શ્રિયઃ ઇતિ કવચમ્ । શ્રીવિભૂષણ ઇતિ હૃદયમ્ ।
પરોરજાઃ પરં બ્રહ્મેતિ યોનિઃ । વિદ્યામૂર્તિર્વિશ્વાત્મા ઇતિ ધ્યાનમ્ ।
હંસામઙ્ગુષ્ઠાભ્યાં નમઃ । હંસીં તર્જનીભ્યાં નમઃ ।
હંસૂં મધ્યમાભ્યાં નમઃ । હંસોં અનામિકાભ્યાં નમઃ ।
હંસૌં કનિષ્ઠિકાભ્યાં નમઃ । હંસઃ કરતલકરપૃષ્ઠાભ્યાં નમઃ ।
એવં હૃદયાદિન્યાસઃ ॥
હંસાં જ્ઞાનાય હૃદયાય નમઃ । હંસીં ઐશ્વર્યાય શિરસે સ્વાહા ।
હંસૂં શક્તયૈ શિખાયૈ વષટ્ । હંસોં બલાય કવચાય હું ।
હંસૌં તેજસે નેત્રાભ્યાં વૌષટ્ ।
હંસઃ વીર્યાયાસ્ત્રાય ફટ્ ઓમિતિ દિગ્બન્ધઃ ॥
અથ માતૃકાન્યાસઃ –
ૐ અમ્ આમ્ ભ્રુવોઃ । ઇમ્ ઈમ્ નેત્રયોઃ । ઉમ્ ઊમ્ શ્રોત્રયોઃ । ઋમ્ ૠમ્ નાસિકયોઃ ।
લૃમ્ લૄમ્ કપોલયોઃ । એમ્ ઐમ્ ઓષ્ઠયોઃ । ૐ ઔમ્ દન્તપઙ્ક્ત્યોઃ ।
અમ્ જિહ્વાતલે । અઃ જિહ્વામૂલે ।
કવર્ગં દક્ષિણે બાહૂમૂલે કૂર્પરે મણિબન્ધે કરતલે હસ્તાગ્રે ।
ચવર્ગં વામે બાહૂમૂલે કૂર્પરે મણિબન્ધે કરતલે હસ્તાગ્રે ।
ટવર્ગં દક્ષિણે પાદમૂલે જાનુનિ પાદપાર્ષ્ણૌ પાદતલે પાદાગ્રે ।
તવર્ગં વામે પાદમૂલે જાનુનિ પાદપાર્ષ્ણૌ પાદતલે પાદાગ્રે ।
પફૌ પાર્શ્વયોઃ । બભૌ પૃષ્ઠોદરયોઃ । મં હૃદિ ।
યં રં લં વં નાભૌ પાયૌ ઉદરે ગુહ્યે । શષૌ હસ્તયોઃ ।
સહૌ શીર્ષે કટ્યામ્ । લક્ષૌ હૃદબ્જે હાર્દે ઉતિ માતૃકાન્યાસઃ ॥
અથ ધ્યાનમ્ ॥
વિદ્યામૂર્તિમખણ્ડચન્દ્રવલયશ્વેતારવિન્દસ્થિતં
હૃદ્યાભં સ્ફટિકાદ્રિનિર્મલતનું વિદ્યોતમાનંશ્રિયા ।
વામાઙ્કસ્થિતવલ્લભાં પ્રતિ સદાવ્યાખ્યાન્તમામ્નાયવા-
ગર્થાનાદિમપૂરુષં હયમુખં ધ્યાયામિ હંસાત્મકમ્ ॥ ૧ ॥
વિશ્વાત્મા વિશદપ્રભાપ્રતિલસદ્વાગ્દેવતામણ્ડલો
દેવો દક્ષિણપાણિયુગ્મવિલસદ્બોધાઙ્કચક્રાયુધઃ ।
વામોદગ્રકરે દરં તદિતરેણાશ્લિષ્ય દોષ્ણા રમાં
હસ્તાગ્રે ધૃતપુસ્તકસ્સ દયતાં હંસો હિરણ્યચ્છદઃ ॥ ૨ ॥
અથ સહસ્રનામસ્તોત્રપ્રારમ્ભઃ ।
ૐ – શ્રીં હંસો હમૈ મોં ક્લીં શ્રીશ્શ્રિયશ્શ્રીવિભૂષણઃ ।
પરોરજાઃ પરં બ્રહ્મ ભૂર્ભુવસ્સુવરાદિમઃ ॥ ૧ ॥
ભાસ્વાન્ભગશ્ચ ભગવાન્સ્વસ્તિસ્વાહા નમસ્સ્વધા ।
શ્રૌષડ્વૌષઢલં હું ફટ્ હું હ્રીં ક્રોં હ્લૌં યથા તથા ॥ ૨ ॥
કર્કગ્રીવઃ કલાનાથઃ કામદઃ કરુણાકરઃ ।
કમલાધ્યુષિતોત્સઙ્ગઃ ક્ષયે કાલીવશાનુગઃ ॥ ૩ ॥
નિષચ્છોપનિષચ્ચાથ નીચૈરુચ્ચૈસ્સમં સહ ।
શશ્વદ્યુગપદહ્વાય શનૈરેકો બહુધ્રુવઃ ॥ ૪ ॥
ભૂતભૃદ્ભૂરિદસ્સાક્ષી ભૂતાદિઃ પુણ્યકીર્તનઃ ।
ભૂમા ભૂમિરધોન્નદ્ધઃ પુરુહૂતઃ પુરુષ્ટુતઃ ॥ ૫ ॥
પ્રફુલ્લપુણ્ડરીકાક્ષઃ પરમેષ્ઠી પ્રભાવનઃ ।
પ્રભુર્ભગઃસતાં બન્ધુર્ભયધ્વંસી ભવાપનઃ ॥ ૬ ॥
ઉદ્યન્નુરુશયાહું કૃદુરુગાય ઉરુક્રમઃ ।
ઉદારસ્ત્રિયુગસ્ત્ર્યાત્મા નિદાનં નલયો હરિઃ ॥ ૭ ॥
હિરણ્યગર્ભો હેમાઙ્ગો હિરણ્યશ્મશ્રુરીશિતા ।
હિરણ્યકેશો હિમહા હેમવાસા હિતૈષણઃ ॥ ૮ ॥
આદિત્યમણ્ડલાન્તસ્થો મોદમાનસ્સમૂહનઃ ।
સર્વાત્મા જગદાધારસ્સન્નિધિસ્સારવાન્સ્વભૂઃ ॥ ૯ ॥
ગોપતિર્ગોહિતો ગોમી કેશવઃ કિન્નરેશ્વરઃ ।
માયી માયાવિકૃતિકૃન્મહેશાનો મહામહાઃ ॥ ૧૦ ॥
મમા મિમી મુમૂ મૃમૄં મ્લુમ્લૂં મેમૈં તથૈવ ચ ।
મોમૌં બિન્દુર્વિસર્ગશ્ચ હ્રસ્વોદીર્ઘઃ પ્લુતસ્સ્વરઃ ॥ ૧૧ ॥
ઉદાત્તશ્ચાનુદાત્તશ્ચ સ્વરિતઃ પ્રચયસ્તથા ।
કં ખં ગં ઘં ઙં ચ ચં છં જં ઝં ઞં ટં ઠમેવ ચ ॥ ૧૨ ॥
ડં ઢં ણં તં થં ચ દં ચ ધં નં પં ફં બમેવ ચ
ભં મં યં રં લં ચ વં ચ શં ષં સં હં ળમેવ ચ ॥ ૧૩ ॥
ક્ષં યમોં વ્યઞ્જનો જિહ્વામૂલીયોઽર્ધવિસર્ગવાન્ ।
ઉપધ્માનીય ઇતિ ચ સંયુક્તાક્ષર એવ ચ ॥ ૧૪ ॥
પદં ક્રિયા કારકશ્ચ નિપાતો ગતિરવ્યયઃ ।
સન્નિધિર્યોગ્યતાઽઽકાઙ્ક્ષા પરસ્પરસમન્વયઃ ॥ ૧૫ ॥
વાક્યં પદ્યં સમ્પ્રદાયો ભાવશ્શબ્દાર્થલાલિતઃ ।
વ્યઞ્જના લક્ષણા શક્તિઃ પાકો રીતિરલઙ્કૃતિઃ ॥ ૧૬ ॥
શય્યા ફ્રૌઢધ્વનિસ્તદ્વત્કાવ્યં સર્ગઃ ક્રિયા રુચિઃ ।
નાનારૂપપ્રબન્ધશ્ચ યશઃ પુણ્યં મહદ્ધનમ્ ॥ ૧૭ ॥
વ્યવહારપરિજ્ઞાનં શિવેતરપરિક્ષયઃ ।
સદઃ પરમનિર્વાણં પ્રિયપથ્યોપદેશકઃ ॥ ૧૮ ॥
સંસ્કારઃ પ્રતિભા શિક્ષા ગ્રહણં ધારણં શ્રમઃ ।
આસુતાસ્વાદિમા ચિત્રં વિસ્તારશ્ચિત્રસંવિધિઃ ॥ ૧૯ ॥
પુરાણમિતિહાસશ્ચ સ્મૃતિસૂત્રં ચ સંહિતા ।
આચાર આત્મના તુષ્ટિરાચાર્યાજ્ઞાનતિક્રમઃ ॥ ૨૦ ॥
શ્રીમાન્શ્રીગીઃશ્રિયઃ કાન્તશ્શ્રીનિધિશ્શ્રીનિકેતનઃ ।
શ્રેયાન્હયાનનશ્રીદશ્શ્રીમયશ્શ્રિતવત્સલઃ ॥ ૨૧ ॥
હંસશ્શુચિષદાદિત્યો વસુશ્ચન્દ્રોઽન્તરિક્ષસત્ ।
હોતા ચ વેદિષદ્યોનિરતિથિર્દ્રોણસદ્ધવિઃ ॥ ૨૨ ॥
નૃષન્મૃત્યુશ્ચ વરસદમૃતં ચર્તસદ્વૃષઃ ।
વ્યોમસદ્વિવિધસ્કોટશબ્દાર્થવ્યઙ્ગ્યવૈભવઃ ॥ ૨૩ ॥
અબ્જા રસસ્વાદુતમો ગોજા ગેયો મનોહરઃ ।
ઋતજાસ્સકલં ભદ્રમદ્રિજાસ્થૈર્યમુત્તમમ્ ॥ ૨૪ ॥
ઋતં સમજ્ઞાત્વનૃતં બૃહત્સૂક્ષ્મવશાનુગઃ ।
સત્યં જ્ઞાનમનન્તં યત્તત્સદ્બ્રહ્મમયોઽચ્યુતઃ ॥ ૨૫ ॥
અગ્રેભવન્નગો નિત્યઃ પરમઃ પુરુષોત્તમઃ ।
યોગનિદ્રાપરસ્સ્વામી નિધ્યાનવરનિર્વૃનઃ ॥ ૨૬ ॥
રસો રસ્યો રસયિતા રસવાન્ રસિકપ્રિયઃ ।
આનન્દો નન્દયન્સર્વાનાનન્દી હયકન્ધરઃ ॥ ૨૭ ॥
કાલઃ કાલ્યશ્ચ કાલાત્મા કાલાભ્યુત્થિતજાગરઃ ।
કલાસાચિવ્યકૃત્કાન્તાકથિતવ્યાધિકાર્યકઃ ॥ ૨૮ ॥
દૃઙ્ન્યઞ્ચનોદઞ્ચનોદ્યલ્લયસર્ગો લઘુક્રિયઃ ।
વિદ્યાસહાયો વાગીશો માતૃકામણ્ડલીકુતઃ ॥ ૨૯ ॥
હિરણ્યં હંસમિથુનમીશાનશ્શક્તિમાન્ જયી ।
ગ્રહમેથી ગુણી શ્રીભૂનીલાલીલૈકલાલસ ॥ ૩૦ ॥
અઙ્કેનોદૂહ્ય વાગ્દેવીમાચાર્યકમુપાશ્રયઃ ।
વેદવેદાન્તશાસ્ત્રાર્થતત્ત્વવ્યાખ્યાનતત્પરઃ ॥ ૩૧ ॥
લ્હૌં હ્લં હં હં હયો હં સૂં હંસાં હંસીં હસૂં હસૌમ્ ।
હસૂં હં હરિણો હારી હરિકેશો હરેડિતઃ ॥ ૩૨ ॥
સનાતનો નિર્બીજસ્સન્નવ્યક્તો હૃદયેશયઃ ।
અક્ષરઃ ક્ષરજીવેશઃ ક્ષમી ક્ષયકરોઽચ્યુતઃ ॥ ૩૩ ॥
કર્તાકારયિતાઽકાર્યં કારણં પ્રકૃતિઃ કૃતિઃ ।
ક્ષયક્ષયમનામાર્થો વિષ્ણુર્જિષ્ણુર્જગન્મયઃ ॥ ૩૪ ॥
સઙ્કુચન્વિકચન્સ્થાણુનિર્વિકારો નિરામયઃ ।
શુદ્ધો બુદ્ધઃ પ્રબુદ્ધશ્ચ સ્નિગ્ધો મુગ્ધસ્સમુદ્ધતઃ ॥ ૩૫ ॥
સઙ્કલ્પદો બહુભવત્સર્વાત્મા સર્વનામભૃત્ ।
સહસ્રશીર્ષસ્સર્વજ્ઞસ્સહસ્રાક્ષસ્સહસ્રપાત્ ॥ ૩૬ ॥
વ્યક્તોવિરાટ્સ્વરાટ્સમ્રાડ્વિષ્વગ્રૂપવપુર્વિધુઃ ।
માયાવી પરમાનન્દો માન્યો માયાતિગો મહાન્ ॥ ૩૭ ॥
વટપત્રશયો બાલો લલન્નામ્નાયસૂચકઃ ।
મુખન્યસ્તકરગ્રસ્તપાદાગ્રપટલઃ પ્રભુઃ ॥ ૩૮ ॥
નૈદ્રીહાસાશ્વસમ્ભૂતજ્ઞાજ્ઞસાત્વિકતામસઃ ।
મહાર્ણવામ્બુપર્યઙ્કઃ પદ્મનાભઃ પરાત્પરઃ ॥ ૩૯ ॥
બ્રહ્મભૂર્બ્રહ્મભયહૃદ્ધરિરોમુપદેશકૃત્ ।
મધુકૈટભનિર્માતા મત્તબ્રહ્મમદાપહઃ ॥ ૪૦ ॥
વેધોવિલાસવાગાનિર્દયાસારો મૃષાર્થદઃ ।
નારાયણાસ્ત્રનિર્માતામધુકૈટભમર્દનઃ ॥ ૪૧ ॥
વેદકર્તા વેદભર્તા વેદહર્તા વિદાંવરઃ ।
પુઙ્ખાનુપુઙ્ખહેષાઢ્યઃ પૂર્ણષાડ્ગુણ્યવિગ્રહઃ ॥ ૪૨ ॥
લાલામૃતકણવ્યાજવાન્તનિર્દોષવર્ણકઃ ।
ઉલ્લોલસ્વાનધીરોદ્યદુચ્ચૈર્હલહલધ્વનિઃ ॥ ૪૩ ॥
કર્ણાદારભ્ય કલ્ક્યાત્મા કવિઃ ક્ષીરાર્ણવોપમઃ ।
શઙ્ખ ચક્રગદી ખડ્ગી શાર્ઙ્ગી નિર્ભયમુદ્રકઃ ॥ ૪૪ ॥
ચિન્મુદ્રાચિહ્નિતો હસ્તતલવિન્યસ્તપુસ્તકઃ ।
વિદ્યાનામ્નીં શ્રિયં શિષ્યાં વેદયન્નિજવૈભવમ્ ॥ ૪૫ ॥
અષ્ટાર્ણ્યમ્યોઽષ્ટભુજોવ્યષ્ટિસૃષ્ટિકરઃ પિતા ।
અષ્ટૈશ્વર્યપ્રદોહૃષ્યદષ્ટમૂર્તિપિતૃસ્તુતઃ ॥ ૪૬ ॥
અનીતવેદપુરુષો વિધિવેદોપદેશકૃત્ ।
વેદવેદાઙ્ગવેદાન્તપુરાણસ્મૃતિમૂર્તિમાન્ ॥ ૪૭ ॥
સર્વકર્મસમારાધ્યસ્સર્વવેદમયો વિભુઃ ।
સર્વાર્થતત્ત્વવ્યાખ્યાતા ચતુષ્ષષ્ટિકલાધિપઃ ॥ ૪૮ ॥
શુભયુક્સુમુખશ્શુદ્ધસ્સુરૂપસ્સુગતસ્સુધીઃ ।
સુવ્રતિસ્સંહૃતિશ્શૂરસ્સુતપાઃ સુષ્ટુતિસ્સુહૃત્ ॥ ૪૯ ॥
સુન્દરસ્સુભગસ્સૌમ્યસ્સુખદસ્સુહૃદાં પ્રિયઃ ।
સુચરિત્રસ્સુખતરશ્શુદ્ધસત્વપ્રદાયકઃ ॥ ૫૦ ॥
રજસ્તમોહરો વીરોવિશ્વરક્ષાધુરન્ધરઃ ।
નરનારાયણાકૃત્યા ગુરુશિષ્યત્વમાસ્થિતઃ ॥ ૫૧ ॥
પરાવરાત્મા પ્રબલઃ પાવનઃ પાપનાશનઃ ।
દયાઘનઃ ક્ષમાસારો વાત્સલ્યૈકવિભૂષણઃ ॥ ૫૨ ॥
આદિકૂર્મો જગદ્ભર્તા મહાપોત્રી મહીધરઃ ।
સ્તદ્ભિત્સ્વામી હરિર્યક્ષો હિરણ્યરિપુરૈચ્છિકઃ ॥ ૫૩ ॥
પ્રહ્લાદપાલકસ્સર્વભયહર્તા પ્રિયંવદઃ ।
શ્રીમુખાલોકનસ્રંસત્ક્રૌઞ્ચકઃ કુહકાઞ્ચનઃ ॥ ૫૪ ॥
છત્રી કમણ્ડલુધરો વામનો વદતાં વરઃ ।
પિશુનાત્મા શનોદૃષ્ટિલોપનો બલિમર્દનઃ ॥ ૫૫ ॥
ઉરુક્તમો બલિશિરોન્યસ્તાઙ્ઘ્રિર્બલિમર્દનઃ ।
જામદગ્ન્યઃ પરશુભૃત્કૃત્તક્ષત્ત્રકુલોત્તમઃ ॥ ૫૬ ॥
રામોઽભિરામશ્શાન્તાત્મા હરકોદણ્ડખણ્ડનઃ ।
શરણાગતસન્ત્રાતા સર્વાયોધ્યકમુક્તિદઃ ॥ ૫૭ ॥
સઙ્કર્ષણોમદોદગ્રો બલવાન્મુસલાયુધઃ ।
કૃષ્ણાક્લેશહરઃ કૃષ્ણો મહાવ્યસનશાન્તિદઃ ॥ ૫૮ ॥
અઙ્ગારિતોત્તરાગર્ભપ્રાણદઃ પાર્થસારથિઃ ।
ગીતાચાર્યો ધરાભારહારી ષટ્પુરમર્દનઃ ॥ ૫૯ ॥
કલ્કી વિષ્ણુયશસ્સૂનુઃ કલિકાલુષ્યનાશનઃ ।
સાધુદુષ્કૃત્પરિત્રાણવિનાશવિહિતોદયઃ ॥ ૬૦ ॥
વૈકુણ્ઠે પરમે તિષ્ઠન્ સુકુમારયુવાકૃતિઃ ।
વિશ્વોદયસ્થિતિધ્વંસસઙ્કલ્પેન સ્વયં પ્રભુઃ ॥ ૬૧ ॥
મદનાનાં ચ મદનો મણિકોટીરમાનિતઃ ।
મન્દારમાલિકાપીડો મણિકુણ્ડલમણ્ડિતઃ ॥ ૬૨ ॥
સુસ્નિગ્ધનીલકુટિલકુન્તલઃ કોમલાકૃતિઃ ।
સુલલાટસ્સ્તુતિલકસ્સુભ્રૂકસ્સુકપોલકઃ ॥ ૬૩ ॥
સિદ્ધાસદસદાલોકસુધાસ્યન્દીરદચ્છદઃ ।
તારકાકોરકાકારવિનિર્મિતરદચ્છદઃ ॥ ૬૪ ॥
સુધાવર્તિપરિસ્ફૂર્તિશોભમાનરદચ્છદઃ ।
વિષ્ટબ્ધોવિપુલગ્રીવોનિભૃતોચ્ચૈશ્શ્રવસ્થિતિઃ ॥ ૬૫ ॥
સમાવૃત્તાવદાતોરુમુક્તાપ્રાલમ્બભૂષણઃ ।
રત્નાઙ્ગદી વજ્રનિષ્કી નીલરત્નાઙ્કકઙ્કણઃ ॥ ૬૬ ॥
હરિન્મણિગણાબદ્ધશૃઙ્ખલાકઙ્કણોર્મિકઃ ।
સિતોપવીતસંશ્લિષ્યત્પદ્માક્ષમણિમાલિકઃ ॥ ૬૭ ॥
શ્રીચૂર્ણવદ્દ્વાદશોર્ધ્વપુણ્ડ્રરેખાપરિષ્કૃતઃ ।
પટ્ટતન્તુગ્રથનવત્પવિત્રનરશોભિતઃ ॥ ૬૮ ॥
પીનવક્ષામહાસ્કન્ધો વિપુલોરુકટીતટઃ ।
કૌસ્તુભી વનમાલી ચ કાન્ત્યાચન્દ્રાયુતોપમઃ ॥ ૬૯ ॥
મન્દારમાલિકામોદી મઞ્જુવાગમલચ્છવિઃ ।
દિવ્યગન્ધો દિવ્યરસો દિવ્યતેજા દિવસ્પતિઃ ॥ ૭૦ ॥
વાચાલો વાક્પતિર્વક્તા વ્યાખ્યાતા વાદિનાં પ્રિયઃ ।
ભક્તહૃન્મધુરો વાદિજિહ્વાભદ્રાનનસ્થિતિઃ ॥ ૭૧ ॥
સ્મૃતિસન્નિહિતસ્સ્નિગ્ધસ્સિદ્ધિદસિદ્ધિસન્નુતઃ ।
મૂલકન્દોમુકુન્દોગ્લૌસ્સ્વયમ્ભૂશમ્ભુરૈન્દવઃ ॥ ૭૨ ॥
ઇષ્ટો મનુર્યમઃ કાલકાલ્યઃ કમ્બુકલાનિધિઃ ।
કલ્યઃ કામયિતા ભીમઃ કાતર્યહરણઃ કૃતિઃ ॥ ૭૩ ॥
સમ્પ્રિયઃ પક્કણસ્તર્કચર્ચાનિર્ધારણાદયઃ ।
વ્યતિરેકો વિવેકશ્ચ પ્રવેકઃ પ્રક્રમઃ ક્રમઃ ॥ ૭૪ ॥
પ્રમાણ પ્રતિભૂઃ પ્રાજ્ઞઃ પ્રજ્ઞાપત્થ્યાચધારણઃ ।
વિધિર્વિધાતા વ્યવધિરુદ્ભવઃ પ્રભવસ્થિતિઃ ॥ ૭૫ ॥
વિષયસ્સંશયઃ પૂર્વઃ પક્ષઃ કક્ષ્યોપપાદકઃ ।
રાદ્ધાન્તો વિહિતો ન્યાયફલનિષ્પત્તિરુદ્ભવઃ ॥ ૭૬ ॥
નાનારૂપાણિ તન્ત્રાણિ વ્યવહાર્યો વ્યવસ્થિતિઃ ।
સર્વસાધારણો દેવસ્સાધ્વસાધુહિતે રતઃ ॥ ૭૭ ॥
સન્ધા સનાતનો ધર્મો ધર્મૈરર્ચ્યા મહાત્મભિઃ ।
છન્દોમયસ્ત્રિધામાત્મા સ્વચ્છન્દશ્છાન્દસેડિતઃ ॥ ૭૮ ॥
યજ્ઞો યજ્ઞાત્મકો યષ્ટા યજ્ઞાઙ્ગોઽપઘનોહવિઃ ।
સમિદાજ્યં પુરોડાશશ્શાલા સ્થાલી સ્રુવસ્સ્રુચા ॥ ૭૯ ॥
પ્રાગ્વંશો દેવયજનઃ પરિધિશ્ચ પરિસ્તરઃ ।
વેદિર્વિહરણં ત્રેતા પશુઃ પાશશ્ચ સંસ્કૃતિઃ ॥ ૮૦ ॥
વિધિર્મન્ત્રોઽર્થવાદશ્ચ દ્રવ્યમઙ્ગં ચ દૈવતમ્ ।
સ્તોત્રં શસ્ત્રં સામ ગીતિરુદ્ગીથસ્સર્વસાધનમ્ ॥ ૮૧ ॥
યાજ્યા પુરોનુકાવ્યા ચ સામિધેની સમૂહનમ્ ।
પ્રયોક્તારઃ પ્રયોગશ્ચ પ્રપઞ્ચઃ પ્રાશુભા શ્રમઃ ॥ ૮૨ ॥
શ્રદ્ધા પ્રધ્વંસના તુષ્ટિઃ પુષ્ટિઃ પુણ્યં પ્રતિર્ભવઃ ।
સદસ્સદસ્યસમ્પાતઃ પ્રશ્નઃ પ્રતિવચસ્થિતિઃ ॥ ૮૩ ॥
પ્રાયશ્ચિત્તં પરિષ્કારો ધૃતિર્નિર્વહણં ફલમ્ ।
નિયોગો ભાવના ભાવ્યં હિરણ્યં દક્ષિણા નુતિઃ ॥ ૮૪ ॥
આશીરભ્યુપપત્તિશ્ચ તૃપ્તિસ્સ્વં શર્મ કેવલમ ।
પુણ્યક્ષયઃ પુનઃ પાતભયં શિક્ષાશુગર્દનઃ ॥ ૮૫ ॥
કાર્પણ્યં યાતનાં ચિન્તા નિર્વેદશ્ચ વિહસ્તતા ।
દેહભૃત્કર્મસમ્પાતઃ કિઞ્ચિત્કર્માનુકૂલકઃ ॥ ૮૬ ॥
અહેતુકતયા પ્રેમ સામ્મુખ્યં ચાપ્યનુગ્રહઃ ।
શુચિશ્શ્રીમત્કુલજનો નેતા સત્ત્વાભિમાનવાન્ ॥ ૮૭ ॥
અન્તરાયહરઃ પિત્રોરદુષ્ટાહારદાયકઃ ।
શુદ્ધાહારાનુરૂપાઙ્ગપરિણામવિધાયકઃ ॥ ૮૮ ॥
સ્રાવપાતાદિવિપદાં પરિહર્તા પરાયણઃ ।
શિરઃપાણ્યાદિસન્ધાતા ક્ષેમકૃત્પ્રાણદઃ પ્રભુ ॥ ૮૯ ॥
અનિર્ઘૃણશ્ચાવિષમશ્શક્તિત્રિતયદાયકઃ ।
સ્વેચ્છાપ્રસઙ્ગસમ્પત્તિવ્યાજહર્ષવિશેષવાન્ ॥ ૯૦ ॥
સંવિત્સન્ધાયકસ્સર્વજન્મક્લેશસ્મૃતિપ્રદઃ ।
વિવકેશોકવૈરાગ્યભવભીતિવિધાયકઃ ॥ ૯૧ ॥
ગર્ભસ્યાપ્યનુકૂલાદિનાસાન્તાધ્યવસાયદઃ ।
શુભવૈજનનોપેતસદનેહોજનિપ્રદઃ ॥ ૯૨ ॥
ઉત્તમાયુઃપ્રદો બ્રહ્મનિષ્ઠાનુગ્રહકારકઃ ।
સ્વદાસજનનિસ્તીર્ણતદ્વંશજપરમ્પરઃ ॥ ૯૩ ॥
શ્રીવૈષ્ણવોત્પાદકૃતસ્વસ્તિકાવનિમણ્ડલઃ ।
અધર્વણોક્તૈકશતમૃત્યુદૂરક્રિયાપરઃ ॥ ૯૪ ॥
દયાદ્યષ્ટગુણાધાતા તત્તત્સંસ્કૃતિસાધકઃ ।
મેધાવિધાતા શ્રદ્ધાકૃત્ સૌસ્થ્યદો જામિતાહરઃ ॥ ૯૫ ॥
વિઘ્નનુદ્વિજયી ધાતા દેશકાલાનુકૂલ્યકૃત્ ।
વિનેતા સત્પથાનેતા દોષહૃચ્છુભદસ્સખા ॥ ૯૬ ॥
હ્રીદો ભીદો રુચિકરો વિશ્વો વિશ્વહિતે રતઃ ।
પ્રમાદહૃત્પ્રાપ્તકારી પ્રદ્યુમ્નો બલવત્તરઃ ॥ ૯૭ ॥
સાઙ્ગવેદસમાયોક્તા સર્વશાસ્ત્રાર્થવિત્તિદઃ ।
બ્રહ્મચર્યાન્તરાયઘ્નઃ પ્રિયકૃદ્ધિતકૃત્પરઃ ॥ ૯૮ ॥
ચિત્તશુદ્ધિપ્રદશ્છિન્નાક્ષચાપલ્યઃ ક્ષમાવહઃ ।
ઇન્દ્રિયાર્થારતિચ્છેત્તા વિદ્યૈકવ્યસનાવહઃ ॥ ૯૯ ॥
આત્માનુકૂલ્યરુચિકૃદખિલાર્તિવિનાશકઃ ।
તિતીર્ષુહૃત્ત્વરાવેદી ગુરુસદ્ભક્તિતેજસઃ ॥ ૧૦૦ ॥
ગુરુસમ્બન્ધઘટકો ગુરુવિશ્વાસવર્ધનઃ ।
ગુરૂપાસનસન્ધાતા ગુરુપ્રેમપ્રવર્ધનઃ ॥ ૧૦૧ ॥
આચાર્યાભિમતૈર્યોક્તા પઞ્ચસંસ્કૃતિભાવનઃ ।
ગુરૂક્તવૃત્તિનૈશ્ચલ્યસન્ધાતાઽવહિતસ્થિતિઃ ॥ ૧૦૨ ॥
આપન્નાખિલરક્ષાર્થમાચાર્યકમુપાશ્રિતઃ ।
શાસ્ત્રપાણિપ્રદાનેન ભવમગ્નાન્સમુદ્ધરન્ ॥ ૧૦૩ ॥
પાઞ્ચકાલિકધર્મેષુ નૈશ્ચલ્યં પ્રતિપાદયન્ ।
સ્વદાસારાધનાદ્યર્થશુદ્ધદ્રવ્યપ્રદાયકઃ ॥ ૧૦૪ ॥
ન્યાસવિદ્યાવિનિર્વોઢા ન્યસ્તાત્મભરરક્ષકઃ ।
સ્વકૈઙ્કર્યૈકરુચિદસ્સ્વદાસ્યપ્રેમવર્ધનઃ ॥ ૧૦૫ ॥
આચાર્યાર્થાખિલદ્રવ્યસમ્ભૃત્યર્પણરોચકઃ ।
આચાર્યસ્ય સ્વસચ્છિષ્યોજ્જીવનૈકરુચિપ્રદઃ ॥ ૧૦૬ ॥
આગત્યયોજયનાસહિતૈકકૃતિજાગરઃ ।
બ્રહ્મવિદ્યાસમાસ્વાદસુહિતઃ કૃતિસંસ્કૃતિઃ ॥ ૧૦૭ ॥
સત્કારે વિષધીદાતા તરુણ્યાં શવબુદ્ધિદઃ ।
સભામ્પ્રત્યાયયન્વ્યાલીં સર્વત્ર સમબુદ્ધિદઃ ॥ ૧૦૮ ॥
સમ્ભાવિતાશેષદોષહૃત્પુનર્ન્યાસરોચકઃ ।
મહાવિશ્વાસસન્ધાતા સ્થૈર્યદાતા મદાપહઃ ॥ ૧૦૯ ॥
નાદવ્યાખ્યાસ્વસિદ્ધાન્તરક્ષાહેતુસ્વમન્ત્રદઃ ।
સ્વમન્ત્રજપસંસિદ્ધિજઙ્ઘાલકવિતોદયઃ ॥ ૧૧૦ ॥
અદુષ્ટગુણવત્કાવ્યબન્ધવ્યામુગ્ધચેતનઃ ।
વ્યઙ્ગ્યપ્રધાનરસવદ્ગદ્યપદ્યાદિનિર્મિતિઃ ॥ ૧૧૧ ॥
સ્વભક્તસ્તુતિસન્તુષ્ટો ભૂયોભક્તિપ્રદાયકઃ ।
સાત્વિકત્યાગસમ્પન્નસત્કર્મકૃદતિપ્રિયઃ ॥ ૧૧૨ ॥
નિરન્તરાનુસ્મરણનિજદાસૈવાદાસ્યકૃત્ ।
નિષ્કામવત્સલો નૈચ્યભાવનેષુ વિનિર્વિશન્ ॥ ૧૧૩ ॥
સર્વભૂતભવદ્ભાવં સમ્પશ્યત્સુસદાસ્થિતઃ ।
કરણત્રયસારૂપ્યકલ્યાણપતિસાદરઃ ॥ ૧૧૪ ॥
કદા કદેતિ કૈઙ્કર્યકામિનાં શેષિતામ્ભજન ।
પરવ્યૂહાદિનિર્દોષશુભાશ્રયપરિગ્રહઃ ॥ ૧૧૫ ॥
ચન્દ્રમણ્ડલમધ્યસ્ય શ્વેતામ્ભોરુહવિષ્ટરઃ ।
જ્યોત્સ્નાયમાનાઙ્ગરુચિનિર્ધૂતાન્તર્બહિસ્તમાઃ ॥ ૧૧૬ ॥
ભાવ્યો ભાવયિતા ભદ્રં પારિજાતવનાલયઃ ।
ક્ષીરાબ્ધિમધ્યમદ્વીપપાલકઃ પ્રપિતામહઃ ॥ ૧૧૭ ॥
નિરન્તરનમોવાકશુદ્ધયાજિહદાશ્રયઃ ।
મુક્તિદશ્વેતમૃદ્રૂપશ્વેતદ્વીપવિભાવનઃ ॥ ૧૧૮ ॥
ગરુડાહારિતશ્વેતમૃત્પૂતયદુભૂધરઃ ।
ભદ્રાશ્વવર્ષનિલયો ભયહારી શુભાશ્રયઃ ॥ ૧૧૯ ॥
ભદ્રશ્રીવત્સહારાઢ્યઃ પઞ્ચરાત્રપ્રવર્તકઃ ।
ભક્તાત્મભાવભવનો હાર્દોઽઙ્ગુષ્ઠપ્રમાણવાન્ ॥ ૧૨૦ ॥
સ્વદાસસત્કૃતાકૃત્યે તન્મિત્રારિષુ યોજયન્ ।
પ્રાણાનુત્ક્રામયન્નૂરીકૃતપ્રારબ્ધલોપનઃ ॥ ૧૨૧ ॥
લધ્વ્યૈવ શિક્ષયાપાપમશેષમપિ નિર્ણુદન્ ।
ત્રિસ્થૂણક્ષોભતો ભૂતસૂક્ષ્મ્યૈસ્સૂક્ષ્મવપુસ્સૃજન્ ॥ ૧૨૨ ॥
નિરઙ્કુશકૃપાપૂરો નિત્યકલ્યાણકારકઃ ।
મૂર્ધન્યનાડ્યા સ્વાન્દાસાન્બ્રહ્મરન્ધ્રાદુદઞ્ચયન્ ॥ ૧૨૩ ॥
ઉપાસનપરાન્સર્વાન્ પ્રારબ્ધમનુભાવયન્ ।
સર્વપ્રારબ્ધદેહાન્તેઽપ્યન્તિમસ્મરણં દિશન્ ॥ ૧૨૪ ॥
પ્રપેયુષાં ભેજુષાં ચ યમદૃષ્ટિમભાવયન્ ।
દિવ્યદેહપ્રદસ્સૂર્યં દ્વારયન્મોક્ષમેયુષામ્ ॥ ૧૨૫ ॥
આતિવાહિકસત્કારાનધ્વન્યાપાદ્ય માનયન્ ।
સાર્વાન્ક્રતુભુજશ્શશ્વત્પ્રાભૃતાનિ પ્રદાપયન્ ॥ ૧૨૬ ॥
દુરન્તમાયાકાન્તારં દ્રુતં યોગેન્ લઙ્ઘયન્ ।
સ્ફાયત્સુદર્શવિવિધવીથ્યન્તેનાધ્વના નયન્ ॥ ૧૨૭ ॥
સીમાન્તસિન્ધુવિરજાં યોગેનોત્તારયન્વશી ।
અમાનવસ્ય દેવસ્ય કરં શિરસિ ધારયન્ ॥ ૧૨૮ ॥
અનાદિવાસનાં ધૂન્વન્ વૈકુણ્ઠાપ્ત્યા સલોકયન્ ।
અહેયમઙ્ગલોદારતનુદાનાત્સરૂપયન ॥ ૧૨૯ ॥
સૂરિજુષ્ટં સુખૈકાન્તં પરમં પદમાપયન્ ।
અરારણ્યામૃતામ્ભોધી દર્શયન્ શ્રમનાશનઃ ॥ ૧૩૦ ॥
દિવ્યોદ્યાનસરોવાપીસરિન્મણિનગાન્નયન ।
ઐરમ્મદામૃતસરોગમયન્સૂપબૃંહણઃ ॥ ૧૩૧ ॥
અશ્વત્થં સોમસવનં પ્રાપયન્વિષ્ટરશ્રવાઃ ।
દિવ્યાપ્સરસ્સમાનીતબ્રહ્માલઙ્કારદાયકઃ ॥ ૧૩૨ ॥
દિવ્યવાસોઽઞ્જનક્ષૌમમાલ્યૈસ્સ્વાન્બહુમાનયન્ ।
સ્વીયામયોધ્યાં નગરીં સાદરં સમ્પ્રવેશયન્ ॥ ૧૩૩ ॥
દાસાન્દિવ્યરસાલોકગન્ધાંસલશરીરયન્ ।
સ્વદાસાન્સૂરિવર્ગેણ સસ્નેહં બહુમાનયન્ ॥ ૧૩૪ ॥
સૂરિસેવોદિતાનન્દનૈચ્યાન્સ્વાનતિશાયયન્ ।
વાચયન્સ્વાં નમોવીપ્સાં કુર્વન્પ્રહ્વાન્કૃતાઞ્જલીન્ ॥ ૧૩૫ ॥
પ્રાકારગોપુરારામપ્રાસાદેભ્યઃ પ્રણામયન્ ।
ઇન્દ્રપ્રજાપતિદ્વારપાલસમ્માનમાપયન્ ॥ ૧૩૬ ॥
માલિકાઞ્ચન્મહારાજવીથીમધ્યં નિવાસયન્ ।
શ્રીવૈકુણ્ઠપુરન્ધ્રીભિર્નાનાસત્કારકારકઃ ॥ ૧૩૭ ॥
દિવ્યં વિમાનં ગમયન્ બ્રહ્મકાન્ત્યાભિપૂરયન્ ।
મહાનન્દાત્મકશ્રીમન્મણિમણ્ડપમાપયન્ ॥ ૧૩૮ ॥
હૃષ્યત્કુમુદચણ્ડાદ્યૈર્વિષ્વક્સેનાન્તિકં નયન્ ।
સેનેશચોદિતાસ્થાનનાયકો હેતિનાયકઃ ॥ ૧૩૯ ॥
પ્રાપયન્દિવ્યમાસ્થાનં વૈનતેયં પ્રણામયન્ ।
શ્રીમત્સુન્દરસૂરીન્દ્રદિવ્યપઙ્ક્તિં પ્રણામયન્ ॥ ૧૪૦ ॥
ભાસ્વરાસનપર્યઙ્કપ્રાપણેન કૃતાર્થયન્ ।
પર્યઙ્કવિદ્યાસંસિદ્ધસર્વવૈભવસઙ્ગતઃ ॥ ૧૪૧ ॥
સ્વાત્માનમેવ શ્રીકાન્તં સાદરં ભૂરિ દર્શયન્ ।
શેષતૈકરતિં શેષં શય્યાત્માનં પ્રણામયન્ ॥ ૧૪૨ ॥
અનન્તાક્ષિદ્વિસાહસ્રસાદરાલોકપાત્રયન્ ।
અકુમારયુવાકારં શ્રીકાન્તં સમ્પ્રણામયન્ ॥ ૧૪૩ ॥
અતટાનન્દતો હેતો રઞ્ચયન્કિલિકિઞ્ચિતમ્ ।
દાસાનત્યુત્થિતમુહુઃકૃતિસૃષ્ટિપ્રસન્નહૃત્ ॥ ૧૪૪ ॥
શ્રીયાં પ્રાપસ્વયં તાતં જીવં પુત્રં પ્રહર્ષયન્ ।
મજ્જયન્ સ્વમુખામ્ભોધૌ સ્વકાં કીર્તિરુચિં દિશન્ ॥ ૧૪૫ ॥
દયાર્દ્રગઙ્ગાવલનાકૃતહ્લાદૈઃ કૃતાર્થયન્ ।
પર્યઙ્કારોહણપ્રહ્વં સમં લક્ષ્મ્યોપપાદયન્ ॥ ૧૪૬ ॥
કસ્ત્વમિત્યનુયુઞ્જાનો દાસોઽસ્મીત્યુક્તિવિસ્મિતઃ ।
અપૃથક્ત્વપ્રકારોઽસ્મિ વાચાસ્વાશ્રિતવદ્ભવન્ ॥ ૧૪૭ ॥
વિદુષાં તત્ક્રતુનયાદ્ધયાસ્યવપુષાભવન્ ।
વાસુદેવાત્મના ભૂયો ભવન્વૈકુણ્ઠનાયકઃ ॥ ૧૪૮ ॥
યથા તથૈવ સ્વં રૂપં જગન્મોહનમૂર્તિમાન્ ।
દ્વિમૂર્તી બહુમૂર્તીશ્ચ આત્મનશ્ચ પ્રકાશયન્ ॥ ૧૪૯ ॥
યુગપત્સકલં સાક્ષાત્સ્વતઃ કર્તું સમર્થયન્ ।
કવીનામાદિશન્નિત્યં મુક્તાનામાદિમઃ કવિઃ ॥ ૧૫૦ ॥
ષડર્ણમનુનિષ્ઠાનાં શ્વેતદ્વીપસ્થિતિં દિશન્ ।
દ્વાદશાક્ષરનિષ્ઠાનાં લોકં સાન્તાનિકં દિશન્ ॥ ૧૫૧ ॥
અષ્ટાક્ષરૈકનિષ્ઠાનાં કાર્યં વૈકુણ્ઠમર્પયન્ ।
શરણાગતિનિષ્ઠાનાં સાક્ષાદ્વૈકુણ્ઠમર્પયન્ ॥ ૧૫૨ ॥
સ્વમન્ત્રરાજનિષ્ઠાનાં સ્વસ્માર્દાતેશયં દિશન્ ।
શ્રિયા ગાઢોપગૂઢાત્મા ભૂતધાત્રીરુચિં દિશન્ ॥ ૧૫૩ ॥
નીલાવિભૂતિવ્યામુગ્ધો મહાશ્વેતાશ્વમસ્તકઃ ।
ત્ર્યક્ષસ્ત્રિપુરસંહારી રુદ્રસ્સ્કન્દો વિનાયકઃ ॥ ૧૫૪ ॥
અજો વિરિઞ્ચો દ્રુહિણો વ્યાપ્તમૂર્તિરમૂર્તિકઃ ।
અસઙ્ગોઽનન્યધીસઙ્ગવિહઙ્ગોવૈરિભઙ્ગદઃ ॥ ૧૫૫ ॥
સ્વામી સ્વં સ્વેન સન્તુપ્યન્ શક્રસ્સર્વાધિકસ્યદઃ ।
સ્વયંજ્યોતિસ્સ્વયંવૈદ્યશ્શૂરશ્શૂરકુલોદ્ભવઃ ॥ ૧૫૬ ॥
વાસવો વસુરણ્યોગ્નિર્વાસુદેવસ્સુહૃદ્વસુઃ ।
ભૂતો ભાવી ભવન્ભવ્યો વિષ્ણુસ્થાનસ્સનાતનઃ ॥ ૧૫૭ ॥
નિત્યાનુભાવો નેદીયાન્દવીયાન્દુર્વિભાવનઃ ।
સનત્કુમારસ્સન્ધાતા સુગન્ધિસ્સુખદર્શનઃ ॥ ૧૫૮ ॥
તીર્થં તિતિક્ષુસ્તીર્થાઙ્ઘ્રિસ્તીર્થસ્વાદુશુભશ્શુચિઃ ।
તીર્થવદ્દીધિતિસ્તિગ્મતેજાસ્તીવ્રમનામયઃ ॥ ૧૫૯ ॥
ઈશાદ્યુપનિષદ્વેદ્યઃ પઞ્ચોપનિષદાત્મકઃ ।
ઈડન્તઃસ્થોઽપિ દૂરસ્થઃ કલ્યાણતમરૂપવાન્ ॥ ૧૬૦ ॥
પ્રાણાનાં પ્રાણનઃ પૂર્ણજ્ઞાનૈરપિ સુદુર્ગ્રહઃ ।
નાચિકેતોપાસનાર્ચ્યસ્ત્રિમાત્રપ્રણવોદિતઃ ॥ ૧૬૧ ॥
ભૂતયોનિશ્ચ સર્વજ્ઞોઽક્ષરોઽક્ષરપરાત્પરઃ ।
અકારાદિપદજ્ઞેયવ્યૂહતારાર્થપૂરુષઃ ॥ ૧૬૨ ॥
મનોમયામૃતો નન્દમયો દહરરૂપદૃત્ ।
ન્યાસવિદ્યાવેદ્યરૂપઃ આદિત્યાન્તર્હિરણ્મયઃ ॥ ૧૬૩ ॥
ઇદન્દ્ર આત્મોદ્ગીથાદિ પ્રતીકો પાસનાન્વયી ।
મધુવિદ્યોપાસનીયો ગાયત્રીધ્યાનગોચરઃ ॥ ૧૬૪ ॥
દિવ્યકૌક્ષેયસજ્જ્યોતિઃ શાણ્ડિલ્યોપાસ્તિવીક્ષિતઃ ।
સંવર્ગવિદ્યાવેદ્યાત્મા તત્ ષોડશકલં પરમ્ ॥ ૧૬૫ ॥
ઉપકોસલવિદ્યેક્ષ્યઃ પઞ્ચાગ્ન્યાત્મશરીરકઃ ।
વૈશ્વાનરઃ સદખેભૂમા ચ જગત્કર્માઽઽદિપૂરુષઃ ॥ ૧૬૬ ॥
મૂર્તામૂર્તબ્રહ્મ સર્વપ્રેષ્ઠોઽન્યપ્રિયતાકરઃ ।
સર્વાન્તરશ્ચાપરોક્ષશ્ચાન્તર્યામ્યમૃતોઽનઘઃ ॥ ૧૬૭ ॥
અહર્નામાદિત્યરૂપશ્ચાહન્નામાક્ષિસંશ્રિતઃ ।
સતુર્યગાયત્ર્યર્થશ્ચ યથોપાસ્ત્યાપ્યસદ્વપુઃ ॥ ૧૬૮ ॥
ચન્દ્રાદિસાયુજ્યપૂર્વમોક્ષદન્યાસગોચરઃ ।
ન્યાસનાશ્યાનભ્યુપેતપ્રારબ્ધાંશો મહાદયઃ ॥ ૧૬૯ ॥
અવતારરહસ્યાદિજ્ઞાનિપ્રારબ્ધનાશનઃ ।
સ્વેન સ્વાર્થં પરેણાપિ કૃતે ન્યાસે ફલપ્રદઃ ॥ ૧૭૦ ॥
અસાહસોઽનપાયશ્રીસ્સહાયસ્સ શ્રિયૈ વસન્ ।
શ્રીમાન્નારાયણો વાસુદેવોઽવ્યાદ્વિષ્ણુરુત્તમઃ ॥ ૧૭૧ ॥
॥ ૐ ॥
ઇતીદં પરમં ગુહ્યં સર્વપાપપ્રણાશનમ્ ।
વાગીશનામસાહસ્રં વત્સ તેઽભિહિતં મયા ॥ ૧ ॥
ય ઇદં શૃણુયાદ્ભક્ત્યા શ્રાવયેદ્વા સ્વયં પઠત્ ।
નાસૌ પ્રાપ્નોતિ દુરિતમિહામુત્ર ચ કિઞ્ચન ॥ ૨ ॥
તદિદં પ્રજપન્ સ્વામી વિદ્યાધીશો હયાનનઃ ।
ક્ષત્રિયશ્ચેન્મહારુદ્રો વિક્રમાક્રાન્તસર્વભૂઃ ॥ ૩ ॥
મહોદારો મહાકીર્તિર્મહિતો વિજયી ભવેત્ ।
ઊરુજશ્ચેદુરુયશોધનધાન્યસમૃદ્ધિમાન્ ॥ ૪ ॥
અશેષભોગસમ્ભૂતો ધનાધિપસમો ભવેત્ ।
શૃણુયાદેવ વૃષલસ્સ્વયં વિપ્રાત્સુપૂજિતાત્ ॥ ૫ ॥
મહિમાનમવાપ્નોતિ મહિતૈશ્વર્યભાજનમ્ ।
શ્રીમતો હયશીર્ષસ્ય નામ્નાં સાહસ્રમુત્તમમ્ ॥ ૬ ॥
શૃણ્વન્પઠન્નપિ નરસ્સર્વાન્કામાનવાપ્નુયાત્ ।
ધર્માર્થકામસન્તાનભાગ્યારોગ્યોત્તમાયુષામ્ ॥ ૭ ॥
પ્રાપણે પરમો હેતુઃ સ્તવરાજોઽયમદ્ભુતઃ ।
હયગ્રીવે પરા ભક્તિમુદ્વહન્ ય ઇમં પઠેત્ ॥ ૮ ॥
ત્રિસન્ધ્યં નિયતશ્શુદ્ધસ્સોઽપવર્ગાય કલ્પતે ।
ત્રિઃ પઠન્નામસાહસ્રં પ્રત્યહં વાગધીશિતુઃ ॥ ૯ ॥
મહતીં કીર્તિમાપ્નોતિ નિસ્સીમાં પ્રેયસીં પ્રિયામ્ ।
વીર્યં બલં પતિત્વં ચ મેધાશ્રદ્ધાવલોન્નતીઃ ॥ ૧૦ ॥
સારસ્વતસમૃદ્ધિં ચ ભવ્યાન્ભોગ્યાન્નતાન્સુતાન્ ।
અભિરૂપાં વધૂં સાધ્વીં સુહૃદશ્ચ હિતૈષિણઃ ॥ ૧૧ ॥
બ્રહ્મવિદ્યાપ્રવચનૈઃ કાલક્ષેપં ચ સન્તતમ્ ।
હયગ્રીવપદામ્ભોજ સલિલસ્યાનુકૂલતઃ ॥ ૧૨ ॥
લભેત નિર્મલં શાન્તો હંસોપાસનતત્પરઃ ।
શ્રીમત્પરમહંસસ્ય ચિત્તોલ્લાસનસદ્વિધૌ ॥ ૧૩ ॥
ઇદં તુ નામ્નાં સાહસ્રમિષ્ટસાધનમુત્તમમ્ ।
પાપી પાપાદ્વિમુક્તસ્સ્યાદ્રોગી રોગાદ્વિમુચ્યતે ॥ ૧૪ ॥
બદ્ધો બન્ધાદ્વિમુચ્યેત ભીતે ભીતિર્વિમુચ્યતે ।
મુક્તો દરિદ્રો દારિદ્ર્યાદ્ભવેત્પૂર્ણમનોરથઃ ॥ ૧૫ ॥
આપન્ન આપદા મુક્તો ભવત્યેવ ન સંશયઃ ।
હંસાર્ચનપરો નિત્યં હંસાર્ચનપરાયણઃ ॥ ૧૬ ॥
નિર્ધૂતકલ્મષો નિત્યં બ્રહ્મસાયુજ્યમાપ્નુયાત્ ।
યે ભક્ત્યા પરમે હંસે શ્રિયા મિથુનિતાઙ્ગિતે ॥ ૧૭ ॥
જન્મવ્યાધિજરાનાશભયભાજો ન તે જનાઃ ।
આચાર્યાત્તદિદં સ્તોત્રમધિગત્ય પઠેન્નરઃ ॥ ૧૮ ॥
તસ્યેદં કલ્પતે સિદ્ધ્યૈ નાન્યથા વત્સ કાશ્યપ ।
આચાર્યં લક્ષણૈર્યુક્તમન્યં વાઽઽત્મવિદુત્તમમ્ ॥ ૧૯ ॥
વૃત્વાચાર્યં સદા ભક્ત્યા સિદ્ધ્યૈ તદિદમશ્નુયાત્ ।
સ યાતિ પરમાં વિદ્યાં શકુનિબ્રહ્મહર્ષણીમ્ ॥ ૨૦ ॥
હયાસ્યનામસાહસ્રસ્તુતિરંહોવિનાશિની ।
પરમો હંસ એવાદૌ પ્રણવં બ્રહ્મણે દિશત્ ॥ ૨૧ ॥
ઉપાદિશત્તતો વેદાન્ શ્રીમાન હયશિરો હરિઃ ।
તેનાસૌ સ્તવરાજો હિ હંસાખ્યહયગોચરઃ ॥ ૨૨ ॥
વિદ્યાસામ્રાજ્યસમ્પત્તિમોક્ષૈકફલસાધનમ્ ।
સર્વવિત્સ્વાત્મભાવેન પરમં પદમાપ્નુયાત્ ॥ ૨૩ ॥
ન તત્ર સંશયઃ કશ્ચિન્નિપુણં પરિપશ્યતિ ।
તથાપિ સ્વાત્મનિ પ્રેમસિન્ધુસન્ધુક્ષણક્ષમઃ। ॥ ૨૪ ॥
ઇતીદં નામસાહસ્રં સઙ્ગૃહીતં તથોત્તરમ્ ।
એવં સઙ્ગૃહ્ય દેવેન હયગ્રીવેણ પાલનમ્ ॥ ૨૫ ॥
સ્તોત્રરત્નમિદં દત્તં મહ્યં તત્ કથિતં તવ ।
હંસનામસહસ્રસ્ય વૈભવં પરમાદ્ભુતમ્ ॥ ૨૬ ॥
વક્તું યથાવત્કશ્શક્તો વર્ષકોટિશતૈરપિ ।
હયાસ્યઃ પરમો હંસો હરિર્નારાયણોઽવ્યયઃ ॥ ૨૭ ॥
કારણં શરણં મૃત્યુરમૃતં ચાખિલાત્મનામ્ ।
સત્યં સત્યં પુનસ્સત્યં ધ્યેયો નારાયણો હરિઃ ॥ ૨૮ ॥
સમાનમધિકં વેદાન્ન દૈવં કેશવાત્પરમ્ ।
તત્ત્વં વિજ્ઞાતુકામાનાં પ્રમાણૈસ્સર્વતોમુખૈઃ ॥ ૨૯ ॥
તત્ત્વં સ પરમો હંસ એક એવ જનાર્દનઃ ।
ઇદં રહસ્યં પરમં મહાપાતકનાશનમ્ ॥ ૩૦ ॥
ન ચાશુશ્રૂષવે વાચ્યં નાભક્તાય કદાચન ।
નાપ્યન્યદેવતાયાપિ ન વાચ્યં નાસ્તિકાય ચ ॥ ૩૧ ॥
અધીત્યૈતદ્ગુરુમુખાદન્વહં યઃ પઠેન્નરઃ ।
તદ્વંશ્યા અપિ સર્વે સ્યુસ્સમ્પત્સારસ્વતોન્નતાઃ ॥ ૩૨ ॥
ઇતિ હયવદનાનનારવિન્દાન્મધુલહરીવ નિરર્ગલા ગલન્તી ।
જગતિ દશશતીતદીયનામ્નાં જયતિ જડાનપિ ગીર્ષુ યોજયન્તી ॥ ૩૩ ॥
॥ ઇતિ શ્રીહયગ્રીવસહસ્રનામસ્તોત્રં સમ્પૂર્ણમ્ ॥
Also Read 1000 Names of Hayagriva:
1000 Names of Hayagriva | Sahasranama Stotram Lyrics in Hindi | English | Bengali | Gujarati | Punjabi | Kannada | Malayalam | Oriya | Telugu | Tamil
