ଶ୍ରୀଶିଵପଞ୍ଚାନନସ୍ତୋତ୍ରମ୍ ପଞ୍ଚମୁଖ ଶିଵ Lyrics in Oriya:
Panchaanana, Panchavaktra or Panchamukhi Shiva is the combination of Shiva in all five of His aspects – aghora, Ishana, tatpuruSha, vAmadeva and saddyojata. The Panchamukha Shiva linga is found in rare temples. Four faces are in four directions and in some the fifth face is shown facing the sky and in some it is in the southeast direction. The jyotirlinga at Pashupatinath temple in Nepal is a panchamukha linga.
The Five Shiva forms, Directions, Elements and associated Shakti forms are:
ସଦ୍ୟୋଜାତ – ପଶ୍ଚିମ – ପୃଥ୍ଵୀ – ସୃଷ୍ଟି ଶକ୍ତି
ଵାମଦେଵ – ଉତ୍ତର – ଜଲ – ସ୍ଥିତି ଶକ୍ତି
ତତ୍ପୁରୁଷ – ପୂର୍ଵ – ଵାୟୁ – ତିରୋଭାଵ ଶକ୍ତି
ଅଘୋର – ଦକ୍ଷିଣ – ଅଗ୍ନି – ସଂହାର ଶକ୍ତି
ଈଶାନ – ଊର୍ଧ୍ଵ – ଆକାଶ – ଅନୁଗ୍ରହ ଶକ୍ତି
Panchamukha Shiva Gayatri is:
ଓଂ ପଞ୍ଚଵକ୍ତ୍ରାୟ ଵିଦ୍ମହେ, ମହାଦେଵାୟ ଧୀମହି,
ତନ୍ନୋ ରୁଦ୍ର ପ୍ରଚୋଦୟାତ୍ ॥
The following five verses are considered prayers to Shiva facing each of the five different directions. These same verses with slight variations and change in order are used in
panchamukhanyasa as part of mahanyasam and in panchavaktrapuja.
All three versions are given below.
॥ ଶିଵପଞ୍ଚାନନସ୍ତୋତ୍ରମ୍ ॥
ପ୍ରାଲେୟାଚଲମିନ୍ଦୁକୁନ୍ଦଧଵଲଂ ଗୋକ୍ଷୀରଫେନପ୍ରଭଂ
ଭସ୍ମାଭ୍ୟଙ୍ଗମନଙ୍ଗଦେହଦହନଜ୍ଵାଲାଵଲୀଲୋଚନମ୍ ।
ଵିଷ୍ଣୁବ୍ରହ୍ମମରୁଦ୍ଗଣାର୍ଚିତପଦଂ ଋଗ୍ଵେଦନାଦୋଦୟଂ
ଵନ୍ଦେଽହଂ ସକଲଂ କଲଙ୍କରହିତଂ ସ୍ଥାଣୋର୍ମୁଖଂ ପଶ୍ଚିମମ୍ ॥ ୧॥
ଗୌରଂ କୁଙ୍କୁମପଙ୍କିଲଂ ସୁତିଲକଂ ଵ୍ୟାପାଣ୍ଡୁକଣ୍ଠସ୍ଥଲଂ
ଭ୍ରୂଵିକ୍ଷେପକଟାକ୍ଷଵୀକ୍ଷଣଲସତ୍ସଂସକ୍ତକର୍ଣୋତ୍ପଲମ୍ ।
ସ୍ନିଗ୍ଧଂ ବିମ୍ବଫଲାଧରଂ ପ୍ରହସିତଂ ନୀଲାଲକାଲଙ୍କୃତଂ
ଵନ୍ଦେ ୟାଜୁଷଵେଦଘୋଷଜନକଂ ଵକ୍ତ୍ରଂ ହରସ୍ୟୋତ୍ତରମ୍ ॥ ୨॥
ସଂଵର୍ତାଗ୍ନିତଟିତ୍ପ୍ରତପ୍ତକନକପ୍ରସ୍ପର୍ଦ୍ଧିତେଜୋମୟଂ
ଗମ୍ଭୀରଧ୍ଵନି ସାମଵେଦଜନକଂ ତାମ୍ରାଧରଂ ସୁନ୍ଦରମ୍ ।
ଅର୍ଧେନ୍ଦୁଦ୍ୟୁତିଭାଲପିଙ୍ଗଲଜଟାଭାରପ୍ରବଦ୍ଧୋରଗଂ
ଵନ୍ଦେ ସିଦ୍ଧସୁରାସୁରେନ୍ଦ୍ରନମିତଂ ପୂର୍ଵଂ ମୁଖଂ ଶୂଲିନଃ ॥ ୩॥
କାଲାଭ୍ରଭ୍ରମରାଞ୍ଜନଦ୍ୟୁତିନିଭଂ ଵ୍ୟାଵୃତ୍ତପିଙ୍ଗେକ୍ଷଣଂ
କର୍ଣୋଦ୍ଭାସିତଭୋଗିମସ୍ତକମଣି ପ୍ରୋତ୍ଫୁଲ୍ଲଦଂଷ୍ଟ୍ରାଙ୍କୁରମ୍ ।
ସର୍ପପ୍ରୋତକପାଲଶୁକ୍ତିସକଲଵ୍ୟାକୀର୍ଣସଚ୍ଛେଖରଂ
ଵନ୍ଦେ ଦକ୍ଷିଣମୀଶ୍ଵରସ୍ୟ ଵଦନଂ ଚାଥର୍ଵଵେଦୋଦୟମ୍ ॥ ୪॥
ଵ୍ୟକ୍ତାଵ୍ୟକ୍ତନିରୂପିତଂ ଚ ପରମଂ ଷଟ୍ତ୍ରିଂଶତତ୍ତ୍ଵାଧିକଂ
ତସ୍ମାଦୁତ୍ତରତତ୍ଵମକ୍ଷରମିତି ଧ୍ୟେୟଂ ସଦା ୟୋଗିଭିଃ ।
ଓଙ୍କାରଦି ସମସ୍ତମନ୍ତ୍ରଜନକଂ ସୂକ୍ଷ୍ମାତିସୂକ୍ଷ୍ମଂ ପରଂ
ଵନ୍ଦେ ପଞ୍ଚମମୀଶ୍ଵରସ୍ୟ ଵଦନଂ ଖଵ୍ୟାପିତେଜୋମୟମ୍ ॥ ୫॥
ଏତାନି ପଞ୍ଚ ଵଦନାନି ମହେଶ୍ଵରସ୍ୟ
ୟେ କୀର୍ତୟନ୍ତି ପୁରୁଷାଃ ସତତଂ ପ୍ରଦୋଷେ ।
ଗଚ୍ଛନ୍ତି ତେ ଶିଵପୁରୀଂ ରୁଚିରୈର୍ଵିମାନୈଃ
କ୍ରୀଡନ୍ତି ନନ୍ଦନଵନେ ସହ ଲୋକପାଲୈଃ ॥
ଇତି ଶିଵପଞ୍ଚାନନସ୍ତୋତ୍ରଂ ସମ୍ପୂର୍ଣମ୍ ॥
॥ ପଞ୍ଚଵକ୍ତ୍ରପୂଜାନ୍ତର୍ଗତମ୍ ॥
ଓଂ ପ୍ରାଲେୟାମଲବିନ୍ଦୁକୁନ୍ଦଧଵଲଂ ଗୋକ୍ଷୀରଫେନପ୍ରଭଂ
ଭସ୍ମାଭ୍ୟଙ୍ଗମନଙ୍ଗଦେହଦହନଜ୍ଵାଲାଵଲୀଲୋଚନମ୍ ।
ବ୍ରହ୍ମେନ୍ଦ୍ରାଗ୍ନିମରୁଦ୍ଗଣୈଃ ସ୍ତୁତିପରୈରଭ୍ୟର୍ଚିତଂ ୟୋଗିଭି-
ର୍ଵନ୍ଦେଽହଂ ସକଲଂ କଲଙ୍କରହିତଂ ସ୍ଥାଣୋର୍ମୁଖଂ ପଶ୍ଚିମମ୍ ॥
ଓଂ ପଶ୍ଚିମଵକ୍ତ୍ରାୟ ନମଃ ॥ ୧॥
ଓଂ ଗୌରଂ କୁଙ୍କୁମପିଙ୍ଗଲଂ ସୁତିଲକଂ ଵ୍ୟାପାଣ୍ଡୁଗଣ୍ଡସ୍ଥଲଂ
ଭ୍ରୂଵିକ୍ଷେପକଟାକ୍ଷଵୀକ୍ଷଣଲସତ୍ସଂସକ୍ତକର୍ଣୋତ୍ପଲମ୍ ।
ସ୍ନିଗ୍ଧଂ ବିମ୍ବଫଲାଧରଂ ପ୍ରହସିତଂ ନୀଲାଲକାଲଙ୍କୃତଂ
ଵନ୍ଦେ ପୂର୍ଣଶଶାଙ୍କମଣ୍ଡଲନିଭଂ ଵକ୍ତ୍ରଂ ହରସ୍ୟୋତ୍ତରମ୍ ॥
ଓଂ ଉତ୍ତରଵକ୍ତ୍ରାୟ ନମଃ ॥ ୨॥
ଓଂ କାଲାଭ୍ରଭ୍ରମରାଞ୍ଜନାଚଲନିଭଂ ଵ୍ୟାଦୀପ୍ତପିଙ୍ଗେକ୍ଷଣଂ
ଖଣ୍ଡେନ୍ଦୁଦ୍ୟୁତିମିଶ୍ରିତୋଗ୍ରଦଶନପ୍ରୋଦ୍ଭିନ୍ନଦଂଷ୍ଟ୍ରାଙ୍କୁରମ୍ ।
ସର୍ଵପ୍ରୋତକପାଲଶୁକ୍ତିସକଲଂ ଵ୍ୟାକୀର୍ଣସଚ୍ଛେଖରଂ
ଵନ୍ଦେ ଦକ୍ଷିଣମୀଶ୍ଵରସ୍ୟ ଜଟିଲଂ ଭ୍ରୂଭଙ୍ଗରୌଦ୍ରଂ ମୁଖମ୍ ॥
ଓଂ ଦକ୍ଷିଣଵକ୍ତ୍ରାୟ ନମଃ ॥ ୩॥
ଓଂ ସଂଵର୍ତ୍ତାଗ୍ନିତଡିତ୍ପ୍ରତପ୍ତକନକପ୍ରସ୍ପର୍ଧିତେଜୋମୟଂ
ଗମ୍ଭୀରସ୍ମିତନିଃସୃତୋଗ୍ରଦଶନଂ ପ୍ରୋଦ୍ଭାସିତାମ୍ରାଧରମ୍ ।
ବାଲେନ୍ଦୁଦ୍ୟୁତିଲୋଲପିଙ୍ଗଲଜଟାଭାରପ୍ରବଦ୍ଧୋରଗଂ
ଵନ୍ଦେ ସିଦ୍ଧସୁରାସୁରେନ୍ଦ୍ରନମିତଂ ପୂର୍ଵଂ ମୁଖଂ ଶୂଲିନଃ ॥
ଓଂ ପୂର୍ଵଵକ୍ତ୍ରାୟ ନମଃ ॥ ୪॥
ଓଂ ଵ୍ୟକ୍ତାଵ୍ୟକ୍ତଗୁଣୋତ୍ତରଂ ସୁଵଦନଂ ଷଡ୍ଵିଂଶତତ୍ତ୍ଵାଧିକଂ
ତସ୍ମାଦୁତ୍ତରତତ୍ତ୍ଵମକ୍ଷୟମିତି ଧ୍ୟେୟଂ ସଦା ୟୋଗିଭିଃ ।
ଵନ୍ଦେ ତାମସଵର୍ଜିତେନ ମନସା ସୂକ୍ଷ୍ମାତିସୂକ୍ଷ୍ମଂ ପରଂ
ଶାନ୍ତଂ ପଞ୍ଚମମୀଶ୍ଵରସ୍ୟ ଵଦନଂ ଖଵ୍ୟାପିତେଜୋମୟମ୍ ॥
ଓଂ ଊର୍ଧ୍ଵଵକ୍ତ୍ରାୟ ନମଃ ॥ ୫॥
॥ ପଞ୍ଚମୁଖନ୍ୟାସାନ୍ତର୍ଗତମ୍ ॥
ତତ୍ପୁରୁଷାୟ ଵିଦ୍ମହେ ମହାଦେଵାୟ ଧୀମହି । ତନ୍ନୋ ରୁଦ୍ରଃ ପ୍ରଚୋଦୟାତ୍ ॥
ସଂଵର୍ତାଗ୍ନି-ତଟିତ୍ପ୍ରଦୀପ୍ତ-କନକପ୍ରସ୍ପର୍ଦ୍ଧି-ତେଜୋଽରୁଣଂ
ଗମ୍ଭୀରଧ୍ଵନି-ସାମଵେଦଜନକଂ ତାମ୍ରାଧରଂ ସୁନ୍ଦରମ୍ ।
ଅର୍ଦ୍ଧେନ୍ଦୁଦ୍ୟୁତି-ଲୋଲ-ପିଂଗଲ ଜଟା ଭାର-ପ୍ରବୋଦ୍ଧୋଦକଂ
ଵନ୍ଦେ ସିଦ୍ଧସୁରାସୁରେନ୍ଦ୍ର-ନମିତଂ ପୂର୍ଵଂ ମୁଖଂ ଶୂଲିନଃ ॥
ଓଂ ନମୋ ଭଗଵତେ ରୁଦ୍ରାୟ । ପୂର୍ଵାଙ୍ଗ ମୁଖାୟ ନମଃ ॥ ୧ ॥
ଅଘୋରେଭ୍ୟୋଽଥ ଘୋରେଭ୍ୟୋ ଘୋରଘୋରତରେଭ୍ୟଃ ।
ସର୍ଵେଭ୍ୟଃ ସର୍ଵଶର୍ଵେଭ୍ୟୋ ନମସ୍ତେ ଅସ୍ତୁ ରୁଦ୍ରରୂପେଭ୍ୟଃ ॥
କାଲାଭ୍ର-ଭ୍ରମରାଞ୍ଜନ-ଦ୍ୟୁତିନିଭଂ ଵ୍ୟାଵୃତ୍ତପିଙ୍ଗେକ୍ଷଣଂ
କର୍ଣୋଦ୍ଭାସିତ-ଭୋଗିମସ୍ତକମଣି-ପ୍ରୋଦ୍ଭିନ୍ନଦଂଷ୍ଟ୍ରାଙ୍କୁରମ୍ ।
ସର୍ପପ୍ରୋତକପାଲ-ଶୁକ୍ତିଶକଲ-ଵ୍ୟାକୀର୍ଣତାଶେଖରଂ
ଵନ୍ଦେ ଦକ୍ଷିଣମୀଶ୍ଵରସ୍ୟ ଵଦନଂ ଚାଥର୍ଵନାଦୋଦୟମ୍ ॥
ଓଂ ନମୋ ଭଗଵତେ ରୁଦ୍ରାୟ । ଦକ୍ଷିଣାଙ୍ଗ ମୁଖାୟ ନମଃ ॥ ୨ ॥
ସଦ୍ୟୋଜାତଂ ପ୍ରପଦ୍ୟାମି ସଦ୍ୟୋ ଜାତାୟ ଵୈ ନମୋ ନମଃ ।
ଭଵେ ଭଵେ ନାତିଭଵେ ଭଵସ୍ଵ ମାମ୍ । ଭଵୋଦ୍ଭଵାୟ ନମଃ ॥
ପ୍ରାଲେୟାମଲମିନ୍ଦୁକୁନ୍ଦ-ଧଵଲଂ ଗୋକ୍ଷୀରଫେନପ୍ରଭଂ
ଭସ୍ମାଭ୍ୟଙ୍ଗମନଙ୍ଗଦେହଦହନ-ଜ୍ଵାଲାଵଲୀଲୋଚନମ୍ ।
ଵିଷ୍ଣୁବ୍ରହ୍ମମରୁଦ୍ଗଣାର୍ଚିତପଦଂ ଋଗଵେଦନାଦୋଦୟଂ
ଵନ୍ଦେଽହଂ ସକଲଂ କଲଙ୍କରହିତଂ ସ୍ଥାଣୋର୍ମୁଖଂ ପଶ୍ଚିମମ୍ ॥
ଓଂ ନମୋ ଭଗଵତେ ରୁଦ୍ରାୟ । ପଶ୍ଚିମାଙ୍ଗ ମୁଖାୟ ନମଃ ॥ ୩ ॥
ଵାମଦେଵାୟ ନମୋ ଜ୍ୟେଷ୍ଠାୟ ନମଃ ଶ୍ରେଷ୍ଠାୟ ନମୋ ରୁଦ୍ରାୟ ନମଃ
କାଲାୟ ନମଃ କଲଵିକରଣାୟ ନମୋ ବଲଵିକରଣାୟ ନମୋ ବଲାୟ ନମୋ
ବଲପ୍ରମଥନାୟ ନମସ୍ସର୍ଵଭୂତଦମନାୟ ନମୋ ମନୋନ୍ମନାୟ ନମଃ ॥
ଗୌରଂ କୁଙ୍କୁମ ପଙ୍କିଲମ୍ ସୁତିଲକଂ ଵ୍ୟାପାଣ୍ଡୁମଣ୍ଡସ୍ଥଲଂ
ଭ୍ରୂଵିକ୍ଷେପ-କଟାକ୍ଷଵୀକ୍ଷଣଲସତ୍ସଂସକ୍ତକର୍ଣୋତ୍ପଲମ୍ ।
ସ୍ନିଗ୍ଧଂ ବିମ୍ବଫଲାଧରଂ ପ୍ରହସିତଂ ନୀଲାଲକାଲଙ୍କୃତଂ
ଵନ୍ଦେ ୟାଜୁଷ-ଵେଦଘୋଷଜନକଂ ଵକ୍ତ୍ରଂ ହରସ୍ୟୋତ୍ତରମ୍ ॥
ଓଂ ନମୋ ଭଗଵତେ ରୁଦ୍ରାୟ । ଉତ୍ତରାଙ୍ଗ ମୁଖାୟ ନମଃ ॥ ୪ ॥
ଈଶାନସ୍ସର୍ଵଵିଦ୍ୟାନାମୀଶ୍ଵରଃ ସର୍ଵ ଭୂତାନାଂ
ବ୍ରହ୍ମାଧିପତିର୍ବ୍ରହ୍ମଣୋଽଧିପତିର୍ବ୍ରହ୍ମା ଶିଵୋ ମେ ଅସ୍ତୁ ସଦାଶିଵୋମ୍ ॥
ଵ୍ୟକ୍ତାଵ୍ୟକ୍ତନିରୂପିତଞ୍ଚ ପରମଂ ଷଟ୍ତ୍ରିଂଶତତ୍ଵାଧିକଂ
ତସ୍ମାଦୁତ୍ତର-ତତ୍ଵମକ୍ଷରମିତି ଧ୍ୟେୟଂ ସଦା ୟୋଗିଭିଃ ।
ଓଂକାରାଦି-ସମସ୍ତମନ୍ତ୍ରଜନକଂ ସୂକ୍ଷ୍ମାତିସୂକ୍ଷ୍ମଂ ପରଂ
ଵନ୍ଦେ ପଞ୍ଚମମୀଶ୍ଵରସ୍ୟ ଵଦନଂ ଖ-ଵ୍ୟାପି ତେଜୋମୟମ୍ ॥
ଓଂ ନମୋ ଭଗଵତେ ରୁଦ୍ରାୟ । ଊର୍ଦ୍ଧ୍ଵାଙ୍ଗ ମୁଖାୟ ନମଃ ॥ ୫ ॥