Vyasagita from Brahma Purana Lyrics in Tamil

Adhyaya numbering is different from Gautami mahatma with 105 Adhyayas inserted from the 70th Adhyaya in the encoding.

Vyasagita from Brahma Purana in Tamil:

॥ வ்யாஸகீ³தா ப்³ரஹ்மபுராணே ॥

அத்⁴யாய꞉ 234 (126)
ஆத்யந்திகலயநிரூபணம்
வ்யாஸ உவாச
ஆத்⁴யாத்மிகாதி³ போ⁴ விப்ரா ஜ்ஞாத்வா தாபத்ரயம்ʼ பு³த⁴꞉ ।
உத்பன்னஜ்ஞானவைராக்³ய꞉ ப்ராப்னோத்யாத்யந்திகம்ʼ லயம் ॥ 234.1 ॥

ஆத்⁴யாத்மிகோ(அ)பி த்³விவிதா⁴ ஶாரீரோ மானஸஸ்ததா² ।
ஶாரீரோ ப³ஹுபி⁴ர்பே⁴தை³ர்பி⁴த்³யதே ஶ்ரூயதாம்ʼ ச ஸ꞉ ॥ 234.2 ॥

ஶிரோரோக³ப்ரதிஶ்யாயஜ்வரஶூலப⁴க³ந்த³ரை꞉ ।
கு³ல்மார்ஶ꞉ஶ்வயது²ஶ்வாஸச்ச²ர்த்³யாதி³பி⁴ரனேகதா⁴ ॥ 234.3 ॥

ததா²(அ)க்ஷிரோகா³தீஸாரகுஷ்டா²ங்கா³மயஸஞ்ஜ்ஞகை꞉ ।
பி⁴த்³யதே தே³ஹஜஸ்தாபோ மானஸம்ʼ ஶ்ரோதுமர்ஹத² ॥ 234.4 ॥

காமக்ரோத⁴ப⁴த்³வேஷலோப⁴மோஹவிஷாத³ஜ꞉ ।
ஶோகாஸூயாவமானேர்ஷ்யாமாத்ஸர்யாபி⁴ப⁴வஸ்ததா² ॥ 234.5 ॥

மானஸோ(அ)பி த்³விஜஶ்ரேஷ்டா²ஸ்தாபோ ப⁴வதி நைகதா⁴ ।
இத்யேவமாதி³பி⁴ர்பே⁴தை³ஸ்தாபோ ஹ்யாத்⁴யாத்மிக꞉ ஸ்ம்ருʼத꞉ ॥ 234.6 ॥

ம்ருʼக³பக்ஷிமனுஷ்யாத்³யை꞉ பிஶாசோரக³ராக்ஷஸை꞉ ।
ஸரீஸ்ருʼபாத்³யைஶ்ச ந்ருʼணாம்ʼ ஜன்யதே சா(ஆ)தி⁴பௌ⁴திக꞉ ॥ 234.7 ॥

ஶீதோஷ்ணவாதவர்ஷாம்பு³வைத்³யுதாதி³ஸமுத்³ப⁴வ꞉ ।
தாபோ த்³விஜவரஶ்ரேஷ்டா²꞉ கத்²யதே சா(ஆ)தி⁴தை³விக꞉ ॥ 234.8 ॥

க³ர்ப⁴ஜன்மஜராஜ்ஞானம்ருʼத்யுனாரகஜம்ʼ ததா² ।
து³꞉க²ம்ʼ ஸஹஸ்ரஶோ பே⁴தை³ர்பி⁴த்³யதே முநிஸத்தமா꞉ ॥ 234.9 ॥

ஸுகுமாரதனுர்க³ர்பே⁴ ஜந்துர்ப³ஹுமலாவ்ருʼதே ।
உல்ப³ஸம்ʼவேஷ்டிதோ ப⁴க்³னப்ருʼஷ்ட²க்³ரீவாஸ்தி²ஸம்ʼஹதி꞉ ॥ 234.10 ॥

அத்யம்லகடுதீக்ஷ்ணோஷ்ணலவணைர்மாத்ருʼபோ⁴ஜனை꞉ ।
அதிதாபிபி⁴ரத்யர்த²ம்ʼ பா³த்⁴யமானோ(அ)திவேத³ன꞉ ॥ 234.11 ॥

ப்ரஸாரணாகுஞ்சநாதௌ³ நாகா³(ங்கா³)நாம்ʼ ப்ரபு⁴ராத்மன꞉ ।
ஶக்ருʼன்மூத்ரமஹாபங்கஶாயீ ஸர்வத்ர பீடி³த꞉ ॥ 234.12 ॥

நிருச்ச்²வாஸ꞉ ஸசைதன்ய꞉ ஸ்மரஞ்ஜன்மஶதான்யத² ।
ஆஸ்தே க³ர்பே⁴(அ)திது³꞉கே²ன நிஜகர்மநிப³ந்த⁴ன꞉ ॥ 234.13 ॥

ஜாயமான꞉ புரீஷாஸ்ருʼங்மூத்ரஶுக்ராவிலானன꞉ ।
ப்ராஜாபத்யேன வாதேன பீட்³யமானாஸ்தி²ப³ந்த⁴ன꞉ ॥ 234.14 ॥

அதோ⁴முக²ஸ்தை꞉ க்ரியதே ப்ரப³லை꞉ ஸூதிமாருதை꞉ ।
க்லேஶைர்நிஷ்க்ராந்திமாப்னோதி ஜட²ரான்மாதுராதுர꞉ ॥ 234.15 ॥

மூர்ச்சா²மவாப்ய மஹதீம்ʼ ஸம்ʼஸ்ப்ருʼஷ்டோ பா³ஹ்யவாயுனா ।
விஜ்ஞானப்⁴ரம்ʼஸமாப்னோதி ஜாதஸ்து முநிஸத்தமா꞉ ॥ 234.16 ॥

கண்டகைரிவ துன்னாங்க³꞉ க்ரகசைரிவ தா³ரித꞉ ।
பூதிவ்ரணாந்நிபதிதோ த⁴ரண்யாம்ʼ க்ரிமிகோ யதா² ॥ 234.17 ॥

கண்டூ³யனே(அ)பி சாஶக்த꞉ பரிவர்தே(அ)ப்யனீஶ்வர꞉ ।
ஸ்தனபாநாதி³காஹாரமவாப்னோதி பரேச்ச²யா ॥ 234.18 ॥

அஶுசிஸ்ரஸ்தரே ஸுப்த꞉ கீடத³ம்ʼஶாதி³பி⁴ஸ்ததா² ।
ப⁴க்ஷ்யமாணோ(அ)பி நைவைஷாம்ʼ ஸமர்தோ² விநிவாரணே ॥ 234.19 ॥

ஜன்மது³꞉கா²ன்யனேகானி ஜன்மனோ(அ)னந்தராணி ச ।
பா³லபா⁴வே யதா³ப்னோதி ஆதி⁴பூ⁴தாதி³கானி ச ॥ 234.20 ॥

அஜ்ஞானதமஸா ச²ன்னோ மூடா⁴ந்த꞉ கரணோ நர꞉ ।
ந ஜானாதி குத꞉ கோ(அ)ஹம்ʼ குத்ர க³ந்தா கிமாத்மக꞉ ॥ 234.21 ॥

கேன ப³ந்தே⁴ன ப³த்³தோ⁴(அ)ஹம்ʼ காரணம்ʼ கிமகாரணம் ।
கிம்ʼ கார்யம்ʼ கிமகார்யம்ʼ வா கிம்ʼ வாச்யம்ʼ கிம்ʼ ந சோச்யதே ॥ 234.22 ॥

கோ த⁴ர்ம꞉ கஶ்ச வா(அ)த⁴ர்ம꞉ கஸ்மின்வர்தேத வை கத²ம் ।
கிம்ʼ கர்தவ்யமகர்தவ்யம்ʼ கிம்ʼ வா கிம்ʼ கு³ணதோ³ஷவத் ॥ 234.23 ॥

ஏவம்ʼ பஶுஸமைர்மூடை⁴ரஜ்ஞானப்ரப⁴வம்ʼ மஹத் ।
அவாப்யதே நரைர்து³꞉க²ம்ʼ ஶிஶ்னோத³ரபராயணை꞉ ॥ 234.24 ॥

அஜ்ஞானம்ʼ தாமஸோ பா⁴வ꞉ கார்யாரம்ப⁴ப்ரவ்ருʼத்தய꞉ ।
அஜ்ஞானினாம்ʼ ப்ரவர்தந்தே கர்மலோபஸ்ததோ த்³விஜா꞉ ॥ 234.25 ॥

நரகம்ʼ கர்மணாம்ʼ லோபாத்ப²லமாஹுர்மஹர்ஷய꞉ ।
தஸ்மாத³ஜ்ஞானினாம்ʼ து³꞉க²மிஹ சாமுத்ர சோத்தமம் ॥ 234.26 ॥

ஜராஜர்ஜரதே³ஹஶ்ச ஶிதி²லாவயவ꞉ புமான் ।
விசலச்சீ²ர்ணத³ஶனோ வலிஸ்னாயுஶிராவ்ருʼத꞉ ॥ 234.27 ॥

தூ³ரப்ரநஷ்டநயனோ வ்யோமாந்தர்க³ததாரக꞉ ।
நாஸாவிவரநிர்யாதரோமபுஞ்ஜஶ்சலத்³வபு꞉ ॥ 234.28 ॥

ப்ரகடீபூ⁴தஸர்வாஸ்தி²ர்னதப்ருʼஷ்டா²ஸ்தி²ஸம்ʼஹதி꞉ ।
உத்ஸன்னஜட²ராக்³னித்வாத³ல்பாஹாரோல்பசேஷ்டித꞉ ॥ 234.29 ॥

க்ருʼச்ச்²ரசங்க்ரமணோத்தா²னஶயனாஸனசேஷ்டித꞉ ।
மந்தீ³ப⁴வச்ச்²ரோத்ரநேத்ரக³லல்லாலாவிலானன꞉ ॥ 234.30 ॥

அனாயத்தை꞉ ஸமஸ்தைஶ்ச கரணைர்மரணோன்முக²꞉ ।
தத்க்ஷணே(அ)ப்யனுபூ⁴தாநாமஸ்மர்தா(அ)கி²லவஸ்துனாம் ॥ 234.31 ॥

ஸக்ருʼது³ச்சாரிதே வாக்யே ஸமுத்³பூ⁴தமஹாஶ்ரம꞉ ।
ஶ்வாஸகாஸாமயாயாஸஸமுத்³பூ⁴தப்ரஜாக³ர꞉ ॥ 234.32 ॥

அன்யேனோத்தா²ப்யதே(அ)ன்யேன ததா² ஸம்ʼவேஶ்யதே ஜரீ ।
ப்⁴ருʼத்யாத்மபுத்ரதா³ராணாமபமானபராக்ருʼத꞉ ॥ 234.33 ॥

ப்ரக்ஷீணாகி²லஶௌசஶ்ச விஹாராஹாரஸம்ʼஸ்ப்ருʼஹ꞉ ।
ஹாஸ்ய꞉ பரிஜனஸ்யாபி நிர்விண்ணாஶேஷபா³ந்த⁴வ꞉ ॥ 234.34 ॥

அனுபூ⁴தமிவான்யஸ்மிஞ்ஜன்மன்யாத்மவிசேஷ்டிதம் ।
ஸம்ʼஸ்மரன்யௌவனே தீ³ர்க⁴ம்ʼ நி꞉ஶ்வஸித்யதிதாபித꞉ ॥ 234.35 ॥

ஏவமாதீ³னி து³꞉கா²னி ஜராயாமனுபூ⁴ய ச ।
மரணே யானி து³꞉கா²னி ப்ராப்னோதி ஶ்ருʼணு தான்யபி ॥ 234.36 ॥

ஶ்லத²க்³ரீவாங்க்⁴ரிஹஸ்தோ(அ)த² ப்ராப்தோ வேபது²னா நர꞉ ।
முஹுர்க்³லானிபரஶ்சாஸௌ முஹுர்ஜ்ஞானப³லன்வித꞉ ॥ 234.37 ॥

ஹிரண்யதா⁴ன்யதயபா⁴ர்யாப்⁴ருʼத்யக்³ருʼஹாதி³ஷு ।
ஏதே கத²ம்ʼ ப⁴விஷ்யந்தீத்யதீவமமதாகுல꞉ ॥ 234.38 ॥

மர்மவித்³பி⁴ர்மஹாரோகை³꞉ க்ரகசைரிவ தா³ருணை꞉ ।
ஶரைரிவாந்தகஸ்யோக்³ரைஶ்சி²த்³யமானாஸ்தி²ப³ந்த⁴ன꞉ ॥ 234.39 ॥

பரிவர்தமானதாராக்ஷிஹஸ்தபாத³ம்ʼ முஹு꞉ க்ஷிபன் ।
ஸம்ʼஶுஷ்யமாணதால்வோஷ்ட²கண்டோ² கு⁴ரகு⁴ராயதே ॥ 234.40 ॥

நிருத்³த⁴கண்ட²தே³ஶீ(அ)பி உதா³னஶ்வாஸபீடி³த꞉ ।
தாபேன மஹதா வ்யாப்தஸ்த்ருʼஷா வ்யாப்தஸ்ததா² க்ஷுதா⁴ ॥ 234.41 ॥

க்லேஶாது³த்க்ராந்திமாப்னோதி யாம்யகிங்கரபீடி³த꞉ ।
தாபேன மஹாத வ்யாப்தஸ்த்ருʼஷா வ்யாப்தஸ்ததா² க்ஷுதா⁴ ॥ 234.42 ॥

ஏதான்யன்யானி சோக்³ராணி து³꞉கா²னி மரணே ந்ருʼணாம் ।
ஶ்ருʼணுத்⁴வம்ʼ த³ர்ஶம்ʼ யானி ப்ராப்யந்தே புருஷைர்ம்ருʼதை꞉ ॥ 234.43 ॥

யாம்யகிங்கரபாஶாதி³க்³ரஹணம்ʼ த³ண்ட³தாட³னம் ।
யமஸ்ய த³ர்ஶனம்ʼ சோக்³ரமுக்³ரமார்க³விலோகனம் ॥ 234.44 ॥

கரம்ப⁴வாலுகாவிஹ்நியந்த்ரஶஸ்த்ராதி³பீ⁴ஷணே ।
ப்ரத்யேகம்ʼ யாதனாயாஶ்ச யாதநாதி³ த்³விஜோத்தமா꞉ ॥ 234.45 ॥

க்ரகசை꞉பீட்³யமானானாம்ʼம்ருʼ(மூ)ஷாயாம்ʼ சாபி த்⁴மாப்யதாம் ।
குடா²ரை꞉ பாட்யமானானாம்பூ⁴மௌ சாபி நிக²ன்யதாம் ॥ 234.46 ॥

ஶூலேஷ்வாரோப்யமாணானாம்ʼ வ்யாக்⁴ரவக்த்ரே ப்ரவேஶ்யதாம் ।
க்³ருʼத்⁴ரை꞉ ஸம்ப⁴க்ஷ்யமாணானாம்ʼ த்³வீபிபி⁴ஶ்சோபபு⁴ஜ்யதாம் ॥ 234.47 ॥

க்வத்²யதாம்ʼ தைலமத்⁴யே ச க்லித்³யதாம்ʼ க்ஷாரகர்த³மே ।
உச்சந்நிபாத்யமானானாம்ʼ க்ஷிப்யதாம்ʼ க்ஷேபயந்த்ரகை꞉ ॥ 234.48 ॥

நரகே யானி து³꞉கா²னி பாபஹேதூத்³ப⁴வானி வை ।
ப்ராப்யந்தே நாரகைர்விப்ராஸ்தேஷாம்ʼ ஸங்க்²யா ந வித்³யதே ॥ 234.49 ॥

ந கேவலம்ʼ த்³விஜஶ்ரேஷ்டா² நரகே து³꞉க²பத்³த⁴தி꞉ ।
ஸ்வர்கே³(அ)பி பாதபீ⁴தஸ்ய க்ஷயிஷ்ணோர்னாஸ்தி நிர்வ்ருʼதி꞉ ॥ 234.50 ॥

புனஶ்ச க³ர்போ⁴ ப⁴வதி ஜாயதே ச புனர்னர꞉ ।
க³ர்பே⁴ விலீயதே பூ⁴யோ ஜாயமானோ(அ)ஸ்தமேதி ச ॥ 234.51 ॥

ஜாதமாத்ரஶ்ச ம்ரியதே பா³லபா⁴வே ச யௌவனே ।
யத்³யத்ப்ரீதிகரம்ʼ பும்ʼஸாம்ʼ வஸ்து விப்ரா꞉ ப்ரஜாயதே ॥ 234.52 ॥

ததே³வ து³꞉க²வ்ருʼக்ஷஸ்ய பீ³ஜத்வமுபக³ச்ச²தி ।
கலத்ரபுத்ரமித்ராதி³க்³ருʼஹக்ஷேத்ரத⁴நாதி³கை꞉ ॥ 234.53 ॥

க்ரியதே ந ததா² பூ⁴ரி ஸுக²ம்ʼ பும்ʼஸாம்ʼ யதா²(அ)ஸுக²ம் ।
இதி ஸம்ʼஸாரது³꞉கா²ர்கதாபதாபிதசேதஸாம் ॥ 234.54 ॥

விமுக்திபாத³பச்சா²யாம்ருʼதே குத்ர ஸுக²ம்ʼ ந்ருʼணாம் ।
தத³ஸ்ய த்ரிவித⁴ஸ்யாபி து³꞉க²ஜாதஸ்ய பண்டி³தை꞉ ॥ 234.55 ॥

க³ர்ப⁴ஜன்மஜராத்³யேஷு ஸ்தா²னேஷு ப்ரப⁴விஷ்யத꞉ ।
நிரஸ்தாதிஶயாஹ்லாத³ம்ʼ ஸுக²பா⁴வைகலக்ஷணம் ॥ 234.56 ॥

பே⁴ஷஜம்ʼ ப⁴க³வத்ப்ராப்திரேகா சா(ஆ)த்யந்திகீ மதா ।
தஸ்மாத்தத்ப்ராப்தயே யத்ன꞉ கர்தவ்ய꞉ பண்டி³தைர்னரை꞉ ॥ 234.57 ॥

தத்ப்ராப்திஹேதுர்ஜ்ஞானம்ʼ ச கர்ம சோக்தம்ʼ த்³விஜோத்தமா꞉ ।
ஆக³மோத்த²ம்ʼ விவேகாச்ச த்³விதா⁴ ஜ்ஞானம்ʼ ததோ²ச்யதே ॥ 234.58 ॥

ஶப்³த³ப்³ரஹ்மா(ஆ)க³மமயம்ʼ பரம்ʼ ப்³ரஹ்ம விவேகஜம் ।
அந்த⁴ம்ʼ தம இவாஜ்ஞானம்ʼ தீ³பவச்சேந்த்³ரியோத்³ப⁴வம் ॥ 234.59 ॥

யதா² ஸூர்யஸ்ததா² ஜ்ஞானம்ʼ யத்³வை விப்ரா விவேகஜம் ।
மனுரப்யாஹ வேதா³ர்த²ம்ʼ ஸ்ம்ருʼத்வா யன்முநிஸத்தமா꞉ ॥ 234.60 ॥

ததே³தச்ச்²ருயதாமத்ர ஸம்ப³ந்தே⁴ க³த³தோ மம ।
த்³வே ப்³ரஹ்மணீ வேதி³தவ்யே ஶப்³த³ப்³ரஹ்ம பரம்ʼ ச யத் ॥ 234.61 ॥

ஶப்³த³ப்³ரஹ்மணி நிஷ்ணாத꞉ பரம்ʼ ப்³ரஹ்மதி⁴க³ச்ச²தி ।
த்³வே வித்³யே வேதி³தவ்யே இதி சா(ஆ)த²ர்வணீ ஶ்ருதி꞉ ॥ 234.62 ॥

பரயா ஹ்யக்ஷரப்ராப்திர்ருʼக்³வேதா³தி³மயா(அ)பரா ।
யத்தத³வ்யக்தமஜரமசிந்த்யமஜமவ்யயம் ॥ 234.63 ॥

அநிர்தே³ஶ்யமரூபம்ʼ ச பாணிபாதா³த்³யஸம்ʼயுதம் ।
வித்தம்ʼ ஸர்வக³தம்ʼ நித்யம்ʼ பூ⁴தயோனிமகாரணம் ॥ 234.64 ॥

வ்யாப்யம்ʼ வ்யாப்யம்ʼ யத꞉ ஸர்வம்ʼ தத்³வை பஶ்யந்தி ஸூரய꞉ ।
தத்³ப்³ரஹ்ம பரமம்ʼ தா⁴ம தத்³வ்யேயம்ʼ மோக்ஷகாங்க்ஷிபி⁴꞉ ॥. 234.65 ॥

ஶ்ருதிவாக்யோதி³தம்ʼ ஸூக்ஷ்மம்ʼ தத்³விஷ்ணோ꞉ பரமம்ʼ பத³ம் ।
உத்பத்திம்ʼ ப்ரலயம்ʼ சைவ பூ⁴தாநாமக³திம்ʼ க³திம் ॥ 234.66 ॥

வேத்தி வித்³யாமவித்³யாம்ʼ ச ஸ வாச்யோ ப⁴க³வானிதி ।
ஜ்ஞானஶக்திப³லவைஶ்வர்யவீர்யதேஜாம்ʼஸ்யஶேஷத꞉ ॥ 234.67 ॥

ப⁴க³வச்ச²ப்³த³வாச்யானி ச ஸ வாச்யோ ப⁴க³வானிதி ।
ஜ்ஞானஶக்திப³லைஶ்வர்யவீர்யதேஜாம்ʼஸ்யஶேஷத꞉ ॥ 234.68 ॥

பூ⁴தேஷு ச ஸ ஸர்வாத்மா வாஸுதே³வஸ்தத꞉ ஸ்ம்ருʼத꞉ ।
உவாசேத³ம்ʼ மஹர்ஷிப்⁴ய꞉ புரா ப்ருʼஷ்ட꞉ ப்ரஜாபதி꞉ ॥ 234.69 ॥

நாமாவ்யாக்²யாமனந்தஸ்ய வாஸுதே³வஸ்ய தத்த்வத꞉ ।
பூ⁴தேஷு வஸதே யோ(அ)ந்தர்வஸந்த்யத்ர ச தானி யத் ॥

தா⁴தா விதா⁴தா ஜக³தாம்ʼ வாஸுதே³வஸ்தத꞉ ப்ரபு⁴꞉ ॥ 234.70 ॥

ஸஸர்வபூ⁴தப்ரக்ருʼதிர்கு³ணாம்ʼஶ்ச, தோ³ஷாம்ʼஶ்ச ஸர்வான்ஸ(ந)கு³ணோ ஹ்யதீத꞉ ।
அதீதஸர்வாவரணோ(அ)கி²லாத்மா, தேனா(ஆ)வ்ருʼதம்ʼ யத்³ப⁴வனாந்தராலம் ॥ 234.71 ॥

ஸமஸ்தகல்யாணகு³ணாத்மகோ ஹி, ஸ்வஶக்திலேஶாத்³ருʼதபூ⁴தஸர்க³꞉ ।
இச்சா²க்³ருʼஹீதாபி⁴மதோருதே³ஹ꞉, ஸம்ʼஸாதி⁴தாஶேஷஜக³த்³தி⁴தோ(அ)ஸௌ ॥ 234.72 ॥

தேஜோப³லைஶ்வர்யமஹாவரோத⁴꞉, ஸ்வவீர்யஶக்த்யாதி³கு³ணைகராஶி꞉ ।
பர꞉ பராணாம்ʼ ஸகலா ந யத்ர, க்லேஶாத³ய꞉ ஸந்தி பராபரேஶே ॥ 234.73 ॥

ஸ ஈஶ்வரோ வ்யஷ்டிஸமஷ்டிரூபோ(அ)வ்யக்தஸ்வரூப꞉ ப்ரகடஸ்வரூப꞉ ।
ஸர்வேஶ்வர꞉ ஸர்வத்³ருʼக்ஸர்வவேத்தா, ஸமஸ்தஶக்தி꞉ பரமேஶ்வராக்²ய꞉ ॥ 234.74 ॥

ஸஞ்ஜ்ஞாயதே யேன தத³ஸ்ததோ³ஷம்ʼ ஶுத்³த⁴ம்ʼ பரம்ʼ நிர்மலமேகரூபம் ।
ஸந்த்³ருʼஶ்யதே வா(ஆ)ப்யத² க³ம்யதே வா,தஜ்ஜ்ஞானமஜ்ஞானமதோ(அ)ன்யது³க்தம் ॥ 234.75 ॥

இதி ஶ்ரீமஹாபுராணே ஆதி³ப்³ராஹ்மே வ்யாஸர்ஷிஸம்ʼவாத³ ஆத்யந்திகலயநிரூபணம்ʼ நாம
சதுஸ்த்ரிம்ʼஶத³தி⁴கத்³விஶததமோ(அ)த்⁴யாய꞉ ॥ 234 ॥

அத்⁴யாய꞉ 235 (127)
யோகா³ப்⁴யாஸநிரூபணம்
முனய ஊசு꞉
இதா³னீம்ʼ ப்³ரூஹி யோக³ம்ʼ ச து³꞉க²ஸம்ʼயோக³பே⁴ஷஜம் ।
யம்ʼ விதி³த்வா(அ)வ்யயம்ʼ தத்ர யுஞ்ஜாம꞉ புருஷோத்தமம் ॥ 235.1 ॥

ஶ்ருத்வா ஸ வசனம்ʼ தேஷாம்ʼ குஷ்ணத்³வைபாயனஸ்ததா³ ।
அப்³ரவீத்பரமப்ரீதோ யோகீ³ யோக³விதா³ம்ʼ வர꞉ ॥ 235.2 ॥

யோக³ம்ʼ வக்ஷ்யாமி போ⁴ விப்ரா꞉ ஶ்ருʼணுத்⁴வம்ʼ ப⁴வநாஶனம் ।
யமப்⁴யஸ்யா(ஆ)ப்னு யாத்³யோகீ³ மோக்ஷம்ʼ பரமது³ர்லப⁴ம் ॥ 235.3 ॥

ஶ்ருத்வா(ஆ)தௌ³ யோக³ஶாஸ்த்ராணி கு³ருமாராத்⁴ய ப⁴க்தித꞉ ।
இதிஹாஸம்ʼ புராணம்ʼ ச வேதா³ம்ʼஶ்சைவ விசக்ஷண꞉ ॥ 235.4 ।
ஆஹாரம்ʼ யோக³தோ³ஷாம்ʼஶ்ச தே³ஶகாலம்ʼ ச பு³த்³தி⁴மான் ।
ஜ்ஞாத்வா ஸமப்⁴யஸேத்³யோக³ம்ʼ நிர்த்³வத்³வோ நிஷ்பரிக்³ரஹ꞉ ॥ 235.5 ॥

பு⁴ஞ்ஜன்ஸக்தும்ʼ யவாகூ³ம்ʼ ச தக்ரமூலப²லம்ʼ பய꞉ ।
யாவகம்ʼ கணபிண்யாகமாஹாரம்ʼ யோக³ஸாத⁴னம் ॥ 235.6 ॥

ந மனோவிகலே த்⁴மாதே ந ஶ்ராந்தே க்ஷுதி⁴தே ததா² ।
ந த்³வந்த்³வே ந ச ஶீதே ச ந சோஷ்ணே நானிலாத்மகே ॥ 235.7 ॥

ஸஶப்³தே³ ந ஜலாப்⁴யாஸே ஜீர்ணகோ³ஷ்டே² சதுஷ்பதே² ।
ஸரீஸ்ருʼபே ஶ்மஶானே ச ந நத்³யந்தே(அ)க்³நிஸம்ʼநிதௌ⁴ ॥ 235.8 ॥

ந சைத்யே ந ச வல்மீகே ஸப⁴யே கூபஸம்ʼநிதை⁴ ।
ந ஶுஷ்கபர்ணனிசயே யோக³ம்ʼ யுஞ்ஜீத கர்ஹிசித் ॥ 235.9 ॥

தே³ஶானேதானநாத்³ருʼத்ய மூட⁴த்வாத்³யோ யுனக்தி வை ।
ப்ரவக்ஷ்யே தஸ்ய யே தோ³ஷா ஜாயந்தே விக்⁴னகாரகா꞉ ॥ 235.10 ॥

பா³தி⁴ர்யம்ʼ ஜட³தா லோப꞉ ஸ்ம்ருʼதேர்மூகத்வமந்த⁴தா ।
ஜ்வரஶ்ச ஜாயதே ஸத்³யஸ்தத்³வத³ஜ்ஞானஸம்ப⁴வ꞉ ॥ 235.11 ॥

தஸ்மாத்ஸர்வாத்மனா கார்யா ரக்ஷா யோக³விதா³ ஸதா³ ।
த⁴ர்மார்த²காமமோக்ஷணாம்ʼ ஶரீரம்ʼ ஸாத⁴னம்ʼ யத꞉ ॥ 235.12 ॥

ஆஶ்ரமே விஜனே கு³ஹ்யே நி꞉ஶப்³தே³ நிர்ப⁴யே நகே³ ।
ஶூன்யாகா³ரே ஶுசௌரம்யே சைகாந்தே தே³வதாலயே ॥ 235.13 ॥

ரஜன்யா꞉ பஶ்சிமே யாமே பூர்வே ச ஸுஸமாஹித꞉ ।
பூர்வாஹ்ணே மத்⁴யமே சாஹ்னி யுக்தாஹாரோ ஜிதேந்த்³ரிய꞉ ॥ 235.14 ॥

ஆஸீன꞉ ப்ராங்முகோ² ரம்ய ஆஸனே ஸுக²நிஶ்சலே ।
நாதிநீசே ந சோச்ச்²ரிதே நிஸ்ப்ருʼஹ꞉ ஸத்யவாக்ஷுசி꞉ ॥ 235.15 ॥

யுக்தநித்³ரோ ஜிதக்ரோத⁴꞉ ஸர்வபூ⁴தஹிதே ரத꞉ ।
ஸர்வத்³வந்த்³வஸஹோ தீ⁴ர꞉ ஸமகாயாங்க்⁴ரிமஸ்தக꞉ ॥ 235.16 ॥

நாபௌ⁴ நிதா⁴ய ஹஸ்தௌ த்³வௌ ஶாந்த꞉ பத்³மாஸனே ஸ்தி²த꞉ ।
ஸம்ʼஸ்தா²ப்ய த்³ருʼஷ்டிம்ʼ நாஸாக்³ரே ப்ராணானாயம்ய வாக்³யத꞉ ॥ 235.17 ॥

ஸமாஹ்ருʼத்யேந்த்³ரியக்³ராமம்ʼ மனஸா ஹ்ருʼத³யே முனி꞉ ।
ப்ரணவம்ʼ தீ³ர்க⁴முத்³யம்ய ஸம்ʼவ்ருʼதாஸ்ய꞉ ஸுநிஶ்சல꞉ ॥ 235.18 ॥

ரஜஸா தமஸோ வ்ருʼத்திம்ʼ ஸத்த்வேன ரஜஸஸ்ததா² ।
ஸஞ்சா²த்³ய நிர்மலம்ʼ ஶாந்தே ஸ்தி²த꞉ ஸம்ʼவ்ருʼதலோசன꞉ ॥ 235.19 ॥

ஹ்ருʼத்பத்³மகோடரே லீனம்ʼ ஸர்வவ்யாபி நிரஞ்ஜனம் ।
யுஞ்ஜீத ஶாந்தே ஸ்தி²த꞉ ஸம்ʼவ்ருʼதலோசன꞉ ॥ 235.20 ॥

கரணேந்த்³ரியபூ⁴தானி க்ஷேத்ரஜ்ஞே ப்ரத²மம்ʼ ந்யஸேத் ।
க்ஷேத்ரஜ்ஞஶ்ச பரே யோஜ்யஸ்ததோ யுஞ்ஜதி யோக³வித் ॥ 235.21 ॥

மனோ யஸ்யாந்தமப்⁴யேதி பரமாத்மனி சஞ்சலம் ।
ஸந்த்யஜ்ய விஷயாம்ʼஸ்தஸ்ய யோக³ஸித்³தி⁴꞉ ப்ரகாஶிதா ॥ 235.22 ॥

யதா³ நிர்விஷயம்ʼ சித்தம்ʼ பரே ப்³ரஹ்மணி லீயதே ।
ஸமாதௌ⁴ யோக³யுக்தஸ்ய ததா³(அ)ப்⁴யேதி பரம்ʼ பத³ம் ॥ 235.23 ॥

அஸம்ʼஸக்தம்ʼ யதா³ சித்தம்ʼ யோகி³ன꞉ ஸர்வகர்மஸு ।
ப⁴வத்யானந்த³மாஸாத்³ய ததா³ நிர்வாணம்ருʼச்ச²தி ॥ 235.24 ॥

ஶுத்³த⁴ம்ʼ தா⁴மத்ரயாதீதம்ʼ துர்யாக்²யம்ʼ புருஷோத்தமம் ।
ப்ராப்ய யோக³ப³லாத்³யோகீ³ முச்யதே நாத்ர ஸம்ʼஶய꞉ ॥ 235.25 ॥

நி꞉ஸ்ப்ருʼஹ꞉ ஸர்வகாமேப்⁴ய꞉ ஸர்வத்ர ப்ரியத³ர்ஶன꞉ ।
ஸர்வத்ராநித்யபு³த்³தி⁴ஸ்து யோகீ³ முச்யேத நான்யதா² ॥ 235.26 ॥

இந்த்³ரியாணி ந ஸேவேன வைராக்³யேண ச யோக³வித் ।
ஸதா³ சாப்⁴யாஸயோகே³ன முச்யதே நாத்ர ஸம்ʼஶய꞉ ॥ 235.27 ॥

ந ச பத்³மாஸநாத்³யோகோ³ ந நாஸாக்³ரநிரீக்ஷணாத் ।
மனஸஶ்சேந்த்³ரியாணாம்ʼ ச ஸம்ʼயோகோ³ யோக³ உச்யதே ॥ 235.28 ॥

ஏவம்ʼ மயா முநிஶ்ரேஷ்டா² யோக³꞉ ப்ரோக்தோ விமுக்தித³꞉ ।
ஸம்ʼஸாரமோக்ஷஹேதுஶ்ச கிமன்யச்ச்²ரோதுமிச்ச²த² ॥ 235.29 ॥

லோமஹர்ஷண உவாச
ஶ்ருத்வா தே வசனம்ʼ தஸ்ய ஸாது⁴ ஸாத்⁴விதி சாப்³ருவன் ।
வ்யாஸம்ʼ ப்ரஶஸ்ய ஸம்பூஜ்ய புன꞉ ப்ரஷ்டும்ʼ ஸமுத்³யதா꞉ ॥ 235.30 ॥

இதி ஶ்ரீமஹாபுராணே ஆதி³ப்³ராஹ்மே வ்யாஸர்ஷிஸம்ʼவாதே³ யோகா³ப்⁴யாஸநிரூபணம்ʼ நாம
பஞ்சத்ரிம்ʼஶத³தி⁴கத்³விஶததமோ(அ)த்⁴யாய꞉ ॥ 235 ॥

அத்⁴யாய꞉ 236 (128)
ஸாங்க்²யயோக³நிரூபணம்
முனய ஊசு꞉
தவ வக்த்ராப்³தி⁴ஸம்பூ⁴தமம்ருʼதம்ʼ வாங்மயம்ʼ முனே ।
பிப³தாம்ʼ நோ த்³விஜஶ்ரேஷ்ட² ந ந்ருʼப்திரிஹ த்³ருʼஶ்யதே ॥ 236.1 ॥

தஸ்மாத்³யோக³ம்ʼ முனே ப்³ரூஹி விஸ்தரேண விமுக்தித³ம் ।
ஸாங்க்²யம்ʼ ச த்³விபதா³ம்ʼ ஶ்ரேஷ்ட² ஶ்ரோதுமிச்சா²மஹே வயம் ॥ 236.2 ॥

ப்ரஜ்ஞாவாஞ்ஶ்ரோத்ரியோ யஜ்வா க்²யாத꞉ ப்ராஜ்ஞோ(அ)னஸூயக꞉ ।
ஸத்யத⁴ர்மமதிர்ப்³ரஹ்மன்கத²ம்ʼ ப்³ரஹ்மாதி⁴க³ச்ச²தி ॥ 236.3 ॥

தபஸா ப்³ரஹ்மசர்யேண ஸர்வத்யாகே³ன மேத⁴யா ।
ஸாங்க்²யே வா யதி³ வா யோக³ ஏதத்ப்ருʼஷ்டோ வத³ஸ்வ ந꞉ ॥ 236.4 ॥

மனஸஶ்சேந்த்³ரியாணாம்ʼ ச யதை²காக³ய்ரமவாப்யதே ।
யேனோபாயேன புருஷஸ்தத்த்வம்ʼ வ்யாக்²யாதுமர்ஹஸி ॥ 236.5 ॥

வ்யாஸ உவாச
நான்யத்ர ஜ்ஞானதபஸோர்னான்யத்ரேந்த்³ரியநிக்³ரஹாத் ।
நான்யத்ர ஸர்வஸந்த்யாகா³த்ஸித்³தி⁴ம்ʼ விந்த³தி கஶ்சன ॥ 236.6 ॥

மஹாபூ⁴தானி ஸர்வாணி பூர்வஸ்ருʼஷ்டி꞉ ஸ்வயம்பு⁴வ꞉ ।
பூ⁴யிஷ்ட²ம்ʼ ப்ராணப்⁴ருʼத்³க்³ராமே நிவிஷ்டானி ஶரீரிஷு ॥ 236.7 ॥

பூ⁴மேர்தே³ஹோ ஜலாத்ஸ்னேஹோ ஜ்யோதிஷஶ்சக்ஷுஷீ ஸ்ம்ருʼதே ।
ப்ராணாபாநாஶ்ரயோ வாயு꞉கோஷ்டா²காஶம்ʼ ஶரீரிணாம் ॥ 236.8 ॥

க்ராந்தௌ விஷ்ணுர்ப³லே ஶக்ர꞉ கோஷ்டே²(அ)க்³நிர்போ⁴க்துமிச்ச²தி ।
கர்ணயோ꞉ ப்ரதி³ஶ꞉ ஶ்ரோத்ரே ஜிஹ்வாயாம்ʼ வாக்ஸரஸ்வதீ ॥ 236.9 ॥

கர்ணௌ த்வக்சக்ஷுஷீ ஜிஹ்வா நாஸிகா சைவ பஞ்சமீ ।
த³ஶ தானீந்த்³ரியோக்தானி த்³வாராண்யாஹாரஸித்³த⁴யே ॥ 236.10 ॥

ஶப்³த³ஸ்பர்ஶௌ ததா² ரூபம்ʼ ரஸம்ʼ க³ந்த⁴ம்ʼ ச பஞ்சமம் ।
இந்த்³ரியார்தா²ன்ப்ருʼத²க்³வித்³யாதி³ந்த்³ரியேப்⁴யஸ்து நித்யதா³ ॥ 236.11 ॥

இந்த்³ரியாணி மனோ யுங்க்தே அவஶ்யா(ஶா)நிவ ராஜின꞉(ல꞉) ।
மனஶ்சாபி ஸதா³ யுங்க்தே பூ⁴தாத்மா ஹ்ருʼத³யாஶ்ரித꞉ ॥ 236.12 ॥

இந்த்³ரியாணாம்ʼ ததை²வைஷாம்ʼ ஸர்வேஷாமீஶ்வரம்ʼ மன꞉ ।
நியமே ச விஸர்கே³ ச பூ⁴தாத்மா மனஸஸ்ததா² ॥ 236.13 ॥

இந்த்³ரியாணீந்த்³ரியார்த²ஶ்ச ஸ்வபா⁴வஶ்சேதனா மன꞉ ।
ப்ராணாபானௌ ச ஜீவஶ்ச நித்யம்ʼ தே³ஹேஷு தே³ஹினாம் ॥ 236.14 ॥

ஆஶ்ரயோ நாஸ்தி ஸத்த்வஸ்ய கு³ணஶப்³தோ³ ந சேதனா꞉ ।
ஸத்த்வம்ʼ ஹி தேஜ꞉ ஸ்ருʼஜதி ந கு³ணான்வை கத²ஞ்சன ॥ 236.15 ॥

ஏவம்ʼ ஸப்தத³ஶம்ʼ தே³ஹம்ʼ வ்ருʼதம்ʼ ஷோட³ஶபி⁴ர்கு³ணை꞉ ।
மனீஷீ மனஸா விப்ரா꞉ பஶ்யத்யாத்மானமாத்மனி ॥ 236.16 ॥

ந ஹ்யம்ʼ சக்ஷுஷா து³ஶ்யோ ந ச ஸர்வைரபீந்த்³ரியை꞉ ।
மனஸா து ப்ரதீ³ப்தேன மஹானாத்மா ப்ரகஶதே ॥ 236.17 ॥

அஶப்³த³ஸ்பர்ஶரூபம்ʼ தச்ச(ச்சா)ரஸாக³ந்த⁴மவ்யயம் ।
அஶரீரம்ʼ ஶரீரே ஸ்வே நிரீக்ஷேத நிரிந்த்³ரியம் ॥ 236.18 ॥

அவ்யக்தம்ʼ ஸர்வதே³ஹேஷு மர்த்யேஷு பரமார்சிதம் ।
யோ(அ)னுபஶ்யதி ஸ ப்ரேத்ய கல்பதே ப்³ரஹ்மபூ⁴யத꞉ ॥ 236.19 ॥

வித்³யாவினயஸம்பன்னப்³ராஹ்மணே க³வி ஹஸ்தினி ।
ஶுனி சைவ ஶ்வபாகே ச பண்டி³தா꞉ ஸமத³ர்ஶின꞉ ॥ 236.20 ॥

ஸ ஹி ஸர்வேஷு பூ⁴தேஷு ஜங்க³மேஷு த்⁴ருவேஷு ச ।
வஸத்யேகோ மஹானாத்மா யேன ஸர்வமித³ம்ʼ ததம் ॥ 236.21 ॥

ஸர்வபூ⁴தேஷு சா(ஆ)த்மானம்ʼ ஸர்வபூ⁴தானி சா(ஆ)த்மனி ।
யதா³ பஶ்யதி பூ⁴தாத்மா ப்³ரஹ்ம ஸம்பத்³யதே ததா³ ॥ 236.22 ॥

யாவானாத்மனி வேதா³(ஆ)த்மா தாவானாத்மா பராத்மனி ।
ய ஏவம்ʼ ஸததம்ʼ வேத³ ஸோ(அ)ம்ருʼதத்வாய கல்பதே ॥ 236.23 ॥

ஸர்வபூ⁴தாத்மபூ⁴தஸ்ய ஸர்வபூ⁴தஹிதஸ்ய ச ।
தே³வாபி மார்கே³ முஹ்யந்தி அபத³ஸ்ய பதை³ஷிண꞉ ॥ 236.24 ॥

ஶகுந்தாநாமிவா(ஆ)காஶே மத்ஸ்யாநாமிவ சோத³கே ।
யதா² க³திர்ன த்³ருʼஶ்யேன ததா² ஜ்ஞானவிதா³ம்ʼ க³தி꞉ ॥ 236.25 ॥

கால꞉ பசதி பூ⁴தானி ஸர்வாண்யேவா(ஆ)த்மனா(ஆ)த்மனி ।
யஸ்மிஸ்து பச்யதே காலஸ்தன்ன வேதே³ஹ கஶ்சன ॥ 236.26 ॥

ந தது³ர்த்⁴வம்ʼ ந திர்யக்ச நாதோ⁴ ந ச புன꞉ புன꞉ ।
ந மத்⁴யே ப்ரதிக்³ருʼஹ்ணீதே நைவ கிஞ்சின்ன கஶ்சன ॥ 236.27 ॥

ஸர்வே தத்ஸ்தா² இமே லோகா பா³ஹ்யமேஷாம்ʼ ந கிஞ்சன ।
யத்³யப்யக்³ரே ஸமாக³ச்சே²த்³யதா பா³ணோ கு³ணச்யுத꞉ ॥ 236.28 ॥

நைவாந்தம்ʼ காரணஸ்யேயாத்³யத்³யபி ஸ்யான்மனோஜவ꞉ ।
தஸ்மாத்ஸூக்ஷ்மதரம்ʼ நாஸ்தி நாஸ்தி ஸ்தூ²லதரம்ʼ ததா² ॥ 236.29 ॥

ஸர்வத꞉ பாணிபாத³ம்ʼ தத்ஸர்வதோ(அ)க்ஷிஶிரோமுக²ம் ।
ஸர்வத꞉ஶ்ருதிமல்லோகே ஸர்வமாவ்ருʼத்ய திஷ்ட²தி ॥ 236.30 ॥

ததே³வாணோரணுதரம்ʼ தன்மஹத்³ப்⁴யோ மஹத்தரம் ।
தத³ந்த꞉ ஸர்வபூ⁴தானாம்ʼ த்⁴ருவம்ʼ திஷ்ட²ன்ன த்³ருʼஶ்யதே ॥ 236.31 ॥

அக்ஷரம்ʼ ச க்ஷரம்ʼ சைவ த்³வேதா⁴ பா⁴வோ(அ)யமாத்மன꞉ ।
க்ஷக꞉ ஸர்வேஷு பூ⁴தேஷு தி³வ்யம்ʼ த்வம்ருʼதமக்ஷரம் ॥ 236.32 ॥

நவத்³வாரம்ʼ புரம்ʼ க்ருʼத்வா ஹம்ʼஸோ ஹி நியதோ வஶீ ।
ஈத்³ருʼஶ꞉ ஸர்வபூ⁴தஸ்ய ஸ்தா²வரஸ்ய சரஸ்ய ச ॥ 236.33 ॥

ஹானேநாபி⁴விகல்பானாம்ʼ நராணாம்ʼ ஸஞ்சயேன ச ।
ஶரீராணாமஜஸ்யா(ஆ)ஹுர்ஹம்ʼஸத்வம்ʼ பாரத³ர்ஶின꞉ ॥ 236.34 ॥

ஹம்ʼஸோக்தம்ʼ ச க்ஷரம்ʼ சைவ கூடஸ்த²ம்ʼ யத்தத³க்ஷரம் ।
தத்³வித்³வானக்ஷரம்ʼ ப்ராப்ய ஜஹாதி ப்ராணஜன்மனீ ॥ 236.35 ॥

வ்யாஸ உவாச
ப⁴வதாம்ʼ ப்ருʼச்ச²தாம்ʼ விப்ரா யதா²வதி³ஹ தத்த்வத꞉ ।
ஸாங்க்²யம்ʼ ஜ்ஞானேன ஸம்ʼயுக்தம்ʼ ததே³தத்கீர்திதம்ʼ மயா ॥ 236.36 ॥

யோக³க்ருʼத்யம்ʼ து போ⁴ விப்ரா꞉ கீர்தயிஷ்யாம்யத꞉ பரம் ।
ஏகத்வம்ʼ பு³த்³தி⁴மனஸோரிந்த்³ரியாணாம்ʼ ச ஸர்வஶ꞉ ॥ 236.37 ॥

ஆத்மனோ வ்யாபினோ ஜ்ஞானம்ʼ ஜ்ஞானமேதத³த்துமம் ।
ததே³தது³பஶாந்தேன தா³ந்தேனாத்⁴யாத்மஶீலினா ॥ 236.38 ॥

ஆத்மாராமேண பு³த்³தே⁴ன போ³த்³த⁴வ்யம்ʼ ஶுசிகர்மணா ।
யோக³தோ³ஷான்ஸமுச்சி²த்³ய பஞ்ச யான்கவயோ விது³꞉ ॥ 236.39 ॥

காமம்ʼ க்ரோத³ம்ʼ ச லோப⁴ம்ʼ ச ப⁴யம்ʼ ஸ்வப்னம்ʼ பஞ்சமம் ।
க்ரோத⁴ம்ʼ ஶமேன ஜயதி காமம்ʼ ஸங்கல்பவர்ஜனாத் ॥ 236.40 ॥

ஸத்த்வஸம்ʼஸேவநாத்³தீ⁴ரோ நித்³ராமுச்சே²த்துமர்ஹதி ।
த்⁴ருʼத்யா ஶிஶ்னோத³ரம்ʼ ரக்ஷேத்பாணிபாத³ம்ʼ ச சக்ஷுஷா ॥ 236.41 ॥

சக்ஷு꞉ ஶ்ரோத்ரம்ʼ ச மனஸா மனோ வாசம்ʼ ச கர்மணா ।
அப்ரமாதா³த்³ப⁴யம்ʼ ஜஹ்யத்³த³ம்ப⁴ம்ʼ ப்ராஜ்ஞோபஸேவனாத் ॥ 236.42 ॥

ஏவமேதான்யோக³தோ³ஷாஞ்ஜயேந்நித்யமதந்த்³ரித꞉ ।
அக்³னீம்ʼஶ்ச ப்³ராஹ்மணாம்ʼஶ்சாத² தே³வதா꞉ ப்ரணமேத்ஸதா³ ॥ 236.43 ॥

வர்ஜயேது³த்³த⁴தாம்ʼ வாசம்ʼ ஹிம்ʼஸாயுக்தாம்ʼ மனோனுகா³ம் ।
ப்³ரஹ்மதேஜோமயம்ʼ ஶுக்ரம்ʼ யஸ்ய ஸர்வமித³ம்ʼ ஜக³த் ॥ 236.44 ॥

ஏதஸ்ய பூ⁴தபூ⁴தஸ்ய த்³ருʼஷ்டம்ʼ ஸ்தா²வரஜங்க³மம் ।
த்⁴யாயனமத்⁴யயனம்ʼ தா³னம்ʼ ஸத்யம்ʼ ஹ்ரீரார்ஜவம்ʼ க்ஷமா ॥ 236.45 ॥

ஶௌசம்ʼ சைவா(ஆ)த்மன꞉ ஶுத்³தி⁴ரிந்த்³ரயாணாம்ʼ ச நிக்³ரஹ꞉ ।
ஏதைர்விவர்க⁴தே தேஜ꞉ பாப்மானம்ʼ சாபகர்ஷதி ॥ 236.46 ॥

ஸம꞉ ஸர்வேஷு பூ⁴தேஷு லப்⁴யாலப்⁴யேன வர்தயன்
தூ⁴தபாப்மா து தேஜஸ்வீ லக்⁴வாஹாரோ ஜிதேந்த்³ரிய꞉ ॥ 236.47 ॥

தாமத்ரதௌ⁴ வஶே க்ருʼத்வா நிஷேவேத்³ப்³ரஹ்மண꞉ பத³ம் ।
மனஸஶ்சேந்த்³ரியாணாம்ʼ ச க்ருʼத்வைகாக்³ரயம்ʼ ஸமாஹித꞉ ॥ 236.48 ॥

பூர்வராத்ரே பரார்தே⁴ ச தா⁴ரயேன்மன ஆத்மன꞉ ।
ஜந்தோ꞉ பஞ்சேந்த்³ரியஸ்யாஸ்ய யத்³யேகம்ʼ க்லின்னமிந்த்³ரியம் ॥ 236.49 ॥

ததோ(அ)ஸ்ய ஸ்ரவதி ப்ரஜ்ஞா கி³ரே꞉ பாதா³தி³வோத³கம் ।
மனஸ꞉ பூர்வமாத³த்³யாத்கூர்மாணாமிவ மத்ஸ்யஹா ॥ 236.50 ॥

தத꞉ ஶ்ரோத்ரம்ʼ ததஶ்சக்ஷுர்ஜிஹ்வா க்⁴ராணம்ʼ ச யோக³வித் ।
தத ஏதானி ஸம்ʼயம்ய மனஸி ஸ்தா²பயேத்³யதி³ ॥ 236.51 ॥

ததை²வாபோஹ்ய ஸங்கல்பான்மனோ ஹ்யாத்மனி தா⁴ரயேத் ।
பஞ்சேந்த்³ரியாணி மனஸி ஹ்ருʼதி³ ஸம்ʼஸ்தா²பயேத்³யதி³ ॥ 236.52 ॥

யதை³தான்யவதிஷ்ட²ந்தே மன꞉ ஷஷ்டா²னி சா(ஆ)த்மனி ।
ப்ரஸீத³ந்தி ச ஸம்ʼஸ்தா²யாம்ʼ ததா³ ப்³ரஹ்ம ப்ரகாஶதே ॥ 236.53 ॥

விதூ⁴ம இவ தீ³ப்தார்சிராக³த்ய இவ தீ³ப்திமான் ।
வைத்³யுதோ(அ)க்³நிரிவா(ஆ)காஶே பஶ்யந்த்யாத்மானமாத்மனி ॥ 236.54 ॥

ஸர்வ தத்ர து ஸர்வத்ர வ்யாபகத்வாச்ச த்³ருʼஶ்யதே ।
தம்ʼ பஶ்யந்தி மஹாத்மானோ ப்³ராஹ்மணா யே மனீஷிண꞉ ॥ 236.55 ॥

த்⁴ருʼதிமந்தோ மஹாப்ராஜ்ஞா꞉ ஸர்வபூ⁴தஹிதே ரதா꞉ ।
ஏவம்ʼ பரிமிதம்ʼ காலமாசரன்ஸம்ʼஶிதவ்ரத꞉ ॥ 236.56 ॥

ஆஸீனோ ஹி ரஹஸ்யேகோ க³ச்சே²த³க்ஷரஸாம்யதாம் ।
ப்ரமோஹோ ப்⁴ரம ஆவர்தோ க்⁴ராணம்ʼ ஶ்ரவணத³ர்ஶனே ॥ 236.57 ॥

அத்³பு⁴தானி ரஸ꞉ ஸ்பர்ஶ꞉ ஶீதோஷ்ணமாருதாக்ருʼதி꞉ ।
ப்ரதிபா⁴னுபஸர்கா³ஶ்ச ப்ரதிஸங்க்³ருʼஹ்ய யோக³த꞉ ॥ 236.58 ॥

தாம்ʼஸ்தத்த்வவித³நாத்³ருʼத்ய ஸாம்யேனைவ நிவர்தயேத் ।
குர்யாத்பரிசயம்ʼ யோகே³ த்ரைலோக்யே நியதோ முனி꞉ ॥ 236.59 ॥

கி³ரிஶ்ருʼங்கே³ ததா² சைத்யே வ்ருʼக்ஷமூலேஷு யோஜயேத் ।
ஸம்ʼநியம்யேந்த்³ரியக்³ராமம்ʼ கோஷ்டே² பா⁴ண்ட³மனா இவ ॥ 236.60 ॥

ஏகாக்³ரம்ʼ சிந்தயேந்நித்யம்ʼ யோகா³ன்னோத்³விஜதே மன꞉ ।
யேனோபயேன ஶக்யேத நியந்தும்ʼ சஞ்சலம்ʼ மன꞉ ॥ 236.61 ॥

தத்ர யுக்தோ நிஷேவேத ந சைவ விசலேத்தத꞉ ।
ஶூன்யாகா³ராணி சைகாக்³ரோ நிவாஸார்த²முபக்ரமேத் ॥ 236.62 ॥

நாதிவ்ரஜேத்பரம்ʼ வாசா கர்மணா மனஸா(அ)பி வா ।
உபேக்ஷகோ யதா²ஹாரோ லப்³தா⁴லப்³த⁴ஸமோ ப⁴வேத் ॥ 236.63 ॥

யஶ்சைனமபி⁴னந்தே³த யஶ்சைனமபி⁴வாத³யேத் ।
ஸமஸ்தயோஶ்சாப்யுப⁴யோர்நாபி⁴த்⁴யாயேச்சு²பா⁴ஶுப⁴ம் ॥ 236.64 ॥

ந ப்ரஹ்ருʼஷ்யேன லாபே⁴ஷு நாலாபே⁴ஷு ச சிந்தயேத் ।
ஸம꞉ ஸர்வேஷு பூ⁴தேஷு ஸத⁴ர்மா மாதரிஶ்வன꞉ ॥ 236.65 ॥

ஏவம்ʼ ஸ்வஸ்தா²த்மன꞉ ஸாதோ⁴꞉ ஸர்வத்ர ஸமத³ர்ஶின꞉ ।
ஷண்மாஸாந்நித்யயுக்தஸ்ய ஶப்³த³ப்³ரஹ்மபி⁴வர்ததே ॥ 236.66 ॥

வேத³னார்தான்பராந்த்³ருʼஷ்ட்வா ஸமலஷ்டாஶ்மகாஞ்சன꞉ ।
ஏவம்ʼ து நிரதோ மார்க³ம்ʼ விரமேன்ன விமீஹித꞉ ॥ 236.67 ॥

அபி வர்ணாவக்ருʼஷ்டஸ்து நாரீ வா த⁴ர்மகாங்க்ஷிணீ ।
தாவப்யேதேன மார்கே³ண க³ச்சே²தாம்ʼ பரமாம்ʼ க³திம் ॥ 236.68 ॥

அஜம்ʼ புராணமஜரம்ʼ ஸனாதனம்ʼ, யமிந்த்³ரியாதிக³மகோ³சரம்ʼ த்³விஜா꞉ ।
அவேக்ஷ்ய சேமாம்ʼ பரமேஷ்டி²ஸாம்யதாம்ʼ, ப்ரயாந்த்யனாவ்ருʼத்திக³திம்ʼ மனீஷிண꞉ ॥ 236.69 ॥

இதி ஶ்ரீமஹாபுராணே ஆதி³ப்³ராஹ்மே வ்யாஸர்ஷிஸம்ʼவாதே³ ஸாங்க்²யயோக³நிரூபணம்ʼ நாம
பஞ்சத்ரிம்ʼஶத³தி⁴கத்³விஶததமோத்⁴யாய꞉ ॥ 236 ॥

அத்⁴யாய꞉ 237 (129)
ஜ்ஞானினாம்ʼ மோக்ஷப்ராப்திநிரூபணம்
முனய ஊசு꞉
யத்³யேவம்ʼ வேத³வசனம்ʼ குரு கர்ம த்யஜேதி ச ।
காம்ʼ தி³ஶம்ʼ வித்³யயா யாந்தி காம்ʼ ச க³ச்ச²ந்தி கர்மணா ॥ 237.1 ॥

ஏதத்³வை ஶ்ரோதுமிச்ச²மஸ்தத்³ப⁴வான்ப்ரப்³ரவீது ந꞉ ।
ஏதத³ன்யோன்யவைரூப்யம்ʼ வர்ததே ப்ரதிகூலத꞉ ॥ 237.2 ॥

வ்யாஸ உவாச
ஶ்ருʼணுத்⁴வம்ʼ முநிஶார்தூ³லா யத்ப்ருʼச்ச²த்⁴வம்ʼ ஸமாஸத꞉ ।
கர்மவித்³யாமயௌ சௌபௌ⁴ வ்யாக்²யாஸ்யாமி க்ஷராக்ஷரௌ ॥ 237.3 ॥

யாம்ʼ தி³ஶம்ʼ வித்³யயா யாந்தி யாம்ʼ க³ச்ச²ந்தி ச கர்மணா ।
ஶ்ருʼணுத்⁴வம்ʼ ஸாம்ப்ரதம்ʼ விப்ரா க³ஹனம்ʼ ஹ்யேதது³த்தரம் ॥ 237.4 ॥

அஸ்தி த⁴ர்ம இதி யுக்தம்ʼ நாஸ்தி தத்ரைவ யோ வதே³த் ।
யக்ஷஸ்ய ஸாத்³ருʼஶ்யமித³ம்ʼ யக்ஷஸ்யேத³ம்ʼ ப⁴வேத³த² ॥ 237.5 ॥

த்³வாவிமாவத² பந்தா²னௌ யத்ர வேதா³꞉ ப்ரதிஷ்டி²தா꞉ ।
ப்ரவ்ருʼத்திலக்ஷணோ த⁴ர்மோ நிவ்ருʼத்தோ வா விபா⁴ஷித꞉ ॥ 237.6 ॥

கர்மணா ப³த்⁴யதே ஜந்துர்வித்³யயா ச விமுச்யதே ।
தஸ்மாத்கர்ம ந குர்வந்தி யதய꞉ பாரத³ர்ஶின꞉ ॥ 237.7 ॥

கர்மணா ஜாயதே ப்ரேத்ய மூர்திமான்ஷோட³ஶாத்மக꞉ ।
வித்³யயா ஜாயதே நித்யமவ்யக்தம்ʼ ஹ்யக்ஷராத்மகம் ॥ 237.8 ॥

கர்ம த்வேகே ப்ரஶம்ʼஸந்தி ஸ்வல்பபு³த்³தி⁴ரதா நரா꞉ ।
தேன தே தே³ஹஜாலேன ரமயந்த உபாஸதே ॥ 237.9 ॥

யே து பு³த்³தி⁴ம்ʼ பராம்ʼ ப்ராப்தா த⁴ர்மனைபுண்யத³ர்ஶின꞉ ।
ந தே கர்ம ப்ரஶம்ʼஸந்தி கூபம்ʼ நத்³யாம்ʼ பிப³ன்னிவ꞉ ॥ 237.10 ॥

கர்மணாம்ʼ ப²லமாப்னோதி ஸுக²து³꞉கே² ப⁴வாப⁴வௌ ।
வித்³யயா தத³வாப்னோதி யத்ர க³த்வா ந ஶோசதி ॥ 237.11 ॥

ந ம்ரியதே யத்ர க³த்வா யத்ர க³த்வா ந ஜாயதே ।
ந ஜீர்யதே யத்ர க³த்வா யத்ர க³த்வா ந வர்த⁴தே ॥ 237.12 ॥

யத்ர தத்³ப்³ரஹ்ம பரமமவ்யக்தமசலம்ʼ த்⁴ருவம் ।
அவ்யாக்ருʼதமனாயாமமம்ருʼதம்ʼ சாதி⁴யோக³வித் ॥ 237.13 ॥

த்³வந்த்³வைர்ன யத்ர பா³த்⁴யந்தே மானஸேன ச கர்மணா ।
ஸமா꞉ ஸர்வத்ர மைத்ராஶ்ச ஸர்வபூ⁴தஹிதே ரதா꞉ ॥ 237.14 ॥

வித்³யாமயோ(அ)ன்ய꞉ புருஷோ த்³விஜா꞉ கர்மமயோ(அ)பர꞉ ।
விப்ராஶ்சந்த்³ரஸமஸ்பர்ஶ꞉ ஸூக்ஷ்மயா கலயா ஸ்தி²த꞉ ॥ 237.15 ॥

ததே³தத்³ருʼஷிணா ப்ரோக்தம்ʼ விஸ்தரேணானுகீ³யதே ।
ந வக்தும்ʼ ஶக்யதே த்³ரஷ்டும்ʼ சக்ரதந்துமிவாம்ப³ரே ॥ 237.16 ॥

ஏகாத³ஶவிகாராத்மா கலாஸம்பா⁴ரஸம்ப்⁴ருʼத꞉ ।
மூர்திமானிதி தம்ʼ வித்³யாத்³விப்ரா꞉ கர்மகு³ணாத்மகம் ॥ 237.17 ॥

தே³வோ ய꞉ ஸம்ʼஶ்ரிதஸ்தஸ்மின்பு³த்³தீ⁴ந்து³ரிவ புஷ்கரே ।
க்ஷேத்ரஜ்ஞம்ʼ தம்ʼ விஜானீயாந்நித்யம்ʼ யோக³ஜிதாத்மகம் ॥ 237.18 ॥

தமோ ரஜஶ்ச ஸத்த்வம்ʼ ச ஜ்ஞேயம்ʼ ஜீவகு³ணாத்மகம் ।
ஜீவமாத்மகு³ணம்ʼ வித்³யாதா³த்மானம்ʼ பரமாத்மன꞉ ॥ 237.19 ॥

ஸசேதனம்ʼ ஜீவகு³ணம்ʼ வத³ந்தி, ஸ சேஷ்டதே ஜீவகு³ணம்ʼ ச ஸர்வம் ।
தத꞉ பரம்ʼ க்ஷேத்ரவிதோ³ வத³ந்தி, ப்ரகல்பயந்தோ பு⁴வனானி ஸப்த ॥ 237.20 ॥

வ்யாஸ உவாச
ப்ரக்ருʼத்யாஸ்து விகாரா யே க்ஷேத்ரஜ்ஞாஸ்தே பரிஶ்ருதா꞉ ।
தே சைனம்ʼ ந ப்ரஜானந்தி ந ஜானாதி ஸ தானபி ॥ 237.21 ॥

தைஶ்சைவ குருதே கார்யம்ʼ மன꞉ ஷஷ்டை²ரிஹேந்த்³ரியை꞉ ।
ஸுதா³ந்தைரிவ ஸம்ʼயந்தா த்³ருʼட⁴꞉ பரமவாஜிபி⁴꞉ ॥ 237.22 ॥

இந்த்³ரியேப்⁴ய꞉ பரா ஹ்யர்தா² அர்தே²ப்⁴ய꞉ பரமம்ʼ மன꞉ ।
மனஸஸ்து பரா பு³த்³தி⁴ர்பு³த்³தே⁴ராத்மா மஹான்பர꞉ ॥ 237.23 ॥

மஹத꞉ பரமவ்யக்தமவ்யக்தாத்பரதோ(அ)ம்ருʼதம் ।
அம்ருʼதான்ன பரம்ʼ கிஞ்சித்ஸா காஷ்டா² பரமா க³தி꞉ ॥ 237.24 ॥

ஏவம்ʼ ஸர்வேஷு பூ⁴தேஷு கூ³டா⁴த்மா ந ப்ரகாஶதே ।
த்³ருʼஶ்யதே த்வக³ய்ரயா பு³த்³த்⁴யா ஸூக்ஷ்மயா ஸூக்ஷ்மத³ர்ஶிபி⁴꞉ ॥ 237.25 ॥

அந்தராத்மனி ஸம்ʼலீய மன꞉ஷஷ்டா²னி மேத⁴யா ।
இந்த்³ரியைரிந்த்³ரியார்தா²ம்ʼஶ்ச ப³ஹுசித்தமசிந்தயன் ॥ 237.26 ॥

த்⁴யானே(அ)பி பரமம்ʼ க்ருʼத்வா வித்³யாஸம்பாதி³தம்ʼ மன꞉ ।
அனீஶ்வர꞉ ப்ரஶாந்தாத்மா ததோ க³ச்சே²த்பரம்ʼ பத³ம் ॥ 237.27 ॥

இந்த்³ரியாணாம்ʼ து ஸர்வேஷாம்ʼ வஶ்யாத்மா சலிதஸ்ம்ருʼதி꞉ ।
ஆத்மன꞉ ஸம்ப்ரதா³னேன மர்த்யோ ம்ருʼத்யுமுபாஶ்னுதே ॥ 237.28 ॥

விஹத்ய ஸர்வஸங்கல்பான்ஸத்த்வே சித்தம்ʼ நிவேஶயேத் ।
ஸத்த்வே சித்தம்ʼ ஸமாவேஶ்ய தத꞉ காலஞ்ஜரோ ப⁴வேத் ॥ 237.29 ॥

சித்தப்ரஸாதே³ன யதிர்ஜஹாதீஹ ஶுபா⁴ஶுப⁴ம் ।
ப்ரஸன்னாத்மா(ஆ)த்மனி ஸ்தி²த்வா ஸுக²மத்யந்தமஶ்னுதே ॥ 237.30 ॥

லக்ஷணம்ʼ து ப்ரஸாத³ஸ்ய யதா² ஸ்வப்னே ஸுக²ம்ʼ ப⁴வேத் ।
நிர்வாதே வா யதா² தீ³போ தீ³ப்யமானோ ந கம்பதே ॥ 237.31 ॥

ஏவம்ʼ பூர்வாபரே ராத்ரே யுஞ்ஜன்னாத்மானமாத்மனா ।
லக்⁴வாஹாரோ விஶுத்³தா⁴த்மா பஶ்யத்யாத்மானமாத்மனி ॥ 237.32 ॥

ரஹஸ்யம்ʼ ஸர்வவேதா³நாமனைதிஹ்யமநாக³மம் ।
ஆத்மப்ரத்யாயகம்ʼ ஶாஸ்த்ரமித³ம்ʼ புத்ரானுஶாஸனம் ॥ 237.33 ॥

த⁴ர்மாக்²யானேஷு ஸர்வேஷு ஸத்யாக்²யானேஷு யத்³வஸு ।
த³ஶவர்ஷஸஹஸ்ராணி நிர்மத்²யாம்ருʼதமுத்³த்⁴ருʼதம் ॥ 237.34 ॥

நவனீதம்ʼ யதா² த³த்⁴ன꞉ காஷ்டா²த³க்³நிர்யதை²வ ச ।
ததை²வ விது³ஷாம்ʼ ஜ்ஞானம்ʼ முக்திஹேதோ꞉ ஸமுத்³த்⁴ருʼதம் ॥ 237.35 ॥

ஸ்னாதகாநாமித³ம்ʼ ஶாஸ்த்ரம்ʼ வாச்யம்ʼ புத்ரானுஶாஸனம் ।
ததி³த³ம்ʼ நாப்ரஶாந்தாய நாதா³ந்தாய தபஸ்வினே ॥ 237.36 ॥

நாவேத³விது³ஷே வாச்யம்ʼ ததா² நானுக³தாய ச ।
நாஸூயகாயாந்ருʼஜவே ந சாநிர்தி³ஷ்டகாரிணே ॥ 237.37 ॥

ந தர்கஶாஸ்த்ரத³க்³தா⁴ய ததை²வ பிஶுனாய ச ।
ஶ்லாகி⁴னே ஶ்லாக⁴னீயாய ப்ரஶாந்தாய தபஸ்வினே ॥ 237.38 ॥

இத³ம்ʼ ப்ரியாய புத்ராய ஶிஷ்யாயானுக³தாய து ।
ரஹஸ்யத⁴ர்மம்ʼ வக்தவ்யம்ʼ நான்யஸ்மை து கத²ஞ்சன ॥ 237.39 ॥

யத³ப்யஸ்ய மஹீம்ʼ த³த்³யாத்³ரத்னபூர்ணாமிமாம்ʼ நர꞉ ।
இதமேவ தத꞉ ஶ்ரேய இதி மன்யேத தத்த்வவித் ॥ 237.40 ॥

அதோ கு³ஹ்யதரார்த²ம்ʼ தத³த்⁴யாத்மமதிமானுஷம் ।
யத்தன்மஹர்ஷிபி⁴ர்து³ஷ்டம்ʼ வேதா³ந்தேஷு ச கீ³யதே ॥ 237.41 ॥

தத்³யுஷ்மப்⁴யம்ʼ ப்ரயச்சா²மி யன்மாம்ʼ ப்ருʼச்ச²த ஸத்தமா꞉ ।
யன்மே மனஸி வர்தேத யஸ்து வோ ஹ்ருʼதி³ ஸம்ʼஶய꞉ ॥

ஶ்ருதம்ʼ ப⁴வத்³பி⁴ஸ்தத்ஸர்வம்ʼ கிமன்யத்கத²யாமி வ꞉ ॥ 237.42 ॥

முனய ஊசு꞉
அத்⁴யாத்மம்ʼ விஸ்தரேணேஹ புனரேவ வத³ஸ்வ ந꞉ ।
யத³த்⁴யாத்மம்ʼ யதா² வித்³மோ ப⁴க³வந்ந்ருʼஷிஸத்தம ॥ 237.43 ॥

வ்யாஸ உவாச
அத்⁴யாத்மம்ʼ யதி³த³ம்ʼ விப்ரா꞉ புருஷஸ்யேஹ பட்²யதே ।
யுஷ்மப்⁴யம்ʼ கத²யிஷ்யாமி தஸ்ய வ்யாக்²யா(அ)வதா⁴ர்யதாம் ॥ 237.44 ॥

பீ⁴மிராபஸ்ததா² ஜ்யோதிர்வாயுராகாஶமேவ ச ।
மஹாபூ⁴தானி யஶ்சைவ ஸர்வபூ⁴தேஷு பூ⁴தக்ருʼத் ॥ 237.45 ॥

முனய ஊசு꞉
ஆகாரம்ʼ து ப⁴வேத்³யஸ்ய யஸ்மிந்தே³ஹம்ʼ ந பஶ்யதி ।
ஆகாஸாத்³யம்ʼ ஶரீரேஷு கத²ம்ʼ தது³பவர்ணயேத் ॥

இந்த்³ரியாணாம்ʼ கு³ணா꞉ கேசித்கத²ம்ʼ தானுபலக்ஷயேத் ॥ 237.46 ॥

வ்யாஸ உவாச
ஏதத்³வோ வர்ணயிஷ்யாமி யதா²வத³னுத³ர்ஶனம் ।
ஶ்ருʼணுத்⁴வம்ʼ ததி³ஹைகாக்³ய்ரா யதா²தத்த்வம்ʼ யதா² ச தத் ॥ 237.47 ॥

ஶப்³த³꞉ ஶ்ரோத்ரம்ʼ ததா² கா²னி த்ரயமாகாஶலக்ஷணம் ।
ப்ராணஶ்சேஷ்டா ததா² ஸ்பர்ஶ ஏதே வாயுகு³ணாஸ்த்ரய꞉ ॥ 237.48 ॥

ரூபம்ʼ சக்ஷுர்விபாகஶ்ச த்ரிதா⁴ ஜ்யோதிர்விதீ⁴யதே ।
ரஸோ(அ)த² ரஸனம்ʼ ஸ்வேதோ³ கு³ணாஸ்த்வேதே த்ரயோ(அ)ம்ப⁴ஸாம் ॥ 237.49 ॥

க்⁴ரேயம்ʼ க்⁴ராணம்ʼ ஶரீரம்ʼ ச பூ⁴மேரேதே கு³ணாஸ்த்ரய꞉ ।
ஏதாவானிந்த்³ரியக்³ராமோ வ்யாக்²யாத꞉ பாஞ்சபௌ⁴திக꞉ ॥ 237.50 ॥

வாயோ꞉ ஸ்பர்ஶோ ரஸோ(அ)த்³ப்⁴யஶ்ச ஜ்யோதிஷோ ரூபமுச்யதே ।
ஆகாஶப்ரப⁴வ꞉ ஶப்³தோ³ க³ந்தோ⁴ பூ⁴மிகு³ண꞉ ஸ்ம்ருʼத꞉ ॥ 237.51 ॥

மனோ பு³த்³தி⁴꞉ ஸ்வபா⁴வஶ்ச கு³ணா ஏதே ஸ்வயோநிஜா꞉ ।
தே கு³ணானதிவர்தந்தே கு³ணேப்⁴ய꞉ பரமா மதா꞉ ॥ 237.52 ॥

யதா² குர்ம இவாங்கா³னி ப்ரஸார்ய ஸம்ʼநியச்ச²தி ।
ஏவமேவேந்த்³ரியக்³ராமம்ʼ பு³த்³தி⁴ஶ்ரேஷ்டோ² நியச்ச²தி ॥ 237.53 ॥

யதூ³ர்த்⁴வம்ʼ பாத³தலயோரவார்கேர்த்³வம்ʼ ச(க³த⁴ஶ்ச)பஶ்யதி ।
ஏதஸ்மின்னேவ க்ருʼத்யே ஸா வர்ததே பு³த்³தி⁴ருத்தமா ॥ 237.54 ॥

கு³ணைஸ்து நீயதே பு³த்³தி⁴ர்பு³த்³தி⁴ரேவேந்த்³ரியாண்யபி ।
மன꞉ஷஷ்டா²னி ஸர்வாணி பு³த்³த்⁴யா ப⁴வாத்குதோ க்³ருʼணா꞉ ॥ 237.55 ॥

இந்த்³ரியாணி நரை꞉ பஞ்ச ஷஷ்ட²ம்ʼ தன்மன உச்யதே ।
ஸப்தமீம்ʼ பு³த்³தி⁴மேவா(ஆ)ஹு꞉ க்ஷேத்ரஜ்ஞம்ʼ வித்³தி⁴ சாஷ்டமம் ॥ 237.56 ॥

சக்ஷுராலோகனாயைவ ஸம்ʼஶயம்ʼ குருதே மன꞉ ।
பு³த்³தி⁴ரத்⁴யவஸானாய ஸாக்ஷீ க்ஷேத்ரஜ்ஞ உச்யதே ॥ 237.57 ॥

ரஜஸ்தமஶ்ச ஸத்த்வம்ʼ ச த்ரய ஏதே ஸ்வயோநிஜா꞉ ।
ஸமா꞉ ஸர்வேஷு பூ⁴தேஷு தான்கு³ணானுபலக்ஷயேத் ॥ 237.58 ॥

தத்ர யத்ப்ரீதிஸம்ʼயுக்தம்ʼ கிஞ்சிதா³த்மனி லக்ஷயேத் ।
ப்ரஶாந்தமிவ ஸம்ʼயுக்தம்ʼ ஸத்த்வம்ʼ தது³பதா⁴ரயேத் ॥ 237.59 ॥

யத்து ஸந்தாபஸம்ʼயுக்தம்ʼ காயே மனஸி வா ப⁴வேத் ।
ப்ரவ்ருʼத்தம்ʼ ரஜ இத்யேவம்ʼ தத்ர சாப்யுபலக்ஷயேத் ॥ 237.60 ॥

யத்து ஸம்ʼமோஹஸம்ʼயுக்தமவ்யக்தம்ʼ விஷமம்ʼ ப⁴வேத் ।
அப்ரதர்க்யமவிஜ்ஞேயம்ʼ தமஸ்தது³பதா³ரயேத் ॥ 237.61 ॥

ப்ரஹர்ஷ꞉ ப்ரீதிரானந்த³ம்ʼ ஸ்வாம்யம்ʼ ஸ்வஸ்தா²த்மசித்ததா ।
அகஸ்மாத்³யதி³ வா கஸ்மாத்³வத³ந்தி ஸாத்த்விகான்கு³ணான் ॥ 237.62 ॥

அபி⁴மானோ ம்ருʼஷாவாதோ³ லோபோ⁴ மஹோஸ்ததா² க்ஷமா ।
லிங்கா³னி ரஜஸஸ்தானி வர்தந்தே ஹேதுதத்த்வத꞉ ॥ 237.63 ॥

ததா² மோஹ꞉ ப்ரமாத³ஶ்ச தந்த்³ரீ நிந்த்³ரா(அ)ப்ரபோ³தி⁴தா ।
கத²ஞ்சித³பி⁴வர்தந்தே விஜ்ஞேயாஸ்தாமஸா கு³ணா꞉ ॥ 237.64 ॥

மன꞉ ப்ரஸ்ருʼஜதே பா⁴வம்ʼ பு³த்³தி⁴ரத்⁴யவஸாயினீ ।
ஹ்ருʼத³யம்ʼ ப்ரியமேவேஹ த்ரிவிதா⁴ கர்மசோத³னா ॥ 237.65 ॥

இந்த்³ரியேப்⁴ய꞉ பரா ஹ்யர்தா² அர்தே²ப்⁴யஶ்ச பரம்ʼ மன꞉ ।
மனஸஸ்து பரா பு³த்³தி⁴ர்பு³த்³தே⁴ராத்மா பர꞉ ஸ்ம்ருʼத꞉ ॥ 237.66 ॥

பு³த்³தி⁴ராத்மா மனுஷ்யஸ்ய பு³த்³தி⁴ரேவா(ஆ)மநாயிகா ।
யதா³ விகுருதே பா⁴வம்ʼ ததா³ ப⁴வதி ஸா மன꞉ ॥ 237.67 ॥

இந்த்³ரியாணாம்ʼ ப்ருʼத²க்³பா⁴வாத்³பு³த்³தி⁴ர்விகுருதே ஹ்யனு ।
க்ஷ்ருʼண்வதீ ப⁴வதி ஶ்ரோத்ரம்ʼ ஸ்ப்ருʼஶதீ ஸ்பர்ஶ உச்யதே ॥ 237.68 ॥

பஶ்யந்தி ச ப⁴வேத்³த்³ருʼஷ்டீ ரஸந்தீ ப⁴வேத் ।
ஜிக்⁴ரந்தீ ப⁴வதி க்⁴ராணம்ʼ பு³த்³தி⁴ர்விகுருதே ப்ருʼத²க் ॥ 237.69 ॥

இந்த்³ரியாணி து தான்யாஹுஸ்தேஷாம்ʼ வ்ருʼத்த்யா விதிஷ்ட²தி ।
திஷ்ட²தி புருஷே பு³த்³தி⁴ர்பு³த்³தி⁴பா⁴வவ்யவஸ்தி²தா ॥ 237.70 ॥

கதா³சில்லப⁴தே ப்ரீதிம்ʼ கதா³சித³பி ஶோசதி ।
ந ஸுகே²ன ந து³꞉கே²ன கதா³சிதி³ஹ முஹ்யதே ॥ 237.71 ॥

ஸ்வயம்ʼ பா⁴வாத்மிகா பா⁴வாம்ʼஸ்த்ரீனேதானதிவர்ததே ।
ஸரிதாம்ʼ ஸாக³ரோ ப⁴ர்தா மஹாவேலாமிவோர்மிமான் ॥ 237.72 ॥

யதா³ ப்ரார்த²யதே கிஞ்சித்ததா³ ப⁴வதி ஸா மன꞉ ।
அதி⁴ஷ்டா²னே ச வை பு³த்³த்⁴யா ப்ருʼத²கே³தானி ஸம்ʼஸ்மரேத் ॥ 237.73 ॥

இந்த்³ரியாணி ச மேத்⁴யானி விசேதவ்யானி க்ருʼத்ஸ்னஶ꞉ ।
ஸர்வாண்யேவானுபூர்வேண யத்³யதா³ ச விதீ⁴யதே ॥ 237.74 ॥

அபி⁴பா⁴க³மனா பு³த்³தி⁴ர்பா⁴வோ மனஸி வர்ததே ।
ப்ரவர்தமானஸ்து ரஜ꞉ ஸத்த்வமப்யதிவர்ததே ॥ 237.75 ॥

யே வை பா⁴வேன வர்தந்தே ஸர்வேஷ்வேதேஷு தே த்ரிஷு ।
அன்வர்தா²ன்ஸம்ப்ரவர்தந்தே ரத²னேமிமரா இவ ॥ 237.76 ॥

ப்ரதீ³பார்த²ம்ʼ மன꞉ குர்யாதி³ந்த்³ரியைர்பு³த்³தி⁴ஸத்தமை꞉ ।
நிஶ்சரத்³பி⁴ர்யதா²யோக³முதா³ஸீனைர்யத்³ருʼச்ச²யா ॥ 237.77 ॥

ஏவம்ʼ ஸ்வபா⁴வமேவேத³மிதி பு³த்³த்⁴வா ந முஹ்யதி ।
அஶோசன்ஸம்ப்ரஹ்ருʼஷ்யம்ʼஶ்ச நித்ய விக³தமத்ஸர꞉ ॥ 237.78 ॥

ந ஹ்யாத்மா ஶக்யதே த்³ரஷ்டுமிந்த்³ரியை꞉ காமகோ³சரை꞉ ।
ப்ரவர்தமானைரனேகைர்கர்த⁴து³ரைரக்ருʼதாத்மபி⁴꞉ ॥ 237.79 ॥

தேஷாம்ʼ து மனஸா ரஶ்மீன்யதா³ ஸம்யங்னியச்ச²தி ।
ததா³ ப்ரகாஶதே(அ)ஸ்யா(ஆ)த்மா தீ³பதீ³ப்தா யதா²(ஆ)க்ருʼதி꞉ ॥ 237.80 ॥

ஸர்வேஷாமேவ பூ⁴தானாம்ʼ தமஸ்யுபக³தே யதா² ।
ப்ரகாஶம்ʼ ப⁴வதே ஸர்வம்ʼ ததை²வமுபதா⁴ர்யதாம் ॥ 237.81 ॥

யதா² வாரிசர꞉ பக்ஷீ ந லிப்யதி ஜலே சரன் ।
விமுக்தாத்மா ததா² யோகீ³ கு³ணதோ³ஷைர்ன லிப்யதே ॥ 237.82 ॥

ஏவமேவ க்ருʼதப்ரஜ்ஞோ ந தோ³ஷைர்விஷயாம்ʼஶ்சரன் ।
அஸஜ்ஜமான꞉ ஸர்வேஷு ந கத²ஞ்சித்ப்ரலிப்யதே ॥ 237.83 ॥

த்யக்த்வா பூர்வக்ருʼதம்ʼ கர்மரதிர்யஸ்ய ஸதா³(ஆ)த்மனி ।
ஸர்வபூ⁴தாத்மபூ⁴தஸ்ய கு³ணஸங்கே³ன ஸஜ்ஜத꞉ ॥ 237.84 ॥

ஸ்வயமாத்மா ப்ரஸவதி கு³ணேஷ்வபி கதா³சன ।
ந கு³ணா விது³ராத்மானம்ʼ கு³ணான்வேத³ ஸ ஸர்வதா³ ॥ 237.85 ॥

பரித³த்⁴யாத்³கு³ணானாம்ʼ ஸ த்³ரஷ்டா சைவ யதா²தத²ம் ।
ஸத்தவக்ஷேத்ரஜ்ஞயோரேவமந்தரம்ʼ லக்ஷயேன்னர꞉ ॥ 237.86 ॥

ஸ்ருʼஜதே து கு³ணானேக ஏகோ ந ஸ்ருʼஜதே கு³ணான் ।
ப்ருʼத²க்³பூ⁴தௌ ப்ரக்ருʼத்யைதௌ ஸம்ப்ரயுக்தௌ ச ஸர்வதா³ ॥ 237.87 ॥

யதா²(அ)ஶ்மனா ஹிரண்யஸ்ய ஸம்ப்ரயுக்தௌ ததை²வ தௌ ।
மஶகௌது³ம்ப³ரௌ வா(அ)பி ஸம்ப்ரயுக்தௌ யதா² ஸஹ ॥ 237.88 ॥

இஷிகா வா யதா² முஞ்ஜே ப்ருʼத²க்ச ஸஹ சைவாஹ ।
ததை²வ ஸஹிதாவேதௌ அன்யோன்யஸ்மின்ப்ரதிஷ்டி²தௌ ॥ 237.89 ॥

இதி ஶ்ரீமஹாபுராணே ஆதி³ப்³ராஹ்மே வ்யாஸர்ஷிஸம்ʼவாதே³
ஸப்தத்ரிம்ʼஶத³தி⁴கத்³விஶததமோத்⁴யாய꞉ ॥ 237 ॥

அத்⁴யாய꞉ 238 (130)
கு³ணஸர்ஜனகத²னம்
வ்யாஸ உவாச
ஸ்ருʼஜதே து கு³ணான்ஸத்த்வே க்ஷேத்ரஜ்ஞஸ்த்வதி⁴திஷ்ட²தி ।
கு³ணான்விக்ரியத꞉ ஸர்வானுதா³ஸீனவதீ³ஶ்வர꞉ ॥ 238.1 ॥

ஸ்வபா⁴வயுக்தம்ʼ தத்ஸர்வம்ʼ யதி³மான்ஸ்ருʼஜதே கு³ணான் ।
ஊர்ணநாபி⁴ர்யதா² ஸூத்ரம்ʼ ஸ்ருʼஜதே தத்³கு³ணாம்ʼஸ்ததா² ॥ 238.2 ॥

ப்ரவ்ருʼத்தா ந நிவர்தந்தே ப்ரவ்ருʼத்திர்னோபலப்⁴யதே ।
ஏவமேக வ்யவஸ்யந்தி நிவ்ருʼத்திமிதி சாபரே ॥ 238.3 ॥

உப⁴யம்ʼ ஸம்ப்ரதா⁴ர்யைதத³த்⁴யவஸ்யேத்³யதா²மதி ।
அனேனைவ விதா⁴னேன ப⁴வேத்³வை ஸம்ʼஶயோ மஹான் ॥ 238.4 ॥

அநாதி³நித⁴னோ ஹ்யாத்மா தம்ʼ பு³த்³த்⁴வா விஹரேன்னர꞉ ।
அக்ருத்⁴யன்னப்ரஹ்ருʼஷ்யம்ʼஶ்ச நித்யம்ʼ விக³தமத்ஸர꞉ ॥ 238.5 ॥

இத்யேவம்ʼ ஹ்ருʼத³யே ஸர்வோ பு³த்³தி⁴சிந்தாமயம்ʼ த்³ருʼட⁴ம் ।
அநித்யம்ʼ ஸுக²மாஸீனமஶோச்யம்ʼ சி²ன்னஸம்ʼஶய꞉ ॥ 238.6 ॥

தரயேத்ப்ரச்யுதாம்ʼ ப்ருʼத்²வீம்ʼ யதா² பூர்ணாம்ʼ நதீ³ம்ʼ நரா꞉ ।
அவகா³ஹ்ய ச வித்³வாம்ʼஸோ விப்ரா லோலமிமம்ʼ ததா² ॥ 238.7 ॥

ந து தப்யதி வை வித்³வான்ஸ்த²லே சரதி தத்த்வவித் ।
ஏவம்ʼ விசிந்த்ய சா(ஆ)த்மானம்ʼ கேவலம்ʼ ஜ்ஞானமாத்மன꞉ ॥ 238.8 ॥

தாம்ʼ(தம்ʼ)து பு³த்³த்⁴வா நர꞉ ஸர்க³ம்ʼ பூ⁴தாநாமாக³திம்ʼ க³திம் ।
ஸமசேஷ்டஶ்ச வை ஸம்யக்³லப⁴தே ஶமமுத்தமம் ॥ 238.9 ॥

ஏதத்³த்³விஜன்மஸாமக்³ய்ரம்ʼ ப்³ராஹ்மணஸ்ய விஶேஷத꞉ ।
ஆத்மஜ்ஞானஸமஸ்னேஹபர்யாப்தம்ʼ தத்பராயணம் ॥ 238.10 ॥

த்வம்ʼ பு³த்³த்⁴வா ப⁴வேத்³பு³த்³த⁴꞉ கிமன்யத்³பு³த்³த⁴லக்ஷணம் ।
விஜ்ஞாயைதத்³விமுச்யந்தே க்ருʼதக்ருʼத்யா மனீஷிண꞉ ॥ 238.11 ॥

ந ப⁴வதி விது³ஷாம்ʼ மஹத்³ப⁴யம்ʼ, யத³விது³ஷாம்ʼ ஸுமஹத்³ப⁴யம்ʼ பரத்ர ।
ந ஹி க³திரதி⁴கா(அ)ஸ்தி கஸ்யசித்³ப⁴வதி ஹி யா விது³ஷ꞉ ஸனாதனீ ॥ 238.12 ॥

லோகே மாதரமஸூயதே நரஸ்தத்ர தே³வமநிரீக்ஷ்ய ஶோசதே ।
தத்ர சேத்குஶலோ ந ஶோசதே, யே விது³ஸ்தது³ப⁴யம்ʼ க்ருʼதாக்ருʼதம் ॥ 238.13 ॥

யத்கரோத்யனபி⁴ஸந்தி⁴பூர்வகம்ʼ, தச்ச நிந்த³யதி யத்புரா க்ருʼதம் ।
யத்ப்ரியம்ʼ தது³ப⁴யம்ʼ ந வா(அ)ப்ரியம்ʼ, தஸ்ய தஜ்ஜனயதீஹ குர்வத꞉ ॥ 238.14 ॥

முனய ஊசு꞉
யஸ்மாத்³வர்மாத்பரோ த⁴ர்மோ வித்³யதே நேஹ கஶ்சன ।
யோ விஶிஷ்டஶ்ச பூ⁴தேப்⁴யஸ்தத்³ப⁴வான்ப்ரப்³ரவீது ந꞉ ॥ 238.15 ॥

வ்யாஸ உவாச
த⁴ர்மம்ʼ ச ஸம்ப்ரவக்ஷ்யாமி புராணம்ருʼஷிபி⁴꞉ ஸ்துதம் ।
விஶிஷ்டம்ʼ ஸர்வத⁴ர்மேப்⁴ய꞉ ஶ்ருʼணுத்⁴வம்ʼ முநிஸத்தமா꞉ ॥ 238.16 ॥

இந்த்³ரியாணி ப்ரமாதீ²னி பு³த்³த்⁴யா ஸம்ʼயம்ய தத்த்வத꞉ ।
ஸர்வத꞉ ப்ரஸ்ருʼதானீஹ பிதா பா³லானிவா(ஆ)த்மஜான் ॥ 238.17 ॥

மனஸஶ்சேந்த்³ரியாணாம்ʼ சாப்யைகாக்³ரயம்ʼ பரமம்ʼ தப꞉ ।
விஜ்ஞேய꞉ ஸர்வத⁴ர்மேப்⁴ய꞉ ஸ த⁴ர்ம꞉ பர உச்யதே ॥ 238.18 ॥

தானி ஸர்வாணி ஸந்தா⁴ய மன꞉ ஷஷ்டா²னி மேத⁴யா ।
ஆத்மத்ருʼப்த꞉ ஸ ஏவா(ஆ)ஸீத்³ப³ஹுசிந்த்யமசிந்தயன் ॥ 238.19 ॥

கோ³சரேப்⁴யோ நிவ்ருʼத்தானி யதா³ ஸ்தா²ஸ்யந்தி வேஶ்மனி ।
ததா³ சைவா(ஆ)த்மனா(ஆ)த்மானம்ʼ பரம்ʼ த்³ரக்ஷ்யத² ஶாஶ்வதம் ॥ 238.20 ॥

ஸர்வாத்மானம்ʼ மஹாத்மானம்ʼ விதூ⁴மமிவ பாவகம் ।
ப்ரபஶ்யந்தி மஹாத்மானம்ʼ ப்³ராஹ்மணா யே மனீஷிண꞉ ॥ 238.21 ॥

யதா² புஷ்பப²லோபேதோ ப³ஹுஶாகோ² மஹாத்³ரும꞉ ।
ஆத்மனோ நாபி⁴ஜானீதே க்வ மே புஷ்பம்ʼ க்வ மே ப²லம் ॥ 238.22 ॥

ஏவமாத்மா ந ஜானீதே க்வ க³மிஷ்யே குதோ(அ)ன்வஹம் ।
அன்யோ ஹ்யஸ்யாந்தராத்மா(அ)ஸ்தி ய꞉ ஸர்வமனுபஶ்யதி ॥ 238.23 ॥

ஜ்ஞாநதீ³பேன தீ³ப்தேமன பஶ்யத்யாத்மானமாத்மனா ।
த்³ருʼஷ்ட்வா(ஆ)த்மானம்ʼ ததா² யூயம்ʼ விராகா³ ப⁴வத த்³விஜா꞉ ॥ 238.24 ॥

விமுக்தா꞉ ஸர்வபாபேப்⁴யோ முக்தத்வச இவோரகா³꞉ ।
பராம்ʼ பு³த்³தி⁴மவாப்யேஹாப்யசிந்தா விக³தஜ்வரா꞉ ॥ 238.25 ॥

ஸர்வத꞉ ஸ்ரோதஸம்ʼ கோ⁴ராம்ʼ நதீ³ம்ʼ லோகப்ரவாஹிணீம் ।
பஞ்சேந்த்³ரியக்³ராஹவதீம்ʼ மன꞉ஸங்கல்பரோத⁴ஸம் ॥ 238.26 ॥

லோப⁴மோஹத்ருʼணச்ச²ன்னாம்ʼ காமக்ரோத⁴ஸரீஸ்ருʼபாம் ।
ஸத்யதீர்தா²ந்ருʼதக்ஷோபா⁴ம்ʼ க்ரோத⁴பங்காம்ʼ ஸரித்³வராம் ॥ 238.27 ॥

அவ்யக்தப்ரப⁴வாம்ʼ ஶீக்⁴ராம்ʼ காமக்ரோத⁴ஸமாகுலாம் ।
ப்ரதரத்⁴வம்ʼ நதீ³ம்ʼ பு³த்³த்⁴யா து³ஸ்தராமக்ருʼதாத்மபி⁴꞉ ॥ 238.28 ॥

ஸம்ʼஸாரஸாக³ரக³மாம்ʼ யோனிபாதாலது³ஸ்தராம் ।
ஆத்மஜன்மோத்³ப⁴வாம்ʼ தாம்ʼ து ஜிஹ்வாவர்தது³ராஸதா³ம் ॥ 238.29 ॥

யாம்ʼ தரந்தி க்ருʼதப்ரஜ்ஞா த்⁴ருʼதிமந்தோ மனீஷிண꞉ ।
தாம்ʼ தீர்ண꞉ ஸர்வதோ முக்தோ விதூ⁴தாத்மா(ஆ)த்மவாஞ்ஶுசி꞉ ॥ 238.30 ॥

உத்தமாம்ʼ பு³த்³தி⁴மாஸ்தா²ய ப்³ரஹ்மபூ⁴யாய கல்பதே ।
உத்தீர்ண꞉ ஸர்வஸங்க்லேஶான்ப்ரஸன்னாத்மா விக்லமஷ꞉ ॥ 238.31 ॥

பூ⁴யிஷ்டா²னீவ பூ⁴தானி ஸர்வஸ்தா²னாந்நிரீக்ஷ்ய ச ।
அக்ருத்⁴யன்னப்ரஸீத³ம்ʼஶ்ச நந்ருʼஶம்ʼஸமதிஸ்ததா² ॥ 238.32 ॥

ததோ த்³ரக்ஷ்யத² ஸர்வேஷாம்ʼ பூ⁴தானாம்ʼ ப்ரப⁴வாப்யயாத் ।
ஏதத்³வி ஸர்வத⁴ர்மேப்⁴யோ விஶிஷ்டம்ʼ மேநிரே பு³தா⁴꞉ ॥ 238.33 ॥

த⁴ர்மம்ʼ த⁴ர்மப்⁴ருʼதாம்ʼ ஶ்ரேஷ்டா² மனுய꞉ ஸத்யத³ர்ஶின꞉ ।
ஆத்மானோ வ்யாபினோ விப்ரா இதி புத்ரானுஶாஸனம் ॥ 238.34 ॥

ப்ரயதாய ப்ரவக்தவ்யம்ʼ ஹிதாயானுக³தாய ச ।
ஆத்மஜ்ஞானமித³ம்ʼ கு³ஹ்யம்ʼ ஸர்வகு³ஹ்யதமம்ʼ மஹத் ॥ 238.35 ॥

அப்³ரவம்ʼ யத³ஹம்ʼ விப்ரா ஆத்மஸாக்ஷிகமஞ்ஜஸா ।
நைவ ஸ்த்ரீ ந புமானேவம்ʼ ந சைவேத³ம்ʼ நபும்ʼஸகம் ॥ 238.36 ॥

அது³꞉ க²மஸுக²ம்ʼ ப்³ரஹ்ம பூ⁴தப⁴வ்யப⁴வாத்மகம் ।
யதா² மதானி ஸர்வாணி ததை²தானி யதா² ததா² ।
கதி²தானி மயா விப்ரா ப⁴வந்தி ந ப⁴வந்தி ச ॥ 238.37 ॥

யதா² மதானி ஸர்வாணி ததை²தானி யதா² ததா² ।
கதி²தானி மயா விப்ரா ப⁴வந்தி ந ப⁴வந்தி ச ॥ 238.38 ॥

தத்ப்ரீதியுக்தேன கு³ணான்விதேன, புத்ரேண ஸத்புத்ரத³யான்விதேன ।
த்³ருʼஷ்ட்வா ஹிதம்ʼ ப்ரீதமனா யத³ர்த²ம்ʼ, ப்³ரூயாத்ஸுதஸ்யேஹ யது³க்தமேதத் ॥ 238.39 ॥

முனய ஊசு꞉
மோக்ஷ꞉ பிதாமஹேனோக்த உபாயான்னானுபாயத꞉ ।
தமுபாயம்ʼ யதா²ந்யாயம்ʼ ஶ்ரோதுமிச்சா²மஹே முனே ॥ 238.40 ॥

வ்யாஸ உவாச
அஸ்மாஸு தன்மஹாப்ராஜ்ஞா யுக்தம்ʼ நிபுணத³ர்ஶனம் ।
யது³பாயேன ஸர்வார்தா²ன்ம்ருʼக³யத்⁴வம்ʼ ஸதா³(அ)னகா⁴꞉ ॥ 238.41 ॥

க⁴டோபகரணே பு³த்³தி⁴ர்க⁴டோத்பத்தௌ ந ஸா மதா ।
ஏவம்ʼ த⁴ர்மாத்³யுபாயார்த² நான்யத⁴ர்மேஷு காரணம் ॥ 238.42 ॥

பூர்வே ஸமுத்³ரேய꞉ பந்தா² ந ஸ க³ச்ச²தி பஶ்சிமம் ।
ஏக꞉ பந்தா² ஹி மோக்ஷஸ்ய தச்ச்²ருʼணுத்⁴வம்ʼ மமானகா⁴꞉ ॥ 238.43 ॥

க்ஷமயா க்ரோத⁴முச்சி²ந்த்³யாத்காமம்ʼ ஸங்கல்பவர்ஜனாத் ।
ஸத்த்வஸம்ʼஸேவநாத்³தீ⁴ரோ நித்³ராமுச்சே²த்துமர்ஹதி ॥ 238.44 ॥

அப்ரமாதா³த்³ப⁴யம்ʼ ரக்ஷேத்³ரக்ஷேத்க்ஷேத்ரம்ʼ ச ஸம்ʼவித³ம் ।
இச்சா²ம்ʼ த்³வேஷம்ʼ ச காமம்ʼ ச தை⁴ர்யேண விநிவர்தயேத் ॥ 238.45 ॥

நித்³ராம்ʼ ச ப்ரதிபா⁴ம்ʼ சைவ ஜ்ஞாநாப்⁴யாஸேன தத்த்வவித் ।
உபத்³ரவாம்ʼஸ்ததா² யோகீ³ ஹிதஜீர்ணமிதாஶனாத் ॥ 238.46 ॥

லோப⁴ம்ʼ மோஹம்ʼ ச ஸந்தோஷாத்³விஷயாம்ʼஸ்தத்த்வத³ர்ஶனாத் ।
அனுக்ரோஶாத³த⁴ர்மம்ʼ ச ஜயேத்³த⁴ர்மமுபேக்ஷயா ॥ 238.47 ॥

ஆயத்யா ச ஜயேதா³ஶாம்ʼ ஸாமர்த்²யம்ʼ ஸங்க³வர்ஜனாத் ।
அநித்யத்வேன ச ஸ்னேஹம்ʼ க்ஷுதா⁴ம்ʼ யோகே³ன பண்டி³த꞉ ॥ 238.48 ॥

காருண்யேனா(ஆ)த்மனா(ஆ)த்மானம்ʼ த்ருʼஷ்ணாம்ʼ ச பரிதோஷத꞉ ।
உத்தா²னேன ஜயேத்தந்த்³ராம்ʼ விதர்கம்ʼ நிஶ்சயாஜ்ஜயேத் ॥ 238.49 ॥

மௌனேன ப³ஹுபா⁴ஷாம்ʼ ச ஶௌர்யேண ச ப⁴யம்ʼ ஜயேத் ।
யச்சே²த்³வாங்மனஸீ பு³த்³த்⁴யா தாம்ʼ யச்சே²ஜ்ஜ்ஞானசக்ஷுஷா ॥ 238.50 ॥

ஜ்ஞானமாத்மா மஹான்யச்சே²த்தம்ʼ யச்சே²ச்சா²ந்திராத்மன꞉ ।
ததே³தது³பஶாந்தேன போ³த்³த⁴வ்யம்ʼ ஶுசிகர்மணா ॥ 238.51 ॥

யோக³தோ³ஷான்ஸமுச்சி²த்³ய பஞ்ச யான்கவயோ விது³꞉ ।
காமம்ʼ க்ரோத⁴ம்ʼ ச லோப⁴ம்ʼ ச ப⁴யம்ʼ ஸ்வப்னம்ʼ ச பஞ்சமம் ॥ 238.52 ॥

பரித்யஜ்ய நிஷேவேத யதா²வத்³யோக³ஸாத⁴னாத் ।
த்⁴யானமத்⁴யயனம்ʼ தா³னம்ʼ ஸத்யம்ʼ ஹ்ரீரார்ஜவம்ʼ க்ஷமா ॥ 238.53 ॥

ஶௌசமாசாரத꞉ ஶுத்³தி⁴ரிந்த்³ரியாணாம்ʼ ச ஸம்ʼயம꞉ ।
ஏதைர்விவர்த⁴தே தேஜ꞉ பாப்மானமுபஹந்தி ச ॥ 238.54 ॥

ஸித்⁴யந்தி சாஸ்ய ஸங்கல்பா விஜ்ஞானம்ʼ ச ப்ரவர்ததே ।
தூ⁴தபாத꞉ ஸ தேஜஸ்வீ லக்⁴வாஹாரோ ஜிதேந்த்³ரிய꞉ ॥ 238.55 ॥

காமக்ரோதௌ⁴ வஶே க்ருʼத்வா நிர்விஶேத்³ப்³ரஹ்மண꞉ பத³ம் ।
அமூட⁴த்வமஸங்கி³த்வம்ʼ காமக்ரோத⁴விவர்ஜனம் ॥ 238.56 ॥

அதை³ன்யமனுதீ³ர்ணத்வமனுத்³வேகோ³ ஹ்யவஸ்தி²தி꞉ ।
ஏஷ மார்கோ³ ஹி மோக்ஷஸ்ய ப்ரஸன்னோ விமல꞉ ஶுசி꞉ ॥

ததா² வாக்காயமனஸாம்ʼ நியமா꞉ காமதோ(அ)வ்யயா꞉ ॥ 238.57 ॥

இதி ஶ்ரீமஹாபுராணே ஆதி³ப்³ராஹ்மே ஸாங்க்²யயோக³நிரூபணம்ʼ நாம
அஷ்டாத்ரிம்ʼஶத³தி⁴கத்³விஶததமோ(அ)த்⁴யாய꞉ ॥ 238 ॥

அத்⁴யாய꞉ 239 (131)
யோக³விதி⁴நிரூபணம்
முனய ஊசு꞉
ஸாங்க்²யம்ʼ யோக³ஸ்ய நோ விப்ர விஶேஷம்ʼ வக்துமர்ஹஸி ।
தவ த⁴ர்மஜ்ஞ ஸர்வம்ʼ ஹி விதி³தம்ʼ முநிஸத்தம ॥ 239.1 ॥

வ்யாஸ உவாச
ஸாங்க்²யாம்ʼ ஸாங்க்²யம்ʼ ப்ரஶம்ʼஸந்தி யோகா³ன்யோக³விது³த்தமா꞉ ।
வத³ந்தி காரணை꞉ ஶ்ரேஷ்டை²꞉ ஸ்வபக்ஷோத்³ப⁴வனாய வை ॥ 239.2 ॥

அனீஶ்வர꞉ கத²ம்ʼ முச்யேதி³த்யேவம்ʼ முநிஸத்தமா꞉ ।
வத³ந்தி காரணை꞉ ஶ்ரேஷ்ட²ம்ʼ யோக³ம்ʼ ஸம்யங்மனீஷிண꞉ ॥ 239.3 ॥

வத³ந்தி காரணம்ʼ வேத³ம்ʼ ஸாங்க்²யம்ʼ ஸம்யக்³த்³விஜாதய꞉ ।
விஜ்ஞாயேஹ க³தீ꞉ ஸர்வா விரக்தோ விஷயேஷு ய꞉ ॥ 239.4 ॥

ஊர்த்⁴வம்ʼ ஸ தே³ஹாத்ஸுவ்யக்தம்ʼ விமுச்யேதி³தி நான்யதா² ।
ஏததா³ஹுர்மஹாப்ராஜ்ஞா꞉ ஸாங்க்²யம்ʼ வை மோக்ஷத³ர்ஶனம் ॥ 239.5 ॥

ஸ்வபக்ஷே காரணம்ʼ க்³ராஹ்யம்ʼ ஸமர்த²ம்ʼ வசனம்ʼ ஹிதம் ।
ஶிஷ்டானாம்ʼ ஹி மதம்ʼ க்³ராஹ்யம்ʼ ப⁴வத்³பி⁴꞉ ஶிஷ்டஸம்ʼமதை꞉ ॥ 239.6 ॥

ப்ரத்யக்ஷம்ʼ ஹேதவோ யோகா³꞉ ஸாங்க்²யா꞉ ஶாஸ்த்ரவிநிஶ்சயா꞉ ।
உபே⁴ சைதே தத்த்வே ஸமவேதே த்³விஜோத்தமா꞉ ॥ 239.7 ॥

உபே⁴ சைதே மதே ஜ்ஞாதே முனீந்த்³ரா꞉ ஶிஷ்டஸம்ʼமதே ।
அனுஷ்டி²தே யதா²ஶாஸ்த்ரம்ʼ நயேதாம்ʼ பரமாம்ʼ க³திம் ॥ 239.8 ॥

துல்யம்ʼ ஶௌசம்ʼ தயோர்யுக்தம்ʼ த³யா பூ⁴தேஷு சானகா⁴꞉ ।
வ்ரதானாம்ʼ தா⁴ரணம்ʼ துல்யம்ʼ த³ர்ஶனம்ʼ த்வஸமம்ʼ தயோ꞉ ॥ 239.9 ॥

முனய ஊசு꞉
யதி³ துல்யம்ʼ வ்ரதம்ʼ ஶௌசம்ʼ த³யா சாத்ர மஹாமுனே ।
துல்யம்ʼ தத்³த³ர்ஶனம்ʼ கஸ்மாத்தன்னௌ ப்³ரூஹி த்³விஜோத்தம ॥ 239.10 ॥

வ்யாஸ உவாச
ராக³ம்ʼ மோஹம்ʼ ததா² ஸ்னேஹம்ʼ காமம்ʼ க்ரோத⁴ம்ʼ ச கேவலம் ।
யோகா³ஸ்தி²ரோதி³தாந்தோ³ஷான்பஞ்சைதான்ப்ராப்னுவந்தி தான் ॥ 239.11 ॥

யதா² வா(அ)நிமிஷா꞉ ஸ்தூ²லம்ʼ ஜாலம்ʼ சி²த்த்வா புனர்ஜலம் ।
ப்ராப்னுயுர்விமலம்ʼ மார்க³ம்ʼ விமுக்தா꞉ ஸர்வப³ந்த⁴னை꞉ ॥ 239.12 ॥

ததை²வ வாகு³ராம்ʼ சி²த்த்வா ப³லவந்தோ யதா² ம்ருʼகா³꞉ ।
ப்ராப்னுயுர்விமலம்ʼ மார்க³ம்ʼ விமுக்தா꞉ ஸர்வப³ந்த⁴னை꞉ ॥ 239.13 ॥

லோப⁴ஜானி ததா² விப்ரா ப³ந்த⁴னானி ப³லான்வித꞉ ।
சி²த்த்வா யோகா³த்பரம்ʼ மார்க³ம்ʼ க³ச்ச²ந்தி விமலம்ʼ ஶுப⁴ம் ॥ 239.14 ॥

அசலாஸ்த்வாவிலா விப்ரா வாகு³ராஸு ததா²(ஆ)பரே ।
வினஶ்யந்தி ந ஸந்தே³ஹஸ்தத்³வத்³யோக³ப³லாத்³ருʼதே ॥ 239.15 ॥

ப³லஹீநாஶ்ச விப்ரேந்த்³ரா யதா² ஜாலம்ʼ க³தா த்³விஜா꞉ ।
ப³ந்த⁴ம்ʼ ந க³ச்ச²ந்த்யனகா⁴ யோகா³ஸ்தே து ஸுது³ர்லபா⁴꞉ ॥ 239.16 ॥

யதா² ச ஶகுனா꞉ ஸூக்ஷ்மம்ʼ ப்ராப்ய ஜாலமரிந்த³மா꞉ ।
தத்ராஶக்தா விபத்³யந்தே முச்யந்தே து ப³லான்விதா꞉ ॥ 239.17 ॥

கர்மஜைர்ப³ந்த⁴னைர்ப³த்³தா⁴ஸ்தத்³வத்³யோக³பரா த்³விஜா꞉ ।
அப³லா ந விமுச்யந்தே முச்யந்தே ச ப³லான்விதா꞉ ॥ 239.18 ॥

அல்பகஶ்ச யதா² விப்ரா வஹ்னி꞉ ஶாம்யதி து³ர்ப³ல꞉ ।
ஆக்ராந்த இந்த⁴னை꞉ ஸ்தூ²லைஸ்தத்³வத்³யோக³ப³ல꞉ ஸ்ம்ருʼத꞉ ॥ 239.19 ॥

ஸ ஏவ ச ததா³ விப்ரா வஹ்நிர்ஜாதப³ல꞉ புன꞉ ।
ஸமீரணக³த꞉ க்ருʼத்ஸ்னாம்ʼ த³ஹேத்க்ஷிப்ரம்ʼ மஹீமிமாம் ॥ 239.20 ॥

தத்த்வஜ்ஞானப³லோ விப்ரா வஹ்நிர்ஜாதப³ல꞉ புன꞉ ।
ஸமீரணக³த꞉ க்ருʼத்ஸ்னாம்ʼ த³ஹேத்க்ஷிப்ரம்ʼ மஹீமிமாம் ॥ 239.21 ॥

து³ர்ப³லஶ்ச யதா² விப்ரா꞉ ஸ்ரோதஸா ஹ்ரியதே நர꞉ ।
ப³லஹீனஸ்ததா² யோகீ³ விஷயைர்ஹ்ரியதே ச ஸ꞉ ॥ 239.22 ॥

ததே³வ து யதா² ஸ்ரோதஸா விஷ்கம்ப⁴யதி வாரண꞉ ।
தத்³வத்³யோக³ப³லம்ʼ லப்³த⁴வா ந ப⁴வேத்³விஷயைர்ஹ்ருʼத꞉ ॥ 239.23 ॥

விஶந்தி வா வஶாத்³வா(அ)த² யோகா³த்³யோக³ப³லன்விதா꞉ ।
ப்ரஜாபதீன்மனூன்ஸர்வான்மஹாபூ⁴தானி சேஶ்வரா꞉ ॥ 239.24 ॥

ந யமோ நாந்தக꞉ க்ருத்³தோ⁴ ந ம்ருʼத்யுர்பீ⁴மவிக்ரம꞉ ।
விஶந்தே தத்³த்³விஜா꞉ ஸர்வே யோக³ஸ்யாமிததேஜஸ꞉ ॥ 239.25 ॥

ஆத்மனாம்ʼ ச ஸஹஸ்ராணி ப³ஹூனி த்³விஜஸத்தமா꞉ ।
யோக³ம்ʼ குர்யாத்³ப³லம்ʼ ப்ராப்ய தைஶ்ச ஸர்வைர்மஹீம்ʼ சரேத் ॥ 239.26 ॥

ப்ராப்னுயாத்³விஷயான்கஶ்சித்புனஶ்சோக்³ரம்ʼ தபஶ்சரேத் ।
ஸங்க்ஷிப்யேச்ச புனர்விப்ரா꞉ ஸூர்யஸ்தேஜோகு³ணானிவ ॥ 239.27 ॥

ப³லஸ்த²ஸ்ய ஹி யோக³ஸ்ய ப³லார்த²ம்ʼ முநிஸத்தமா꞉ ।
விமோக்ஷப்ரப⁴வம்ʼ விஷ்ணுமுபபன்னமஸம்ʼஶயம் ॥ 239.28 ॥

ப³லானி யோக³ப்ரோக்தானி மயைதானி த்³விஜோத்தமா꞉ ।
நித³ர்ஶனார்த²ம்ʼ ஸூக்ஷ்மாணி வக்ஷ்யாமி ச புனர்த்³விஜா꞉ ॥ 239.29 ॥

ஆத்மனஶ்ச ஸமாதா⁴னே தா⁴ரணாம்ʼ ப்ரதி வா த்³விஜா꞉ ।
நித³ர்ஶனானி ஸூக்ஷ்மாணி ஸூக்ஷ்மாணி ஶ்ருʼணுத்⁴வம்ʼ முநிஸத்தமா꞉ ॥ 239.30 ॥

அப்ரமத்தோ யதா² த⁴ன்வீ லக்ஷ்யம்ʼ ஹந்தி ஸமாஹித꞉ ।
யுக்த꞉ ஸம்யக்ததா² யோகீ³ மோக்ஷம்ʼ ப்ராப்னோத்யஸம்ʼஶயம் ॥ 239.31 ॥

ஸ்னேஹபாத்ரே யதா² பூர்ணே மன ஆதா⁴ய நிஶ்சலம் ।
புருஷோ யுக்த ஆரோஹேத்ஸோபானம்ʼ யுக்தமானஸ꞉ ॥ 239.32 ॥

முக்தஸ்ததா²(அ)யமாத்மானம்ʼ யோக³ம்ʼ தத்³வத்ஸுநிஶ்சலம் ।
கரோத்யமலாமாத்மானம்ʼ பா⁴ஸ்கரோபமத³ர்ஶனே ॥ 239.33 ॥

யதா² ச நாவம்ʼ விப்ரேந்த்³ரா꞉ கர்ணதா⁴ர꞉ ஸமாஹித꞉ ।
மஹார்ணவக³தாம்ʼ ஶீக்⁴ரம்ʼ நயேத்³விப்ராம்ʼஸ்து பத்தனம் ॥ 239.34 ॥

தத்³வதா³த்மஸமாதா⁴னம்ʼ யுக்தோ யோகே³ன யோக³வித் ।
து³ர்க³மம்ʼ ஸ்தா²னமாப்னோதி ஹித்வா தே³ஹமிமம்ʼ த்³விஜா꞉ ॥ 239.35 ॥

ஸாரதி²ஶ்ச யதா² யுக்த꞉ ஸத³ஶ்வான்ஸுஸமாஹித꞉ ।
ப்ராப்னோத்யாஶு பரம்ʼ ஸ்தா²னம்ʼ லக்ஷ்யமுக்த இவா(ஆ)ஶுக³꞉ ॥ 239.36 ॥

ததை²வ ச த்³விஜா யோகீ³ தா⁴ரணாஸு ஸமாஹித꞉ ।
ப்ராப்னோத்யஶு பரம்ʼ ஸ்தா²னம்ʼ லக்ஷ்யமுக்த இவா(ஆ)ஶுக³꞉ ॥ 239.37 ॥

ஆவிஶ்யா(ஆ)த்மனி சா(ஆ)த்மானம்ʼ யோ(அ)வதிஷ்ட²தி ஸோ(அ)சல꞉ ।
பாஶம்ʼ வஹத்வே மீனானாம்ʼ பத³மாப்னோதி ஸோ(அ)ஜரம் ॥ 239.38 ॥

நாப்⁴யாம்ʼ ஶீர்ஷே ச குக்ஷௌ ச ஹ்ருʼதி³ வக்ஷஸி பார்ஶ்வயோ꞉ ।
த³ர்ஶனே ஶ்ரவணே வா(அ)பி க்⁴ராணே சாமிதவிக்ரம꞉ ॥ 239.39 ॥

ஸ்தா²னேஷ்வேதேஷு யோ யோகீ³ மஹாவ்ரதஸமாஹித꞉ ।
ஆத்மனா ஸூக்ஷ்மமாத்மானம்ʼ யுங்க்தே ஸம்யக்³த்³விஜோத்தமா꞉ ॥ 239.40 ॥

ஸுஶீக்⁴ரமசலப்ரக்²யம்ʼ கர்ம த³க்³த்⁴வா ஶுபா⁴ஶுப⁴ம் ।
உத்தமம்ʼ யோக³மாஸ்தா²ய யதீ³ச்ச²தி விமுச்யதே ॥ 239.41 ॥

முனய ஊசு꞉
ஆஹாரான்கீத்³ருʼஶான்க்ருʼத்வா கானி ஜித்வா ச ஸத்தம ।
யோகீ³ ப³லமவாப்னோதி தத்³ப⁴வான்வக்துமர்ஹதி ॥ 239.42 ॥

வ்யாஸ உவாச
கணானாம்ʼ ப⁴க்ஷணே யுக்த꞉ பிண்யாகஸ்ய ச போ⁴ த்³விஜா꞉ ।
ஸ்னேஹானாம்ʼ வர்ஜனே யுக்தோ யோகீ³ ப³லமவாப்னுயாத் ॥ 239.43 ॥

பு⁴ஞ்ஜானோ யாவகம்ʼ ரூக்ஷம்ʼ தீ³ர்க⁴காலம்ʼ த்³விஜோத்தமா꞉ ।
ஏகாஹாரீ விஶுத்³தா⁴த்மா யோகீ³ ப³லமவாப்னுயாத் ॥ 239.44 ॥

பக்ஷான்மாஸாந்ருʼதூம்ʼஶ்சித்ரான்ஸஞ்சரம்ʼஶ்ச கு³ஹாஸ்ததா² ।
அப꞉ பீத்வா பயோமிஶ்ரா யோகீ³ ப³லமாவாப்னுயாத் ॥ 239.45 ॥

அக²ண்ட³மபி வா மாஸம்ʼ ஸததம்ʼ முநிஸத்தமா꞉ ।
உபோஷ்ய ஸம்யக்ஷுத்³தா⁴த்மா யோகீ³ ப³லமவாப்யனுயாத் ॥ 239.46 ॥

காமம்ʼ ஜித்வா ததா² க்ரோத⁴ம்ʼ ஶீதோஷ்ணம்ʼ வர்ஷமேவ ச ।
ப⁴யம்ʼ ஶோகம்ʼ ததா² ஸ்வாபம்ʼ பௌருஷீன்விஷயாம்ʼஸ்ததா² ॥ 239.47 ॥

அரதிம்ʼ து³ர்ஜயாம்ʼ சைவ கோ⁴ராம்ʼ த்³ருʼஷ்ட்வா ச போ⁴ த்³விஜா꞉ ।
ஸ்பர்ஶம்ʼ நித்³ராம்ʼ ததா² தந்த்³ராம்ʼ து³ர்ஜயாம்ʼ முநிஸத்தமா꞉ ॥ 239.48 ॥

தீ³பயந்தி மஹாத்மானம்ʼ ஸூக்ஷ்மமாத்மானமாத்மனா ।
வீதராகா³ மஹாப்ராஜ்ஞா த்⁴யானாத்⁴யயனஸம்பதா³ ॥ 239.49 ॥

து³ர்க³ஸ்த்வேஷ மத꞉ பந்தா² ப்³ராஹ்மணானாம்ʼ விபஶ்சிதாம் ।
ய꞉ கஶ்சித்³வ்ரஜதி க்ஷிப்ரம்ʼ க்ஷேமேண முனிபுங்க³வா꞉ ॥ 239.50 ॥

யதா² கஶ்சித்³வனம்ʼ கோ⁴ரம்ʼ ப³ஹுஸர்பஸரீஸ்ருʼபம் ।
ஶ்வப்⁴ரவத்தோயஹீனம்ʼ ச து³ர்க³மம்ʼ ப³ஹுகண்டகம் ॥ 239.51 ॥

அப⁴க்தமடவீப்ராயம்ʼ தா³வத³க்³த⁴மஹீருஹம் ।
பந்தா²னம்ʼ தஸ்கராகீர்ணம்ʼ க்ஷேமேணாபி⁴பதேத்ததா² ॥ 239.52 ॥

யோக³மார்க³ம்ʼ ஸமாஸாத்³ய ய꞉ கஶ்சித்³வ்ரஜதே த்³விஜ꞉ ।
க்ஷேமேணோபரமேன்மார்கா³த்³ப³ஹுதோ³ஷோ(அ)பி ஸம்ʼமத꞉ ॥ 239.53 ॥

ஆஸ்தே²யம்ʼ க்ஷுரதா⁴ராஸு நிஶிதாஸு த்³விஜோத்தமா꞉ ।
தா⁴ரணா ஸா து யோக³ஸ்ய து³ர்கே³யமக்ருʼதாத்மபி⁴꞉ ॥ 239.54 ॥

விஷமா தா⁴ரணா விப்ரா யாந்தி வைன ஶுபா⁴ம்ʼ க³திம் ।
நேத்ருʼஹீனா யதா² நாவ꞉ புருஷாணாம்ʼ து வை த்³விஜா꞉ ॥ 239.55 ॥

யஸ்து திஷ்ட²தி யோகா³தௌ⁴ தா⁴ரணாஸு யதா²விதி⁴ ।
மரணம்ʼ ஜன்மது³꞉கி²த்வம்ʼ ஸுகி²த்வம்ʼ ஸ விஶிஷ்யதே ॥ 239.56 ॥

நாநாஶாஸ்த்ரேஷு நியதம்ʼ நாநாமுனிநிஷேவிதம் ।
பரம்ʼ யோக³ஸ்ய பந்தா²னம்ʼ நிஶ்சிதம்ʼ தம்ʼ த்³விஜாதிஷு ॥ 239.57 ॥

பரம்ʼ ஹி தத்³ப்³ரஹ்மமயம்ʼ முனீந்த்³ரா, ப்³ரஹ்மணமீஶம்ʼ வரத³ம்ʼ ச விஷ்ணும் ।
ப⁴வம்ʼ ச த⁴ர்மம்ʼ ச மஹானுபா⁴வம்ʼ யத்³ப்³ரஹ்மபுத்ரான்ஸுமஹானுபா⁴வான் ॥ 239.58 ॥

தமஶ்ச கஷ்டம்ʼ ஸுமஹத்³ரஜஶ்ச, ஸத்த்வம்ʼ ச ஶுத்³த⁴ம்ʼ ப்ரக்ருʼதிம்ʼ பராம்ʼ ச ।
ஸித்³தி⁴ம்ʼ ச தே³வீம்ʼ வருணஸ்ய பத்னீம்ʼ, தேஜஶ்ச க்ருʼத்ஸ்னம்ʼ ஸுமஹச்ச தை⁴ர்யம் ॥

239.59 ॥

தாராதி⁴பம்ʼ கே² விமலம்ʼ ஸுதாரம்ʼ, விஶ்வாம்ʼஶ்ச தே³வானுரகா³ன்பித்ரூʼம்ʼஶ்ச ।
ஶைலாம்ʼஶ்ச க்ருʼத்ஸ்னானுத³தீ⁴ம்ʼஶ்ச வா(அ)சலாந்நதீ³ஶ்ச ஸர்வா꞉ ஸனகா³ம்ʼஶ்ச
நாகா³ன் ॥ 239.60 ॥

ஸாத்⁴யாம்ʼஸ்ததா² யக்ஷக³ணாந்தி³ஶஶ்ச, க³ந்த⁴ர்வஸித்³தா⁴ன்புருஷான்ஸ்த்ரியஶ்ச ।
பரஸ்பரம்ʼ ப்ராப்ய மஹான்மஹாத்மா விஶேத யோகீ³ நசிராத்³விமுக்த꞉ ॥ 239.61 ॥

கதா² ச யா விப்ரவரா꞉ ப்ரஸக்தா, தை³வே மஹாவீர்யமதௌ ஶுபே⁴யம் ।
யோகா³ன்ஸ ஸர்வானனுபூ⁴ய மர்த்யா, நாராயணம்ʼ தம்ʼ த்³ருதமாப்னுவந்தி ॥ 239.62 ॥

இதி ஶ்ரீமஹாபுராணே ஆதி³ப்³ராஹ்மே வ்யாஸர்ஷிஸம்ʼவாதே³ யோக³விதி⁴நிரூபணம்ʼ நாம
ஏகோனசத்வாரிம்ʼஶத³தி⁴கத்³விஶததமோ(அ)த்⁴யாய꞉ ॥ 239 ॥

அத்⁴யாய꞉ 240 (132)
ஸாங்க்²யவிதி⁴நிரூபணம்
முனய ஊசு꞉
ஸம்யக்க்ரியேயம்ʼ விப்ரேந்த்³ர வர்ணிதா ஶிஷ்டஸம்ʼமதா ।
யோக³மார்கோ³ யதா²ந்யாயம்ʼ ஶிஷ்யாயேஹ ஹிதஷிணா ॥ 240.1 ॥

ஸாங்க்²யே த்விதா³னீம்ʼ த⁴ர்மஸ்ய விதி⁴ம்ʼ ப்ரப்³ரூஹி தத்த்வத꞉ ।
த்ரிஷு லோகேஷு யஜ்ஜ்ஞானம்ʼ ஸர்வம்ʼ தத்³விதி³தம்ʼ ஹி தே ॥ 240.2 ॥

வ்யாஸ உவாச
ஶ்ருʼணுத்⁴வம்ʼ முனய꞉ ஸர்வமாக்²யானம்ʼ விதி³தாத்மனாம் ।
விஹிதம்ʼ யதிபி⁴ர்வ்ருʼத்³தை⁴꞉ கபிலாதி³பி⁴ரீஶ்வரை꞉ ॥ 240.3 ॥

யஸ்மின்ஸுவிப்⁴ராமா꞉ கேசித்³த்³ருʼஶ்யந்தே முநிஸத்தமா꞉ ।
கு³ணாஶ்ச யஸ்மின்ப³ஹவோ தோ³ஷஹாநிஶ்ச கேவலா ॥ 240.4 ॥

ஜ்ஞானேன பரிஸங்க்²யாய ஸதோ³ஷான்விஷயாந்த்³விஜா꞉ ।
மானுஷாந்து³ர்ஜயான்க்ருʼத்ஸ்னான்பைஶாசான்விஷயாம்ʼஸ்ததா² ॥ 240.5 ॥

விஷயானௌரகா³ஞ்ஜ்ஞாத்வா க³ந்த⁴ர்வவிஷயாம்ʼஸ்ததா² ।
பித்ரூʼணாம்ʼ விஷயாஞ்ஜ்ஞாத்வா திர்யக்த்வம்ʼ சரதாம்ʼ த்³விஜா꞉ ॥ 240.6 ॥

ஸுபர்ணவிஷயாஞ்ஜ்ஞாத்வா மருதாம்ʼ விஷயாம்ʼஸ்ததா² ।
மஹர்ஷிவிஷயாம்ʼஶ்சைவ ராஜர்ஷிவிஷயாம்ʼஸ்ததா² ॥ 240.7 ॥

ஆஸுரான்விஷயாஞ்ஜ்ஞாத்வா வைஶ்வதே³வாம்ʼஸ்ததை²வ ச ।
தே³வர்ஷிவிஷயாஞ்ஜ்ஞாத்வா யோகா³நாமபி வை பரான் ॥. 240.8 ॥

விஷயாம்ʼஶ்ச ப்ரமாணஸ்ய ப்³ரஹ்மணோ விஷயாந்ததா² ।
ஆயுஷஶ்ச பரம்ʼ காலம்ʼ லோகைர்விஜ்ஞாய தத்த்வத꞉ ॥ 240.9 ॥

ஸுக²ஸ்ய ச பரம்ʼ காலம்ʼ விஜ்ஞாய முநிஸத்தமா꞉ ।
ப்ராப்தகாலே ச யத்³து³꞉க²ம்ʼ பததாம்ʼ விஷயைஷிணாம் ॥ 240.10 ॥

திர்யக்த்வே பததாம்ʼ விப்ராஸ்ததை²வ நரகேஷு யத் ।
ஸ்வர்க³ஸ்ய ச கு³ணாஞ்ஜ்ஞாத்வா தோ³ஷான்ஸர்வாம்ʼஶ்ச போ⁴ த்³விஜா꞉ ॥ 240.11 ॥

வேத³வாதே³ ச யே தோ³ஷா கு³ணா யே சாபி வைதி³கா꞉ ।
ஜ்ஞானயோகே³ ச யே தோ³ஷா ஜ்ஞானயோகே³ ச யே கு³ணா꞉ ॥ 240.12 ॥

ஸாங்க்²யஜ்ஞானே ச யே தோ³ஷாம்ʼஸ்ததை²வ ச கு³ணாம்ʼ ததா² ।
ஷட்³கு³ணம்ʼ ச நபோ⁴ ஜ்ஞாத்வா தமஶ்ச த்ரிகு³ணம்ʼ மஹத் ॥ 240.13 ॥

தமஶ்சாஷ்டகு³ணம்ʼ ஜ்ஞாத்வா பு³த்³தி⁴ம்ʼ ஸப்தகு³ணாம்ʼ ததா² ।
ஷட்³கு³ணம்ʼ ச நபோ⁴ ஜ்ஞாத்வா தபஶ்ச த்ரிகு³ணம்ʼ மஹத் ॥ 240.14 ॥

த்³விகு³ணம்ʼ ச ரஜோ ஜ்ஞாத்வா ஸத்த்வம்ʼ சைககு³ணம்ʼ புன꞉ ।
மார்க³ம்ʼ விஜ்ஞாய தத்த்வேன ப்ரலயப்ரேக்ஷணேன து ॥ 240.15 ॥

ஜ்ஞானவிஜ்ஞானஸம்பன்னா꞉ காரணைர்பா⁴விதாத்மபி⁴꞉ ।
ப்ராப்னுவந்தி ஶுப⁴ம்ʼ மோக்ஷம்ʼ ஸூக்ஷ்மா இவ நப⁴꞉ பரம் ॥ 240.16 ॥

ரூபேண த்³ருʼஷ்டிம்ʼ ஸம்ʼயுக்தாம்ʼ க்⁴ராணம்ʼ க³ந்த⁴கு³ணேன ச ।
ஶப்³த³க்³ராஹ்யம்ʼ ததா² ஶ்ரோத்ரம்ʼ ஜிஹ்வாம்ʼ ரஸகு³ணேன ச ॥ 240.17 ॥

த்வசம்ʼ ஸ்பர்ஶம்ʼ ததா² ஶக்யம்ʼ வாயும்ʼ சைவ ததா³ஶ்ரிதம் ।
மோஹம்ʼ தமஸி ஸம்ʼயுக்தம்ʼ லோப⁴ம்ʼ மோஹேஷு ஸம்ʼஶ்ரிதா꞉ ॥ 240.18 ॥

விஷ்ணும்ʼ க்ராந்தே ப³லே ஶக்ரம்ʼ கோஷ்டே² ஸக்தம்ʼ ததா²(அ)னலம் ।
அப்ஸு தே³வீம்ʼ ஸமாயுக்தாமாபஸ்தேஜஸி ஸம்ʼஶ்ரிதா꞉ ॥ 240.19 ॥

தேஜோ வாயௌ து ஸம்ʼயுக்தம்ʼ வாயும்ʼ நப⁴ஸி சா(ஆ)ஶ்ரிதம் ।
நபோ⁴ மஹதி ஸம்ʼயுக்தம்ʼ தமோ மஹஸி ஸம்ʼஸ்தி²தம் ॥ 240.20 ॥

ரஜ꞉ ஸத்த்வம்ʼ ததா² ஸக்தம்ʼ ஸத்த்வம்ʼ ஸக்தம்ʼ ததா²(ஆ)த்மனி ।
ஸக்தமாத்மானமீஶே ச தே³வே நாராயணே ததா² ॥ 240.21 ॥

தே³வம்ʼ மோக்ஷே ச ஸம்ʼயுக்தம்ʼ ததோ மோக்ஷம்ʼ ச ந க்வசித் ।
ஜ்ஞாத்வா ஸத்த்வகு³ணம்ʼ தே³ஹம்ʼ வ்ருʼதம்ʼ ஷோட³ஶபி⁴ர்கு³ணை꞉ ॥ 240.22 ॥

ஸ்வபா⁴வம்ʼ பா⁴வனாம்ʼ சைவ ஜ்ஞாத்வா தே³ஹஸமாஶ்ரிதாம் ।
மத்⁴யஸ்த²மிவ சா(ஆ)த்மானம்ʼ பாபம்ʼ யஸ்மின்ன வித்³யத ॥ 240.23 ॥

த்³விதீயம்ʼ கர்ம வை ஜ்ஞாத்வா விப்ரேந்த்³ரா விஷ்யைஷிணாம் ।
இந்த்³ரியாணீந்த்³ரியார்தா²ம்ʼஶ்ச ஸர்வானாத்மனி ஸம்ʼஶ்ரிதான் ॥ 240.24 ॥

து³ர்லப⁴த்வம்ʼ ச மோக்ஷஸ்ய விஜ்ஞாய ஶ்ருதிபூர்வகம் ।
ப்ராணாபானௌ ஸமானம்ʼ ச வ்யானோதா³னௌ ச தத்த்வத꞉ ॥ 240.25 ॥

ஆத்³யம்ʼ சைவானிலம்ʼ ஜ்ஞாத்வா ப்ரப⁴வம்ʼ சானிலம்ʼ புன꞉ ।
ஸப்ததா⁴ தாம்ʼஸ்ததா² ஶேஷாஸப்ததா⁴ விதி⁴வத்புன꞉ ॥ 240.26 ॥

ப்ரஜாபதீந்ருʼஷீம்ʼஶ்சைவ ஸர்கா³ம்ʼஶ்ச ஸுப³ஹூன்வரான் ।
ஸப்தர்ஷீஶ்ச ப³ஹூஞ்ஜ்ஞாத்வா ராஜர்ஷீம்ʼஶ்ச பரந்தபான் ॥ 240.27 ॥

ஸுரர்ஷீன்மருதஶ்சான்யான்ப்³ரஹ்மர்ஷீன்ஸூர்யஸம்ʼநிபா⁴ன் ।
ஐஶ்வர்யாச்ச்யாவிதாந்த்³ருʼஷ்ட்வா காலேன மஹதா த்³விஜா꞉ ॥ 240.28 ॥

மஹதாம்ʼ பூ⁴தஸங்கா⁴னாம்ʼ ஶ்ருத்வா நாஶம்ʼ ச போ⁴ த்³விஜா꞉ ।
க³திம்ʼ வாசாம்ʼ ஶுபா⁴ம்ʼ ஜ்ஞாத்வா அர்சார்ஹா꞉ பாபகர்மணாம் ॥ 240.29 ॥

வைதரண்யாம்ʼ ச யத்³து³꞉க²ம்ʼ பதிதானாம்ʼ யமக்ஷயே ।
யோநிஷு ச விசித்ராஸு ஸஞ்சாரானஶுபா⁴ம்ʼஸ்ததா² ॥ 240.30 ॥

ஜட²ரே சாஶுபே⁴ வாஸம்ʼ ஶோணிதோத³கபா⁴ஜனே ।
ஶ்லேஷ்மமூத்ரபுரீஷே ச தீவ்ரக³ந்த⁴ஸமன்விதே ॥ 240.31 ॥

ஶுக்ரஶோணிதஸங்கா⁴தே மஜ்ஜாஸ்னாயுபரிக்³ரஹே ।
ஶிரஶதஸமாகீர்ணே நவத்³வாரே புரே(அ)த² வை ॥ 240.32 ॥

விஜ்ஞாய ஹிதமாத்மானம்ʼ யோகா³ம்ʼஶ்ச விவிதா⁴ந்த்³விஜா꞉ ।
தாமஸானாம்ʼ ச ஜந்தூனாம்ʼ ரமணீயாந்ருʼதாத்மனாம் ॥ 240.33 ॥

ஸாத்த்விகானாம்ʼ ச ஜந்தூனாம்ʼ குத்ஸிதம்ʼ முநிஸத்தமா꞉ ।
க³ர்ஹிந்தம்ʼ மஹாதாமர்தே² ஸாங்க்²யானாம்ʼ விதி³தாத்மனாம் ॥ 240.34 ॥

உபப்லவாம்ʼஸ்ததா² கோ⁴ராஞ்ஶஶினஸ்தேஜஸ்ததா² ।
தாராணாம்ʼ பதனம்ʼ த்³ருʼஷ்ட்வா நக்ஷத்ராணாம்ʼ ச பர்யயம் ॥ 240.35 ॥

த்³வந்த்³வானாம்ʼ விப்ரயோக³ம்ʼ ச விஜ்ஞாய க்ருʼபணம்ʼ த்³விஜா꞉ ।
அன்யோன்யப⁴க்ஷணம்ʼ த்³ருʼஷ்ட்வா பூ⁴தாநாமபி சாஶுப⁴ம் ॥ 240.36 ॥

பா³ல்யே மோஹம்ʼ ச விஜ்ஞாய பக்ஷதே³ஹஸ்ய சாஶுப⁴ம் ।
ராக³ம்ʼ மோஹம்ʼ ச ஸம்ப்ராப்தம்ʼ க்வசித்ஸத்த்வம்ʼ ஸமாஶ்ரிதம் ॥ 240.37 ॥

ஸஹஸ்ரேஷு நர꞉ கஶ்சின்மோக்ஷபு³த்³தி⁴ம்ʼ ஸமாஶ்ரித꞉ ।
து³ர்லப⁴த்வம்ʼ ச மோக்ஷஸ்ய விஜ்ஞானம்ʼ ஶ்ருதிபூர்வகம் ॥ 240.38 ॥

ப³ஹுமானமலப்³தே⁴ஷு லப்³தே⁴ மத்⁴யஸ்த²தாம்ʼ புன꞉ ।
விஷயாணாம்ʼ ச தௌ³ராத்ம்யம்ʼ விஜ்ஞாய ச புனர்த்³விஜா꞉ ॥ 240.39 ॥

க³தாஸூனாம்ʼ ச ஸத்த்வானாம்ʼ தே³ஹான்பி⁴த்த்வா ததா² ஶுபா⁴ன் ।
வாஸம்ʼ குலேஷு ஜந்தூனாம்ʼ மரணாய த்⁴ருʼதாத்மனாம் ॥ 240.40 ॥

ஸாத்த்விகானாம்ʼ ச ஜந்தூனாம்ʼ து³꞉க²ம்ʼ விஜ்ஞாய போ⁴ த்³விஜா꞉ ।
ப்³ரஹ்மக்⁴னானாம்ʼ க³திம்ʼ ஜ்ஞாத்வா பதிதானாம்ʼ ஸுதா³ருணாம் ॥ 240.41 ॥

ஸுராபானே ச ஸக்தானாம்ʼ ப்³ராஹ்மணானாம்ʼ து³ராத்மனாம் ।
கு³ருதா³ரப்ரஸக்தானாம்ʼ க³திம்ʼ விஜ்ஞாய சாஶுபா⁴ம் ॥ 240.42 ॥

ஜனனீஷு ச வர்தந்தே யேன ஸம்யக்³த்³விஜோத்தமா꞉ ।
ஸதே³வகேஷு லோகேஷு யேன வர்தந்தி மானவா꞉ ॥ 240.43 ॥

தேன ஜ்ஞானேன விஜ்ஞாய க³திம்ʼ சாஶுப⁴கர்மணாம் ।
திர்யக்³யோனிக³தானாம்ʼ ச விஜ்ஞாய ச க³தீ꞉ ப்ருʼத²க் ॥ 240.44 ॥

வேத³வாதா³ம்ʼஸ்ததா² சித்ராந்ருʼதூனாம்ʼ பர்யயாம்ʼஸ்ததா² ।
க்ஷயம்ʼ ஸம்ʼவத்ஸராணாம்ʼ ச மாஸானாம்ʼ ச க்ஷயம்ʼ ததா² ॥ 240.45 ॥

பக்ஷக்ஷயம்ʼ ததா² த்³ருʼஷ்ட்வா தி³வஸானாம்ʼ ச ஸங்க்ஷயம் ।
க்ஷய ஸம்ʼவத்ஸராணாம்ʼ ச மாஸானாம்ʼ ச க்ஷயம்ʼ ததா² ॥ 240.46 ॥

வ்ருʼத்³தி⁴ம்ʼ த்³ருʼஷ்ட்வா ஸமுத்³ராணாம்ʼ க்ஷயம்ʼ தேஷாம்ʼ ததா² புன꞉ ।
க்ஷயம்ʼ த⁴னானாம்ʼ த்³ருʼஷ்ட்வா ச புனர்வ்ருʼத்³தி⁴ம்ʼ ததை²வ ச ॥ 240.47 ॥

ஸம்ʼயோகா³னாம்ʼ ததா² த்³ருʼஷ்ட்வா யுகா³னாம்ʼ ச விஶேஷத꞉ ।
தே³ஹவைக்லவ்யதாம்ʼ சைவ ஸம்யக்³விஜ்ஞாய தத்த்வத꞉ ॥ 240.48 ॥

ஆத்மதோ³ஷாம்ʼஶ்ச விஜ்ஞாய ஸர்வானாத்மனி ஸம்ʼஸ்தி²தான் ।
ஸ்வதே³ஹாது³த்தி²தான்க³ந்தா⁴ம்ʼஸ்ததா² விஜ்ஞாய சாஶுபா⁴ம் ॥ 240.49 ॥

முனய ஊசு꞉
கானுத்பாதப⁴வாந்தோ³ஷான்பஶ்யதி ப்³ரஹ்மவித்தம ।
ஏதம்ʼ ந꞉ ஸம்ʼஶயம்ʼ க்ருʼத்ஸ்னம்ʼ வக்துமர்ஹஸ்யஶேஷத꞉ ॥ 240.50 ॥

வ்யாஸ உவாச
பஞ்ச தோ³ஷாந்த்³விஜா தே³ஹே ப்ரவத³ந்தி மனீஷிண꞉ ।
மார்க³ஜ்ஞா꞉ காபிலா꞉ ஸாங்க்²யா꞉ ஶ்ருʼணுத்⁴வம்ʼ முநிஸத்தமா꞉ ॥ 240.51 ॥

காமக்ரோதௌ⁴ ப⁴யம்ʼ நித்³ரா பஞ்சம꞉ ஶ்வாஸ உச்யதே ।
ஏதே தோ³ஷா꞉ ஶரீரேஷு த்³ருʼஶ்யந்தே ஸர்வதே³ஹினாம் ॥ 240.52 ॥

சி²ந்த³ந்தி க்ஷமயா க்ரோத⁴ம்ʼ காமம்ʼ ஸங்கல்பவர்ஜனாத் ।
ஸத்த்வஸம்ʼஸேவனாந்நித்³ராமப்ரமாதா³த்³ப⁴யம்ʼ ததா² ॥ 240.53 ॥

சி²ந்த³ந்தி பஞ்சமம்ʼ ஶ்வாஸமல்பாஹாரதயா த்³விஜா꞉ ।
கு³ணான்கு³ணஶதைர்ஜ்ஞாத்வா தோ³ஷாந்தோ³ஷஶதைரபி ॥ 240.54 ॥

ஹேதூன்ஹேதுஶதைஶ்சித்ரைஶ்சித்ரான்விஜ்ஞாய தத்த்வத꞉ ।
அபாம்ʼ பே²னோபமம்ʼ லோகம்ʼ விஷ்ணோர்மாயாஶதை꞉ க்ருʼதம் ॥ 240.55 ॥

சித்ரபி⁴த்திப்ரதீகாஶம்ʼ நலஸாரமனர்த²கம் ।
தம꞉ ஸம்ப்⁴ரமிதம்ʼ த்³ருʼஷ்ட்வா வர்ஷபு³த்³பு³த³ஸம்ʼநிப⁴ம் ॥ 240.56 ॥

நாஶப்ராயம்ʼ ஸுகா²தா⁴னம்ʼ நாஶோத்தரமஹாப⁴யம் ।
ரஜஸ்தமஸி ஸம்ʼமக்³னம்ʼ பங்கே த்³விபமிவாவஶம் ॥ 240.57 ॥

ஸாங்க்²யா விப்ரா மஹாப்ராஜ்ஞாஸ்த்யக்த்வா ஸ்னேஹம்ʼ ப்ரஜாக்ருʼதம் ।
ஜ்ஞானஜ்ஞேயேன ஸாங்க்²யேன வ்யாபினா மஹதா த்³விஜா꞉ ॥ 240.58 ॥

ராஜஸானஶுபா⁴ன்க³ந்தா⁴ம்ʼஸ்தாமஸாம்ʼஶ்ச ததா²விதா⁴ன் ।
புண்யாம்ʼஶ்ச ஸாத்த்விகான்க³ந்தா⁴ன்ஸ்பர்ஶஜாந்தே³ஹஸம்ʼஶ்ரிதான் ॥ 240.59 ॥

சி²த்த்வா(ஆ)மஜ்ஞானஶஸ்த்ரேண தபோத³ண்டே³ன ஸத்தமா꞉ ।
ததோ து³꞉கா²தி³கம்ʼ கோ⁴ரம்ʼ சிந்தாஶோகமஹாஹ்ரத³ம் ॥ 240.60 ॥

வ்யாதி⁴மத்யுமஹாகோ⁴ரம்ʼ மஹாப⁴யமஹோரக³ம் ।
தத꞉ கூர்மம்ʼ ரஜோமீனம்ʼ ப்ரஜ்ஞயா ஸந்தரந்த்யுத ॥ 240.61 ॥

ஸ்னேஹபங்கம்ʼ ஜராது³ர்க³ம்ʼ ஸ்பர்ஶத்³வீபம்ʼ த்³விஜோத்தமா꞉ ।
கர்மாகா³த⁴ம்ʼ ஸத்யதீரம்ʼ ஸ்தி²தம்ʼ வ்ரதமனீஷிண꞉ ॥ 240.62 ॥

ஹர்ஷஸங்க⁴மஹாவேக³ம்ʼ நானாரஸஸமாகுலம் ।
நானாப்ரீதிமஹாரத்னம்ʼ து³꞉க²ஜ்வரஸமீரிதம் ॥ 240.63 ॥

ஶோகத்ருʼஷ்ணாமஹாவர்தம்ʼ தீக்ஷ்ணவ்யாதி⁴மஹாருஜம் ।
அஸ்தி²ஸங்கா⁴தஸங்க⁴ட்டம்ʼ ஶ்லேஷ்மயோக³ம்ʼ த்³விஜோத்தமா꞉ ॥ 240.64 ॥

தா³னமுக்தாகரம்ʼ கோ⁴ரம்ʼ ஶோணிதோத்³கா³ரவித்³ருமம் ।
ஹஸிதோத்க்ருஷ்டநிர்கோ⁴ஷம்ʼ நானாஜ்ஞாஸுது³ஷ்கரம் ॥ 240.65 ॥

ரோத³நாஶ்ருமலக்ஷாரம்ʼ ஸங்க³யோக³பராயணம் ।
ப்ரலப்³த்⁴வா ஜன்மலோகோ யம்ʼ புத்ரபா³ந்த⁴வபத்தனம் ॥ 240.66 ॥

அஹிம்ʼஸாஸத்யமர்யாத³ம்ʼ ப்ராணயோக³மயோர்மிலம் ।
வ்ருʼந்தா³னுகா³மினம்ʼ க்ஷீரம்ʼ ஸர்வபூ⁴தபயோத³தி⁴ம் ॥ 240.67 ॥

மோக்ஷது³ர்லப⁴விஷயம்ʼ வாட³வாஸுக²ஸாக³ரம் ।
தரந்தி யதய꞉ ஸித்³தா⁴ ஜ்ஞானயோகே³ன சானகா⁴꞉ ॥ 240.68 ॥

தீர்த்வா ச து³ஸ்தரம்ʼ ஜன்ம விஶந்தி விமலம்ʼ நப⁴꞉ ।
ததஸ்தான்ஸுக்ருʼதீஞ்ஜ்ஞாத்வா ஸூர்யோ வஹதிரஶ்மிபி⁴꞉ ॥ 240.69 ॥

பத்³மதந்துவதா³விஶ்ய ப்ரவஹன்விஷயாந்த்³விஜா꞉ ।
தத்ர தான்ப்ரவஹோ வாயு꞉ ப்ரதிக்³ருʼஹ்ணாதி சானகா⁴꞉ ॥ 240.70 ॥

வீதராகா³ன்யதீன்ஸித்³தா⁴ன்வீர்யயுக்தாம்ʼஸ்தபோத⁴னான் ।
ஸூக்ஷ்ம꞉ ஶீத꞉ ஸுக³ந்த⁴ஶ்ச ஸுக²ஸ்பர்ஶஶ்ச போ⁴ த்³விஜா꞉ ॥ 240.71 ॥

ஸப்தானாம்ʼ மருதாம்ʼ ஶ்ரேஷ்டோ² லோகான்க³ச்ச²தி ய꞉ ஶுபா⁴ன் ।
ஸ தான்வஹதி விப்ரேந்த்³ரா நப⁴ஸ꞉ பரமாம்ʼ க³திம் ॥ 240.72 ॥

நபோ⁴ வஹதி லோகேஶான்ரஜஸ꞉ பரமாம்ʼ க³திம் ।
ரஜோ வஹதி விப்ரேந்த்³ரா꞉ ஸத்த்வஸ்ய பரமாங்க³திம் ॥ 240.73 ॥

ஸத்த்வம்ʼ வஹதி ஶுத்³தா⁴த்மா பரம்ʼ நாராயணம்ʼ ப்ரபு⁴ம் ।
ப்ரபு⁴ர்வஹதி ஶுத்³தா⁴த்மா பரமாத்மானமாத்மனா ॥ 240.74 ॥

பரமாத்மானமாஸாத்³ய தத்³பூ⁴தா யதயோ(அ)மலா꞉ ।
அம்ருʼதத்வாய கல்பந்தே ந நிவர்தந்தி ச த்³விஜா꞉ ॥ 240.75 ॥

பரமா ஸா க³திர்விப்ரா நிர்த்³வந்த்³வானாம்ʼ மஹாத்மனாம் ।
ஸத்யார்ஜவரதானாம்ʼ வை ஸர்வபூ⁴தத³யாவதாம் ॥ 240.76 ॥

முனய ஊசு꞉
ஸ்தா²னமுத்தமமாஸாத்³ய ப⁴க³வந்தம்ʼ ஸ்தி²ரவ்ரதா꞉ ।
ஆஜன்மமரணம்ʼ வா தே ரமந்தே தத்ர வா ந வா ॥ 240.77 ॥

யத³த்ர தத்²யம்ʼ தத்த்வம்ʼ நோ யதா²வத்³வக்துமர்ஹஸி ।
த்வத்³ருʼதே மானவம்ʼ நான்யம்ʼ ப்ரஷ்டுமர்ஹாம ஸத்தம ॥ 240.78 ॥

மோக்ஷதோ³ஷோ மஹானேஷ ப்ராப்ய ஸித்³தி⁴ம்ʼ க³தாந்ருʼஷீன் ।
யதி³ தத்ரைவ விஜ்ஞானே வர்தந்தே யதய꞉ பரே ॥ 240.79 ॥

ப்ரவ்ருʼத்திலக்ஷணம்ʼ த⁴ர்மம்ʼ பஶ்யாம பரமம்ʼ த்³விஜ ।
மக்³னஸ்ய ஹி பரே ஜ்ஞானே கிந்து து³꞉கா²ந்தரம்ʼ ப⁴வேத் ॥ 240.80 ॥

வ்யாஸ உவாச
யதா²னாயாயம்ʼ முநிஶ்ரேஷ்டா²꞉ ப்ரஶ்ன꞉ ப்ருʼஷ்டஶ்ச ஸங்கட꞉ ।
பு³தா⁴நாமபி ஸம்ʼமோஹ꞉ ப்ரஶ்னே(அ)ஸ்மின்முநிஸத்தமா꞉ ॥ 240.81 ॥

அத்ராபி தத்த்வம்ʼ பரமம்ʼ ஶ்ருʼணுத்⁴வம்ʼ வசனம்ʼ மம ।
பு³த்³தி⁴ஶ்ச பரமா யத்ர கபிலானாம்ʼ மஹாத்மனாம் ॥ 240.82 ॥

இந்த்³ரியாண்யபி பு³த்⁴யந்தே ஸ்வதே³ஹம்ʼ தே³ஹினாம்ʼ த்³விஜா꞉ ।
கரணான்யாத்மனஸ்தானி ஸூக்ஷ்மம்ʼ பஶ்யந்தி தைஸ்து ஸ꞉ ॥ 240.83 ॥

ஆத்மனா விப்ரஹீணானி காஷ்ட²குட்³யஸமானி து ।
வினஶ்யந்தி ந ஸந்தே³ஹோ வேலா இவ மஹார்ணவே ॥ 240.84 ॥

இந்த்³ரியை꞉ ஸஹ ஸுப்தஸ்ய தே³ஹினோ த்³விஜஸத்தமா꞉ ।
ஸூக்ஷ்மஶ்சரதி ஸர்வத்ர நப⁴ஸீவ ஸமீரண꞉ ॥ 240.85 ॥

ஸ பஶ்யதி யதா²ந்யாயம்ʼ ஸ்ம்ருʼத்வா ஸ்ப்ருʼஶதி சானகா⁴꞉ ।
பு³த்⁴யமானோ யதா²பூர்வமகி²லேனேஹ போ⁴ த்³விஜா꞉ ॥ 240.86 ॥

இந்த்³ரியாணி ஹ ஸர்வாணி ஸ்வே ஸ்வே ஸ்தா²னே யதா²விதி⁴ ।
அனீஶத்வாத்ப்ரலீயந்தே ஸர்பா விஷஹதா இவ ॥ 240.87 ॥

இந்த்³ரியாணி ஹ ஸர்வாணி ஸ்வஸ்தா²னேஷ்வேவ ஸர்வஶ꞉ ।
ஆக்ரம்ய க³தய꞉ ஸூக்ஷ்மாவ(ஶ்ச)ரத்யாத்மா ந ஸம்ʼஶய꞉ ॥ 240.88 ॥

ஸத்த்வஸ்ய ச கு³ணான்க்ருʼத்ஸ்னான்ரஜஸஶ்ச கு³ணான்புன꞉ ।
கு³ணாம்ʼஶ்ச தமஸ꞉ ஸர்வான்கு³ணான்பு³த்³தே⁴ஶ்ச ஸத்தமா꞉ ॥ 240.89 ॥

கு³ணாம்ʼஶ்ச மனஸஶ்சாபி நப⁴ஸஶ்ச கு³ணாம்ʼஸ்ததா² ।
கு³ணான்வாயோஶ்ச ஸர்வஜ்ஞா꞉ ஸ்னேஹஜாம்ʼஶ்ச கு³ணான்புன꞉ ॥ 240.90 ॥

அபாம்ʼ கு³ணாஸ்ததா² விப்ரா꞉ பார்தி²வாம்ʼஶ்ச கு³ணானபி ।
ஸர்வானேவ கு³ணைர்வ்யாப்ய க்ஷேத்ரஜ்ஞேஷு த்³விஜோத்தமா꞉ ॥ 240.91 ॥

ஆத்மா சரதி க்ஷேத்ரஜ்ஞ꞉ கர்மணா ச ஶுபா⁴ஶுபே⁴ ।
ஶிஷ்யா இவமஹாத்மானமிந்த்³ரியாணி ச தம்ʼ த்³விஜா꞉ ॥ 240.92 ॥

ப்ரக்ருʼதிம்ʼ சாப்யதிக்ரம்ய ஸுத்³த⁴ம்ʼ ஸூக்ஷ்மம்ʼ பராத்பரம் ।
நாராயணம்ʼ மஹாத்மானம்ʼ நிர்விகாரம்ʼ பராத்பரம் ॥ 240.93 ॥

விமுக்தம்ʼ ஸர்வபாபேக்ஷ்ய꞉ ப்ரவிஷ்டம்ʼ ச ஹ்யநாமயம் ।
பரமாத்மானமகு³ணம்ʼ நிர்வ்ருʼதம்ʼ தம்ʼ ச ஸப்தமா꞉ ॥ 240.94 ॥

ஶ்ரேஷ்ட²ம்ʼ தத்ர மனோ விப்ரா இந்த்³ரியாணி ச போ⁴꞉ த்³விஜா꞉ ।
ஆக³ச்ச²ந்தி யதா²காலம்ʼ கு³ரோ꞉ ஸந்தே³ஶகாரிண꞉ ॥ 240.95 ॥

ஶக்யம்ʼ வா(அ)ல்பேன காலேன ஶாந்திம்ʼ ப்ராப்தும்ʼ கு³ணாம்ʼஸ்ததா² ।
ஏவமுக்தேன விப்ரேந்த்³ரா꞉ ஸாங்க்²ய யோகே³ன மோக்ஷிணீம் ॥ 240.96 ॥

ஸாங்க்²யா விப்ரா மஹாப்ராஜ்ஞா க³ச்ச²ந்தி பரமாம்ʼ க³திம் ।
ஜ்ஞானேனானேன விப்ரேந்த்³ராஸ்துல்யம்ʼ ஜ்ஞானம்ʼ ந வித்³யதே ॥ 240.97 ॥

அத்ர வ꞉ ஸம்ʼஶயோ மா பூ⁴ஜ்ஜ்ஞானம்ʼ ஸாங்க்²யம்ʼ பரம்ʼ மதம் ।
அக்ஷரம்ʼ த்⁴ருவமேவோக்தம்ʼ பூர்வம்ʼ ப்³ரஹ்ம ஸனாதனம் ॥ 240.98 ॥

அநாதி³மத்⁴யநித⁴னம்ʼ நிர்த்³வந்த்³வம்ʼ கர்த்ருʼ ஶாஶ்வதம் ।
கூடஸ்த²ம்ʼ சைவ நித்யம்ʼ ச யத்³வத³ந்தி ஶமாத்மகா꞉ ॥ 240.99 ॥

யத꞉ ஸர்வா꞉ ப்ரவர்தந்தே ஸர்க³ப்ரலயவிக்ரியா꞉ ।
ஏவம்ʼ ஶம்ʼஸந்தி ஶாஸ்த்ரேஷு ப்ரவக்தாரோ மஹர்ஷய꞉ ॥ 240.100 ॥

ஸர்வே விப்ராஶ்ச வேதா³ஶ்ச ததா² ஸாமவிதோ³ ஜனா꞉ ।
ப்³ரஹ்மண்யம்ʼ பரமம்ʼ தே³வமனந்தம்ʼ பரமாச்யுதம் ॥ 240.101 ॥

ப்ரர்த²யந்தஶ்ச தம்ʼ விப்ரா வத³ந்தி கு³ணபு³த்³த⁴ய꞉ ।
ஸம்யகு³க்தாஸ்ததா² யோகா³꞉ ஸாங்க்²யாஶ்சாமிதத³ர்ஶனா꞉ ॥ 240.102 ॥

அமூர்திஸ்தஸ்ய விப்ரேந்த்³ரா꞉ ஸாங்க்²யம்ʼ மூர்திரிதி ஶ்ருதி꞉ ।
அபி⁴ஜ்ஞானானி தஸ்யா(ஆ)ஹுர்மஹாந்தி முநிஸத்தமா꞉ ॥ 240.103 ॥

த்³விவிதா⁴னி ஹி பூ⁴தானி ப்ருʼதி²வ்யாம்ʼ த்³விஜஸத்தமா꞉ ।
அக³ம்யக³ம்யஸஞ்ஜ்ஞானி க³ம்யம்ʼ தத்ர விஶிஷ்யதே ॥ 240.104 ॥

ஜ்ஞானம்ʼ மஹத்³வை மஹதஶ்ச விப்ரா, வேதே³ஷு ஸாங்க்²யேஷு ததை²வ யோகே³ ।
யச்சாபி த்³ருʼஷ்டம்ʼ விதி⁴வத்புராணே, ஸாங்க்²யாக³தம்ʼ தந்நிகி²லம்ʼ முனீந்த்³ரா꞉ ॥ 240.105 ॥

யச்சேதிஹாஸேஷு மஹத்ஸு த்³ருʼஷ்டம்ʼ, யதா²ர்த²ஶாஸ்த்ரேஷு விஶிஷ்டத்³ருʼஷ்டம் ।
ஜ்ஞானம்ʼ ச லோகே யதி³ஹாஸ்தி கிஞ்சித்ஸாங்க்²யாக³தம்ʼ தச்ச மஹாமுனீந்த்³ரா꞉ ॥ 240.106 ॥

ஸமஸ்தத்³ருʼஷ்டம்ʼ பரமம்ʼ ப³லம்ʼ ச, ஜ்ஞானம்ʼ ச மோக்ஷஶ்ச யதா²வது³க்தம் ।
தபாம்ʼஸி ஸூக்ஷ்மாணி ச யானி சைவ, ஸாங்க்²யம்ʼ யதா²வத்³விஹிதானி விப்ரா꞉ ॥ 240.107 ॥

விபர்யயம்ʼ தஸ்ய ஹிதம்ʼ ஸதை³வ, க³ச்ச²ந்தி ஸாங்க்²யா꞉ ஸததம்ʼ ஸுகே²ன ।
தாம்ʼஶ்சாபி ஸந்தா⁴ர்ய தத꞉ க்ருʼதார்தா²꞉, பதந்தி விப்ராயதனேஷு பூ⁴ய꞉ ॥ 240.108 ॥

ஹித்வா ச தே³ஹம்ʼ ப்ரவிஶந்தி மோக்ஷம்ʼ தி³வௌகஸஶ்சாபி ச யோக³ஸாங்க்²யா꞉ ।
அதோ(அ)தி⁴கம்ʼ தே(அ)பி⁴ரதா மஹார்ஹே, ஸாக்²யே த்³விஜா போ⁴ இஹ ஶிஷ்டஜுஷ்டே ॥ 240.109 ॥

தேஷாம்ʼ து திர்யக்³க³மனம்ʼ ஹி த்³ருʼஷ்டம்ʼ, நாதோ⁴ க³தி꞉ பாபக்ருʼதாம்ʼ நிவாஸ꞉ ।
ந வா ப்ரதா⁴னா அபி தே த்³விஜாதயோ, யே ஜ்ஞானமேதன்முனயோ ந ஸக்தா꞉ ॥ 240.110 ॥

ஸாங்க்²யாம்ʼ விஶாலம்ʼ பரமம்ʼ புராணம்ʼ, மஹார்ணவம்ʼ விமலமுதா³ரகாந்தம் ।
க்ருʼத்ஸ்னம்ʼ ஹி ஸாங்க்²யா முனயா மஹாத்மநாராயணே தா⁴ரயதா²ப்ரமேயம் ॥ 240.111 ॥

ஏதன்மயோக்தம்ʼ பரமம்ʼ ஹி தத்த்வம்ʼ, நாராயணாத்³விஶ்வமித³ம்ʼ புராணம் ।
ஸ ஸர்க³காலே ச கரோதி ஸர்க³ம்ʼ, ஸம்ʼஹாரகாலே ச ஹரேத பூ⁴ய꞉ ॥ 240.112 ॥

இதி ஶ்ரீமஹாபுராணே ஆதி³ப்³ராஹ்மே வ்யாஸருʼஷிஸம்ʼவாதே³ ஸாங்க்²யவிதி⁴நிரூபணம்ʼ
நாமைகோனசத்வாரிம்ʼஶத³தி⁴கத்³விஶததமோ(அ)த்⁴யாய꞉ ॥ 240 ॥

அத்⁴யாய꞉ 241 (133)
வஸிஷ்ட²கராலஜனகஸம்ʼவாதே³ க்ஷராக்ஷரவிசாரநிரூபணம்
முனய ஊசு꞉
கிம்ʼ தத³க்ஷரமித்யுக்தம்ʼ யஸ்மான்னா(ஆ)வர்ததே புன꞉ ।
கிம்ʼஸ்வித்தத்க்ஷரமித்யுக்தம்ʼ யஸ்மாதா³வர்ததே புன꞉ ॥ 241.1 ॥

அக்ஷராக்ஷரயோர்வ்யக்திம்ʼ ப்ருʼச்சா²மஸ்த்வாம்ʼ மஹாமுனே ।
உபலப்³து⁴ம்ʼ முநிஶ்ரேஷ்ட² தத்த்வேன முனிபுங்க³வ ॥ 241.2 ॥

த்வம்ʼ ஹி ஜ்ஞானவிதா³ம்ʼ ஶ்ரேஷ்ட²꞉ ப்ரோச்யஸே வேத³பாரகை³꞉ ।
ருʼஷிபி⁴ஶ்ச மஹாபா⁴கை³ர்யதிபி⁴ஶ்ச மஹாத்மபி⁴꞉ ॥ 241.3 ॥

ததே³தச்ச்²ரோதுமிச்சா²ஸ்த்வத்த꞉ ஸர்வம்ʼ மஹாமதே ।
ந த்ருʼப்திமதி⁴க³ச்சா²ம꞉ ஶ்ருʼண்வந்தோ(அ)ம்ருʼதமுத்தமம் ॥ 241.4 ॥

வ்யாஸ உவாச
அத்ர வோ வர்ணயிஷ்யாமி இதிஹாஸம்ʼ புராதனம் ।
வஸிஷ்ட²ஸ்ய ச ஸம்ʼவாத³ம்ʼ கராலஜனகஸ்ய ச ॥ 241.5 ॥

வஸிஷ்ட²ம்ʼ ஶ்ரேஷ்ட²மாஸீனம்ருʼஷீணாம்ʼ பா⁴ஸ்கரத்³யுதிம் ।
பப்ரச்ச² ஜனகோ ராஜா ஜ்ஞானம்ʼ நை꞉ஶ்ரேயஸம்ʼ பரம் ॥ 241.6 ॥

பரமாத்மனி குஶலமத்⁴யாத்மக³திநிஶ்சயம் ।
மைத்ராவருணமிமாஸீனமபி⁴வாத்³ய க்ருʼதாஞ்ஜலி꞉ ॥ 241.7 ॥

ஸ்வச்ச²ந்த³ம்ʼ ஸுக்ருʼதம்ʼ சைவ மது⁴ரம்ʼ சாப்யனுல்ப³ணம் ।
பப்ரச்ச²ர்ஷிவரம்ʼ ராஜா கராலஜனக꞉ புரா ॥ 241.8 ॥

கராலஜனக உவாச
ப⁴க³வஞ்ஶ்ரோதுமிச்சா²மி பரம்ʼ ப்³ரஹ்ம ஸனாதனம் ।
யஸ்மின்ன புனராவ்ருʼத்திம்ʼ ப்ராப்னுவந்தி மனீஷிண꞉ ॥ 241.9 ॥

யச்ச தத்க்ஷரமித்யுக்தம்ʼ யத்ரேத³ம்ʼ க்ஷரதே ஜக³த் ।
யச்சாக்ஷரமிதி ப்ரோக்தம்ʼ ஶிவம்ʼ க்ஷேமமநாமயம் ॥ 241.10 ॥

வஸிஷ்ட² உவாச
ஶ்ரூயதாம்ʼ ப்ருʼதி²வீபால க்ஷரதீத³ம்ʼ யதா² ஜக³த் ।
யத்ர க்ஷரதி பூர்வேண யாவத்காலேன சாப்யத² ॥ 241.11 ॥

யுக³ம்ʼ த்³வாத³ஶஸாஹஸ்ரம்ʼ கல்பம்ʼ வித்³தி⁴ சதுர்யுக³ம் ।
த³ஶகல்பஶதாவர்தம்ʼமஹஸ்தத்³ப்³ராஹ்முச்யதே ॥ 241.12 ॥

ராத்ரிஶ்சைதாவதீ ராஜன்யஸ்யந்தே ப்ரதிபு³த்⁴யதே ।
ஸ்ருʼஜத்யனந்தகர்மாணி மஹாந்தம்ʼ பூ⁴தமக்³ரஜம் ॥ 241.13 ॥

மூர்திமந்தமமூர்தாத்மா விஶ்வம்ʼ ஶம்பு⁴꞉ ஸ்வயம்பு⁴வ꞉ ।
யத்ரோத்பத்திம்ʼ ப்ரவக்ஷ்யாமி மூலதோ ந்ருʼபஸத்தம ॥ 241.14 ॥

அணிமா லகி⁴மா ப்ராப்திரீஶானம்ʼ ஜ்யோதிரவ்யயம் ।
ஸர்வத꞉பாணிபாதா³ந்தம்ʼ ஸர்வதோ(அ)க்ஷிஶிரோமுக²ம் ॥ 241.15 ॥

ஸர்வத꞉ஶ்ருதிமல்லோகே ஸர்வமாவ்ருʼத்ய திஷ்ட²தி ।
ஹிரண்யக³ர்போ⁴ ப⁴க³வானேஷ பு³த்³தி⁴ரிதி ஸ்ம்ருʼதி꞉ ॥ 241.16 ॥

மஹானிதி ச யோகே³ஷு விரிஞ்சிரிதி சாப்யத² ।
ஸாங்க்²யே ச பட்²யதே ஶாஸ்த்ரே நாமபி⁴ர்ப³ஹுதா⁴த்மக꞉ ॥ 241.17 ॥

விசித்ரரூபோ விஶ்வாத்மா ஏகாக்ஷர இதி ஶ்ருத꞉ ।
த்⁴ருʼதமேகாத்மகம்ʼ யேன க்ருʼத்ஸ்னம்ʼ த்ரைலோக்யமாத்மனா ॥ 241.18 ॥

ததை²வ ப³ஹுரூபத்வாத்³விஶ்வரூப இதி ஶ்ருத꞉ ।
ஏஷ வை விக்ரியாபன்ன꞉ ஸ்ருʼஜத்யாத்மானமாத்மனா ॥ 241.19 ॥

ப்ரதா⁴னம்ʼ தஸ்ய ஸம்ʼயோகா³து³த்பன்னம்ʼ ஸுமஹத்புரம் ।
அஹங்காரம்ʼ மஹாதேஜா꞉ ப்ரஜாபதிநமஸ்க்ருʼதம் ॥ 241.20 ॥

அவ்யக்தாத்³வ்யக்திமாபன்னம்ʼ வித்³யாஸர்க³ம்ʼ வத³ந்தி தம் ।
மஹாந்தம்ʼ சாப்யஹங்காரமவித்³யாஸர்க³ ஏவ ச ॥ 241.21 ॥

அசரஶ்ச சரஶ்சைவ ஸமுத்பன்னௌ ததை²கத꞉ ।
வித்³யா(அ)வித்³யோதி விக்²யாதே ஶ்ருதிஶாஸ்த்ரானுசிந்தகை꞉ ॥ 241.22 ॥

பூ⁴தஸர்க³மஹங்காரத்த்ருʼதீயம்ʼ வித்³தி⁴ பார்தி²வ ।
அஹங்காரேஷு ந்ருʼபதே சதுர்த²ம்ʼ வித்³தி⁴ வைக்ருʼதம் ॥ 241.23 ॥

வாயுர்ஜ்யோதிரதா²(ஆ)காஶமாபோ(அ)த² ப்ருʼதி²வீ ததா² ।
ஶப்³த³ஸ்பர்ஶௌ ச ரூபம்ʼ ச ரஸோ க³ந்த⁴ஸ்ததை²வ ச ॥ 241.24 ॥

ஏவம்ʼ யுக³பது³த்பன்னம்ʼ த³ஶவர்க³மஸம்ʼஶயம் ।
பஞ்சமம்ʼ வித்³தி⁴ ராஜேந்த்³ர பௌ⁴திகம்ʼ ஸர்க³மர்த²க்ருʼத் ॥ 241.25 ॥

ஶ்ரோத்ரம்ʼ த்வக்சக்ஷுஷீ ஜிஹ்வா க்⁴ராணமேவ ச பஞ்சமம் ।
வாக⁴ஸ்தௌ சைவ பாதௌ³ ச பாயுர்மேட்⁴ரம்ʼ ததை²வ ச ॥ 241.26 ॥

பு³த்³தீ⁴ந்த்³ரியாணி சைதானி ததா² கர்மேந்த்³ரியாணி ச ।
ஸம்பூ⁴தானீஹ யுக³பன்மனஸா ஸஹ பார்தி²வ ॥ 241.27 ॥

ஏஷா தத்த்வசதுர்விம்ʼஶா ஸர்வா(ஆ)க்ருʼதி꞉ ப்ரவர்ததே ।
யாம்ʼ ஜ்ஞாத்வா நாபி⁴ஶோசந்தி ப்³ராஹ்மணாஸ்தத்த்வத³ர்ஶின꞉ ॥ 241.28 ॥

ஏவமேதத்ஸமுத்பன்னம்ʼ த்ரைலோக்யமித³முத்தமம் ।
வேதி³தவ்யம்ʼ நரஶ்ரேஷ்ட² ஸதை³வ நரகார்ணவே ॥ 241.29 ॥

ஸயக்ஷபூ⁴தக³ந்த⁴ர்வே ஸகிம்ʼநரமஹோரகே³ ।
ஸசாரணபிஶாசே வை ஸதே³வர்ஷிநிஶாசரே ॥ 241.30 ॥

ஸத³ம்ʼஶகீடமஶகே ஸபூதிக்ருʼமிமூஷகே ।
ஶுனி ஶ்வபாகே சைணேயே ஸசாண்டா³லே ஸபுல்கஸே ॥ 241.31 ॥

ஹஸ்த்யஶ்வக²ரஶார்தூ³லே ஸவ்ருʼகே க³வி சைவ ஹ ।
யா ச மூர்திஶ்ச யத்கிஞ்சித்ஸர்வத்ரைதந்நித³ர்ஶனம் ॥ 241.32 ॥

ஜலே பு⁴வி ததா²(ஆ)காஶே நான்யத்ரேதி விநிஶ்சய꞉ ।
ஸ்தா²னம்ʼ தே³ஹவதாமாஸீதி³த்யேவனுஶுஶ்ரும ॥ 241.33 ॥

க்ருʼத்ஸ்னமேதாவதஸ்தாத க்ஷரதே வ்யக்தஸஞ்ஜ்ஞக꞉ ।
அஹன்யஹனி பூ⁴தாத்மா யச்சாக்ஷர இதி ஸ்ம்ருʼதம் ॥ 241.34 ॥

ததஸ்தத்க்ஷரமித்யுக்தம்ʼ க்ஷரதீத³ம்ʼ யதா² ஜக³த் ।
ஜக³ன்மோஹாத்மகம்ʼ சா(ஆ)ஹுரவ்யக்தாத்³வ்யக்தஸஞ்ஜ்ஞகம் ॥ 241.35 ॥

மஹாம்ʼஶ்சைவாக்ஷரோ நித்யமேதத்க்ஷரவிவர்ஜனம் ।
கதி²தம்ʼ தே மஹாராஜ யஸ்மான்னா(ஆ)வர்ததே புன꞉ ॥ 241.36 ॥

பஞ்சவிம்ʼஶதிகோ(அ)மூர்த꞉ ஸ நித்யஸ்தத்த்வஸஞ்ஜ்ஞக꞉ ।
ஸத்த்வஸம்ʼஶ்ரயணாத்தத்வம்ʼ ஸத்த்வமாஹுர்மனீஷிண꞉ ॥ 241.37 ॥

யத³மூர்தி꞉ ஸ்ருʼஜத்³வ்யக்தம்ʼ தன்மூர்திமதி⁴திஷ்ட²தி ।
சதுர்விம்ʼஶதிமோ வ்யக்தோ ஹ்யமூர்தி꞉ பஞ்சவிம்ʼஶக꞉ ॥ 241.38 ॥

ஸ ஏவ ஹ்ருʼதி³ ஸர்வாஸு மூர்திஷ்வாதிஷ்ட²தா(ஆ)த்மவான் ।
சேதயம்ʼஶ்சேதனீம்ʼ நித்யம்ʼ ஸர்வமூர்திரமூர்திமான் ॥ 241.39 ॥

ஸர்க³ப்ரலயத⁴ர்மேண ஸ ஸர்க³ப்ரலயாத்மக꞉ ।
கோ³சரே வர்ததே நித்யம்ʼ நிர்கு³ணோ கு³ணஸஞ்ஜ்ஞித꞉ ॥ 241.40 ॥

ஏவமேஷ மஹாத்மா ச ஸர்க³ப்ரலயகோடிஶ꞉ ।
விகுர்வாண꞉ ப்ரக்ருʼதிமாந்நாபி⁴மன்யேத பு³த்³தி⁴மான் ॥ 241.41 ॥

தம꞉ஸத்த்வரஜோயுக்தஸ்தாஸு தாஸ்விஹ யோநிஷு ।
லீயதே ப்ரதிபு³த்³த⁴த்வாத³பு³த்³த⁴ஜனஸேவனாத் ॥ 241.42 ॥

ஸஹவாஸநிவாஸத்வாத்³பா³லோ(அ)ஹமிதி மன்யதே ।
யோ(அ)ஹம்ʼ ந ஸோ(அ)ஹமித்யுக்தே கு³ணானேவானுவர்ததே ॥ 241.43 ॥

தமஸா தாமஸான்பா⁴வன்விவிதா⁴ன்ப்ரதிபத்³யதே ।
ரஜஸா ராஜஸாம்ʼஶ்சைவ ஸாத்த்விகான்ஸத்த்வஸங்க்ஷயாத் ॥ 241.44 ॥

ஶுக்லலோஹிதக்ருʼஷ்ணானி ரூபாண்யேதானி த்ரீணி து ।
ஸர்வாண்யேதானி ரூபாணி ஜானீஹி ப்ராக்ருʼதானி து ॥ 241.45 ।
தாமஸா நிரயம்ʼ யாந்தி ராஜஸா மானுஷானத² ।
ஸாத்த்விகா தே³வலோகாய க³ச்ச²ந்தி ஸுக²பா⁴கி³ன꞉ ॥ 241.46 ॥

நிஷ்கேவலேன பாபேன திர்யக்³யோனிமவாப்னுயாத் ।
புண்யபாபேஷு மானுஷ்யம்ʼ புண்யமாத்ரேண தே³வதா꞉ ॥ 241.47 ॥

ஏவமவ்யக்தவிஷயம்ʼ மோக்ஷமாஹுர்மனீஷிண꞉ ।
பஞ்சவிம்ʼஶதிமோ யோ(அ)யம்ʼ ஜ்ஞாநாதே³வ ப்ரவர்ததே ॥ 241.48 ॥

இதி ஶ்ரீமஹாபுராணே ஆதி³ப்³ராஹ்மே வஸிஷ்ட²கராலஜனகஸம்ʼவாதே³
க்ஷராக்ஷரவிசாரநிரூபணம்ʼ நாம ஏகசத்வாரிம்ʼஶத³தி⁴கத்³விஶததமோ(அ)த்⁴யாய꞉ ॥ 241 ॥

அத்⁴யாய꞉ 242 (134)
வஶிஷ்ட²கராலஜனகஸம்ʼவாத³வர்ணனம்
வஸிஷ்ட² உவாச
ஏவமப்ரதிபு³த்³த⁴த்வாத³பு³த்³த⁴மனுவர்ததே ।
தே³ஹாத்³தே³ஹஸஹஸ்ராணி ததா² ச ந ஸ பி⁴த்³யதே ॥ 242.1 ॥

திர்யக்³யோநிஸஹஸ்ரேஷு கதா³சித்³தே³வதாஸ்வபி ।
உத்பத்³யதி தபோயோகா³த்³கு³ணை꞉ ஸஹ கு³ணக்ஷயாத் ॥ 242.2 ॥

மனுஷ்யத்வாத்³தி³வம்ʼ யாதி தே³வோ மானுஷ்யமேதி ச ।
மானுஷ்யாந்நிரயஸ்தா²னமாலயம்ʼ ப்ரதிபத்³யதே ॥ 242.3 ॥

கோஷகாரோ யதா²(ஆ)த்மானம்ʼ கீட꞉ ஸமபி⁴ருந்த⁴தி ।
ஸூத்ரதந்துகு³ணைர்நித்யம்ʼ ததா²(அ)யமகு³ணோ கு³ணை꞉ ॥ 242.4 ॥

த்³வந்த்³வம்ʼமேதி ச நிர்த்³வந்த்³வஸ்தாஸு தாஸ்விஹ யோநிஷு ।
ஶீர்ஷரோகே³(அ)க்ஷிரோகே³ ச த³ந்தஶூலே க³லக்³ரஹே ॥ 242.5 ॥

ஜலோத³ரே(அ)திஸாரே ச க³ண்ட³மாலவிசர்சிகே ।
ஶ்வத்ரகுஷ்டே²(அ)க்³னித³க்³தே⁴ ச ஸித்⁴மாபஸ்மாரயோரபி ॥ 242.6 ॥

யானி சான்யானி த்³வந்த்³வானி ப்ராக்ருʼதானி ஶரீரிணாம் ।
உத்பத்³யந்தே விசித்ராணி தான்யேவா(ஆ)த்மா(அ)பி⁴மன்யதே ॥ 242.7 ॥

அபி⁴மானாதிமானானாம்ʼ ததை²வ ஸுக்ருʼதான்யபி ।
ஏகவாஸாஶ்சதுர்வாஸா꞉ ஶாயீ நித்யமத⁴ஸ்ததா² ॥ 242.8 ॥

மண்டூ³கஶாயீ ச ததா² வீராஸனக³தஸ்ததா² ।
வீரமாஸனமாகாஶே ததா² ஶயனமேவ ச ॥ 242.9 ॥

இஷ்டகாப்ரஸ்தரே சைவ சக்ரகப்ரஸ்தரே ததா² ।
ப⁴ஸ்மாப்ரஸ்தரஶாயீ ச பூ⁴மிஶய்யானுலேபன꞉ ॥ 242.10 ॥

வீரஸ்தா²னாம்பு³பாகே ச ஶயனம்ʼ ப²லகேஷு ச ।
விவிதா⁴ஸு ச ஶய்யாஸு ப²லக்³ருʼஹ்யான்விதாஸு ச ॥ 242.11 ॥

உத்³யானே க²லலாக்³னே து க்ஷௌமக்ருʼஷ்ணாஜினான்வித꞉ ।
மணிவாலபரீதா⁴னோ வ்யாக்⁴ரசர்மபரிச்ச²த³꞉ ॥ 242.12 ॥

ஸிம்ʼஹசர்மபரீதா⁴ன꞉ பட்டவாஸாஸ்ததை²வ ச ।
ப²லகம்ʼ(?)பரிதா⁴னஶ்ச ததா² கடகவஸ்த்ரத்⁴ருʼக் ॥ 242.13 ॥

கடைகவஸனஶ்சைவ சீரவாஸாஸ்ததை²வ ச ।
வஸ்த்ராணி சான்யானி ப³ஹூன்யபி⁴மத்ய ய பு³த்³தி⁴மான் ॥ 242.14 ॥

போ⁴ஜனானி விசித்ராணி ரத்னானி விவிதா⁴னி ச ।
ஏகராத்ராந்தராஶித்வமேககாலிபோ⁴ஜனம் ॥ 242.15 ॥

சதுர்தா²ஷ்டமகாலம்ʼ ச ஷஷ்ட²காலிகமேவ ச ।
ஷட்³ராத்ரபோ⁴ஜனஶ்சைவ ததா² சாஷ்டாஹபோ⁴ஜன꞉ ॥ 242.16 ॥

மாஸோபவாஸீ மூலாஶீ ப²லாஹாரஸ்ததை²வ ச ।
வாயுப⁴க்ஷஶ்ச பிண்யாகத³தி⁴கோ³மயபோ⁴ஜன꞉ ॥ 242.17 ॥

கோ³மூத்ரபோ⁴ஜனஶ்சைவ காஶபுஷ்பாஶனஸ்ததா² ।
ஶைவாலபோ⁴ஜனஶ்சைவ ததா² சான்யேன வர்தயன் ॥ 242.18 ॥

வர்தயஞ்ஶீர்மபர்ணைஶ்ச ப்ரகீர்ணப²லபோ⁴ஜன꞉ ।
விவிதா⁴னி ச க்ருʼச்ச்²ராணி ஸேவதே ஸித்³தி⁴காங்க்ஷயா ॥ 242.19 ॥

சாந்த்³ராயணானி விதி⁴வல்லிங்கா³னி விவிதா⁴னி ச ।
சாதுராஶ்ரம்யயுக்தானி த⁴ர்மாத⁴ர்மாஶ்ரயாண்யபி ॥ 242.20 ॥

உபாஶ்ரயானப்யபரான்பாக²ண்டா³ன்விவிதா⁴னபி ।
விவிக்தாஶ்ச ஶிலாசா²யாஸ்ததா² ப்ரஸ்ரவணானி ச ॥ 242.21 ॥

புலினானி விவிக்தானி விவிதா⁴னி தபாம்ʼஸி ச ।
யஜ்ஞாம்ʼஶ்ச விவிதா⁴காரான்வித்³யாஶ்ச விவிதா⁴ஸ்ததா² ॥ 242.22 ॥

நியமான்விவிதா⁴ம்ʼஶ்சாபி விவிதா⁴னி தபாம்ʼஸி ச ।
யஜ்ஞாம்ʼஶ்ச விவிதா⁴காரான்வித்³யாஶ்ச விவிதா⁴ஸ்ததா² ॥ 242.23 ॥

வணிக்பத²ம்ʼ த்³விஜக்ஷத்ரவைஶ்யஶூத்³ராம்ʼஸ்ததை²வ ச ।
தா³னாம்ʼ ச விவிதா⁴காரம்ʼ தீ³னாந்த⁴க்ருʼபணாதி³ஷு ॥ 242.24 ॥

அபி⁴மன்யேத ஸந்தா⁴தும்ʼ ததை²வ விவிதா⁴ன்கு³ணான் ।
ஸத்த்வம்ʼ ரஜஸ்தமஶ்சைவ த⁴ர்மார்தை² காம ஏவ ச ॥ 242.25 ॥

யஜனாத்⁴யயனே தா³னம்ʼ ததை²வா(ஆ)ஹு꞉ ப்ரதிக்³ரஹம் ।
யாஜனாத்⁴யாபனே சைவ ததா²(அ)ன்யத³பி கிஞ்சன ॥ 242.26 ॥

யஜனாத்⁴யயனே தா³னம்ʼ ததை²வா(ஆ)ஹு꞉ ப்ரதிக்³ரஹம் ।
யாஜனாத்⁴யாபனே சைவ ததா²(அ)ன்யத³பி கிஞ்சன ॥ 242.27 ॥

ஜன்மம்ருʼத்யுவிதா⁴னேன ததா² விஶஸனேன ச ।
ஶுபா⁴ஶுப⁴மயம்ʼ ஸர்வமேததா³ஹு꞉ ஸனாதனம் ॥ 242.28 ॥

ப்ரக்ருʼதி꞉ குருதே தே³வீ ப⁴யம்ʼ ப்ரலயமேவ ச ।
தி³வஸாந்தே கு³ணானேதானதீத்யைகோ(அ)வதிஷ்ட²தே ॥ 242.29 ॥

ரஶ்மிஜாலமிவா(ஆ)தி³த்யஸ்தத்காலம்ʼ ஸம்ʼநியச்ச²தி ।
ஏவமேவைஷ தத்ஸர்வம்ʼ க்ரீடா³ர்த²மபி⁴மன்யதே ॥ 242.30 ॥

ஆத்மரூபகு³ணானேதான்விவிதா⁴ன்ஹ்ருʼத³யப்ரியான் ।
ஏவமேதாம்ʼ ப்ரகுர்வாண꞉ ஸர்க³ப்ரலயத⁴ர்மிணீம் ॥ 242.31 ॥

க்ரியாம்ʼ க்ரியாபதே² ரக்தஸ்த்ரிகு³ணஸ்த்ரிகு³ணாதி⁴ப꞉ ।
க்ரியாக்ரியாபதோபேதஸ்ததா² ததி³தி மன்யதே ॥ 242.32 ॥

ப்ரக்ருʼத்யா ஸர்வமேவேத³ம்ʼ ஜக³த³ந்தீ⁴க்ருʼதம்ʼ விபோ⁴ ।
ரஜஸா தமஸா சைவ வ்யாப்தம்ʼ ஸர்வமனேகதா⁴ ॥ 242.33 ॥

ஏவம்ʼ த்³வந்த்³வான்யதீதானி மம வர்தந்தி நித்யஶ꞉ ।
மத்த ஏதானி ஜாயந்தே ப்ரலயே யாந்தி மாமபி ॥ 242.34 ॥

நிஸ்தர்தவ்யாண்தை²தானி ஸர்வாணீதி நராதி⁴ப ।
மன்யதே பக்ஷபு³த்³த⁴த்வாத்ததை²வ ஸுக்ருʼதான்யபி ॥ 242.35 ॥

போ⁴க்தவ்யானி மமைதானி வேவலோகக³தேன வை ।
இஹைவ சைனம்ʼ போ⁴க்ஷ்யாமி ஶுபா⁴ஸுப⁴ப²லோத³யம் ॥ 242.36 ॥

ஸுக²மேவம்ʼ து கர்தவ்யம்ʼ ஸக்ருʼத்க்ருʼத்வா ஸுக²ம்ʼ மம ॥

யாவதே³வ து மே ஸௌக்²யம்ʼ ஜாத்யாம்ʼ ஜாத்யாம்ʼ ப⁴விஷ்யதி ॥ 242.37 ॥

ப⁴விஷ்யதி ந மே து³꞉க²ம்ʼ க்ருʼதேனேஹாப்யனந்தகம் ।
ஸுக²து³꞉க²ம்ʼ ஹி மானுஷ்யம்ʼ நிரயே சாபி மஜ்ஜனம் ॥ 242.38 ॥

நிரயாச்சாபி மானுஷ்யம்ʼ காலேநைஷ்யாம்யஹம்ʼ புன꞉ ।
மனுஷ்யத்வாச்ச தே³வத்வம்ʼ தே³வத்வாத்பௌருஷம்ʼ புன꞉ ॥ 242.39 ॥

மனுஷ்யத்வாச்ச நிரயம்ʼ பர்யாயேணோபக³ச்ச²தி ।
ஏஷ ஏவம்ʼ த்³விஜாதீநாமாத்மா வை ஸ கு³ணைர்வ்ருʼத꞉ ॥ 242.40 ॥

தேன தே³வமனுஷ்யேஷு நிரயம்ʼ சோபபத்³யதே ।
மமத்வேனா(ஆ)வ்ருʼதோ நித்யம்ʼ தத்ரைவ பரிவர்ததே ॥ 242.41 ॥

ஸர்க³கோடிஸஹஸ்ராணி மரணாந்தாஸு மூர்திஷு ।
ய ஏவம்ʼ குருதே கர்ம ஶூபா⁴ஶுப⁴ப²லாத்மகம் ॥ 242.42 ॥

ஸ ஏவ ப²லமாப்னோதி த்ரிஷு லோகேஷு மூர்திமான் ।
ப்ரக்ருʼதி꞉ குருதே கர்மஶுப⁴ஶுப⁴ப²லாத்மகம் ॥ 242.43 ॥

ப்ரக்ருʼதிஶ்வ ததா²(ஆ)நோதி த்ரிஷு லோகேஷு காமணா ।
திர்யக்³யோனிமனுஷ்யத்வலே தே³வலோகே ததை²வ ச ॥ 242.44 ॥

த்ரீணி ஸ்தா²னானி சைதானி ஜானீயாத்ப்ராக்ருʼதானி ஹ ।
அலிங்க³ப்ரக்ருʼதித்வாச்ச லிங்கை³ரப்யனுமீயதே ॥ 242.45 ॥

ததை²வ பௌருஷம்ʼ லிங்க³மனுமாநாத்³தி⁴ மன்யதே ।
ஸ லிங்கா³ந்தரமாஸாத்³ய ப்ராக்ருʼதம்ʼ லிங்க³மவ்ரணம் ॥ 242.46 ॥

வ்ரணத்³வாராண்யதி⁴ஷ்டா²ய கர்மாண்யாத்மனி மன்யதே ।
ஶ்ரோத்ராதீ³னி து ஸர்வாணி பஞ்ச கர்மேந்த்³ரியாண்யத² ॥ 242.47 ॥

ராகா³தீ³னி ப்ரவர்தந்தே கு³ணேஷ்விஹ கு³ணை꞉ ஸஹ ।
அஹமேதானி வை குர்வன்மமைதானீந்த்³ரியாணிஹ ॥ 242.48 ॥

நிரிந்த்³ரியோ ஹி மன்யேத வ்ரணவானஸ்மி நிர்வ்ரண꞉ ।
அலிங்கோ³ லிங்க³மாத்மானமகாலம்ʼ காலமாத்மன꞉ ॥ 242.49 ॥

அஸத்த்வம்ʼ ஸத்த்வமாத்மானமம்ருʼதம்ʼ ம்ருʼதமாத்மன꞉ ।
அம்ருʼத்யும்ʼ ம்ருʼத்யுமாத்மாத்மானமப⁴வம்ʼ ப⁴வமாத்மன꞉ ॥ 242.50 ॥

அக்ஷேத்ரம்ʼ க்ஷேத்ரமாத்மானமஸங்க³ம்ʼ ஸங்க³மாத்மன꞉ ।
அதத்த்வம்ʼ தத்த்வமாத்மானமப⁴வம்ʼ ப⁴வமாத்மன꞉ ॥ 242.51 ॥

அக்ஷரம்ʼ க்ஷரமாத்மானமபு³த்³த⁴த்வாத்³தி⁴ மன்யதே ।
ஏவமப்ரதிபு³த்³த⁴த்வாத³பு³த்³த⁴ஜனஸேவனாத் ॥ 242.52 ॥

ஸர்க³கோடிஸஹஸ்ராணி பதனாந்தானி க³ச்ச²தி ।
ஜன்மாந்தரஸஹஸ்ராணி மரணாந்தானி க³ச்ச²தி ॥ 242.53 ॥

திர்யக்³யோனிமனுஷ்யத்வே தே³வலோகே ததை²வ ச ।
சந்த்³ரமா இவ கோஶானாம்ʼ புனஸ்தத்ர ஸஹஸ்ரஶ꞉ ॥ 242.54 ॥

நீயதே(அ)ப்ரதிபு³த்³த⁴த்வாதே³வமேவ குபு³த்³தி⁴மான் ।
கலா பஞ்சத³ஶீ யோநிஸ்தத்³தா⁴ம இதி பட்²யதே ॥ 242.55 ॥

நித்யமேவ விஜானீஹி ஸோமம்ʼ வை ஷோட³ஶாம்ʼஶகை꞉ ।
கலயா ஜாயதே(அ)ஜஸ்ரம்ʼ புன꞉ புனரபு³த்³தி⁴மான் ॥ 242.56 ॥

தீ⁴மாம்ʼஶ்சாயம்ʼ ந ப⁴வதி ந்ருʼப ஏவம்ʼ ஹி ஜாயதே ।
ஷோட³ஶீ து கலா ஸூக்ஷ்மா ஸ ஸோம உபதா⁴ர்யதாம் ॥ 242.57 ॥

ந தூபயூஜ்யதே தே³வைர்தை³வானபி யுனக்தி ஸ꞉ ।
மமத்வம்ʼ க்ஷபயித்வா து ஜாயதே ந்ருʼபஸத்தம ॥

ப்ரக்ருʼதேஸ்த்ரிகு³ணாயாஸ்து ஸ ஏவ த்ரிகு³ணோ ப⁴வேத் ॥ 242.58 ॥

இதி ஶ்ரீமஹாபுராணே ஆதி³ப்³ராஹ்மே வஸிஷ்ட²கராலஜனகஸம்ʼவாதே³
த்³விசத்வாரிம்ʼஶத³தி⁴கத்³விஶததமோ(அ)த்⁴யாய꞉ ॥ 242 ॥

ரஹ்மபுராணம்

அத்⁴யாய꞉ 243 (135)
வஶிஷ்ட²ம்ʼ ப்ரதி மோக்ஷத⁴ர்மவிஷயகோ ஜனகப்ரஶ்ன꞉
ஜனக உவாச
அக்ஷரக்ஷரயோரேஷ த்³வயோ꞉ ஸம்ப³ந்த⁴ இஷ்யதே ।
ஸ்த்ரீபும்ʼஸயோர்வா ஸம்ப³ந்த⁴ ஸ வை புருஷ உச்யதே ॥ 243.1 ॥

ருʼதே து புருஷம்ʼ நேஹ ஸ்த்ரீ க³ர்பா⁴ந்தா⁴ரயத்யுத ।
ருʼதே ஸ்த்ரியம்ʼ ந புருஷோ ரூபம்ʼ நிர்வர்ததே ததா² ॥ 243.2 ॥

அன்யோன்யஸ்யாபி⁴ஸம்ப³ந்தா⁴னயோன்யகு³ணஸம்ʼஶ்ரயாத் ।
ரூபம்ʼ நிர்வர்தயேதே³ததே³வம்ʼ ஸர்வாஸு யோநிஷு ॥ 243.3 ॥

ரத்யர்த²மதிஸம்ʼயோகா³த³ன்யோன்யகு³மஸம்ʼஶ்ரயாத் ।
ருʼதௌ நிர்வர்ததே ரூபம்ʼ தத்³வக்ஷ்யாமி நித³ர்ஶனம் ॥ 243.4 ॥

யே கு³ணா꞉ பருஷஸ்யேஹ யே ச மாதுர்கு³ணாஸ்ததா² ।
அஸ்தி² ஸ்னாயு ச மஜ்ஜா ச ஜானீம꞉ பித்ருʼதோ த்³விஜ ॥ 243.5 ॥

த்வங்மாஸஶோணிதம்ʼ சேதி மாத்ருʼஜான்யனுஶுஶ்ரும ।
ஏவமேதத்³த்³விஜஶ்ரேஷ்ட² வேத³ஶாஸ்த்ரேஷு பட்²யதே ॥ 243.6 ॥

ப்ரமாணம்ʼ யச்ச வேதோ³க்தம்ʼ ஶாஸ்த்ரோக்தம்ʼ யச்ச பட்²யதே ।
வேத³ஶாஸ்த்ரப்ரமாணம்ʼ ச ப்ரமாணம்ʼ தத்ஸனாதனம் ॥ 243.7 ॥

ஏவமேவாபி⁴ஸம்ப³ந்தௌ⁴ நித்யம்ʼ ப்ரக்ருʼதிபூருஷௌ ।
யச்சாபி ப⁴க³வம்ʼஸ்தஸ்மான்மோக்ஷத⁴ர்மோ ந வித்³யதே ॥ 243.8 ॥

அத²வா(அ)னந்தரக்ருʼதம்ʼ கிஞ்சிதே³வ நித³ர்ஶனம் ।
தன்மமா(ஆ)சக்ஷ்வ தத்த்வேன ப்ரத்யக்ஷோ ஹ்யஸி ஸர்வதா³ ॥ 243.9 ॥

மோக்ஷகாமா வயம்ʼ சாபி காங்க்ஷாமோ யத³நாமயம் ।
அஜேயமஜரம்ʼ நித்யமதீந்த்³ரியமனீஶ்வரம் ॥ 243.10 ॥

வஸிஷ்ட² உவாச
யதே³தது³க்தம்ʼ ப⁴வதா வேத³ஶாஸ்த்ரநித³ர்ஶனம் ।
ஏவமேதத்³யதா வக்ஷ்யே தத்த்வக்³ராஹீ யதா² ப⁴வான் ॥ 243.11 ॥

தா⁴ர்யதே ஹி த்வாயா க்³ரந்த² உப⁴யோர்வேத³ஶாஸ்த்ரயோ꞉ ।
ந ச க்³ரந்த²ஸ்ய தத்த்வஜ்ஞோ யதா²தத்த்வம்ʼ நரேஶ்வர ॥ 243.12 ॥

யோ ஹி வேதே³ ச ஶாஸ்த்ரே ச க்³ராந்த²தா⁴ரணதத்பர꞉ ।
ந ச க்³ரந்தார்த²தத்த்வஜ்ஞஸ்தஸ்ய தத்³தா⁴ரணம்ʼ வ்ருʼதா² ॥ 243.13 ॥

பா⁴ரம்ʼ ஸ வஹதே தஸ்ய க்³ரந்த²ஸ்யார்த²ம்ʼ ந வேத்தி ய꞉ ।
யஸ்து க்³ரந்தா²ர்த²தத்த்வஜ்ஞோ நாஸ்ய க்³ரந்தா²க³மோ வ்ருʼதா² ॥ 243.14 ॥

க்³ரந்த²ஸ்யார்த²ம்ʼ ஸ ப்ருʼஷ்டஸ்து மாத்³ருʼஶோ வக்துமர்ஹதி ।
யதா²தத்த்வாபி⁴க³மநாத³ர்த²ம்ʼ தஸ்ய ஸ விந்த³தி ॥ 243.15 ॥

ந ய꞉ ஸமுத்ஸுக꞉ கஶ்சித்³க்³ரந்தா²ர்த²ம்ʼ ஸ்தூ²லபு³த்³தி⁴மான் ।
ஸ கத²ம்ʼ மந்த³விஜ்ஞானோ க்³ரந்த²ம்ʼ வக்ஷ்யதி நிர்ணயாத் ॥ 243.16 ॥

அஜ்ஞாத்வா க்³ரந்த²தத்த்வானி வாத³ம்ʼ ய꞉ குருதே நர꞉ ।
லோபா⁴த்³வா(அ)ப்யத²வா த³ம்பா⁴த்ஸ பாபீ நரகம்ʼ வ்ரஜேத் ॥ 243.17 ॥

நிர்ணயம்ʼ சாபி ச்சி²த்³ராத்மா ந தத்³வக்ஷ்யதி தத்த்வத꞉ ।
ஸோ(அ)பீஹாஸ்யார்த²தத்த்வஜ்ஞோ யஸ்மான்னைவா(ஆ)த்மவானபி ॥ 243.18 ॥

தஸ்மாத்த்வம்ʼ ஶ்ருʼணு ராஜேந்த்³ர யதை²தத³னுத்³ருʼஶ்யதே ।
யதா² தத்த்வேன ஸாங்க்²யேஷு யோகே³ஷு ச மஹாத்மஸு ॥ 243.19 ॥

யதே³வ யோகா³꞉ பஶ்யந்தி ஸாங்க்²யம்ʼ தத³னுக³ம்யதே ।
ஏகம்ʼ ஸாங்க்²யாம்ʼ ச யோக³ம்ʼ ச ய꞉ யபஶ்யதி ஸ பு³த்³தி⁴மான் ॥ 243.20 ॥

த்வங்மாம்ʼஸம்ʼ ருதி⁴ரம்ʼ மேத³꞉ பித்தம்ʼ மஜ்ஜா(அ)ஸ்தி² ஸ்னாயு ச ।
ஏததை³ந்த்³ரியகம்ʼ தாத யத்³ப⁴வானித்த²மாத்த² மாம் ॥ 243.21 ॥

த்³ரவ்யாத்³த்³ரவ்யஸ்ய நிர்வ்ருʼத்திரிந்த்³ரியாதி³ந்த்³ரியம்ʼ ததா² ।
தே³ஹாத்³தே³ஹமவாப்னோதி பீ³ஜாத்³பீ³ஜம்ʼ ததை²வ ச ॥ 243.22 ॥

நிரிந்த்³ரியஸ்ய பீ³ஜஸ்ய நிர்த்³ரவ்யஸ்யாபி தே³ஹின꞉ ।
கத²ம்ʼ கு³ணா ப⁴விஷ்யந்தி நிர்கு³ணத்வான்மஹாத்மன꞉ ॥ 243.23 ॥

கு³ணா கு³ணேஷு ஜாயந்தே தத்ரைவ விரமந்தி ச ।
ஏவம்ʼ கு³ணா꞉ ப்ரக்ருʼதிஜா ஜாயந்தே ந ச யாந்தி ச ॥ 243.24 ॥

த்வங்மாம்ʼஸம்ʼ ருதி⁴ரம்ʼ மேத³꞉ பித்தம்ʼ மஜ்ஜா(அ)ஸ்தி ஸ்னாயு ச ।
அஷ்டௌ தான்யத² ஶுக்ரேண ஜானீஹி ப்ராக்ருʼதேன வை ॥ 243.25 ॥

புமாம்ʼஶ்சைவாபுமாம்ʼஸ்சைவ ஸ்த்ரீலிங்க³ம்ʼ ப்ராக்ருʼதம்ʼ ஸ்ம்ருʼதம் ।
வாயுரேஷ புமாம்ʼஶ்சைவ ரஸ இத்யபி⁴தீ⁴யதே ॥ 243.26 ॥

அலிங்கா³ ப்ரக்ருʼதிர்லிங்கை³ருபலப்⁴யதி ஸா(ஆ)த்மஜை꞉ ।
யதா² புஷ்பப²லைர்நித்யம்ʼ மூர்தம்ʼ சாமூர்தயஸ்ததா² ॥ 243.27 ॥

ஏவமப்யனுமானேன ஸ லிங்க³முபலப்⁴யதே ।
பஞ்சவிம்ʼஶதிகஸ்தாத லிங்கே³ஷு நியதாத்மக꞉ ॥ 243.28 ॥

அநாதி³நித⁴னோ(அ)னந்த꞉ ஸர்வத³ர்ஶனகேவல꞉ ।
கேவலம்ʼ த்வபி⁴மானித்வாத்³கு³ணேஷு கு³ண உச்யதே ॥ 243.29 ॥

கு³ணா கு³ணவத꞉ ஸந்தி நிர்கு³ணஸ்ய குதோ கு³ணா꞉ ।
தஸ்மாதே³வம்ʼ விஜானந்தி யே ஜனா கு³ணத³ர்ஶின꞉ ॥ 243.30 ॥

யதா³ த்வேஷ கு³ணானேதான்ப்ராக்ருʼதானபி⁴மன்யதே ।
ததா³ ஸ கு³ணவானேவ கு³ணபே⁴தா³ன்ப்ரபஶ்யதி ॥ 243.31 ॥

யத்தத்³பு³த்³தே⁴꞉ பரம்ʼ ப்ராஹு꞉ ஸாங்க்²யயோக³ம்ʼ ச ஸர்வஶ꞉ ।
பு³த்⁴யமானம்ʼ மஹாப்ராஜ்ஞா꞉ ப்ரபு³த்³த⁴பரிவர்ஜனாத் ॥ 243.32 ॥

அப்ரபு³த்³த⁴ம்ʼ யதா² வ்யக்தம்ʼ ஸ்வகு³ணை꞉ ப்ராஹுரீஶ்வரம் ।
நிர்கு³ணம்ʼ சேஶ்வரம்ʼ நித்யமதி⁴ஷ்டா²தாரமேவ ச ॥ 243.33 ॥

ப்ரக்ருʼதேஶ்ச கு³ணானாம்ʼ ச பஞ்சவிம்ʼஶதிகம்ʼ பு³தா⁴꞉ ।
ஸாங்க்²யயோகே³ ச குஶலா பு³த்⁴யந்தே பரமைஷிண꞉ ॥ 243.34 ॥

யதா³ ப்ரபு³த்³த⁴மவ்யக்தமவஸ்தா²த(ப)நனீ(பீ⁴)ரவ꞉ ।
பு³த்⁴யமானம்ʼ ந பு³த்⁴யந்தே(அ)வக³ச்ச²ந்தி ஸமம்ʼ ததா³ ॥ 243.35 ॥

ஏதன்னத³ர்ஶனம்ʼ ஸம்யங்ன ஸம்யக³னுத³ர்ஶனம் ।
பு³த்⁴யமானம்ʼ ப்ரபு³த்⁴யந்தே த்³வாப்⁴யாம்ʼ ப்ருʼத²க³ரிந்த³ம ॥ 243.36 ॥

பரஸ்பரேணைதது³க்தம்ʼ க்ஷராக்ஷரநித³ர்ஶனம் ।
ஏகத்வத³ர்ஶனம்ʼ சாஸ்ய நானாத்வம்ʼ சாஸ்ய த³ர்ஶனம் ॥ 243.37 ॥

பஞ்சவிம்ʼஶதிநிஷ்டோ²(அ)யம்ʼ ததா³ ஸம்யக்ப்ரசக்ஷதே ।
ஏகத்வத³ர்ஶனம்ʼ சாஸ்ய நானாத்வம்ʼ சாஸ்ய த³ர்ஶனம் ॥ 243.38 ॥

தத்த்வவித்தத்த்வயோரேவ ப்ருʼத²கே³தந்நித³ர்ஶனம் ।
பஞ்சவிம்ʼஸதிபி⁴ஸ்தத்த்வம்ʼ தத்த்வமாஹுர்மனீஷிண꞉ ॥ 243.39 ॥

நிஸ்தத்த்வம்ʼ பஞ்சவிம்ʼஶஸ்ய பரமாஹுர்மஷிண꞉ ।
வர்ஜ்யஸ்ய வர்ஜ்யமாசாரம்ʼ தத்த்வம்ʼ தத்த்வாத்ஸனாதனம் ॥ 243.40 ॥

கராலஜனக உவாச
நானாத்வைகத்வமித்யுக்தம்ʼ த்வயைதத்³த்³விஜஸத்தம ।
பஶ்யதஸ்தத்³வி ஸந்தி³க்³த⁴மேதயோர்வை நித³ர்ஶனம் ॥ 243.41 ॥

ததா² பு³த்³த⁴ப்ரபு³த்³தா⁴ப்⁴யாம்ʼ பு³த்⁴யமானஸ்ய சானக⁴ ।
ஸ்தூ²லபு³த்³த்⁴யா ந பஶ்யாமி தத்த்வமேதன்ன ஸம்ʼஶய꞉ ॥ 243.42 ॥

அக்ஷரக்ஷரயோருக்தம்ʼ த்வயா யத³பி காரணம் ।
தத³ப்யஸ்தி²ரபு³த்³தி⁴த்வாத்ப்ரநஷ்டமிவ மே(அ)னக⁴ ॥ 243.43 ॥

ததே³தச்ச்²ரோதுமிச்சா²மி நானாத்வைகத்வத³ர்ஶனம் ।
த்³வந்த்³வம்ʼ சைவாநிருத்³த⁴ம்ʼ ச பு³த்⁴யமானம்ʼ ச தத்த்வத꞉ ॥ 243.44 ॥

வித்³யாவித்³யே ச ப⁴க³வன்னக்ஷரம்ʼ க்ஷரமேவ ச ।
ஸாங்க்²யயோக³ம்ʼ ச க்ருʼத்ஸ்னேன பு³த்³தா⁴பு³த்³தி⁴ம்ʼ ப்ருʼத²க்ப்ருʼத²க் ॥ 243.45 ॥

வஸிஷ்ட² உவாச
ஹந்த தே ஸம்ப்ரவக்ஷ்யாமி யதே³தத³னுப்ருʼச்ச²ஸி ।
யோக³க்ருʼத்யம்ʼ மஹாராஜ ப்ருʼத²கே³வ ஶ்ருʼணுஷ்வ மே ॥ 243.46 ॥

யோக³க்ருʼத்யம்ʼ து யோகா³னாம்ʼ த்⁴யானமேவ பரம்ʼ ப³லம் ।
தச்சாபி த்³விவித⁴ம்ʼ த்⁴யானமாஹுர்வித்³யாவிதோ³ ஜனா꞉ ॥ 243.47 ॥

ஏகக்³ரதா ச மனஸ꞉ ப்ராணாயாமஸ்ததை²வ ச ।
ப்ராணாயாமஸ்து ஸகு³ணோ நிர்கு³ணோ மானஸஸ்ததா² ॥ 243.48 ॥

மூத்ரோத்ஸர்கே³ புரீஷே ச போ⁴ஜனே ச நராதி⁴ப(?) ।
த்³விகாலம்ʼ நோபப்⁴ருʼஞ்ஜீத ஶேஷம்ʼ பு⁴ஞ்ஜீத தத்பர꞉ ॥ 243.49 ॥

இந்த்³ரியாணீந்த்³ரியார்தே²ப்⁴யோ நிவர்த்ய மனஸா முனி꞉ ।
த³ஶத்³வாத³ஶபி⁴ர்வா(அ)பி சதுர்விம்ʼஶாத்பரம்ʼ யத꞉ ॥ 243.50 ॥

ஸ சோத³நாபி⁴ர்மதிமான்னாத்மானம்ʼ சோத³யேத³த² ।
திஷ்ட²ந்தமஜரம்ʼ தம்ʼ து யத்தது³க்தம்ʼ மனீஷிபி⁴꞉ ॥ 243.51 ॥

விஶ்வாத்மா ஸததம்ʼ ஜ்ஞேய இத்யேவமனுஸுஶ்ரும ।
த்³ரவ்யம்ʼ ஹ்யஹீனமனஸோ நான்யதே²தி விநிஶ்சய꞉ ॥ 243.52 ॥

விமுக்த꞉ ஸர்வஸங்கே³ப்⁴யோ லவாஹாரோ ஜிதேந்த்³ரிய꞉ ।
பூர்வராத்ரே பார்தே⁴ ச தா⁴ரயீத மனோ ஹ்ருʼதி³ ॥ 243.53 ॥

ஸ்தி²ரீக்ருʼத்யேந்த்³ரியக்³ராமம்ʼ மனஸா மிதி²லேஶ்வர ।
மனோ பு³த்³த்⁴யா ஸ்தி²ரம்ʼ க்ருʼத்வா பாஷாண இவ நிஶ்சல꞉ ॥ 243.54 ॥

ஸ்தா²ணுவச்சாப்யகம்ப்ய꞉ ஸ்யாத்³தா³ருவச்சாபி நிஶ்சல꞉ ।
பு³த்³த்⁴யா விதி⁴விதா⁴னஜ்ஞாஸ்ததோ யுக்தம்ʼ ப்ரசக்ஷதே ॥ 243.55 ॥

ந ஶ்ருʼணோதி ந சா(ஆ)க்⁴ராதி ந ச பஶ்யதி கிஞ்சன ।
ந ச ஸபர்ஶம்ʼ விஜானாதி ந ச ஸங்கல்பதே மன꞉ ॥ 243.56 ॥

ந சாபி மன்யதே கிஞ்சின்ன ச பு³த்⁴யேத காஷ்ட²வத் ।
ததா³ ப்ரக்ருʼதிமாபன்னம்ʼ யுக்தமாஹுர்மனீஷிண꞉ ॥ 243.57 ॥

ந பா⁴தி ஹி யதா² தீ³போ தீ³ப்திஸ்தத்³வச்ச த்³ருʼஶ்யதே ।
நிலிங்க³ஸ்சாத⁴ஶ்சோர்த்⁴வம்ʼ ச திர்யக்³க³திமவாப்னுயாத் ॥ 243.58 ॥

ததா³ தது³பபன்னஶ்ச யஸ்மிந்த்³ருʼஷ்டே ச கத்²யதே ।
ஹ்ருʼத³யஸ்தோ²(அ)ந்தராத்மேதி ஜ்ஞேயோ ஜ்ஞஸ்தாத மத்³விதை⁴꞉ ॥ 243.59 ॥

நிர்தூ⁴ம இவ ஸப்தார்சிராதி³த்ய இவ ரஶ்மிவான் ।
வைத்³யுதோ(அ)க்³நிரிவா(அ)காஶே பஸ்யத்யாத்மானமாத்மனி ॥ 243.60 ॥

யம்ʼ பஸ்யந்தி மஹாத்மானோ த்⁴ருʼதிமந்தோ மனீஷிண꞉ ।
ப்³ராஹ்மணா ப்³ரஹ்மயோநிஸ்தா² ஹ்யயோனிமம்ருʼதாத்மகம் ॥ 243.61 ॥

ததே³வா(ஆ)ஹுரணுப்⁴யோ(அ)ணு தன்மஹத்³ப்⁴யோ மஹத்தரம் ।
ஸர்வத்ர ஸர்வபூ⁴தேஷு த்⁴ருவம்ʼ திஷ்ட²ன்ன த்³ருʼஶ்யதே ॥ 243.62 ॥

பு³த்³தி⁴த்³ரவ்யேண த்³ருʼஶ்யேன மனோதீ³பேன லோகக்ருʼத் ।
மஹதஸ்தமஸஸ்ததாத பாரே திஷ்ட²ன்ன தாமஸ꞉ ॥ 243.63 ॥

தமஸோ தூ³ர இத்யுக்தஸ்தத்த்வஜ்ஞைர்வேத³பாரகை³꞉ ।
விமலோ விமதஶ்சைவ நிர்லிங்கோ³(அ)லிங்க³ஸஞ்ஜ்ஞக꞉ ॥ 243.64 ॥

யோக³ ஏஷ ஹி லோகானாம்ʼ கிமன்யத்³யோக³லக்ஷணம் ।
ஏவம்ʼ பஶ்யன்ப்ரபஶ்யேன ஆத்மானமஜரம்ʼ பரம் ॥ 243.65 ॥

யோக³த³ர்ஶனமேதாவது³க்தம்ʼ தே தத்த்வதோ மயா ।
ஸாங்க்²யஜ்ஞானம்ʼ ப்ரவக்ஷ்யாமி பரிஸங்க்²யாநித³ர்ஶனம் ॥ 243.66 ॥

அவ்யக்தமாஹு꞉ ப்ரக்²யானம்ʼ பராம்ʼ ப்ரக்ருʼதிமாத்மன꞉ ।
தஸ்மான்மஹாத்ஸமுத்பன்னம்ʼ த்³விதீயம்ʼ ராஜஸத்தம ॥ 243.67 ॥

அஹங்காரஸ்து மஹதஸ்த்ருʼதீய இதி ந꞉ ஶ்ருதம் ।
பஞ்சபூ⁴தான்யஹங்காராதா³ஹு꞉ ஸாங்க்²யாத்மத³ர்ஶின꞉ ॥ 243.68 ॥

ஏதா꞉ ப்ரக்ருʼதயஸ்த்வஷ்டௌ விகாராஶ்சாபி ஷோட³ஶ ।
பஞ்ச சைவ விஶேஷாஶ்ச ததா² பஞ்சேந்த்³ரியாணி ச ॥ 243.69 ॥

ஏதாவதே³வ தத்த்வானாம்ʼ ஸாங்க்²யமாஹுர்மனீஷிண꞉ ।
ஸாங்க்²யே ஸாங்க்²யவிதா⁴னஜ்ஞா நித்யம்ʼ ஸாங்க்²யபதே² ஸ்தி²தா꞉ ॥ 243.70 ॥

யஸ்மாத்³யத³பி⁴ஜாயேத தத்தத்ரைவ ப்ரலீயதே ।
லீயந்தே ப்ரதிலோமானி க்³ருʼஹ்யந்தே சாந்தராத்மனா ॥ 243.71 ॥

ஆனுலோம்யேன ஜாயந்தே லீயந்தே ப்ரதிலோமத꞉ ।
கு³ணா கு³ணேஷு ஸததம்ʼ ஸாக³ரஸ்யோர்மயோ யதா² ॥ 243.72 ॥

ஸர்க³ப்ரலய ஏதாவான்ப்ரக்ருʼதேர்ந்ருʼபஸத்தம ।
ஏகத்வம்ʼ ப்ரலயே சாஸ்ய ப³ஹுத்வம்ʼ ச ததா² ஸ்ருʼஜி ॥ 243.73 ॥

ஏவமேவ ச ராஜேந்த்³ர விஜ்ஞேயம்ʼ ஜ்ஞானகோவிதை³꞉ ।
அதி⁴ஷ்டா²தாரமவ்யக்தமஸ்யாப்யேதந்நித³ர்ஶனம் ॥ 243.74 ॥

ஏகத்வம்ʼ ச ப³ஹுத்வம்ʼ ச ப்ரக்ருʼதேரனுதத்த்வவான் ।
ஏக்தம்ʼவ ப்ரலயே சாஸ்ய ப³ஹுத்வம்ʼ ச ப்ரவர்தனாத் ॥ 243.75 ॥

ப³ஹுலா(ஆ)த்மா ராஜேந்த்³ர ப்ரோச்யதே யதிஸத்தமை꞉ ।
அதி⁴ஷ்டா²நாத³தி⁴ஷ்டா²தா க்ஷேத்ராணாமிதி ந꞉ ஶ்ருதம் ॥ 243.76 ॥

அதி⁴ஷ்டா²தேதி ராஜேந்த்³ர ப்ரோச்யதே யதிஸத்தமை꞉ ।
அதி⁴ஷ்டா²நாத³தி⁴ஷ்டா²தா க்ஷேத்ராணாமிதி ந꞉ஶ்ருதம் ॥ 243.77 ॥

க்ஷேத்ரம்ʼ ஜானாதி சாவ்யக்தம்ʼ ஜ்ஞேத்ரஜ்ஞ இதி சோச்யதே ।
அவ்யக்திகே புரே ஶேதே புருஷஶ்சேதி கத்²யதே ॥ 243.78 ॥

அன்யதே³வ ச க்ஷேத்ரம்ʼ ஸ்யாத³ன்ய꞉ க்ஷேத்ரஜ்ஞ உச்யதே ।
க்ஷேத்ரமவ்யக்த இத்யுக்தம்ʼ ஜ்ஞாதாரம்ʼ பஞ்சவிம்ʼஶகம் ॥ 243.79 ॥

அன்யதே³வ ச ஜ்ஞானம்ʼ ஸ்யாத³ன்யஜ்ஜ்ஞேயம்ʼ தது³ச்யதே ।
ஜ்ஞானமவ்யக்தமித்யுக்தம்ʼ ஜ்ஞேயோ வை பஞ்சவிம்ʼஶகம் ॥ 243.80 ॥

அவ்யக்தம்ʼ க்ஷேத்ரமித்யுக்தம்ʼ ததா² ஸத்த்வம்ʼ ததே²ஶ்வரம் ।
அனீஶ்வரமதத்த்வம்ʼ ச தத்த்வம்ʼ தத்பஞ்சவிம்ʼஶகம் ॥ 243.81 ॥

ஸாங்க்யத³ர்ஶனமேதாவத்பரிஸங்க்²யா ந வித்³யதே ।
ஸங்க்²யாம்ʼ ப்ரகுருதே சைவ ப்ரக்ருʼதிம்ʼ ச ப்ரவக்ஷ்யதே ॥ 243.82 ॥

சத்வாரிம்ʼஶச்சதுர்விம்ʼஶத்ப்ரதிஸங்க்²யாய தத்த்வத꞉ ।
ஸங்க்²யா ஸஹஸ்ரக்ருʼத்யா து நிஸ்தத்த்வ꞉ பஞ்சவிம்ʼஶக꞉ ॥ 243.83 ॥

பஞ்சவிம்ʼஶத்ப்ரபு³த்³தா⁴த்மா பு³த்⁴யமான இதி ஶ்ருத꞉ ।
யதா³ பு³த்⁴யதி ஆத்மானம்ʼ ததா³ ப⁴வதி கேவல꞉ ॥ 243.84 ॥

ஸம்யக்³த³ர்ஶனமேதாவத்³பா⁴ஷிதம்ʼ தவ தத்த்வத꞉ ।
ஏவமேதத்³விஜானந்த꞉ ஸாம்யதாம்ʼ ப்ரதியாந்த்யுத ॥ 243.85 ॥

ஸம்யங்நித³ர்ஶனம்ʼ நாம ப்ரத்யக்ஷம்ʼ ப்ரக்ருʼதேஸ்ததா² ।
கு³ணவத்த்வாத்³யதை²தானி நிர்கு³ணேப்⁴யஸ்ததா² ப⁴வேத் ॥ 243.86 ॥

ஸம்யங்நித³ர்ஶனம்ʼ நாம ப்ரத்யக்ஷம்ʼ ப்ரக்ருʼதேஸ்ததா² ।
கு³ணவத்த்வாத்³யதை²தானி நிர்கு³ணேப்⁴யஸ்ததா² ப⁴வேத் ॥ 243.87 ॥

பஶ்யந்த்யமதயோ யே நச ஸம்யக்தேஷு ச த³ர்ஶனம் ।
தே வ்யக்திம்ʼ ப்ரதிபத்³யந்தே புன꞉ புனரரிந்த³ம ॥ 243.88 ॥

ஸர்வமேதத்³விஜானந்தோ ந ஸர்வஸ்ய ப்ரபோ³த⁴னாத் ।
வ்யக்திபூ⁴தா ப⁴விஷ்யந்தி வ்யக்தஸ்யைவானுவர்தனாத் ॥ 243.89 ॥

ஸர்வமவ்யக்தமித்யுக்தமஸர்வ꞉ பஞ்சவிம்ʼஶக꞉ ।
ய ஏவமபி⁴ஜானந்தி ந ப⁴யம்ʼ தேஷு வித்³யதே ॥ 243.90 ॥

இதி ஶ்ரீமஹாபுராணே ஆதி³ப்³ராஹ்மே வஸிஷ்ட²கராலஜனகஸம்ʼவாதே³
த்ரிசத்வாரிம்ʼஶத³தி⁴கத்³விஶததமோ(அ)த்⁴யாய꞉ ॥ 243 ॥

அத்⁴யாய꞉ 244 (136)
வித்³யாவித்³யயோ꞉ஸ்வரூபகத²னம்
வஸிஷ்ட² உவாச
ஸாங்க்²யத³ர்ஶனமேதாவது³க்தம்ʼ தே ந்ருʼபஸத்தம ।
வித்³யாவித்³யே த்விதா³னீம்ʼ மே த்வம்ʼ நிபோ³தா⁴னுபூர்வஶ꞉ ॥ 244.1 ॥

அபே⁴த்³யமாஹுரவ்யக்தம்ʼ ஸர்க³ப்ரலயத⁴ர்மிண꞉ ।
ஸர்க³ப்ரலய இத்யுக்தம்ʼ வித்³யாவித்³யே ச விம்ʼஶக꞉ ॥ 244.2 ॥

பரஸ்பரஸ்ய வித்³யா வை தந்நிபோ³தா⁴னுபூர்வஶ꞉ ।
யதோ²க்தம்ருʼஷிபி⁴ஸ்தாத ஸாங்க்²யஸ்யாதிநித³ர்ஶனம் ॥ 244.3 ॥

கர்மேந்த்³ரியாணாம்ʼ ஸர்வேஷாம்ʼ வித்³யா பு³த்³தீ⁴ந்த்³ரியம்ʼ ஸ்ம்ருʼதம் ।
பு³த்³தீ⁴ந்த்³ரியாணாம்ʼ ச ததா² விஶஷா இதி ந꞉ ஶ்ருதம் ॥ 244.4 ॥

விஷயாணாம்ʼ மனஸ்தேஷாம்ʼ வித்³யாமாஹுர்மனீஷிண꞉ ।
மனஸ꞉ பஞ்ச பூ⁴தானி வித்³யா இத்யபி⁴சக்ஷதே ॥ 244.5 ॥

அஹங்காரஸ்து பூ⁴தானாம்ʼ பஞ்சானாம்ʼ நாத்ர ஸம்ʼஶய꞉ ।
அஹங்காரஸ்ததா² வித்³யா பு³த்³தி⁴ர்வித்³யா நரேஶ்வர ॥ 244.6 ॥

பு³த்³த்⁴யா ப்ரக்ருʼதிரவ்யக்தம்ʼ தத்த்வானாம்ʼ பரமேஶ்வர꞉ ।
வித்³யா ஜ்ஞேயா நரஶ்ரேஷ்ட² விதி⁴ஶ்ச பரம꞉ ஸ்ம்ருʼத꞉ ॥ 244.7 ॥

அவ்யக்தமபரம்ʼ ப்ராஹுர்வித்³யா வை பஞ்சவிம்ʼஶக꞉ ।
ஸர்வஸ்ய ஸர்வமித்யுக்தம்ʼ ஜ்ஞேயஜ்ஞானஸ்ய பாரக³꞉ ॥ 244.8 ॥

ஜ்ஞானமவ்யக்தமித்யுக்தம்ʼ ஜ்ஞேயம்ʼ வை பஞ்சவிம்ʼஸகம் ।
ததை²வ ஜ்ஞானமவ்யக்தம்ʼ விஜ்ஞாதா பஞ்சவிம்ʼஶக꞉ ॥ 244.9 ॥

வித்³யாவித்³யே து தத்த்வேன மயோக்தே வை விஶேஷத꞉ ।
அக்ஷரம்ʼ ச க்ஷரம்ʼ சைவ யது³க்தம்ʼ தந்நிபோ³த⁴ மே ॥ 244.10 ॥

உபா⁴வேதௌ க்ஷராவுக்தௌ உபா⁴வேதாவன(தா²)க்ஷரௌ ।
காரணம்ʼ து ப்ரவக்ஷ்யாமி யதா²ஜ்ஞானம்ʼ து ஜ்ஞானத꞉ ॥ 244.11 ॥

அநாதி³நித⁴னாவேதௌ உபா⁴வேவேஶ்வரௌ மதௌ ।
தத்தவஸஞ்ஜ்ஞாவுபா⁴வேவ ப்ரோச்யதே ஜ்ஞானசிந்தகை꞉ ॥ 244.12 ॥

ஸர்க³ப்ரலயத⁴ர்மித்வாத³வ்யக்தம்ʼ ப்ராஹுரவ்யயம் ।
ததே³தத்³கு³ணஸர்கா³ய விகுர்வாணம்ʼ புன꞉ புன꞉ ॥ 244.13 ॥

கு³ணானாம்ʼ மஹதா³தீ³நாமுத்பத்³யதி பரஸ்பரம் ।
அதி⁴ஷ்டா²னம்ʼ க்ஷேத்ரமாஹுரேதத்³வை பஞ்சவிம்ʼஶகம் ॥ 244.14 ॥

யத³ந்தர்கு³ணஜாலம்ʼ து தத்³வ்யக்தாத்மனி ஸங்க்ஷிபேத் ।
தத³ஹம்ʼ தத்³கு³ணைஸ்தஸ்து பஞ்சவிம்ʼஶே விலீயதே ॥ 244.15 ॥

கு³ணா கு³ணேஷு லீயந்தே ததே³கா ப்ரக்ருʼதிர்ப⁴வேத் ।
க்ஷேத்ரஜ்ஞோ(அ)பி ததா³ தாவத்க்ஷேத்ரஜ்ஞ꞉ ஸம்ப்ரணீயதே ॥ 244.16 ॥

யதா³(அ)க்ஷரம்ʼ ப்ரக்ருʼதிர்யம்ʼ க³ச்ச²தே கு³ணஸஞ்ஜ்ஞிதா ।
நிர்கு³ணத்வம்ʼ ச வை தே³ஹே கு³ணேஷு பரிவர்தனாத் ॥ 244.17 ॥

ஏவமேவ ச க்ஷேத்ரஜ்ஞ꞉ க்ஷேத்ரஜ்ஞானபரிக்ஷயாத் ।
ப்ரக்ருʼத்யா நிர்கு³ணஸ்த்வேஷ இத்யேவமனுஶுஶ்ரும ॥ 244.18 ॥

க்ஷரோ ப⁴வத்யேஷ யதா³ கு³ணவதீ கு³ணேஷ்வத² ।
ப்ரக்ருʼதிம்ʼ த்வத² ஜனாதி நிர்கு³ணத்வம்ʼ ததா²த்மன꞉ ॥ 244.19 ॥

ததா² விஶுத்³தோ⁴ ப⁴வதி ப்ரக்ருʼதே பரிவர்ஜனாத் ।
அன்யோ(அ)ஹமன்யேயமிதி யதா³ பு³த்⁴யதி பு³த்³தி⁴மான் ॥ 244.20 ॥

ததை³ஷோ(அ)வ்யத²தாமேதி ந ச மிஶ்ரத்வமாவ்ரஜேத் ।
ப்ரக்ருʼத்யா சைஷ ராஜேந்த்³ர மிஶ்ரோ(அ)ன்யோ(அ)ன்யஸ்ய த்³ருʼஶ்யதே ॥ 244.21 ॥

யதா³ து கு³ணஜாலம்ʼ தத்ப்ராக்ருʼதம்ʼ விஜுகு³ப்ஸதே ।
பஶ்யதே ச பரம்ʼ பஶ்யம்ʼஸ்ததா³ பஶ்யம்ʼஸ்ததா³ பஶ்யன்னு ஸம்ʼஸ்ருʼஜேத் ॥ 244.22 ॥

கிம்ʼ மயா க்ருʼதமேதாவத்³யோ(அ)ஹம்ʼ காலனிமஜ்ஜன꞉ ।
யதா² மத்ஸ்யோ ஹ்யபி⁴ஜ்ஞாநாத³னுவர்திதவாஞ்ஜலம் ॥ 244.23 ॥

அஹமேவ ஹி ஸம்ʼமோஹாத³ன்யமன்யம்ʼ ஜனாஜ்ஜனம் ।
மத்ஸ்யோ யதோ²த³கஜ்ஞாநாத³னுவர்திதவானிஹ ॥ 244.24 ॥

மத்ஸ்யோ(அ)ன்யத்வமதா²ஜ்ஞாநாது³த³காந்நாபி⁴மன்யதே ।
ஆத்மானம்ʼ தத³வஜ்ஞாநாத³ன்யம்ʼ சைவ ந வேத்³ம்யஹம் ॥ 244.25 ॥

மமாஸ்து தி⁴க்குபு³த்³த⁴ஸ்ய யோ(அ)ஹம்ʼ மக்³ன இமம்ʼ புன꞉ ।
அனுவர்திதவான்மோஹாத³ன்யமன்யம்ʼ ஜனாஜ்ஜனம் ॥ 244.26 ॥

அயமனுப⁴வேத்³ப³ந்து⁴ரனேன ஸஹ மே ப⁴யம் ।
ஸாம்யமேகத்வாதம்ʼ யாதோ யாத்³ருʼஶஸ்தாத்³ருʼஶஸ்த்வஹம் ॥ 244.27 ॥

துல்யதாமிஹ பஶ்யாமி ஸத்³ருʼஶோ(அ)ஹமனேன வை ।
அயம்ʼ ஹி விமலோ வ்யக்தமஹமீத்³ருʼஶகஸ்ததா³ ॥ 244.28 ॥

யோ(அ)ஹமஜ்ஞானஸம்ʼமோஹாத³ஜ்ஞயா ஸம்ப்ரவ்ருʼத்தவான் ।
ஸம்ʼஸர்கா³த³திஸம்ʼஸர்கா³த்ஸ்தி²த꞉ காலமிமம்ʼ த்வஹம் ॥ 244.29 ॥

ஸோ(அ)ஹமேவம்ʼ வஶீபூ⁴த꞉ காலமேதம்ʼ ந பு³த்³த⁴வான் ।
உத்தமாத⁴மமத்⁴யானாம்ʼ தாமஹம்ʼ கத²மாவஸே ॥ 244.30 ॥

ஸமானமாயயா சேஹ ஸஹவாஸமஹம்ʼ கத²ம் ।
க³ச்சா²ம்யபு³த்³த⁴பா⁴வத்வாதி³ஹேதீ³னீம்ʼ ஸ்தி²ரோ வ ॥ 244.31 ॥

ஸஹவாஸம்ʼ ந யாஸ்யாமி காலமேதம்ʼ விவஞ்சனாத் ।
வஞ்சிதோ ஹ்யனயா யத்³தி⁴ நிர்விகாரோ விகாரயா ॥ 244.32 ॥

ந தத்தத³பராத்³த³ம்ʼ ஸ்யாத³பராதோ⁴ ஹ்யயம்ʼ மம ।
யோ(அ)ஹமத்ரப⁴வம்ʼ ஸக்த꞉ பராங்முக²முபஸ்தி²த꞉ ॥ 244.33 ॥

ததோ(அ)ஸ்மின்ப³ஹுரூபோ(அ)த² ஸ்தி²தோ மூர்திரமூர்திமான் ।
அமூர்திஶ்சாப்யமூர்தாத்மா மமத்வேன ப்ரத⁴ர்ஷித꞉ ॥ 244.34 ॥

ப்ரக்ருʼத்யா ச தயா தேன தாஸு தாஸ்விஹ யோநிஷு ।
நிர்மமஸ்ய மமத்வேன விக்ருʼதம்ʼ தாஸு தாஸு ச ॥ 244.35 ॥

யோநிஷு வர்தமானேன நஷ்டஸஞ்ஜ்ஞேன சேதஸா ।
ஸமதா ந மயா காசித³ஹங்காரே க்ருʼதா மயா ॥ 244.36 ॥

ஆத்மானம்ʼ ப³ஹுதா⁴ க்ருʼத்வா ஸோ(அ)யம்ʼ பூ⁴யோ யுனக்தி மாம் ।
இதா³னீமவபு³த்³தோ⁴(அ)ஸ்மி நிர்மமோ நிரஹங்க்ருʼத꞉ ॥ 244.37 ॥

மமத்வம்ʼ மனஸா நித்யமஹங்காரக்ருʼதாத்மகம் ।
அபலக்³நாமிமாம்ʼ ஹித்வா ஸம்ʼஶ்ரயிஷ்யே நிராமயம் ॥ 244.38 ॥

அனேன ஸாம்யம்ʼ யாஸ்யாமி நானயா(அ)ஹமசேதஸா ।
க்ஷேமம்ʼ மம ஸஹானேன நைவைகமனயா ஸஹ ॥ 244.39 ॥

ஏவம்ʼ பரமஸம்போ³தா⁴த்பஞ்சவிம்ʼஶோ(அ)னுபு³த்³த⁴வான் ।
அக்ஷரத்வம்ʼ நிக³ச்ச²தி த்யக்த்வா க்ஷரமநாமயம் ॥ 244.40 ॥

அவ்யக்தம்ʼ வ்யக்தத⁴ர்மாணம்ʼ ஸகு³ணம்ʼ நிர்கு³ணம்ʼ ததா² ।
நிர்கு³ணம்ʼ ப்ரத²மம்ʼ த்³ருʼஷ்ட்வா தாத்³ருʼக்³ப⁴வதி மைதி²ல ॥ 244.41 ॥

அக்ஷரக்ஷரயோரேதது³க்தம்ʼ தவ நித³ர்ஶனம் ।
மயேஹ ஜ்ஞானஸம்பன்னம்ʼ யதா² ஶ்ருதிநித்³ரஶனாத் ॥ 244.42 ॥

நி꞉ஸந்தி³க்³த⁴ம்ʼ ச ஸூக்ஷ்மம்ʼ ச விஶுத்³த⁴ம்ʼ விமலம்ʼ ததா² ।
ப்ரவக்ஷ்யாமி து தே பூ⁴யஸ்தந்நிபோ³த⁴ யதா²ஶ்ருதம் ॥ 244.43 ॥

ஸாங்க்²யயோகோ³ மயா ப்ரோக்த꞉ ஶாஸ்த்ரத்³வயநித³ர்ஶனாத் ।
யதே³வ ஸாங்க்யஶாஸ்த்ரோக்தம்ʼ யோக³த³ர்ஶனமேவ தத் ॥ 244.44 ॥

ப்ரபோ³த⁴னபரம்ʼ ஜ்ஞானம்ʼ ஸாங்க்²யாநாமவனீபதே ।
விஸ்பஷ்டம்ʼ ப்ரோச்யதே தத்ர ஶிஷ்யாணாம்ʼ ஹிதகாம்யயா ॥ 244.45 ॥

ப்³ருʼஹச்சைவமித³ம்ʼ ஶாஸ்த்ரமித்யாஹுர்விது³ஷோ ஜனா꞉ ।
அஸ்மிம்ʼஶ்ச ஶாஸ்த்ரே யோகா³னாம்ʼ புனர்ப⁴வபுர꞉ஸரம் ॥ 244.46 ॥

பஞ்சவிம்ʼஶாத்பரம்ʼ தத்த்வம்ʼ பட்²யதே ச நராதி⁴ப ।
ஸாங்க்²யானாம்ʼ து பரம்ʼ தத்த்வம்ʼ யதா²வத³னுவர்ணிதம் ॥ 244.47 ॥

பு³த்³த⁴மப்ரதிபு³த்³த⁴ம்ʼ ச பு³த்⁴யமானம்ʼ ச தத்த்வத꞉ ।
பு³த்⁴யமானம்ʼ ச பு³த்³த⁴த்வம்ʼ ப்ராஹுர்யோக³நித³ர்ஶனம் ॥ 244.48 ॥

பு³த்³த⁴மப்ரதிபு³த்³த⁴ம்ʼ ச பு³த்⁴யமானம்ʼ ச தத்த்வத꞉ ।
பு³த்⁴யமானம்ʼ ச பு³த்³த⁴த்வம்ʼ ப்ராஹுர்யோக³நித³ர்ஶனம் ॥ 244.49 ॥

இதி ஶ்ரீமஹாபுராணே ஆதி³ப்³ராஹ்மே வஸிஷ்ட²கராலஜனகஸம்ʼவாதே³
சதுஶ்சத்வாரிம்ʼஶத³தி⁴கத்³விஶததமோ(அ)த்⁴யாய꞉ ॥ 244 ॥

அத்⁴யாய꞉ 245 (137)
அஜஸ்யாபி விக்ரியயா நாநாப⁴வனம்
வஸிஷ்ட² உவாச
அப்ரபு³த்³த⁴மதா²வ்யக்தமிமம்ʼ கு³ணநிதி⁴ம்ʼ ஸதா³ ।
கு³ணானாம்ʼ தா⁴ர்யதாம்ʼ தத்த்வம்ʼ ஸ்ருʼஜத்யாக்ஷிபதே ததா² ॥ 245.1 ॥

அஜோ ஹி க்ரீட³யா பூ⁴ப விக்ரியாம்ʼ ப்ராப்த இத்யுத ।
ஆத்மானம்ʼ ப³ஹுதா⁴ க்ருʼத்வா நானேன ப்ரதிசக்ஷதே ॥ 245.2 ॥

ஏததே³வம்ʼ விகுர்வாணோ பு³த்⁴யமானோ ந பு³த்⁴யதே ।
கு³ணானாசரதே ஹ்யேஷ ஸ்ருʼஜத்யாக்ஷிபதே ததா² ॥ 245.3 ॥

அவ்யக்தபோ³த⁴னாச்சைவ பு³த்⁴யமானம்ʼ வத³ந்த்யபி ।
ந த்வேவம்ʼ பு³த்⁴யதே(அ)வ்யக்தம்ʼ ஸகு³ணம்ʼ தாத நிர்கு³ணம் ॥ 245.4 ॥

கதா³சித்த்வேவ க²ல்வேதத்ததா³ஹு꞉ ப்ரதிபு³த்³த⁴கம் ।
பு³த்⁴யதே யதி³ சாவ்யக்தமேதத்³வை பஞ்சவிம்ʼஶகம் ॥ 245.5 ॥

பு³த்⁴யமானோ ப⁴வத்யேஷ மமாத்மக இதி க்ஷுத꞉ ।
அன்யோன்யப்ரதிபு³த்³தே⁴ன வத³ந்த்யவ்யக்தமச்யுதம் ॥ 245.6 ॥

அவ்யக்தபோ³த⁴னாச்சைவ பு³த்⁴யமானம்ʼ வத³ந்த்யுத ।
பஞ்சவிம்ʼஶம்ʼ மஹாத்மனாம்ʼ ந சாஸாவபி பு³த்⁴யதே ॥ 245.7 ॥

ஷட்³விம்ʼஶம்ʼ விமலம்ʼ பு³த்³த⁴மப்ரமேயம்ʼ மஹாத்³யுதே ।
ஸததம்ʼ பஞ்சவிம்ʼஶம்ʼ து சதுர்விம்ʼஶம்ʼ விபு³த்⁴யதே ॥ 245.8 ॥

த்³ருʼஶ்யாத்³ருʼஶ்யே ஹ்யனுக³ததத்ஸ்வபா⁴வே மஹாத்³யுதே ।
அவ்யக்தம்ʼ சைவ தத்³ப்³ரஹ்ம பு³த்⁴யதே தாத கேவலம் ॥ 245.9 ॥

பஞ்சவிம்ʼஶம்ʼ சதுர்விம்ʼஶமாத்மானமனுபஶ்யதி ।
பு³த்⁴யமானோ யதா³(ஆ)த்மானமன்யா(அ)ஹமிதி மன்யதே ॥ 245.10 ॥

ததா³ ப்ரக்ருʼதிமானேஷ ப⁴வத்யவ்யக்தலோசன꞉ ।
பு³த்⁴யதே ச பராம்ʼ பு³த்³தி⁴ம்ʼ விஶுத்³தா⁴மமலாம்ʼ யதா²(தா³) ॥ 245.11 ॥

ஷட்³விம்ʼஶம்ʼ ராஜஶார்தூ³ல ததா³ பு³த்³த⁴꞉ க்ருʼதோ வ்ரஜேத் ।
ததஸ்த்யஜதி ஸோ(அ)வ்யக்தஸர்க³ப்ரலயத⁴ர்மிணம் ॥ 245.12 ॥

நிர்கு³ணாம்ʼ ப்ரக்ருʼதிம்ʼ வேத³ கு³ணயுக்தாமசேதனாம் ।
தத꞉ கேவலத⁴ர்மா(அ)ஸௌ ப⁴வத்யவ்யக்தத³ர்ஶனாத் ॥ 245.13 ॥

கேவலேன ஸமாக³ம்ய விமுக்தாத்மானமாப்னுயாத் ।
ஏதத்து தத்த்வமித்யாஹுர்நிஸ்தத்த்வமஜராமரம் ॥ 245.14 ॥

தத்த்வஸம்ʼஶ்ரவணாதே³வ தத்த்வஜ்ஞோ ஜாயதே ந்ருʼப ।
பஞ்சவிம்ʼஶதிதத்த்வானி ப்ரவத³ந்தி மனீஷிண꞉ ॥ 245.15 ॥

ந சைவ தத்த்வவாம்ʼஸ்தாத ஸம்ʼஸாரேஷு நிமஜ்ஜதி ।
ஏஷாமுபைதி தத்த்வம்ʼ ஹி க்ஷிப்ரம்ʼ பு³த்⁴யஸ்வ லக்ஷணம் ॥ 245.16 ॥

ஷட்³விம்ʼஶோ(அ)யமிதி ப்ராஜ்ஞோ க்³ருʼஹ்யமாணோ(அ)ஜராமர꞉ ।
கேவலேன ப³லேனைவ ஸமதாம்ʼ யாத்யஸம்ʼஶயம் ॥ 245.17 ॥

ஷட்³விம்ʼஶேன ப்ரபு³த்³தே⁴ன பு³த்⁴யமானோ(அ)ப்யபு³த்³தி⁴மான் ।
ஏதன்னானாத்வமித்யுக்தம்ʼ ஸாங்க்²யஶ்ருதிநித³ர்ஶனாத் ॥ 245.18 ॥

சேதனேன ஸமேதஸ்ய பஞ்சவிம்ʼஶதிகஸ்ய ஹ ।
ஏகத்வம்ʼ வை ப⁴வேத்தஸ்ய யதா³ பு³த்³த்⁴யா(அ)னுபு³த்⁴யதே ॥ 245.19 ॥

பு³த்⁴யமானேன பு³த்³தே⁴ன ஸமதாம்ʼ யாதி மைதில ।
ஸங்க³த⁴ர்மா ப⁴வத்யேஷ நி꞉ஸங்கா³த்மா நராதி⁴ப ॥ 245.20 ॥

நி꞉ஸங்கா³த்மானமாஸாத்³ய ஷட்³விம்ʼஶம்ʼ கர்மஜ விது³꞉ ।
விபு⁴ஸ்த்யஜதி சாவ்யக்தம்ʼ யதா³ த்வேதத்³விபு³த்⁴யதே ॥ 245.21 ॥

சதுர்விம்ʼஶமகா³த⁴ம்ʼ ச ஷட்³விம்ʼஶஸ்ய ப்ரபோ³த⁴னாத் ।
ஏஷ ஹ்யப்ரதிபு³த்³த⁴ஶ்ச பு³த்⁴யமானஸ்து தே(அ)னக⁴ ॥ 245.22 ॥

உக்தோ பு³த்³த⁴ஶ்ச தத்த்வேன யதா²ஶ்ருதிநித³ர்ஶனாத் ।
மஶகோது³ம்ப³ரே யத்³வத³ன்யத்வம்ʼ தத்³வதே³தயோ꞉(கதா) ॥ 245.23 ॥

மத்ஸ்யோத³கம்ʼ யதா² தத்³வத³ன்யத்பமுபலப்⁴யதே ।
ஏவமேவ ச க³ந்தவ்யம்ʼ நானாத்வைகத்வமேதயோ꞉ ॥ 245.24 ॥

ஏதாவன்மோக்ஷ இத்யுக்தோ ஜ்ஞானவிஜ்ஞானஸஞ்ஜ்ஞித꞉ ।
பஞ்சவிம்ʼஶதிகஸ்யா(ஆ)ஶு யோ(அ)யம்ʼ தே³ஹே ப்ரவர்ததே ॥ 245.25 ॥

ஏஷ மோக்ஷயிதவ்யேதி ப்ராஹுரவ்யக்தகோ³சராத் ।
ஸோ(அ)யமேவம்ʼ விமுச்யேத நான்யதே²தி விநிஶ்சய꞉ ॥ 245.26 ॥

பரஶ்ச பரத⁴ர்மா ச ப⁴வத்யேவ ஸமேத்ய வை ।
விஶுத்³த⁴த⁴ர்மாஶுத்³தே⁴ன நாஶுத்³தே⁴ன ச பு³த்³தி⁴மான் ॥ 245.27 ॥

விமுக்தத⁴ர்மா பு³த்³தே⁴ன ஸமேத்ய புருஷர்ஷப⁴ ।
வியோக³த⁴ர்மிணா சைவ விமுக்தாத்மா ப⁴வத்யத² ॥ 245.28 ॥

விமோக்ஷிணா விமோக்ஷஶ்ச ஸமேத்யேஹ ததா² ப⁴வேத் ।
ஶுசிகர்மா ஶுசிஶ்சைவ ப⁴வத்யமிதபு³த்³தி⁴மான் ॥ 245.29 ॥

விமலாத்மா ச ப⁴வதி ஸமேத்ய விமலாத்மனா ।
கேவலாத்மா ததா² சைவ கேவலேன ஸமேத்ய வை ॥

ஸ்வதந்த்ரஶ்ச ஸ்வதந்த்ரேண ஸ்வதந்த்ரத்வமவாப்யதே ॥ 245.30 ॥

ஏதாவதே³தத்கதி²தம்ʼ மயா தே தத்²யம்ʼ மஹாராஜ யதா²ர்த²தத்த்வம் ।
அமத்ஸரஸ்த்வம்ʼ ப்ரதிக்³ருʼஹ்ய பு³த்³த்⁴யா, ஸனாதனம்ʼ ப்³ரஹ்ம விஶுத்³த⁴மாத்³யம் ॥ 245.31 ॥

தத்³வேத³நிஷ்ட²ஸ்ய ஜனஸ்ய ராஜன், ப்ரதே³யமேதத்பரமம்ʼ த்வயா ப⁴வேத் ।
விதி⁴த்ஸாமானாய நிபோ³த⁴காரகம்ʼ, ப்ரபோ³த⁴ஹேதோ꞉ ப்ரணதஸ்ய ஶாஸனம் ॥ 245.32 ॥

ந தே³யமேதச்ச யதா²(அ)ந்ருʼதாத்மனே, ஶடா²ய க்லீபா³ய ந ஜிஹ்மபு³த்³த⁴யே ।
ந பண்டி³தஜ்ஞானபரோபதாபினே, தே³யம்ʼ ததா² ஶிஷ்யவிபோ³த⁴னாய ॥ 245.33 ॥

ஶ்ரத்³தா⁴ன்விதாயாத² கு³ணான்விதாய, பராபவாதா³த்³விரதாய நித்யம் ।
விஶுத்³த⁴யோகா³ய பு³தா⁴ய சைவ, க்ருʼபாவதே(அ)த² க்ஷமிணே ஹிதாய ॥ 245.34 ॥

விவிக்தஶீலாய விதி⁴ப்ரியயாய, விவாத³ஹீனாய ப³ஹுஶ்ருதாய ।
வினீதவேஶாய நஹைதுகாத்மனே, ஸதை³வ க்³ருʼஹ்யம்ʼ த்வித³மேவ தே³யம் ॥ 245.35 ॥

ஏதைர்கு³ணைர்ஹீனதமே ந தே³யமேதத்பரம்ʼ ப்³ரஹ்ம விஶுத்³த⁴மாஹு꞉ ।
ந ஶ்ரேயஸே யோக்ஷ்யதி தாத்³ருʼஶே க்ருʼதம்ʼ, த⁴ர்மப்ரவக்தாரமபாத்ரதா³னாத் ॥ 245.36 ॥

ப்ருʼத்²வீமிமாம்ʼ வா யதி³ ரத்னபூர்ணாம்ʼ,த³த்³யாத³தே³யம்ʼ த்வித³மவ்ரதாய ।
ஜிதேந்த்³ரியாய ப்ரயதாய தே³யம்ʼ, தே³யம்ʼ பரம்ʼ தத்த்வவிதே³ நரேந்த்³ர ॥ 245.37 ॥

கரால மா தே ப⁴யமஸ்தி கிஞ்சிதே³தச்ச்ருதம்ʼ ப்³ரஹ்ம பரம்ʼ த்வயா(அ)த்³ய ।
யதா²வது³க்தம்ʼ பரமம்ʼ வபித்ரம்ʼ, விஶோகமத்யந்தமநாதி³மத்⁴யம் ॥ 245.38 ॥

அகா³த⁴மேதத³ஜராமரம்ʼ ச, நிராமயம்ʼ வீதப⁴யம்ʼ ஶிவம்ʼ ச ।
ஸமீக்ஷ்ய மோஹம்ʼ பரவாத³ஸஞ்ஜ்ஞமேதஸ்ய தத்த்வார்த²மிமம்ʼ விதி³த்வா ॥ 245.39 ॥

அவாப்தமேதத்³தி⁴ புரா ஸனாதநாத்³தி⁴ரண்யக³ர்பா⁴த்³தி⁴ ததோ நராதி⁴ப ।
ப்ரஸாத்³ய யத்னேன தமுக்³ரதேஜஸம்ʼ, ஸனாதனம்ʼ ப்³ரஹ்ம யதா² த்வயைதத் ॥ 245.40 ॥

ப்ருʼஷ்டஸ்த்வயா சா(அ)ஸ்மி யதா² நரேந்த்³ர, ததா² மயேத³ம்ʼ த்வயி நோக்தமன்யத் ।
யதா²(அ)வாப்னம்ʼ ப்³ரஹ்மணோ மே நரேந்த்³ர, மஹாஜ்ஞானம்ʼ மோக்ஷவிதா³ம்ʼ பராயணம் ॥ 245.41 ॥

ஏதது³க்தம்ʼ பரம்ʼ ப்³ரஹ்ம யஸ்மான்னா(அ)வர்ததே புன꞉ ।
பஞ்சவிஶம்ʼ முநிஶ்ரேஷ்டா² வஸிஷ்டே²ன யதா² புரா ॥ 245.42 ॥

புனராவ்ருʼத்திமாப்னோதி பரமம்ʼ ஜ்ஞானமவ்யயம் ।
நாதி பு³த்⁴யதி தத்த்வேன பு³த்⁴யமானோ(அ)ஜராமரம் ॥ 245.43 ॥

ஏதந்நி꞉ஶ்ரேயஸகரம்ʼ ஜ்ஞானம்ʼ பரமம்ʼ மயா ।
கதி²தம்ʼ தத்த்வதோ விப்ரா꞉ ஶ்ருத்வா தே³வர்ஷிதோ த்³விஜா꞉ ॥ 245.44 ॥

ஹிரண்யக³ர்பா⁴த்³ருʼஷிணா வஸிஷ்டே²ன ஸமாஹ்ருʼதம் ।
வஸிஷ்டா²த்³ருʼஷிஸார்தூ³லோ நாரதோ³(அ)வாப்தவானித³ம் ॥ 245.45 ॥

நாரதா³த்³விதி³தம்ʼ மஹ்யமேதது³க்தம்ʼ ஸனாதனம் ।
மா ஶுசத்⁴வம்ʼ முநிஶ்ரேஷ்டா²꞉ ஶ்ருத்வைதத்பரமம்ʼ பத³ம் ॥ 245.46 ॥

யேன க்ஷராக்ஷரே பி⁴ன்னே ந ப⁴யம்ʼ தஸ்ய வித்³யதே ।
வித்³யதே து ப⁴யம்ʼ யஸ்ய யோ நைனம்ʼ வேத்தி தத்த்வத꞉ ॥ 245.47 ॥

அவிஜ்ஞானாச்ச மூடா⁴த்மா புன꞉ புனருபத்³ரவான் ।
ப்ரேத்ய ஜாதிஸஹஸ்ராணி மரணாந்தான்யுபாஶ்னுதே ॥ 245.48 ॥

தே³வலோகம்ʼ ததா² திர்யங்மானுஷ்யமபி சாஶ்னுதே ।
யதி³ வா முச்யதே வா(அ)பி தஸ்மாத³ஜ்ஞானஸாக³ராத் ॥ 245.49 ॥

அஜ்ஞானஸாக³ரே கோ⁴ரே ஹ்யவ்யக்தாகா³த⁴ உச்யதே ।
அஹன்யஹனி மஜ்ஜந்தி யத்ர பூ⁴தானி போ⁴ த்³விஜா꞉ ॥ 245.50 ॥

தஸ்மாத³கா³தா⁴த³வ்யக்தாது³பக்ஷீணாத்ஸனாதனாத் ।
தஸ்மாத்³யுயம்ʼ விரஜஸகா விதமஸ்காஶ்ச போ⁴ த்³விஜா꞉ ॥ 245.51 ॥

ஏவம்ʼ மயா முநிஶ்ரேஷ்டா²꞉ ஸாராத்ஸாரதரம்ʼ பரம் ।
கதி²தம்ʼ பரமம்ʼ மோக்ஷம்ʼ யம்ʼ ஜ்ஞாத்வா ந நிவர்ததே ॥ 245.52 ॥

ந நாஸ்திகாய தா³தவ்ய நாப⁴க்தாய கதா³சன ।
ந து³ஷ்டமதயே விப்ரா ந ஶ்ரத்³தா⁴விமுகா²ய ச ॥ 245.53 ॥

இதி ஶ்ரீமஹாபுராணே ஆதி³ப்³ராஹ்மே வஸிஷ்ட²கராலஜனகஸம்ʼவாத³ஸமாப்திநிரூபணம்ʼ நாம
பஞ்சத்வாரிம்ʼஶத³தி⁴கத்³விஶததமோ(அ)த்⁴யாய꞉ ॥ 245 ॥

Also Read:

Vyasagita from Brahma Purana Lyrics in Hindi | English | Bengali | Gujarati | Kannada | Malayalam | Oriya | Telugu | Tamil