Brahmana Geetaa in Kannada:
॥ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗೀತಾ ॥
ಅಧ್ಯಾಯಃ 21
ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಚ
ಅತ್ರಾಪ್ಯುದಾಹರಂತೀಮಮಿತಿಹಾಸಂ ಪುರಾತನಂ ।
ನಿಬೋಧ ದಶ ಹೋತೄಣಾಂ ವಿಧಾನಮಿಹ ಯಾದೃಶಂ ॥ 1 ॥
ಸರ್ವಮೇವಾತ್ರ ವಿಜ್ಞೇಯಂ ಚಿತ್ತಂ ಜ್ಞಾನಮವೇಕ್ಷತೇ ।
ರೇತಃ ಶರೀರಭೃತ್ಕಾಯೇ ವಿಜ್ಞಾತಾ ತು ಶರೀರಭೃತ್ ॥ 2 ॥
ಶರೀರಭೃದ್ಗಾರ್ಹಪತ್ಯಸ್ತಸ್ಮಾದನ್ಯಃ ಪ್ರಣೀಯತೇ ।
ತತಶ್ಚಾಹವನೀಯಸ್ತು ತಸ್ಮಿನ್ಸಂಕ್ಷಿಪ್ಯತೇ ಹವಿಃ ॥ 3 ॥
ತತೋ ವಾಚಸ್ಪತಿರ್ಜಜ್ಞೇ ಸಮಾನಃ ಪರ್ಯವೇಕ್ಷತೇ ।
ರೂಪಂ ಭವತಿ ವೈ ವ್ಯಕ್ತಂ ತದನುದ್ರವತೇ ಮನಃ ॥ 4 ॥
ಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯುವಾಚ
ಕಸ್ಮಾದ್ವಾಗಭವತ್ಪೂರ್ವಂ ಕಸ್ಮಾತ್ಪಶ್ಚಾನ್ಮನೋಽಭವತ್ ।
ಮನಸಾ ಚಿಂತಿತಂ ವಾಕ್ಯಂ ಯದಾ ಸಮಭಿಪದ್ಯತೇ ॥ 5 ॥
ಕೇನ ವಿಜ್ಞಾನಯೋಗೇನ ಮತಿಶ್ಚಿತ್ತಂ ಸಮಾಸ್ಥಿತಾ ।
ಸಮುನ್ನೀತಾ ನಾಧ್ಯಗಚ್ಛತ್ಕೋ ವೈನಾಂ ಪ್ರತಿಷೇಧತಿ ॥ 6 ॥
ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಚ
ತಾಮಪಾನಃ ಪತಿರ್ಭೂತ್ವಾ ತಸ್ಮಾತ್ಪ್ರೇಷ್ಯತ್ಯಪಾನತಾಂ ।
ತಾಂ ಮತಿಂ ಮನಸಃ ಪ್ರಾಹುರ್ಮನಸ್ತಸ್ಮಾದವೇಕ್ಷತೇ ॥ 7 ॥
ಪ್ರಶ್ನಂ ತು ವಾನ್ಮನಸೋರ್ಮಾಂ ಯಸ್ಮಾತ್ತ್ವಮನುಪೃಚ್ಛಸಿ ।
ತಸ್ಮಾತ್ತೇ ವರ್ತಯಿಷ್ಯಾಮಿ ತಯೋರೇವ ಸಮಾಹ್ವಯಂ ॥ 8 ॥
ಉಭೇ ವಾನ್ಮನಸೀ ಗತ್ವಾ ಭೂತಾತ್ಮಾನಮಪೃಚ್ಛತಾಂ ।
ಆವಯೋಃ ಶ್ರೇಷ್ಠಮಾಚಕ್ಷ್ವ ಛಿಂಧಿ ನೌ ಸಂಶಯಂ ವಿಭೋ ॥ 9 ॥
ಮನ ಇತ್ಯೇವ ಭಗವಾಂಸ್ತದಾ ಪ್ರಾಹ ಸರಸ್ವತೀಂ ।
ಅಹಂ ವೈ ಕಾಮಧುಕ್ತುಭ್ಯಮಿತಿ ತಂ ಪ್ರಾಹ ವಾಗಥ ॥ 10 ॥
ಸ್ಥಾವರಂ ಜಂಗಮಂ ಚೈವ ವಿದ್ಧ್ಯುಭೇ ಮನಸೀ ಮಮ ।
ಸ್ಥಾವರಂ ಮತ್ಸಕಾಶೇ ವೈ ಜಂಗಮಂ ವಿಷಯೇ ತವ ॥ 11 ॥
ಯಸ್ತು ತೇ ವಿಷಯಂ ಗಚ್ಛೇನ್ಮಂತ್ರೋ ವರ್ಣಃ ಸ್ವರೋಽಪಿ ವಾ ।
ತನ್ಮನೋ ಜಂಗಮಂ ನಾಮ ತಸ್ಮಾದಸಿ ಗರೀಯಸೀ ॥ 12 ॥
ಯಸ್ಮಾದಸಿ ಚ ಮಾ ವೋಚಃ ಸ್ವಯಮಭ್ಯೇತ್ಯ ಶೋಭನೇ ।
ತಸ್ಮಾದುಚ್ಛ್ವಾಸಮಾಸಾದ್ಯ ನ ವಕ್ಷ್ಯಸಿ ಸರಸ್ವತಿ ॥ 13 ॥
ಪ್ರಾಣಾಪಾನಾಂತರೇ ದೇವೀ ವಾಗ್ವೈ ನಿತ್ಯಂ ಸ್ಮ ತಿಷ್ಠತಿ ।
ಪ್ರೇರ್ಯಮಾಣಾ ಮಹಾಭಾಗೇ ವಿನಾ ಪ್ರಾಣಮಪಾನತೀ ।
ಪ್ರಜಾಪತಿಮುಪಾಧಾವತ್ಪ್ರಸೀದ ಭಗವನ್ನಿತಿ ॥ 14 ॥
ತತಃ ಪ್ರಾಣಃ ಪ್ರಾದುರಭೂದ್ವಾಚಮಾಪ್ಯಾಯಯನ್ಪುನಃ ।
ತಮಾದುಚ್ಛ್ವಾಸಮಾಸಾದ್ಯ ನ ವಾಗ್ವದತಿ ಕರ್ಹಿ ಚಿತ್ ॥ 15 ॥
ಘೋಷಿಣೀ ಜಾತನಿರ್ಘೋಷಾ ನಿತ್ಯಮೇವ ಪ್ರವರ್ತತೇ ।
ತಯೋರಪಿ ಚ ಘೋಷಿಣ್ಯೋರ್ನಿರ್ಘೋಷೈವ ಗರೀಯಸೀ ॥ 16 ॥
ಗೌರಿವ ಪ್ರಸ್ರವತ್ಯೇಷಾ ರಸಮುತ್ತಮಶಾಲಿನೀ ।
ಸತತಂ ಸ್ಯಂದತೇ ಹ್ಯೇಷಾ ಶಾಶ್ವತಂ ಬ್ರಹ್ಮವಾದಿನೀ ॥ 17 ॥
ದಿವ್ಯಾದಿವ್ಯ ಪ್ರಭಾವೇನ ಭಾರತೀ ಗೌಃ ಶುಚಿಸ್ಮಿತೇ ।
ಏತಯೋರಂತರಂ ಪಶ್ಯ ಸೂಕ್ಷ್ಮಯೋಃ ಸ್ಯಂದಮಾನಯೋಃ ॥ 18 ॥
ಅನುತ್ಪನ್ನೇಷು ವಾಕ್ಯೇಷು ಚೋದ್ಯಮಾನಾ ಸಿಸೃಕ್ಷಯಾ ।
ಕಿಂ ನು ಪೂರ್ವಂ ತತೋ ದೇವೀ ವ್ಯಾಜಹಾರ ಸರಸ್ವತೀ ॥ 19 ॥
ಪ್ರಾಣೇನ ಯಾ ಸಂಭವತೇ ಶರೀರೇ
ಪ್ರಾಣಾದಪಾನಂಪ್ರತಿಪದ್ಯತೇ ಚ ।
ಉದಾನ ಭೂತಾ ಚ ವಿಸೃಜ್ಯ ದೇಹಂ
ವ್ಯಾನೇನ ಸರ್ವಂ ದಿವಮಾವೃಣೋತಿ ॥ 20 ॥
ತತಃ ಸಮಾನೇ ಪ್ರತಿತಿಷ್ಠತೀಹ
ಇತ್ಯೇವ ಪೂರ್ವಂ ಪ್ರಜಜಲ್ಪ ಚಾಪಿ ।
ತಸ್ಮಾನ್ಮನಃ ಸ್ಥಾವರತ್ವಾದ್ವಿಶಿಷ್ಟಂ
ತಥಾ ದೇವೀ ಜಂಗಮತ್ವಾದ್ವಿಶಿಷ್ಟಾ ॥ 21 ॥
ಇತಿ ಶ್ರೀಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕೇ ಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಏಕವಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥
ಅಧ್ಯಾಯಃ 22
ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಚ
ಅತ್ರಾಪ್ಯುದಾಹರಂತೀಮಮಿತಿಹಾಸಂ ಪುರಾತನಂ ।
ಸುಭಗೇ ಸಪ್ತ ಹೋತೄಣಾಂ ವಿಧಾನಮಿಹ ಯಾದೃಶಂ ॥ 1 ॥
ಘ್ರಾಣಂ ಚಕ್ಷುಶ್ಚ ಜಿಹ್ವಾ ಚ ತ್ವಕ್ಷ್ರೋತ್ರಂ ಚೈವ ಪಂಚಮಂ ।
ಮನೋ ಬುದ್ಧಿಶ್ಚ ಸಪ್ತೈತೇ ಹೋತಾರಃ ಪೃಥಗಾಶ್ರಿತಾಃ ॥ 2 ॥
ಸೂಕ್ಷ್ಮೇಽವಕಾಶೇ ಸಂತಸ್ತೇ ನ ಪಶ್ಯಂತೀತರೇತರಂ ।
ಏತಾನ್ವೈ ಸಪ್ತ ಹೋತೄಂಸ್ತ್ವಂ ಸ್ವಭಾವಾದ್ವಿದ್ಧಿ ಶೋಭನೇ ॥ 3 ॥
ಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯುವಾಚ
ಸೂಕ್ಷ್ಮೇಽವಕಾಶೇ ಸಂತಸ್ತೇ ಕಥಂ ನಾನ್ಯೋನ್ಯ ದರ್ಶಿನಃ ।
ಕಥಂ ಸ್ವಭಾವಾ ಭಗವನ್ನೇತದಾಚಕ್ಷ್ವ ಮೇ ವಿಭೋ ॥ 4 ॥
ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಚ
ಗುಣಾಜ್ಞಾನಮವಿಜ್ಞಾನಂ ಗುಣಿ ಜ್ಞಾನಮಭಿಜ್ಞತಾ ।
ಪರಸ್ಪರಗುಣಾನೇತೇ ನ ವಿಜಾನಂತಿ ಕರ್ಹಿ ಚಿತ್ ॥ 5 ॥
ಜಿಹ್ವಾ ಚಕ್ಷುಸ್ತಥಾ ಶ್ರೋತ್ರಂ ತ್ವನ್ಮನೋ ಬುದ್ಧಿರೇವ ಚ ।
ನ ಗಂಧಾನಧಿಗಚ್ಛಂತಿ ಘ್ರಾಣಸ್ತಾನಧಿಗಚ್ಛತಿ ॥ 6 ॥
ಘ್ರಾಣಂ ಚಕ್ಷುಸ್ತಥಾ ಶ್ರೋತ್ರಂ ತ್ವನ್ಮನೋ ಬುದ್ಧಿರೇವ ಚ ।
ನ ರಸಾನಧಿಗಚ್ಛಂತಿ ಜಿಹ್ವಾ ತಾನದಿಘಚ್ಛತಿ ॥ 7 ॥
ಘ್ರಾಣಂ ಜಿಹ್ವಾ ತಥಾ ಶ್ರೋತ್ರಂ ತ್ವನ್ಮನೋ ಬುದ್ಧಿರೇವ ಚ ।
ನ ರೂಪಾಣ್ಯಧಿಗಚ್ಛಂತಿ ಚಕ್ಷುಸ್ತಾನ್ಯಧಿಗಚ್ಛತಿ ॥ 8 ॥
ಘ್ರಾಣಂ ಜಿಹ್ವಾ ಚ ಚಕ್ಷುಶ್ಚ ಶ್ರೋತ್ರಂ ಬುದ್ಧಿರ್ಮನಸ್ತಥಾ ।
ನ ಸ್ಪರ್ಶಾನಧಿಗಚ್ಛಂತಿ ತ್ವಕ್ಚ ತಾನಧಿಗಚ್ಛತಿ ॥ 9 ॥
ಘ್ರಾಣಂ ಜಿಹ್ವಾ ಚ ಚಕ್ಷುಶ್ ಚ ತ್ವನ್ಮನೋ ಬುದ್ಧಿರೇವ ಚ ।
ನ ಶಬ್ದಾನಧಿಗಚ್ಛಂತಿ ಶ್ರೋತ್ರಂ ತಾನಧಿಗಚ್ಛತಿ ॥ 10 ॥
ಘ್ರಾಣಂ ಜಿಹ್ವಾ ಚ ಚಕ್ಷುಶ್ಚ ತ್ವಕ್ಷ್ರೋತ್ರಂ ಬುದ್ಧಿರೇವ ಚ ।
ಸಂಶಯಾನ್ನಾಧಿಗಚ್ಛಂತಿ ಮನಸ್ತಾನಧಿಗಚ್ಛತಿ ॥ 11 ॥
ಘ್ರಾಣಂ ಜಿಹ್ವಾ ಚ ಚಕ್ಷುಶ್ಚ ತ್ವಕ್ಷ್ರೋತ್ರಂ ಮನ ಏವ ಚ ।
ನ ನಿಷ್ಠಾಮಧಿಗಚ್ಛಂತಿ ಬುದ್ಧಿಸ್ತಾಂ ಅಧಿಗಚ್ಛತಿ ॥ 12 ॥
ಅತ್ರಾಪ್ಯುದಾಹರಂತೀಮಮಿತಿಹಾಸಂ ಪುರಾತನಂ ।
ಇಂದ್ರಿಯಾಣಾಂ ಚ ಸಂವಾದಂ ಮನಸಶ್ಚೈವ ಭಾಮಿನಿ ॥ 13 ॥
ಮನ ಉವಾಚ
ನ ಘ್ರಾತಿ ಮಾಮೃತೇ ಘ್ರಾಣಂ ರಸಂ ಜಿಹ್ವಾ ನ ಬುಧ್ಯತೇ ।
ರೂಪಂ ಚಕ್ಷುರ್ನ ಗೃಹ್ಣಾತಿ ತ್ವಕ್ಸ್ಪರ್ಶಂ ನಾವಬುಧ್ಯತೇ ॥ 14 ॥
ನ ಶ್ರೋತ್ರಂ ಬುಧ್ಯತೇ ಶಬ್ದಂ ಮಯಾ ಹೀನಂ ಕಥಂ ಚನ ।
ಪ್ರವರಂ ಸರ್ವಭೂತಾನಾಮಹಮಸ್ಮಿ ಸನಾತನಂ ॥ 15 ॥
ಅಗಾರಾಣೀವ ಶೂನ್ಯಾನಿ ಶಾಂತಾರ್ಚಿಷ ಇವಾಗ್ನಯಃ ।
ಇಂದ್ರಿಯಾಣಿ ನ ಭಾಸಂತೇ ಮಯಾ ಹೀನಾನಿ ನಿತ್ಯಶಃ ॥ 16 ॥
ಕಾಷ್ಠಾನೀವಾರ್ದ್ರ ಶುಷ್ಕಾಣಿ ಯತಮಾನೈರಪೀಂದ್ರಿಯೈಃ ।
ಗುಣಾರ್ಥಾನ್ನಾಧಿಗಚ್ಛಂತಿ ಮಾಮೃತೇ ಸರ್ವಜಂತವಃ ॥ 17 ॥
ಇಂದ್ರಿಯಾಣ್ಯೂಚುಃ
ಏವಮೇತದ್ಭವೇತ್ಸತ್ಯಂ ಯಥೈತನ್ಮನ್ಯತೇ ಭವಾನ್ ।
ಋತೇಽಸ್ಮಾನಸ್ಮದರ್ಥಾಂಸ್ತು ಭೋಗಾನ್ಭುಂಕ್ತೇ ಭವಾನ್ಯದಿ ॥ 18 ॥
ಯದ್ಯಸ್ಮಾಸು ಪ್ರಲೀನೇಷು ತರ್ಪಣಂ ಪ್ರಾಣಧಾರಣಂ ।
ಭೋಗಾನ್ಭುಂಕ್ತೇ ರಸಾನ್ಭುಂಕ್ತೇ ಯಥೈತನ್ಮನ್ಯತೇ ತಥಾ ॥ 19 ॥
ಅಥ ವಾಸ್ಮಾಸು ಲೀನೇಷು ತಿಷ್ಠತ್ಸು ವಿಷಯೇಷು ಚ ।
ಯದಿ ಸಂಕಲ್ಪಮಾತ್ರೇಣ ಭುಂಕ್ತೇ ಭೋಗಾನ್ಯಥಾರ್ಥವತ್ ॥ 20 ॥
ಅಥ ಚೇನ್ಮನ್ಯಸೇ ಸಿದ್ಧಿಮಸ್ಮದರ್ಥೇಷು ನಿತ್ಯದಾ ।
ಘ್ರಾಣೇನ ರೂಪಮಾದತ್ಸ್ವ ರಸಮಾದತ್ಸ್ವ ಚಕ್ಷುಷಾ ॥ 21 ॥
ಶ್ರೋತ್ರೇಣ ಗಂಧಮಾದತ್ಸ್ವ ನಿಷ್ಠಾಮಾದತ್ಸ್ವ ಜಿಹ್ವಯಾ ।
ತ್ವಚಾ ಚ ಶಬ್ದಮಾದತ್ಸ್ವ ಬುದ್ಧ್ಯಾ ಸ್ಪರ್ಶಮಥಾಪಿ ಚ ॥ 22 ॥
ಬಲವಂತೋ ಹ್ಯನಿಯಮಾ ನಿಯಮಾ ದುರ್ಬಲೀಯಸಾಂ ।
ಭೋಗಾನಪೂರ್ವಾನಾದತ್ಸ್ವ ನೋಚ್ಛಿಷ್ಟಂ ಭೋಕ್ತುಮರ್ಹಸಿ ॥ 23 ॥
ಯಥಾ ಹಿ ಶಿಷ್ಯಃ ಶಾಸ್ತಾರಂ ಶ್ರುತ್ಯರ್ಥಮಭಿಧಾವತಿ ।
ತತಃ ಶ್ರುತಮುಪಾದಾಯ ಶ್ರುತಾರ್ಥಮುಪತಿಷ್ಠತಿ ॥ 24 ॥
ವಿಷಯಾನೇವಮಸ್ಮಾಭಿರ್ದರ್ಶಿತಾನಭಿಮನ್ಯಸೇ ।
ಅನಾಗತಾನತೀತಾಂಶ್ಚ ಸ್ವಪ್ನೇ ಜಾಗರಣೇ ತಥಾ ॥ 25 ॥
ವೈಮನಸ್ಯಂ ಗತಾನಾಂ ಚ ಜಂತೂನಾಮಲ್ಪಚೇತಸಾಂ ।
ಅಸ್ಮದರ್ಥೇ ಕೃತೇ ಕಾರ್ಯೇ ದೃಶ್ಯತೇ ಪ್ರಾಣಧಾರಣಂ ॥ 26 ॥
ಬಹೂನಪಿ ಹಿ ಸಂಕಲ್ಪಾನ್ಮತ್ವಾ ಸ್ವಪ್ನಾನುಪಾಸ್ಯ ಚ ।
ಬುಭುಕ್ಷಯಾ ಪೀಡ್ಯಮಾನೋ ವಿಷಯಾನೇವ ಧಾವಸಿ ॥ 27 ॥
ಅಗಾರಮದ್ವಾರಮಿವ ಪ್ರವಿಶ್ಯ
ಸಂಕಲ್ಪಭೋಗೋ ವಿಷಯಾನವಿಂದನ್ ।
ಪ್ರಾಣಕ್ಷಯೇ ಶಾಂತಿಮುಪೈತಿ ನಿತ್ಯಂ
ದಾರು ಕ್ಷಯೇಽಗ್ನಿರ್ಜ್ವಲಿತೋ ಯಥೈವ ॥ 28 ॥
ಕಾಮಂ ತು ನಃ ಸ್ವೇಷು ಗುಣೇಷು ಸಂಗಃ
ಕಾಮಚ ನಾನ್ಯೋನ್ಯ ಗುಣೋಪಲಬ್ಧಿಃ ।
ಅಸ್ಮಾನೃತೇ ನಾಸ್ತಿ ತವೋಪಲಬ್ಧಿಸ್
ತ್ವಾಮಪ್ಯೃತೇಽಸ್ಮಾನ್ನ ಭಜೇತ ಹರ್ಷಃ ॥ 29 ॥
ಇತಿ ಶ್ರೀಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕೇ ಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ದ್ವಾವಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥
ಅಧ್ಯಾಯಃ 23
ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಚ
ಅತ್ರಾಪ್ಯುದಾಹರಂತೀಮಮಿತಿಹಾಸಂ ಪುರಾತನಂ ।
ಸುಭಗೇ ಪಂಚ ಹೋತೄಣಾಂ ವಿಧಾನಮಿಹ ಯಾದೃಶಂ ॥ 1 ॥
ಪ್ರಾಣಾಪಾನಾವುದಾನಶ್ಚ ಸಮಾನೋ ವ್ಯಾನ ಏವ ಚ ।
ಪಂಚ ಹೋತೄನಥೈತಾನ್ವೈ ಪರಂ ಭಾವಂ ವಿದುರ್ಬುಧಾಃ ॥ 2 ॥
ಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯುವಾಚ
ಸ್ವಭಾವಾತ್ಸಪ್ತ ಹೋತಾರ ಇತಿ ತೇ ಪೂರ್ವಿಕಾ ಮತಿಃ ।
ಯಥಾ ವೈ ಪಂಚ ಹೋತಾರಃ ಪರೋ ಭಾವಸ್ತಥೋಚ್ಯತಾಂ ॥ 3 ॥
ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಚ
ಪ್ರಾಣೇನ ಸಂಭೃತೋ ವಾಯುರಪಾನೋ ಜಾಯತೇ ತತಃ ।
ಅಪಾನೇ ಸಂಭೃತೋ ವಾಯುಸ್ತತೋ ವ್ಯಾನಃ ಪ್ರವರ್ತತೇ ॥ 4 ॥
ವ್ಯಾನೇನ ಸಂಭೃತೋ ವಾಯುಸ್ತದೋದಾನಃ ಪ್ರವರ್ತತೇ ।
ಉದಾನೇ ಸಂಭೃತೋ ವಾಯುಃ ಸಮಾನಃ ಸಂಪ್ರವರ್ತತೇ ॥ 5 ॥
ತೇಽಪೃಚ್ಛಂತ ಪುರಾ ಗತ್ವಾ ಪೂರ್ವಜಾತಂ ಪ್ರಜಾಪತಿಂ ।
ಯೋ ನೋ ಜ್ಯೇಷ್ಠಸ್ತಮಾಚಕ್ಷ್ವ ಸ ನಃ ಶ್ರೇಷ್ಠೋ ಭವಿಷ್ಯತಿ ॥ 6 ॥
ಬ್ರಹ್ಮೋವಾಚ
ಯಸ್ಮಿನ್ಪ್ರಲೀನೇ ಪ್ರಲಯಂ ವ್ರಜಂತಿ
ಸರ್ವೇ ಪ್ರಾಣಾಃ ಪ್ರಾಣಭೃತಾಂ ಶರೀರೇ ।
ಯಸ್ಮಿನ್ಪ್ರಚೀರ್ಣೇ ಚ ಪುನಶ್ ಚರಂತಿ
ಸ ವೈ ಶ್ರೇಷ್ಠೋ ಗಚ್ಛತ ಯತ್ರ ಕಾಮಃ ॥ 7 ॥
ಪ್ರಾಣ ಉವಾಚ
ಮಯಿ ಪ್ರಲೀನೇ ಪ್ರಲಯಂ ವ್ರಜಂತಿ
ಸರ್ವೇ ಪ್ರಾಣಾಃ ಪ್ರಾಣಭೃತಾಂ ಶರೀರೇ ।
ಮಯಿ ಪ್ರಚೀರ್ಣೇ ಚ ಪುನಶ್ ಚರಂತಿ
ಶ್ರೇಷ್ಠೋ ಹ್ಯಹಂ ಪಶ್ಯತ ಮಾಂ ಪ್ರಲೀನಂ ॥ 8 ॥
ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಚ
ಪ್ರಾಣಃ ಪ್ರಲೀಯತ ತತಃ ಪುನಶ್ಚ ಪ್ರಚಚಾರ ಹ ।
ಸಮಾನಶ್ಚಾಪ್ಯುದಾನಶ್ಚ ವಚೋಽಬ್ರೂತಾಂ ತತಃ ಶುಭೇ ॥ 9 ॥
ನ ತ್ವಂ ಸರ್ವಮಿದಂ ವ್ಯಾಪ್ಯ ತಿಷ್ಠಸೀಹ ಯಥಾ ವಯಂ ।
ನ ತ್ವಂ ಶ್ರೇಷ್ಠೋಽಸಿ ನಃ ಪ್ರಾಣ ಅಪಾನೋ ಹಿ ವಶೇ ತವ ।
ಪ್ರಚಚಾರ ಪುನಃ ಪ್ರಾಣಸ್ತಮಪಾನೋಽಭ್ಯಭಾಷತ ॥ 10 ॥
ಮಯಿ ಪ್ರಲೀನೇ ಪ್ರಲಯಂ ವ್ರಜಂತಿ
ಸರ್ವೇ ಪ್ರಾಣಾಃ ಪ್ರಾಣಭೃತಾಂ ಶರೀರೇ ।
ಮಯಿ ಪ್ರಚೀರ್ಣೇ ಚ ಪುನಶ್ ಚರಂತಿ
ಶ್ರೇಷ್ಠೋ ಹ್ಯಹಂ ಪಶ್ಯತ ಮಾಂ ಪ್ರಲೀನಂ ॥ 11 ॥
ವ್ಯಾನಶ್ಚ ತಮುದಾನಶ್ಚ ಭಾಷಮಾಣಮಥೋಚತುಃ ।
ಅಪಾನ ನ ತ್ವಂ ಶ್ರೇಷ್ಠೋಽಸಿ ಪ್ರಾಣೋ ಹಿ ವಶಗಸ್ತವ ॥ 12 ॥
ಅಪಾನಃ ಪ್ರಚಚಾರಾಥ ವ್ಯಾನಸ್ತಂ ಪುನರಬ್ರವೀತ್ ।
ಶ್ರೇಷ್ಠೋಽಹಮಸ್ಮಿ ಸರ್ವೇಷಾಂ ಶ್ರೂಯತಾಂ ಯೇನ ಹೇತುನಾ ॥ 13 ॥
ಮಯಿ ಪ್ರಲೀನೇ ಪ್ರಲಯಂ ವ್ರಜಂತಿ
ಸರ್ವೇ ಪ್ರಾಣಾಃ ಪ್ರಾಣಭೃತಾಂ ಶರೀರೇ ।
ಮಯಿ ಪ್ರಚೀರ್ಣೇ ಚ ಪುನಶ್ ಚರಂತಿ
ಶ್ರೇಷ್ಠೋ ಹ್ಯಹಂ ಪಶ್ಯತ ಮಾಂ ಪ್ರಲೀನಂ ॥ 14 ॥
ಪ್ರಾಲೀಯತ ತತೋ ವ್ಯಾನಃ ಪುನಶ್ಚ ಪ್ರಚಚಾರ ಹ ।
ಪ್ರಾಣಾಪಾನಾವುದಾನಶ್ಚ ಸಮಾನಶ್ ಚ ತಮಬ್ರುವನ್ ।
ನ ತ್ವಂ ಶ್ರೇಷ್ಠೋಽಸಿ ನೋ ವ್ಯಾನ ಸಮಾನೋ ಹಿ ವಶೇ ತವ ॥ 15 ॥
ಪ್ರಚಚಾರ ಪುನರ್ವ್ಯಾನಃ ಸಮಾನಃ ಪುನರಬ್ರವೀತ್ ।
ಶ್ರೇಷ್ಠೋಽಹಮಸ್ಮಿ ಸರ್ವೇಷಾಂ ಶ್ರೂಯತಾಂ ಯೇನ ಹೇತುನಾ ॥ 16 ॥
ಮಯಿ ಪ್ರಲೀನೇ ಪ್ರಲಯಂ ವ್ರಜಂತಿ
ಸರ್ವೇ ಪ್ರಾಣಾಃ ಪ್ರಾಣಭೃತಾಂ ಶರೀರೇ ।
ಮಯಿ ಪ್ರಚೀರ್ಣೇ ಚ ಪುನಶ್ ಚರಂತಿ
ಶ್ರೇಷ್ಠೋ ಹ್ಯಹಂ ಪಶ್ಯತ ಮಾಂ ಪ್ರಲೀನಂ ॥ 17 ॥
ತತಃ ಸಮಾನಃ ಪ್ರಾಲಿಲ್ಯೇ ಪುನಶ್ಚ ಪ್ರಚಚಾರ ಹ ।
ಪ್ರಾಣಾಪಾನಾವುದಾನಶ್ಚ ವ್ಯಾನಶ್ ಚೈವ ತಮಬ್ರುವನ್ ।
ಸಮಾನನ ತ್ವಂ ಶ್ರೇಷ್ಠೋಽಸಿ ವ್ಯಾನ ಏವ ವಶೇ ತವ ॥ 18 ॥
ಸಮಾನಃ ಪ್ರಚಚಾರಾಥ ಉದಾನಸ್ತಮುವಾಚ ಹ ।
ಶ್ರೇಷ್ಠೋಽಹಮಸ್ಮಿ ಸರ್ವೇಷಾಂ ಶ್ರೂಯತಾಂ ಯೇನ ಹೇತುನಾ ॥ 19 ॥
ಮಯಿ ಪ್ರಲೀನೇ ಪ್ರಲಯಂ ವ್ರಜಂತಿ
ಸರ್ವೇ ಪ್ರಾಣಾಃ ಪ್ರಾಣಭೃತಾಂ ಶರೀರೇ ।
ಮಯಿ ಪ್ರಚೀರ್ಣೇ ಚ ಪುನಶ್ ಚರಂತಿ
ಶ್ರೇಷ್ಠೋ ಹ್ಯಹಂ ಪಶ್ಯತ ಮಾಂ ಪ್ರಲೀನಂ ॥ 20 ॥
ತತಃ ಪ್ರಾಲೀಯತೋದಾನಃ ಪುನಶ್ಚ ಪ್ರಚಚಾರ ಹ ।
ಪ್ರಾಣಾಪಾನೌ ಸಮಾನಶ್ಚ ವ್ಯಾನಶ್ ಚೈವ ತಮಬ್ರುವನ್ ।
ಉದಾನ ನ ತ್ವಂ ಶ್ರೇಷ್ಠೋಽಸಿ ವ್ಯಾನ ಏವ ವಶೇ ತವ ॥ 21 ॥
ತತಸ್ತಾನಬ್ರವೀದ್ಬ್ರಹ್ಮಾ ಸಮವೇತಾನ್ಪ್ರಜಾಪತಿಃ ।
ಸರ್ವೇ ಶ್ರೇಷ್ಠಾ ನ ವಾ ಶ್ರೇಷ್ಠಾಃ ಸರ್ವೇ ಚಾನ್ಯೋನ್ಯ ಧರ್ಮಿಣಃ ।
ಸರ್ವೇ ಸ್ವವಿಷಯೇ ಶ್ರೇಷ್ಠಾಃ ಸರ್ವೇ ಚಾನ್ಯೋನ್ಯ ರಕ್ಷಿಣಃ ॥ 22 ॥
ಏಕಃ ಸ್ಥಿರಶ್ಚಾಸ್ಥಿರಶ್ಚ ವಿಶೇಷಾತ್ಪಂಚ ವಾಯವಃ ।
ಏಕ ಏವ ಮಮೈವಾತ್ಮಾ ಬಹುಧಾಪ್ಯುಪಚೀಯತೇ ॥ 23 ॥
ಪರಸ್ಪರಸ್ಯ ಸುಹೃದೋ ಭಾವಯಂತಃ ಪರಸ್ಪರಂ ।
ಸ್ವಸ್ತಿ ವ್ರಜತ ಭದ್ರಂ ವೋ ಧಾರಯಧ್ವಂ ಪರಸ್ಪರಂ ॥ 24 ॥
ಇತಿ ಶ್ರೀಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕೇ ಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ತ್ರಯೋವಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥
ಅಧ್ಯಾಯಃ 24
ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಚ
ಅತ್ರಾಪ್ಯುದಾಹರಂತೀಮಮಿತಿಹಾಸಂ ಪುರಾತನಂ ।
ನಾರದಸ್ಯ ಚ ಸಂವಾದಮೃಷೇರ್ದೇವಮತಸ್ಯ ಚ ॥ 1 ॥
ದೇವಮತ ಉವಾಚ
ಜಂತೋಃ ಸಂಜಾಯಮಾನಸ್ಯ ಕಿಂ ನು ಪೂರ್ವಂ ಪ್ರವರ್ತತೇ ।
ಪ್ರಾಣೋಽಪಾನಃ ಸಮಾನೋ ವಾ ವ್ಯಾನೋ ವೋದಾನ ಏವ ಚ ॥ 2 ॥
ನಾರದ ಉವಾಚ
ಯೇನಾಯಂ ಸೃಜ್ಯತೇ ಜಂತುಸ್ತತೋಽನ್ಯಃ ಪೂರ್ವಮೇತಿ ತಂ ।
ಪ್ರಾಣದ್ವಂದ್ವಂ ಚ ವಿಜ್ಞೇಯಂ ತಿರ್ಯಗಂ ಚೋರ್ಧ್ವಗಂ ಚ ಯತ್ ॥ 3 ॥
ದೇವಮತ ಉವಾಚ
ಕೇನಾಯಂ ಸೃಜ್ಯತೇ ಜಂತುಃ ಕಶ್ಚಾನ್ಯಃ ಪೂರ್ವಮೇತಿ ತಂ ।
ಪ್ರಾಣದ್ವಂದ್ವಂ ಚ ಮೇ ಬ್ರೂಹಿ ತಿರ್ಯಗೂರ್ಧ್ವಂ ಚ ನಿಶ್ಚಯಾತ್ ॥ 4 ॥
ನಾರದ ಉವಾಚ
ಸಂಕಲ್ಪಾಜ್ಜಾಯತೇ ಹರ್ಷಃ ಶಬ್ದಾದಪಿ ಚ ಜಾಯತೇ ।
ರಸಾತ್ಸಂಜಾಯತೇ ಚಾಪಿ ರೂಪಾದಪಿ ಚ ಜಾಯತೇ ॥ 5 ॥
ಸ್ಪರ್ಶಾತ್ಸಂಜಾಯತೇ ಚಾಪಿ ಗಂಧಾದಪಿ ಚ ಜಾಯತೇ ।
ಏತದ್ರೂಪಮುದಾನಸ್ಯ ಹರ್ಷೋ ಮಿಥುನ ಸಂಭವಃ ॥ 6 ॥
ಕಾಮಾತ್ಸಂಜಾಯತೇ ಶುಕ್ರಂ ಕಾಮಾತ್ಸಂಜಾಯತೇ ರಸಃ ।
ಸಮಾನವ್ಯಾನ ಜನಿತೇ ಸಾಮಾನ್ಯೇ ಶುಕ್ರಶೋಣಿತೇ ॥ 7 ॥
ಶುಕ್ರಾಚ್ಛೋಣಿತ ಸಂಸೃಷ್ಟಾತ್ಪೂರ್ವಂ ಪ್ರಾಣಃ ಪ್ರವರ್ತತೇ ।
ಪ್ರಾಣೇನ ವಿಕೃತೇ ಶುಕ್ರೇ ತತೋಽಪಾನಃ ಪ್ರವರ್ತತೇ ॥ 8 ॥
ಪ್ರಾಣಾಪಾನಾವಿದಂ ದ್ವಂದ್ವಮವಾಕ್ಚೋರ್ಧ್ವಂ ಚ ಗಚ್ಛತಃ ।
ವ್ಯಾನಃ ಸಮಾನಶ್ಚೈವೋಭೌ ತಿರ್ಯಗ್ದ್ವಂದ್ವತ್ವಮುಚ್ಯತೇ ॥ 9 ॥
ಅಗ್ನಿರ್ವೈ ದೇವತಾಃ ಸರ್ವಾ ಇತಿ ವೇದಸ್ಯ ಶಾಸನಂ ।
ಸಂಜಾಯತೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಷು ಜ್ಞಾನಂ ಬುದ್ಧಿಸಮನ್ವಿತಂ ॥ 10 ॥
ತಸ್ಯ ಧೂಮಸ್ತಮೋ ರೂಪಂ ರಜೋ ಭಸ್ಮ ಸುರೇತಸಃ ।
ಸತ್ತ್ವಂ ಸಂಜಾಯತೇ ತಸ್ಯ ಯತ್ರ ಪ್ರಕ್ಷಿಪ್ಯತೇ ಹವಿಃ ॥ 11 ॥
ಆಘಾರೌ ಸಮಾನೋ ವ್ಯಾನಶ್ಚೇತಿ ಯಜ್ಞವಿದೋ ವಿದುಃ ।
ಪ್ರಾಣಾಪಾನಾವಾಜ್ಯಭಾಗೌ ತಯೋರ್ಮಧ್ಯೇ ಹುತಾಶನಃ ।
ಏತದ್ರೂಪಮುದಾನಸ್ಯ ಪರಮಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಿದುಃ ॥ 12 ॥
ನಿರ್ದ್ವಂದ್ವಮಿತಿ ಯತ್ತ್ವೇತತ್ತನ್ಮೇ ನಿಗದತಃ ಶೃಣು ॥ 13 ॥
ಅಹೋರಾತ್ರಮಿದಂ ದ್ವಂದ್ವಂ ತಯೋರ್ಮಧ್ಯೇ ಹುತಾಶನಃ ।
ಏತದ್ರೂಪಮುದಾನಸ್ಯ ಪರಮಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಿದುಃ ॥ 14 ॥
ಉಭೇ ಚೈವಾಯನೇ ದ್ವಂದ್ವಂ ತಯೋರ್ಮಧ್ಯೇ ಹುತಾಶನಃ ।
ಏತದ್ರೂಪಮುದಾನಸ್ಯ ಪರಮಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಿದುಃ ॥ 15 ॥
ಉಭೇ ಸತ್ಯಾನೃತೇ ದ್ವಂದ್ವಂ ತಯೋರ್ಮಧ್ಯೇ ಹುತಾಶನಃ ।
ಏತದ್ರೂಪಮುದಾನಸ್ಯ ಪರಮಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಿದುಃ ॥ 16 ॥
ಉಭೇ ಶುಭಾಶುಭೇ ದ್ವಂದ್ವಂ ತಯೋರ್ಮಧ್ಯೇ ಹುತಾಶನಃ ।
ಏತದ್ರೂಪಮುದಾನಸ್ಯ ಪರಮಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಿದುಃ ॥ 17 ॥
ಸಚ್ಚಾಸಚ್ಚೈವ ತದ್ದ್ವಂದ್ವಂ ತಯೋರ್ಮಧ್ಯೇ ಹುತಾಶನಃ ।
ಏತದ್ರೂಪಮುದಾನಸ್ಯ ಪರಮಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಿದುಃ ॥ 18 ॥
ಪ್ರಥಮಂ ಸಮಾನೋ ವ್ಯಾನೋ ವ್ಯಸ್ಯತೇ ಕರ್ಮ ತೇನ ತತ್ ।
ತೃತೀಯಂ ತು ಸಮಾನೇನ ಪುನರೇವ ವ್ಯವಸ್ಯತೇ ॥ 19 ॥
ಶಾಂತ್ಯರ್ಥಂ ವಾಮದೇವಂ ಚ ಶಾಂತಿರ್ಬ್ರಹ್ಮ ಸನಾತನಂ ।
ಏತದ್ರೂಪಮುದಾನಸ್ಯ ಪರಮಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಿದುಃ ॥ 20 ॥
ಇತಿ ಶ್ರೀಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕೇ ಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಚತುರ್ವಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥
ಅಧ್ಯಾಯಃ 25
ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಚ
ಅತ್ರಾಪ್ಯುದಾಹರಂತೀಮಮಿತಿಹಾಸಂ ಪುರಾತನಂ ।
ಚಾತುರ್ಹೋತ್ರ ವಿಧಾನಸ್ಯ ವಿಧಾನಮಿಹ ಯಾದೃಶಂ ॥ 1 ॥
ತಸ್ಯ ಸರ್ವಸ್ಯ ವಿಧಿವದ್ವಿಧಾನಮುಪದೇಕ್ಷ್ಯತೇ ।
ಶೃಣು ಮೇ ಗದತೋ ಭದ್ರೇ ರಹಸ್ಯಮಿದಮುತ್ತಮಂ ॥ 2 ॥
ಕರಣಂ ಕರ್ಮ ಕರ್ತಾ ಚ ಮೋಕ್ಷ ಇತ್ಯೇವ ಭಾಮಿನಿ ।
ಚತ್ವಾರ ಏತೇ ಹೋತಾರೋ ಯೈರಿದಂ ಜಗದಾವೃತಂ ॥ 3 ॥
ಹೋತೄಣಾಂ ಸಾಧನಂ ಚೈವ ಶೃಣು ಸರ್ವಮಶೇಷತಃ ।
ಘ್ರಾಣಂ ಜಿಹ್ವಾ ಚ ಚಕ್ಷುಶ್ಚ ತ್ವಕ್ಚ ಶ್ರೋತ್ರಂ ಚ ಪಂಚಮಂ ।
ಮನೋ ಬುದ್ಧಿಶ್ಚ ಸಪ್ತೈತೇ ವಿಜ್ಞೇಯಾ ಗುಣಹೇತವಃ ॥ 4 ॥
ಗಂಧೋ ರಸಶ್ಚ ರೂಪಂ ಚ ಶಬ್ದಃ ಸ್ಪರ್ಶಶ್ಚ ಪಂಚಮಃ ।
ಮಂತವ್ಯಮಥ ಬೋದ್ಧವ್ಯಂ ಸಪ್ತೈತೇ ಕರ್ಮಹೇತವಃ ॥ 5 ॥
ಘ್ರಾತಾ ಭಕ್ಷಯಿತಾ ದ್ರಷ್ಟಾ ಸ್ಪ್ರಷ್ಟಾ ಶ್ರೋತಾ ಚ ಪಂಚಮಃ ।
ಮಂತಾ ಬೋದ್ಧಾ ಚ ಸಪ್ತೈತೇ ವಿಜ್ಞೇಯಾಃ ಕರ್ತೃಹೇತವಃ ॥ 6 ॥
ಸ್ವಗುಣಂ ಭಕ್ಷಯಂತ್ಯೇತೇ ಗುಣವಂತಃ ಶುಭಾಶುಭಂ ।
ಅಹಂ ಚ ನಿರ್ಗುಣೋಽತ್ರೇತಿ ಸಪ್ತೈತೇ ಮೋಕ್ಷಹೇತವಃ ॥ 7 ॥
ವಿದುಷಾಂ ಬುಧ್ಯಮಾನಾನಾಂ ಸ್ವಂ ಸ್ವಸ್ಥಾನಂ ಯಥಾವಿಧಿ ।
ಗುಣಾಸ್ತೇ ದೇವತಾ ಭೂತಾಃ ಸತತಂ ಭುಂಜತೇ ಹವಿಃ ॥ 8 ॥
ಅದನ್ಹ್ಯವಿದ್ವಾನನ್ನಾನಿ ಮಮತ್ವೇನೋಪಪದ್ಯತೇ ।
ಆತ್ಮಾರ್ಥಂ ಪಾಚಯನ್ನಿತ್ಯಂ ಮಮತ್ವೇನೋಪಹನ್ಯತೇ ॥ 9 ॥
ಅಭಕ್ಷ್ಯ ಭಕ್ಷಣಂ ಚೈವ ಮದ್ಯ ಪಾನಂ ಚ ಹಂತಿ ತಂ ।
ಸ ಚಾನ್ನಂ ಹಂತಿ ತಚ್ಚಾನ್ನಂ ಸ ಹತ್ವಾ ಹನ್ಯತೇ ಬುಧಃ ॥ 10 ॥
ಅತ್ತಾ ಹ್ಯನ್ನಮಿದಂ ವಿದ್ವಾನ್ಪುನರ್ಜನಯತೀಶ್ವರಃ ।
ಸ ಚಾನ್ನಾಜ್ಜಾಯತೇ ತಸ್ಮಿನ್ಸೂಕ್ಷ್ಮೋ ನಾಮ ವ್ಯತಿಕ್ರಮಃ ॥ 11 ॥
ಮನಸಾ ಗಮ್ಯತೇ ಯಚ್ಚ ಯಚ್ಚ ವಾಚಾ ನಿರುಧ್ಯತೇ ।
ಶ್ರೋತ್ರೇಣ ಶ್ರೂಯತೇ ಯಚ್ಚ ಚಕ್ಷುಷಾ ಯಚ್ಚ ದೃಶ್ಯತೇ ॥ 12 ॥
ಸ್ಪರ್ಶೇನ ಸ್ಪೃಶ್ಯತೇ ಯಚ್ಚ ಘ್ರಾಣೇನ ಘ್ರಾಯತೇ ಚ ಯತ್ ।
ಮನಃಷಷ್ಠಾನಿ ಸಂಯಮ್ಯ ಹವೀಂಷ್ಯೇತಾನಿ ಸರ್ವಶಃ ॥ 13 ॥
ಗುಣವತ್ಪಾವಕೋ ಮಹ್ಯಂ ದೀಪ್ಯತೇ ಹವ್ಯವಾಹನಃ ।
ಯೋಗಯಜ್ಞಃ ಪ್ರವೃತ್ತೋ ಮೇ ಜ್ಞಾನಬ್ರಹ್ಮ ಮನೋದ್ಭವಃ ।
ಪ್ರಾಣಸ್ತೋತ್ರೋಽಪಾನ ಶಸ್ತ್ರಃ ಸರ್ವತ್ಯಾಗಸು ದಕ್ಷಿಣಃ ॥ 14 ॥
ಕರ್ಮಾನುಮಂತಾ ಬ್ರಹ್ಮಾ ಮೇ ಕರ್ತಾಧ್ವರ್ಯುಃ ಕೃತಸ್ತುತಿಃ ।
ಕೃತಪ್ರಶಾಸ್ತಾ ತಚ್ಛಾಸ್ತ್ರಮಪವರ್ಗೋಽಸ್ಯ ದಕ್ಷಿಣಾ ॥ 15 ॥
ಋಚಶ್ಚಾಪ್ಯತ್ರ ಶಂಸಂತಿ ನಾರಾಯಣ ವಿದೋ ಜನಾಃ ।
ನಾರಾಯಣಾಯ ದೇವಾಯ ಯದಬಧ್ನನ್ಪಶೂನ್ಪುರಾ ॥ 16 ॥
ತತ್ರ ಸಾಮಾನಿ ಗಾಯಂತಿ ತಾನಿ ಚಾಹುರ್ನಿದರ್ಶನಂ ।
ದೇವಂ ನಾರಾಯಣಂ ಭೀರು ಸರ್ವಾತ್ಮಾನಂ ನಿಬೋಧ ಮೇ ॥ 17 ॥
ಇತಿ ಶ್ರೀಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕೇ ಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಪಂಚವಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥
ಅಧ್ಯಾಯಃ 26
ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಚ
ಏಕಃ ಶಾಸ್ತಾ ನ ದ್ವಿತೀಯೋಽಸ್ತಿ ಶಾಸ್ತಾ
ಯಥಾ ನಿಯುಕ್ತೋಽಸ್ಮಿ ತಥಾ ಚರಾಮಿ ।
ಹೃದ್ಯೇಷ ತಿಷ್ಠನ್ಪುರುಷಃ ಶಾಸ್ತಿ ಶಾಸ್ತಾ
ತೇನೈವ ಯುಕ್ತಃ ಪ್ರವಣಾದಿವೋದಕಂ ॥ 1 ॥
ಏಕೋ ಗುರುರ್ನಾಸ್ತಿ ತತೋ ದ್ವಿತೀಯೋ
ಯೋ ಹೃಚ್ಛಯಸ್ತಮಹಮನುಬ್ರವೀಮಿ ।
ತೇನಾನುಶಿಷ್ಟಾ ಗುರುಣಾ ಸದೈವ
ಪರಾಭೂತಾ ದಾನವಾಃ ಸರ್ವ ಏವ ॥ 2 ॥
ಏಕೋ ಬಂಧುರ್ನಾಸ್ತಿ ತತೋ ದ್ವಿತೀಯೋ
ಯೋ ಹೃಚ್ಛಯಸ್ತಮಹಮನುಬ್ರವೀಮಿ ।
ತೇನಾನುಶಿಷ್ಟಾ ಬಾಂಧವಾ ಬಂಧುಮಂತಃ
ಸಪ್ತರ್ಷಯಃ ಸಪ್ತ ದಿವಿ ಪ್ರಭಾಂತಿ ॥ 3 ॥
ಏಕಃ ಶ್ರೋತಾ ನಾಸ್ತಿ ತತೋ ದ್ವಿತೀಯೋ
ಯೋ ಹೃಚ್ಛಯಸ್ತಮಹಮನುಬ್ರವೀಮಿ ।
ತಸ್ಮಿನ್ಗುರೌ ಗುರು ವಾಸಂ ನಿರುಷ್ಯ
ಶಕ್ರೋ ಗತಃ ಸರ್ವಲೋಕಾಮರತ್ವಂ ॥ 4 ॥
ಏಕೋ ದ್ವೇಷ್ಟಾ ನಾಸ್ತಿ ತತೋ ದ್ವಿತೀಯೋ
ಯೋ ಹೃಚ್ಛಯಸ್ತಮಹಮನುಬ್ರವೀಮಿ ।
ತೇನಾನುಶಿಷ್ಟಾ ಗುರುಣಾ ಸದೈವ
ಲೋಕದ್ವಿಷ್ಟಾಃ ಪನ್ನಗಾಃ ಸರ್ವ ಏವ ॥ 5 ॥
ಅತ್ರಾಪ್ಯುದಾಹರಂತೀಮಮಿತಿಹಾಸಂ ಪುರಾತನಂ ।
ಪ್ರಜಾಪತೌ ಪನ್ನಗಾನಾಂ ದೇವರ್ಷೀಣಾಂ ಚ ಸಂವಿದಂ ॥ 6 ॥
ದೇವರ್ಷಯಶ್ಚ ನಾಗಾಶ್ಚ ಅಸುರಾಶ್ಚ ಪ್ರಜಾಪತಿಂ ।
ಪರ್ಯಪೃಚ್ಛನ್ನುಪಾಸೀನಾಃ ಶ್ರೇಯೋ ನಃ ಪ್ರೋಚ್ಯತಾಂ ಇತಿ ॥ 7 ॥
ತೇಷಾಂ ಪ್ರೋವಾಚ ಭಗವಾಞ್ಶ್ರೇಯಃ ಸಮನುಪೃಚ್ಛತಾಂ ।
ಓಮಿತ್ಯೇಕಾಕ್ಷರಂ ಬ್ರಹ್ಮ ತೇ ಶ್ರುತ್ವಾ ಪ್ರಾದ್ರವಂದಿಶಃ ॥ 8 ॥
ತೇಷಾಂ ಪ್ರಾದ್ರವಮಾಣಾನಾಮುಪದೇಶಾರ್ಥಮಾತ್ಮನಃ ।
ಸರ್ಪಾಣಾಂ ದಶನೇ ಭಾವಃ ಪ್ರವೃತ್ತಃ ಪೂರ್ವಮೇವ ತು ॥ 9 ॥
ಅಸುರಾಣಾಂ ಪ್ರವೃತ್ತಸ್ತು ದಂಭಭಾವಃ ಸ್ವಭಾವಜಃ ।
ದಾನಂ ದೇವಾ ವ್ಯವಸಿತಾ ದಮಮೇವ ಮಹರ್ಷಯಃ ॥ 10 ॥
ಏಕಂ ಶಾಸ್ತಾರಮಾಸಾದ್ಯ ಶಬ್ದೇನೈಕೇನ ಸಂಸ್ಕೃತಾಃ ।
ನಾನಾ ವ್ಯವಸಿತಾಃ ಸರ್ವೇ ಸರ್ಪದೇವರ್ಷಿದಾನವಾಃ ॥ 11 ॥
ಶೃಣೋತ್ಯಯಂ ಪ್ರೋಚ್ಯಮಾನಂ ಗೃಹ್ಣಾತಿ ಚ ಯಥಾತಥಂ ।
ಪೃಚ್ಛತಸ್ತಾವತೋ ಭೂಯೋ ಗುರುರನ್ಯೋಽನುಮನ್ಯತೇ ॥ 12 ॥
ತಸ್ಯ ಚಾನುಮತೇ ಕರ್ಮ ತತಃ ಪಶ್ಚಾತ್ಪ್ರವರ್ತತೇ ।
ಗುರುರ್ಬೋದ್ಧಾ ಚ ಶತ್ರುಶ್ಚ ದ್ವೇಷ್ಟಾ ಚ ಹೃದಿ ಸಂಶ್ರಿತಃ ॥ 13 ॥
ಪಾಪೇನ ವಿಚರಁಲ್ಲೋಕೇ ಪಾಪಚಾರೀ ಭವತ್ಯಯಂ ।
ಶುಭೇನ ವಿಚರಁಲ್ಲೋಕೇ ಶುಭಚಾರೀ ಭವತ್ಯುತ ॥ 14 ॥
ಕಾಮಚಾರೀ ತು ಕಾಮೇನ ಯ ಇಂದ್ರಿಯಸುಖೇ ರತಃ ।
ವ್ರತವಾರೀ ಸದೈವೈಷ ಯ ಇಂದ್ರಿಯಜಯೇ ರತಃ ॥ 15 ॥
ಅಪೇತವ್ರತಕರ್ಮಾ ತು ಕೇವಲಂ ಬ್ರಹ್ಮಣಿ ಶ್ರಿತಃ ।
ಬ್ರಹ್ಮಭೂತಶ್ಚರಁಲ್ಲೋಕೇ ಬ್ರಹ್ಮ ಚಾರೀ ಭವತ್ಯಯಂ ॥ 16 ॥
ಬ್ರಹ್ಮೈವ ಸಮಿಧಸ್ತಸ್ಯ ಬ್ರಹ್ಮಾಗ್ನಿರ್ಬ್ರಹ್ಮ ಸಂಸ್ತರಃ ।
ಆಪೋ ಬ್ರಹ್ಮ ಗುರುರ್ಬ್ರಹ್ಮ ಸ ಬ್ರಹ್ಮಣಿ ಸಮಾಹಿತಃ ॥ 17 ॥
ಏತದೇತಾದೃಶಂ ಸೂಕ್ಷ್ಮಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರ್ಯಂ ವಿದುರ್ಬುಧಾಃ ।
ವಿದಿತ್ವಾ ಚಾನ್ವಪದ್ಯಂತ ಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞೇನಾನುದರ್ಶಿನಃ ॥ 18 ॥
ಇತಿ ಶ್ರೀಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕೇ ಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಷಡ್ವಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥
ಅಧ್ಯಾಯಃ 27
ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಚ
ಸಂಕಲ್ಪದಂಶ ಮಶಕಂ ಶೋಕಹರ್ಷಹಿಮಾತಪಂ ।
ಮೋಹಾಂಧ ಕಾರತಿಮಿರಂ ಲೋಭವ್ಯಾಲ ಸರೀಸೃಪಂ ॥ 1 ॥
ವಿಷಯೈಕಾತ್ಯಯಾಧ್ವಾನಂ ಕಾಮಕ್ರೋಧವಿರೋಧಕಂ ।
ತದತೀತ್ಯ ಮಹಾದುರ್ಗಂ ಪ್ರವಿಷ್ಟೋಽಸ್ಮಿ ಮಹದ್ವನಂ ॥ 2 ॥
ಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯುವಾಚ
ಕ್ವ ತದ್ವನಂ ಮಹಾಪ್ರಾಜ್ಞ ಕೇ ವೃಕ್ಷಾಃ ಸರಿತಶ್ಚ ಕಾಃ ।
ಗಿರಯಃ ಪರ್ವತಾಶ್ ಚೈವ ಕಿಯತ್ಯಧ್ವನಿ ತದ್ವನಂ ॥ 3 ॥
ನ ತದಸ್ತಿ ಪೃಥಗ್ಭಾವೇ ಕಿಂ ಚಿದನ್ಯತ್ತತಃ ಸಮಂ ।
ನ ತದಸ್ತ್ಯಪೃಥಗ್ಭಾವೇ ಕಿಂ ಚಿದ್ದೂರತರಂ ತತಃ ॥ 4 ॥
ತಸ್ಮಾದ್ಧ್ರಸ್ವತರಂ ನಾಸ್ತಿ ನ ತತೋಽಸ್ತಿ ಬೃಹತ್ತರಂ ।
ನಾಸ್ತಿ ತಸ್ಮಾದ್ದುಃಖತರಂ ನಾಸ್ತ್ಯನ್ಯತ್ತತ್ಸಮಂ ಸುಖಂ ॥ 5 ॥
ನ ತತ್ಪ್ರವಿಶ್ಯ ಶೋಚಂತಿ ನ ಪ್ರಹೃಷ್ಯಂತಿ ಚ ದ್ವಿಜಾಃ ।
ನ ಚ ಬಿಭ್ಯತಿ ಕೇಷಾಂ ಚಿತ್ತೇಭ್ಯೋ ಬಿಭ್ಯತಿ ಕೇ ಚ ನ ॥ 6 ॥
ತಸ್ಮಿನ್ವನೇ ಸಪ್ತ ಮಹಾದ್ರುಮಾಶ್ ಚ
ಫಲಾನಿ ಸಪ್ತಾತಿಥಯಶ್ ಚ ಸಪ್ತ ।
ಸಪ್ತಾಶ್ರಮಾಃ ಸಪ್ತ ಸಮಾಧಯಶ್ ಚ
ದೀಕ್ಷಾಶ್ಚ ಸಪ್ತೈತದರಣ್ಯರೂಪಂ ॥ 7 ॥
ಪಂಚ ವರ್ಣಾನಿ ದಿವ್ಯಾನಿ ಪುಷ್ಪಾಣಿ ಚ ಫಲಾನಿ ಚ ।
ಸೃಜಂತಃ ಪಾದಪಾಸ್ತತ್ರ ವ್ಯಾಪ್ಯ ತಿಷ್ಠಂತಿ ತದ್ವನಂ ॥ 8 ॥
ಸುವರ್ಣಾನಿ ದ್ವಿವರ್ಣಾನಿ ಪುಷ್ಪಾಣಿ ಚ ಫಲಾನಿ ಚ ।
ಸೃಜಂತಃ ಪಾದಪಾಸ್ತತ್ರ ವ್ಯಾಪ್ಯ ತಿಷ್ಠಂತಿ ತದ್ವನಂ ॥ 9 ॥
ಚತುರ್ವರ್ಣಾಣಿ ದಿವ್ಯಾನಿ ಪುಷ್ಪಾಣಿ ಚ ಫಲಾನಿ ಚ ।
ಸೃಜಂತಃ ಪಾದಪಾಸ್ತತ್ರ ವ್ಯಾಪ್ಯ ತಿಷ್ಠಂತಿ ತದ್ವನಂ ॥ 10 ॥
ಶಂಕರಾಣಿತ್ರಿ ವರ್ಣಾನಿ ಪುಷ್ಪಾಣಿ ಚ ಫಲಾನಿ ಚ ।
ಸೃಜಂತಃ ಪಾದಪಾಸ್ತತ್ರ ವ್ಯಾಪ್ಯ ತಿಷ್ಠಂತಿ ತದ್ವನಂ ॥ 11 ॥
ಸುರಭೀಣ್ಯೇಕವರ್ಣಾನಿ ಪುಷ್ಪಾಣಿ ಚ ಫಲಾನಿಚ ।
ಸೃಜಂತಃ ಪಾದಪಾಸ್ತತ್ರ ವ್ಯಾಪ್ಯ ತಿಷ್ಠಂತಿ ತದ್ವನಂ ॥ 12 ॥
ಬಹೂನ್ಯವ್ಯಕ್ತವರ್ಣಾನಿ ಪುಷ್ಪಾಣಿ ಚ ಫಲಾನಿಚ ।
ವಿಸೃಜಂತೌ ಮಹಾವೃಕ್ಷೌ ತದ್ವನಂ ವ್ಯಾಪ್ಯ ತಿಷ್ಠತಃ ॥ 13 ॥
ಏಕೋ ಹ್ಯಗ್ನಿಃ ಸುಮನಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋಽತ್ರ
ಪಂಚೇಂದ್ರಿಯಾಣಿ ಸಮಿಧಶ್ಚಾತ್ರ ಸಂತಿ ।
ತೇಭ್ಯೋ ಮೋಕ್ಷಾಃ ಸಪ್ತ ಭವಂತಿ ದೀಕ್ಷಾ
ಗುಣಾಃ ಫಲಾನ್ಯತಿಥಯಃ ಫಲಾಶಾಃ ॥ 14 ॥
ಆತಿಥ್ಯಂ ಪ್ರತಿಗೃಹ್ಣಂತಿ ತತ್ರ ಸಪ್ತಮಹರ್ಷಯಃ ।
ಅರ್ಚಿತೇಷು ಪ್ರಲೀನೇಷು ತೇಷ್ವನ್ಯದ್ರೋಚತೇ ವನಂ ॥ 15 ॥
ಪ್ರತಿಜ್ಞಾ ವೃಕ್ಷಮಫಲಂ ಶಾಂತಿಚ್ಛಾಯಾ ಸಮನ್ವಿತಂ ।
ಜ್ಞಾನಾಶ್ರಯಂ ತೃಪ್ತಿತೋಯಮಂತಃ ಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞಭಾಸ್ಕರಂ ॥ 16 ॥
ಯೋಽಧಿಗಚ್ಛಂತಿ ತತ್ಸಂತಸ್ತೇಷಾಂ ನಾಸ್ತಿ ಭಯಂ ಪುನಃ ।
ಊರ್ಧ್ವಂ ಚಾವಾಕ್ಚ ತಿರ್ಯಕ್ಚ ತಸ್ಯ ನಾಂತೋಽಧಿಗಮ್ಯತೇ ॥ 17 ॥
ಸಪ್ತ ಸ್ತ್ರಿಯಸ್ತತ್ರ ವಸಂತಿ ಸದ್ಯೋ
ಅವಾಙ್ಮುಖಾ ಭಾನುಮತ್ಯೋ ಜನಿತ್ರ್ಯಃ ।
ಊರ್ಧ್ವಂ ರಸಾನಾಂ ದದತೇ ಪ್ರಜಾಭ್ಯಃ
ಸರ್ವಾನ್ಯಥಾ ಸರ್ವಮನಿತ್ಯತಾಂ ಚ ॥ 18 ॥
ತತ್ರೈವ ಪ್ರತಿತಿಷ್ಠಂತಿ ಪುನಸ್ತತ್ರೋದಯಂತಿ ಚ ।
ಸಪ್ತ ಸಪ್ತರ್ಷಯಃ ಸಿದ್ಧಾ ವಸಿಷ್ಠಪ್ರಮುಖಾಃ ಸಹ ॥ 19 ॥
ಯಶೋ ವರ್ಚೋ ಭಗಶ್ಚೈವ ವಿಜಯಃ ಸಿದ್ಧಿತೇಜಸೀ ।
ಏವಮೇವಾನುವರ್ತಂತೇ ಸಪ್ತ ಜ್ಯೋತೀಂಷಿ ಭಾಸ್ಕರಂ ॥ 20 ॥
ಗಿರಯಃ ಪರ್ವತಾಶ್ಚೈವ ಸಂತಿ ತತ್ರ ಸಮಾಸತಃ ।
ನದ್ಯಶ್ಚ ಸರಿತೋ ವಾರಿವಹಂತ್ಯೋ ಬ್ರಹ್ಮ ಸಂಭವಂ ॥ 21 ॥
ನದೀನಾಂ ಸಂಗಮಸ್ತತ್ರ ವೈತಾನಃ ಸಮುಪಹ್ವರೇ ।
ಸ್ವಾತ್ಮ ತೃಪ್ತಾ ಯತೋ ಯಾಂತಿ ಸಾಕ್ಷಾದ್ದಾಂತಾಃ ಪಿತಾಮಹಂ ॥ 22 ॥
ಕೃಶಾಶಾಃ ಸುವ್ರತಾಶಾಶ್ಚ ತಪಸಾ ದಗ್ಧಕಿಲ್ಬಿಷಾಃ ।
ಆತ್ಮನ್ಯಾತ್ಮಾನಮಾವೇಶ್ಯ ಬ್ರಹ್ಮಾಣಂ ಸಮುಪಾಸತೇ ॥ 23 ॥
ಋಚಮಪ್ಯತ್ರ ಶಂಸಂತಿ ವಿದ್ಯಾರಣ್ಯವಿದೋ ಜನಾಃ ।
ತದರಣ್ಯಮಭಿಪ್ರೇತ್ಯ ಯಥಾ ಧೀರಮಜಾಯತ ॥ 24 ॥
ಏತದೇತಾದೃಶಂ ದಿವ್ಯಮರಣ್ಯಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಿದುಃ ।
ವಿದಿತ್ವಾ ಚಾನ್ವತಿಷ್ಠಂತ ಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞೇನಾನುದರ್ಶಿತಂ ॥ 25 ॥
ಇತಿ ಶ್ರೀಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕೇ ಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಸಪ್ತವಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥
ಅಧ್ಯಾಯಃ 28
ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಚ
ಗಂಧಾನ್ನ ಜಿಘ್ರಾಮಿ ರಸಾನ್ನ ವೇದ್ಮಿ
ರೂಪಂ ನ ಪಶ್ಯಾಮಿ ನ ಚ ಸ್ಪೃಶಾಮಿ ।
ನ ಚಾಪಿ ಶಬ್ದಾನ್ವಿವಿಧಾಞ್ಶೃಣೋಮಿ
ನ ಚಾಪಿ ಸಂಕಲ್ಪಮುಪೈಮಿ ಕಿಂ ಚಿತ್ ॥ 1 ॥
ಅರ್ಥಾನಿಷ್ಟಾನ್ಕಾಮಯತೇ ಸ್ವಭಾವಃ
ಸರ್ವಾಂದ್ವೇಷ್ಯಾನ್ಪ್ರದ್ವಿಷತೇ ಸ್ವಭಾವಃ ।
ಕಾಮದ್ವೇಷಾವುದ್ಭವತಃ ಸ್ವಭಾವಾತ್
ಪ್ರಾಣಾಪಾನೌ ಜಂತು ದೇಹಾನ್ನಿವೇಶ್ಯ ॥ 2 ॥
ತೇಭ್ಯಶ್ಚಾನ್ಯಾಂಸ್ತೇಷ್ವನಿತ್ಯಾಂಶ್ಚ ಭಾವಾನ್
ಭೂತಾತ್ಮಾನಂ ಲಕ್ಷಯೇಯಂ ಶರೀರೇ ।
ತಸ್ಮಿಂಸ್ತಿಷ್ಠನ್ನಾಸ್ಮಿ ಶಕ್ಯಃ ಕಥಂ ಚಿತ್
ಕಾಮಕ್ರೋಧಾಭ್ಯಾಂ ಜರಯಾ ಮೃತ್ಯುನಾ ಚ ॥ 3 ॥
ಅಕಾಮಯಾನಸ್ಯ ಚ ಸರ್ವಕಾಮಾನ್
ಅವಿದ್ವಿಷಾಣಸ್ಯ ಚ ಸರ್ವದೋಷಾನ್ ।
ನ ಮೇ ಸ್ವಭಾವೇಷು ಭವಂತಿ ಲೇಪಾಸ್
ತೋಯಸ್ಯ ಬಿಂದೋರಿವ ಪುಷ್ಕರೇಷು ॥ 4 ॥
ನಿತ್ಯಸ್ಯ ಚೈತಸ್ಯ ಭವಂತಿ ನಿತ್ಯಾ
ನಿರೀಕ್ಷಮಾಣಸ್ಯ ಬಹೂನ್ಸ್ವಭಾವಾನ್ ।
ನ ಸಜ್ಜತೇ ಕರ್ಮಸು ಭೋಗಜಾಲಂ
ದಿವೀವ ಸೂರ್ಯಸ್ಯ ಮಯೂಖಜಾಲಂ ॥ 5 ॥
ಅತ್ರಾಪ್ಯುದಾಹರಂತೀಮಮಿತಿಹಾಸಂ ಪುರಾತನಂ ।
ಅಧ್ವರ್ಯು ಯತಿ ಸಂವಾದಂ ತಂ ನಿಬೋಧ ಯಶಸ್ವಿನಿ ॥ 6 ॥
ಪ್ರೋಕ್ಷ್ಯಮಾಣಂ ಪಶುಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಯಜ್ಞಕರ್ಮಣ್ಯಥಾಬ್ರವೀತ್ ।
ಯತಿರಧ್ವರ್ಯುಮಾಸೀನೋ ಹಿಂಸೇಯಮಿತಿ ಕುತ್ಸಯನ್ ॥ 7 ॥
ತಮಧ್ವರ್ಯುಃ ಪ್ರತ್ಯುವಾಚ ನಾಯಂ ಛಾಗೋ ವಿನಶ್ಯತಿ ।
ಶ್ರೇಯಸಾ ಯೋಕ್ಷ್ಯತೇ ಜಂತುರ್ಯದಿ ಶ್ರುತಿರಿಯಂ ತಥಾ ॥ 8 ॥
ಯೋ ಹ್ಯಸ್ಯ ಪಾರ್ಥಿವೋ ಭಾಗಃ ಪೃಥಿವೀಂ ಸ ಗಮಿಷ್ಯತಿ ।
ಯದಸ್ಯ ವಾರಿಜಂ ಕಿಂ ಚಿದಪಸ್ತತ್ಪ್ರತಿಪದ್ಯತೇ ॥ 9 ॥
ಸೂರ್ಯಂ ಚಕ್ಷುರ್ದಿಶಃ ಶ್ರೋತ್ರೇ ಪ್ರಾಣೋಽಸ್ಯ ದಿವಮೇವ ಚ ।
ಆಗಮೇ ವರ್ತಮಾನಸ್ಯ ನ ಮೇ ದೋಷೋಽಸ್ತಿ ಕಶ್ ಚನ ॥ 10 ॥
ಯತಿರುವಾಚ
ಪ್ರಾಣೈರ್ವಿಯೋಗೇ ಛಾಗಸ್ಯ ಯದಿ ಶ್ರೇಯಃ ಪ್ರಪಶ್ಯಸಿ ।
ಛಾಗಾರ್ಥೇ ವರ್ತತೇ ಯಜ್ಞೋ ಭವತಃ ಕಿಂ ಪ್ರಯೋಜನಂ ॥ 11 ॥
ಅನು ತ್ವಾ ಮನ್ಯತಾಂ ಮಾತಾ ಪಿತಾ ಭ್ರಾತಾ ಸಖಾಪಿ ಚ ।
ಮಂತ್ರಯಸ್ವೈನಮುನ್ನೀಯ ಪರವಂತಂ ವಿಶೇಷತಃ ॥ 12 ॥
ಯ ಏವಮನುಮನ್ಯೇರಂಸ್ತಾನ್ಭವಾನ್ಪ್ರಷ್ಟುಮರ್ಹತಿ ।
ತೇಷಾಮನುಮತಂ ಶ್ರುತ್ವಾ ಶಕ್ಯಾ ಕರ್ತುಂ ವಿಚಾರಣಾ ॥ 13 ॥
ಪ್ರಾಣಾ ಅಪ್ಯಸ್ಯ ಛಾಗಸ್ಯ ಪ್ರಾಪಿತಾಸ್ತೇ ಸ್ವಯೋನಿಷು ।
ಶರೀರಂ ಕೇವಲಂ ಶಿಷ್ಟಂ ನಿಶ್ಚೇಷ್ಟಮಿತಿ ಮೇ ಮತಿಃ ॥ 14 ॥
ಇಂಧನಸ್ಯ ತು ತುಲ್ಯೇನ ಶರೀರೇಣ ವಿಚೇತಸಾ ।
ಹಿಂಸಾ ನಿರ್ವೇಷ್ಟು ಕಾಮಾನಾಮಿಂಧನಂ ಪಶುಸಂಜ್ಞಿತಂ ॥ 15 ॥
ಅಹಿಂಸಾ ಸರ್ವಧರ್ಮಾಣಾಮಿತಿ ವೃದ್ಧಾನುಶಾಸನಂ ।
ಯದಹಿಂಸ್ರಂ ಭವೇತ್ಕರ್ಮ ತತ್ಕಾರ್ಯಮಿತಿ ವಿದ್ಮಹೇ ॥ 16 ॥
ಅಹಿಂಸೇತಿ ಪ್ರತಿಜ್ಞೇಯಂ ಯದಿ ವಕ್ಷ್ಯಾಮ್ಯತಃ ಪರಂ ।
ಶಕ್ಯಂ ಬಹುವಿಧಂ ವಕ್ತುಂ ಭವತಃ ಕಾರ್ಯದೂಷಣಂ ॥ 17 ॥
ಅಹಿಂಸಾ ಸರ್ವಭೂತಾನಾಂ ನಿತ್ಯಮಸ್ಮಾಸು ರೋಚತೇ ।
ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷತಃ ಸಾಧಯಾಮೋ ನ ಪರೋಕ್ಷಮುಪಾಸ್ಮಹೇ ॥ 18 ॥
ಅಧ್ವರ್ಯುರುವಾಚ
ಭೂಮೇರ್ಗಂಧಗುಣಾನ್ಭುಂಕ್ಷ್ವ ಪಿಬಸ್ಯಾಪೋಮಯಾನ್ರಸಾನ್ ।
ಜ್ಯೋತಿಷಾಂ ಪಶ್ಯಸೇ ರೂಪಂ ಸ್ಪೃಶಸ್ಯನಿಲಜಾನ್ಗುಣಾನ್ ॥ 19 ॥
ಶೃಣೋಷ್ಯಾಕಾಶಜಂ ಶಬ್ದಂ ಮನಸಾ ಮನ್ಯಸೇ ಮತಿಂ ।
ಸರ್ವಾಣ್ಯೇತಾನಿ ಭೂತಾನಿ ಪ್ರಾಣಾ ಇತಿ ಚ ಮನ್ಯಸೇ ॥ 20 ॥
ಪ್ರಾಣಾದಾನೇ ಚ ನಿತ್ಯೋಽಸಿ ಹಿಂಸಾಯಾಂ ವರ್ತತೇ ಭವಾನ್ ।
ನಾಸ್ತಿ ಚೇಷ್ಟಾ ವಿನಾ ಹಿಂಸಾಂ ಕಿಂ ವಾ ತ್ವಂ ಮನ್ಯಸೇ ದ್ವಿಜ ॥ 21 ॥
ಯತಿರುವಾಚ
ಅಕ್ಷರಂ ಚ ಕ್ಷರಂ ಚೈವ ದ್ವೈಧೀ ಭಾವೋಽಯಮಾತ್ಮನಃ ।
ಅಕ್ಷರಂ ತತ್ರ ಸದ್ಭಾವಃ ಸ್ವಭಾವಃ ಕ್ಷರ ಉಚ್ಯತೇ ॥ 22 ॥
ಪ್ರಾಣೋ ಜಿಹ್ವಾ ಮನಃ ಸತ್ತ್ವಂ ಸ್ವಭಾವೋ ರಜಸಾ ಸಹ ।
ಭಾವೈರೇತೈರ್ವಿಮುಕ್ತಸ್ಯ ನಿರ್ದ್ವಂದ್ವಸ್ಯ ನಿರಾಶಿಷಃ ॥ 23 ॥
ಸಮಸ್ಯ ಸರ್ವಭೂತೇಷು ನಿರ್ಮಮಸ್ಯ ಜಿತಾತ್ಮನಃ ।
ಸಮಂತಾತ್ಪರಿಮುಕ್ತಸ್ಯ ನ ಭಯಂ ವಿದ್ಯತೇ ಕ್ವ ಚಿತ್ ॥ 24 ॥
ಅಧ್ವರ್ಯುರುವಾಚ
ಸದ್ಭಿರೇವೇಹ ಸಂವಾಸಃ ಕಾರ್ಯೋ ಮತಿಮತಾಂ ವರ ।
ಭವತೋ ಹಿ ಮತಂ ಶ್ರುತ್ವಾ ಪ್ರತಿಭಾತಿ ಮತಿರ್ಮಮ ॥ 25 ॥
ಭಗವನ್ಭಗವದ್ಬುದ್ಧ್ಯಾ ಪ್ರತಿಬುದ್ಧೋ ಬ್ರವೀಮ್ಯಹಂ ।
ಮತಂ ಮಂತುಂ ಕ್ರತುಂ ಕರ್ತುಂ ನಾಪರಾಧೋಽಸ್ತಿ ಮೇ ದ್ವಿಜ ॥ 26 ॥
ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಚ
ಉಪಪತ್ತ್ಯಾ ಯತಿಸ್ತೂಷ್ಣೀಂ ವರ್ತಮಾನಸ್ತತಃ ಪರಂ ।
ಅಧ್ವರ್ಯುರಪಿ ನಿರ್ಮೋಹಃ ಪ್ರಚಚಾರ ಮಹಾಮಖೇ ॥ 27 ॥
ಏವಮೇತಾದೃಶಂ ಮೋಕ್ಷಂ ಸುಸೂಕ್ಷ್ಮಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಿದುಃ ।
ವಿದಿತ್ವಾ ಚಾನುತಿಷ್ಠಂತಿ ಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞೇನಾನುದರ್ಶಿನಾ ॥ 28 ॥
ಇತಿ ಶ್ರೀಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕೇ ಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಅಷ್ಟಾವಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥
ಅಧ್ಯಾಯಃ 29
ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಚ
ಅತ್ರಾಪ್ಯುದಾಹರಂತೀಮಮಿತಿಹಾಸಂ ಪುರಾತನಂ ।
ಕಾರ್ತವೀರ್ಯಸ್ಯ ಸಂವಾದಂ ಸಮುದ್ರಸ್ಯ ಚ ಭಾಮಿನಿ ॥ 1 ॥
ಕಾರ್ತವೀರ್ಯಾರ್ಜುನೋ ನಾಮ ರಾಜಾ ಬಾಹುಸಹಸ್ರವಾನ್ ।
ಯೇನ ಸಾಗರಪರ್ಯಂತಾ ಧನುಷಾ ನಿರ್ಜಿತಾ ಮಹೀ ॥ 2 ॥
ಸ ಕದಾ ಚಿತ್ಸಮುದ್ರಾಂತೇ ವಿಚರನ್ಬಲದರ್ಪಿತಃ ।
ಅವಾಕಿರಚ್ಛರಶತೈಃ ಸಮುದ್ರಮಿತಿ ನಃ ಶ್ರುತಂ ॥ 3 ॥
ತಂ ಸಮುದ್ರೋ ನಮಸ್ಕೃತ್ಯ ಕೃತಾಂಜಲಿರುವಾಚ ಹ ।
ಮಾ ಮುಂಚ ವೀರ ನಾರಾಚಾನ್ಬ್ರೂಹಿ ಕಿಂ ಕರವಾಣಿ ತೇ ॥ 4 ॥
ಮದಾಶ್ರಯಾಣಿ ಭೂತಾನಿ ತ್ವದ್ವಿಸೃಷ್ಟೈರ್ಮಹೇಷುಭಿಃ ।
ವಧ್ಯಂತೇ ರಾಜಶಾರ್ದೂಲ ತೇಭ್ಯೋ ದೇಹ್ಯಭಯಂ ವಿಭೋ ॥ 5 ॥
ಅರ್ಜುವ ಉವಾಚ
ಮತ್ಸಮೋ ಯದಿ ಸಂಗ್ರಾಮೇ ಶರಾಸನಧರಃ ಕ್ವ ಚಿತ್ ।
ವಿದ್ಯತೇ ತಂ ಮಮಾಚಕ್ಷ್ವ ಯಃ ಸಮಾಸೀತ ಮಾಂ ಮೃಧೇ ॥ 6 ॥
ಸಮುದ್ರ ಉವಾಚ
ಮಹರ್ಷಿರ್ಜಮದಗ್ನಿಸ್ತೇ ಯದಿ ರಾಜನ್ಪರಿಶ್ರುತಃ ।
ತಸ್ಯ ಪುತ್ರಸ್ತವಾತಿಥ್ಯಂ ಯಥಾವತ್ಕರ್ತುಮರ್ಹತಿ ॥ 7 ॥
ತತಃ ಸ ರಾಜಾ ಪ್ರಯಯೌ ಕ್ರೋಧೇನ ಮಹತಾ ವೃತಃ ।
ಸ ತಮಾಶ್ರಮಮಾಗಮ್ಯ ರಮಮೇವಾನ್ವಪದ್ಯತ ॥ 8 ॥
ಸ ರಾಮ ಪ್ರತಿಕೂಲಾನಿ ಚಕಾರ ಸಹ ಬಂಧುಭಿಃ ।
ಆಯಾಸಂ ಜನಯಾಮಾಸ ರಾಮಸ್ಯ ಚ ಮಹಾತ್ಮನಃ ॥ 9 ॥
ತತಸ್ತೇಜಃ ಪ್ರಜಜ್ವಾಲ ರಾಜಸ್ಯಾಮಿತ ತೇಜಸಃ ।
ಪ್ರದಹದ್ರಿಪುಸೈನ್ಯಾನಿ ತದಾ ಕಮಲಲೋಚನೇ ॥ 10 ॥
ತತಃ ಪರಶುಮಾದಾಯ ಸ ತಂ ಬಾಹುಸಹಸ್ರಿಣಂ ।
ಚಿಚ್ಛೇದ ಸಹಸಾ ರಾಮೋ ಬಾಹುಶಾಖಮಿವ ದ್ರುಮಂ ॥ 11 ॥
ತಂ ಹತಂ ಪತಿತಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಸಮೇತಾಃ ಸರ್ವಬಾಂಧವಾಃ ।
ಅಸೀನಾದಾಯ ಶಕ್ತೀಶ್ಚ ಭಾರ್ಗವಂ ಪರ್ಯವಾರಯನ್ ॥ 12 ॥
ರಾಮೋಽಪಿ ಧನುರಾದಾಯ ರಥಮಾರುಹ್ಯ ಸ ತ್ವರಃ ।
ವಿಸೃಜಞ್ಶರವರ್ಷಾಣಿ ವ್ಯಧಮತ್ಪಾರ್ಥಿವಂ ಬಲಂ ॥ 13 ॥
ತತಸ್ತು ಕ್ಷತ್ರಿಯಾಃ ಕೇ ಚಿಜ್ಜಮದಗ್ನಿಂ ನಿಹತ್ಯ ಚ ।
ವಿವಿಶುರ್ಗಿರಿದುರ್ಗಾಣಿ ಮೃಗಾಃ ಸಿಂಹಾರ್ದಿತಾ ಇವ ॥ 14 ॥
ತೇಷಾಂ ಸ್ವವಿಹಿತಂ ಕರ್ಮ ತದ್ಭಯಾನ್ನಾನುತಿಷ್ಠತಾಂ ।
ಪ್ರಜಾ ವೃಷಲತಾಂ ಪ್ರಾಪ್ತಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಾಮದರ್ಶನಾತ್ ॥ 15 ॥
ತ ಏತೇ ದ್ರಮಿಡಾಃ ಕಾಶಾಃ ಪುಂಡ್ರಾಶ್ಚ ಶಬರೈಃ ಸಹ ।
ವೃಷಲತ್ವಂ ಪರಿಗತಾ ವ್ಯುತ್ಥಾನಾತ್ಕ್ಷತ್ರಧರ್ಮತಃ ॥ 16 ॥
ತತಸ್ತು ಹತವೀರಾಸು ಕ್ಷತ್ರಿಯಾಸು ಪುನಃ ಪುನಃ ।
ದ್ವಿಜೈರುತ್ಪಾದಿತಂ ಕ್ಷತ್ರಂ ಜಾಮದಗ್ನ್ಯೋ ನ್ಯಕೃಂತತ ॥ 17 ॥
ಏವ ವಿಂಶತಿಮೇಧಾಂತೇ ರಾಮಂ ವಾಗಶರೀರಿಣೀ ।
ದಿವ್ಯಾ ಪ್ರೋವಾಚ ಮಧುರಾ ಸರ್ವಲೋಕಪರಿಶ್ರುತಾ ॥ 18 ॥
ರಾಮ ರಾಮ ನಿವರ್ತಸ್ವ ಕಂ ಗುಣಂ ತಾತ ಪಶ್ಯಸಿ ।
ಕ್ಷತ್ರಬಂಧೂನಿಮಾನ್ಪ್ರಾಣೈರ್ವಿಪ್ರಯೋಜ್ಯ ಪುನಃ ಪುನಃ ॥ 19 ॥
ತಥೈವ ತಂ ಮಹಾತ್ಮಾನಮೃಚೀಕಪ್ರಮುಖಾಸ್ತದಾ ।
ಪಿತಾಮಹಾ ಮಹಾಭಾಗ ನಿವರ್ತಸ್ವೇತ್ಯಥಾಬ್ರುವನ್ ॥ 20 ॥
ಪಿತುರ್ವಧಮಮೃಷ್ಯಂಸ್ತು ರಾಮಃ ಪ್ರೋವಾಚ ತಾನೃಷೀನ್ ।
ನಾರ್ಹಂತೀಹ ಭವಂತೋ ಮಾಂ ನಿವಾರಯಿತುಮಿತ್ಯುತ ॥ 21 ॥
ಪಿತರ ಊಚುಃ
ನಾರ್ಹಸೇ ಕ್ಷತ್ರಬಂಧೂಂಸ್ತ್ವಂ ನಿಹಂತುಂ ಜಯತಾಂ ವರ ।
ನ ಹಿ ಯುಕ್ತಂ ತ್ವಯಾ ಹಂತುಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇನ ಸತಾ ನೃಪಾನ್ ॥ 22 ॥
ಇತಿ ಶ್ರೀಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕೇ ಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಏಕೋನತ್ರಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥
ಅಧ್ಯಾಯಃ 30
ಪಿತರ ಊಚುಃ
ಅತ್ರಾಪ್ಯುದಾಹರಂತೀಮಮಿತಿಹಾಸಂ ಪುರಾತನಂ ।
ಶ್ರುತ್ವಾ ಚ ತತ್ತಥಾ ಕಾರ್ಯಂ ಭವತಾ ದ್ವಿಜಸತ್ತಮ ॥ 1 ॥
ಅಲರ್ಕೋ ನಾಮ ರಾಜರ್ಷಿರಭವತ್ಸುಮಹಾತಪಾಃ ।
ಧರ್ಮಜ್ಞಃ ಸತ್ಯಸಂಧಶ್ಚ ಮಹಾತ್ಮಾ ಸುಮಹಾವ್ರತಃ ॥ 2 ॥
ಸ ಸಾಗರಾಂತಾಂ ಧನುಷಾ ವಿನಿರ್ಜಿತ್ಯ ಮಹೀಮಿಮಾಂ ।
ಕೃತ್ವಾ ಸುದುಷ್ಕರಂ ಕರ್ಮ ಮನಃ ಸೂಕ್ಷ್ಮೇ ಸಮಾದಧೇ ॥ 3 ॥
ಸ್ಥಿತಸ್ಯ ವೃಕ್ಷಮೂಲೇಽಥ ತಸ್ಯ ಚಿಂತಾ ಬಭೂವ ಹ ।
ಉತ್ಸೃಜ್ಯ ಸುಮಹದ್ರಾಜ್ಯಂ ಸೂಕ್ಷ್ಮಂ ಪ್ರತಿ ಮಹಾಮತೇ ॥ 4 ॥
ಅಲರ್ಕ ಉವಾಚ
ಮನಸೋ ಮೇ ಬಲಂ ಜಾತಂ ಮನೋ ಜಿತ್ವಾ ಧ್ರುವೋ ಜಯಃ ।
ಅನ್ಯತ್ರ ಬಾಣಾನಸ್ಯಾಮಿ ಶತ್ರುಭಿಃ ಪರಿವಾರಿತಃ ॥ 5 ॥
ಯದಿದಂ ಚಾಪಲಾನ್ಮೂರ್ತೇಃ ಸರ್ವಮೇತಚ್ಚಿಕೀರ್ಷತಿ ।
ಮನಃ ಪ್ರತಿ ಸುತೀಕ್ಷ್ಣಾಗ್ರಾನಹಂ ಮೋಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಸಾಯಕಾನ್ ॥ 6 ॥
ಮನ ಉವಾಚ
ನೇಮೇ ಬಾಣಾಸ್ತರಿಷ್ಯಂತಿ ಮಾಮಲರ್ಕ ಕಥಂ ಚನ ।
ತವೈವ ಮರ್ಮ ಭೇತ್ಸ್ಯಂತಿ ಭಿನ್ನಮರ್ಮಾ ಮರಿಷ್ಯಸಿ ॥ 7 ॥
ಅನ್ಯಾನ್ಬಾಣಾನ್ಸಮೀಕ್ಷಸ್ವ ಯೈಸ್ತ್ವಂ ಮಾಂ ಸೂದಯಿಷ್ಯಸಿ ।
ತಚ್ಛ್ರುತ್ವಾ ಸ ವಿಚಿಂತ್ಯಾಥ ತತೋ ವಚನಮಬ್ರವೀತ್ ॥ 8 ॥
ಅಲಕ ಉವಾಚ
ಆಘ್ರಾಯ ಸುಬಹೂನ್ಗಂಧಾಂಸ್ತಾನೇವ ಪ್ರತಿಗೃಧ್ಯತಿ ।
ತಸ್ಮಾದ್ಘ್ರಾಣಂ ಪ್ರತಿ ಶರಾನ್ಪ್ರತಿಮೋಕ್ಷ್ಯಾಮ್ಯಹಂ ಶಿತಾನ್ ॥ 9 ॥
ಘ್ರಾಣ ಉವಾಚ
ನೇಮೇ ಬಾಣಾಸ್ತರಿಷ್ಯಂತಿ ಮಾಮಲರ್ಕ ಕಥಂ ಚನ ।
ತವೈವ ಮರ್ಮ ಭೇತ್ಸ್ಯಂತಿ ಭಿನ್ನಮರ್ಮಾ ಮರಿಷ್ಯಸಿ ॥ 10 ॥
ಅನ್ಯಾನ್ಬಾಣಾನ್ಸಮೀಕ್ಷಸ್ವ ಯೈಸ್ತ್ವಂ ಮಾಂ ಸೂದಯಿಷ್ಯಸಿ ।
ತಚ್ಛ್ರುತ್ವಾ ಸ ವಿಚಿಂತ್ಯಾಥ ತತೋ ವಚನಮಬ್ರವೀತ್ ॥ 11 ॥
ಅಲರ್ಕ ಉವಾಚ
ಇಯಂ ಸ್ವಾದೂನ್ರಸಾನ್ಭುಕ್ತ್ವಾ ತಾನೇವ ಪ್ರತಿಗೃಧ್ಯತಿ ।
ತಸ್ಮಾಜ್ಜಿಹ್ವಾಂ ಪ್ರತಿ ಶರಾನ್ಪ್ರತಿಮೋಕ್ಷ್ಯಾಮ್ಯಹಂ ಶಿತಾನ್ ॥ 12 ॥
ಜಿಹ್ವಾ ಉವಾಚ
ನೇಮೇ ಬಾಣಾಸ್ತರಿಷ್ಯಂತಿ ಮಾಮಲರ್ಕ ಕಥಂ ಚನ ।
ತವೈವ ಮರ್ಮ ಭೇತ್ಸ್ಯಂತಿ ಭಿನ್ನಮರ್ಮಾ ಮರಿಷ್ಯಸಿ ॥ 13 ॥
ಅನ್ಯಾನ್ಬಾಣಾನ್ಸಮೀಕ್ಷಸ್ವ ಯೈಸ್ತ್ವಂ ಮಾಂ ಸೂದಯಿಷ್ಯಸಿ ।
ತಚ್ಛ್ರುತ್ವಾ ಸ ವಿಚಿಂತ್ಯಾಥ ತತೋ ವಚನಮಬ್ರವೀತ್ ॥ 14 ॥
ಅಲರ್ಕ ಉವಾಚ
ಸೃಷ್ಟ್ವಾ ತ್ವಗ್ವಿವಿಧಾನ್ಸ್ಪರ್ಶಾಂಸ್ತಾನೇವ ಪ್ರತಿಗೃಧ್ಯತಿ ।
ತಸ್ಮಾತ್ತ್ವಚಂ ಪಾಟಯಿಷ್ಯೇ ವಿವಿಧೈಃ ಕಂಕಪತ್ರಭಿಃ ॥ 15 ॥
ತ್ವಗುವಾಚ
ನೇಮೇ ಬಾಣಾಸ್ತರಿಷ್ಯಂತಿ ಮಾಮಲರ್ಕ ಕಥಂ ಚನ ।
ತವೈವ ಮರ್ಮ ಭೇತ್ಸ್ಯಂತಿ ಭಿನ್ನಮರ್ಮಾ ಮರಿಷ್ಯಸಿ ॥ 16 ॥
ಅನ್ಯಾನ್ಬಾಣಾನ್ಸಮೀಕ್ಷಸ್ವ ಯೈಸ್ತ್ವಂ ಮಾಂ ಸೂದಯಿಷ್ಯಸಿ ।
ತಚ್ಛ್ರುತ್ವಾ ಸ ವಿಚಿಂತ್ಯಾಥ ತತೋ ವಚನಮಬ್ರವೀತ್ ॥ 17 ॥
ಅಲರ್ಕ ಉವಾಚ
ಶ್ರುತ್ವಾ ವೈ ವಿವಿಧಾಞ್ಶಬ್ದಾಂಸ್ತಾನೇವ ಪ್ರತಿಗೃಧ್ಯತಿ ।
ತಸ್ಮಾಚ್ಛ್ರೋತ್ರಂ ಪ್ರತಿ ಶರಾನ್ಪ್ರತಿಮೋಕ್ಷ್ಯಾಮ್ಯಹಂ ಶಿತಾನ್ ॥ 18 ॥
ಶ್ರೋತ್ರಮುವಾಚ
ನೇಮೇ ಬಾಣಾಸ್ತರಿಷ್ಯಂತಿ ಮಾಮಲರ್ಕ ಕಥಂ ಚನ ।
ತವೈವ ಮರ್ಮ ಭೇತ್ಸ್ಯಂತಿ ತತೋ ಹಾಸ್ಯಸಿ ಜೀವಿತಂ ॥ 19 ॥
ಅನ್ಯಾನ್ಬಾಣಾನ್ಸಮೀಕ್ಷಸ್ವ ಯೈಸ್ತ್ವಂ ಮಾಂ ಸೂದಯಿಷ್ಯಸಿ ।
ತಚ್ಛ್ರುತ್ವಾ ಸ ವಿಚಿಂತ್ಯಾಥ ತತೋ ವಚನಮಬ್ರವೀತ್ ॥ 20 ॥
ಅಲರ್ಕ ಉವಾಚ
ದೃಷ್ಟ್ವಾ ವೈ ವಿವಿಧಾನ್ಭಾವಾಂಸ್ತಾನೇವ ಪ್ರತಿಗೃಧ್ಯತಿ ।
ತಸ್ಮಾಚ್ಚಕ್ಷುಃ ಪ್ರತಿ ಶರಾನ್ಪ್ರತಿಮೋಕ್ಷ್ಯಾಮ್ಯಹಂ ಶಿತಾನ್ ॥ 21 ॥
ಚಕ್ಷುರುವಾಚ
ನೇಮೇ ಬಾಣಾಸ್ತರಿಷ್ಯಂತಿ ಮಾಮಾಲರ್ಕ ಕಥಂ ಚನ ।
ತವೈವ ಮರ್ಮ ಭೇತ್ಸ್ಯಂತಿ ಭಿನ್ನಮರ್ಮಾ ಮರಿಷ್ಯಸಿ ॥ 22 ॥
ಅನ್ಯಾನ್ಬಾಣಾನ್ಸಮೀಕ್ಷಸ್ವ ಯೈಸ್ತ್ವಂ ಮಾಂ ಸೂದಯಿಷ್ಯತಿ ।
ತಚ್ಛ್ರುತ್ವಾ ಸ ವಿಚಿಂತ್ಯಾಥ ತತೋ ವಚನಮಬ್ರವೀತ್ ॥ 23 ॥
ಅಲರ್ಕ ಉವಾಚ
ಇಯಂ ನಿಷ್ಠಾ ಬಹುವಿಧಾ ಪ್ರಜ್ಞಯಾ ತ್ವಧ್ಯವಸ್ಯತಿ ।
ತಸ್ಮಾದ್ಬುದ್ಧಿಂ ಪ್ರತಿ ಶರಾನ್ಪ್ರತಿಮೋಕ್ಷ್ಯಾಮ್ಯಹಂ ಶಿತಾನ್ ॥ 24 ॥
ಬುದ್ಧಿರುವಾಚ
ನೇಮೇ ಬಾಣಾಸ್ತರಿಷ್ಯಂತಿ ಮಾಮಲರ್ಕ ಕಥಂ ಚನ ।
ತವೈವ ಮರ್ಮ ಭೇತ್ಸ್ಯಂತಿ ಭಿನ್ನಮರ್ಮಾ ಮರಿಷ್ಯಸಿ ॥ 25 ॥
ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಚ
ತತೋಽಲರ್ಕಸ್ತಪೋ ಘೋರಮಾಸ್ಥಾಯಾಥ ಸುದುಷ್ಕರಂ ।
ನಾಧ್ಯಗಚ್ಛತ್ಪರಂ ಶಕ್ತ್ಯಾ ಬಾಣಮೇತೇಷು ಸಪ್ತಸು ।
ಸುಸಮಾಹಿತ ಚಿತ್ತಾಸ್ತು ತತೋಽಚಿಂತಯತ ಪ್ರಭುಃ ॥ 26 ॥
ಸ ವಿಚಿಂತ್ಯ ಚಿರಂ ಕಾಲಮಲರ್ಕೋ ದ್ವಿಜಸತ್ತಮ ।
ನಾಧ್ಯಗಚ್ಛತ್ಪರಂ ಶ್ರೇಯೋ ಯೋಗಾನ್ಮತಿಮತಾಂ ವರಃ ॥ 27 ॥
ಸ ಏಕಾಗ್ರಂ ಮನಃ ಕೃತ್ವಾ ನಿಶ್ಚಲೋ ಯೋಗಮಾಸ್ಥಿತಃ ।
ಇಂದ್ರಿಯಾಣಿ ಜಘಾನಾಶು ಬಾಣೇನೈಕೇನ ವೀರ್ಯವಾನ್ ॥ 28 ॥
ಯೋಗೇನಾತ್ಮಾನಮಾವಿಶ್ಯ ಸಂಸಿದ್ಧಿಂ ಪರಮಾಂ ಯಯೌ ।
ವಿಸ್ಮಿತಶ್ಚಾಪಿ ರಾಜರ್ಷಿರಿಮಾಂ ಗಾಥಾಂ ಜಗಾದ ಹ ।
ಅಹೋ ಕಷ್ಟಂ ಯದಸ್ಮಾಭಿಃ ಪೂರ್ವಂ ರಾಜ್ಯಮನುಷ್ಠಿತಂ ।
ಇತಿ ಪಶ್ಚಾನ್ಮಯಾ ಜ್ಞಾತಂ ಯೋಗಾನ್ನಾಸ್ತಿ ಪರಂ ಸುಖಂ ॥ 29 ॥
ಇತಿ ತ್ವಮಪಿ ಜಾನೀಹಿ ರಾಮ ಮಾ ಕ್ಷತ್ರಿಯಾಞ್ ಜಹಿ ।
ತಪೋ ಘೋರಮುಪಾತಿಷ್ಠ ತತಃ ಶ್ರೇಯೋಽಭಿಪತ್ಸ್ಯಸೇ ॥ 30 ॥
ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಚ
ಇತ್ಯುಕ್ತಃ ಸ ತಪೋ ಘೋರಂ ಜಾಮದಗ್ನ್ಯಃ ಪಿತಾಮಹೈಃ ।
ಆಸ್ಥಿತಃ ಸುಮಹಾಭಾಗೋ ಯಯೌ ಸಿದ್ಧಿಂ ಚ ದುರ್ಗಮಾಂ ॥ 31 ॥
ಇತಿ ಶ್ರೀಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕೇ ಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ತ್ರಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥
ಅಧ್ಯಾಯಃ 31
ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಚ
ತ್ರಯೋ ವೈ ರಿಪವೋ ಲೋಕೇ ನವ ವೈ ಗುಣತಃ ಸ್ಮೃತಾಃ ।
ಹರ್ಷಃ ಸ್ತಂಭೋಽಭಿಮಾನಶ್ಚ ತ್ರಯಸ್ತೇ ಸಾತ್ತ್ವಿಕಾ ಗುಣಾಃ ॥ 1 ॥
ಶೋಕಃ ಕ್ರೋಧೋಽತಿಸಂರಂಭೋ ರಾಜಸಾಸ್ತೇ ಗುಣಾಃ ಸ್ಮೃತಾಃ ।
ಸ್ವಪ್ನಸ್ತಂದ್ರೀ ಚ ಮೋಹಶ್ಚ ತ್ರಯಸ್ತೇ ತಾಮಸಾ ಗುಣಾಃ ॥ 2 ॥
ಏತಾನ್ನಿಕೃತ್ಯ ಧೃತಿಮಾನ್ಬಾಣಸಂಧೈರತಂದ್ರಿತಃ ।
ಜೇತುಂ ಪರಾನುತ್ಸಹತೇ ಪ್ರಶಾಂತಾತ್ಮಾ ಜಿತೇಂದ್ರಿಯಃ ॥ 3 ॥
ಅತ್ರ ಗಾಥಾಃ ಕೀರ್ತಯಂತಿ ಪುರಾಕಲ್ಪವಿದೋ ಜನಾಃ ।
ಅಂಬರೀಷೇಣ ಯಾ ಗೀತಾ ರಾಜ್ಞಾ ರಾಜ್ಯಂ ಪ್ರಶಾಸತಾ ॥ 4 ॥
ಸಮುದೀರ್ಣೇಷು ದೋಷೇಷು ವಧ್ಯಮಾನೇಷು ಸಾಧುಷು ।
ಜಗ್ರಾಹ ತರಸಾ ರಾಜ್ಯಮಂಬರೀಷ ಇತಿ ಶ್ರುತಿಃ ॥ 5 ॥
ಸ ನಿಗೃಹ್ಯ ಮಹಾದೋಷಾನ್ಸಾಧೂನ್ಸಮಭಿಪೂಜ್ಯ ಚ ।
ಜಗಾಮ ಮಹತೀಂ ಸಿದ್ಧಿಂ ಗಾಥಾಂ ಚೇಮಾಂ ಜಗಾದ ಹ ॥ 6 ॥
ಭೂಯಿಷ್ಠಂ ಮೇ ಜಿತಾ ದೋಷಾ ನಿಹತಾಃ ಸರ್ವಶತ್ರವಃ ।
ಏಕೋ ದೋಷೋಽವಶಿಷ್ಟಸ್ತು ವಧ್ಯಃ ಸ ನ ಹತೋ ಮಯಾ ॥ 7 ॥
ಯೇನ ಯುಕ್ತೋ ಜಂತುರಯಂ ವೈತೃಷ್ಣ್ಯಂ ನಾಧಿಗಚ್ಛತಿ ।
ತೃಷ್ಣಾರ್ತ ಇವ ನಿಮ್ನಾನಿ ಧಾವಮಾನೋ ನ ಬುಧ್ಯತೇ ॥ 8 ॥
ಅಕಾರ್ಯಮಪಿ ಯೇನೇಹ ಪ್ರಯುಕ್ತಃ ಸೇವತೇ ನರಃ ।
ತಂ ಲೋಭಮಸಿಭಿಸ್ತೀಕ್ಷ್ಣೈರ್ನಿಕೃಂತಂತಂ ನಿಕೃಂತತ ॥ 9 ॥
ಲೋಭಾದ್ಧಿ ಜಾಯತೇ ತೃಷ್ಣಾ ತತಶ್ಚಿಂತಾ ಪ್ರಸಜ್ಯತೇ ।
ಸ ಲಿಪ್ಸಮಾನೋ ಲಭತೇ ಭೂಯಿಷ್ಠಂ ರಾಜಸಾನ್ಗುಣಾನ್ ॥ 10 ॥
ಸ ತೈರ್ಗುಣೈಃ ಸಂಹತದೇಹಬಂಧನಃ
ಪುನಃ ಪುನರ್ಜಾಯತಿ ಕರ್ಮ ಚೇಹತೇ ।
ಜನ್ಮ ಕ್ಷಯೇ ಭಿನ್ನವಿಕೀರ್ಣ ದೇಹಃ
ಪುನರ್ಮೃತ್ಯುಂ ಗಚ್ಛತಿ ಜನ್ಮನಿ ಸ್ವೇ ॥ 11 ॥
ತಸ್ಮಾದೇನಂ ಸಮ್ಯಗವೇಕ್ಷ್ಯ ಲೋಭಂ
ನಿಗೃಹ್ಯ ಧೃತ್ಯಾತ್ಮನಿ ರಾಜ್ಯಮಿಚ್ಛೇತ್ ।
ಏತದ್ರಾಜ್ಯಂ ನಾನ್ಯದಸ್ತೀತಿ ವಿದ್ಯಾದ್
ಯಸ್ತ್ವತ್ರ ರಾಜಾ ವಿಜಿತೋ ಮಮೈಕಃ ॥ 12 ॥
ಇತಿ ರಾಜ್ಞಾಂಬರೀಷೇಣ ಗಾಥಾ ಗೀತಾ ಯಶಸ್ವಿನಾ ।
ಆಧಿರಾಜ್ಯಂ ಪುರಸ್ಕೃತ್ಯ ಲೋಭಮೇಕಂ ನಿಕೃಂತತಾ ॥ 13 ॥
ಇತಿ ಶ್ರೀಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕೇ ಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಏಕತ್ರಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥
ಅಧ್ಯಾಯಃ 32
ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಚ
ಅತ್ರಾಪ್ಯುದಾಹರಂತೀಮಮಿತಿಹಾಸಂ ಪುರಾತನಂ ।
ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಯ ಚ ಸಂವಾದಂ ಜನಕಸ್ಯ ಚ ಭಾಮಿನಿ ॥ 1 ॥
ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ಜನಕೋ ರಾಜಾ ಸನ್ನಂ ಕಸ್ಮಿಂಶ್ಚಿದಾಗಮೇ ।
ವಿಷಯೇ ಮೇ ನ ವಸ್ತವ್ಯಮಿತಿ ಶಿಷ್ಟ್ಯರ್ಥಮಬ್ರವೀತ್ ॥ 2 ॥
ಇತ್ಯುಕ್ತಃ ಪ್ರತ್ಯುವಾಚಾಥ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ರಾಜಸತ್ತಮಂ ।
ಆಚಕ್ಷ್ವ ವಿಷಯಂ ರಾಜನ್ಯಾವಾಂಸ್ತವ ವಶೇ ಸ್ಥಿತಃ ॥ 3 ॥
ಸೋಽನ್ಯಸ್ಯ ವಿಷಯೇ ರಾಜ್ಞೋ ವಸ್ತುಮಿಚ್ಛಾಮ್ಯಹಂ ವಿಭೋ ।
ವಚಸ್ತೇ ಕರ್ತುಮಿಚ್ಛಾಮಿ ಯಥಾಶಾಸ್ತ್ರಂ ಮಹೀಪತೇ ॥ 4 ॥
ಇತ್ಯುಕ್ತಃ ಸ ತದಾ ರಾಜಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇನ ಯಶಸ್ವಿನಾ ।
ಮುಹುರುಷ್ಣಂ ಚ ನಿಃಶ್ವಸ್ಯ ನ ಸ ತಂ ಪ್ರತ್ಯಭಾಷತ ॥ 5 ॥
ತಮಾಸೀನಂ ಧ್ಯಾಯಮಾನಂ ರಾಜಾನಮಮಿತೌಜಸಂ ।
ಕಶ್ಮಲಂ ಸಹಸಾಗಚ್ಛದ್ಭಾನುಮಂತಮಿವ ಗ್ರಹಃ ॥ 6 ॥
ಸಮಾಶ್ವಾಸ್ಯ ತತೋ ರಾಜಾ ವ್ಯಪೇತೇ ಕಶ್ಮಲೇ ತದಾ ।
ತತೋ ಮುಹೂರ್ತಾದಿವ ತಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ವಾಕ್ಯಮಬ್ರವೀತ್ ॥ 7 ॥
ಜನಕ ಉವಾಚ
ಪಿತೃಪೈತಾಮಹೇ ರಾಜ್ಯೇ ವಶ್ಯೇ ಜನಪದೇ ಸತಿ ।
ವಿಷಯಂ ನಾಧಿಗಚ್ಛಾಮಿ ವಿಚಿನ್ವನ್ಪೃಥಿವೀಮಿಮಾಂ ॥ 8 ॥
ನಾಧ್ಯಗಚ್ಛಂ ಯದಾ ಪೃಥ್ವ್ಯಾಂ ಮಿಥಿಲಾ ಮಾರ್ಗಿತಾ ಮಯಾ ।
ನಾಧ್ಯಗಚ್ಛಂ ಯದಾ ತಸ್ಯಾಂ ಸ್ವಪ್ರಜಾ ಮಾರ್ಗಿತಾ ಮಯಾ ॥ 9 ॥
ನಾಧ್ಯಗಚ್ಛಂ ಯದಾ ತಾಸು ತದಾ ಮೇ ಕಶ್ಮಲೋಽಭವತ್ ।
ತತೋ ಮೇ ಕಶ್ಮಲಸ್ಯಾಂತೇ ಮತಿಃ ಪುನರುಪಸ್ಥಿತಾ ॥ 10 ॥
ತಯಾ ನ ವಿಷಯಂ ಮನ್ಯೇ ಸರ್ವೋ ವಾ ವಿಷಯೋ ಮಮ ॥ 11 ॥
ಆತ್ಮಾಪಿ ಚಾಯಂ ನ ಮಮ ಸರ್ವಾ ವಾ ಪೃಥಿವೀ ಮಮ ।
ಉಷ್ಯತಾಂ ಯಾವದುತ್ಸಾಹೋ ಭುಜ್ಯತಾಂ ಯಾವದಿಷ್ಯತೇ ॥ 11 ॥
ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಚ
ಪಿತೃಪೈತಾಮಹೇ ರಾಜ್ಯೇ ವಶ್ಯೇ ಜನಪದೇ ಸತಿ ।
ಬ್ರೂಹಿ ಕಾಂ ಬುದ್ಧಿಮಾಸ್ಥಾಯ ಮಮತ್ವಂ ವರ್ಜಿತಂ ತ್ವಯಾ ॥ 12 ॥
ಕಾಂ ವಾ ಬುದ್ಧಿಂ ವಿನಿಶ್ಚಿತ್ಯ ಸರ್ವೋ ವೈ ವಿಷಯಸ್ತವ ।
ನಾವೈಷಿ ವಿಷಯಂ ಯೇನ ಸರ್ವೋ ವಾ ವಿಷಯಸ್ತವ ॥ 13 ॥
ಜನಕ ಉವಾಚ
ಅಂತವಂತ ಇಹಾರಂಭಾ ವಿದಿತಾ ಸರ್ವಕರ್ಮಸು । var ಇಹಾವಸ್ಥಾ
ನಾಧ್ಯಗಚ್ಛಮಹಂ ಯಸ್ಮಾನ್ಮಮೇದಮಿತಿ ಯದ್ಭವೇತ್ ॥ 14 ॥
ಕಸ್ಯೇದಮಿತಿ ಕಸ್ಯ ಸ್ವಮಿತಿ ವೇದ ವಚಸ್ತಥಾ ।
ನಾಧ್ಯಗಚ್ಛಮಹಂ ಬುದ್ಧ್ಯಾ ಮಮೇದಮಿತಿ ಯದ್ಭವೇತ್ ॥ 15 ॥
ಏತಾಂ ಬುದ್ಧಿಂ ವಿನಿಶ್ಚಿತ್ಯ ಮಮತ್ವಂ ವರ್ಜಿತಂ ಮಯಾ ।
ಶೃಣು ಬುದ್ಧಿಂ ತು ಯಾಂ ಜ್ಞಾತ್ವಾ ಸರ್ವತ್ರ ವಿಷಯೋ ಮಮ ॥ 16 ॥
ನಾಹಮಾತ್ಮಾರ್ಥಮಿಚ್ಛಾಮಿ ಗಂಧಾನ್ಘ್ರಾಣಗತಾನಪಿ ।
ತಸ್ಮಾನ್ಮೇ ನಿರ್ಜಿತಾ ಭೂಮಿರ್ವಶೇ ತಿಷ್ಠತಿ ನಿತ್ಯದಾ ॥ 17 ॥
ನಾಹಮಾತ್ಮಾರ್ಥಮಿಚ್ಛಾಮಿ ರಸಾನಾಸ್ಯೇಽಪಿ ವರ್ತತಃ ।
ಆಪೋ ಮೇ ನಿರ್ಜಿತಾಸ್ತಸ್ಮಾದ್ವಶೇ ತಿಷ್ಠಂತಿ ನಿತ್ಯದಾ ॥ 18 ॥
ನಾಹಮಾತ್ಮಾರ್ಥಮಿಚ್ಛಾಮಿ ರೂಪಂ ಜ್ಯೋತಿಶ್ಚ ಚಕ್ಷುಷಾ ।
ತಸ್ಮಾನ್ಮೇ ನಿರ್ಜಿತಂ ಜ್ಯೋತಿರ್ವಶೇ ತಿಷ್ಠತಿ ನಿತ್ಯದಾ ॥ 19 ॥
ನಾಹಮಾತ್ಮಾರ್ಥಮಿಚ್ಛಾಮಿ ಸ್ಪರ್ಶಾಂಸ್ತ್ವಚಿ ಗತಾಶ್ ಚ ಯೇ ।
ತಸ್ಮಾನ್ಮೇ ನಿರ್ಜಿತೋ ವಾಯುರ್ವಶೇ ತಿಷ್ಠತಿ ನಿತ್ಯದಾ ॥ 20 ॥
ನಾಹಮಾತ್ಮಾರ್ಥಮಿಚ್ಛಾಮಿ ಶಬ್ದಾಞ್ಶ್ರೋತ್ರಗತಾನಪಿ ।
ತಸ್ಮಾನ್ಮೇ ನಿರ್ಜಿತಾಃ ಶಬ್ದಾ ವಶೇ ತಿಷ್ಠಂತಿ ನಿತ್ಯದಾ ॥ 21 ॥
ನಾಹಮಾತ್ಮಾರ್ಥಮಿಚ್ಛಾಮಿ ಮನೋ ನಿತ್ಯಂ ಮನೋಽನ್ತರೇ ।
ಮನೋ ಮೇ ನಿರ್ಜಿತಂ ತಸ್ಮಾದ್ವಶೇ ತಿಷ್ಠತಿ ನಿತ್ಯದಾ ॥ 22 ॥
ದೇವೇಭ್ಯಶ್ಚ ಪಿತೃಭ್ಯಶ್ಚ ಭೂತೇಭ್ಯೋಽತಿಥಿಭಿಃ ಸಹ ।
ಇತ್ಯರ್ಥಂ ಸರ್ವ ಏವೇಮೇ ಸಮಾರಂಭಾ ಭವಂತಿ ವೈ ॥ 23 ॥
ತತಃ ಪ್ರಹಸ್ಯ ಜನಕಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಃ ಪುನರಬ್ರವೀತ್ ।
ತ್ವಜ್ಜಿಜ್ಞಾಸಾರ್ಥಮದ್ಯೇಹ ವಿದ್ಧಿ ಮಾಂ ಧರ್ಮಮಾಗತಂ ॥ 24 ॥
ತ್ವಮಸ್ಯ ಬ್ರಹ್ಮ ನಾಭಸ್ಯ ಬುದ್ಧ್ಯಾರಸ್ಯಾನಿವರ್ತಿನಃ ।
ಸತ್ತ್ವನೇಮಿ ನಿರುದ್ಧಸ್ಯ ಚಕ್ರಸ್ಯೈಕಃ ಪ್ರವರ್ತಕಃ ॥ 25 ॥
ಇತಿ ಶ್ರೀಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕೇ ಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ದ್ವಾತ್ರಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥
ಅಧ್ಯಾಯಃ 33
ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಚ
ನಾಹಂ ತಥಾ ಭೀರು ಚರಾಮಿ ಲೋಕೇ
ತಥಾ ತ್ವಂ ಮಾಂ ತರ್ಕಯಸೇ ಸ್ವಬುದ್ಧ್ಯಾ ।
ವಿಪ್ರೋಽಸ್ಮಿ ಮುಕ್ತೋಽಸ್ಮಿ ವನೇಚರೋಽಸ್ಮಿ
ಗೃಹಸ್ಥ ಧರ್ಮಾ ಬ್ರಹ್ಮ ಚಾರೀ ತಥಾಸ್ಮಿ ॥ 1 ॥
ನಾಹಮಸ್ಮಿ ಯಥಾ ಮಾಂ ತ್ವಂ ಪಶ್ಯಸೇ ಚಕ್ಷುಷಾ ಶುಭೇ ।
ಮಯಾ ವ್ಯಾಪ್ತಮಿದಂ ಸರ್ವಂ ಯತ್ಕಿಂ ಚಿಜ್ಜಗತೀ ಗತಂ ॥ 2 ॥
ಯೇ ಕೇ ಚಿಜ್ಜಂತವೋ ಲೋಕೇ ಜಂಗಮಾಃ ಸ್ಥಾವರಾಶ್ ಚ ಹ ।
ತೇಷಾಂ ಮಾಮಂತಕಂ ವಿದ್ಧಿ ದಾರೂಣಾಮಿವ ಪಾವಕಂ ॥ 3 ॥
ರಾಜ್ಯಂ ಪೃಥಿವ್ಯಾಂ ಸರ್ವಸ್ಯಾಮಥ ವಾಪಿ ತ್ರಿವಿಷ್ಟಪೇ ।
ತಥಾ ಬುದ್ಧಿರಿಯಂ ವೇತ್ತಿ ಬುದ್ಧಿರೇವ ಧನಂ ಮಮ ॥ 4 ॥
ಏಕಃ ಪಂಥಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಾಂ ಯೇನ ಗಚ್ಛಂತಿ ತದ್ವಿದಃ ।
ಗೃಹೇಷು ವನವಾಸೇಷು ಗುರು ವಾಸೇಷು ಭಿಕ್ಷುಷು ।
ಲಿಂಗೈರ್ಬಹುಭಿರವ್ಯಗ್ರೈರೇಕಾ ಬುದ್ಧಿರುಪಾಸ್ಯತೇ ॥ 5 ॥
ನಾನಾ ಲಿಂಗಾಶ್ರಮಸ್ಥಾನಾಂ ಯೇಷಾಂ ಬುದ್ಧಿಃ ಶಮಾತ್ಮಿಕಾ ।
ತೇ ಭಾವಮೇಕಮಾಯಾಂತಿ ಸರಿತಃ ಸಾಗರಂ ಯಥಾ ॥ 6 ॥
ಬುದ್ಧ್ಯಾಯಂ ಗಮ್ಯತೇ ಮಾರ್ಗಃ ಶರೀರೇಣ ನ ಗಮ್ಯತೇ ।
ಆದ್ಯಂತವಂತಿ ಕರ್ಮಾಣಿ ಶರೀರಂ ಕರ್ಮಬಂಧನಂ ॥ 7 ॥
ತಸ್ಮಾತ್ತೇ ಸುಭಗೇ ನಾಸ್ತಿ ಪರಲೋಕಕೃತಂ ಭಯಂ ।
ಮದ್ಭಾವಭಾವನಿರತಾ ಮಮೈವಾತ್ಮಾನಮೇಷ್ಯಸಿ ॥ 8 ॥
ಇತಿ ಶ್ರೀಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕೇ ಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ತ್ರಯಸ್ತ್ರಿಂಚೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥
ಅಧ್ಯಾಯಃ 34
ಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯುವಾಚ
ನೇದಮಲ್ಪಾತ್ಮನಾ ಶಕ್ಯಂ ವೇದಿತುಂ ನಾಕೃತಾತ್ಮನಾ ।
ಬಹು ಚಾಲ್ಪಂ ಚ ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತಂ ವಿಪ್ಲುತಂ ಚ ಮತಂ ಮಮ ॥ 1 ॥
ಉಪಾಯಂ ತು ಮಮ ಬ್ರೂಹಿ ಯೇನೈಷಾ ಲಭ್ಯತೇ ಮತಿಃ ।
ತನ್ಮನ್ಯೇ ಕಾರಣತಮಂ ಯತ ಏಷಾ ಪ್ರವರ್ತತೇ ॥ 2 ॥
ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಚ
ಅರಣೀಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೀಂ ವಿದ್ಧಿ ಗುರುರಸ್ಯೋತ್ತರಾರಣಿಃ ।
ತಪಃ ಶ್ರುತೇಽಭಿಮಥ್ನೀತೋ ಜ್ಞಾನಾಗ್ನಿರ್ಜಾಯತೇ ತತಃ ॥ 3 ॥
ಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯುವಾಚ
ಯದಿದಂ ಬ್ರಹ್ಮಣೋ ಲಿಂಗಂ ಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞಮಿತಿ ಸಂಜ್ಞಿತಂ ।
ಗ್ರಹೀತುಂ ಯೇನ ತಚ್ಛಕ್ಯಂ ಲಕ್ಷಣಂ ತಸ್ಯ ತತ್ಕ್ವ ನು ॥ 4 ॥
ಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯುವಾಚ
ಅಲಿಂಗೋ ನಿರ್ಗುಣಶ್ಚೈವ ಕಾರಣಂ ನಾಸ್ಯ ವಿದ್ಯತೇ ।
ಉಪಾಯಮೇವ ವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಯೇನ ಗೃಹ್ಯೇತ ವಾ ನ ವಾ ॥ 5 ॥
ಸಮ್ಯಗಪ್ಯುಪದಿಷ್ಟಶ್ಚ ಭ್ರಮರೈರಿವ ಲಕ್ಷ್ಯತೇ ।
ಕರ್ಮ ಬುದ್ಧಿರಬುದ್ಧಿತ್ವಾಜ್ಜ್ಞಾನಲಿಂಗೈರಿವಾಶ್ರಿತಂ ॥ 6 ॥
ಇದಂ ಕಾರ್ಯಮಿದಂ ನೇತಿ ನ ಮೋಕ್ಷೇಷೂಪದಿಶ್ಯತೇ ।
ಪಶ್ಯತಃ ಶೃಣ್ವತೋ ಬುದ್ಧಿರಾತ್ಮನೋ ಯೇಷು ಜಾಯತೇ ॥ 7 ॥
ಯಾವಂತ ಇಹ ಶಕ್ಯೇರಂಸ್ತಾವತೋಽಂಶಾನ್ಪ್ರಕಲ್ಪಯೇತ್ ।
ವ್ಯಕ್ತಾನವ್ಯಕ್ತರೂಪಾಂಶ್ಚ ಶತಶೋಽಥ ಸಹಸ್ರಶಃ ॥ 8 ॥
ಸರ್ವಾನ್ನಾನಾತ್ವ ಯುಕ್ತಾಂಶ್ಚ ಸರ್ವಾನ್ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಹೇತುಕಾನ್ ।
ಯತಃ ಪರಂ ನ ವಿದ್ಯೇತ ತತೋಽಭ್ಯಾಸೇ ಭವಿಷ್ಯತಿ ॥ 9 ॥
ವಾಸುದೇವ ಉವಾಛ
ತತಸ್ತು ತಸ್ಯಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯಾ ಮತಿಃ ಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞಸಂಕ್ಷಯೇ ।
ಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞಾದೇವ ಪರತಃ ಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞೋಽನ್ಯಃ ಪ್ರವರ್ತತೇ ॥ 10 ॥
ಅರ್ಜುನ ಉವಾಚ
ಕ್ವ ನು ಸಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೀ ಕೃಷ್ಣ ಕ್ವ ಚಾಸೌ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರ್ಷಭಃ ।
ಯಾಭ್ಯಾಂ ಸಿದ್ಧಿರಿಯಂ ಪ್ರಾಪ್ತಾ ತಾವುಭೌ ವದ ಮೇಽಚ್ಯುತ ॥ 11 ॥
ವಾಸುದೇವ ಉವಾಚ
ಮನೋ ಮೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ವಿದ್ಧಿ ಬುದ್ಧಿಂ ಮೇ ವಿದ್ಧಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೀಂ ।
ಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞ ಇತಿ ಯಶ್ಚೋಕ್ತಃ ಸೋಽಹಮೇವ ಧನಂಜಯ ॥ 12 ॥
ಇತಿ ಶ್ರೀಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕೇ ಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಚತುಸ್ತ್ರಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥
॥ ಇತಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗೀತಾ ಸಮಾಪ್ತಾ ॥
Also Read:
Brahmana Gita Skanda Purana Lyrics in Hindi | English | Bengali | Gujarati | Kannada | Malayalam | Oriya | Telugu | Tamil
