Rishabha Geetaa in Oriya:
॥ ଋଷଭଗୀତା ॥ (Mahabharata Shantiparva)
ଅଧ୍ୟାୟଃ ୧୨୪
ଯ୍
ଇମେ ଜନା ନରଶ୍ରେଷ୍ଠ ପ୍ରଶଂସନ୍ତି ସଦା ଭୁବି ।
ଧର୍ମସ୍ୟ ଶୀଲମେବାଦୌ ତତୋ ମେ ସଂଶୟୋ ମହାନ୍ ॥ ୧॥
ଯଦି ତଚ୍ଛକ୍ୟମସ୍ମାଭିର୍ଜ୍ଞାତୁଂ ଧର୍ମଭୃତାଂ ବର ।
ଶ୍ରୋତୁମିଚ୍ଛାମି ତତ୍ସର୍ୱଂ ଯଥୈତଦୁପଲଭ୍ୟତେ ॥ ୨॥
କଥଂ ନୁ ପ୍ରାପ୍ୟତେ ଶୀଲଂ ଶ୍ରୋତୁମିଚ୍ଛାମି ଭାରତ ।
କିଂ ଲକ୍ଷଣଂ ଚ ତତ୍ପ୍ରୋକ୍ତଂ ବ୍ରୂହି ମେ ବଦତାଂ ବର ॥ ୩॥
ଭ୍
ପୁରା ଦୁର୍ୟୋଧନେନେହ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରାୟ ମାନଦ ।
ଆଖ୍ୟାତଂ ତପ୍ୟମାନେନ ଶ୍ରିୟଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ୱା ତଥାଗତାମ୍ ॥ ୪॥
ଇନ୍ଦ୍ରପ୍ରସ୍ଥେ ମହାରାଜ ତବ ସ ଭ୍ରାତୃକସ୍ୟ ହ ।
ସଭାୟାଂ ଚାବହସନଂ ତତ୍ସର୍ୱଂ ଶୃଣୁ ଭାରତ ॥ ୫॥
ଭବତସ୍ତାଂ ସଭାଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ୱା ସମୃଦ୍ଧିଂ ଚାପ୍ୟନୁତ୍ତମାମ୍ ।
ଦୁର୍ୟୋଧନସ୍ତଦାସୀନଃ ସର୍ୱଂ ପିତ୍ରେ ନ୍ୟବେଦୟତ୍ ॥ ୬॥
ଶ୍ରୁତ୍ୱା ଚ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରୋଽପି ଦୁର୍ୟୋଧନ ବଚସ୍ତଦା ।
ଅବ୍ରବୀତ୍କର୍ଣ ସହିତଂ ଦୁର୍ୟୋଧନମିଦଂ ବଚଃ ॥ ୭॥
କିମର୍ଥଂ ତପ୍ୟସେ ପୁତ୍ର ଶ୍ରୋତୁମିଚ୍ଛାମି ତତ୍ତ୍ୱତଃ ।
ଶ୍ରୁତ୍ୱା ତ୍ୱାମନୁନେଷ୍ୟାମି ଯଦି ସମ୍ୟଗ୍ଭବିଷ୍ୟସି ॥ ୮॥
ଯଥା ତ୍ୱଂ ମହଦୈଶ୍ୱର୍ୟଂ ପ୍ରାପ୍ତଃ ପରପୁରଞ୍ଜୟ ।
କିଙ୍କରା ଭ୍ରାତରଃ ସର୍ୱେ ମିତ୍ରାଃ ସମ୍ବନ୍ଧିନସ୍ତଥା ॥ ୯॥
ଆଚ୍ଛାଦୟସି ପ୍ରାବାରାନଶ୍ନାସି ପିଶିତୌଦନମ୍ ।
ଆଜାନେୟା ବହନ୍ତି ତ୍ୱାଂ କସ୍ମାଚ୍ଛୋଚସି ପୁତ୍ରକ ॥ ୧୦॥
ଦ୍
ଦଶ ତାନି ସହସ୍ରାଣି ସ୍ନାତକାନାଂ ମହାତ୍ମନାମ୍ ।
ଭୁଞ୍ଜତେ ରୁକ୍ମପାତ୍ରୀଷୁ ଯୁଧିଷ୍ଠିର ନିବେଶନେ ॥ ୧୧॥
ଦୃଷ୍ଟ୍ୱା ଚ ତାଂ ସଭାଂ ଦିବ୍ୟାଂ ଦିବ୍ୟପୁଷ୍ପଫଲାନ୍ୱିତାମ୍ ।
ଅଶ୍ୱାଂସ୍ତିତ୍ତିର କଲ୍ମାଷାନ୍ରତ୍ନାନି ବିବିଧାନି ଚ ॥ ୧୨॥
ଦୃଷ୍ଟ୍ୱା ତାଂ ପାଣ୍ଡବେୟାନାମୃଦ୍ଧିମିନ୍ଦ୍ରୋପମାଂ ଶୁଭାମ୍ ।
ଅମିତ୍ରାଣାଂ ସୁମହତୀମନୁଶୋଚାମି ମାନଦ ॥ ୧୩॥
ଧ୍
ଯଦୀଚ୍ଛସି ଶ୍ରିୟଂ ତାତ ଯାଦୃଶୀଂ ତାଂ ଯୁଧିଷ୍ଠିରେ ।
ବିଶିଷ୍ଟାଂ ବା ନରବ୍ୟାଘ୍ର ଶୀଲବାନ୍ଭବ ପୁତ୍ରକ ॥ ୧୪॥
ଶୀଲେନ ହି ତ୍ରୟୋ ଲୋକାଃ ଶକ୍ୟା ଜେତୁଂ ନ ସଂଶୟଃ ।
ନ ହି କିଂ ଚିଦସାଧ୍ୟଂ ବୈ ଲୋକେ ଶୀଲବତାଂ ଭବେତ୍ ॥ ୧୫॥
ଏକରାତ୍ରେଣ ମାନ୍ଧାତା ତ୍ର୍ୟହେଣ ଜନମେଜୟଃ ।
ସପ୍ତରାତ୍ରେଣ ନାଭାଗଃ ପୃଥିବୀଂ ପ୍ରତିପେଦିବାନ୍ ॥ ୧୬॥
ଏତେ ହି ପାର୍ଥିବାଃ ସର୍ୱେ ଶୀଲବନ୍ତୋ ଦମାନ୍ୱିତାଃ ।
ଅତସ୍ତେଷାଂ ଗୁଣକ୍ରୀତା ବସୁଧା ସ୍ୱୟମାଗମତ୍ ॥ ୧୭॥
ଅତ୍ରାପ୍ୟୁଦାହରନ୍ତୀମମିତିହାସଂ ପୁରାତନମ୍ ।
ନାରଦେନ ପୁରା ପ୍ରୋକ୍ତଂ ଶୀଲମାଶ୍ରିତ୍ୟ ଭାରତ ॥ ୧୮॥
ପ୍ରହ୍ରାଦେନ ହୃତଂ ରାଜ୍ୟଂ ମହେନ୍ଦ୍ରସ୍ୟ ମହାତ୍ମନଃ ।
ଶୀଲମାଶ୍ରିତ୍ୟ ଦୈତ୍ୟେନ ତ୍ରୈଲୋକ୍ୟଂ ଚ ବଶୀକୃତମ୍ ॥ ୧୯॥
ତତୋ ବୃହସ୍ପତିଂ ଶକ୍ରଃ ପ୍ରାଞ୍ଜଲିଃ ସମୁପସ୍ଥିତଃ ।
ଉବାଚ ଚ ମହାପ୍ରାଜ୍ଞଃ ଶ୍ରେୟ ଇଚ୍ଛାମି ବେଦିତୁମ୍ ॥ ୨୦॥
ତତୋ ବୃହସ୍ପତିସ୍ତସ୍ମୈ ଜ୍ଞାନଂ ନୈଃଶ୍ରେୟସଂ ପରମ୍ ।
କଥୟାମାସ ଭଗବାନ୍ଦେବେନ୍ଦ୍ରାୟ କୁରୂଦ୍ୱହ ॥ ୨୧॥
ଏତାବଚ୍ଛ୍ରେୟ ଇତ୍ୟେବ ବୃହସ୍ପତିରଭାଷତ ।
ଇନ୍ଦ୍ରସ୍ତୁ ଭୂୟଃ ପପ୍ରଚ୍ଛ କ୍ୱ ବିଶେଷୋ ଭବେଦିତି ॥ ୨୨॥
ବ୍
ବିଶେଷୋଽସ୍ତି ମହାଂସ୍ତାତ ଭାର୍ଗବସ୍ୟ ମହାତ୍ମନଃ ।
ତତ୍ରାଗମୟ ଭଦ୍ରଂ ତେ ଭୂୟ ଏବ ପୁରନ୍ଦର ॥ ୨୩॥
ଧ୍
ଆତ୍ମନସ୍ତୁ ତତଃ ଶ୍ରେୟୋ ଭାର୍ଗବାତ୍ସୁମହାୟଶାଃ ।
ଜ୍ଞାନମାଗମୟତ୍ପ୍ରୀତ୍ୟା ପୁନଃ ସ ପରମଦ୍ୟୁତିଃ ॥ ୨୪॥
ତେନାପି ସମନୁଜ୍ଞାତୋ ଭାଗବେଣ ମହାତ୍ମନା ।
ଶ୍ରେୟୋଽସ୍ତୀତି ପୁନର୍ଭୂୟଃ ଶୁକ୍ରମାହ ଶତକ୍ରତୁଃ ॥ ୨୫॥
ଭାର୍ଗବସ୍ତ୍ୱାହ ଧର୍ମଜ୍ଞଃ ପ୍ରହ୍ରାଦସ୍ୟ ମହାତ୍ମନଃ ।
ଜ୍ଞାନମସ୍ତି ବିଶେଷେଣ ତତୋ ହୃଷ୍ଟଶ୍ ଚ ସୋଽଭବତ୍ ॥ ୨୬॥
ସ ତତୋ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ଭୂତ୍ୱା ପ୍ରହ୍ରାଦଂ ପାକଶାସନଃ ।
ସୃତ୍ୱା ପ୍ରୋବାଚ ମେଧାବୀ ଶ୍ରେୟ ଇଚ୍ଛାମି ବେଦିତୁମ୍ ॥ ୨୭॥
ପ୍ରହ୍ରାଦସ୍ତ୍ୱବ୍ରବୀଦ୍ୱିପ୍ରଂ କ୍ଷଣୋ ନାସ୍ତି ଦ୍ୱିଜର୍ଷଭ ।
ତ୍ରୈଲୋକ୍ୟରାଜ୍ୟେ ସକ୍ତସ୍ୟ ତତୋ ନୋପଦିଶାମି ତେ ॥ ୨୮॥
ବ୍ରାହ୍ମଣସ୍ତ୍ୱବ୍ରବୀଦ୍ୱାକ୍ୟଂ କସ୍ମିନ୍କାଲେ କ୍ଷଣୋ ଭବେତ୍ ।
ତତୋପଦିଷ୍ଟମିଚ୍ଛାମି ଯଦ୍ୟତ୍କାର୍ୟାନ୍ତରଂ ଭବେତ୍ ॥ ୨୯॥
ତତଃ ପ୍ରୀତୋଽଭବଦ୍ରାଜା ପ୍ରହ୍ରାଦୋ ବ୍ରହ୍ମବାଦିନେ ।
ତଥେତ୍ୟୁକ୍ତ୍ୱା ଶୁଭେ କାଲେ ଜ୍ଞାନତତ୍ତ୍ୱଂ ଦଦୌ ତଦା ॥ ୩୦॥
ବ୍ରାହ୍ମଣୋଽପି ଯଥାନ୍ୟାୟଂ ଗୁରୁବୃତ୍ତିମନୁତ୍ତମାମ୍ ।
ଚକାର ସର୍ୱଭାବେନ ଯଦ୍ୱତ୍ସ ମନସେଚ୍ଛତି ॥ ୩୧॥
ପୃଷ୍ଠଶ୍ଚ ତେନ ବହୁଶଃ ପ୍ରାପ୍ତଂ କଥମରିନ୍ଦମ ।
ତ୍ରୈଲୋକ୍ୟରାଜ୍ୟଂ ଧର୍ମଜ୍ଞ କାରଣଂ ତଦ୍ବ୍ରବୀହି ମେ ॥ ୩୨॥
ପ୍
ନାସୂୟାମି ଦ୍ୱିଜଶ୍ରେଷ୍ଠ ରାଜାସ୍ମୀତି କଦା ଚନ ।
କବ୍ୟାନି ବଦତାଂ ତାତ ସଂୟଚ୍ଛାମି ବହାମି ଚ ॥ ୩୩॥
ତେ ବିସ୍ରବ୍ଧାଃ ପ୍ରଭାଷନ୍ତେ ସଂୟଚ୍ଛନ୍ତି ଚ ମାଂ ସଦା ।
ତେ ମା କବ୍ୟ ପଦେ ସକ୍ତଂ ଶୁଶ୍ରୂଷୁମନସୂୟକମ୍ ॥ ୩୪॥
ଧର୍ମାତ୍ମାନଂ ଜିତକ୍ରୋଧଂ ସଂୟତଂ ସଂୟତେନ୍ଦ୍ରିୟମ୍ ।
ସମାଚିନ୍ୱନ୍ତି ଶାସ୍ତାରଃ କ୍ଷୌଦ୍ରଂ ମଧ୍ୱିବ ମକ୍ଷିକାଃ ॥ ୩୫॥
ସୋଽହଂ ବାଗଗ୍ରପିଷ୍ଟାନାଂ ରସାନାମବଲେହିତା ।
ସ୍ୱଜାତ୍ୟାନଧିତିଷ୍ଠାମି ନକ୍ଷତ୍ରାଣୀବ ଚନ୍ଦ୍ରମାଃ ॥ ୩୬॥
ଏତତ୍ପୃଥିବ୍ୟାମମୃତମେତଚ୍ଚକ୍ଷୁରନୁତ୍ତମମ୍ ।
ଯଦ୍ବ୍ରାହ୍ମଣ ମୁଖେ କବ୍ୟମେତଚ୍ଛ୍ରୁତ୍ୱା ପ୍ରବର୍ତତେ ॥ ୩୭॥
ଧ୍
ଏତାବଚ୍ଛ୍ରେୟ ଇତ୍ୟାହ ପ୍ରହ୍ରାଦୋ ବ୍ରହ୍ମବାଦିନମ୍ ।
ଶୁଶ୍ରୂଷିତସ୍ତେନ ତଦା ଦୈତ୍ୟେନ୍ଦ୍ରୋ ବାକ୍ୟମବ୍ରବୀତ୍ ॥ ୩୮॥
ଯଥାବଦ୍ଗୁରୁବୃତ୍ତ୍ୟା ତେ ପ୍ରୀତୋଽସ୍ମି ଦ୍ୱିଜସତ୍ତମ ।
ବରଂ ବୃଣୀଷ୍ୱ ଭଦ୍ରଂ ତେ ପ୍ରଦାତାସ୍ମି ନ ସଂଶୟଃ ॥ ୩୯॥
କୃତମିତ୍ୟେବ ଦୈତ୍ୟେନ୍ଦ୍ରମୁବାଚ ସ ଚ ବୈ ଦ୍ୱିଜଃ ।
ପ୍ରହ୍ରାଦସ୍ତ୍ୱବ୍ରବୀତ୍ପ୍ରୀତୋ ଗୃହ୍ୟତାଂ ବର ଇତ୍ୟୁତ ॥ ୪୦॥
ବ୍ର୍
ଯଦି ରାଜନ୍ପ୍ରସନ୍ନସ୍ତ୍ୱଂ ମମ ଚେଚ୍ଛସି ଚେଦ୍ଧିତମ୍ ।
ଭବତଃ ଶୀଲମିଚ୍ଛାମି ପ୍ରାପ୍ତୁମେଷ ବରୋ ମମ ॥ ୪୧॥
ଧ୍
ତତଃ ପ୍ରୀତଶ୍ଚ ଦୈତ୍ୟେନ୍ଦ୍ରୋ ଭୟଂ ଚାସ୍ୟାଭବନ୍ମହତ୍ ।
ବରେ ପ୍ରଦିଷ୍ଟେ ବିପ୍ରେଣ ନାଲ୍ପତେଜାୟମିତ୍ୟୁତ ॥ ୪୨॥
ଏବମସ୍ତ୍ୱିତି ତଂ ପ୍ରାହ ପ୍ରହ୍ରାଦୋ ବିସ୍ମିତସ୍ତଦା ।
ଉପାକୃତ୍ୟ ତୁ ବିପ୍ରାୟ ବରଂ ଦୁଃଖାନ୍ୱିତୋଽଭବତ୍ ॥ ୪୩॥
ଦତ୍ତେ ବରେ ଗତେ ବିପ୍ରେ ଚିନ୍ତାସୀନ୍ମହତୀ ତତଃ ।
ପ୍ରହ୍ରାଦସ୍ୟ ମହାରାଜ ନିଶ୍ଚୟଂ ନ ଚ ଜଗ୍ମିବାନ୍ ॥ ୪୪॥
ତସ୍ୟ ଚିନ୍ତୟତସ୍ତାତ ଛାୟା ଭୂତଂ ମହାଦ୍ୟୁତେ ।
ତେଜୋ ବିଗ୍ରହବତ୍ତାତ ଶରୀରମଜହାତ୍ତଦା ॥ ୪୫॥
ତମପୃଚ୍ଛନ୍ମହାକାୟଂ ପ୍ରହ୍ରାଦଃ କୋ ଭବାନିତି ।
ପ୍ରତ୍ୟାହ ନନୁ ଶୀଲୋଽସ୍ମି ତ୍ୟକ୍ତୋ ଗଚ୍ଛାମ୍ୟହଂ ତ୍ୱୟା ॥ ୪୬॥
ତସ୍ମିନ୍ଦ୍ୱିଜ ବରେ ରାଜନ୍ୱତ୍ସ୍ୟାମ୍ୟହମନିନ୍ଦିତମ୍ ।
ଯୋଽସୌ ଶିଷ୍ୟତ୍ୱମାଗମ୍ୟ ତ୍ୱୟି ନିତ୍ୟଂ ସମାହିତଃ ।
ଇତ୍ୟୁକ୍ତ୍ୱାନ୍ତର୍ହିତଂ ତଦ୍ୱୈ ଶକ୍ରଂ ଚାନ୍ୱବିଶତ୍ପ୍ରଭୋ ॥ ୪୭॥
ତସ୍ମିଂସ୍ତେଜସି ଯାତେ ତୁ ତାଦୃଗ୍ରୂପସ୍ତତୋଽପରଃ ।
ଶରୀରାନ୍ନିଃସୃତସ୍ତସ୍ୟ କୋ ଭବାନିତି ଚାବ୍ରବୀତ୍ ॥ ୪୮॥
ଧର୍ମଂ ପ୍ରହ୍ରାଦ ମାଂ ବିଦ୍ଧି ଯତ୍ରାସୌ ଦ୍ୱିଜସତ୍ତମଃ ।
ତତ୍ର ଯାସ୍ୟାମି ଦୈତ୍ୟେନ୍ଦ୍ର ଯତଃ ଶୀଲଂ ତତୋ ହ୍ୟହମ୍ ॥ ୪୯॥
ତତୋଽପରୋ ମହାରାଜ ପ୍ରଜ୍ୱଜନ୍ନିବ ତେଜସା ।
ଶରୀରାନ୍ନିଃସୃତସ୍ତସ୍ୟ ପ୍ରହ୍ରାଦସ୍ୟ ମହାତ୍ମନଃ ॥ ୫୦॥
କୋ ଭବାନିତି ପୃଷ୍ଟଶ୍ଚ ତମାହ ସ ମହାଦ୍ୟୁତିଃ ।
ସତ୍ୟମସ୍ମ୍ୟସୁରେନ୍ଦ୍ରାଗ୍ର୍ୟ ଯାସ୍ୟେଽହଂ ଧର୍ମମନ୍ୱିହ ॥ ୫୧॥
ତସ୍ମିନ୍ନନୁଗତେ ଧର୍ମଂ ପୁରୁଷେ ପୁରୁଷୋଽପରଃ ।
ନିଶ୍ଚକ୍ରାମ ତତସ୍ତସ୍ମାତ୍ପୃଷ୍ଠଶ୍ଚାହ ମହାତ୍ମନା ।
ବୃତ୍ତଂ ପ୍ରହ୍ରାଦ ମାଂ ବିଦ୍ଧି ଯତଃ ସତ୍ୟଂ ତତୋ ହ୍ୟହମ୍ ॥ ୫୨॥
ତସ୍ମିନ୍ଗତେ ମହାଶ୍ୱେତଃ ଶରୀରାତ୍ତସ୍ୟ ନିର୍ୟଯୌ ।
ପୃଷ୍ଟଶ୍ଚାହ ବଲଂ ବିଦ୍ଧି ଯତୋ ବୃତ୍ତମହଂ ତତଃ ।
ଇତ୍ୟୁକ୍ତ୍ୱା ଚ ଯୟୌ ତତ୍ର ଯତୋ ବୃତ୍ତଂ ନରାଧିପ ॥ ୫୩॥
ତତଃ ପ୍ରଭାମୟୀ ଦେବୀ ଶରୀରାତ୍ତସ୍ୟ ନିର୍ୟଯୌ ।
ତାମପୃଚ୍ଛତ୍ସ ଦୈତ୍ୟେନ୍ଦ୍ରଃ ସା ଶ୍ରୀରିତ୍ୟେବମବ୍ରବୀତ୍ ॥ ୫୪॥
ଉଷିତାସ୍ମି ସୁଖଂ ବୀର ତ୍ୱୟି ସତ୍ୟପରାକ୍ରମେ ।
ତ୍ୱୟା ତ୍ୟକ୍ତା ଗମିଷ୍ୟାମି ବଲଂ ଯତ୍ର ତତୋ ହ୍ୟହମ୍ ॥ ୫୫॥
ତତୋ ଭୟଂ ପ୍ରାଦୁରାସୀତ୍ପ୍ରହ୍ରାଦସ୍ୟ ମହାତ୍ମନଃ ।
ଅପୃଚ୍ଛତ ଚ ତାଂ ଭୂୟଃ କ୍ୱ ଯାସି କମଲାଲୟେ ॥ ୫୬॥
ତ୍ୱଂ ହି ସତ୍ୟବ୍ରତା ଦେବୀ ଲୋକସ୍ୟ ପରମେଶ୍ୱରୀ ।
କଶ୍ଚାସୌ ବ୍ରାହ୍ମଣଶ୍ରେଷ୍ଠସ୍ତତ୍ତ୍ୱମିଚ୍ଛାମି ବେଦିତୁମ୍ ॥ ୫୭॥
ଜ଼୍ରୀ
ସ ଶକ୍ରୋ ବ୍ରହ୍ମ ଚାରୀ ଚ ଯସ୍ତ୍ୱୟା ଚୋପଶିକ୍ଷିତଃ ।
ତ୍ରୈଲୋକ୍ୟେ ତେ ଯଦୈଶ୍ୱର୍ୟଂ ତତ୍ତେନାପହୃତଂ ପ୍ରଭୋ ॥ ୫୮॥
ଶୀଲେନ ହି ତ୍ୱୟା ଲୋକାଃ ସର୍ୱେ ଧର୍ମଜ୍ଞ ନିର୍ଜିତାଃ ।
ତଦ୍ୱିଜ୍ଞାୟ ମହେନ୍ଦ୍ରେଣ ତବ ଶୀଲଂ ହୃତଂ ପ୍ରଭୋ ॥ ୫୯॥
ଧର୍ମଃ ସତ୍ୟଂ ତଥା ବୃତ୍ତଂ ବଲଂ ଚୈବ ତଥା ହ୍ୟହମ୍ ।
ଶୀଲମୂଲା ମହାପ୍ରାଜ୍ଞ ସଦା ନାସ୍ତ୍ୟତ୍ର ସଂଶୟଃ ॥ ୬୦॥
ଭ୍
ଏବମୁକ୍ତ୍ୱା ଗତା ତୁ ଶ୍ରୀସ୍ତେ ଚ ସର୍ୱେ ଯୁଧିଷ୍ଠିର ।
ଦୁର୍ୟୋଧନସ୍ତୁ ପିତରଂ ଭୂୟ ଏବାବ୍ରବୀଦିଦମ୍ ॥ ୬୧॥
ଶୀଲସ୍ୟ ତତ୍ତ୍ୱମିଚ୍ଛାମି ବେତ୍ତୁଂ କୌରବନନ୍ଦନ ।
ପ୍ରାପ୍ୟତେ ଚ ଯଥା ଶୀଲଂ ତମୁପାୟଂ ବଦସ୍ୱ ମେ ॥ ୬୨॥
ଧ୍
ସୋପାୟଂ ପୂର୍ୱମୁଦ୍ଦିଷ୍ଟଂ ପ୍ରହ୍ରାଦେନ ମହାତ୍ମନା ।
ସଙ୍କ୍ଷେପତସ୍ତୁ ଶୀଲସ୍ୟ ଶୃଣୁ ପ୍ରାପ୍ତିଂ ନରାଧିପ ॥ ୬୩॥
ଅଦ୍ରୋହଃ ସର୍ୱଭୂତେଷୁ କର୍ମଣା ମନସା ଗିରା ।
ଅନୁଗ୍ରହଶ୍ଚ ଦାନଂ ଚ ଶୀଲମେତତ୍ପ୍ରଶସ୍ୟତେ ॥ ୬୪॥
ଯଦନ୍ୟେଷାଂ ହିତଂ ନ ସ୍ୟାଦାତ୍ମନଃ କର୍ମ ପୌରୁଷମ୍ ।
ଅପତ୍ରପେତ ବା ଯେନ ନ ତତ୍କୁର୍ୟାତ୍କଥଂ ଚନ ॥ ୬୫॥
ତତ୍ତୁ କର୍ମ ତଥା କୁର୍ୟାଦ୍ୟେନ ଶ୍ଲାଘେତ ସଂସଦି ।
ଏତଚ୍ଛୀଲଂ ସମାସେନ କଥିତଂ କୁରୁସତ୍ତମ ॥ ୬୬॥
ଯଦ୍ୟପ୍ୟଶୀଲା ନୃପତେ ପ୍ରାପ୍ନୁବନ୍ତି କ୍ୱ ଚିଚ୍ଛ୍ରିୟମ୍ ।
ନ ଭୁଞ୍ଜତେ ଚିରଂ ତାତ ସ ମୂଲାଶ୍ ଚ ପତନ୍ତି ତେ ॥ ୬୭॥
ଏତଦ୍ୱିଦିତ୍ୱା ତତ୍ତ୍ୱେନ ଶୀଲବାନ୍ଭବ ପୁତ୍ରକ ।
ଯଦୀଚ୍ଛସି ଶ୍ରିୟଂ ତାତ ସୁବିଶିଷ୍ଟାଂ ଯୁଧିଷ୍ଠିରାତ୍ ॥ ୬୮॥
ଭ୍
ଏତତ୍କଥିତବାନ୍ପୁତ୍ରେ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରୋ ନରାଧିପ ।
ଏତତ୍କୁରୁଷ୍ୱ କୌନ୍ତେୟ ତତଃ ପ୍ରାପ୍ସ୍ୟସି ତତ୍ଫଲମ୍ ॥ ୬୯॥
ଅଧ୍ୟାୟଃ ୧୨୫
ଯ୍
ଶୀଲଂ ପ୍ରଧାନଂ ପୁରୁଷେ କଥିତଂ ତେ ପିତାମହ ।
କଥମାଶା ସମୁତ୍ପନ୍ନା ଯା ଚ ସା ତଦ୍ୱଦସ୍ୱ ମେ ॥ ୧॥
ସଂଶୟୋ ମେ ମହାନେଷ ସମୁତ୍ପନ୍ନଃ ପିତାମହ ।
ଛେତ୍ତା ଚ ତସ୍ୟ ନାନ୍ୟୋଽସ୍ତି ତ୍ୱତ୍ତଃ ପରପୁରଞ୍ଜୟ ॥ ୨॥
ପିତାମହାଶା ମହତୀ ମମାସୀଦ୍ଧି ସୁୟୋଧନେ ।
ପ୍ରାପ୍ତେ ଯୁଦ୍ଧେ ତୁ ଯଦ୍ୟୁକ୍ତଂ ତତ୍କର୍ତାୟମିତି ପ୍ରଭୋ ॥ ୩॥
ସର୍ୱସ୍ୟାଶା ସୁମହତୀ ପୁରୁଷସ୍ୟୋପଜାୟତେ ।
ତସ୍ୟାଂ ବିହନ୍ୟମାନାୟାଂ ଦୁଃଖୋ ମୃତ୍ୟୁରସଂଶୟମ୍ ॥ ୪॥
ସୋଽହଂ ହତାଶୋ ଦୁର୍ବୁଦ୍ଧିଃ କୃତସ୍ତେନ ଦୁରାତ୍ମନା ।
ଧାର୍ତରାଷ୍ଟ୍ରେଣ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ପଶ୍ୟ ମନ୍ଦାତ୍ମତାଂ ମମ ॥ ୫॥
ଆଶାଂ ମହତ୍ତରାଂ ମନ୍ୟେ ପର୍ୱତାଦପି ସ ଦ୍ରୁମାତ୍ ।
ଆକାଶାଦପି ବା ରାଜନ୍ନପ୍ରମେୟୈବ ବା ପୁନଃ ॥ ୬॥
ଏଷା ଚୈବ କୁରୁଶ୍ରେଷ୍ଠ ଦୁର୍ୱିଚିନ୍ତ୍ୟା ସୁଦୁର୍ଲଭା ।
ଦୁର୍ଲଭତ୍ୱାଚ୍ଚ ପଶ୍ୟାମି କିମନ୍ୟଦ୍ଦୁର୍ଲଭଂ ତତଃ ॥ ୭॥
ଭ୍
ଅତ୍ର ତେ ବର୍ତୟିଷ୍ୟାମି ଯୁଧିଷ୍ଠିର ନିବୋଧ ତତ୍ ।
ଇତିହାସଂ ସୁମିତ୍ରସ୍ୟ ନିର୍ୱୃତ୍ତମୃଷଭସ୍ୟ ଚ ॥ ୮॥
ସୁମିତ୍ରୋ ନାମ ରାଜର୍ଷିର୍ହୈହୟୋ ମୃଗୟାଂ ଗତଃ ।
ସସାର ସ ମୃଗଂ ବିଦ୍ଧ୍ୱା ବାଣେନ ନତପର୍ୱଣା ॥ ୯॥
ସ ମୃଗୋ ବାଣମାଦାୟ ଯୟାବମିତବିକ୍ରମଃ ।
ସ ଚ ରାଜା ବଲୀ ତୂର୍ଣଂ ସସାର ମୃଗମନ୍ତିକାତ୍ ॥ ୧୦॥
ତତୋ ନିମ୍ନଂ ସ୍ଥଲଂ ଚୈବ ସ ମୃଗୋଽଦ୍ରବଦାଶୁଗଃ ।
ମୁହୂର୍ତମେବ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ସମେନ ସ ପଥାଗମତ୍ ॥ ୧୧॥
ତତଃ ସ ରାଜା ତାରୁଣ୍ୟାଦୌରସେନ ବଲେନ ଚ ।
ସସାର ବାଣାସନଭୃତ୍ସଖଡ୍ଗୋ ହଂସବତ୍ତଦା ॥ ୧୨॥
ତୀର୍ତ୍ୱା ନଦାନ୍ନଦୀଂଶ୍ଚୈବ ପଲ୍ୱଲାନି ବନାନି ଚ ।
ଅତିକ୍ରମ୍ୟାଭ୍ୟତିକ୍ରମ୍ୟ ସସାରୈବ ବନେଚରନ୍ ॥ ୧୩॥
ସ ତୁ କାମାନ୍ମୃଗୋ ରାଜନ୍ନାସାଦ୍ୟାସାଦ୍ୟ ତଂ ନୃପମ୍ ।
ପୁନରଭ୍ୟେତି ଜବନୋ ଜବେନ ମହତା ତତଃ ॥ ୧୪॥
ସ ତସ୍ୟ ବାଣୈର୍ବହୁଭିଃ ସମଭ୍ୟସ୍ତୋ ବନେଚରଃ ।
ପ୍ରକ୍ରୀଡନ୍ନିବ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ପୁନରଭ୍ୟେତି ଚାନ୍ତିକମ୍ ॥ ୧୫॥
ପୁନଶ୍ଚ ଜବମାସ୍ଥାୟ ଜବନୋ ମୃଗୟୂଥପଃ ।
ଅତୀତ୍ୟାତୀତ୍ୟ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ପୁନରଭ୍ୟେତି ଚାନ୍ତିକମ୍ ॥ ୧୬॥
ତସ୍ୟ ମର୍ମଚ୍ଛିଦଂ ଘୋରଂ ସୁମିତ୍ରୋଽମିତ୍ରକର୍ଶନଃ ।
ସମାଦାୟ ଶରଶ୍ରେଷ୍ଠଂ କାର୍ମୁକାନ୍ନିରବାସୃଜତ୍ ॥ ୧୭॥
ତତୋ ଗବ୍ୟୂତି ମାତ୍ରେଣ ମୃଗୟୂଥପ ଯୂଥପଃ ।
ତସ୍ୟ ବାନ ପଥଂ ତ୍ୟକ୍ତ୍ୱା ତସ୍ଥିବାନ୍ପ୍ରହସନ୍ନିବ ॥ ୧୮॥
ତସ୍ମିନ୍ନିପତିତେ ବାଣେ ଭୂମୌ ପ୍ରଜଲିତେ ତତଃ ।
ପ୍ରବିବେଶ ମହାରଣ୍ୟଂ ମୃଗୋ ରାଜାପ୍ୟଥାଦ୍ରବତ୍ ॥ ୧୯॥
ପ୍ରବିଶ୍ୟ ତୁ ମହାରଣ୍ୟଂ ତାପସାନାମଥାଶ୍ରମମ୍ ।
ଆସସାଦ ତତୋ ରାଜା ଶ୍ରାନ୍ତଶ୍ଚୋପାବିଶତ୍ପୁନଃ ॥ ୨୦॥
ତଂ କାର୍ମୁକଧରଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ୱା ଶ୍ରମାର୍ତଂ କ୍ଷୁଧିତଂ ତଦା ।
ସମେତ୍ୟ ଋଷୟସ୍ତସ୍ମିନ୍ପୂଜାଂ ଚକ୍ରୁର୍ୟଥାବିଧି ॥ ୨୧॥
ଋଷୟୋ ରାଜଶାର୍ଦୂଲମପୃଚ୍ଛନ୍ସ୍ୱଂ ପ୍ରୟୋଜନମ୍ ।
କେନ ଭଦ୍ର ମୁଖାର୍ଥେନ ସମ୍ପ୍ରାପ୍ତୋଽସି ତପୋବନମ୍ ॥ ୨୨॥
ପଦାତିର୍ବଦ୍ଧନିସ୍ତ୍ରିଂଶୋ ଧନ୍ୱୀ ବାଣୀ ନରେଶ୍ୱର ।
ଏତଦିଚ୍ଛାମ ବିଜ୍ଞାତୁଂ କୁତଃ ପ୍ରାପ୍ତୋଽସି ମାନଦ ।
କସ୍ମିନ୍କୁଲେ ହି ଜାତସ୍ତ୍ୱଂ କିଂନାମାସି ବ୍ରବୀହି ନଃ ॥ ୨୩॥
ତତଃ ସ ରାଜା ସର୍ୱେଭ୍ୟୋ ଦ୍ୱିଜେଭ୍ୟଃ ପୁରୁଷର୍ଷଭ ।
ଆଚଖ୍ୟୌ ତଦ୍ୟଥାନ୍ୟାୟଂ ପରିଚର୍ୟାଂ ଚ ଭାରତ ॥ ୨୪॥
ହୈହୟାନାଂ କୁଲେ ଜାତଃ ସୁମିତ୍ରୋ ମିତ୍ରନନ୍ଦନଃ ।
ଚରାମି ମୃଗୟୂଥାନି ନିଘ୍ନନ୍ବାଣୈଃ ସହସ୍ରଶଃ ।
ବଲେନ ମହତା ଗୁପ୍ତଃ ସାମାତ୍ୟଃ ସାବରୋଧନଃ ॥ ୨୫॥
ମୃଗସ୍ତୁ ବିଦ୍ଧୋ ବାଣେନ ମୟା ସରତି ଶଲ୍ୟବାନ୍ ।
ତଂ ଦ୍ରବନ୍ତମନୁ ପ୍ରାପ୍ତୋ ବନମେତଦ୍ୟଦୃଚ୍ଛୟା ।
ଭବତ୍ସକାଶେ ନଷ୍ଟଶ୍ରୀର୍ହତାଶଃ ଶ୍ରମକର୍ଶିତଃ ॥ ୨୬॥
କିଂ ନୁ ଦୁଃଖମତୋଽନ୍ୟଦ୍ୱୈ ଯଦହଂ ଶ୍ରମକର୍ଶିତଃ ।
ଭବତାମାଶ୍ରମଂ ପ୍ରାପ୍ତୋ ହତାଶୋ ନଷ୍ଟଲକ୍ଷଣଃ ॥ ୨୭॥
ନ ରାଜ୍ୟଲକ୍ଷଣତ୍ୟାଗୋ ନ ପୁରସ୍ୟ ତପୋଧନାଃ ।
ଦୁଃଖଂ କରୋତି ତତ୍ତୀବ୍ରଂ ଯଥାଶା ବିହତା ମମ ॥ ୨୮॥
ହିମବାନ୍ୱା ମହାଶୈଲଃ ସମୁଦ୍ରୋ ବା ମହୋଦଧିଃ ।
ମହତ୍ତ୍ୱାନ୍ନାନ୍ୱପଦ୍ୟେତାଂ ରୋଦସ୍ୟୋରନ୍ତରଂ ଯଥା ।
ଆଶାୟାସ୍ତପସି ଶ୍ରେଷ୍ଠାସ୍ତଥା ନାନ୍ତମହଂ ଗତଃ ॥ ୨୯॥
ଭବତାଂ ବିଦିତଂ ସର୍ୱଂ ସର୍ୱଜ୍ଞା ହି ତପୋଧନାଃ ।
ଭବନ୍ତଃ ସୁମହାଭାଗାସ୍ତସ୍ମାତ୍ପ୍ରକ୍ଷ୍ୟାମି ସଂଶୟମ୍ ॥ ୩୦॥
ଆଶାବାନ୍ପୁରୁଷୋ ଯଃ ସ୍ୟାଦନ୍ତରିକ୍ଷମଥାପି ବା ।
କିଂ ନୁ ଜ୍ୟାୟସ୍ତରଂ ଲୋକେ ମହତ୍ତ୍ୱାତ୍ପ୍ରତିଭାତି ବଃ ।
ଏତଦିଚ୍ଛାମି ତତ୍ତ୍ୱେନ ଶ୍ରୋତୁଂ କିମିହ ଦୁର୍ଲଭମ୍ ॥ ୩୧॥
ଯଦି ଗୁହ୍ୟଂ ତପୋନିତ୍ୟା ନ ବୋ ବ୍ରୂତେହ ମାଚିରମ୍ ।
ନ ହି ଗୁହ୍ୟମତଃ ଶ୍ରୋତୁମିଚ୍ଛାମି ଦ୍ୱିଜପୁଙ୍ଗବାଃ ॥ ୩୨॥
ଭବତ୍ତପୋ ବିଘାତୋ ବା ଯେନ ସ୍ୟାଦ୍ୱିରମେ ତତଃ ।
ଯଦି ବାସ୍ତି କଥା ଯୋଗୋ ଯୋଽୟଂ ପ୍ରଶ୍ନୋ ମୟେରିତଃ ॥ ୩୩॥
ଏତତ୍କାରଣସାମଗ୍ର୍ୟଂ ଶ୍ରୋତୁମିଚ୍ଛାମି ତତ୍ତ୍ୱତଃ ।
ଭବନ୍ତୋ ହି ତପୋନିତ୍ୟା ବ୍ରୂୟୁରେତତ୍ସମାହିତାଃ ॥ ୩୪॥
ଅଧ୍ୟାୟଃ ୧୨୬
ଭ୍
ତତସ୍ତେଷାଂ ସମସ୍ତାନାମୃଷୀଣାମୃଷିସତ୍ତମଃ ।
ଋଷଭୋ ନାମ ବିପ୍ରର୍ଷିଃ ସ୍ମୟନ୍ନିବ ତତୋଽବ୍ରବୀତ୍ ॥ ୧॥
ପୁରାହଂ ରାଜଶାର୍ଦୂଲ ତୀର୍ଥାନ୍ୟନୁଚରନ୍ପ୍ରଭୋ ।
ସମାସାଦିତବାନ୍ଦିବ୍ୟଂ ନରନାରାୟଣାଶ୍ରମମ୍ ॥ ୨॥
ଯତ୍ର ସା ବଦରୀ ରମ୍ୟା ହ୍ରଦୋ ବୈହାୟସସ୍ତଥା ।
ଯତ୍ର ଚାଶ୍ୱଶିରା ରାଜନ୍ୱେଦାନ୍ପଠତି ଶାଶ୍ୱତାନ୍ ॥ ୩॥
ତସ୍ମିନ୍ସରସି କୃତ୍ୱାହଂ ବିଧିବତ୍ତର୍ପଣଂ ପୁରା ।
ପିତୄଣାଂ ଦେବତାନାଂ ଚ ତତୋଽଽଶ୍ରମମିୟାଂ ତଦା ॥ ୪॥
ରେମାତେ ଯତ୍ର ତୌ ନିତ୍ୟଂ ନରନାରାୟଣାବୃଷୀ ।
ଅଦୂରାଦାଶ୍ରମଂ କଂ ଚିଦ୍ୱାସାର୍ଥମଗମଂ ତତଃ ॥ ୫॥
ତତଶ୍ଚୀରାଜିନଧରଂ କୃଶମୁଚ୍ଚମତୀବ ଚ ।
ଅଦ୍ରାକ୍ଷମୃଷିମାୟାନ୍ତଂ ତନୁଂ ନାମ ତପୋ ନିଧିମ୍ ॥ ୬॥
ଅନ୍ୟୈର୍ନରୈର୍ମହାବାହୋ ବପୁଷାଷ୍ଟ ଗୁଣାନ୍ୱିତମ୍ ।
କୃଶତା ଚାପି ରାଜର୍ଷେ ନ ଦୃଷ୍ଟା ତାଦୃଶୀ କ୍ୱ ଚିତ୍ ॥ ୭॥
ଶରୀରମପି ରାଜେନ୍ଦ୍ର ତସ୍ୟ କାନିଷ୍ଠିକା ସମମ୍ ।
ଗ୍ରୀବା ବାହୂ ତଥା ପାଦୌ କେଶାଶ୍ଚାଦ୍ଭୁତଦର୍ଶନାଃ ॥ ୮॥
ଶିରଃ କାୟାନୁରୂପଂ ଚ କର୍ଣୌ ନେତେ ତଥୈବ ଚ ।
ତସ୍ୟ ବାକ୍ଚୈବ ଚେଷ୍ଟା ଚ ସାମାନ୍ୟେ ରାଜସତ୍ତମ ॥ ୯॥
ଦୃଷ୍ଟ୍ୱାହଂ ତଂ କୃଶଂ ବିପ୍ରଂ ଭୀତଃ ପରମଦୁର୍ମନାଃ ।
ପାଦୌ ତସ୍ୟାଭିବାଦ୍ୟାଥ ସ୍ଥିତଃ ପ୍ରାଞ୍ଜଲିରଗ୍ରତଃ ॥ ୧୦॥
ନିବେଦ୍ୟ ନାମଗୋତ୍ରଂ ଚ ପିତରଂ ଚ ନରର୍ଷଭ ।
ପ୍ରଦିଷ୍ଟେ ଚାସନେ ତେନ ଶନୈରହମୁପାବିଶମ୍ ॥ ୧୧॥
ତତଃ ସ କଥୟାମାସ କଥା ଧର୍ମାର୍ଥସଂହିତାଃ ।
ଋଷିମଧ୍ୟେ ମହାରାଜ ତତ୍ର ଧର୍ମଭୃତାଂ ବରଃ ॥ ୧୨॥
ତସ୍ମିଂସ୍ତୁ କଥୟତ୍ୟେବ ରାଜା ରାଜୀବଲୋଚନଃ ।
ଉପାୟାଜ୍ଜବନୈରଶ୍ୱୈଃ ସବଲଃ ସାବରୋଧନଃ ॥ ୧୩॥
ସ୍ମରନ୍ପୁତ୍ରମରଣ୍ୟେ ବୈ ନଷ୍ଟଂ ପରମଦୁର୍ମନାଃ ।
ଭୂରିଦ୍ୟୁମ୍ନ ପିତା ଧୀମାନ୍ରଘୁଶ୍ରେଷ୍ଠୋ ମହାୟଶାଃ ॥ ୧୪॥
ଇହ ଦ୍ରକ୍ଷ୍ୟାମି ତଂ ପୁତ୍ରଂ ଦ୍ରକ୍ଷ୍ୟାମୀହେତି ପାର୍ଥିବଃ ।
ଏବମାଶାକୃତୋ ରାଜଂଶ୍ଚରନ୍ୱନମିଦଂ ପୁରା ॥ ୧୫॥
ଦୁର୍ଲଭଃ ସ ମୟା ଦ୍ରଷ୍ଟୁଂ ନୂନଂ ପରମଧାର୍ମିକଃ ।
ଏକଃ ପୁତ୍ରୋ ମହାରଣ୍ୟେ ନଷ୍ଟ ଇତ୍ୟସକୃତ୍ତଦା ॥ ୧୬॥
ଦୁର୍ଲଭଃ ସ ମୟା ଦ୍ରଷ୍ଟୁମାଶା ଚ ମହତୀ ମମ ।
ତୟା ପରୀତଗାତ୍ରୋଽହଂ ମୁମୂର୍ଷୁର୍ନାତ୍ର ସଂଶୟଃ ॥ ୧୭॥
ଏତଚ୍ଛ୍ରୁତ୍ୱା ସ ଭଗବାଂସ୍ତନୁର୍ମୁନିବରୋତ୍ତମଃ ।
ଅବାକ୍ଷିରା ଧ୍ୟାନପରୋ ମୁହୂର୍ତମିବ ତସ୍ଥିବାନ୍ ॥ ୧୮॥
ତମନୁଧ୍ୟାନ୍ତମାଲକ୍ଷ୍ୟ ରାଜା ପରମଦୁର୍ମନାଃ ।
ଉବାଚ ବାକ୍ୟଂ ଦୀନାତ୍ମା ମନ୍ଦଂ ମନ୍ଦମିବାସକୃତ୍ ॥ ୧୯॥
ଦୁର୍ଲଭଂ କିଂ ନୁ ବିପ୍ରର୍ଷେ ଆଶାୟାଶ୍ଚୈବ କିଂ ଭବେତ୍ ।
ବ୍ରବୀତୁ ଭଗବାନେତଦ୍ୟଦି ଗୁହ୍ୟଂ ନ ତନ୍ମୟି ॥ ୨୦॥
ମହର୍ଷିର୍ଭଗବାଂସ୍ତେନ ପୂର୍ୱମାସୀଦ୍ୱିମାନିତଃ ।
ବାଲିଶାଂ ବୁଦ୍ଧିମାସ୍ଥାୟ ମନ୍ଦଭାଗ୍ୟତୟାତ୍ମନଃ ॥ ୨୧॥
ଅର୍ଥୟନ୍କଲଶଂ ରାଜନ୍କାଞ୍ଚନଂ ବଲ୍କଲାନି ଚ ।
ନିର୍ୱିଣ୍ଣଃ ସ ତୁ ବିପ୍ରର୍ଷିର୍ନିରାଶଃ ସମପଦ୍ୟତ ॥ ୨୨॥
ଏବମୁକ୍ତ୍ୱାଭିବାଦ୍ୟାଥ ତମୃଷିଂ ଲୋକପୂଜିତମ୍ ।
ଶ୍ରାନ୍ତୋ ନ୍ୟଷୀଦଦ୍ଧର୍ମାତ୍ମା ଯଥା ତ୍ୱଂ ନରସତ୍ତମ ॥ ୨୩॥
ଅର୍ଘ୍ୟଂ ତତଃ ସମାନୀୟ ପାଦ୍ୟଂ ଚୈବ ମହାନୃଷିଃ ।
ଆରଣ୍ୟକେନ ବିଧିନା ରାଜ୍ଞେ ସର୍ୱଂ ନ୍ୟବେଦୟତ୍ ॥ ୨୪॥
ତତସ୍ତେ ମୁନୟଃ ସର୍ୱେ ପରିବାର୍ୟ ନରର୍ଷଭମ୍ ।
ଉପାବିଶନ୍ପୁରସ୍କୃତ୍ୟ ସପ୍ତର୍ଷୟ ଇବ ଧ୍ରୁବମ୍ ॥ ୨୫॥
ଅପୃଚ୍ଛଂଶ୍ଚୈବ ତେ ତତ୍ର ରାଜାନମପରାଜିତମ୍ ।
ପ୍ରୟୋଜନମିଦଂ ସର୍ୱମାଶ୍ରମସ୍ୟ ପ୍ରବେଶନମ୍ ॥ ୨୬॥
ରାଜା
ବୀର ଦ୍ୟୁମ୍ନ ଇତି ଖ୍ୟାତୋ ରାଜାହଂ ଦିକ୍ଷୁ ବିଶ୍ରୁତଃ ।
ଭୂରି ଦ୍ୟୁମ୍ନଂ ସୁତଂ ନଷ୍ଟମନ୍ୱେଷ୍ଟୁଂ ବନମାଗତଃ ॥ ୨୭॥
ଏକପୁତ୍ରଃ ସ ବିପ୍ରାଗ୍ର୍ୟ ବାଲ ଏବ ଚ ସୋଽନଘ ।
ନ ଦୃଶ୍ୟତେ ବନେ ଚାସ୍ମିଂସ୍ତମନ୍ୱେଷ୍ଟୁଂ ଚରାମ୍ୟହମ୍ ॥ ୨୮॥
ର୍ସଭ
ଏବମୁକ୍ତେ ତୁ ବଚନେ ରାଜ୍ଞା ମୁନିରଧୋମୁଖଃ ।
ତୂଷ୍ଣୀମେବାଭବତ୍ତତ୍ର ନ ଚ ପ୍ରତ୍ୟୁକ୍ତବାନ୍ନୃପମ୍ ॥ ୨୯॥
ସ ହି ତେନ ପୁରା ବିପ୍ରୋ ରାଜ୍ଞା ନାତ୍ୟର୍ଥ ମାନିତଃ ।
ଆଶା କୃଶଂ ଚ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ତପୋ ଦୀର୍ଘଂ ସମାସ୍ଥିତଃ ॥ ୩୦॥
ପ୍ରତିଗ୍ରହମହଂ ରାଜ୍ଞାଂ ନ କରିଷ୍ୟେ କଥଂ ଚନ ।
ଅନ୍ୟେଷାଂ ଚୈବ ବର୍ଣାନାମିତି କୃତ୍ୱା ଧିୟଂ ତଦା ॥ ୩୧॥
ଆଶା ହି ପୁରୁଷଂ ବାଲଂ ଲାଲାପୟତି ତସ୍ଥୁଷୀ ।
ତାମହଂ ବ୍ୟପନେଷ୍ୟାମି ଇତି କୃତ୍ୱା ବ୍ୟବସ୍ଥିତଃ ॥ ୩୨॥
ର୍
ଆଶାୟାଃ କିଂ କୃଶତ୍ୱଂ ଚ କିଂ ଚେହ ଭୁବି ଦୁର୍ଲଭମ୍ ।
ବ୍ରବୀତୁ ଭଗବାନେତତ୍ତ୍ୱଂ ହି ଧର୍ମାର୍ଥଦର୍ଶିବାନ୍ ॥ ୩୩॥
ର୍ସଭ
ତତଃ ସଂସ୍ମୃତ୍ୟ ତତ୍ସର୍ୱଂ ସ୍ମାରୟିଷ୍ୟନ୍ନିବାବ୍ରବୀତ୍ ।
ରାଜାନଂ ଭଗବାନ୍ୱିପ୍ରସ୍ତତଃ କୃଶ ତନୁସ୍ତନୁଃ ॥ ୩୪॥
କୃଶତ୍ୱେ ନ ସମଂ ରାଜନ୍ନାଶାୟା ବିଦ୍ୟତେ ନୃପ ।
ତସ୍ୟା ବୈ ଦୁର୍ଲଭତ୍ୱାତ୍ତୁ ପ୍ରାର୍ଥିତାଃ ପାର୍ଥିବା ମୟା ॥ ୩୫॥
ର୍
କୃଶାକୃଶେ ମୟା ବ୍ରହ୍ମନ୍ଗୃହୀତେ ବଚନାତ୍ତବ ।
ଦୁର୍ଲଭତ୍ୱଂ ଚ ତସ୍ୟୈବ ବେଦ ବାକ୍ୟମିବ ଦ୍ୱିଜ ॥ ୩୬॥
ସଂଶୟସ୍ତୁ ମହାପ୍ରାଜ୍ଞ ସଞ୍ଜାତୋ ହୃଦୟେ ମମ ।
ତନ୍ମେ ସତ୍ତମ ତତ୍ତ୍ୱେନ ବକ୍ତୁମର୍ହସି ପୃଚ୍ଛତଃ ॥ ୩୭॥
ତ୍ୱତ୍ତଃ କୃଶତରଂ କିଂ ନୁ ବ୍ରବୀତୁ ଭଗବାନିଦମ୍ ।
ଯଦି ଗୁହ୍ୟଂ ନ ତେ ବିପ୍ର ଲୋକେଽସ୍ମିନ୍କିଂ ନୁ ଦୁର୍ଲଭମ୍ ॥ ୩୮॥
କ୍ର୍ଜ଼ାତନୁ
ଦୁର୍ଲଭୋଽପ୍ୟଥ ବା ନାସ୍ତି ଯୋଽର୍ଥୀ ଧୃତିମିବାପ୍ନୁୟାତ୍ ।
ସୁଦୁର୍ଲଭତରସ୍ତାତ ଯୋଽର୍ଥିନଂ ନାବମନ୍ୟତେ ॥ ୩୯॥
ସଂଶ୍ରୁତ୍ୟ ନୋପକ୍ରିୟତେ ପରଂ ଶକ୍ତ୍ୟା ଯଥାର୍ହତଃ ।
ସକ୍ତା ଯା ସର୍ୱଭୂତେଷୁ ସାଶା କୃଶତରୀ ମୟା ॥ ୪୦॥
ଏକପୁତ୍ରଃ ପିତା ପୁତ୍ରେ ନଷ୍ଟେ ବା ପ୍ରୋଷିତେ ତଥା ।
ପ୍ରବୃତ୍ତିଂ ଯୋ ନ ଜାନାତି ସାଶା କୃଶତରୀ ମୟା ॥ ୪୧॥
ପ୍ରସବେ ଚୈବ ନାରୀଣାଂ ବୃଦ୍ଧାନାଂ ପୁତ୍ର କାରିତା ।
ତଥା ନରେନ୍ଦ୍ର ଧନିନାମାଶା କୃଶତରୀ ମୟା ॥ ୪୨॥
ର୍ସଭ
ଏତଚ୍ଛ୍ରୁତ୍ୱା ତତୋ ରାଜନ୍ସ ରାଜା ସାବରୋଧନଃ ।
ସଂସ୍ପୃଶ୍ୟ ପାଦୌ ଶିରସା ନିପପାତ ଦ୍ୱିଜର୍ଷଭେ ॥ ୪୩॥
ରାଜା
ପ୍ରସାଦୟେ ତ୍ୱା ଭଗବନ୍ପୁତ୍ରେଣେଚ୍ଛାମି ସଙ୍ଗତିମ୍ ।
ବୃଣୀଷ୍ୱ ଚ ବରଂ ବିପ୍ର ଯମିଚ୍ଛସି ଯଥାବିଧି ॥ ୪୪॥
ର୍ସଭ
ଅବ୍ରବୀଚ୍ଚ ହି ତଂ ବାକ୍ୟଂ ରାଜା ରାଜୀବଲୋଚନଃ ।
ସତ୍ୟମେତଦ୍ୟଥା ବିପ୍ର ତ୍ୱୟୋକ୍ତଂ ନାସ୍ତ୍ୟତୋ ମୃଷା ॥ ୪୫॥
ତତଃ ପ୍ରହସ୍ୟ ଭଗବାଂସ୍ତନୁର୍ଧର୍ମଭୃତାଂ ବରଃ ।
ପୁତ୍ରମସ୍ୟାନୟତ୍କ୍ଷିପ୍ରଂ ତପସା ଚ ଶ୍ରୁତେନ ଚ ॥ ୪୬॥
ତଂ ସମାନାୟ୍ୟ ପୁତ୍ରଂ ତୁ ତଦୋପାଲଭ୍ୟ ପାର୍ଥିବମ୍ ।
ଆତ୍ମାନଂ ଦର୍ଶୟାମାସ ଧର୍ମଂ ଧର୍ମଭୃତାଂ ବରଃ ॥ ୪୭॥
ସନ୍ଦର୍ଶୟିତ୍ୱା ଚାତ୍ମାନଂ ଦିବ୍ୟମଦ୍ଭୁତଦର୍ଶନମ୍ ।
ବିପାପ୍ମା ବିଗତକ୍ରୋଧଶ୍ଚଚାର ବନମନ୍ତିକାତ୍ ॥ ୪୮॥
ଏତଦ୍ଦୃଷ୍ଟଂ ମୟା ରାଜଂସ୍ତତଶ୍ଚ ବଚନଂ ଶ୍ରୁତମ୍ ।
ଆଶାମପନୟସ୍ୱାଶୁ ତତଃ କୃଶତରୀମିମାମ୍ ॥ ୪୯॥
ଭ୍
ସ ତତ୍ରୋକ୍ତୋ ମହାରାଜ ଋଷଭେଣ ମହାତ୍ମନା ।
ସୁମିତ୍ରୋଽପନୟତ୍କ୍ଷିପ୍ରମାଶାଂ କୃଶତରୀଂ ତଦା ॥ ୫୦॥
ଏବଂ ତ୍ୱମପି କୌନ୍ତେୟ ଶ୍ରୁତ୍ୱା ବାଣୀମିମାଂ ମମ ।
ସ୍ଥିରୋ ଭବ ଯଥା ରାଜନ୍ହିମବାନଚଲୋତ୍ତମଃ ॥ ୫୧॥
ତ୍ୱଂ ହି ଦ୍ରଷ୍ଟା ଚ ଶ୍ରୋତା ଚ କୃଚ୍ଛ୍ରେଷ୍ୱର୍ଥକୃତେଷ୍ୱିହ ।
ଶ୍ରୁତ୍ୱା ମମ ମହାରାଜ ନ ସନ୍ତପ୍ତୁମିହାର୍ହସି ॥ ୫୨॥
॥ ଇତି ଋଷଭଗୀତା ସମାପ୍ତା ॥
Also Read:
Rishabha Gita in Hindi | English | Bengali | Gujarati | Kannada | Malayalam | Oriya | Telugu | Tamil
