Rudra Geetaa in Telugu:
॥ రుద్రగీతా ॥
భద్రాశ్వ ఉవాచ ।
భగవన్ కిం కృతం లోకం త్వయా తమనుపశ్యతా ।
వ్రతం తపో వా ధర్మో వా ప్రాప్త్యర్థం తస్య వై మునే ॥ 70.1 ॥
అనారాధ్య హరిం భక్త్యా కో లోకాన్ కామయేద్ బుధః ।
ఆరాధితే హరౌ లోకాః సర్వే కరతలేఽభవన్ ॥ 70.2 ॥
ఏవం సంచింత్య రాజేంద్ర మయా విష్ణుః సనాతనః ।
ఆరాధితో వర్షశతం క్రతుభిర్భూరిదక్షిణైః ॥ 70.3 ॥
తతః కదాచిద్ బహునా కాలేన నృపనందన ।
యజతో మమ దేవేశం యజ్ఞమూర్తిం జనార్దనం ।
ఆహూతా ఆగతా దేవాః సమమేవ సవాసవాః ॥ 70.4 ॥
స్వే స్వే స్థానే స్థితా ఆసన్ యావద్ దేవాః సవాసవాః ।
తావత్ తత్రైవ భగవానాగతో వృషభధ్వజః ॥ 70.5 ॥
మహాదేవో విరూపాక్షస్త్ర్యంబకో నీలలోహితః ।
సోఽపి రౌద్రే స్థితః స్థానే బభూవ పరమేశ్వరః ॥ 70.6 ॥
తాన్ సర్వానాగతాన్ దృష్ట్వా దేవానృషిమహోరగాన్ ।
సనత్కుమారో భగవానాజగామాబ్జసంభవః ॥ 70.7 ॥
త్రసరేణుప్రమాణేన విమానే సూర్యసన్నిభే ।
అవస్థితో మహాయోగీ భూతభవ్యభవిష్యవిత్ ॥ 70.8 ॥
ఆగమ్య శిరసా రుద్రం స వవందే మహామునిః ।
మయా ప్రణమితస్తస్థౌ సమీపే శూలపాణినః ॥ 70.9 ॥
తానహం సంస్థితాన్ దేవాన్ నారదాదీనృషీంస్తథా ।
సనత్కుమారరుద్రౌ చ దృష్ట్వా మే మనసి స్థితం ॥ 70.10 ॥
క ఏషాం భవతే యాజ్యో వరిష్ఠశ్చ నృపోత్తమ ।
కేన తుష్టేన తుష్టాః స్యుః సర్వ ఏతే సరుద్రకాః ॥ 70.11 ॥
ఏవం కృత్వా స్థితే రాజన్ రుద్రః పృష్టో మయాఽనఘ ।
ఏవమర్థం క ఇజ్యోఽత్ర యుష్మాకం సురసత్తమాః ॥ 70.12 ॥
ఏవముక్తే తదోవాచ రుద్రో మాం సురసన్నిధౌ ॥ 70.13 ॥
రుద్ర ఉవాచ ।
శృణ్వంతు బిబుధాః సర్వే తథా దేవర్షయోఽమలాః ।
బ్రహ్మర్షయశ్చ విఖ్యాతా సర్వే శృణ్వంతు మే వచః ।
త్వం చాగస్త్య మహాబుద్ధే శృణు మే గదతో వచః ॥ 70.14 ॥
యో యజ్ఞైరీడ్యతే దేవో యస్మాత్ సర్వమిదం జగత్ ।
ఉత్పన్నం సర్వదా యస్మింల్లీనం భవతి సామరం ॥ 70.15 ॥
నారాయణః పరో దేవః సత్త్వరూపో జనార్దనః ।
త్రిధాత్మానం స భగవాన్ ససర్జ పరమేశ్వరః ॥ 70.16 ॥
రజస్తమోభ్యాం యుక్తోఽభూద్ రజః సత్త్వాధికం విభుః ।
ససర్జ నాభికమలే బ్రహ్మాణం కమలాసనం ॥ 70.17 ॥
రజసా తమసా యుక్తః సోఽపి మాం త్వసృజత్ ప్రభుః ।
యత్సత్త్వం స హరిర్దేవో యో హరిస్తత్పరం పదం ॥ 70.18 ॥
యే సత్త్వరజసీ సోఽపి బ్రహ్మా కమలసంభవః ।
యో బ్రహ్మా సైవ దేవస్తు యో దేవః సః చతుర్ముఖః ।
యద్రజస్తమసోపేతం సోఽహం నాస్త్యత్ర సంశయః ॥ 70.19 ॥
సత్త్వం రజస్తమశ్చైవ త్రితయం చైతదుచ్యతే ।
సత్త్వేన ముచ్యతే జంతుః సత్త్వం నారాయణాత్మకం ॥ 70.20 ॥
రజసా సత్త్వయుక్తేన భవేత్ సృష్టీ రజోఽధికా ।
తచ్చ పైతామహం వృత్తం సర్వశాస్త్రేషు పఠ్యతే ॥ 70.21 ॥
యద్వేదబాహ్యం కర్మ స్యాచ్ఛాస్త్రముద్దిశ్య సేవ్యతే ।
తద్రౌద్రమితి విఖ్యాతం కనిష్ఠం గదితం నృణాం ॥ 70.22 ॥
యద్ధీనం రజసా కర్మ కేవలం తామసం తు యత్ ।
తద్ దుర్గతిపరం నౄణామిహ లోకే పరత్ర చ ॥ 70.23 ॥
సత్త్వేన ముచ్యతే జంతుః సత్త్వం నారాయణాత్మకం ।
నారాయణశ్చ భగవాన్ యజ్ఞరూపీ విభావ్యతే ॥ 70.24 ॥
కృతే నారాయణః శుద్ధః సూక్ష్మమూర్తిరుపాస్యతే ।
త్రేతాయాం యజ్ఞరూపేణ పంచరాత్రైస్తు ద్వాపరే ॥ 70.25 ॥
కలౌ మత్కృతమార్గేణ బహురూపేణ తామసైః ।
ఇజ్యతే ద్వేషబుద్ధ్యా స పరమాత్మా జనార్దనః ॥ 70.26 ॥
న తస్మాత్ పరతో దేవో భవితా న భవిష్యతి ।
యో విష్ణుః స స్వయం బ్రహ్మా యో బ్రహ్మా సోఽహమేవ చ ॥ 70.27 ॥
వేదత్రయేఽపి యజ్ఞేఽస్మిన్ యాజ్యం వేదేషు నిశ్చయః ।
యో భేదం కురుతేఽస్మాకం త్రయాణాం ద్విజసత్తమ ।
స పాపకారీ దుష్టాత్మా దుర్గతిం గతిమాప్నుయాత్ ॥ 70.28 ॥
ఇదం చ శృణు మేఽగస్త్య గదతః ప్రాక్తనం తథా ।
యథా కలౌ హరేర్భక్తిం న కుర్వంతీహ మానవాః ॥ 70.29 ॥
భూర్లోకవాసినః సర్వే పురా యష్ట్వా జనార్దనం ।
భువర్లోకం ప్రపద్యంతే తత్రస్థా అపి కేశవం ।
ఆరాధ్య స్వర్గతిం యాంతి క్రమాన్ముక్తిం వ్రజంతి చ ॥ 70.30 ॥
ఏవం ముక్తిపదే వ్యాప్తే సర్వలోకైస్తథైవ చ ।
ముక్తిభాజస్తతో దేవాస్తం దధ్యుః ప్రయతా హరిం ॥ 70.31 ॥
సోఽపి సర్వగతత్వాచ్చ ప్రాదుర్భూతః సనాతనః ।
ఉవాచ బ్రూత కిం కార్యం సర్వయోగివరాః సురాః ॥ 70.32 ॥
తే తం ప్రణమ్య దేవేశమూచుశ్చ పరమేశ్వరం ।
దేవదేవ జనః సర్వో ముక్తిమార్గే వ్యవస్థితః ।
కథం సృష్టిః ప్రభవితా నరకేషు చ కో వసేత్ ॥ 70.33 ॥
ఏవముక్తస్తతో దేవైస్తానువాచ జనార్దనః ।
యుగాని త్రీణి బహవో మాముపేష్యంతి మానవాః ॥ 70.34 ॥
అంత్యే యుగే ప్రవిరలా భవిష్యంతి మదాశ్రయాః ।
ఏష మోహం సృజామ్యాశు యో జనం మోహయిష్యతి ॥ 70.35 ॥
త్వం చ రుద్ర మహాబాహో మోహశాస్త్రాణి కారయ ।
అల్పాయాసం దర్శయిత్వా ఫలం దీర్ఘం ప్రదర్శయ ॥ 70.36 ॥
కుహకం చేంద్రజాలాని విరుద్ధాచరణాని చ ।
దర్శయిత్వా జనం సర్వం మోహయాశు మహేశ్వర ॥ 70.37 ॥
ఏవముక్త్వా తదా తేన దేవేన పరమేష్ఠినా ।
ఆత్మా తు గోపితః సద్యః ప్రకాశ్యోఽహం కృతస్తదా ॥ 70.38 ॥
తస్మాదారభ్య కాలం తు మత్ప్రణీతేషు సత్తమ ।
శాస్త్రేష్వభిరతో లోకో బాహుల్యేన భవేదతః ॥ 70.39 ॥
వేదానువర్త్తినం మార్గం దేవం నారాయణం తథా ।
ఏకీభావేన పశ్యంతో ముక్తిభాజో భవంతి తే ॥ 70.40 ॥
మాం విష్ణోర్వ్యతిరిక్తం యే బ్రహ్మాణం చ ద్విజోత్తమ ।
భజంతే పాపకర్మాణస్తే యాంతి నరకం నరాః ॥ 70.41 ॥
యే వేదమార్గనిర్ముక్తాస్తేషాం మోహార్థమేవ చ ।
నయసిద్ధాంతసంజ్ఞాభిర్మయా శాస్త్రం తు దర్శితం ॥ 70.42 ॥
పాశోఽయం పశుభావస్తు స యదా పతితో భవేత్ ।
తదా పాశుపతం శాస్త్రం జాయతే వేదసంజ్ఞితం ॥ 70.43 ॥
వేదమూర్తిరహం విప్ర నాన్యశాస్త్రార్థవాదిభిః ।
జ్ఞాయతే మత్స్వరూపం తు ముక్త్వా వేదమనాదిమత్ ।
వేదవేద్యోఽస్మి విప్రర్షే బ్రాహ్మణైశ్చ విశేషతః ॥ 70.44 ॥
యుగాని త్రీణ్యహం విప్ర బ్రహ్మా విష్ణుస్తథైవ చ ।
త్రయోఽపి సత్త్వాదిగుణాస్త్రయో వేదాస్త్రయోఽగ్నయః ॥ 70.45 ॥
త్రయో లోకాస్త్రయః సంధ్యాస్త్రయో వర్ణాస్తథైవ చ ।
సవనాని తు తావంతి త్రిధా బద్ధమిదం జగత్ ॥ 70.46 ॥
య ఏవం వేత్తి విప్రర్షే పరం నారాయణం తథా ।
అపరం పద్మయోనిం తు బ్రహ్మాణం త్వపరం తు మాం ।
గుణతో ముఖ్యతస్త్వేక ఏవాహం మోహ ఇత్యుత ॥ 70.47 ॥
॥ ఇతి శ్రీవరాహపురాణే భగవచ్ఛాస్త్రే సప్తతితమోఽధ్యాయః ॥ 70 ॥
అగస్త్య ఉవాచ ।
ఏవముక్తస్తతో దేవా ఋషయశ్చ పినాకినా ।
అహం చ నృపతే తస్య దేవస్య ప్రణతోఽభవం ॥ 71.1 ॥
ప్రణమ్య శిరసా దేవం యావత్ పశ్యామహే నృప ।
తావత్ తస్యైవ రుద్రస్య దేహస్థం కమలాసనం ॥ 71.2 ॥
నారాయణం చ హృదయే త్రసరేణుసుసూక్ష్మకం ।
జ్వలద్భాస్కరవర్ణాభం పశ్యామ భవదేహతః ॥ 71.3 ॥
తం దృష్ట్వా విస్మితాః సర్వే యాజకా ఋషయో మమ ।
జయశబ్దరవాంశ్చక్రుః సామఋగ్యజుషాం స్వనం ॥ 71.4 ॥
కృత్వోచుస్తే తదా దేవం కిమిదం పరమేశ్వర ।
ఏకస్యామేవ మూర్తౌ తే లక్ష్యంతే చ త్రిమూర్త్తయః ॥ 71.5 ॥
రుద్ర ఉవాచ ।
యజ్ఞేఽస్మిన్ యద్ధుతం హవ్యం మాముద్దిశ్య మహర్షయః ।
తే త్రయోఽపి వయం భాగం గృహ్ణీమః కవిసత్తమాః ॥ 71.6 ॥
నాస్మాకం వివిధో భావో వర్తతే మునిసత్తమాః ।
సమ్యగ్దృశః ప్రపశ్యంతి విపరీతేష్వనేకశః ॥ 71.7 ॥
ఏవముక్తే తు రుద్రేణ సర్వే తే మునయో నృప ।
పప్రచ్ఛుః శంకరం దేవం మోహశాస్త్రప్రయోజనం ॥ 71.8 ॥
ఋషయ ఊచుః ।
మోహనార్థం తు లోకానాం త్వయా శాస్త్రం పృథక్ కృతం ।
తత్ త్వయా హేతునా కేన కృతం దేవ వదస్వ నః ॥ 71.9 ॥
రుద్ర ఉవాచ ।
అస్తి భారతవర్షేణ వనం దండకసంజ్ఞితం ।
తత్ర తీవ్రం తపో ఘోరం గౌతమో నామ వై ద్విజః ॥ 71.10 ॥
చకార తస్య బ్రహ్మా తు పరితోషం గతః ప్రభుః ।
ఉవాచ తం మునిం బ్రహ్మా వరం బ్రూహి తపోధన ॥ 71.11 ॥
ఏవముక్తస్తదా తేన బ్రహ్మణా లోకకర్తృణా ।
ఉవాచ సద్యః పంక్తిం మే ధాన్యానాం దేహి పద్మజ ॥ 71.12 ॥
ఏవముక్తో దదౌ తస్య తమేవార్థం పితామహః ।
లబ్ధ్వా తు తం వరం విప్రః శతశృంగే మహాశ్రమం ॥ 71.13 ॥
చకార తస్యోషసి చ పాకాంతే శాలయో ద్విజాః ।
లూయంతే తేన మునినా మధ్యాహ్నే పచ్యతే తథా ।
సర్వాతిథ్యమసౌ విప్రో బ్రాహ్మణేభ్యో దదాత్యలం ॥ 71.14 ॥
కస్యచిత్ త్వథ కాలస్య మహతి ద్వాదశాబ్దికా ।
అనావృష్టిర్ద్విజవరా అభవల్లోమహర్షిణీ ॥ 71.15 ॥
తాం దృష్ట్వా మునయః సర్వే అనావృష్టిం వనేచరాః ।
క్షుధయా పీడ్యమామాస్తు ప్రయయుర్గౌతమం తదా ॥ 71.16 ॥
అథ తానాగతాన్ దృష్ట్వా గౌతమః శిరసా నతః ।
ఉవాచ స్థీయతాం మహ్యం గృహే మునివరాత్మజాః ॥ 71.17 ॥
ఏవముక్తాస్తు తే తేన తస్థుర్వివిధభోజనం ।
భుంజమానా అనావృష్టిర్యావత్ సా నివృతాఽభవత్ ॥ 71.18 ॥
నివృత్తాయాం తు వై తస్యామనావృష్ట్యాం తు తే ద్విజాః ।
తీర్థయాత్రానిమిత్తం తు ప్రయాతుం మనసోఽభవన్ ॥ 71.19 ॥
తత్ర శాండిల్యనామానం తాపసం మునిసత్తమం ।
ప్రత్యువాచేతి సంచింత్య మీరీచః పరమో మునిః ॥ 71.20 ॥
మారీచ ఉవాచ ।
శాండిల్య శోభనం వక్ష్యే పితా తే గౌతమో మునిః ।
తమనుక్త్వా న గచ్ఛామస్తపశ్చర్తుం తపోవనం ॥ 71.21 ॥
ఏవముక్తేఽథ జహసుః సర్వే తే మునయస్తదా ।
కిమస్మాభిః స్వకో దేహో విక్రీతోఽస్యాన్నభక్షణాత్ ॥ 71.22 ॥
ఏవముక్త్వా పునశ్చోచుః సోపాధిగమనం ప్రతి ।
కృత్వా మాయామయీం గాం తు తచ్ఛాలౌ తే వ్యసర్జయన్ ॥ 71.23 ॥
తాం చరంతీం తతో దృష్ట్వా శాలౌ గాం గౌతమో మునిః ।
గృహీత్వా సలిలం పాణౌ యాహి రుద్రేత్యభాషత ।
తతో మాయామయీ సా గౌః పపాత జలబిందుభిః ॥ 71.24 ॥
నిహతాం తాం తతో దృష్ట్వా మునీన్ జిగమిషూంస్తథా ।
ఉవాచ గౌతమో ధీమాంస్తాన్ మునీన్ ప్రణతః స్థితః ॥ 71.25 ॥
కిమర్థం గమ్యతే విప్రాః సాధు శంసత మాచిరం ।
మాం విహాయ సదా భక్తం ప్రణతం చ విశేషతః ॥ 71.26 ॥
ఋషయ ఊచుః ।
గోవధ్యేయమిహ బ్రహ్మన్ యావత్ తవ శరీరగా ।
తావదన్నం న భుంజామో భవతోఽన్నం మహామునే ॥ 71.27 ॥
ఏవముక్తో గౌతమోఽథ తాన్ మునీన్ ప్రాహ ధర్మవిత్ ।
ప్రాయశ్చిత్తం గోవధ్యాయా దీయతాం మే తపోధనాః ॥ 71.28 ॥
ఇయం గౌరమృతా బ్రహ్మన్ మూర్చ్ఛితేవ వ్యవస్థితా ।
గంగాజలప్లుతా చేయముత్థాస్యతి న సంశయః ॥ 71.29 ॥
ప్రాయశ్చిత్తం మృతాయాః స్యాదమృతాయాః కృతం త్విదం ।
వ్రతం వా మా కృథాః కోపమిత్యుక్త్వా ప్రయయుస్తు తే ॥ 71.30 ॥
గతైస్తైర్గౌతమో ధీమాన్ హిమవంతం మహాగిరిం ।
మామారాధయిషుః ప్రాయాత్ తప్తుం చాశు మహత్ తపః ॥ 71.31 ॥
శతమేకం తు వర్షాణామహమారాధితోఽభవం ।
తుష్టేన చ మయా ప్రోక్తో వరం వరయ సువ్రత ॥ 71.32 ॥
సోఽబ్రవీన్మాం జకటాసంస్థాం దేహి గంగాం తపస్వినీం ।
మయా సార్ధం ప్రయాత్వేషా పుణ్యా భాగీరథీ నదీ ॥ 71.33 ॥
ఏవముక్తే జటాఖండమేకం స ప్రదదౌ శివః ।
తాం గృహ్య గతవాన్ సోఽపి యత్రాస్తే సా తు గౌర్మృతా ॥ 71.34 ॥
తజ్జలప్లావితా సా గౌర్గతా చోత్థాయ భామినీ ।
నదీ చ మహతీ జాతా పుణ్యతోయా శుచిహ్రదా ॥ 71.35 ॥
తం దృష్ట్వా మహదాశ్చర్యం తత్ర సప్తర్షయోఽమలాః ।
ఆజగ్ముః ఖే విమానస్థాః సాధుః సాధ్వితి వాదినః ॥ 71.36 ॥
సాధు గౌతమ సాధూనాం కోన్యోఽస్తి సదృశస్తవ ।
యదేవం జాహ్నవీం దేవీం దండకే చావతారయత్ ॥ 71.37 ॥
ఏవముక్తస్తదా తైస్తు గౌతమః కిమిదం త్వితి ।
గోవధ్యాకారణం మహ్యం తావత్ పశ్యతి గౌతమః ॥ 71.38 ॥
ఋషీణాం మాయయా సర్వమిదం జాతం విచింత్య వై ।
శశాప తాన్ జటాభస్మమిథ్యావ్రతధరాస్తథా ।
భవిష్యథ త్రయీబాహ్యా వేదకర్మబహిష్కృతాః ॥ 71.39 ॥
తచ్ఛ్రుత్వా క్రూరవచనం గౌతమస్య మహామునేః ।
ఊచుః సప్తర్షయో మైవం సర్వకాలం ద్విజోత్తమాః ।
భవంతు కిం తు తే వాక్యం మోఘం నాస్త్యత్ర సంశయః ॥ 71.40 ॥
యది నామ కలౌ సర్వే భవిష్యంతి ద్విజోత్తమాః ।
ఉపకారిణి యే తే హి అపకర్తార ఏవ హి ।
ఇత్థంభూతా అపి కలౌ భక్తిభాజో భవంతు తే ॥ 71.41 ॥
త్వద్వాక్యవహ్నినిర్దగ్ధాః సదా కలియుగే ద్విజాః ।
భవిష్యంతి క్రియాహీనా వేదకర్మబహిష్కృతాః ॥ 71.42 ॥
అస్యాశ్చ గౌణం నామేహ నదీ గోదావరీతి చ ।
గౌర్దత్తా వరదానాచ్చ భవేద్ గోదావరీ నదీ ॥ 71.43 ॥
ఏతాం ప్రాప్య కలౌ బ్రహ్మన్ గాం దదంతి జనాశ్చ యే ।
యథాశక్త్యా తు దానాని మోదంతే త్రిదశైః సహ ॥ 71.44 ॥
సింహస్థే చ గురౌ తత్ర యో గచ్ఛతి సమాహితః ।
స్నాత్వా చ విధినా తత్ర పితౄం స్తర్పయతే తథా ॥ 71.45 ॥
స్వర్గం గచ్ఛంతి పితరో నిరయే పతితా అపి ।
స్వర్గస్థాః పితరస్తస్య ముక్తిభాజో న సంశయః ॥ 71.46 ॥
త్వం ఖ్యాతిం మహతీం ప్రాప్య ముక్తిం యాస్యసి శాశ్వతీం ।
ఏవముక్త్వాఽథ మునయో యయుః కైలాసపర్వతం ।
యత్రాహముమయా సార్ధం సదా తిష్ఠామి సత్తమాః ॥ 71.47 ॥
ఊచుర్మాం తే చ మునయో భవితారో ద్విజోత్తమాః ।
కలౌ త్వద్రూపిణః సర్వే జటాముకుటధారిణః ।
స్వేచ్ఛయా ప్రేతవేషాశ్చ మిథ్యాలింగధరాః ప్రభో ॥ 71.48 ॥
తేషామనుగ్రహార్థాయ కించిచ్ఛాస్త్రం ప్రదీయతాం ।
యేనాస్మద్వంశజాః సర్వే వర్తేయుః కలిపీడితాః ॥ 71.49 ॥
ఏవమభ్యర్థితస్తైస్తు పురాఽహం ద్విజసత్తమాః ।
వేదక్రియాసమాయుక్తాం కృతవానస్మి సంహితాం ॥ 71.50 ॥
నిఃశ్వాసాఖ్యాం తతస్తస్యాం లీనా బాభ్రవ్యశాండిలాః ।
అల్పాపరాధాచ్ఛ్రుత్వైవ గతా బైడాలికా భవన్ ॥ 71.51 ॥
మయైవ మోహితాస్తే హి భవిష్యం జానతా ద్విజాః ।
లౌల్యార్థినస్తు శాస్త్రాణి కరిష్యంతి కలౌ నరాః ॥ 71.52 ॥
నిఃశ్వాససంహితాయాం హి లక్షమాత్రం ప్రమాణతః ।
సైవ పాశుపతీ దీక్షా యోగః పాశుపతస్త్విహ ॥ 71.53 ॥
ఏతస్మాద్ వేదమార్గాద్ధి యదన్యదిహ జాయతే ।
తత్ క్షుద్రకర్మ విజ్ఞేయం రౌద్రం శౌచవివర్జితం ॥ 71.54 ॥
యే రుద్రముపజీవంతి కలౌ వైడాలికా నరాః ।
లౌల్యార్థినః స్వశాస్త్రాణి కరిష్యంతి కలౌ నరాః ।
ఉచ్ఛుష్మరుద్రాస్తే జ్ఞేయా నాహం తేషు వ్యవస్థితః ॥ 71.55 ॥
భైరవేణ స్వరూపేణ దేవకార్యే యదా పురా ।
నర్తితం తు మయా సోఽయం సంబంధః క్రూరకర్మణాం ॥ 71.56 ॥
క్షయం నినీషతా దైత్యానట్టహాసో మయా కృతః ।
యః పురా తత్ర యే మహ్యం పతితా అశ్రుబిందవః ।
అసంఖ్యాతాస్తు తే రౌద్రా భవితారో మహీతలే ॥ 71.57 ॥
ఉచ్ఛుష్మనిరతా రౌద్రాః సురామాంసప్రియాః సదా ।
స్త్రీలోలాః పాపకర్మాణః సంభూతా భూతలేషు తే ॥ 71.58 ॥
తేషాం గౌతమశాపాద్ధి భవిష్యంత్యన్వయే ద్విజాః ।
తేషాం మధ్యే సదాచారా యే తే మచ్ఛాసనే రతాః ॥ 71.59 ॥
స్వర్గం చైవాపవర్గం చ ఇతి వై సంశయాత్ పురా ।
వైడాలికాఽధో యాస్యంతి మమ సంతతిదూషకాః ॥ 71.60 ॥
ప్రాగ్ గౌతమాగ్నినా దగ్ధాః పునర్మద్వచనాద్ ద్విజాః ।
నరకం తు గమిష్యంతి నాత్ర కార్యా విచారణా ॥ 71.61 ॥
రుద్ర ఉవాచ ।
ఏవం మయా బ్రహ్మసుతాః ప్రోక్తా జగ్ముర్యథాగతం ।
గౌతమోఽపి స్వకం గేహం జగామాశు పరంతపః ॥ 71.62 ॥
ఏతద్ వః కథితం విప్రా మయా ధర్మస్య లక్షణం ।
ఏతస్మాద్ విపరీతో యః స పాషండరతో భవేత్ ॥ 71.63 ॥
॥ ఇతి శ్రీవరాహపురాణే భగవచ్ఛాస్త్రే ఏకసప్తతితమోఽధ్యాయః ॥ 71 ॥
శ్రీవరాహ ఉవాచ ।
సర్వజ్ఞం సర్వకర్త్తారం భవం రుద్రం పురాతనం ।
ప్రణమ్య ప్రయతోఽగస్త్యః పప్రచ్ఛ పరమేశ్వరం ॥ 72.1 ॥
అగస్త్య ఉవాచ ।
భవాన్ బ్రహ్మా చ విష్ణుశ్చ త్రయమేతత్ త్రయీ స్మృతా ।
దీపోఽగ్నిర్దోపసంయోగైః సర్వశాస్త్రేషు సర్వతః ॥ 72.2 ॥
కస్మిన్ ప్రధానో భగవాన్ కాలే కస్మిన్నధోక్షజః ।
బ్రహ్మా వా ఏతదాచక్ష్వ మమ దేవ త్రిలోచన ॥ 72.3 ॥
రుద్ర ఉవాచ ।
విష్ణురేవ పరం బ్రహ్మ త్రిభేదమిహ పఠ్యతే ।
వేదసిద్ధాంతమార్గేషు తన్న జానంతి మోహతాః ॥ 72.4 ॥
విశప్రవేశనే ధాతుస్తత్ర ష్ణు ప్రత్యయాదను ।
విష్ణుర్యః సర్వదేవేషు పరమాత్మా సనాతనః ॥ 72.5 ॥
యోఽయం విష్ణుస్తు దశధా కీర్త్యతే చైకధా ద్విజాః ।
స ఆదిత్యో మహాభాగ యోగైశ్వర్యసమన్వితః ॥ 72.6 ॥
స దేవకార్యాణి సదా కురుతే పరమేశ్వరః ।
మనుష్యభావమాశ్రిత్య స మాం స్తౌతి యుగే యుగే ।
లోకమార్గప్రవృత్త్యర్థం దేవకార్యార్థసిద్ధయే ॥ 72.7 ॥
అహం చ వరదస్తస్య ద్వాపరే ద్వాపరే ద్విజ ।
అహం చ తం సదా స్తౌమి శ్వేతద్వీపే కృతే యుగే ॥ 72.8 ॥
సృష్టికాలే చతుర్వక్త్రం స్తౌమి కాలో భవామి చ ।
బ్రహ్మా దేవాసురా స్తౌతి మాం సదా తు కృతే యుగే ।
లింగమూర్తిం చ మాం దేవా యజంతే భోగకాంక్షిణః ॥ 72.9 ॥
సహస్రశీర్షకం దేవం మనసా తు ముముక్షవః ।
యజంతే యం స విశ్వాత్మా దేవో నారాయణః స్వయం ॥ 72.10 ॥
బ్రహ్మయజ్ఞేన యే నిత్యం యజంతే ద్విజసత్తమాః ।
తే బ్రహ్మాణం ప్రీణయంతి వేదో బ్రహ్మా ప్రకీర్తితః ॥ 72.11 ॥
నారాయణః శివో విష్ణుః శంకర పురుషోత్తమః ।
ఏతైస్తు నామభిర్బ్రహ్మ పరం ప్రోక్తం సనాతనం ।
తం చ చింతామయం యోగం ప్రవదంతి మనీషిణః ॥ 72.12 ॥
పశూనాం శమనం యజ్ఞే హోమకర్మ చ యద్భవేత్ ।
తదోమితి చ విఖ్యాతం తత్రాహం సంవ్యవస్థితః ॥ 72.13 ॥
కర్మవేదయుజాం విప్ర బ్రహ్మా విష్ణుర్మహేశ్వరః ।
వయం త్రయోఽపి మంత్రాద్యా నాత్ర కార్యా విచారణా ॥ 72.14 ॥
అహం విష్ణుస్తథా వేదా బ్రహ్మ కర్మాణి చాప్యుత ।
ఏతత్ త్రయం త్వేకమేవ న పృథగ్ భావయేత్ సుధీః ॥ 72.15 ॥
యోఽన్యథా భావయేదేతత్ పక్షపాతేన సువ్రత ।
స యాతి నరకం ఘోరం రౌరవం పాపపూరుషః ॥ 72.16 ॥
అహం బ్రహ్మా చ విష్ణుశ్చ ఋగ్యజుః సామ ఏవ చ ।
నైతస్మిన్ భేదమస్యాస్తి సర్వేషాం ద్విజసత్తమ ॥ 72.17 ॥
॥ ఇతి శ్రీవరాహపురాణే భగవచ్ఛాస్త్రే ద్విసప్తతితమోఽధ్యాయః ॥ 72 ॥
రుద్ర ఉవాచ ।
శృణు చాన్యద్ ద్విజశ్రేష్ఠ కౌతూహలసమన్వితం ।
అపూర్వభూతం సలిలే మగ్నేన మునిపుంగవ ॥ 73.1 ॥
బ్రహ్మాణాఽహం పురా సృష్టః ప్రోక్తశ్చ సృజ వై ప్రజాః ।
అవిజ్ఞానసమర్థోఽహం నిమగ్నః సలిలే ద్విజ ॥ 73.2 ॥
తత్ర యావత్ క్షణం చైకం తిష్ఠామి పరమేశ్వరం ।
అంగుష్ఠమాత్రం పురుషం ధ్యాయన్ ప్రయతమానసః ॥ 73.3 ॥
తావజ్జలాత్ సముత్తస్థుః ప్రలయాగ్నిసమప్రభాః ।
పురుషా దశ చైకశ్చ తాపయంతోంశుభిర్జలం ॥ 73.4 ॥
మయా పృష్టాః కే భవంతో జలాదుత్తీర్య తేజసా ।
తాపయంతో జలం చేదం క్వ వా యాస్యథ సంశత ॥ 73.5 ॥
ఏవముక్తా మయా తే తు నోచుః కించన సత్తమాః ।
ఏవమేవ గతాస్తూష్ణీం తే నరా ద్విజపుంగవ ॥ 73.6 ॥
తతస్తేషామను మహాపురుషోఽతీవశోభనః ।
స తస్మిన్ మేఘసంకాశః పుండరీకనిభేక్షణః ॥ 73.7 ॥
తమహం పృష్టవాన్ కస్త్వం కే చేమే పురుషా గాతాః ।
కిం వా ప్రయోజనమిహ కథ్యతాం పురుషర్షభ ॥ 73.8 ॥
పురుష ఉవాచ ।
య ఏతే వై గతాః పూర్వం పురుషా దీప్తతేజసః ।
ఆదిత్యాస్తే త్వరం యాంతి ధ్యాతా వై బ్రహ్మణా భవ ॥ 73.9 ॥
సృష్టిం సృజతి వై బ్రహ్మా తదర్థం యాంత్యమీ నరాః ।
ప్రతిపాలనాయ తస్యాస్తు సృష్టేర్దేవ న సంశయః ॥ 73.10 ॥
శంభురువాచ ।
భగవన్ కథం జానీషే మహాపురుషసత్తమ ।
భవేతి నామ్నా తత్సర్వం కథయస్వ పరో హ్యహం ॥ 73.11 ॥
ఏవముక్తస్తు రుద్రేణ స పుమాన్ ప్రత్యభాషత ।
అహం నారాయణో దేవో జలశాయీ సనాతనః ॥ 73.12 ॥
దివ్యం చక్షుర్భవతు వై తవ మాం పశ్య యత్నతః ।
ఏవముక్తస్తదా తేన యావద్ పశ్యామ్యహం తు తం ॥ 73.13 ॥
తావదంగుష్ఠమాత్రం తు జ్వలద్భాస్కరతేజసం ।
తమేవాహం ప్రపశ్యామి తస్య నాభౌ తు పంకజం ॥ 73.14 ॥
బ్రహ్మాణం తత్ర పశ్యామి ఆత్మానం చ తదంకతః ।
ఏవం దృష్ట్వా మహాత్మానం తతో హర్షముపాగతః ।
తం స్తోతుం ద్విజశార్దూల మతిర్మే సమజాయత ॥ 73.15 ॥
తస్య మూర్తౌ తు జాతాయాం సక్తోత్రేణానేన సువ్రత ।
స్తుతో మయా స విశ్వాత్మా తపసా స్మృతకర్మణా ॥ 73.16 ॥
రుద్ర ఉవాచ ।
నమోఽస్త్వనంతాయ విశుద్ధచేతసే
సరూపరూపాయ సహస్రబాహవే ।
సహస్రరశ్మిప్రవరాయ వేధసే
విశాలదేహాయ విశుద్ధకర్మిణే ॥ 73.17 ॥
సమస్తవిశ్వార్తిహరాయ శంభవే
సహస్రసూర్యానిలతిగ్మతేజసే ।
సమస్తవిద్యావిధృతాయ చక్రిణే
సమస్తగీర్వాణనుతే సదాఽనఘ ॥ 73.18 ॥
అనాదిదేవోఽచ్యుత శేషశేఖర
ప్రభో విభో భూతపతే మహేశ్వర ।
మరుత్పతే సర్వపతే జగత్పతే
భువః పతే భువనపతే సదా నమః ॥ 73.19 ॥
జలేశ నారాయణ విశ్వశంకర
క్షితీశ విశ్వేశ్వర విశ్వలోచన ।
శశాంకసూర్యాచ్యుత వీర విశ్వగా –
ప్రతర్క్యమూర్త్తేఽమృతమూర్తిరవ్యయః ॥ 73.20 ॥
జ్వలధుతాశార్చివిరుద్ధమండల
ప్రపాహి నారాయణ విశ్వతోముఖ ।
నమోఽస్తు దేవార్త్తిహరామృతావ్యయ
ప్రపాహి మాం శరణగతం సదాచ్యుత ॥ 73.21 ॥
వక్త్రాణ్యనేకాని విభో తవాహం
పశ్యామి మధ్యస్థగతం పురాణం ।
బ్రహ్మాణమీశం జగతాం ప్రసూతిం
నమోఽస్తు తుభ్యం తు పితామహాయ ॥ 73.22 ॥
సంసారచక్రభ్రమణైరనేకైః
క్వచిద్ భవాన్ దేవవరాదిదేవ ।
సన్మార్గిభిర్జ్ఞానవిశుద్ధసత్త్వై –
రుపాస్యసే కిం ప్రలపామ్యహం త్వాం ॥ 73.23 ॥
ఏకం భవంతం ప్రకృతేః పరస్తాద్
యో వేత్త్యసౌ సర్వవిదాదిబోద్ధా ।
గుణా న తేషు ప్రసభం విభేద్యా
విశాలమూర్తిర్హి సుసూక్ష్మరూపః ॥ 73.24 ॥
నిర్వాక్యో నిర్మనో విగతేంద్రియోఽసి
కర్మాభవాన్నో విగతైకకర్మా ।
సంసారవాంస్త్వం హి న తాదృశోఽసి
పునః కథం దేవవరాసి వేద్యః ॥ 73.25 ॥
మూర్తామూర్తం త్వతులం లభ్యతే తే
పరం వపుర్దేవ విశుద్ధభావైః ।
సంసారవిచ్ఛిత్తికరైర్యజద్భి –
రతోఽవసీయేత చతుర్భుజస్త్వం ॥ 73.26 ॥
పరం న జానంతి యతో వపుస్తే
దేవాదయోఽప్యద్భుతకారణం తత్ ।
అతోఽవతారోక్తతనుం పురాణ –
మారాధయేయుః కమలాసనాద్యాః ॥ 73.27 ॥
న తే వపుర్విశ్వసృగబ్జయోని-
రేకాంతతో వేద మహానుభావః ।
పరం త్వహం వేద్మి కవిం పురాణం
భవంతమాద్యం తపసా విశుద్ధః ॥ 73.28 ॥
పద్మాసనో మే జనకః ప్రసిద్ధ –
శ్చైతత్ ప్రసూతావసకృత్పురాణైః ।
సంబోధ్యతే నాథ న మద్విధోఽపి
విదుర్భవంతం తపసా విహీనాః ॥ 73.29 ॥
బ్రహ్మాదిభిస్తత్ప్రవరైరబోధ్యం
త్వాం దేవ మూర్ఖాః స్వమనంతనత్యా ।
ప్రబోధమిచ్ఛంతి న తేషు బుద్ధి –
రుదారకీర్త్తిష్వపి వేదహీనాః ॥ 73.30 ॥
జన్మాంతరైర్వేదవిదాం వివేక –
బుద్ధిర్భవేన్నాథ తవ ప్రసాదాత్ ।
త్వల్లబ్ధలాభస్య న మానుషత్వం
న దేవగంధర్వగతిః శివం స్యాత్ ॥ 73.31 ॥
త్వం విష్ణురూపోఽసి భవాన్ సుసూక్ష్మః
స్థూలోఽసి చేదం కృతకృత్యతాయాః ।
స్థూలః సుసూక్ష్మః సులభోఽసి దేవ
త్వద్వాహ్యవృత్త్యా నరకే పతంతి ॥ 73.32 ॥
కిముచ్యతే వా భవతి స్థితేఽస్మిన్
ఖాత్మ్యేందువహ్న్యర్కమహీమరుద్భిః ।
తత్త్వైః సతోయైః సమరూపధారి –
ణ్యాత్మస్వరూపే వితతస్వభావే ॥ 73.33 ॥
ఇతి స్తుతిం మే భగవన్ననంత
జుషస్వ భక్తస్య విశేషతశ్చ ।
సృష్టిం సృజస్వేతి తవోదితస్య
సర్వజ్ఞతాం దేహి నమోఽస్తు విష్ణో ॥ 73.34 ॥
చతుర్ముఖో యో యది కోటివక్త్రో
భవేన్నరః క్వాపి విశుద్ధచేతాః ।
స తే గుణానామయుతైరనేకై –
ర్వదేత్ తదా దేవవర ప్రసీద ॥ 73.35 ॥
సమాధియుక్తస్య విశుద్ధబుద్ధే –
స్త్వద్భావభావైకమనోఽనుగస్య ।
సదా హృదిస్థోఽసి భవాన్నమస్తే
న సర్వగస్యాస్తి పృథగ్వ్యవస్థా ॥ 73.36 ॥
ఇతి ప్రకాశం కృతమేతదీశ
స్తవం మయా సర్వగతం విబుద్ధ్వా ।
సంసారచక్రక్రమమాణయుక్త్యా
భీతం పునీహ్యచ్యుత కేవలత్వం ॥ 73.37 ॥
శ్రీవరాహ ఉవాచ ।
ఇతి స్తుతస్తదా దేవో రుద్రేణామితతేజసా ।
ఉవాచ వాక్యం సంతుష్టో మేఘగంభీరనిఃస్వనః ॥ 73.38 ॥
విష్ణురువాచ ।
వరం వరయ భద్రం తే దేవ దేవ ఉమాపతే ।
న భేదశ్చావయోర్దేవ ఏకావావాముభావపి ॥ 73.39 ॥
రుద్ర ఉవాచ ।
బ్రహ్మణాఽహం నియుక్తస్తు ప్రజాః సృజ ఇతి ప్రభో ।
తత్ర జ్ఞానం ప్రయచ్ఛస్వ త్రివిధం భూతభావనం ॥ 73.40 ॥
విష్ణురువాచ ।
సర్వజ్ఞస్త్వం న సందేహో జ్ఞానరాశిః సనాతనః ।
దేవానాం చ పరం పూజ్యః సర్వదా త్వం భవిష్యసి ॥ 73.41 ॥
ఏవముక్తః పునర్వాక్యమువాచోమాపతిర్ముదా ।
అన్యం దేహి వరం దేవ ప్రసిద్ధం సర్వజంతుషు ॥ 73.42 ॥
మూర్తో భూత్వా భవానేవ మామారాధయ కేశవ ।
మాం వహస్వ చ దేవేశ వరం మత్తో గృహాణ చ ।
యేనాహం సర్వదేవానాం పూజ్యాత్ పూజ్యతరో భవే ॥ 73.43 ॥
విష్ణురువాచ ।
దేవకార్యావతారేషు మానుషత్వముపాగతః ।
త్వామేవారాధయిష్యామి త్వం చ మే వరదో భవ ॥ 73.44 ॥
యత్ త్వయోక్తం వహస్వేతి దేవదేవ ఉమాపతే ।
సోఽహం వహామి త్వాం దేవం మేఘో భూత్వా శతం సమాః ॥ 73.45 ॥
ఏవముక్త్వా హరిర్మేఘః స్వయం భూత్వా మహేశ్వరం ।
ఉజ్జహార జలాత్ తస్మాద్ వాక్యం చేదమువాచ హ ॥ 73.46 ॥
య ఏతే దశ చైకశ్చ పురుషాః ప్రాకృతాః ప్రభో ।
తే వైరాజా మహీం యాతా ఆదిత్యా ఇతి సంజ్ఞితాః ॥ 73.47 ॥
మదంశో ద్వాదశో యస్తు విష్ణునామా మహీతలే ।
అవతీర్ణో భవంతం తు ఆరాధయతి శంకర ॥ 73.48 ॥
ఏవముక్త్వా స్వకాదంశాత్ సృష్ట్వాదిత్యం ఘనం తథా ।
నారాయణః శబ్దవచ్చ న విద్మః క్వ లయం గతః ॥ 73.49 ॥
రుద్ర ఉవాచ ।
ఏవమేష హరిర్దేవః సర్వగః సర్వభావనః ।
వరదోఽభూత్ పురా మహ్యం తేనాహం దైవతైర్వరః ॥ 73.50 ॥
నారాయణాత్ పరో దేవో న భూతో న భవిష్యతి ।
ఏతద్ రహస్యం వేదానాం పురాణానాం చ సత్తమ ।
మయా వః కీర్తితం సర్వం యథా విష్ణురిహేజ్యతే ॥ 73.51 ॥
॥ ఇతి శ్రీవరాహపురాణే భగవచ్ఛాస్త్రే త్రిసప్తతితమోఽధ్యాయః ॥ 73 ॥
శ్రీవరాహ ఉవాచ ।
పునస్తే ఋషయః సర్వే తం పప్రచ్ఛుః సనాతనం ।
రుద్రం పురాణపురుషం శాశ్వతం ధ్రువమవ్యయం ।
విశ్వరూపమజం శంభుం త్రినేత్రం శూలపాణినం ॥ 74.1 ॥
ఋషయ ఊచుః ।
త్వం పరః సర్వదేవానామస్మాకం చ సురేశ్వర ।
పృచ్ఛామ తేన త్వాం ప్రశ్నమేకం తద్ వక్తుమర్హసి ॥ 74.2 ॥
భూమిప్రమాణసంస్థానం పర్వతానాం చ విస్తరం ।
సముద్రాణాం నదీనాం చ బ్రహ్మాండస్య చ విస్తరం ।
అస్మాకం బ్రూహి కృపయా దేవదేవ ఉమాపతే ॥ 74.3 ॥
రుద్ర ఉవాచ ।
సర్వేష్వేవ పురాణేషు భూర్లోకః పరికీర్త్యతే ।
బ్రహ్మవిష్ణుభవాదీనాం వాయవ్యే చ సవిస్తరం ॥ 74.4 ॥
ఇదానీం చ ప్రవక్ష్యామి సమాసాద్ వః క్షమాంతరం ।
తన్నిబోధత ధర్మజ్ఞా గదతో మమ సత్తమాః ॥ 74.5 ॥
యోఽసౌ సకలవిద్యావబోధితపరమాత్మరూపీ విగతకల్మషః
పరమాణురచింత్త్యాత్మా నారాయణః సకలలోకాలోకవ్యాపీ
పీతాంబరోరువక్షః క్షితిధరో గుణతోముఖ్యతస్తు –
అణుమహద్దీర్ఘహ్రస్వమకృశమలోహితమిత్యేవమాద్యోపలక్షిత –
విజ్ఞానమాత్రరూపం । స భగవాంస్త్రిప్రకారః సత్త్వ -5
రజస్తమోద్రిక్తః సలిలం ససర్జ । తచ్చ సృష్ట్వా –
నాదిపురుషః పరమేశ్వరో నారాయణః సకలజగన్మయః
సర్వమయో దేవమయో యజ్ఞమయ ఆపోమయ ఆపోమూర్త్తిర్యోగనిద్రయా
సుప్తస్య తస్య నాభౌ సదబ్జం నిఃససార । తస్మిన్సకల –
వేదనిధిరచింత్యాత్మా పరమేశ్వరో బ్రహ్మా ప్రజాపతిర -10
భవత్ స చ సనకసనందనసనత్కుమారాదీన్ జ్ఞానధర్మిణః
పూర్వముత్పాద్య పశ్చాన్మనుం స్వాయంభువం మరీచ్యాదీన్
దక్షాంతాన్ ససర్జ । యః స్వయంభువో మనుర్భగవతా
సృష్టస్తస్మాదారభ్య భువనస్యాతివిస్తరో వర్ణ్యతే ।
తస్య చ మనోర్ద్వౌ పుత్రౌ బభూవతుః ప్రియవ్రతోత్తానపాదౌ । 15
ప్రియవ్రతస్య దశ పుత్రా బభూవుః । ఆగ్నీఘ్రోఽగ్నిబాహు –
ర్మేధో మేధాతిథిర్ధ్రువో జ్యోతిష్మాన్ ద్యుతిమాన్
హవ్యవపుష్మత్సవనాంతాః ।
స చ ప్రియవ్రతః సప్తద్వీపేషు సప్త పుత్రాన్ స్థాపయామాస ।
తత్ర చాగ్నీధ్రం జంబూద్వీపేశ్వరం చక్రే । 20
శాకద్వీపేశ్వరం మేధాతిథిం కుశే జ్యోతిష్మంతం
క్రౌంచే ద్యుతిమంతం శాల్మలే వపుష్మంతం
గోమేదస్యేశ్వరం హవ్యం పుష్కరాధిపతిం సవనమితి ।
పుష్కరేశస్యాపి సవనస్య ద్వౌ పుత్రౌ
మహావీతధాతకీ భవేతాం ॥ 25
తయోర్దేశౌ గోమేదశ్చ నామ్నా వ్యవస్థితౌ ।
ధాతకేర్ధాతకీఖండం కుముదస్య చ కౌముదం ।
శాల్మలాధిపతేరపి వపుష్మంతస్య త్రయః పుత్రాః
సకుశవైద్యుతజీమూతనామానః ।
సకుశస్య సకుశనామా దేశః వైద్యుతస్య వైద్యుతః 30
జీమూతస్య జీమూత ఇతి ఏతే శాల్మలేర్దేశా ఇతి
తథా చ ద్యుతిమతః సప్త పుత్రకాః కుశలో మనుగోష్ఠౌష్ణః
పీవరోద్యాంధకారకమునిదుందుభిశ్చేతి । తన్నామ్నా
క్రౌంచే సప్త మహాదేశనామాని । కుశద్వీపేశ్వరస్యాపి
జ్యోతిష్మతః సప్తైవ పుత్రాస్తద్యథా ఉద్భిదో వేణుమాం – 35
శ్చైవ రథోపలంబనో ధృతిః ప్రభాకరః – కపిల
ఇతి । తన్నామాన్యేవ వర్షాణి ద్రష్టవ్యాని
శాకాధిపస్యాపి సప్త పుత్రా మేధాతిథేస్తద్యథా
శాంతభయశిశిరసుఖోదయంనందశివక్షేమకధ్రువా ఇతి
ఏతే సప్త పుత్రాః ఏతన్నామాన్యేవ వర్షాణి । 40
అథ జంబూద్వీపేశ్వరస్యాపి ఆగ్నీధ్రస్య నవ పుత్రా బభూవుః ।
తద్యథా నాభిః కింపురుషో హరివర్ష ఇలావృతో రమ్యకో
హిరణ్మయః కురుర్భద్రాశ్వః కేతుమాలశ్చేతి । ఏతన్నామాన్యేవ
వర్షాణి । నాభేర్హేమవంతం హేమకూటం కింపురుషం నైషధం హరివర్షం
మేరుమధ్యమిలావృత్తం నీలం రమ్యకం శ్వేతం హిరణ్మయం 45
ఉత్తరం చ శృంగవతః కురవో మాల్యవంతం భద్రాశ్వం
గంధమాదనం కేతుమాలమితి । ఏవం స్వాయంభువేఽన్తరే భువన-
ప్రతిష్ఠా । కల్పే కల్పే చైవమేవ సప్త సప్త పార్థివైః
క్రియతే భూమేః పాలనం వ్యవస్థా చ ।
ఏష స్వభావః కల్పస్య సదా భవతీతి । 50
అత్ర నాభేః సర్గం కథయామి । నాభిర్మేరుదేవ్యాం పుత్రమజనయద్
ఋషభనామానం తస్య భరతో జజ్ఞే పుత్రశ్చ తావదగ్రజః ।
తస్య భరతస్య పితా ఋషభో హిమాద్రేర్దక్షిణం
వర్షమదాద్ భారతం నామ । భరతస్యాపి పుత్రః సుమతిర్నామా ।
తస్య రాజ్యం దత్త్వా భరతోఽపి వనం యయౌ । 55
సుమతేస్తేజస్తత్పుత్రః సత్సుర్నామా । తస్యాపీంద్రద్యుమ్నో నామ ।
తస్యాపి పరమేష్ఠీ తస్యాపి ప్రతిహర్త్తా తస్య నిఖాతః
నిఖాతస్య ఉన్నేతా ఉన్నేతురప్యభావస్తస్యోద్గాతా తస్య
ప్రస్తోతా ప్రస్తోతుశ్చ విభుః విభోః పృథుః పృథోరనంతః
అనంతస్యాపి గయః గయస్య నయస్తస్య విరాటః 60
తస్యాపి మహావీర్యస్తతః సుధీమాన్ ధీమతో మహాన్
మహతో భౌమనో భౌమనస్య త్వష్టా త్వష్టుర్విరజాః
తస్య రాజో రాజస్య శతజిత్ । 63
తస్య పుత్రశతం జజ్ఞే తేనేమా వర్ద్ధితాః ప్రజాః ।
తైరిదం భారతం వర్షం సప్తద్వీపం సమాంకితం ॥ 74.6 ॥
తేషాం వంశప్రసూత్యా తు భుక్తేయం భారతీ ప్రజా ।
కృతత్రేతాదియుక్త్యా తు యుగాఖ్యా హ్యేకసప్తతిః ॥ 74.7 ॥
భువనస్య ప్రసంగేన మన్వంతరమిదం శుభం ।
స్వాయంభువం చ కథితం మనోర్ద్వీపాన్నిబోధత ॥ 74.8 ॥
॥ ఇతి శ్రీవరాహపురాణే భగవచ్ఛాస్త్రే చతుఃసప్తతితమోఽధ్యాయః ॥ 74 ॥
రుద్ర ఉవాచ ।
అత ఊర్ధ్వం ప్రవక్ష్యామి జంబూద్వీపం యథాతథం ।
సంఖ్యాం చాపి సముద్రాణాం ద్వీపానాం చైవ విస్తరం ॥ 75.1 ॥
యావంతి చైవ వర్షాణి తేషు నద్యశ్చ యాః స్మృతాః ।
మహాభూతప్రమాణం చ గతిం చంద్రార్కయోః పృథక్ ॥ 75.2 ॥
ద్వీపభేదసహస్రాణి సప్తస్వంతర్గతాని చ ।
న శక్యంతే క్రమేణేహ వక్తుం యైర్వితతం జగత్ ॥ 75.3 ॥
సప్తద్వీపాన్ ప్రవక్ష్యామి చంద్రాదిత్యగ్రహైః సహ ।
యేషాం మనుష్యాస్తర్కేణ ప్రమాణాని ప్రచక్షతే ॥ 75.4 ॥
అచింత్యాః ఖలు యే భావా న తాంస్తర్కేణ సాధయేత్ ।
ప్రకృతిభ్యః పరం యచ్చ తదచింత్యం విభావ్యతే ॥ 75.5 ॥
నవ వర్షం ప్రవక్ష్యామి జంబూద్వీపం యథాతథం ।
విస్తరాన్మండలాచ్చైవ యోజనైస్తన్నిబోధత ॥ 75.6 ॥
శతమేకం సహస్రాణాం యోజనానాం సమంతతః ।
నానాజనపదాకీర్ణం యోజనైర్వివిధైః శుభైః ॥ 75.7 ॥
సిద్ధచారణసంకీర్ణం పర్వతైరుపశోభితం ।
సర్వధాతువివృద్ధైశ్చ శిలాజాలసముద్భవైః ।
పర్వతప్రభవాభిశ్చ నదీభిః సర్వతశ్చితం ॥ 75.8 ॥
జంబూద్వీపః పృథుః శ్రీమాన్ సర్వతః పరిమండలః ।
నవభిశ్చావృతః శ్రీమాన్ భువనైర్భూతభావనః ॥ 75.9 ॥
లవణేన సముద్రేణ సర్వతః పరివారితః ।
జంబూద్వీపస్య విస్తారాత్ సమేన తు సమంతతః ॥ 75.10 ॥
తస్య ప్రాగాయతా దీర్ఘా షడేతే వర్షపర్వతాః ।
ఉభయత్రావగాఢాశ్చ సముద్రౌ పూర్వపశ్చిమౌ ॥ 75.11 ॥
హిమప్రాయశ్చ హిమవాన్ హేమకూటశ్చ హేమవాన్ ।
సర్వత్ర సుసుఖశ్చాపి నిషధః పర్వతో మహాన్ ॥ 75.12 ॥
చతుర్వర్ణఃస సౌవర్ణో మేరుశ్చోల్బమయో గిరిః ।
వృత్తాకృతిప్రమాణశ్చ చతురస్త్రః సముచ్ఛితః ॥ 75.13 ॥
నానావర్ణస్తు పార్శ్వేషు ప్రజాపతిగుణాన్వితః ।
నాభిమండలసంభూతో బ్రహ్మణః పరమేష్ఠినః ॥ 75.14 ॥
పూర్వతః శ్వేతవర్ణస్తు బ్రహ్మణ్యం తేన తస్య తత్ ।
పీతశ్చ దక్షిణేనాసౌ తేన వైశ్యత్వమిష్యతే ॥ 75.15 ॥
భృంగపత్రనిభశ్చాసౌ పశ్చిమేన యతోఽథ సః ।
తేనాస్య శూద్రతా ప్రోక్తా మేరోర్నామార్థకర్మణః ॥ 75.16 ॥
పార్శ్వముత్తరతస్తస్య రక్తవర్ణం విభావ్యతే ।
తేనాస్య క్షత్రభావః స్యాదితి వర్ణాః ప్రకీర్తితాః ॥ 75.17 ॥
వృత్తః స్వభావతః ప్రోక్తో వర్ణతః పరిమాణతః ।
నీలశ్చ వైదూర్యమయః శ్వేతశుక్లో హిరణ్మయః ।
మయూరబర్హివర్ణస్తు శాతకౌంభశ్చ శృంగవాన్ ॥ 75.18 ॥
ఏతే పర్వతరాజానః సిద్ధచారణసేవితాః ।
తేషామంతరవిష్కంభో నవసాహస్ర ఉచ్యతే ॥ 75.19 ॥
మధ్యే త్విలావృతం నామ మహామేరోః స సంభవః ।
నవైవ తు సహస్రాణి విస్తీర్ణః సర్వతశ్చ సః ॥ 75.20 ॥
మధ్యం తస్య మహామేరుర్విధూమ ఇవ పావకః ।
వేద్యర్ద్ధం దక్షిణం మేరోరుత్తరార్ద్ధం తథోత్తరం ॥ 75.21 ॥
వర్షాణి యాని షడత్ర తేషాం తే వర్షపర్వతాః ।
యోజనాగ్రం తు వర్షాణాం సర్వేషాం తద్ విధీయతే ॥ 75.22 ॥
ద్వే ద్వే వర్షే సహస్రాణాం యోజనానాం సముచ్ఛ్రయః ।
జంబూద్వీపస్య విస్తారస్తేషామాయామ ఉచ్యతే ॥ 75.23 ॥
యోజనానాం సహస్రాణి శతౌ ద్వౌ చాయతౌ గిరీ ।
నీలశ్చ నిషధశ్చైవ తాభ్యాం హీనాశ్చ యే పరే ।
శ్వేతశ్చ హేమకూటశ్చ హిమవాంఛృంగవాంశ్చ యః ॥ 75.24 ॥
జంబూద్వీపప్రమాణేన నిషధః పరికీర్తితః ।
తస్మాద్ ద్వాదశభాగేన హేమకూటః ప్రహీయతే ।
హిమవాన్ వింశభాగేన హేమకూటాత్ ప్రహీయతే ॥ 75.25 ॥
అష్టాశీతిసహస్రాణి హేమకూటో మహాగిరిః ।
అశీతిర్హిమవాన్ శైల ఆయతః పూర్వపశ్చిమే ॥ 75.26 ॥
ద్వీపస్య మండలీభావాద్ హ్రాసవృద్ధీ ప్రకీర్త్యతే ।
వర్షాణాం పర్వతానాం చ యథా చేమే తథోత్తరం ॥ 75.27 ॥
తేషాం మధ్యే జనపదాస్తాని వర్షాణి చైవ తత్ ।
ప్రపాతవిషమైస్తైస్తు పర్వతైరావృతాని తు ॥ 75.28 ॥
సంతతాని నదీభేదైరగమ్యాని పరస్పరం ।
వసంతి తేషు సత్త్వాని నానాజాతీని సర్వశః ॥ 75.29 ॥
ఏతద్ధైమవతం వర్షం భారతీ యత్ర సంతతిః ।
హేమకూటం పరం యత్ర నామ్నా కింపురుషోత్తమః ॥ 75.30 ॥
హేమకూటాత్ తు నిషధం హరివర్షం తదుచ్యతే ।
హరివర్షాత్ పరం చైవ మేరుపార్శ్వ ఇలావృతం ॥ 75.31 ॥
ఇలావృతాత్ పరం నీలం రమ్యకం నామ విశ్రుతం ।
రమ్యకాచ్చ పరం శ్వేతం విశ్రుతం తద్ధిరణ్మయం ।
హిరణ్మయాత్ పరం చైవ శృంగవంతం కురు స్మృతం ॥ 75.32 ॥
ధనుఃసంస్థే తు ద్వే వర్షే విజ్ఞేయే దక్షిణోత్తరే ।
ద్వీపాని ఖలు చత్వారి చతురస్త్రమిలావృతం ॥ 75.33 ॥
అర్వాక్ చ నిషధస్యాథ వేద్యర్ధం దక్షిణం స్మృతం ।
పరం శృంగవతో యచ్చ వేద్యర్ధం హి తదుత్తరం ॥ 75.34 ॥
వేద్యర్ద్ధే దక్షిణే త్రీణి వర్షాణి త్రీణి చోత్తరే ।
తయోర్మధ్యే తు విజ్ఞేయో యత్ర మేరుస్త్విలావృతః ॥ 75.35 ॥
దక్షిణేన తు నీలస్య నిషధస్యోత్తరేణ చ ।
ఉదగాయతో మహాశైలో మాల్యవాన్నామ పర్వతః ॥ 75.36 ॥
యోజనానాం సహస్రే ద్వే విష్కంభోచ్ఛ్రయ ఏవ చ ।
ఆయామతశ్చతుస్త్రింశత్ సహస్రాణి ప్రకీర్తితః ॥ 75.37 ॥
తస్య ప్రతీచ్యాం విజ్ఞేయః పర్వతో గంధమాదనః ।
ఆయామోచ్ఛ్రయవిస్తారాత్ తుల్యో మాల్యవతా తు సః ॥ 75.38 ॥
పరిమండలస్తయోర్మధ్యే మేరుః కనకపర్వతః ।
చతుర్వర్ణః ససౌవర్ణశ్చతురస్త్రః సముచ్ఛ్రితః ॥ 75.39 ॥
అవ్యక్తా ధాతవః సర్వే సముత్పన్నా జలాదయః ।
అవ్యక్తాత్ పృథివీపద్మం మేరుస్తస్య చ కర్ణికా ॥ 75.40 ॥
చతుష్పత్రం సముత్పన్నం వ్యక్తం పంచగుణం మహత్ ।
తతః సర్వాః సముద్భూతా వితతా హి ప్రవృత్తయః ॥ 75.41 ॥
అనేకకల్పజీవద్భిః పురుషైః పుణ్యకారిభిః ।
కృతాత్మభిర్మహాత్మభిః ప్రాప్యతే పురుషోత్తమః ॥ 75.42 ॥
మహాయోగీ మహాదేవో జగద్ధ్యేయో జనార్దనః ।
సర్వలోకగతోఽనంతో వ్యాపకో మూర్త్తిరవ్యయః ॥ 75.43 ॥
న తస్య ప్రాకృతా మూర్తిర్మాంసమేదోఽస్థిసంభవా ।
యోగిత్వాచ్చేశ్వరత్వాచ్చ సత్త్వరూపధరో విభుః ॥ 75.44 ॥
తన్నిమిత్తం సముత్పన్నం లోకే పద్మం సనాతనం ।
కల్పశేషస్య తస్యాదౌ కాలస్య గతిరీదృశీ ॥ 75.45 ॥
తస్మిన్ పద్మే సముత్పన్నో దేవదేవశ్చతుర్ముఖః ।
ప్రజాపతిపతిర్దేవ ఈశానో జగతః ప్రభుః ॥ 75.46 ॥
తస్య బీజనిసర్గం హి పుష్కరస్య యథార్థవత్ ।
కృత్స్నం ప్రజానిసర్గేణ విస్తరేణైవ వర్ణ్యతే ॥ 75.47 ॥
తదంబు వైష్ణవః కాయో యతో రత్నవిభూషితః ।
పద్మాకారా సముత్పన్నా పృథివీ సవనద్రుమా ॥ 75.48 ॥
తత్ తస్య లోకపద్మస్య విస్తరం సిద్ధభాషితం ।
వర్ణ్యమానం విభాగేన క్రమశః శృణుత ద్విజాః ॥ 75.49 ॥
మహావర్షాణి ఖ్యాతాని చత్వార్యత్ర చ సంస్థితాః ।
తత్ర పర్వతసంస్థానో మేరుర్నామ మహాబలః ॥ 75.50 ॥
నానావర్ణః స పార్శ్వేషు పూర్వతః శ్వేత ఉచ్యతే ।
పీతం చ దక్షిణం తస్య భృంగవర్ణం తు పశ్చిమం ॥ 75.51 ॥
ఉత్తరం రక్తవర్ణం తు తస్య పార్శ్వం మహాత్మనః ।
మేరుస్తు శోభతే శుక్లో రాజవంశే తు ధిష్ఠితః ॥ 75.52 ॥
తరుణాదిత్యసంకాశో విధూమ ఇవ పావకః ।
యోజనానాం సహస్రాణి చతురాశీతిరుచ్ఛ్రితః ॥ 75.53 ॥
ప్రవిష్టః షోడశాధస్తాద్విస్తృతః షోడశైవ తు ।
శరావసంస్థితత్వాచ్చ ద్వాత్రింశన్మూర్ధ్ని విస్తృతః ॥ 75.54 ॥
విస్తారస్త్రిగుణశ్చాస్య పరిణాహః సమంతతః ।
మండలేన ప్రమాణేన వ్యస్యమానం తదిష్యతే ॥ 75.55 ॥
నవతిశ్చ సహస్రాణి యోజనానాం సమంతతః ।
తతః షట్కాధికానాం చ వ్యస్యమానం ప్రకీర్త్తితం ।
చతురస్త్రేణ మానేన పరిణాహః సమంతతః ॥ 75.56 ॥
స పర్వతో మహాదివ్యో దివ్యౌషధిసమన్వితః ।
సవనైరావృతః సర్వో జాతరూపమయైః శుభైః ॥ 75.57 ॥
తత్ర దేవగణాః సర్వే గంధర్వోరగరాక్షసాః ।
శైలరాజే ప్రమోదంతే తథైవాప్సరసాం గణాః ॥ 75.58 ॥
స తు మేరుః పరివృతో భవనైర్భూతభావనైః ।
చత్వారో యస్య దేశాస్తు నానాపార్శ్వేషు ధిష్ఠితాః ॥ 75.59 ॥
భద్రాశ్వో భారతశ్చైవ కేతుమాలశ్చ పశ్చిమే ।
ఉత్తరే కురవశ్చైవ కృతపుణ్యప్రతిశ్రయాః ॥ 75.60 ॥
కర్ణికా తస్య పద్మస్య సమంతాత్ పరిమండలా ।
యోజనానాం సహస్రాణి యోజనానాం ప్రమాణతః ॥ 75.61 ॥
తస్య కేసరజాలాని నవషట్ చ ప్రకీర్త్తితాః ।
చతురశీతిరుత్సేధో వివరాంతరగోచరాః ॥ 75.62 ॥
త్రింశచ్చాపి సహస్రాణి యోజనానాం ప్రమాణతః ।
తస్య కేసరజాలాని వికీర్ణాని సమంతతః ॥ 75.63 ॥
శతసాహస్రమాయామమశీతిః పృథులాని చ ।
చత్వారి తత్ర పర్ణాని యోజనానాం చతుర్దశ ॥ 75.64 ॥
తత్ర యా సా మయా తుభ్యం కర్ణికేత్యభివిశ్రుతా ।
తాం వర్ణ్యమానామేకాగ్ర్యాత్ సమాసేన నిబోధత ।
మణిపర్ణశతైశ్చిత్రాం నానావర్ణప్రభాసితాం ॥ 75.65 ॥
అనేకపర్ణనిచయం సౌవర్ణమరుణప్రభం ।
కాంతం సహస్రపర్వాణం సహస్రోదరకందరం ।
సహస్రశతపత్రం చ వృత్తమేకం నగోత్తమం ॥ 75.66 ॥
మణిరత్నార్పితశ్వభ్రైర్మణిభిశ్చిత్రవేదికం ।
సువర్ణమణిచిత్రాంగైర్మణిచర్చితతోరణైః ॥ 75.67 ॥
తత్ర బ్రహ్మసభా రమ్యా బ్రహ్మర్షిజనసంకులా ।
నామ్నా మనోవ్రతీ నామ సర్వలోకేషు విశ్రుతా ॥ 75.68 ॥
తత్రేశానస్య దేవస్య సహస్రాదిత్యవర్చసః ।
మహావిమానసంస్థస్య మహిమా వర్త్తతే సదా ॥ 75.69 ॥
తత్ర సర్వే దేవగణాశ్చతుర్వక్త్రం స్వయం ప్రభుం ।
ఇష్ట్వా పూజ్యనమస్కారైరర్చనీయముపస్థితాః ॥ 75.70 ॥
యైస్తదా దిహసంకల్పైర్బ్రహ్మచర్యం మహాత్మభిః ।
చీర్ణం చారుమనోభిశ్చ సదాచారపథి స్థితైః ॥ 75.71 ॥
సమ్యగిష్ట్వా చ భుక్త్వా చ పితృదేవార్చనే రతాః ।
గృహాశ్రమపరాస్తత్ర వినీతా అతిథిప్రియాః ॥ 75.72 ॥
గృహిణః శుక్లకర్మస్థా విరక్తాః కారణాత్మకాః ।
యమైర్నియమదానైశ్చ దృఢనిర్దగ్ధకిల్బిషాః ॥ 75.73 ॥
తేషాం నివసనం శుక్లబ్రహ్మలోకమనిందితం ।
ఉపర్యుపరి సర్వాసాం గతీనాం పరమా గతిః ।
చతుర్దశసహస్రాణి యోజనానాం తు కీర్త్తితం ॥ 75.74 ॥
తతోర్ద్ధరుచిరే కృష్ణే తరుణాదిత్యవర్చసి ।
మహాగిరౌ తతో రమ్యే రత్నధాతువిచిత్రితే ॥ 75.75 ॥
నైకరత్నసమావాసే మణితోరణమందిరే ।
మేరోః సర్వేషు పార్శ్వేషు సమంతాత్ పరిమండలే ॥ 75.76 ॥
త్రింశద్యోజనసాహస్రం చక్రపాటో నగోత్తమః ।
జారుధిశ్చైవ శైలేంద్ర ఇత్యేతే ఉత్తరాః స్మృతాః ॥ 75.77 ॥
ఏతేషాం శైలముఖ్యానాముత్తరేషు యథాక్రమః ।
స్థలీరంతరద్రోణ్యశ్చ సరాంసి చ నిబోధత ॥ 75.78 ॥
దశయోజనవిస్తీర్ణా చక్రపాటోపనిర్గతా ।
సా తూద్ర్ధ్వవాహినీ చాపి నదీ భూమౌ ప్రతిష్ఠితా ॥ 75.79 ॥
సా పుర్యామమరావత్యాం క్రమమాణేందురా ప్రభౌ ।
తయా తిరస్కృతా వాఽపి సూర్యేందుజ్యోతిషాం గణాః ॥ 75.80 ॥
ఉదయాస్తమితే సంధ్యే యే సేవంతే ద్విజోత్తమాః ।
తాన్ తుష్యంతే ద్విజాః సర్వానష్టావప్యచలోత్తమాన్ ॥ 75.81 ॥
పరిభ్రమజ్జ్యోతిషాం యా సా రుద్రేంద్రమతా శుభా ॥ 75.82 ॥
॥ ఇతి శ్రీవరాహపురాణే భగవచ్ఛాస్త్రే పంచసప్తతితమోఽధ్యాయః ॥ 75 ॥
రుద్ర ఉవాచ ।
తస్యైవ మేరోః పూర్వే తు దేశే పరమవర్చసే ।
చక్రవాటపరిక్షిప్తే నానాధాతువిరాజితే ॥ 76.1 ॥
తత్ర సర్వామరపురం చక్రవాటసముద్ధతం ।
దుర్ధర్షం బలదృప్తానాం దేవదానవరక్షసాం ।
తత్ర జాంబూనదమయః సుప్రాకారః సుతోరణః ॥ 76.2 ॥
తస్యాప్యుత్తరపూర్వే తు దేశే పరమవర్చసే ।
అలోకజనసంపూర్ణా విమానశతసంకులా ॥ 76.3 ॥
మహావాపిసమాయుక్తా నిత్యం ప్రముదితా శుభా ।
శోభితా పుష్పశబలైః పతాకాధ్వజమాలినీ ॥ 76.4 ॥
దేవైర్యక్షోప్సరోభిశ్చ ఋషిభిశ్చ సుశోభితా ।
పురందరపురీ రమ్యా సమృద్ధా త్వమరావతీ ॥ 76.5 ॥
తస్యా మధ్యేఽమరావత్యా వజ్రవైదూర్యవేదికా ।
త్రైలోక్యగుణవిఖ్యాతా సుధర్మా నామ వై సభా ॥ 76.6 ॥
తత్రాస్తే శ్రీపతేః శ్రీమాన్ సహస్రాక్షః శచీపతిః ।
సిద్ధాదిభిః పరివృతః సర్వాభిర్దేవయోనిభిః ॥ 76.7 ॥
తత్ర చైవ సువంశః స్యాద్ భాస్కరస్య మహాత్మనః ।
సాక్షాత్ తత్ర సురాధ్యక్షః సర్వదేవనమస్కృతః ॥ 76.8 ॥
తస్యాశ్చ దిక్షు విస్తీర్ణా తత్తద్గుణసమన్వితా ।
తేజోవతీ నామ పురీ హుతాశస్య మహాత్మనః ॥ 76.9 ॥
తత్తద్గుణవతీ రమ్యా పురీ వైవస్వతస్య చ ।
నామ్నా సంయమనీ నామ పురీ త్రైలోక్యవిశ్రుతా ॥ 76.10 ॥
తథా చతుర్థే దిగ్భాగే నైరృతాధిపతేః శుభా ।
నామ్నా కృష్ణావతీ నామ విరూపాక్షస్య ధీమతః ॥ 76.11 ॥
పంచమే హ్యుత్తరపుటే నామ్నా శుద్ధవతీ పురీ ।
ఉదకాధిపతేః ఖ్యాతా వరుణస్య మహాత్మనః ॥ 76.12 ॥
తథా పంచోత్తరే దేవస్వస్యోత్తరపుటే పురీ ।
వాయోర్గంధవతీ నామ ఖ్యాతా సర్వగుణోత్తరా ॥ 76.13 ॥
తస్యోత్తరపుటే రమ్యా గుహ్యకాధిపతేః పురీ ।
నామ్నా మహోదయా నామ శుభా వైదూర్యవేదికా ॥ 76.14 ॥
తథాష్టమేఽన్తరపుటే ఈశానస్య మహాత్మనః ।
పురీ మనోహరా నామ భూతైర్నానావిధైర్యుతా ।
పుష్పైర్ధన్యైశ్చ వివిధైర్వనైరాశ్రమసంస్థితైః ॥ 76.15 ॥
ప్రార్థ్యతే దేవలోకోఽయం స స్వర్గ ఇతి కీర్తితః ॥ 76.16 ॥
॥ ఇతి శ్రీవరాహపురాణే భగవచ్ఛాస్త్రే షట్సప్తతితమోఽధ్యాయః ॥ 76 ॥
రుద్ర ఉవాచ ।
యదేతత్ కర్ణికామూలం మేరోర్మధ్యం ప్రకీర్తితం ।
తద్ యోజనసహస్రాణి సంఖ్యయా మానతః స్మృతం ॥ 77.1 ॥
చత్వారింశత్ తథా చాష్టౌ సహస్రాణి తు మండలైః ।
శైలరాజస్య తత్తత్ర మేరుమూలమితి స్మృతం ॥ 77.2 ॥
తేషాం గిరిసహస్రాణామనేకానాం మహోచ్ఛ్రయః ।
దిగష్టౌ చ పునస్తస్య మర్యాదాపర్వతాః శుభాః ॥ 77.3 ॥
జఠరో దేవకూటశ్చ పూర్వస్యాం దిశి పర్వతౌ ।
పూర్వపశ్చాయతావేతావర్ణవాంతర్వ్యవస్థితౌ ।
మర్యాదాపర్వతానేతానష్టానాహుర్మనీషిణః ॥ 77.4 ॥
యోఽసౌ మేరుర్ద్విజశ్రేష్ఠాః ప్రోక్తః కనకపర్వతః ।
విష్కంభాంస్తస్య వక్ష్యామి శృణుధ్వం గదతస్తు తాన్ ॥ 77.5 ॥
మహాపాదాస్తు చత్వారో మేరోరథ చతుర్దిశం ।
యైర్న చచాల విష్టబ్ధా సప్తద్వీపవతీ మహీ ॥ 77.6 ॥
దశయోజనసాహస్రం వ్యాయామస్తేషు శంక్యతే ।
తిర్యగూర్ధ్వం చ రచితా హరితాలతటైర్వృతాః ॥ 77.7 ॥
మనఃశిలాదరీభిశ్చ సువర్ణమణిచిత్రితాః ॥అ
అనేకసిద్ధభవనైః క్రీడాస్థానైశ్చ సుప్రభాః ॥ 77.8 ॥
పూర్వేణ మందరస్తస్య దక్షిణే గంధమాదనః ।
విపులః పశ్చిమే పార్శ్వే సుపార్శ్వశ్చోత్తరే స్థితః ॥ 77.9 ॥
తేషాం శృంగేషు చత్వారో మహావృక్షాః ప్రతిష్ఠితాః ।
దేవదైత్యాప్సరోభిశ్చ సేవితా గుణసంచయైః ॥ 77.10 ॥
మందరస్య గిరేః శృంగే కదంబో నామ పాదపః ।
ప్రలంబశాఖాశిఖరః కదంబశ్చైత్యపాదపః ॥ 77.11 ॥
మహాకుంభప్రమాణేశ్చ పుష్పైర్వికచకేసరైః ।
మహాగంధబనోజ్ఞైశ్చ శోభితః సర్వకాలజైః ॥ 77.12 ॥
సమాసేన పరివృతో భువనైర్భూతభావనైః ।
సహస్రమధికం సోఽథ గంధేనాపూరయన్ దిశః ॥ 77.13 ॥
భద్రాశ్వో నామ వృక్షోఽయం వర్షాద్రేః కేతుసంభవః ।
కీర్తిమాన్ రూపవాంఛ్రీమాన్ మహాపాదపపాదపః ।
యత్ర సాక్షాద్ధృషీకేశః సిద్ధసంఘైర్నిషేవ్యతే ॥ 77.14 ॥
తస్య భద్రకదంబస్య తథాశ్వవదనో హరిః ।
ప్రాప్తవాంశ్చామరశ్రేష్ఠః స హి సానుం పునః పునః ॥ 77.15 ॥
తేన చాలోకితం వర్షం సర్వద్విపదనాయకాః ।
యస్య నామ్నా సమాఖ్యాతో భద్రాశ్వేతి న సంశయః ॥ 77.16 ॥
దక్షిణస్యాపి శైలస్య శిఖరే దేవసేవితే ।
జంబూః సద్యః పుష్పఫలా మహాశాఖోపశోభితా ॥ 77.17 ॥
తస్యా హ్యతిప్రమాణాని స్వాదూని చ మృదూని చ ।
ఫలాన్యమృతకల్పాని పతంతి గిరిమూర్ధని ॥ 77.18 ॥
తస్మాద్ గిరివరశ్రేష్ఠాత్ ఫలప్రస్యందవాహినీ ।
దివ్యా జాంబూనదీ నామ ప్రవృత్తా మధువాహినీ ॥ 77.19 ॥
తత్ర జాంబూనదం నామ సువర్ణమనలప్రభం ।
దేవాలంకారమతులముత్పన్నం పాపనాశనం ॥ 77.20 ॥
దేవదానవగంధర్వయక్షరాక్షసగుహ్యకాః ।
పపుస్తదమృతప్రఖ్యం మధు జంబూఫలస్త్రవం ॥ 77.21 ॥
సా కేతుర్దక్షిణే వర్షే జంబూర్లోకేషు విశ్రుతా ।
యస్యా నామ్నా సమాఖ్యాతా జంబూద్వీపేతి మానవైః ॥ 77.22 ॥
విపులస్య చ శైలస్య దక్షిణేన మహాత్మనః ।
జాతః శృంగేతి సుమహానశ్వత్థశ్చేతి పాదపః ॥ 77.23 ॥
మహోచ్ఛ్రాయో మహాస్కంధో నైకసత్త్వగుణాలయః ।
కుంభప్రమాణై రుచిరైః ఫలైః సర్వర్త్తుకైః శుభైః ॥ 77.24 ॥
స కేతుః కేతుమాలానాం దేవగంధర్వసేవితః ।
కేతుమాలేతి విఖ్యాతో నామ్నా తత్ర ప్రకీర్తితః ।
తన్నిబోధత విప్రేంద్రా నిరుక్తం నామకర్మణః ॥ 77.25 ॥
క్షీరోదమథనే వృత్తే మాలా స్కంధే నివేశితాః ।
ఇంద్రేణ చైత్యకేతోస్తు కేతుమాలస్తతః స్మృతః ।
తేన తచ్చిహ్నితం వర్షం కేతుమాలేతి విశ్రుతం ॥ 77.26 ॥
సుపార్శ్వస్యోత్తరే శృంగే వటో నామ మహాద్రుమః ।
న్యగ్రోధో విపులస్కంధో యస్త్రియోజనమండలః ॥ 77.27 ॥
మాల్యదామకలాపైశ్చ వివిధైస్తు సమంతతః ।
శాఖాభిర్లంబమానాభిః శోభితః సిద్ధసేవితః ॥ 77.28 ॥
ప్రలంబకుంభసదృశైర్హేమవర్ణైః ఫలైః సదా ।
స హ్యుత్తరకురూణాం తు కేతువృక్షః ప్రకాశతే ॥ 77.29 ॥
సనత్కుమారావరజా మానసా బ్రహ్మణః సుతాః ।
సప్త తత్ర మహాభాగాః కురవో నామ విశ్రుతాః ॥ 77.30 ॥
తత్ర స్థిరగతైర్జ్ఞానైర్విరజస్కైర్మహాత్మభిః ।
అక్షయః క్షయపర్యంతో లోకః ప్రోక్తః సనాతనః ॥ 77.31 ॥
తేషాం నామాంకితం వర్షం సప్తానాం వై మహాత్మనాం ।
దివి చేహ చ విఖ్యాతా ఉత్తరాః కురవః సదా ॥ 77.32 ॥
॥ ఇతి శ్రీవరాహపురాణే భగవచ్ఛాస్త్రే సప్తసప్తతితమోఽధ్యాయః ॥ 77 ॥
రుద్ర ఉవాచ ।
తథా చతుర్ణాం వక్ష్యామి శైలేంద్రాణాం యథాక్రమం ।
అనువిద్యాని రమ్యాణి విహంగైః కూజితాని చ ॥ 78.1 ॥
అనేకపక్షియుక్తాత్మశృంగాణి సుబహూని చ ।
దేవానాం దివ్యనారీభిః సమం క్రీడామయాని చ ॥ 78.2 ॥
కిన్నరోద్గీతఘుష్టాని శీతమందసుగంధిభిః ।
పవనైః సేవ్యమానాని రమణీయతరాణి చ ॥ 78.3 ॥
చతుర్ద్దిక్షు విరాజంతే నామతః శృణుతానఘాః ।
పూర్వే చైత్రరథం నామ దక్షిణే గంధమాదనం ।
ప్రభావేణ సుతోయాని నవఖండయుతాని చ ॥ 78.4 ॥
వనషండాంస్తథాక్రమ్య దేవతా లలనాయుతాః ।
యత్ర క్రీడంతి చోద్దేశే ముదా పరమయా యుతాః ॥ 78.5 ॥
అనుబంధాని రమ్యాణి విహగైః కూజితాని చ ।
రత్నోపకీర్ణతిర్థాని మహాపుణ్యజలాని చ ॥ 78.6 ॥
అనేకజలయంత్రైశ్చ నాదితాని మహాంతి చ ।
శాఖాభిర్లంబమానాభీ రువత్పక్షికులాలిభిః ॥ 78.7 ॥
కమలోత్పలకహ్లారశోభితాని సరాంసి చ ।
చతుర్షు తేషు గిరిషు నానాగుణయుతేషు చ ॥ 78.8 ॥
అరుణోదం తు పూర్వేణ దక్షిణే మానసం స్మృతం ।
అసితోదం పశ్చిమే చ మహాభద్రం తథోత్తరే ।
కుముదైః శ్వేతకపిలైః కహ్లారైర్భూషితాని చ ॥ 78.9 ॥
అరుణోదయస్య యే శైలాః ప్రాచ్యా వై నామతః స్మృతాః ।
తాన్ కీర్త్త్యమానాంస్తత్త్వేన శృణుధ్వం గదతో మమ ॥ 78.10 ॥
వికంకో మణిశృంగశ్చ సుపాత్రశ్చోపలో మహాన్ ।
మహానీలోఽథ కుంభశ్చ సుబిందుర్మదనస్తథా ॥ 78.11 ॥
వేణునద్ధః సుమేదాశ్చ నిషధో దేవపర్వతః ।
ఇత్యేతే పర్వతవరాః పుణ్యాశ్చ గిరయోఽపరే ॥ 78.12 ॥
పూర్వేణ మందరాత్ సిద్ధాః పర్వతాశ్చ మదాయుతాః ।
సరసో మానసస్యేహ దక్షిణేన మహాచలాః ॥ 78.13 ॥
యే కీర్త్తితా మయా తుభ్యం నామతస్తాన్ నిబోధత ।
శైలస్త్రిశిరశ్చైవ శిశిరశ్చాచలోత్తమః ॥ 78.14 ॥
కపిశ్చ శతమక్షశ్చ తురగశ్చైవ సానుమాన్ ।
తామ్రాహశ్చ విషశ్చైవ తథా శ్వేతోదనో గిరిః ॥ 78.15 ॥
సమూలశ్చైవ సరలో రత్నకేతుశ్చ పర్వతః ।
ఏకమూలో మహాశృంగో గజమూలోఽపి శావకః ॥ 78.16 ॥
పంచశైలశ్చ కైలాసో హిమవానచలోత్తమః ।
ఉత్తరా యే మహాశైలాస్తాన్ వక్ష్యామి నిబోధత ॥ 78.17 ॥
కపిలః పింగలో భద్రః సరసశ్చ మహాచలః ।
కుముదో మధుమాంశ్చైవ గర్జనో మర్కటస్తథా ॥ 78.18 ॥
కృష్ణశ్చ పాండవశ్చైవ సహస్రశిరసస్తథా ।
పారియాత్రశ్చ శైలేంద్రః శృంగవానచలోత్తమః ।
ఇత్యేతే పర్వతవరాః శ్రీమంతః పశ్చిమే స్మృతాః ॥ 78.19 ॥
మహాభద్రస్య సరస ఉత్తరేణ ద్విజోత్తమాః ।
యే పర్వతాః స్థితా విప్రాస్తాన్ వక్ష్యామి నిబోధత ॥ 78.20 ॥
హంసకూటో మహాశైలో వృషహంసశ్చ పర్వతః ।
కపింజలశ్చ శైలేంద్ర ఇంద్రశైలశ్చ సానుమాన్ ॥ 78.21 ॥
నీలః కనకశృంగశ్చ శతశృంగశ్చ పర్వతః ।
పుష్కరో మేఘశైలోఽథ విరజాశ్చాచలోత్తమః ।
జారుచిశ్చైవ శైలేంద్ర ఇత్యేతే ఉత్తరాః స్మృతాః ॥ 78.22 ॥
ఇత్యేతేషాం తు ముఖ్యానాముత్తరేషు యథాక్రమం ।
స్థలీరంతరద్రోణ్యశ్చ సరాంసి చ నిబోధత ॥ 78.23 ॥
॥ ఇతి శ్రీవరాహపురాణే భగవచ్ఛాస్త్రే అష్టసప్తతితమోఽధ్యాయః ॥ 78 ॥
రుద్ర ఉవాచ ।
సీతాంతస్యాచలేంద్రస్య కుముదస్యాంతరేణ చ ।
ద్రోణ్యాం విహంగపుష్టాయాం నానాసత్త్వనిషేవితం ॥ 79.1 ॥
త్రియోజనశతాయామం శతయోజనవిస్తృతం ।
సురసామలపానీయం రమ్యం తత్ర సురోచనం ॥ 79.2 ॥
ద్రోణమాత్రప్రమాణైశ్చ పుండరీకైః సుగంధిభిః ।
సహస్రశతపత్రైశ్చ మహాపద్మైరలంకృతం ॥ 79.3 ॥
దేవదానవగంధర్వైర్మహాసర్పైరధిష్ఠితం ।
పుణ్యం తచ్ఛ్రీసరో నామ సప్రకాశమిహేహ చ ॥ 79.4 ॥
ప్రసన్నసలిలైః పూర్ణం శరణ్యం సర్వదేహినాం ।
తత్ర త్వేకం మహాపద్మం మధ్యే పద్మవనస్య చ ॥ 79.5 ॥
కోటిపత్రప్రకలితం తరుణాదిత్యవర్చసం ।
నిత్యం వ్యాకోశమధురం చలత్వాదతిమండలం ॥ 79.6 ॥
చారుకేసరజాలాఢ్యం మత్తభ్రమరనాదితం ।
తస్మిన్ మధ్యే భగవతీ సాక్షాత్ శ్రీర్నిత్యమేవ హి ।
లక్ష్మీస్తు తం తదావాసం మూర్త్తిమంతం న సంశయః ॥ 79.7 ॥
సరసస్తస్య తీరే తు తస్మిన్ సిద్ధనిషేవితం ।
సదా పుష్పఫలం రమ్యం తత్ర బిల్వవనం మహత్ ॥ 79.8 ॥
శతయోజనవిస్తీర్ణం ద్వియోజనశతాయతం ।
అర్ద్ధక్రోశోచ్చశిఖరైర్మహావృక్షైః సమంతతః ।
శాఖాసహస్రకలితైర్మహాస్కంధైః సమాకులం ॥ 79.9 ॥
ఫలైః సహస్రసంకాశైః హరితైః పాండురైస్తథా ।
అమృతస్వాదుసదృశైర్భేరీమాత్రైః సుగంధిభిః ॥ 79.10 ॥
శీర్యద్భిశ్చ పతద్భిశ్చ కీర్ణభూమివనాంతరం ।
నామ్నా తచ్ఛ్రీవనం నామ సర్వలోకేషు విశ్రుతం ॥ 79.11 ॥
దేవాదిభిః సమాకీర్ణమష్టాభిః కకుభిః శుభం ।
బిల్వాశిభిశ్చ మునిభిః సేవితం పుణ్యకారిభిః ।
తత్ర శ్రీః సంస్థితా నిత్యం సిద్ధసంఘనిషేవితా ॥ 79.12 ॥
ఏకైకస్యాచలేంద్రస్య మణిశైలస్య చాంతరం ।
శతయోజనవిస్తీర్ణం ద్వియోజనశతాయతం ॥ 79.13 ॥
విమలం పంకజవనం సిద్ధచారణసేవితం ।
పుష్పం లక్ష్మ్యా ధృతం భాతి నిత్యం ప్రజ్వలతీవ హ ॥ 79.14 ॥
అర్ద్ధక్రోశం చ శిఖరైర్మహాస్కంధైః సమావృతం ।
ప్రఫుల్లశాఖాశిఖరం పింజరం భాతి తద్వనం ॥ 79.15 ॥
ద్విబాహుపరిణాహైస్తైస్త్రిహస్తాయామవిస్తృతైః ।
మనఃశిలాచూర్ణనిభైః పాండుకేసరశాలిభిః ॥ 79.16 ॥
పుష్పైర్మనోహరైర్వ్యాప్తం వ్యాకోశైర్గంధశోభిభిః ।
విరాజతి వనం సర్వం మత్తభ్రమరనాదితం ॥ 79.17 ॥
తద్వనం దానవైర్దైత్యైర్గంధర్వైర్యక్షరాక్షసైః ।
కిన్నరైరప్సరోభిశ్చ మహాభోగైశ్చ సేవితం ॥ 79.18 ॥
తత్రాశ్రమో భగవతః కశ్యపస్య ప్రజాపతేః ।
సిద్ధసాధుగణాకీర్ణం నానాశ్రమసమాకులం ॥ 79.19 ॥
మహానీలస్య మధ్యే తు కుంభస్య చ గిరేస్తథా ।
మధ్యే సుఖా నదీ నామ తస్యాస్తీరే మహద్వనం ॥ 79.20 ॥
పంచాశద్యోజనాయామం త్రింశద్యోజనమండలం ।
రమ్యం తాలవనం శ్రీమత్ క్రోశార్ద్ధోచ్ఛ్రితపాదపం ॥ 79.21 ॥
మహాబలైర్మహాసారైః స్థిరైరవిచలైః శుభైః ।
మహదంజనసంస్థానైః పరివృత్తైర్మహాఫలైః ॥ 79.22 ॥
మృష్టగంధగుణోపేతైరుపేతం సిద్ధసేవితం ।
ఐరావతస్య కరిణస్తత్రైవ సముదాహృతం ॥ 79.23 ॥
ఐరావతస్య రుద్రస్య దేవశైలస్య చాంతరే ।
సహస్రయోజనాయామా శతయోజనవిస్తృతా ॥ 79.24 ॥
సర్వా హ్యేకశిలా భూమిర్వృక్షవీరుధవర్జితా ।
ఆప్లుతా పాదమాత్రేణ సలిలేన సమంతతః ॥ 79.25 ॥
ఇత్యేతాభ్యంతరద్రోణ్యో నానాకారాః ప్రకీర్త్తితాః ।
మేరోః పార్శ్వేన విప్రేంద్రా యథావదనుపూర్వశః ॥ 79.26 ॥
॥ ఇతి శ్రీవరాహపురాణే భగవచ్ఛాస్త్రే ఏకోనాశీతితమోఽధ్యాయః ॥ 79 ॥
రుద్ర ఉవాచ ।
అథ దక్షిణదిగ్వ్యవస్థితాః పర్వతద్రోణ్యః సిద్ధాచరితాః
కీర్త్యంతే । శిశిరపతంగయోర్మధ్యే శుక్లభూమిస్త్రియా ముక్తలతాగలితపాదపం ।
ఇక్షుక్షేపే చ శిఖరే పాదపైరుపశోభితం ।
ఉదుంబరవనం రమ్యం పక్షిసంఘనిషేవితం ॥ 80.1 ॥
ఫలితం తద్ వనం భాతి మహాకూర్మోపమైః ఫలైః ॥
తద్ వనం దేవయోన్యోఽష్టౌ సేవంతే సర్వదైవ ॥ 80.2 ॥
వరాహపురాణ ॥ 80.3 ॥
తత్ర ప్రసన్నస్వాదుసలిలా బహూదకా నద్యో వహంతి । తత్రాశ్రమో
భగవతః కర్దమస్య ప్రజాపతేః । నానామునిజనాకీర్ణస్తచ్చ
శతయోజనమేకం పరిమండలం వనం చ । తథా చ తామ్రాభస్య
శైలస్య పతంగస్య చాంతరే శతయోజనవిస్తీర్ణం
ద్విగుణాయతం బాలార్కసదృశరాజీవపుణ్రీకైః ??
సమంతతః సహస్రపత్రైరవిరలైరలంకృతం మహత్
సరోఽనేకసిద్ధగంధర్వాధ్యుషితం । తస్య చ మధ్యే మహాశిఖరః
శతయోజనాయామస్త్రింశద్యోజనవిస్తీర్ణోఽనేకధాతురత్నభూషితస్తస్య
చోపరి మహతీ రథ్యా రత్నప్రాకారతోరణా । తస్యాం మహద్ విద్యాధరపురం ।
తత్ర పులోమనామా విద్యాధరరాజః శతసహస్రపరీవారః । తథా చ
విఖాఖాచలేంద్రస్య శ్వేతస్య చాంతరే సరః । తస్య చ పూర్వతీరే
మహదామ్రవనం కనకసంకాశైః ఫలైరతిసుగంధిభిర్మహాకుంభమాత్రైః
సర్వతశ్చితం । దేవగంధర్వాదయశ్చ తత్ర నివసంతి ।
సుములస్యాచలేంద్రస్య వసుధారస్య చాంతరే త్రింశద్యోజనవిస్తీర్ణే
పంచాశద్యోజనాయతే । బిల్వస్థలీ నామ । తత్ర ఫలాని విద్రుమసంకాశాని
తైశ్చ పతద్భిః స్థలమృత్తికా క్లిన్నా । తాం చ స్థలీం సుగుహ్యకాదయః
సేవంతే బిల్వఫలాశినః । తథా చ వసుధారరత్నధారయోరంతరే
త్రింశద్యోజనవిస్తీర్ణం శతయోజనమాయతం సుగంధికింశుకవనం
సదాకుసుమం యస్య గంధేన వాస్యతే యోజనశతం । తత్ర సిద్ధాధ్యుషితం
జలోపేతం చ । తత్ర చాదిత్యస్య దేవస్య మహదాయతనం । సమాసే మాసే చ
భగవానవతరతి సూర్యః ప్రజాపతిః । కాలజనకం దేవాదయో నమస్యంతి ।
తథా చ పంచకూటస్య కైలాసస్య చాంతరే సహస్రయోజనాయామం
విస్తీర్ణం శతయోజనం హంసపాండురం క్షుద్రసత్త్వైరనాధృష్యం
స్వర్గసోపానమివ భూమండలం । అథ పశ్చిమదిగ్భాగే వ్యవస్థితా
గిరిద్రోణ్యః కీర్త్యంతే । సుపార్శ్వశిఖిశైలయోర్మధ్యే సమంతాద్
యోజనశతమేకం భౌమశిలాతలం నిత్యతప్తం దుఃస్పర్శం । తస్య మధ్యే
త్రింశద్యోజనవిస్తీర్ణం మండలం వహ్నిస్థానం । స చ సర్వకాలమనింధనో
భగవాన్ లోకక్షయకారీ సంవర్తకో జ్వలతే । అంతరే చ శైలవరయోః
కుముదాంజనయోః శతయోజనవిస్తీర్ణామాతులుంగస్థలీ సర్వసత్త్వానామగమ్యా ।
పీతవర్ణైః ఫలైరావృతా సతీ సా స్థలీ శోభతే । తత్ర చ శైలయోః
పింజరగౌరయోరంతరేణ సరోద్రోణీ హ్యనేకశతయోజనాయతా మహద్భిశ్చ
షట్పదోద్ఘుష్టైః కుముదైరుపశోభితా । తత్ర చ భగవతో విష్ణోః
పరమేశ్వరస్యాయతనం । తథా చ శుక్లపాండురయోరపి మహాగిర్యోరంతరే
త్రింశద్యోజనవిస్తీర్ణో నవత్యాయత ఏకః శిలోద్దేశోవృక్షవివర్జితః ।
తత్ర నిష్పంకా దీర్ఘికా సవృక్షా చ స్థలపద్మినీ అనేకజాతీయైశ్చ
పద్మైః శోభితా । తస్యాశ్చ మధ్యే పంచయోజనప్రమాణో
మహాన్యగ్రోధవృక్షః । తస్మింశ్చంద్రశేఖరోమాపతిర్నీలవాసాశ్చ
దేవో నివసతి యక్షాదిభిరీడ్యమానః । సహస్రశిఖరస్య
గిరేః కుముదస్య చాంతరే పంచాశద్యోజనాయామం
వింశద్యోజనవిస్తృతమిక్షుక్షేపోచ్చశిఖరమనేకపక్షిసేవితం ।
అనేకవృక్షఫలైర్మధురస్త్రవైరుపశోభితం । తత్ర
చేంద్రస్య మహానాశ్రమో దివ్యాభిప్రాయనిర్మితః । తథా చ
శంఖకూటఋషభయోర్మధ్యే పురుషస్థలీరమ్యాఽనేకగుణానేకయోజనాయతా
బిల్వప్రమాణైః కంకోలకైః సుగంధిభిరుపేతా । తత్ర పురుషకరసోన్మత్తా
నాగాద్యాః ప్రతివసంతి । తథా కపింజలనాగశైలయోరంతరే
ద్విశతయోజనమాయామవిస్తీర్ణా శతయోజనస్థలీ నానావనవిభూషితా
ద్రాక్షాఖర్జూరఖండైరుపేతా అనేకవృక్షవల్లీభిరనేకైశ్చ
సరోభిరుపేతా సా స్థలీ । తథా చ పుష్కరమహామేఘయోరంతరే
షష్టియోజనవిస్తీర్ణా శతాయామా పాణితలప్రఖ్యా మహతీ స్థలీ
వృక్షవీరుధవివర్జితా ।తస్యాశ్చ పార్శ్వే చత్వారి మహావనాని
సరాంసి చానేకయోజనానాం ।దశ పంచ సప్త తథాష్టౌ త్రింశద్
వింశతి యోజనానాం స్థల్యో ద్రోణ్యశ్చ । తత్ర కాశ్చిన్మహాఘోరాః
పర్వతకుక్షయః ।
॥ ఇతి శ్రీవరాహపురాణే భగవచ్ఛాస్త్రే అశీతితమోఽధ్యాయః ॥ 80 ॥
రుద్ర ఉవాచ ।
అతః పరం పర్వతేషు దేవానామవకాశా వర్ణ్యంతే । తత్ర యోఽసౌ
శాంతాఖ్యః పర్వతస్తస్యోపరి మహేంద్రస్య క్రీడాస్థానం । తత్ర
దేవరాజస్య పారిజాతకవృక్షవనం । తస్య పూర్వపార్శ్వే కుంజరో
నామ గిరిః । తస్యోపరి దానవానామష్టౌ పురాణి చ । తథా వజ్రకే
పర్వతవరే రాక్షసానామనేకాని పురాణి । తే చ నామ్నా నీలకాః కామరూపిణః ।
మహానీలేఽపి శైలేంద్రపురాణి । పంచదశసహస్రాణి కిన్నరాణాం
ఖ్యాతాని । తత్ర దేవదత్తచంద్రాదయో రాజానః । పంచదశకిన్నరాణాం
గర్వితాః । తాని సౌవర్ణాని బిలప్రవేశనాని చ పురాణి । చంద్రోదయే
చ పర్వతవరే నాగానామధివాసః । తే చ బిలప్రవేశాః బిలేషు
వైనతేయవిషయావర్త్తినో వ్యవస్థితానురాగే చ దానవేంద్రా వ్యవస్థితాః ।
వేణుమత్యపి విద్యాధరపురత్రయం । త్రింశద్యోజనశతవిస్తీర్ణమేకైకం
తావదాయతం । ఉలూకరోమశమహావేత్రాదయశ్చ రాజానో విద్యాధరాణాం ।
ఏకైకే చ శైలరాజని స్వయమేవ గరుడో వ్యవస్థితః । కుంజరే తు
పర్వతవరే నిత్యం పశుపతిః స్థితః । వృషభాంకో మహాదేవః
శంకరో యోగినాం వరః అనేకగణభూతకోటిసహస్రవారో భగవాన్
అనాదిపురుషో వ్యవస్థితః । వసుధారే చ పుష్పవతాం వసూనాం చ
సమావాసః । వసుధారరత్నధారయోర్మూర్ధ్ని అష్టౌ సప్త చ సంఖ్యయా ।
పురాణి వసుసప్తర్షీణాం చేతి । ఏకశృంగే చ పర్వతోత్తమే
ప్రజాపతేః స్థానం చతుర్వక్త్రస్య బ్రహ్మణః । గజపర్వతే చ
మహాభూతపరివృతా స్వయమేవ భగవతీ తిష్ఠతి । వసుధారే చ
పర్వతవరే మునిసిద్ధవిద్యాధరాణామాయతనం । చతురాశీత్యపరపుర్యో
మహాప్రాకారతోరణాః । తత్ర చానేకపర్వతా నామ గంధర్వా
యుద్ధశాలినో వసంతి । తేషాం చాధిపతిర్దేవో రాజరాజైకపింగలః ।
సురరాక్షసాః పంచకూటేదానవాః శతశృంగేయక్షాణాం పురశతం ।
తామ్రాభే తక్షకస్యపురశతం । విశఖపర్వతే గుహస్యాయతనం
.శ్వేతోదయే గిరివరే మహాగంధర్వభవనం । హరికూటే హరిర్దేవః ।
కుముదే కిన్నరావాసః । అంజనే మహోరగాః । సహస్రశిఖరే చ
దైత్యానాముగ్రకర్మిణామావాసః । పురాణాం సహస్రమేకం హేమమాలినాం
ముకుటే పన్నప్రపక్షే పర్వతవరే చత్వార్యాయతనాని తు । ఏవం
మేరుపర్వతేషు దేవానామధివాసః । మర్యాదాపర్వతే దేవకూటే పురవిన్యాసః
కీర్త్యతే । తస్యోపరి యోజనశతం గరుడస్య జాతం క్షేత్రం ।
తస్యైవ పార్శ్వతస్త్రింశద్యోజనవిస్తీర్ణాశ్చత్వారింశదాయతాః
సప్తగంధర్వనగరాః । ఆగ్నేయాశ్చ నామ్నా గంధర్వాతిబలినః ।
తత్ర చాన్యత్ త్రింశద్యోజనమండలం పురం సైంహికేయానాం । తత్ర
చ దేవర్షిచరితాని దేవకూటే దృశ్యంతే । పురం చ కాలకేయానాం
తత్రైవ । తథా చాంతరతటేఽన్యేసునాన్నామ తస్యైవ దక్షిణే
త్రింశద్యోజనవిస్తృతం ద్విషష్టియోజనాయామం పురం కామరూపిణాం
దృప్తానాం మధ్యమే చ తస్య హేమకూటే మహాదేవస్య న్యగ్రోధః । అథాతః
కైలాసవర్ణకో భవతి । కైలాసస్య తటే యోజనశతమాయామవస్తృతం
భువనమాలాభివ్యాప్తం । తస్యాశ్చ మధ్యే సభా । తత్ర చ తత్పుష్కరం
నామ విమానం తిష్ఠతి । ధనదస్య చ తద్విమానమధివాసశ్చ । తత్ర
పద్మమహాపద్మమకరకచ్ఛపకుముదశంఖనీలనందమహానిధయః
ప్రతివసంతి । తత్ర చంద్రాదీనాం లోకపాలానామావాసః । తత్ర
చ మందాకినీ నామ నదీ । తథా కనకమందా మందా చేతి
నామభిః సరితః । తత్రాన్యా అపి నద్యః సంతి । పూర్వపార్శ్వే చ
శతయోజనమాయామాస్త్రింశద్యోజనవిస్తృతా దశగంధర్వపుర్యః తాసు చ
సకుబాహుహరికేశచిత్రసేనాదయో రాజానః । తస్యైవ చ పశ్చిమకూటే
అశీతియోజనాయామం చత్వారింశద్విస్తృతమేకైకం యక్షనగరం । తేషు
చ మహామాలిసునేత్ర చక్రాదయో నాయకాః । తస్యైవ దక్షిణే పార్శ్వే
కుంజదరీషు గుహాసు సముద్రాః సముద్రం యావత్కిన్నరాణాం పురశతం । తేషు
చ ద్రుమసుగ్రీవాదిభగదత్తప్రముఖం రాజశతం । తత్ర చ రుద్రస్యోమయా
సార్ద్ధం వివాహస్సంవృత్తః । తపశ్చ కృతవతీ గౌరీ । కిరాతరూపిణా
చ రుద్రేణ స్థితం । తత్రైవ తత్ర స్థితేన సోమేన శంకరేణ
జంబూద్వీపావలోకనం కృతం । తత్ర చానేకకిన్నరగంధర్వోపగీతముమావనం
నామాప్సరోభిరనేకపుష్పలతావల్లీభిరుపేతం । యత్ర భగవతా
మహేశ్వరేణార్ద్ధనారీనరవపుః ప్రాప్తం । తత్ర చ కార్తికేయస్య
శరద్వనం । పుష్పచిత్రక్రౌంచయోర్మధ్యే కార్తికేయాభిషేకః కృతః
తస్య చ పూర్వతటే సిద్ధమునిగణావాసః కలాపగ్రామో నామ । తథా చ
మార్కండేయవసిష్ఠపరాశరనలవిశ్వామిత్రోద్దాలకాదీనాం మహర్షీణామనేకాని
సహస్రాణ్యాశ్రమాణాం హి భవతి । తథా చ పశ్చిమస్యాచలేంద్రస్య
నిషధస్య భాగం శృణుత । తస్య చ మధ్యమకూటే విష్ణ్వాయతనం
మహాదేవస్య । తస్యైవోత్తరతటే త్రింశద్యోజనవిస్తృతం మహత్పురం
లంబాఖ్యాతం రాక్షసానాం । తస్యైవ దక్షిణే పార్శ్వే బిలప్రవేశనగరం ।
ప్రభేదకస్య పశ్చిమేన దేవదానవసిద్ధాదీనాం పురాణి । తస్య
గిరేర్మూర్ధ్ని మహతీ సోమశిలా తిష్ఠతి । తస్యాం చ పర్వణి సోమః
స్వయమేవావతరతి । తస్యైవోత్తరపార్శ్వే త్రికూటం నామ । తత్ర బ్రహ్మా
తిష్ఠతి క్వచిత్ । తథా చ వహ్న్యాయతనం । మూర్త్తిమాన్ వహ్నిరుపాస్యతే
దేవైః । ఉత్తరే చ శృంగాఖ్యే పర్వతవరే దేవతానామాయతనాని ।
పూర్వే నారాయణస్యాయతనం । మధ్యే బ్రహ్మణః । శంకరస్య పశ్చిమే ।
తత్ర చ యక్షాదీనాం కేచిత్ పురాణి తస్య చోత్తరతీరే జాతుఛే మహాపర్వతే
త్రింశద్యోజనమండలం నందజలం నామ సరస్ తత్ర నందో నామ నాగరాజా
వసతి శతశీర్షప్రచండ ఇతి ఇత్యేతేఽష్టౌ దేవపర్వతా విజ్ఞేయాః ।
తేనానుక్రమేణ హేమరజతరత్నవైదూర్యమానః శిలాహింగులాదివర్ణాః ।
ఇయం చ పృథ్వీ లక్షకోటిశతానేకసంఖ్యాతానాం పూర్ణా తేషు చ
సిద్ధవిద్యాధరాణాం నిలయాః తే చ మేరోః పార్శ్వతః కేసరవలయాలవాలం
సిద్ధలోకేతి కీర్త్త్యతే । ఇయం పృథ్వీ పద్మాకారేణ వ్యవస్థితా । ఏష
చ సర్వపురాణేషు క్రమః సామాన్యతః ప్రతిపాద్యతే ।
॥ ఇతి శ్రీవరాహపురాణే భగవచ్ఛాస్త్రే ఏకాశీతితమోఽధ్యాయః ॥ 81 ॥
రుద్ర ఉవాచ ।
అథ నదీనామవతారం శృణుత । ఆకాశసముద్రో యః కీర్త్యతే సామాఖ్యస్
తస్మాదాకాశగామినీ నదీ ప్రవృత్తా । సా చానవరతమింద్రగజేన
క్షోభ్యతే । సా చ చతురశీతిసహస్రోచ్ఛ్రాయా । సా మేరోః సుదర్శనం
కరోతి । సా చ మేరుకూటతటాంతేభ్యః ప్రస్ఖలితా చతుర్ధా సంజాతా ।
షష్టిం చ యోజనసహస్రం నిరాలంబా పతమానా ప్రదక్షిణమనుసరంతీ
చతుర్ద్ధా జగామ । సీతా చాలకనందా చక్షుర్భద్రా చేతి నామభిః ।
యథోద్దేశం సా చానేకశతసహస్రపర్వతానాం దారయంతీ గాం గతేతి
గంగేత్యుచ్యతే అథ గంధమాదనపార్శ్వేఽమరగండికా వర్ణ్యతే ।
ఏకత్రింశద్యోజనసహస్రాణి ఆయామః చతుఃశతవిస్తీర్ణం । తత్ర కేతుమాలాః
సర్వే జనపదాః । కృష్ణవర్ణాః పురుషా మహాబలినః । ఉత్పలవర్ణాః
స్త్రియః శుభదర్శనాః । తత్ర చ మహావృక్షాః పనసాః సంతి ।
తత్రేశ్వరో బ్రహ్మపుత్రస్తిష్ఠతి । తత్రోదపానాచ్చ జరారోగవివర్జితా
వర్షాయుతాయుషశ్చ నరాః । మాల్యవతః పూర్వపార్శ్వే పూర్వగండికా
ఏకశృంగాద్యోజనసహస్రాణి మానతస్తత్ర చ భద్రాశ్వా నామ జనపదాః
భద్రసాలవనం చ తత్ర వ్యవస్థితం । కాలామ్రవృక్షాః పురుషాః శ్వేతాః
పద్మవర్ణినః స్త్రియః కుముదవర్ణా దశవర్షసహస్రాణి తేషామాయుః ।
తత్ర చ పంచ కులపర్వతాః । తద్యథా శైలవర్ణః మాలాఖ్యః
కోరజశ్చ త్రిపర్ణః నీలశ్చేతి తద్వినిర్గతాః । తదంభఃస్థితానాం
దేశానాం తాన్యేవ నామాని । తే చ దేశా ఏతా నదీః పిబంతి । తద్యథా
సీతా సువాహినీ హంసవతీ కాసా మహాచక్రా చంద్రవతీ కావేరీ సురసా
శాఖావతీ ఇంద్రవతీ అంగారవాహినీ హరితోయా సోమావర్తా శతహ్రదా
వనమాలా వసుమతీ హంసా సుపర్ణా పంచగంగా ధనుష్మతీ మణివప్రా
సుబ్రహ్మభాగా విలాసినీ కృష్ణతోయా పుణ్యోదా నాగవతీ శివా శేవాలినీ
మణితటా క్షీరోదా వరుణావతీ విష్ణుపదీ మహానదీ హిరణ్యస్కంధవాహా
సురావతీ కామోదా పతాకాశ్చేత్యేతా మహానద్యః । ఏతాశ్చ గంగాసమాః
కీర్తితాః । ఆజన్మాంతం పాపం వినాశయంతి । క్షుద్రనద్యశ్చ కోటిశః ।
తాశ్చ నదీర్యే పిబంతి తే దశవర్షసహస్రాయుషః । రుద్రోమాభక్తా ఇతి ।
॥ ఇతి శ్రీవరాహపురాణే భగవచ్ఛాస్త్రే ద్వ్యశీతితమోఽధ్యాయః ॥ 82 ॥
రుద్ర ఉవాచ ।
నిసర్గ ఏష భద్రాశ్వానాం కీర్తితః కేతుమాలానాం విస్తరేణ కథితం ।
నైషధస్యాచలేనద్రస్య పశ్చిమేన కులాచలజనపదనద్యః కీర్త్యంతే ।
తథా చ విశాఖకంబలజయంతకృష్ణహరితాశోకవర్ద్ధమానా ఇత్యేతేషాం
సప్తకులపర్వతానాం కోటిశః ప్రసూతిః । తన్నివాసినో జనపదాస్తన్నామాన
ఏవ ద్రష్టవ్యాః । తద్యథా సౌరగ్రామాత్తసాంతపో కృతసురాశ్రవణ
కంబలమాహేయాచలకూటవాసమూలతపక్రౌంచకృష్ణాంగమణిపంకజచూడమలసోమీయసముద్రాంతక
కురకుంచసువర్ణః తటకకుహ
శ్వేతాంగకృష్ణపాటవిదకపిలకర్ణికమహిషకుబ్జకరనాటమహోత్కటశుకనాసగజభూమకకురంజన
మనాహకింకిసపార్ణభౌమకచోరకధూమజన్మ
అంగారజతీవనజీవలౌకిలవాచాం
సహాంగమధురేయశుకేచకేయశ్రవణమత్త
కాసికగోదావామకులపంజావర్జహమోదశాలక ఏతే జనపదాస్తత్పర్వతోత్థా
నదీః పిబంతి । తద్యథా ప్లక్షా మహాకదంబా మానసీ శ్యామా సుమేధా
బహులా వివర్ణా పుంఖా మాలా దర్భవతీ భద్రానదీ శుకనదీ పల్లవా భీమా
ప్రభంజనా కాంబా కుశావతీ దక్షా కాసవతీ తుంగా పుణ్యోదా చంద్రావతీ
సుమూలావతీ కకుద్మినీ విశాలా కరంటకా పీవరీ మహామాయా మహిషీ మానుషీ
చండా ఏతా నదీః ప్రధానాః । శేషాః క్షుద్రనద్యః సహస్రశశ్చేతి ।
॥ ఇతి శ్రీవరాహపురాణే భగవచ్ఛాస్త్రే త్ర్యశీతితమోఽధ్యాయః ॥ 83 ॥
రుద్ర ఉవాచ ।
ఉత్తరాణాం చ వర్షాణాం దక్షిణానాం చ సర్వశః ।
ఆచక్షతే యథాన్యాయం యే చ పర్వతవాసినః ।
తచ్ఛృణుధ్వం మయా విప్రాః కీర్త్త్యమానం సమాహితాః ॥ 84.1 ॥
దక్షిణేన తు శ్వేతస్య నీలస్య చోత్తరేణ చ ।
వాయవ్యాం రమ్యకం నామ జాయంతే తత్ర మానవాః ।
మతిప్రధానా విమలా జరాదౌర్గంధ్యవర్జితాః ॥ 84.2 ॥
తత్రాపి సుమహాన్ వృక్షో న్యగ్రోధో రోహితః స్మృతః ।
తత్ఫలాద్ రసపానాద్ధి దశవర్షసహస్రిణః ।
ఆయుషా సర్వమనుజా జాయంతే దేవరూపిణః ॥ 84.3 ॥
ఉత్తరేణ చ శ్వేతస్య త్రిశృంగస్య చ దక్షిణే ।
వర్షం హిరణ్మయం నామ తత్ర హైరణ్వతీ నదీ ।
యక్షా వసంతి తత్రైవ బలినః కామరూపిణః ॥ 84.4 ॥
ఏకాదశహస్త్రాణి సమానాం తేన జీవతే ।
శతాన్యన్యాని జీవంతే వర్షాణాం దశ పంచ చ ॥ 84.5 ॥
లకుచాః క్షుద్రసా వృక్షాస్తస్మిన్ దేశే వ్యవస్థితాః ।
తత్ఫలప్రాశమానా హి తేన జీవంతి మానవాః ॥ 84.6 ॥
తథా త్రిశృంగే చ మణికాంచనసర్వరత్నశిఖరానుక్రమేణ
తస్య చోత్తరశృంగాద్దక్షిణసముద్రాంతే చోత్తరకురవః ।
వస్త్రాణ్యాభరణాని చ వృక్షేష్వేవ జాయంతే క్షీరవృక్షాః
క్షీరాసవాః సంతి । మణిభూమిః సువర్ణబాలుకా । తస్మిన్
స్వర్గచ్యుతాశ్చ పురుషా వసంతి త్రయోదశవర్షసహస్రాయుషః ।
తస్యైవ ద్వీపస్య పశ్చిమేన చతుర్యోజనసహస్రమతిక్రమ్య
దేవలోకాచ్చంద్రద్వీపో భవతి యోజనసహస్రపరిమండలః । తస్య మధ్యే
చంద్రకాంతసూర్యకాంతనామానౌ గిరివరౌ । తయోశ్చ మధ్యే చంద్రావతీ
నామ మహానదీ అనేకవృక్షఫలానేకనదీసమాకులా । ఏతత్కురువర్షం చ ।
తస్యోత్తరపార్శ్వే సముద్రోర్మిమాలాఢ్యం పంచయోజనసహస్రమతిక్రమ్య
దేవలోకాత్ సూర్యద్వీపో భవతి యోజనసహస్రపరిమండలః ।
తస్య మధ్యే గిరివరః శతయోజనవిస్తీర్ణస్తావదుచ్ఛ్రితః ।
తస్మాత్సూర్యావర్త్తనామా నదీ నిర్గతా । తత్ర చ సూర్యస్యాధిష్ఠితం
తత్ర సూర్యదైవత్యాస్తద్వర్ణాశ్చ ప్రజా దశవర్షసహస్రాయుషః ।
తస్య చ ద్వీపస్య పశ్చిమేన చతుర్యోజనసహస్రమతిక్రమ్య సముద్రం
దశయోజనసహస్రం పరిమండలత్వేన ద్వీపో రుద్రాకరో నామ । తత్ర చ
భద్రాసనం వాయోరనేకరత్నశోభితం । తత్ర విగ్రహవాన్ వాయుస్తిష్ఠతి ।
తపనీయవర్ణాశ్చ ప్రజాః పంచవర్షసహస్రాయుషః ॥ 84.7 ॥
॥ ఇతి శ్రీవరాహపురాణే భగవచ్ఛాస్త్రే చతురశీతితమోఽధ్యాయః ॥ 84 ॥
రుద్ర ఉవాచ ।
ఇయం భూపద్మవ్యవస్థా కథితా । ఇదానీం భారతం నవభేదం శృణుత ।
తద్యథా । ఇంద్రః కసేరుః తామ్రవర్ణో గభస్తిః నాగద్వీపః సౌమ్యః
గంధర్వః వారుణః భాతరం చేతి । సాగరసంవృతమేకైకం
యోజనసహస్రప్రమాణం । తత్ర చ సప్త కులపర్వతా భవంతి ।
తద్యథా । మహేంద్రో మలయః సహ్యః శుక్తిమాన్నృక్షపర్వతః ।
వింధ్యశ్చ పారియాత్రశ్చ ఇత్యేతే కులపర్వతాః । అన్యే చ
మందరశారదర్దురకోలాహలసురమైనాకవైద్యుతవారంధమపాండురతుంగప్రస్థకృష్ణగిరిజయంతరైవతఋష్యమూకగోమంతచిత్రకూటశ్రీచకోరకూటశైలకృతస్థల
ఇత్యేతే క్షుద్రపర్వతాః । శేషాః క్షుద్రతరాః । తేషామార్యా మ్లేచ్ఛా
జనపదా వసంతి । పిబంతి చైతాసు నదీషు పానీయం । తద్యథా గంగా
సింధు సరస్వతీ శతద్రు వితస్తా విపాశా చంద్రభాగా సరయూ యమునా
ఇరావతీ దేవికా కుహూ గోమతీ ధూతపాపా బాహుదా దృషద్వతీ కౌశికీ నిస్వరా
గండకీ చక్షుష్మతీ లోహితా ఇత్యేతా హిమవత్పాదనిర్గతాః ॥
వేదస్మృతిర్వేదవతీ సింధుపర్ణా సచందనా సదాచారా రోహిపారా చర్మణ్వతీ
విదిశా వేదత్రయీ ఇత్యేతా పారియాత్రోద్భవాః శోణా జ్యోతీరథా నర్మదా
సురసా మందాకినీ దశార్ణా చిత్రకూటా తమసా పిప్పలా కరతోయా పిశాచికా
చిత్రోత్పలా విశాలా వంజులా బాలుకా వాహినీ శుక్తిమతీ విరజా పంకినీ
రిరీ కుహూ ఇత్యేతా ఋక్షప్రసూతాః । మణిజాలా శుభా తాపీ పయోష్ణీం
శీఘ్రోదా వేష్ణా పాశా వైతరణీ వేదీ పాలీ కుముద్వతీ తోయా దుర్గా
అంత్యా గిరా ఏతా వింధ్యపాదోద్భవాః । గోదావరీ భీమరథీ కృష్ణా వేణా
వంజులా తుంగభద్రా సుప్రయోగా వాహ్యా కావేరీ ఇత్యేతాః సహ్యపాదోద్భవాః ।
శతమాలా తామ్రపర్ణీ పుష్పావతీ ఉత్పలావతీ ఇత్యేతా మలయజాః । త్రియామా
ఋషికుల్యా ఇక్షులా త్రివిదా లాంగూలినీ వంశవరా మహేంద్రతనయాః ।
ఋషికా లూమతీ మందగామినీ పలాశినీ ఇత్యేతాః శుక్తిమత్ప్రభవాః ।
ఏతాః ప్రాధాన్యేన కులపర్వతనద్యః । శేషాః క్షుద్రనద్యః । ఏష
జంబూద్వీపో యోజనలక్షప్రమాణతః । అతః పరం శాకద్వీపం నిబోధత ।
జంబూద్వీపస్య విస్తారాద్ ద్విగుణపరిణాహాల్లవణోదకశ్చ జంబూద్వీపసమస్తేన
ద్విగుణావృతః । తత్ర చ పుణ్యా జనపదాశ్చిరాన్మ్రియంతే
దుర్భిక్షజరావ్యాధిరహితశ్చ దేశోఽయం । సప్తైవ కులపర్వతాస్తావత్
తిష్ఠంతి తస్య చోభయతో లవణక్షీరోదధీ వ్యవస్థితౌ । తత్ర చ
ప్రాగాయతః శైలేంద్ర ఉదయో నామ పర్వతః । తస్యాపరేణ జలధారో నామ
గిరిః । సైవ చంద్రేతి కీర్త్తితః । తస్య చ జలమింద్రో గృహీత్వా
వర్షతి । తస్య పారే రైవతకో నామ గిరిః । సైవ నారదో వర్ణ్యతే
తస్మింశ్చ నారదపర్వతాదుత్పన్నో తస్య చాపరేణ శ్యామో నామ గిరిః ।
తస్మింశ్చ ప్రజాః శ్యామత్వమాపన్నాః సైవ దుందుభిర్వర్ణ్యతే । తస్మిన్
సిద్ధా ఇతి కీర్తితాః ప్రజానేకవిధాః క్రీడంతస్తస్యాపరే రజతో నామ గిరిః
సైవ శాకోచ్యతే । తస్యాపరేణాంబికేయః స చ విభ్రాజసో భణ్యతే ।
స ఏవ కేసరీత్యుచ్యతే । తతశ్చ వాయుః ప్రవర్త్తతే । గిరినామాన్యేవ
వర్షాణి తద్యథా । ఉదయసుకుమారో జలధారక్షేమకమహాద్రుమేతి
ప్రధానాని ద్వితీయపర్వతనామభిరపి వక్తవ్యాని । తస్య చ మధ్యే
శాకవృక్షస్తత్ర చ సప్తమహానద్యో ద్వినామ్న్యః । తద్యథా సుకుమారీ
కుమారీ నందా వేణికా ధేనుః ఇక్షుమతీ గభస్తి ఇత్యేతా నద్యః ।
॥ ఇతి శ్రీవరాహపురాణే భగవచ్ఛాస్త్రే పంచాశీతితమోఽధ్యాయః ॥ 85 ॥
అథ తృతీయం కుశద్వీపం శృణుత । కుశద్వీపేన క్షీరోదః పరివృతః
శాకద్వీపస్య విస్తారాద్ ద్విగుణేన । తత్రాపి సప్త కులపర్వతాః । సర్వే
చ ద్వినామానః । తద్ యథా — కుముదవిద్రుమేతి చ సోచ్యతే । ఉన్నతో
హేమపర్వతః సైవ । బలాహకో ద్యుతిమాన్ సైవ । తథా ద్రోణః సైవ
పుష్పవాన్ । కంకశ్చ పర్వతః సైవ కుశేశయః । తథా షష్ఠో
మహిషనామా స ఏవ హరిరిత్యుచ్యతే । తత్రాగ్నిర్వసతి । సప్తమస్తు
కకుద్మాన్ నామ సైవ మందరః కీర్త్యతే । ఇత్యేతే పర్వతాః కుశద్వీపే
వ్యవస్థితాః ఏతేషాం వర్షభేదో భవతి ద్వినామసంజ్ఞః । కుముదస్య
శ్వేతముద్భిదం తదేవ కీర్త్యతే । ఉన్నతస్య లోహితం వేణుమండలం తదేవ
భవతి । బలాహకస్య జీమూతం తదేవ రథాకార ఇతి ।ద్రోణస్య హరితం
తదేవ బలాధనం భవతి । కంకస్యాపి కకుద్మాన్ నామ । వృత్తిమత్ తదేవ
మానసం మహిషస్య ప్రభాకరం । కకుద్మతః కపిలం తదేవ సంఖ్యాతం
నామ । ఇత్యేతాని వర్షాణి । తత్ర ద్వినామ్న్యో నద్యః । ప్రతపా ప్రవేశా
సైవోచ్యతే । ద్వితీయా శివా యశోదా సా చ భవతి । తృతీయా పిత్రా నామ
సైవ కృష్ణా భణ్యతే । చతుర్థీ హ్రాదినీ నామ సైవ చంద్రా నిగద్యతే ।
విద్యుతా చ పంచమీ శుక్లా సైవ । వర్ణా షష్ఠీ సైవ విభావరీ ।
మహతీ సప్తమీ సైవ ధృతిః । ఏతాః ప్రధానాః శేషాః క్షుదనద్యః ।
ఇత్యేష కుశద్వీపస్య సంనివేశః । శాకద్వీపో ద్విగుణః సంనివిష్టశ్చ
కథితః । తస్య చ మధ్యే మహాకుశస్తంబః । ఏష చ కుశద్వీపో
దధిమండోదేనావృతః క్షీరోదద్విగుణేన ।
॥ ఇతి శ్రీవరాహపురాణే భగవచ్ఛాస్త్రే షడశీతితమోఽధ్యాయః ॥ 86 ॥
రుద్ర ఉవాచ ।
అథ క్రౌంచం భవతి చతుర్థం కుశద్వీపాద్ ద్విగుణమానతః సముద్రః
క్రౌంచేన ద్విగుణేనావృతః । తస్మింశ్చ సప్తైవ ప్రధానపర్వతాః ।
ప్రథమః కౌంచో విద్యుల్లతో రైవతో మానసః సైవ పావకః ।
తథైవాంధకారః సైవాచ్ఛోదకః । దేవావృత్తో స చ సురాపో భణ్యతే ।
తతో దేవిష్ఠః స ఏవ కాంచనశృంగో భవతి । దేవనందాత్పరో
గోవిందః, ద్వివింద ఇతి । తతః పుండరీకః సైవ తోషాశయః । ఏతే
సప్త రత్నమయాః పర్వతాః క్రీంచద్వీపే వ్యవస్థితాః । సర్వే చ
పరస్పరేణోచ్ఛ్రయాః । తత్ర వర్షాణి తథా క్రౌంచస్య కుశలో దేశః
సైవ మాధవః స్మృతః వామనస్య మనోఽనుగః సైవ సంవర్తకస్తతోష్ణవాన్
సోమప్రకాశః । తతః పావకః సైవ సుదర్శనః । తథా చాంధకారః
సైవ సంమోహః । తతో మునిదేశః స చ ప్రకాశః । తతో దుందుభిః
సైవానర్థ ఉచ్యతే । తత్రాపి సప్తైవ నద్యః ॥ 87.1 ॥
గౌరీ కుముద్వతీ చైవ సంధ్యా రాత్రిర్మనోజవా ఖ్యాతిశ్చ పుండరీకా చ
గంగా సప్తవిధాః స్మృతాః । గౌరీ సైవ పుష్పవహా కుముద్వతీ తామ్రవతీ
రోధసంధ్యా సుఖావహా చ మనోజవా చ క్షిప్రోదా చ ఖ్యాతిః సైవ
గోబహులా పుండరీకా చిత్రవేగా శేషాః క్షుద్రనద్యః ॥ క్రౌంచద్వీపో
ఘృతోదేనావృతః । ఘృతోదా శాల్మలేనేతి ॥ 87.2 ॥
॥ ఇతి శ్రీవరాహపురాణే భగవచ్ఛాస్త్రే సప్తాశీతితమోఽధ్యాయః ॥ 87 ॥
రుద్ర ఉవాచ ।
త్రిషు శిష్టేషు వక్ష్యామి ద్వీపేషు మనుజాన్యుత ।
శాల్మలం పంచమం వర్షం ప్రవక్ష్యే తన్నిబోధత ।
క్రౌంచద్వీపస్య విస్తారాచ్ఛాల్మలో ద్విగుణో మతః ॥ 88.1 ॥
ఘృతసముద్రమావృత్య వ్యవస్థిస్తద్విస్తారో ద్విగుణస్తత్ర చ సప్త
పర్వతాః ప్రధానాస్తావంతి వర్షాణి తావత్యో నద్యః । తత్ర చ పర్వతాః ।
సుమహాన్ పీతఃశాతకౌంభాత్ సార్వగుణసౌవర్ణరోహితసుమనసకుశల
జాంబూనదవైద్యుతా ఇత్యేతే కులపర్వతా వర్షాణి చేతి । అథ షష్ఠం
గోమేదం కథ్యతే । శాల్మలం యథా సురోదేనావృతం తద్వత్ సురోదోఽపి
తద్విగుణేన గోమేదేనావృతః । తత్ర చ ప్రధానపర్వతౌ ద్వావేవ । ఏకస్య
తావత్తావసరః । అపరశ్చ కుముద ఇతి । సముద్రశ్చేక్షురసస్తద్ద్విగుణేన
పుష్కరేణావృతః । తత్ర చ పుష్కరాఖ్యే మానసో నామ పర్వతః ।
తదపి ద్విధా ఛిన్నం వర్షం తత్ప్రమాణేన చ । స్వాదోదకేనావృతం ।
తతశ్చ కటాహం । ఏతత్ పృథివ్యాః ప్రమాణం । బ్రహ్మాండస్య చ
సకటాహవిస్తారప్రమాణం । ఏవంవిధానామండానాం పరిసంఖ్యా న విద్యతే ।
ఏతాని కల్పే కల్పే భగవాన్ నారాయణః క్రోడరూపీ రసాతలాంతఃప్రవిష్టాని
దంష్ట్రైకైనోద్ధృత్య స్థితౌ స్థాపయతి । ఏష వః కథితో మార్గో
భూమేరాయామవిస్తరః । స్వస్తి వోఽస్తు గమిష్యామి కైలాసం నిలయం ద్విజాః ॥ 88.2 ॥
శ్రీవరాహ ఉవాచ ।
ఏవముక్త్వా గతో రుద్రః క్షణాదదృశ్యమూర్తిమాన్ ।
తే చ సర్వే గతా దేవా ఋషయశ్చ యథాగతం ॥ 88.3 ॥
॥ ఇతి శ్రీవరాహపురాణే భగవచ్ఛాస్త్రే అష్టాశీతితమోఽధ్యాయః ॥ 88 ॥
ధరణ్యువాచ ।
పరమాత్మా శివః పుణ్య ఇతి కేచిద్ భవం విదుః ।
అపరే హరిమీశానమితి కేచిచ్చతుర్ముఖం ॥ 89.1 ॥
ఏతేషాం కతమో దేవః పరః కో వాఽథవాఽపరః ।
ఏతద్దేవ మమాచక్ష్వ పరం కౌతూహలం విభో ॥ 89.2 ॥
శ్రీవరాహ ఉవాచ ।
పరో నారాయణో దేవస్తస్మాజ్జాతశ్చతుర్ముఖః ।
తస్మాద్ రుద్రోఽభవద్ దేవి స చ సర్వజ్ఞతాం గతః ॥ 89.3 ॥
తస్యాశ్చర్యాణ్యనేకాని వివిధాని వరాననే ।
శృణు సర్వాణి చార్వంగి కథ్యమానం మయాఽనఘే ॥ 89.4 ॥
కైలాసశిఖరే రమ్యే నానాధాతువిచిత్రితే ।
వసత్యనుదినం దేవః శూలపాణిస్త్రిలోచనః ॥ 89.5 ॥
సైకస్మిన్ దివసే దేవః సర్వభూతనమస్కృతః ।
గణైః పరివృతో గౌర్యా మహానాసీత్ పినాకధృక్ ॥ 89.6 ॥
తత్ర సింహముఖాః కేచిద్ గణా నర్దంతి సింహవత్ ।
అపరే హస్తివక్త్రాశ్చ హయవక్త్రాస్తథాపరే ॥ 89.7 ॥
అపరే శింశుమారాస్యా అపరే సూకరాననాః ।
అపరేఽశ్వాముఖా రౌద్రా ఖరాస్యాజాననాస్తథా ।
ఛాగమత్స్యాననాః క్రూరా హ్యనంతాః శస్త్రపాణయః ॥ 89.8 ॥
కేచిద్ గాయంతి నృత్యంతి ధావంతి స్ఫోటయంతి చ ।
హసంతి కిలకిలాయంతి గర్జంతి చ మహాబలాః ॥ 89.9 ॥
కేచిల్లోష్టాంస్తు సంగృహ్య యుయుధుర్గణనాయకాః ।
అపరే మల్లయుద్ధేన యుయుధుర్బలదర్పితాః ।
ఏవం గణసహస్రేణ వృతో దేవో మహేశ్వరః ॥ 89.10 ॥
యావదాస్తే స్వయం దేవ్యా క్రీడన్ దేవవరః స్వయం ।
తావద్ బ్రహ్మా స్వయం దేవైరుపాయాత్ సహ సత్వరః ॥ 89.11 ॥
తమాగతమథో దృష్ట్వా పూజయిత్వా విధానతః ।
ఉవాచ పరమో దేవో రుద్రో బ్రహ్మాణమవ్యం ॥ 89.12 ॥
కిమాగమనకృత్యం తే బ్రహ్మన్ బ్రూహి మమాచిరం ।
కిం చ దేవాస్త్వరాయుక్తా ఆగతా మమ సన్నిధౌ ॥ 89.13 ॥
బ్రహ్మోవాచ ।
అస్త్యంధకో మహాదైత్యస్తేన సర్వే దివౌకసః ।
అర్దితా మత్సమీపం తు బుద్ధ్వా మాం శరణైషిణః ॥ 89.14 ॥
తతశ్చైతే మయా సర్వే ప్రోక్తా దేవా భవం ప్రతి ।
గచ్ఛామ ఇతి దేవేశ తతస్త్వేతే సమాగతాః ॥ 89.15 ॥
ఏవముక్త్వా స్వయం బ్రహ్మా వీక్షాం చక్రే పినాకినం ।
నారాయణం చ మనసా సస్మార పరమేశ్వరం ।
తతో నారాయణో దేవో ద్వాభ్యాం మధ్యే వ్యవస్థితః ॥ 89.16 ॥
తతస్త్వేకీగతాస్తే తు బ్రహ్మవిష్ణుమహేశ్వరాః ।
పరస్పరం సూక్ష్మదృష్ట్యా వీక్షాం చక్రుర్ముదాయుతాః ॥ 89.17 ॥
తతస్తేషాం త్రిధా దృష్టిర్భూత్వైకా సమజాయత ।
తస్యాం దృష్ట్యాం సముత్పన్నా కుమారీ దివ్యరూపిణీ ॥ 89.18 ॥
నీలోత్పలదలశ్యామా నీలకుంచితమూర్ద్ధజా ।
సునాసా సులలాటాంతా సువక్త్రా సుప్రతిష్ఠితా ॥ 89.19 ॥
త్వష్ట్రా యదగ్నిజిహ్వం తు లక్షణం పరిభాషితం ।
తత్సర్వమేకతః సంస్థం కన్యాయాం సంప్రదృశ్యతే ॥ 89.20 ॥
అథ తాం దృశ్య కన్యాం తు బ్రహ్మవిష్ణుమహేశ్వరాః ।
ఊచుః కాఽసి శుభే బ్రూహి కిం వా కార్యం విపశ్చితం ॥ 89.21 ॥
త్రివర్ణా చ కుమారీ సా కృష్ణశుక్లా చ పీతికా ।
ఉవాచ భవతాం దృష్టేర్యోగాజ్జాతాఽస్మి సత్తమాః ।
కిం మాం న వేత్థ సుశ్రోణీం స్వశక్తిం పరమేశ్వరీం ॥ 89.22 ॥
తతో బ్రహ్మాదయస్తే చ తస్యాస్తుష్టా వరం దదుః ।
నామ్నాఽసి త్రికలా దేవీ పాహి విశ్వం చ సర్వదా ॥ 89.23 ॥
అపరాణ్యపి నామాని భవిష్యంతి తవానఘే ।
గుణోత్థాని మహాభాగే సర్వసిద్ధికరాణి చ ॥ 89.24 ॥
అన్యచ్చ కారణం దేవి త్రివర్ణాఽసి వరాననే ।
మూర్తిత్రయం త్రిభిర్వర్ణైః కురు దేవి స్వకం ద్రుతం ॥ 89.25 ॥
ఏవముక్తా తదా దేవైరకరోత్ త్రివిధాం తనుం ।
సితాం రక్తాం తథా కృష్ణాం త్రిమూర్తిత్వం జగామ హ ॥ 89.26 ॥
యా సా బ్రాహ్మీ శుభా మూర్త్తిస్తయా సృజతి వై ప్రజాః ।
సౌమ్యరూపేణ సుశ్రోణీ బ్రహ్మసృష్ట్యా విధానతః ॥ 89.27 ॥
యా సా రక్తేన వర్ణేన సురూపా తనుమధ్యమా ।
శంఖచక్రధరా దేవీ వైష్ణవీ సా కలా స్మృతా ।
సా పాతి సకలం విశ్వం విష్ణుమాయేతి కీర్త్త్యతే ॥ 89.28 ॥
యా సా కృష్ణేన వర్ణేన రౌద్రీ మూర్త్తిస్త్రిశూలినీ ।
దంష్ట్రాకరాలినీ దేవీ సా సంహరతి వై జగత్ ॥ 89.29 ॥
యా సృష్టిర్బ్రహ్మణో దేవీ శ్వేతవర్ణా విభావరీ ।
సా కుమారీ మహాభాగా విపులాబ్జదలేక్షణా ।
సద్యో బ్రహ్మాణమామంత్ర్య తత్రైవాంతరధీయత ॥ 89.30 ॥
సాఽన్తర్హితా యయౌ దేవీ వరదా శ్వేతపర్వతం ।
తపస్తప్తుం మహత్ తీవ్రం సర్వగత్వమభీప్సతీ ॥ 89.31 ॥
యా వైష్ణవీ కుమారీ తు సాప్యనుజ్ఞాయ కేశవం ।
మందరాద్రిం యయౌ తప్తుం తపః పరమదుశ్చరం ॥ 89.32 ॥
యా సా కృష్ణా విశాలాక్షీ రౌద్రీ దంష్ట్రాకరాలినీ ।
సా నీలపర్వతవరం తపశ్చర్తుం యయౌ శుభా ॥ 89.33 ॥
అథ కాలేన మహతా ప్రజాః స్త్రష్టుం ప్రజాపతిః ।
ఆరబ్ధవాన్ తదా తస్య వవృధే సృజతో బలం ॥ 89.34 ॥
యదా న వవృధే తస్య బ్రహ్మణో మానసీ ప్రజా ।
తదా దధ్యౌ కిమేతన్మే న తథా వర్ద్ధతే ప్రజా ॥ 89.35 ॥
తతో బ్రహ్మా హృదా దధ్యౌ యోగాభ్యాసేన సువ్రతే ।
చింతయన్ బుబుధే దేవస్తాం కన్యాం శ్వేతపర్వతే ।
తపశ్చరంతీం సుమహత్ తపసా దగ్ధకిల్బిషాం ॥ 89.36 ॥
తతో బ్రహ్మా యయౌ తత్ర యత్ర సా కమలేక్షణా ।
తపశ్చరతి తాం దృష్ట్వా వాక్యమేతదువాచ హ ॥ 89.37 ॥
బ్రహ్మోవాచ ।
కిం తపః క్రియతే భద్రే కార్యమావేక్ష్య శోభతే ।
తుష్టోఽస్మి తే విశాలాక్షి వరం కిం తే దదామ్యహం ॥ 89.38 ॥
సృష్టిరువాచ ।
భగవన్నేకదేశస్థా నోత్సహే స్థాతుమంజసా ।
అతోఽర్థం త్వాం వరం యాచే సర్వగత్వమభీప్సతీ ॥ 89.39 ॥
ఏవముక్తస్తదా దేవ్యా సృష్ట్యా బ్రహ్మా ప్రజాపతిః ।
ఉవాచ తాం తదా దేవీం సర్వగా త్వం భవిష్యసి ॥ 89.40 ॥
ఏవముక్తా తదా తేన సృష్టిః సా కమలేక్షణా ।
తస్య హ్యంకే లయం ప్రాప్తా సా దేవీ పద్మలోచనా ।
తస్మాదారభ్య కాలాత్ తు బ్రాహ్మీ సృష్టిర్వ్యవర్ద్ధత ॥ 89.41 ॥
బ్రహ్మణో మానసాః సప్త తేషామన్యే తపోధనాః ।
తేషామన్యే తతస్త్వన్యే చతుర్ద్ధా భూతసంగ్రహః ।
సస్థాణుజంగమానాం చ సృష్టిః సర్వత్ర సంస్థితా ॥ 89.42 ॥
యత్కించిద్ వాఙ్మయం లోకే జగత్స్థావరజంగమం ।
తత్సర్వం స్థాపితం సృష్ట్యా భూతం భవ్యం చ సర్వదా ॥ 89.43 ॥
॥ ఇతి శ్రీవరాహపురాణే భగవచ్ఛాస్త్రే ఏకోననవతితమోఽధ్యాయః ॥ 89 ॥
ఇతి శ్రీరుద్రగీతా సమాప్తా ।
Also Read:
Rudra Gita Lyrics in Hindi | English | Bengali | Gujarati | Kannada | Malayalam | Oriya | Telugu | Tamil
