Rudra Geetaa in Kannada:
॥ ರುದ್ರಗೀತಾ ॥
ಭದ್ರಾಶ್ವ ಉವಾಚ ।
ಭಗವನ್ ಕಿಂ ಕೃತಂ ಲೋಕಂ ತ್ವಯಾ ತಮನುಪಶ್ಯತಾ ।
ವ್ರತಂ ತಪೋ ವಾ ಧರ್ಮೋ ವಾ ಪ್ರಾಪ್ತ್ಯರ್ಥಂ ತಸ್ಯ ವೈ ಮುನೇ ॥ 70.1 ॥
ಅನಾರಾಧ್ಯ ಹರಿಂ ಭಕ್ತ್ಯಾ ಕೋ ಲೋಕಾನ್ ಕಾಮಯೇದ್ ಬುಧಃ ।
ಆರಾಧಿತೇ ಹರೌ ಲೋಕಾಃ ಸರ್ವೇ ಕರತಲೇಽಭವನ್ ॥ 70.2 ॥
ಏವಂ ಸಂಚಿಂತ್ಯ ರಾಜೇಂದ್ರ ಮಯಾ ವಿಷ್ಣುಃ ಸನಾತನಃ ।
ಆರಾಧಿತೋ ವರ್ಷಶತಂ ಕ್ರತುಭಿರ್ಭೂರಿದಕ್ಷಿಣೈಃ ॥ 70.3 ॥
ತತಃ ಕದಾಚಿದ್ ಬಹುನಾ ಕಾಲೇನ ನೃಪನಂದನ ।
ಯಜತೋ ಮಮ ದೇವೇಶಂ ಯಜ್ಞಮೂರ್ತಿಂ ಜನಾರ್ದನಂ ।
ಆಹೂತಾ ಆಗತಾ ದೇವಾಃ ಸಮಮೇವ ಸವಾಸವಾಃ ॥ 70.4 ॥
ಸ್ವೇ ಸ್ವೇ ಸ್ಥಾನೇ ಸ್ಥಿತಾ ಆಸನ್ ಯಾವದ್ ದೇವಾಃ ಸವಾಸವಾಃ ।
ತಾವತ್ ತತ್ರೈವ ಭಗವಾನಾಗತೋ ವೃಷಭಧ್ವಜಃ ॥ 70.5 ॥
ಮಹಾದೇವೋ ವಿರೂಪಾಕ್ಷಸ್ತ್ರ್ಯಂಬಕೋ ನೀಲಲೋಹಿತಃ ।
ಸೋಽಪಿ ರೌದ್ರೇ ಸ್ಥಿತಃ ಸ್ಥಾನೇ ಬಭೂವ ಪರಮೇಶ್ವರಃ ॥ 70.6 ॥
ತಾನ್ ಸರ್ವಾನಾಗತಾನ್ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ದೇವಾನೃಷಿಮಹೋರಗಾನ್ ।
ಸನತ್ಕುಮಾರೋ ಭಗವಾನಾಜಗಾಮಾಬ್ಜಸಂಭವಃ ॥ 70.7 ॥
ತ್ರಸರೇಣುಪ್ರಮಾಣೇನ ವಿಮಾನೇ ಸೂರ್ಯಸನ್ನಿಭೇ ।
ಅವಸ್ಥಿತೋ ಮಹಾಯೋಗೀ ಭೂತಭವ್ಯಭವಿಷ್ಯವಿತ್ ॥ 70.8 ॥
ಆಗಮ್ಯ ಶಿರಸಾ ರುದ್ರಂ ಸ ವವಂದೇ ಮಹಾಮುನಿಃ ।
ಮಯಾ ಪ್ರಣಮಿತಸ್ತಸ್ಥೌ ಸಮೀಪೇ ಶೂಲಪಾಣಿನಃ ॥ 70.9 ॥
ತಾನಹಂ ಸಂಸ್ಥಿತಾನ್ ದೇವಾನ್ ನಾರದಾದೀನೃಷೀಂಸ್ತಥಾ ।
ಸನತ್ಕುಮಾರರುದ್ರೌ ಚ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಮೇ ಮನಸಿ ಸ್ಥಿತಂ ॥ 70.10 ॥
ಕ ಏಷಾಂ ಭವತೇ ಯಾಜ್ಯೋ ವರಿಷ್ಠಶ್ಚ ನೃಪೋತ್ತಮ ।
ಕೇನ ತುಷ್ಟೇನ ತುಷ್ಟಾಃ ಸ್ಯುಃ ಸರ್ವ ಏತೇ ಸರುದ್ರಕಾಃ ॥ 70.11 ॥
ಏವಂ ಕೃತ್ವಾ ಸ್ಥಿತೇ ರಾಜನ್ ರುದ್ರಃ ಪೃಷ್ಟೋ ಮಯಾಽನಘ ।
ಏವಮರ್ಥಂ ಕ ಇಜ್ಯೋಽತ್ರ ಯುಷ್ಮಾಕಂ ಸುರಸತ್ತಮಾಃ ॥ 70.12 ॥
ಏವಮುಕ್ತೇ ತದೋವಾಚ ರುದ್ರೋ ಮಾಂ ಸುರಸನ್ನಿಧೌ ॥ 70.13 ॥
ರುದ್ರ ಉವಾಚ ।
ಶೃಣ್ವಂತು ಬಿಬುಧಾಃ ಸರ್ವೇ ತಥಾ ದೇವರ್ಷಯೋಽಮಲಾಃ ।
ಬ್ರಹ್ಮರ್ಷಯಶ್ಚ ವಿಖ್ಯಾತಾ ಸರ್ವೇ ಶೃಣ್ವಂತು ಮೇ ವಚಃ ।
ತ್ವಂ ಚಾಗಸ್ತ್ಯ ಮಹಾಬುದ್ಧೇ ಶೃಣು ಮೇ ಗದತೋ ವಚಃ ॥ 70.14 ॥
ಯೋ ಯಜ್ಞೈರೀಡ್ಯತೇ ದೇವೋ ಯಸ್ಮಾತ್ ಸರ್ವಮಿದಂ ಜಗತ್ ।
ಉತ್ಪನ್ನಂ ಸರ್ವದಾ ಯಸ್ಮಿಂಲ್ಲೀನಂ ಭವತಿ ಸಾಮರಂ ॥ 70.15 ॥
ನಾರಾಯಣಃ ಪರೋ ದೇವಃ ಸತ್ತ್ವರೂಪೋ ಜನಾರ್ದನಃ ।
ತ್ರಿಧಾತ್ಮಾನಂ ಸ ಭಗವಾನ್ ಸಸರ್ಜ ಪರಮೇಶ್ವರಃ ॥ 70.16 ॥
ರಜಸ್ತಮೋಭ್ಯಾಂ ಯುಕ್ತೋಽಭೂದ್ ರಜಃ ಸತ್ತ್ವಾಧಿಕಂ ವಿಭುಃ ।
ಸಸರ್ಜ ನಾಭಿಕಮಲೇ ಬ್ರಹ್ಮಾಣಂ ಕಮಲಾಸನಂ ॥ 70.17 ॥
ರಜಸಾ ತಮಸಾ ಯುಕ್ತಃ ಸೋಽಪಿ ಮಾಂ ತ್ವಸೃಜತ್ ಪ್ರಭುಃ ।
ಯತ್ಸತ್ತ್ವಂ ಸ ಹರಿರ್ದೇವೋ ಯೋ ಹರಿಸ್ತತ್ಪರಂ ಪದಂ ॥ 70.18 ॥
ಯೇ ಸತ್ತ್ವರಜಸೀ ಸೋಽಪಿ ಬ್ರಹ್ಮಾ ಕಮಲಸಂಭವಃ ।
ಯೋ ಬ್ರಹ್ಮಾ ಸೈವ ದೇವಸ್ತು ಯೋ ದೇವಃ ಸಃ ಚತುರ್ಮುಖಃ ।
ಯದ್ರಜಸ್ತಮಸೋಪೇತಂ ಸೋಽಹಂ ನಾಸ್ತ್ಯತ್ರ ಸಂಶಯಃ ॥ 70.19 ॥
ಸತ್ತ್ವಂ ರಜಸ್ತಮಶ್ಚೈವ ತ್ರಿತಯಂ ಚೈತದುಚ್ಯತೇ ।
ಸತ್ತ್ವೇನ ಮುಚ್ಯತೇ ಜಂತುಃ ಸತ್ತ್ವಂ ನಾರಾಯಣಾತ್ಮಕಂ ॥ 70.20 ॥
ರಜಸಾ ಸತ್ತ್ವಯುಕ್ತೇನ ಭವೇತ್ ಸೃಷ್ಟೀ ರಜೋಽಧಿಕಾ ।
ತಚ್ಚ ಪೈತಾಮಹಂ ವೃತ್ತಂ ಸರ್ವಶಾಸ್ತ್ರೇಷು ಪಠ್ಯತೇ ॥ 70.21 ॥
ಯದ್ವೇದಬಾಹ್ಯಂ ಕರ್ಮ ಸ್ಯಾಚ್ಛಾಸ್ತ್ರಮುದ್ದಿಶ್ಯ ಸೇವ್ಯತೇ ।
ತದ್ರೌದ್ರಮಿತಿ ವಿಖ್ಯಾತಂ ಕನಿಷ್ಠಂ ಗದಿತಂ ನೃಣಾಂ ॥ 70.22 ॥
ಯದ್ಧೀನಂ ರಜಸಾ ಕರ್ಮ ಕೇವಲಂ ತಾಮಸಂ ತು ಯತ್ ।
ತದ್ ದುರ್ಗತಿಪರಂ ನೄಣಾಮಿಹ ಲೋಕೇ ಪರತ್ರ ಚ ॥ 70.23 ॥
ಸತ್ತ್ವೇನ ಮುಚ್ಯತೇ ಜಂತುಃ ಸತ್ತ್ವಂ ನಾರಾಯಣಾತ್ಮಕಂ ।
ನಾರಾಯಣಶ್ಚ ಭಗವಾನ್ ಯಜ್ಞರೂಪೀ ವಿಭಾವ್ಯತೇ ॥ 70.24 ॥
ಕೃತೇ ನಾರಾಯಣಃ ಶುದ್ಧಃ ಸೂಕ್ಷ್ಮಮೂರ್ತಿರುಪಾಸ್ಯತೇ ।
ತ್ರೇತಾಯಾಂ ಯಜ್ಞರೂಪೇಣ ಪಂಚರಾತ್ರೈಸ್ತು ದ್ವಾಪರೇ ॥ 70.25 ॥
ಕಲೌ ಮತ್ಕೃತಮಾರ್ಗೇಣ ಬಹುರೂಪೇಣ ತಾಮಸೈಃ ।
ಇಜ್ಯತೇ ದ್ವೇಷಬುದ್ಧ್ಯಾ ಸ ಪರಮಾತ್ಮಾ ಜನಾರ್ದನಃ ॥ 70.26 ॥
ನ ತಸ್ಮಾತ್ ಪರತೋ ದೇವೋ ಭವಿತಾ ನ ಭವಿಷ್ಯತಿ ।
ಯೋ ವಿಷ್ಣುಃ ಸ ಸ್ವಯಂ ಬ್ರಹ್ಮಾ ಯೋ ಬ್ರಹ್ಮಾ ಸೋಽಹಮೇವ ಚ ॥ 70.27 ॥
ವೇದತ್ರಯೇಽಪಿ ಯಜ್ಞೇಽಸ್ಮಿನ್ ಯಾಜ್ಯಂ ವೇದೇಷು ನಿಶ್ಚಯಃ ।
ಯೋ ಭೇದಂ ಕುರುತೇಽಸ್ಮಾಕಂ ತ್ರಯಾಣಾಂ ದ್ವಿಜಸತ್ತಮ ।
ಸ ಪಾಪಕಾರೀ ದುಷ್ಟಾತ್ಮಾ ದುರ್ಗತಿಂ ಗತಿಮಾಪ್ನುಯಾತ್ ॥ 70.28 ॥
ಇದಂ ಚ ಶೃಣು ಮೇಽಗಸ್ತ್ಯ ಗದತಃ ಪ್ರಾಕ್ತನಂ ತಥಾ ।
ಯಥಾ ಕಲೌ ಹರೇರ್ಭಕ್ತಿಂ ನ ಕುರ್ವಂತೀಹ ಮಾನವಾಃ ॥ 70.29 ॥
ಭೂರ್ಲೋಕವಾಸಿನಃ ಸರ್ವೇ ಪುರಾ ಯಷ್ಟ್ವಾ ಜನಾರ್ದನಂ ।
ಭುವರ್ಲೋಕಂ ಪ್ರಪದ್ಯಂತೇ ತತ್ರಸ್ಥಾ ಅಪಿ ಕೇಶವಂ ।
ಆರಾಧ್ಯ ಸ್ವರ್ಗತಿಂ ಯಾಂತಿ ಕ್ರಮಾನ್ಮುಕ್ತಿಂ ವ್ರಜಂತಿ ಚ ॥ 70.30 ॥
ಏವಂ ಮುಕ್ತಿಪದೇ ವ್ಯಾಪ್ತೇ ಸರ್ವಲೋಕೈಸ್ತಥೈವ ಚ ।
ಮುಕ್ತಿಭಾಜಸ್ತತೋ ದೇವಾಸ್ತಂ ದಧ್ಯುಃ ಪ್ರಯತಾ ಹರಿಂ ॥ 70.31 ॥
ಸೋಽಪಿ ಸರ್ವಗತತ್ವಾಚ್ಚ ಪ್ರಾದುರ್ಭೂತಃ ಸನಾತನಃ ।
ಉವಾಚ ಬ್ರೂತ ಕಿಂ ಕಾರ್ಯಂ ಸರ್ವಯೋಗಿವರಾಃ ಸುರಾಃ ॥ 70.32 ॥
ತೇ ತಂ ಪ್ರಣಮ್ಯ ದೇವೇಶಮೂಚುಶ್ಚ ಪರಮೇಶ್ವರಂ ।
ದೇವದೇವ ಜನಃ ಸರ್ವೋ ಮುಕ್ತಿಮಾರ್ಗೇ ವ್ಯವಸ್ಥಿತಃ ।
ಕಥಂ ಸೃಷ್ಟಿಃ ಪ್ರಭವಿತಾ ನರಕೇಷು ಚ ಕೋ ವಸೇತ್ ॥ 70.33 ॥
ಏವಮುಕ್ತಸ್ತತೋ ದೇವೈಸ್ತಾನುವಾಚ ಜನಾರ್ದನಃ ।
ಯುಗಾನಿ ತ್ರೀಣಿ ಬಹವೋ ಮಾಮುಪೇಷ್ಯಂತಿ ಮಾನವಾಃ ॥ 70.34 ॥
ಅಂತ್ಯೇ ಯುಗೇ ಪ್ರವಿರಲಾ ಭವಿಷ್ಯಂತಿ ಮದಾಶ್ರಯಾಃ ।
ಏಷ ಮೋಹಂ ಸೃಜಾಮ್ಯಾಶು ಯೋ ಜನಂ ಮೋಹಯಿಷ್ಯತಿ ॥ 70.35 ॥
ತ್ವಂ ಚ ರುದ್ರ ಮಹಾಬಾಹೋ ಮೋಹಶಾಸ್ತ್ರಾಣಿ ಕಾರಯ ।
ಅಲ್ಪಾಯಾಸಂ ದರ್ಶಯಿತ್ವಾ ಫಲಂ ದೀರ್ಘಂ ಪ್ರದರ್ಶಯ ॥ 70.36 ॥
ಕುಹಕಂ ಚೇಂದ್ರಜಾಲಾನಿ ವಿರುದ್ಧಾಚರಣಾನಿ ಚ ।
ದರ್ಶಯಿತ್ವಾ ಜನಂ ಸರ್ವಂ ಮೋಹಯಾಶು ಮಹೇಶ್ವರ ॥ 70.37 ॥
ಏವಮುಕ್ತ್ವಾ ತದಾ ತೇನ ದೇವೇನ ಪರಮೇಷ್ಠಿನಾ ।
ಆತ್ಮಾ ತು ಗೋಪಿತಃ ಸದ್ಯಃ ಪ್ರಕಾಶ್ಯೋಽಹಂ ಕೃತಸ್ತದಾ ॥ 70.38 ॥
ತಸ್ಮಾದಾರಭ್ಯ ಕಾಲಂ ತು ಮತ್ಪ್ರಣೀತೇಷು ಸತ್ತಮ ।
ಶಾಸ್ತ್ರೇಷ್ವಭಿರತೋ ಲೋಕೋ ಬಾಹುಲ್ಯೇನ ಭವೇದತಃ ॥ 70.39 ॥
ವೇದಾನುವರ್ತ್ತಿನಂ ಮಾರ್ಗಂ ದೇವಂ ನಾರಾಯಣಂ ತಥಾ ।
ಏಕೀಭಾವೇನ ಪಶ್ಯಂತೋ ಮುಕ್ತಿಭಾಜೋ ಭವಂತಿ ತೇ ॥ 70.40 ॥
ಮಾಂ ವಿಷ್ಣೋರ್ವ್ಯತಿರಿಕ್ತಂ ಯೇ ಬ್ರಹ್ಮಾಣಂ ಚ ದ್ವಿಜೋತ್ತಮ ।
ಭಜಂತೇ ಪಾಪಕರ್ಮಾಣಸ್ತೇ ಯಾಂತಿ ನರಕಂ ನರಾಃ ॥ 70.41 ॥
ಯೇ ವೇದಮಾರ್ಗನಿರ್ಮುಕ್ತಾಸ್ತೇಷಾಂ ಮೋಹಾರ್ಥಮೇವ ಚ ।
ನಯಸಿದ್ಧಾಂತಸಂಜ್ಞಾಭಿರ್ಮಯಾ ಶಾಸ್ತ್ರಂ ತು ದರ್ಶಿತಂ ॥ 70.42 ॥
ಪಾಶೋಽಯಂ ಪಶುಭಾವಸ್ತು ಸ ಯದಾ ಪತಿತೋ ಭವೇತ್ ।
ತದಾ ಪಾಶುಪತಂ ಶಾಸ್ತ್ರಂ ಜಾಯತೇ ವೇದಸಂಜ್ಞಿತಂ ॥ 70.43 ॥
ವೇದಮೂರ್ತಿರಹಂ ವಿಪ್ರ ನಾನ್ಯಶಾಸ್ತ್ರಾರ್ಥವಾದಿಭಿಃ ।
ಜ್ಞಾಯತೇ ಮತ್ಸ್ವರೂಪಂ ತು ಮುಕ್ತ್ವಾ ವೇದಮನಾದಿಮತ್ ।
ವೇದವೇದ್ಯೋಽಸ್ಮಿ ವಿಪ್ರರ್ಷೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೈಶ್ಚ ವಿಶೇಷತಃ ॥ 70.44 ॥
ಯುಗಾನಿ ತ್ರೀಣ್ಯಹಂ ವಿಪ್ರ ಬ್ರಹ್ಮಾ ವಿಷ್ಣುಸ್ತಥೈವ ಚ ।
ತ್ರಯೋಽಪಿ ಸತ್ತ್ವಾದಿಗುಣಾಸ್ತ್ರಯೋ ವೇದಾಸ್ತ್ರಯೋಽಗ್ನಯಃ ॥ 70.45 ॥
ತ್ರಯೋ ಲೋಕಾಸ್ತ್ರಯಃ ಸಂಧ್ಯಾಸ್ತ್ರಯೋ ವರ್ಣಾಸ್ತಥೈವ ಚ ।
ಸವನಾನಿ ತು ತಾವಂತಿ ತ್ರಿಧಾ ಬದ್ಧಮಿದಂ ಜಗತ್ ॥ 70.46 ॥
ಯ ಏವಂ ವೇತ್ತಿ ವಿಪ್ರರ್ಷೇ ಪರಂ ನಾರಾಯಣಂ ತಥಾ ।
ಅಪರಂ ಪದ್ಮಯೋನಿಂ ತು ಬ್ರಹ್ಮಾಣಂ ತ್ವಪರಂ ತು ಮಾಂ ।
ಗುಣತೋ ಮುಖ್ಯತಸ್ತ್ವೇಕ ಏವಾಹಂ ಮೋಹ ಇತ್ಯುತ ॥ 70.47 ॥
॥ ಇತಿ ಶ್ರೀವರಾಹಪುರಾಣೇ ಭಗವಚ್ಛಾಸ್ತ್ರೇ ಸಪ್ತತಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 70 ॥
ಅಗಸ್ತ್ಯ ಉವಾಚ ।
ಏವಮುಕ್ತಸ್ತತೋ ದೇವಾ ಋಷಯಶ್ಚ ಪಿನಾಕಿನಾ ।
ಅಹಂ ಚ ನೃಪತೇ ತಸ್ಯ ದೇವಸ್ಯ ಪ್ರಣತೋಽಭವಂ ॥ 71.1 ॥
ಪ್ರಣಮ್ಯ ಶಿರಸಾ ದೇವಂ ಯಾವತ್ ಪಶ್ಯಾಮಹೇ ನೃಪ ।
ತಾವತ್ ತಸ್ಯೈವ ರುದ್ರಸ್ಯ ದೇಹಸ್ಥಂ ಕಮಲಾಸನಂ ॥ 71.2 ॥
ನಾರಾಯಣಂ ಚ ಹೃದಯೇ ತ್ರಸರೇಣುಸುಸೂಕ್ಷ್ಮಕಂ ।
ಜ್ವಲದ್ಭಾಸ್ಕರವರ್ಣಾಭಂ ಪಶ್ಯಾಮ ಭವದೇಹತಃ ॥ 71.3 ॥
ತಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ವಿಸ್ಮಿತಾಃ ಸರ್ವೇ ಯಾಜಕಾ ಋಷಯೋ ಮಮ ।
ಜಯಶಬ್ದರವಾಂಶ್ಚಕ್ರುಃ ಸಾಮಋಗ್ಯಜುಷಾಂ ಸ್ವನಂ ॥ 71.4 ॥
ಕೃತ್ವೋಚುಸ್ತೇ ತದಾ ದೇವಂ ಕಿಮಿದಂ ಪರಮೇಶ್ವರ ।
ಏಕಸ್ಯಾಮೇವ ಮೂರ್ತೌ ತೇ ಲಕ್ಷ್ಯಂತೇ ಚ ತ್ರಿಮೂರ್ತ್ತಯಃ ॥ 71.5 ॥
ರುದ್ರ ಉವಾಚ ।
ಯಜ್ಞೇಽಸ್ಮಿನ್ ಯದ್ಧುತಂ ಹವ್ಯಂ ಮಾಮುದ್ದಿಶ್ಯ ಮಹರ್ಷಯಃ ।
ತೇ ತ್ರಯೋಽಪಿ ವಯಂ ಭಾಗಂ ಗೃಹ್ಣೀಮಃ ಕವಿಸತ್ತಮಾಃ ॥ 71.6 ॥
ನಾಸ್ಮಾಕಂ ವಿವಿಧೋ ಭಾವೋ ವರ್ತತೇ ಮುನಿಸತ್ತಮಾಃ ।
ಸಮ್ಯಗ್ದೃಶಃ ಪ್ರಪಶ್ಯಂತಿ ವಿಪರೀತೇಷ್ವನೇಕಶಃ ॥ 71.7 ॥
ಏವಮುಕ್ತೇ ತು ರುದ್ರೇಣ ಸರ್ವೇ ತೇ ಮುನಯೋ ನೃಪ ।
ಪಪ್ರಚ್ಛುಃ ಶಂಕರಂ ದೇವಂ ಮೋಹಶಾಸ್ತ್ರಪ್ರಯೋಜನಂ ॥ 71.8 ॥
ಋಷಯ ಊಚುಃ ।
ಮೋಹನಾರ್ಥಂ ತು ಲೋಕಾನಾಂ ತ್ವಯಾ ಶಾಸ್ತ್ರಂ ಪೃಥಕ್ ಕೃತಂ ।
ತತ್ ತ್ವಯಾ ಹೇತುನಾ ಕೇನ ಕೃತಂ ದೇವ ವದಸ್ವ ನಃ ॥ 71.9 ॥
ರುದ್ರ ಉವಾಚ ।
ಅಸ್ತಿ ಭಾರತವರ್ಷೇಣ ವನಂ ದಂಡಕಸಂಜ್ಞಿತಂ ।
ತತ್ರ ತೀವ್ರಂ ತಪೋ ಘೋರಂ ಗೌತಮೋ ನಾಮ ವೈ ದ್ವಿಜಃ ॥ 71.10 ॥
ಚಕಾರ ತಸ್ಯ ಬ್ರಹ್ಮಾ ತು ಪರಿತೋಷಂ ಗತಃ ಪ್ರಭುಃ ।
ಉವಾಚ ತಂ ಮುನಿಂ ಬ್ರಹ್ಮಾ ವರಂ ಬ್ರೂಹಿ ತಪೋಧನ ॥ 71.11 ॥
ಏವಮುಕ್ತಸ್ತದಾ ತೇನ ಬ್ರಹ್ಮಣಾ ಲೋಕಕರ್ತೃಣಾ ।
ಉವಾಚ ಸದ್ಯಃ ಪಂಕ್ತಿಂ ಮೇ ಧಾನ್ಯಾನಾಂ ದೇಹಿ ಪದ್ಮಜ ॥ 71.12 ॥
ಏವಮುಕ್ತೋ ದದೌ ತಸ್ಯ ತಮೇವಾರ್ಥಂ ಪಿತಾಮಹಃ ।
ಲಬ್ಧ್ವಾ ತು ತಂ ವರಂ ವಿಪ್ರಃ ಶತಶೃಂಗೇ ಮಹಾಶ್ರಮಂ ॥ 71.13 ॥
ಚಕಾರ ತಸ್ಯೋಷಸಿ ಚ ಪಾಕಾಂತೇ ಶಾಲಯೋ ದ್ವಿಜಾಃ ।
ಲೂಯಂತೇ ತೇನ ಮುನಿನಾ ಮಧ್ಯಾಹ್ನೇ ಪಚ್ಯತೇ ತಥಾ ।
ಸರ್ವಾತಿಥ್ಯಮಸೌ ವಿಪ್ರೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಭ್ಯೋ ದದಾತ್ಯಲಂ ॥ 71.14 ॥
ಕಸ್ಯಚಿತ್ ತ್ವಥ ಕಾಲಸ್ಯ ಮಹತಿ ದ್ವಾದಶಾಬ್ದಿಕಾ ।
ಅನಾವೃಷ್ಟಿರ್ದ್ವಿಜವರಾ ಅಭವಲ್ಲೋಮಹರ್ಷಿಣೀ ॥ 71.15 ॥
ತಾಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಮುನಯಃ ಸರ್ವೇ ಅನಾವೃಷ್ಟಿಂ ವನೇಚರಾಃ ।
ಕ್ಷುಧಯಾ ಪೀಡ್ಯಮಾಮಾಸ್ತು ಪ್ರಯಯುರ್ಗೌತಮಂ ತದಾ ॥ 71.16 ॥
ಅಥ ತಾನಾಗತಾನ್ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಗೌತಮಃ ಶಿರಸಾ ನತಃ ।
ಉವಾಚ ಸ್ಥೀಯತಾಂ ಮಹ್ಯಂ ಗೃಹೇ ಮುನಿವರಾತ್ಮಜಾಃ ॥ 71.17 ॥
ಏವಮುಕ್ತಾಸ್ತು ತೇ ತೇನ ತಸ್ಥುರ್ವಿವಿಧಭೋಜನಂ ।
ಭುಂಜಮಾನಾ ಅನಾವೃಷ್ಟಿರ್ಯಾವತ್ ಸಾ ನಿವೃತಾಽಭವತ್ ॥ 71.18 ॥
ನಿವೃತ್ತಾಯಾಂ ತು ವೈ ತಸ್ಯಾಮನಾವೃಷ್ಟ್ಯಾಂ ತು ತೇ ದ್ವಿಜಾಃ ।
ತೀರ್ಥಯಾತ್ರಾನಿಮಿತ್ತಂ ತು ಪ್ರಯಾತುಂ ಮನಸೋಽಭವನ್ ॥ 71.19 ॥
ತತ್ರ ಶಾಂಡಿಲ್ಯನಾಮಾನಂ ತಾಪಸಂ ಮುನಿಸತ್ತಮಂ ।
ಪ್ರತ್ಯುವಾಚೇತಿ ಸಂಚಿಂತ್ಯ ಮೀರೀಚಃ ಪರಮೋ ಮುನಿಃ ॥ 71.20 ॥
ಮಾರೀಚ ಉವಾಚ ।
ಶಾಂಡಿಲ್ಯ ಶೋಭನಂ ವಕ್ಷ್ಯೇ ಪಿತಾ ತೇ ಗೌತಮೋ ಮುನಿಃ ।
ತಮನುಕ್ತ್ವಾ ನ ಗಚ್ಛಾಮಸ್ತಪಶ್ಚರ್ತುಂ ತಪೋವನಂ ॥ 71.21 ॥
ಏವಮುಕ್ತೇಽಥ ಜಹಸುಃ ಸರ್ವೇ ತೇ ಮುನಯಸ್ತದಾ ।
ಕಿಮಸ್ಮಾಭಿಃ ಸ್ವಕೋ ದೇಹೋ ವಿಕ್ರೀತೋಽಸ್ಯಾನ್ನಭಕ್ಷಣಾತ್ ॥ 71.22 ॥
ಏವಮುಕ್ತ್ವಾ ಪುನಶ್ಚೋಚುಃ ಸೋಪಾಧಿಗಮನಂ ಪ್ರತಿ ।
ಕೃತ್ವಾ ಮಾಯಾಮಯೀಂ ಗಾಂ ತು ತಚ್ಛಾಲೌ ತೇ ವ್ಯಸರ್ಜಯನ್ ॥ 71.23 ॥
ತಾಂ ಚರಂತೀಂ ತತೋ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಶಾಲೌ ಗಾಂ ಗೌತಮೋ ಮುನಿಃ ।
ಗೃಹೀತ್ವಾ ಸಲಿಲಂ ಪಾಣೌ ಯಾಹಿ ರುದ್ರೇತ್ಯಭಾಷತ ।
ತತೋ ಮಾಯಾಮಯೀ ಸಾ ಗೌಃ ಪಪಾತ ಜಲಬಿಂದುಭಿಃ ॥ 71.24 ॥
ನಿಹತಾಂ ತಾಂ ತತೋ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಮುನೀನ್ ಜಿಗಮಿಷೂಂಸ್ತಥಾ ।
ಉವಾಚ ಗೌತಮೋ ಧೀಮಾಂಸ್ತಾನ್ ಮುನೀನ್ ಪ್ರಣತಃ ಸ್ಥಿತಃ ॥ 71.25 ॥
ಕಿಮರ್ಥಂ ಗಮ್ಯತೇ ವಿಪ್ರಾಃ ಸಾಧು ಶಂಸತ ಮಾಚಿರಂ ।
ಮಾಂ ವಿಹಾಯ ಸದಾ ಭಕ್ತಂ ಪ್ರಣತಂ ಚ ವಿಶೇಷತಃ ॥ 71.26 ॥
ಋಷಯ ಊಚುಃ ।
ಗೋವಧ್ಯೇಯಮಿಹ ಬ್ರಹ್ಮನ್ ಯಾವತ್ ತವ ಶರೀರಗಾ ।
ತಾವದನ್ನಂ ನ ಭುಂಜಾಮೋ ಭವತೋಽನ್ನಂ ಮಹಾಮುನೇ ॥ 71.27 ॥
ಏವಮುಕ್ತೋ ಗೌತಮೋಽಥ ತಾನ್ ಮುನೀನ್ ಪ್ರಾಹ ಧರ್ಮವಿತ್ ।
ಪ್ರಾಯಶ್ಚಿತ್ತಂ ಗೋವಧ್ಯಾಯಾ ದೀಯತಾಂ ಮೇ ತಪೋಧನಾಃ ॥ 71.28 ॥
ಇಯಂ ಗೌರಮೃತಾ ಬ್ರಹ್ಮನ್ ಮೂರ್ಚ್ಛಿತೇವ ವ್ಯವಸ್ಥಿತಾ ।
ಗಂಗಾಜಲಪ್ಲುತಾ ಚೇಯಮುತ್ಥಾಸ್ಯತಿ ನ ಸಂಶಯಃ ॥ 71.29 ॥
ಪ್ರಾಯಶ್ಚಿತ್ತಂ ಮೃತಾಯಾಃ ಸ್ಯಾದಮೃತಾಯಾಃ ಕೃತಂ ತ್ವಿದಂ ।
ವ್ರತಂ ವಾ ಮಾ ಕೃಥಾಃ ಕೋಪಮಿತ್ಯುಕ್ತ್ವಾ ಪ್ರಯಯುಸ್ತು ತೇ ॥ 71.30 ॥
ಗತೈಸ್ತೈರ್ಗೌತಮೋ ಧೀಮಾನ್ ಹಿಮವಂತಂ ಮಹಾಗಿರಿಂ ।
ಮಾಮಾರಾಧಯಿಷುಃ ಪ್ರಾಯಾತ್ ತಪ್ತುಂ ಚಾಶು ಮಹತ್ ತಪಃ ॥ 71.31 ॥
ಶತಮೇಕಂ ತು ವರ್ಷಾಣಾಮಹಮಾರಾಧಿತೋಽಭವಂ ।
ತುಷ್ಟೇನ ಚ ಮಯಾ ಪ್ರೋಕ್ತೋ ವರಂ ವರಯ ಸುವ್ರತ ॥ 71.32 ॥
ಸೋಽಬ್ರವೀನ್ಮಾಂ ಜಕಟಾಸಂಸ್ಥಾಂ ದೇಹಿ ಗಂಗಾಂ ತಪಸ್ವಿನೀಂ ।
ಮಯಾ ಸಾರ್ಧಂ ಪ್ರಯಾತ್ವೇಷಾ ಪುಣ್ಯಾ ಭಾಗೀರಥೀ ನದೀ ॥ 71.33 ॥
ಏವಮುಕ್ತೇ ಜಟಾಖಂಡಮೇಕಂ ಸ ಪ್ರದದೌ ಶಿವಃ ।
ತಾಂ ಗೃಹ್ಯ ಗತವಾನ್ ಸೋಽಪಿ ಯತ್ರಾಸ್ತೇ ಸಾ ತು ಗೌರ್ಮೃತಾ ॥ 71.34 ॥
ತಜ್ಜಲಪ್ಲಾವಿತಾ ಸಾ ಗೌರ್ಗತಾ ಚೋತ್ಥಾಯ ಭಾಮಿನೀ ।
ನದೀ ಚ ಮಹತೀ ಜಾತಾ ಪುಣ್ಯತೋಯಾ ಶುಚಿಹ್ರದಾ ॥ 71.35 ॥
ತಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಮಹದಾಶ್ಚರ್ಯಂ ತತ್ರ ಸಪ್ತರ್ಷಯೋಽಮಲಾಃ ।
ಆಜಗ್ಮುಃ ಖೇ ವಿಮಾನಸ್ಥಾಃ ಸಾಧುಃ ಸಾಧ್ವಿತಿ ವಾದಿನಃ ॥ 71.36 ॥
ಸಾಧು ಗೌತಮ ಸಾಧೂನಾಂ ಕೋನ್ಯೋಽಸ್ತಿ ಸದೃಶಸ್ತವ ।
ಯದೇವಂ ಜಾಹ್ನವೀಂ ದೇವೀಂ ದಂಡಕೇ ಚಾವತಾರಯತ್ ॥ 71.37 ॥
ಏವಮುಕ್ತಸ್ತದಾ ತೈಸ್ತು ಗೌತಮಃ ಕಿಮಿದಂ ತ್ವಿತಿ ।
ಗೋವಧ್ಯಾಕಾರಣಂ ಮಹ್ಯಂ ತಾವತ್ ಪಶ್ಯತಿ ಗೌತಮಃ ॥ 71.38 ॥
ಋಷೀಣಾಂ ಮಾಯಯಾ ಸರ್ವಮಿದಂ ಜಾತಂ ವಿಚಿಂತ್ಯ ವೈ ।
ಶಶಾಪ ತಾನ್ ಜಟಾಭಸ್ಮಮಿಥ್ಯಾವ್ರತಧರಾಸ್ತಥಾ ।
ಭವಿಷ್ಯಥ ತ್ರಯೀಬಾಹ್ಯಾ ವೇದಕರ್ಮಬಹಿಷ್ಕೃತಾಃ ॥ 71.39 ॥
ತಚ್ಛ್ರುತ್ವಾ ಕ್ರೂರವಚನಂ ಗೌತಮಸ್ಯ ಮಹಾಮುನೇಃ ।
ಊಚುಃ ಸಪ್ತರ್ಷಯೋ ಮೈವಂ ಸರ್ವಕಾಲಂ ದ್ವಿಜೋತ್ತಮಾಃ ।
ಭವಂತು ಕಿಂ ತು ತೇ ವಾಕ್ಯಂ ಮೋಘಂ ನಾಸ್ತ್ಯತ್ರ ಸಂಶಯಃ ॥ 71.40 ॥
ಯದಿ ನಾಮ ಕಲೌ ಸರ್ವೇ ಭವಿಷ್ಯಂತಿ ದ್ವಿಜೋತ್ತಮಾಃ ।
ಉಪಕಾರಿಣಿ ಯೇ ತೇ ಹಿ ಅಪಕರ್ತಾರ ಏವ ಹಿ ।
ಇತ್ಥಂಭೂತಾ ಅಪಿ ಕಲೌ ಭಕ್ತಿಭಾಜೋ ಭವಂತು ತೇ ॥ 71.41 ॥
ತ್ವದ್ವಾಕ್ಯವಹ್ನಿನಿರ್ದಗ್ಧಾಃ ಸದಾ ಕಲಿಯುಗೇ ದ್ವಿಜಾಃ ।
ಭವಿಷ್ಯಂತಿ ಕ್ರಿಯಾಹೀನಾ ವೇದಕರ್ಮಬಹಿಷ್ಕೃತಾಃ ॥ 71.42 ॥
ಅಸ್ಯಾಶ್ಚ ಗೌಣಂ ನಾಮೇಹ ನದೀ ಗೋದಾವರೀತಿ ಚ ।
ಗೌರ್ದತ್ತಾ ವರದಾನಾಚ್ಚ ಭವೇದ್ ಗೋದಾವರೀ ನದೀ ॥ 71.43 ॥
ಏತಾಂ ಪ್ರಾಪ್ಯ ಕಲೌ ಬ್ರಹ್ಮನ್ ಗಾಂ ದದಂತಿ ಜನಾಶ್ಚ ಯೇ ।
ಯಥಾಶಕ್ತ್ಯಾ ತು ದಾನಾನಿ ಮೋದಂತೇ ತ್ರಿದಶೈಃ ಸಹ ॥ 71.44 ॥
ಸಿಂಹಸ್ಥೇ ಚ ಗುರೌ ತತ್ರ ಯೋ ಗಚ್ಛತಿ ಸಮಾಹಿತಃ ।
ಸ್ನಾತ್ವಾ ಚ ವಿಧಿನಾ ತತ್ರ ಪಿತೄಂ ಸ್ತರ್ಪಯತೇ ತಥಾ ॥ 71.45 ॥
ಸ್ವರ್ಗಂ ಗಚ್ಛಂತಿ ಪಿತರೋ ನಿರಯೇ ಪತಿತಾ ಅಪಿ ।
ಸ್ವರ್ಗಸ್ಥಾಃ ಪಿತರಸ್ತಸ್ಯ ಮುಕ್ತಿಭಾಜೋ ನ ಸಂಶಯಃ ॥ 71.46 ॥
ತ್ವಂ ಖ್ಯಾತಿಂ ಮಹತೀಂ ಪ್ರಾಪ್ಯ ಮುಕ್ತಿಂ ಯಾಸ್ಯಸಿ ಶಾಶ್ವತೀಂ ।
ಏವಮುಕ್ತ್ವಾಽಥ ಮುನಯೋ ಯಯುಃ ಕೈಲಾಸಪರ್ವತಂ ।
ಯತ್ರಾಹಮುಮಯಾ ಸಾರ್ಧಂ ಸದಾ ತಿಷ್ಠಾಮಿ ಸತ್ತಮಾಃ ॥ 71.47 ॥
ಊಚುರ್ಮಾಂ ತೇ ಚ ಮುನಯೋ ಭವಿತಾರೋ ದ್ವಿಜೋತ್ತಮಾಃ ।
ಕಲೌ ತ್ವದ್ರೂಪಿಣಃ ಸರ್ವೇ ಜಟಾಮುಕುಟಧಾರಿಣಃ ।
ಸ್ವೇಚ್ಛಯಾ ಪ್ರೇತವೇಷಾಶ್ಚ ಮಿಥ್ಯಾಲಿಂಗಧರಾಃ ಪ್ರಭೋ ॥ 71.48 ॥
ತೇಷಾಮನುಗ್ರಹಾರ್ಥಾಯ ಕಿಂಚಿಚ್ಛಾಸ್ತ್ರಂ ಪ್ರದೀಯತಾಂ ।
ಯೇನಾಸ್ಮದ್ವಂಶಜಾಃ ಸರ್ವೇ ವರ್ತೇಯುಃ ಕಲಿಪೀಡಿತಾಃ ॥ 71.49 ॥
ಏವಮಭ್ಯರ್ಥಿತಸ್ತೈಸ್ತು ಪುರಾಽಹಂ ದ್ವಿಜಸತ್ತಮಾಃ ।
ವೇದಕ್ರಿಯಾಸಮಾಯುಕ್ತಾಂ ಕೃತವಾನಸ್ಮಿ ಸಂಹಿತಾಂ ॥ 71.50 ॥
ನಿಃಶ್ವಾಸಾಖ್ಯಾಂ ತತಸ್ತಸ್ಯಾಂ ಲೀನಾ ಬಾಭ್ರವ್ಯಶಾಂಡಿಲಾಃ ।
ಅಲ್ಪಾಪರಾಧಾಚ್ಛ್ರುತ್ವೈವ ಗತಾ ಬೈಡಾಲಿಕಾ ಭವನ್ ॥ 71.51 ॥
ಮಯೈವ ಮೋಹಿತಾಸ್ತೇ ಹಿ ಭವಿಷ್ಯಂ ಜಾನತಾ ದ್ವಿಜಾಃ ।
ಲೌಲ್ಯಾರ್ಥಿನಸ್ತು ಶಾಸ್ತ್ರಾಣಿ ಕರಿಷ್ಯಂತಿ ಕಲೌ ನರಾಃ ॥ 71.52 ॥
ನಿಃಶ್ವಾಸಸಂಹಿತಾಯಾಂ ಹಿ ಲಕ್ಷಮಾತ್ರಂ ಪ್ರಮಾಣತಃ ।
ಸೈವ ಪಾಶುಪತೀ ದೀಕ್ಷಾ ಯೋಗಃ ಪಾಶುಪತಸ್ತ್ವಿಹ ॥ 71.53 ॥
ಏತಸ್ಮಾದ್ ವೇದಮಾರ್ಗಾದ್ಧಿ ಯದನ್ಯದಿಹ ಜಾಯತೇ ।
ತತ್ ಕ್ಷುದ್ರಕರ್ಮ ವಿಜ್ಞೇಯಂ ರೌದ್ರಂ ಶೌಚವಿವರ್ಜಿತಂ ॥ 71.54 ॥
ಯೇ ರುದ್ರಮುಪಜೀವಂತಿ ಕಲೌ ವೈಡಾಲಿಕಾ ನರಾಃ ।
ಲೌಲ್ಯಾರ್ಥಿನಃ ಸ್ವಶಾಸ್ತ್ರಾಣಿ ಕರಿಷ್ಯಂತಿ ಕಲೌ ನರಾಃ ।
ಉಚ್ಛುಷ್ಮರುದ್ರಾಸ್ತೇ ಜ್ಞೇಯಾ ನಾಹಂ ತೇಷು ವ್ಯವಸ್ಥಿತಃ ॥ 71.55 ॥
ಭೈರವೇಣ ಸ್ವರೂಪೇಣ ದೇವಕಾರ್ಯೇ ಯದಾ ಪುರಾ ।
ನರ್ತಿತಂ ತು ಮಯಾ ಸೋಽಯಂ ಸಂಬಂಧಃ ಕ್ರೂರಕರ್ಮಣಾಂ ॥ 71.56 ॥
ಕ್ಷಯಂ ನಿನೀಷತಾ ದೈತ್ಯಾನಟ್ಟಹಾಸೋ ಮಯಾ ಕೃತಃ ।
ಯಃ ಪುರಾ ತತ್ರ ಯೇ ಮಹ್ಯಂ ಪತಿತಾ ಅಶ್ರುಬಿಂದವಃ ।
ಅಸಂಖ್ಯಾತಾಸ್ತು ತೇ ರೌದ್ರಾ ಭವಿತಾರೋ ಮಹೀತಲೇ ॥ 71.57 ॥
ಉಚ್ಛುಷ್ಮನಿರತಾ ರೌದ್ರಾಃ ಸುರಾಮಾಂಸಪ್ರಿಯಾಃ ಸದಾ ।
ಸ್ತ್ರೀಲೋಲಾಃ ಪಾಪಕರ್ಮಾಣಃ ಸಂಭೂತಾ ಭೂತಲೇಷು ತೇ ॥ 71.58 ॥
ತೇಷಾಂ ಗೌತಮಶಾಪಾದ್ಧಿ ಭವಿಷ್ಯಂತ್ಯನ್ವಯೇ ದ್ವಿಜಾಃ ।
ತೇಷಾಂ ಮಧ್ಯೇ ಸದಾಚಾರಾ ಯೇ ತೇ ಮಚ್ಛಾಸನೇ ರತಾಃ ॥ 71.59 ॥
ಸ್ವರ್ಗಂ ಚೈವಾಪವರ್ಗಂ ಚ ಇತಿ ವೈ ಸಂಶಯಾತ್ ಪುರಾ ।
ವೈಡಾಲಿಕಾಽಧೋ ಯಾಸ್ಯಂತಿ ಮಮ ಸಂತತಿದೂಷಕಾಃ ॥ 71.60 ॥
ಪ್ರಾಗ್ ಗೌತಮಾಗ್ನಿನಾ ದಗ್ಧಾಃ ಪುನರ್ಮದ್ವಚನಾದ್ ದ್ವಿಜಾಃ ।
ನರಕಂ ತು ಗಮಿಷ್ಯಂತಿ ನಾತ್ರ ಕಾರ್ಯಾ ವಿಚಾರಣಾ ॥ 71.61 ॥
ರುದ್ರ ಉವಾಚ ।
ಏವಂ ಮಯಾ ಬ್ರಹ್ಮಸುತಾಃ ಪ್ರೋಕ್ತಾ ಜಗ್ಮುರ್ಯಥಾಗತಂ ।
ಗೌತಮೋಽಪಿ ಸ್ವಕಂ ಗೇಹಂ ಜಗಾಮಾಶು ಪರಂತಪಃ ॥ 71.62 ॥
ಏತದ್ ವಃ ಕಥಿತಂ ವಿಪ್ರಾ ಮಯಾ ಧರ್ಮಸ್ಯ ಲಕ್ಷಣಂ ।
ಏತಸ್ಮಾದ್ ವಿಪರೀತೋ ಯಃ ಸ ಪಾಷಂಡರತೋ ಭವೇತ್ ॥ 71.63 ॥
॥ ಇತಿ ಶ್ರೀವರಾಹಪುರಾಣೇ ಭಗವಚ್ಛಾಸ್ತ್ರೇ ಏಕಸಪ್ತತಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 71 ॥
ಶ್ರೀವರಾಹ ಉವಾಚ ।
ಸರ್ವಜ್ಞಂ ಸರ್ವಕರ್ತ್ತಾರಂ ಭವಂ ರುದ್ರಂ ಪುರಾತನಂ ।
ಪ್ರಣಮ್ಯ ಪ್ರಯತೋಽಗಸ್ತ್ಯಃ ಪಪ್ರಚ್ಛ ಪರಮೇಶ್ವರಂ ॥ 72.1 ॥
ಅಗಸ್ತ್ಯ ಉವಾಚ ।
ಭವಾನ್ ಬ್ರಹ್ಮಾ ಚ ವಿಷ್ಣುಶ್ಚ ತ್ರಯಮೇತತ್ ತ್ರಯೀ ಸ್ಮೃತಾ ।
ದೀಪೋಽಗ್ನಿರ್ದೋಪಸಂಯೋಗೈಃ ಸರ್ವಶಾಸ್ತ್ರೇಷು ಸರ್ವತಃ ॥ 72.2 ॥
ಕಸ್ಮಿನ್ ಪ್ರಧಾನೋ ಭಗವಾನ್ ಕಾಲೇ ಕಸ್ಮಿನ್ನಧೋಕ್ಷಜಃ ।
ಬ್ರಹ್ಮಾ ವಾ ಏತದಾಚಕ್ಷ್ವ ಮಮ ದೇವ ತ್ರಿಲೋಚನ ॥ 72.3 ॥
ರುದ್ರ ಉವಾಚ ।
ವಿಷ್ಣುರೇವ ಪರಂ ಬ್ರಹ್ಮ ತ್ರಿಭೇದಮಿಹ ಪಠ್ಯತೇ ।
ವೇದಸಿದ್ಧಾಂತಮಾರ್ಗೇಷು ತನ್ನ ಜಾನಂತಿ ಮೋಹತಾಃ ॥ 72.4 ॥
ವಿಶಪ್ರವೇಶನೇ ಧಾತುಸ್ತತ್ರ ಷ್ಣು ಪ್ರತ್ಯಯಾದನು ।
ವಿಷ್ಣುರ್ಯಃ ಸರ್ವದೇವೇಷು ಪರಮಾತ್ಮಾ ಸನಾತನಃ ॥ 72.5 ॥
ಯೋಽಯಂ ವಿಷ್ಣುಸ್ತು ದಶಧಾ ಕೀರ್ತ್ಯತೇ ಚೈಕಧಾ ದ್ವಿಜಾಃ ।
ಸ ಆದಿತ್ಯೋ ಮಹಾಭಾಗ ಯೋಗೈಶ್ವರ್ಯಸಮನ್ವಿತಃ ॥ 72.6 ॥
ಸ ದೇವಕಾರ್ಯಾಣಿ ಸದಾ ಕುರುತೇ ಪರಮೇಶ್ವರಃ ।
ಮನುಷ್ಯಭಾವಮಾಶ್ರಿತ್ಯ ಸ ಮಾಂ ಸ್ತೌತಿ ಯುಗೇ ಯುಗೇ ।
ಲೋಕಮಾರ್ಗಪ್ರವೃತ್ತ್ಯರ್ಥಂ ದೇವಕಾರ್ಯಾರ್ಥಸಿದ್ಧಯೇ ॥ 72.7 ॥
ಅಹಂ ಚ ವರದಸ್ತಸ್ಯ ದ್ವಾಪರೇ ದ್ವಾಪರೇ ದ್ವಿಜ ।
ಅಹಂ ಚ ತಂ ಸದಾ ಸ್ತೌಮಿ ಶ್ವೇತದ್ವೀಪೇ ಕೃತೇ ಯುಗೇ ॥ 72.8 ॥
ಸೃಷ್ಟಿಕಾಲೇ ಚತುರ್ವಕ್ತ್ರಂ ಸ್ತೌಮಿ ಕಾಲೋ ಭವಾಮಿ ಚ ।
ಬ್ರಹ್ಮಾ ದೇವಾಸುರಾ ಸ್ತೌತಿ ಮಾಂ ಸದಾ ತು ಕೃತೇ ಯುಗೇ ।
ಲಿಂಗಮೂರ್ತಿಂ ಚ ಮಾಂ ದೇವಾ ಯಜಂತೇ ಭೋಗಕಾಂಕ್ಷಿಣಃ ॥ 72.9 ॥
ಸಹಸ್ರಶೀರ್ಷಕಂ ದೇವಂ ಮನಸಾ ತು ಮುಮುಕ್ಷವಃ ।
ಯಜಂತೇ ಯಂ ಸ ವಿಶ್ವಾತ್ಮಾ ದೇವೋ ನಾರಾಯಣಃ ಸ್ವಯಂ ॥ 72.10 ॥
ಬ್ರಹ್ಮಯಜ್ಞೇನ ಯೇ ನಿತ್ಯಂ ಯಜಂತೇ ದ್ವಿಜಸತ್ತಮಾಃ ।
ತೇ ಬ್ರಹ್ಮಾಣಂ ಪ್ರೀಣಯಂತಿ ವೇದೋ ಬ್ರಹ್ಮಾ ಪ್ರಕೀರ್ತಿತಃ ॥ 72.11 ॥
ನಾರಾಯಣಃ ಶಿವೋ ವಿಷ್ಣುಃ ಶಂಕರ ಪುರುಷೋತ್ತಮಃ ।
ಏತೈಸ್ತು ನಾಮಭಿರ್ಬ್ರಹ್ಮ ಪರಂ ಪ್ರೋಕ್ತಂ ಸನಾತನಂ ।
ತಂ ಚ ಚಿಂತಾಮಯಂ ಯೋಗಂ ಪ್ರವದಂತಿ ಮನೀಷಿಣಃ ॥ 72.12 ॥
ಪಶೂನಾಂ ಶಮನಂ ಯಜ್ಞೇ ಹೋಮಕರ್ಮ ಚ ಯದ್ಭವೇತ್ ।
ತದೋಮಿತಿ ಚ ವಿಖ್ಯಾತಂ ತತ್ರಾಹಂ ಸಂವ್ಯವಸ್ಥಿತಃ ॥ 72.13 ॥
ಕರ್ಮವೇದಯುಜಾಂ ವಿಪ್ರ ಬ್ರಹ್ಮಾ ವಿಷ್ಣುರ್ಮಹೇಶ್ವರಃ ।
ವಯಂ ತ್ರಯೋಽಪಿ ಮಂತ್ರಾದ್ಯಾ ನಾತ್ರ ಕಾರ್ಯಾ ವಿಚಾರಣಾ ॥ 72.14 ॥
ಅಹಂ ವಿಷ್ಣುಸ್ತಥಾ ವೇದಾ ಬ್ರಹ್ಮ ಕರ್ಮಾಣಿ ಚಾಪ್ಯುತ ।
ಏತತ್ ತ್ರಯಂ ತ್ವೇಕಮೇವ ನ ಪೃಥಗ್ ಭಾವಯೇತ್ ಸುಧೀಃ ॥ 72.15 ॥
ಯೋಽನ್ಯಥಾ ಭಾವಯೇದೇತತ್ ಪಕ್ಷಪಾತೇನ ಸುವ್ರತ ।
ಸ ಯಾತಿ ನರಕಂ ಘೋರಂ ರೌರವಂ ಪಾಪಪೂರುಷಃ ॥ 72.16 ॥
ಅಹಂ ಬ್ರಹ್ಮಾ ಚ ವಿಷ್ಣುಶ್ಚ ಋಗ್ಯಜುಃ ಸಾಮ ಏವ ಚ ।
ನೈತಸ್ಮಿನ್ ಭೇದಮಸ್ಯಾಸ್ತಿ ಸರ್ವೇಷಾಂ ದ್ವಿಜಸತ್ತಮ ॥ 72.17 ॥
॥ ಇತಿ ಶ್ರೀವರಾಹಪುರಾಣೇ ಭಗವಚ್ಛಾಸ್ತ್ರೇ ದ್ವಿಸಪ್ತತಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 72 ॥
ರುದ್ರ ಉವಾಚ ।
ಶೃಣು ಚಾನ್ಯದ್ ದ್ವಿಜಶ್ರೇಷ್ಠ ಕೌತೂಹಲಸಮನ್ವಿತಂ ।
ಅಪೂರ್ವಭೂತಂ ಸಲಿಲೇ ಮಗ್ನೇನ ಮುನಿಪುಂಗವ ॥ 73.1 ॥
ಬ್ರಹ್ಮಾಣಾಽಹಂ ಪುರಾ ಸೃಷ್ಟಃ ಪ್ರೋಕ್ತಶ್ಚ ಸೃಜ ವೈ ಪ್ರಜಾಃ ।
ಅವಿಜ್ಞಾನಸಮರ್ಥೋಽಹಂ ನಿಮಗ್ನಃ ಸಲಿಲೇ ದ್ವಿಜ ॥ 73.2 ॥
ತತ್ರ ಯಾವತ್ ಕ್ಷಣಂ ಚೈಕಂ ತಿಷ್ಠಾಮಿ ಪರಮೇಶ್ವರಂ ।
ಅಂಗುಷ್ಠಮಾತ್ರಂ ಪುರುಷಂ ಧ್ಯಾಯನ್ ಪ್ರಯತಮಾನಸಃ ॥ 73.3 ॥
ತಾವಜ್ಜಲಾತ್ ಸಮುತ್ತಸ್ಥುಃ ಪ್ರಲಯಾಗ್ನಿಸಮಪ್ರಭಾಃ ।
ಪುರುಷಾ ದಶ ಚೈಕಶ್ಚ ತಾಪಯಂತೋಂಶುಭಿರ್ಜಲಂ ॥ 73.4 ॥
ಮಯಾ ಪೃಷ್ಟಾಃ ಕೇ ಭವಂತೋ ಜಲಾದುತ್ತೀರ್ಯ ತೇಜಸಾ ।
ತಾಪಯಂತೋ ಜಲಂ ಚೇದಂ ಕ್ವ ವಾ ಯಾಸ್ಯಥ ಸಂಶತ ॥ 73.5 ॥
ಏವಮುಕ್ತಾ ಮಯಾ ತೇ ತು ನೋಚುಃ ಕಿಂಚನ ಸತ್ತಮಾಃ ।
ಏವಮೇವ ಗತಾಸ್ತೂಷ್ಣೀಂ ತೇ ನರಾ ದ್ವಿಜಪುಂಗವ ॥ 73.6 ॥
ತತಸ್ತೇಷಾಮನು ಮಹಾಪುರುಷೋಽತೀವಶೋಭನಃ ।
ಸ ತಸ್ಮಿನ್ ಮೇಘಸಂಕಾಶಃ ಪುಂಡರೀಕನಿಭೇಕ್ಷಣಃ ॥ 73.7 ॥
ತಮಹಂ ಪೃಷ್ಟವಾನ್ ಕಸ್ತ್ವಂ ಕೇ ಚೇಮೇ ಪುರುಷಾ ಗಾತಾಃ ।
ಕಿಂ ವಾ ಪ್ರಯೋಜನಮಿಹ ಕಥ್ಯತಾಂ ಪುರುಷರ್ಷಭ ॥ 73.8 ॥
ಪುರುಷ ಉವಾಚ ।
ಯ ಏತೇ ವೈ ಗತಾಃ ಪೂರ್ವಂ ಪುರುಷಾ ದೀಪ್ತತೇಜಸಃ ।
ಆದಿತ್ಯಾಸ್ತೇ ತ್ವರಂ ಯಾಂತಿ ಧ್ಯಾತಾ ವೈ ಬ್ರಹ್ಮಣಾ ಭವ ॥ 73.9 ॥
ಸೃಷ್ಟಿಂ ಸೃಜತಿ ವೈ ಬ್ರಹ್ಮಾ ತದರ್ಥಂ ಯಾಂತ್ಯಮೀ ನರಾಃ ।
ಪ್ರತಿಪಾಲನಾಯ ತಸ್ಯಾಸ್ತು ಸೃಷ್ಟೇರ್ದೇವ ನ ಸಂಶಯಃ ॥ 73.10 ॥
ಶಂಭುರುವಾಚ ।
ಭಗವನ್ ಕಥಂ ಜಾನೀಷೇ ಮಹಾಪುರುಷಸತ್ತಮ ।
ಭವೇತಿ ನಾಮ್ನಾ ತತ್ಸರ್ವಂ ಕಥಯಸ್ವ ಪರೋ ಹ್ಯಹಂ ॥ 73.11 ॥
ಏವಮುಕ್ತಸ್ತು ರುದ್ರೇಣ ಸ ಪುಮಾನ್ ಪ್ರತ್ಯಭಾಷತ ।
ಅಹಂ ನಾರಾಯಣೋ ದೇವೋ ಜಲಶಾಯೀ ಸನಾತನಃ ॥ 73.12 ॥
ದಿವ್ಯಂ ಚಕ್ಷುರ್ಭವತು ವೈ ತವ ಮಾಂ ಪಶ್ಯ ಯತ್ನತಃ ।
ಏವಮುಕ್ತಸ್ತದಾ ತೇನ ಯಾವದ್ ಪಶ್ಯಾಮ್ಯಹಂ ತು ತಂ ॥ 73.13 ॥
ತಾವದಂಗುಷ್ಠಮಾತ್ರಂ ತು ಜ್ವಲದ್ಭಾಸ್ಕರತೇಜಸಂ ।
ತಮೇವಾಹಂ ಪ್ರಪಶ್ಯಾಮಿ ತಸ್ಯ ನಾಭೌ ತು ಪಂಕಜಂ ॥ 73.14 ॥
ಬ್ರಹ್ಮಾಣಂ ತತ್ರ ಪಶ್ಯಾಮಿ ಆತ್ಮಾನಂ ಚ ತದಂಕತಃ ।
ಏವಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಮಹಾತ್ಮಾನಂ ತತೋ ಹರ್ಷಮುಪಾಗತಃ ।
ತಂ ಸ್ತೋತುಂ ದ್ವಿಜಶಾರ್ದೂಲ ಮತಿರ್ಮೇ ಸಮಜಾಯತ ॥ 73.15 ॥
ತಸ್ಯ ಮೂರ್ತೌ ತು ಜಾತಾಯಾಂ ಸಕ್ತೋತ್ರೇಣಾನೇನ ಸುವ್ರತ ।
ಸ್ತುತೋ ಮಯಾ ಸ ವಿಶ್ವಾತ್ಮಾ ತಪಸಾ ಸ್ಮೃತಕರ್ಮಣಾ ॥ 73.16 ॥
ರುದ್ರ ಉವಾಚ ।
ನಮೋಽಸ್ತ್ವನಂತಾಯ ವಿಶುದ್ಧಚೇತಸೇ
ಸರೂಪರೂಪಾಯ ಸಹಸ್ರಬಾಹವೇ ।
ಸಹಸ್ರರಶ್ಮಿಪ್ರವರಾಯ ವೇಧಸೇ
ವಿಶಾಲದೇಹಾಯ ವಿಶುದ್ಧಕರ್ಮಿಣೇ ॥ 73.17 ॥
ಸಮಸ್ತವಿಶ್ವಾರ್ತಿಹರಾಯ ಶಂಭವೇ
ಸಹಸ್ರಸೂರ್ಯಾನಿಲತಿಗ್ಮತೇಜಸೇ ।
ಸಮಸ್ತವಿದ್ಯಾವಿಧೃತಾಯ ಚಕ್ರಿಣೇ
ಸಮಸ್ತಗೀರ್ವಾಣನುತೇ ಸದಾಽನಘ ॥ 73.18 ॥
ಅನಾದಿದೇವೋಽಚ್ಯುತ ಶೇಷಶೇಖರ
ಪ್ರಭೋ ವಿಭೋ ಭೂತಪತೇ ಮಹೇಶ್ವರ ।
ಮರುತ್ಪತೇ ಸರ್ವಪತೇ ಜಗತ್ಪತೇ
ಭುವಃ ಪತೇ ಭುವನಪತೇ ಸದಾ ನಮಃ ॥ 73.19 ॥
ಜಲೇಶ ನಾರಾಯಣ ವಿಶ್ವಶಂಕರ
ಕ್ಷಿತೀಶ ವಿಶ್ವೇಶ್ವರ ವಿಶ್ವಲೋಚನ ।
ಶಶಾಂಕಸೂರ್ಯಾಚ್ಯುತ ವೀರ ವಿಶ್ವಗಾ –
ಪ್ರತರ್ಕ್ಯಮೂರ್ತ್ತೇಽಮೃತಮೂರ್ತಿರವ್ಯಯಃ ॥ 73.20 ॥
ಜ್ವಲಧುತಾಶಾರ್ಚಿವಿರುದ್ಧಮಂಡಲ
ಪ್ರಪಾಹಿ ನಾರಾಯಣ ವಿಶ್ವತೋಮುಖ ।
ನಮೋಽಸ್ತು ದೇವಾರ್ತ್ತಿಹರಾಮೃತಾವ್ಯಯ
ಪ್ರಪಾಹಿ ಮಾಂ ಶರಣಗತಂ ಸದಾಚ್ಯುತ ॥ 73.21 ॥
ವಕ್ತ್ರಾಣ್ಯನೇಕಾನಿ ವಿಭೋ ತವಾಹಂ
ಪಶ್ಯಾಮಿ ಮಧ್ಯಸ್ಥಗತಂ ಪುರಾಣಂ ।
ಬ್ರಹ್ಮಾಣಮೀಶಂ ಜಗತಾಂ ಪ್ರಸೂತಿಂ
ನಮೋಽಸ್ತು ತುಭ್ಯಂ ತು ಪಿತಾಮಹಾಯ ॥ 73.22 ॥
ಸಂಸಾರಚಕ್ರಭ್ರಮಣೈರನೇಕೈಃ
ಕ್ವಚಿದ್ ಭವಾನ್ ದೇವವರಾದಿದೇವ ।
ಸನ್ಮಾರ್ಗಿಭಿರ್ಜ್ಞಾನವಿಶುದ್ಧಸತ್ತ್ವೈ –
ರುಪಾಸ್ಯಸೇ ಕಿಂ ಪ್ರಲಪಾಮ್ಯಹಂ ತ್ವಾಂ ॥ 73.23 ॥
ಏಕಂ ಭವಂತಂ ಪ್ರಕೃತೇಃ ಪರಸ್ತಾದ್
ಯೋ ವೇತ್ತ್ಯಸೌ ಸರ್ವವಿದಾದಿಬೋದ್ಧಾ ।
ಗುಣಾ ನ ತೇಷು ಪ್ರಸಭಂ ವಿಭೇದ್ಯಾ
ವಿಶಾಲಮೂರ್ತಿರ್ಹಿ ಸುಸೂಕ್ಷ್ಮರೂಪಃ ॥ 73.24 ॥
ನಿರ್ವಾಕ್ಯೋ ನಿರ್ಮನೋ ವಿಗತೇಂದ್ರಿಯೋಽಸಿ
ಕರ್ಮಾಭವಾನ್ನೋ ವಿಗತೈಕಕರ್ಮಾ ।
ಸಂಸಾರವಾಂಸ್ತ್ವಂ ಹಿ ನ ತಾದೃಶೋಽಸಿ
ಪುನಃ ಕಥಂ ದೇವವರಾಸಿ ವೇದ್ಯಃ ॥ 73.25 ॥
ಮೂರ್ತಾಮೂರ್ತಂ ತ್ವತುಲಂ ಲಭ್ಯತೇ ತೇ
ಪರಂ ವಪುರ್ದೇವ ವಿಶುದ್ಧಭಾವೈಃ ।
ಸಂಸಾರವಿಚ್ಛಿತ್ತಿಕರೈರ್ಯಜದ್ಭಿ –
ರತೋಽವಸೀಯೇತ ಚತುರ್ಭುಜಸ್ತ್ವಂ ॥ 73.26 ॥
ಪರಂ ನ ಜಾನಂತಿ ಯತೋ ವಪುಸ್ತೇ
ದೇವಾದಯೋಽಪ್ಯದ್ಭುತಕಾರಣಂ ತತ್ ।
ಅತೋಽವತಾರೋಕ್ತತನುಂ ಪುರಾಣ –
ಮಾರಾಧಯೇಯುಃ ಕಮಲಾಸನಾದ್ಯಾಃ ॥ 73.27 ॥
ನ ತೇ ವಪುರ್ವಿಶ್ವಸೃಗಬ್ಜಯೋನಿ-
ರೇಕಾಂತತೋ ವೇದ ಮಹಾನುಭಾವಃ ।
ಪರಂ ತ್ವಹಂ ವೇದ್ಮಿ ಕವಿಂ ಪುರಾಣಂ
ಭವಂತಮಾದ್ಯಂ ತಪಸಾ ವಿಶುದ್ಧಃ ॥ 73.28 ॥
ಪದ್ಮಾಸನೋ ಮೇ ಜನಕಃ ಪ್ರಸಿದ್ಧ –
ಶ್ಚೈತತ್ ಪ್ರಸೂತಾವಸಕೃತ್ಪುರಾಣೈಃ ।
ಸಂಬೋಧ್ಯತೇ ನಾಥ ನ ಮದ್ವಿಧೋಽಪಿ
ವಿದುರ್ಭವಂತಂ ತಪಸಾ ವಿಹೀನಾಃ ॥ 73.29 ॥
ಬ್ರಹ್ಮಾದಿಭಿಸ್ತತ್ಪ್ರವರೈರಬೋಧ್ಯಂ
ತ್ವಾಂ ದೇವ ಮೂರ್ಖಾಃ ಸ್ವಮನಂತನತ್ಯಾ ।
ಪ್ರಬೋಧಮಿಚ್ಛಂತಿ ನ ತೇಷು ಬುದ್ಧಿ –
ರುದಾರಕೀರ್ತ್ತಿಷ್ವಪಿ ವೇದಹೀನಾಃ ॥ 73.30 ॥
ಜನ್ಮಾಂತರೈರ್ವೇದವಿದಾಂ ವಿವೇಕ –
ಬುದ್ಧಿರ್ಭವೇನ್ನಾಥ ತವ ಪ್ರಸಾದಾತ್ ।
ತ್ವಲ್ಲಬ್ಧಲಾಭಸ್ಯ ನ ಮಾನುಷತ್ವಂ
ನ ದೇವಗಂಧರ್ವಗತಿಃ ಶಿವಂ ಸ್ಯಾತ್ ॥ 73.31 ॥
ತ್ವಂ ವಿಷ್ಣುರೂಪೋಽಸಿ ಭವಾನ್ ಸುಸೂಕ್ಷ್ಮಃ
ಸ್ಥೂಲೋಽಸಿ ಚೇದಂ ಕೃತಕೃತ್ಯತಾಯಾಃ ।
ಸ್ಥೂಲಃ ಸುಸೂಕ್ಷ್ಮಃ ಸುಲಭೋಽಸಿ ದೇವ
ತ್ವದ್ವಾಹ್ಯವೃತ್ತ್ಯಾ ನರಕೇ ಪತಂತಿ ॥ 73.32 ॥
ಕಿಮುಚ್ಯತೇ ವಾ ಭವತಿ ಸ್ಥಿತೇಽಸ್ಮಿನ್
ಖಾತ್ಮ್ಯೇಂದುವಹ್ನ್ಯರ್ಕಮಹೀಮರುದ್ಭಿಃ ।
ತತ್ತ್ವೈಃ ಸತೋಯೈಃ ಸಮರೂಪಧಾರಿ –
ಣ್ಯಾತ್ಮಸ್ವರೂಪೇ ವಿತತಸ್ವಭಾವೇ ॥ 73.33 ॥
ಇತಿ ಸ್ತುತಿಂ ಮೇ ಭಗವನ್ನನಂತ
ಜುಷಸ್ವ ಭಕ್ತಸ್ಯ ವಿಶೇಷತಶ್ಚ ।
ಸೃಷ್ಟಿಂ ಸೃಜಸ್ವೇತಿ ತವೋದಿತಸ್ಯ
ಸರ್ವಜ್ಞತಾಂ ದೇಹಿ ನಮೋಽಸ್ತು ವಿಷ್ಣೋ ॥ 73.34 ॥
ಚತುರ್ಮುಖೋ ಯೋ ಯದಿ ಕೋಟಿವಕ್ತ್ರೋ
ಭವೇನ್ನರಃ ಕ್ವಾಪಿ ವಿಶುದ್ಧಚೇತಾಃ ।
ಸ ತೇ ಗುಣಾನಾಮಯುತೈರನೇಕೈ –
ರ್ವದೇತ್ ತದಾ ದೇವವರ ಪ್ರಸೀದ ॥ 73.35 ॥
ಸಮಾಧಿಯುಕ್ತಸ್ಯ ವಿಶುದ್ಧಬುದ್ಧೇ –
ಸ್ತ್ವದ್ಭಾವಭಾವೈಕಮನೋಽನುಗಸ್ಯ ।
ಸದಾ ಹೃದಿಸ್ಥೋಽಸಿ ಭವಾನ್ನಮಸ್ತೇ
ನ ಸರ್ವಗಸ್ಯಾಸ್ತಿ ಪೃಥಗ್ವ್ಯವಸ್ಥಾ ॥ 73.36 ॥
ಇತಿ ಪ್ರಕಾಶಂ ಕೃತಮೇತದೀಶ
ಸ್ತವಂ ಮಯಾ ಸರ್ವಗತಂ ವಿಬುದ್ಧ್ವಾ ।
ಸಂಸಾರಚಕ್ರಕ್ರಮಮಾಣಯುಕ್ತ್ಯಾ
ಭೀತಂ ಪುನೀಹ್ಯಚ್ಯುತ ಕೇವಲತ್ವಂ ॥ 73.37 ॥
ಶ್ರೀವರಾಹ ಉವಾಚ ।
ಇತಿ ಸ್ತುತಸ್ತದಾ ದೇವೋ ರುದ್ರೇಣಾಮಿತತೇಜಸಾ ।
ಉವಾಚ ವಾಕ್ಯಂ ಸಂತುಷ್ಟೋ ಮೇಘಗಂಭೀರನಿಃಸ್ವನಃ ॥ 73.38 ॥
ವಿಷ್ಣುರುವಾಚ ।
ವರಂ ವರಯ ಭದ್ರಂ ತೇ ದೇವ ದೇವ ಉಮಾಪತೇ ।
ನ ಭೇದಶ್ಚಾವಯೋರ್ದೇವ ಏಕಾವಾವಾಮುಭಾವಪಿ ॥ 73.39 ॥
ರುದ್ರ ಉವಾಚ ।
ಬ್ರಹ್ಮಣಾಽಹಂ ನಿಯುಕ್ತಸ್ತು ಪ್ರಜಾಃ ಸೃಜ ಇತಿ ಪ್ರಭೋ ।
ತತ್ರ ಜ್ಞಾನಂ ಪ್ರಯಚ್ಛಸ್ವ ತ್ರಿವಿಧಂ ಭೂತಭಾವನಂ ॥ 73.40 ॥
ವಿಷ್ಣುರುವಾಚ ।
ಸರ್ವಜ್ಞಸ್ತ್ವಂ ನ ಸಂದೇಹೋ ಜ್ಞಾನರಾಶಿಃ ಸನಾತನಃ ।
ದೇವಾನಾಂ ಚ ಪರಂ ಪೂಜ್ಯಃ ಸರ್ವದಾ ತ್ವಂ ಭವಿಷ್ಯಸಿ ॥ 73.41 ॥
ಏವಮುಕ್ತಃ ಪುನರ್ವಾಕ್ಯಮುವಾಚೋಮಾಪತಿರ್ಮುದಾ ।
ಅನ್ಯಂ ದೇಹಿ ವರಂ ದೇವ ಪ್ರಸಿದ್ಧಂ ಸರ್ವಜಂತುಷು ॥ 73.42 ॥
ಮೂರ್ತೋ ಭೂತ್ವಾ ಭವಾನೇವ ಮಾಮಾರಾಧಯ ಕೇಶವ ।
ಮಾಂ ವಹಸ್ವ ಚ ದೇವೇಶ ವರಂ ಮತ್ತೋ ಗೃಹಾಣ ಚ ।
ಯೇನಾಹಂ ಸರ್ವದೇವಾನಾಂ ಪೂಜ್ಯಾತ್ ಪೂಜ್ಯತರೋ ಭವೇ ॥ 73.43 ॥
ವಿಷ್ಣುರುವಾಚ ।
ದೇವಕಾರ್ಯಾವತಾರೇಷು ಮಾನುಷತ್ವಮುಪಾಗತಃ ।
ತ್ವಾಮೇವಾರಾಧಯಿಷ್ಯಾಮಿ ತ್ವಂ ಚ ಮೇ ವರದೋ ಭವ ॥ 73.44 ॥
ಯತ್ ತ್ವಯೋಕ್ತಂ ವಹಸ್ವೇತಿ ದೇವದೇವ ಉಮಾಪತೇ ।
ಸೋಽಹಂ ವಹಾಮಿ ತ್ವಾಂ ದೇವಂ ಮೇಘೋ ಭೂತ್ವಾ ಶತಂ ಸಮಾಃ ॥ 73.45 ॥
ಏವಮುಕ್ತ್ವಾ ಹರಿರ್ಮೇಘಃ ಸ್ವಯಂ ಭೂತ್ವಾ ಮಹೇಶ್ವರಂ ।
ಉಜ್ಜಹಾರ ಜಲಾತ್ ತಸ್ಮಾದ್ ವಾಕ್ಯಂ ಚೇದಮುವಾಚ ಹ ॥ 73.46 ॥
ಯ ಏತೇ ದಶ ಚೈಕಶ್ಚ ಪುರುಷಾಃ ಪ್ರಾಕೃತಾಃ ಪ್ರಭೋ ।
ತೇ ವೈರಾಜಾ ಮಹೀಂ ಯಾತಾ ಆದಿತ್ಯಾ ಇತಿ ಸಂಜ್ಞಿತಾಃ ॥ 73.47 ॥
ಮದಂಶೋ ದ್ವಾದಶೋ ಯಸ್ತು ವಿಷ್ಣುನಾಮಾ ಮಹೀತಲೇ ।
ಅವತೀರ್ಣೋ ಭವಂತಂ ತು ಆರಾಧಯತಿ ಶಂಕರ ॥ 73.48 ॥
ಏವಮುಕ್ತ್ವಾ ಸ್ವಕಾದಂಶಾತ್ ಸೃಷ್ಟ್ವಾದಿತ್ಯಂ ಘನಂ ತಥಾ ।
ನಾರಾಯಣಃ ಶಬ್ದವಚ್ಚ ನ ವಿದ್ಮಃ ಕ್ವ ಲಯಂ ಗತಃ ॥ 73.49 ॥
ರುದ್ರ ಉವಾಚ ।
ಏವಮೇಷ ಹರಿರ್ದೇವಃ ಸರ್ವಗಃ ಸರ್ವಭಾವನಃ ।
ವರದೋಽಭೂತ್ ಪುರಾ ಮಹ್ಯಂ ತೇನಾಹಂ ದೈವತೈರ್ವರಃ ॥ 73.50 ॥
ನಾರಾಯಣಾತ್ ಪರೋ ದೇವೋ ನ ಭೂತೋ ನ ಭವಿಷ್ಯತಿ ।
ಏತದ್ ರಹಸ್ಯಂ ವೇದಾನಾಂ ಪುರಾಣಾನಾಂ ಚ ಸತ್ತಮ ।
ಮಯಾ ವಃ ಕೀರ್ತಿತಂ ಸರ್ವಂ ಯಥಾ ವಿಷ್ಣುರಿಹೇಜ್ಯತೇ ॥ 73.51 ॥
॥ ಇತಿ ಶ್ರೀವರಾಹಪುರಾಣೇ ಭಗವಚ್ಛಾಸ್ತ್ರೇ ತ್ರಿಸಪ್ತತಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 73 ॥
ಶ್ರೀವರಾಹ ಉವಾಚ ।
ಪುನಸ್ತೇ ಋಷಯಃ ಸರ್ವೇ ತಂ ಪಪ್ರಚ್ಛುಃ ಸನಾತನಂ ।
ರುದ್ರಂ ಪುರಾಣಪುರುಷಂ ಶಾಶ್ವತಂ ಧ್ರುವಮವ್ಯಯಂ ।
ವಿಶ್ವರೂಪಮಜಂ ಶಂಭುಂ ತ್ರಿನೇತ್ರಂ ಶೂಲಪಾಣಿನಂ ॥ 74.1 ॥
ಋಷಯ ಊಚುಃ ।
ತ್ವಂ ಪರಃ ಸರ್ವದೇವಾನಾಮಸ್ಮಾಕಂ ಚ ಸುರೇಶ್ವರ ।
ಪೃಚ್ಛಾಮ ತೇನ ತ್ವಾಂ ಪ್ರಶ್ನಮೇಕಂ ತದ್ ವಕ್ತುಮರ್ಹಸಿ ॥ 74.2 ॥
ಭೂಮಿಪ್ರಮಾಣಸಂಸ್ಥಾನಂ ಪರ್ವತಾನಾಂ ಚ ವಿಸ್ತರಂ ।
ಸಮುದ್ರಾಣಾಂ ನದೀನಾಂ ಚ ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡಸ್ಯ ಚ ವಿಸ್ತರಂ ।
ಅಸ್ಮಾಕಂ ಬ್ರೂಹಿ ಕೃಪಯಾ ದೇವದೇವ ಉಮಾಪತೇ ॥ 74.3 ॥
ರುದ್ರ ಉವಾಚ ।
ಸರ್ವೇಷ್ವೇವ ಪುರಾಣೇಷು ಭೂರ್ಲೋಕಃ ಪರಿಕೀರ್ತ್ಯತೇ ।
ಬ್ರಹ್ಮವಿಷ್ಣುಭವಾದೀನಾಂ ವಾಯವ್ಯೇ ಚ ಸವಿಸ್ತರಂ ॥ 74.4 ॥
ಇದಾನೀಂ ಚ ಪ್ರವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಸಮಾಸಾದ್ ವಃ ಕ್ಷಮಾಂತರಂ ।
ತನ್ನಿಬೋಧತ ಧರ್ಮಜ್ಞಾ ಗದತೋ ಮಮ ಸತ್ತಮಾಃ ॥ 74.5 ॥
ಯೋಽಸೌ ಸಕಲವಿದ್ಯಾವಬೋಧಿತಪರಮಾತ್ಮರೂಪೀ ವಿಗತಕಲ್ಮಷಃ
ಪರಮಾಣುರಚಿಂತ್ತ್ಯಾತ್ಮಾ ನಾರಾಯಣಃ ಸಕಲಲೋಕಾಲೋಕವ್ಯಾಪೀ
ಪೀತಾಂಬರೋರುವಕ್ಷಃ ಕ್ಷಿತಿಧರೋ ಗುಣತೋಮುಖ್ಯತಸ್ತು –
ಅಣುಮಹದ್ದೀರ್ಘಹ್ರಸ್ವಮಕೃಶಮಲೋಹಿತಮಿತ್ಯೇವಮಾದ್ಯೋಪಲಕ್ಷಿತ –
ವಿಜ್ಞಾನಮಾತ್ರರೂಪಂ । ಸ ಭಗವಾಂಸ್ತ್ರಿಪ್ರಕಾರಃ ಸತ್ತ್ವ -5
ರಜಸ್ತಮೋದ್ರಿಕ್ತಃ ಸಲಿಲಂ ಸಸರ್ಜ । ತಚ್ಚ ಸೃಷ್ಟ್ವಾ –
ನಾದಿಪುರುಷಃ ಪರಮೇಶ್ವರೋ ನಾರಾಯಣಃ ಸಕಲಜಗನ್ಮಯಃ
ಸರ್ವಮಯೋ ದೇವಮಯೋ ಯಜ್ಞಮಯ ಆಪೋಮಯ ಆಪೋಮೂರ್ತ್ತಿರ್ಯೋಗನಿದ್ರಯಾ
ಸುಪ್ತಸ್ಯ ತಸ್ಯ ನಾಭೌ ಸದಬ್ಜಂ ನಿಃಸಸಾರ । ತಸ್ಮಿನ್ಸಕಲ –
ವೇದನಿಧಿರಚಿಂತ್ಯಾತ್ಮಾ ಪರಮೇಶ್ವರೋ ಬ್ರಹ್ಮಾ ಪ್ರಜಾಪತಿರ -10
ಭವತ್ ಸ ಚ ಸನಕಸನಂದನಸನತ್ಕುಮಾರಾದೀನ್ ಜ್ಞಾನಧರ್ಮಿಣಃ
ಪೂರ್ವಮುತ್ಪಾದ್ಯ ಪಶ್ಚಾನ್ಮನುಂ ಸ್ವಾಯಂಭುವಂ ಮರೀಚ್ಯಾದೀನ್
ದಕ್ಷಾಂತಾನ್ ಸಸರ್ಜ । ಯಃ ಸ್ವಯಂಭುವೋ ಮನುರ್ಭಗವತಾ
ಸೃಷ್ಟಸ್ತಸ್ಮಾದಾರಭ್ಯ ಭುವನಸ್ಯಾತಿವಿಸ್ತರೋ ವರ್ಣ್ಯತೇ ।
ತಸ್ಯ ಚ ಮನೋರ್ದ್ವೌ ಪುತ್ರೌ ಬಭೂವತುಃ ಪ್ರಿಯವ್ರತೋತ್ತಾನಪಾದೌ । 15
ಪ್ರಿಯವ್ರತಸ್ಯ ದಶ ಪುತ್ರಾ ಬಭೂವುಃ । ಆಗ್ನೀಘ್ರೋಽಗ್ನಿಬಾಹು –
ರ್ಮೇಧೋ ಮೇಧಾತಿಥಿರ್ಧ್ರುವೋ ಜ್ಯೋತಿಷ್ಮಾನ್ ದ್ಯುತಿಮಾನ್
ಹವ್ಯವಪುಷ್ಮತ್ಸವನಾಂತಾಃ ।
ಸ ಚ ಪ್ರಿಯವ್ರತಃ ಸಪ್ತದ್ವೀಪೇಷು ಸಪ್ತ ಪುತ್ರಾನ್ ಸ್ಥಾಪಯಾಮಾಸ ।
ತತ್ರ ಚಾಗ್ನೀಧ್ರಂ ಜಂಬೂದ್ವೀಪೇಶ್ವರಂ ಚಕ್ರೇ । 20
ಶಾಕದ್ವೀಪೇಶ್ವರಂ ಮೇಧಾತಿಥಿಂ ಕುಶೇ ಜ್ಯೋತಿಷ್ಮಂತಂ
ಕ್ರೌಂಚೇ ದ್ಯುತಿಮಂತಂ ಶಾಲ್ಮಲೇ ವಪುಷ್ಮಂತಂ
ಗೋಮೇದಸ್ಯೇಶ್ವರಂ ಹವ್ಯಂ ಪುಷ್ಕರಾಧಿಪತಿಂ ಸವನಮಿತಿ ।
ಪುಷ್ಕರೇಶಸ್ಯಾಪಿ ಸವನಸ್ಯ ದ್ವೌ ಪುತ್ರೌ
ಮಹಾವೀತಧಾತಕೀ ಭವೇತಾಂ ॥ 25
ತಯೋರ್ದೇಶೌ ಗೋಮೇದಶ್ಚ ನಾಮ್ನಾ ವ್ಯವಸ್ಥಿತೌ ।
ಧಾತಕೇರ್ಧಾತಕೀಖಂಡಂ ಕುಮುದಸ್ಯ ಚ ಕೌಮುದಂ ।
ಶಾಲ್ಮಲಾಧಿಪತೇರಪಿ ವಪುಷ್ಮಂತಸ್ಯ ತ್ರಯಃ ಪುತ್ರಾಃ
ಸಕುಶವೈದ್ಯುತಜೀಮೂತನಾಮಾನಃ ।
ಸಕುಶಸ್ಯ ಸಕುಶನಾಮಾ ದೇಶಃ ವೈದ್ಯುತಸ್ಯ ವೈದ್ಯುತಃ 30
ಜೀಮೂತಸ್ಯ ಜೀಮೂತ ಇತಿ ಏತೇ ಶಾಲ್ಮಲೇರ್ದೇಶಾ ಇತಿ
ತಥಾ ಚ ದ್ಯುತಿಮತಃ ಸಪ್ತ ಪುತ್ರಕಾಃ ಕುಶಲೋ ಮನುಗೋಷ್ಠೌಷ್ಣಃ
ಪೀವರೋದ್ಯಾಂಧಕಾರಕಮುನಿದುಂದುಭಿಶ್ಚೇತಿ । ತನ್ನಾಮ್ನಾ
ಕ್ರೌಂಚೇ ಸಪ್ತ ಮಹಾದೇಶನಾಮಾನಿ । ಕುಶದ್ವೀಪೇಶ್ವರಸ್ಯಾಪಿ
ಜ್ಯೋತಿಷ್ಮತಃ ಸಪ್ತೈವ ಪುತ್ರಾಸ್ತದ್ಯಥಾ ಉದ್ಭಿದೋ ವೇಣುಮಾಂ – 35
ಶ್ಚೈವ ರಥೋಪಲಂಬನೋ ಧೃತಿಃ ಪ್ರಭಾಕರಃ – ಕಪಿಲ
ಇತಿ । ತನ್ನಾಮಾನ್ಯೇವ ವರ್ಷಾಣಿ ದ್ರಷ್ಟವ್ಯಾನಿ
ಶಾಕಾಧಿಪಸ್ಯಾಪಿ ಸಪ್ತ ಪುತ್ರಾ ಮೇಧಾತಿಥೇಸ್ತದ್ಯಥಾ
ಶಾಂತಭಯಶಿಶಿರಸುಖೋದಯಂನಂದಶಿವಕ್ಷೇಮಕಧ್ರುವಾ ಇತಿ
ಏತೇ ಸಪ್ತ ಪುತ್ರಾಃ ಏತನ್ನಾಮಾನ್ಯೇವ ವರ್ಷಾಣಿ । 40
ಅಥ ಜಂಬೂದ್ವೀಪೇಶ್ವರಸ್ಯಾಪಿ ಆಗ್ನೀಧ್ರಸ್ಯ ನವ ಪುತ್ರಾ ಬಭೂವುಃ ।
ತದ್ಯಥಾ ನಾಭಿಃ ಕಿಂಪುರುಷೋ ಹರಿವರ್ಷ ಇಲಾವೃತೋ ರಮ್ಯಕೋ
ಹಿರಣ್ಮಯಃ ಕುರುರ್ಭದ್ರಾಶ್ವಃ ಕೇತುಮಾಲಶ್ಚೇತಿ । ಏತನ್ನಾಮಾನ್ಯೇವ
ವರ್ಷಾಣಿ । ನಾಭೇರ್ಹೇಮವಂತಂ ಹೇಮಕೂಟಂ ಕಿಂಪುರುಷಂ ನೈಷಧಂ ಹರಿವರ್ಷಂ
ಮೇರುಮಧ್ಯಮಿಲಾವೃತ್ತಂ ನೀಲಂ ರಮ್ಯಕಂ ಶ್ವೇತಂ ಹಿರಣ್ಮಯಂ 45
ಉತ್ತರಂ ಚ ಶೃಂಗವತಃ ಕುರವೋ ಮಾಲ್ಯವಂತಂ ಭದ್ರಾಶ್ವಂ
ಗಂಧಮಾದನಂ ಕೇತುಮಾಲಮಿತಿ । ಏವಂ ಸ್ವಾಯಂಭುವೇಽನ್ತರೇ ಭುವನ-
ಪ್ರತಿಷ್ಠಾ । ಕಲ್ಪೇ ಕಲ್ಪೇ ಚೈವಮೇವ ಸಪ್ತ ಸಪ್ತ ಪಾರ್ಥಿವೈಃ
ಕ್ರಿಯತೇ ಭೂಮೇಃ ಪಾಲನಂ ವ್ಯವಸ್ಥಾ ಚ ।
ಏಷ ಸ್ವಭಾವಃ ಕಲ್ಪಸ್ಯ ಸದಾ ಭವತೀತಿ । 50
ಅತ್ರ ನಾಭೇಃ ಸರ್ಗಂ ಕಥಯಾಮಿ । ನಾಭಿರ್ಮೇರುದೇವ್ಯಾಂ ಪುತ್ರಮಜನಯದ್
ಋಷಭನಾಮಾನಂ ತಸ್ಯ ಭರತೋ ಜಜ್ಞೇ ಪುತ್ರಶ್ಚ ತಾವದಗ್ರಜಃ ।
ತಸ್ಯ ಭರತಸ್ಯ ಪಿತಾ ಋಷಭೋ ಹಿಮಾದ್ರೇರ್ದಕ್ಷಿಣಂ
ವರ್ಷಮದಾದ್ ಭಾರತಂ ನಾಮ । ಭರತಸ್ಯಾಪಿ ಪುತ್ರಃ ಸುಮತಿರ್ನಾಮಾ ।
ತಸ್ಯ ರಾಜ್ಯಂ ದತ್ತ್ವಾ ಭರತೋಽಪಿ ವನಂ ಯಯೌ । 55
ಸುಮತೇಸ್ತೇಜಸ್ತತ್ಪುತ್ರಃ ಸತ್ಸುರ್ನಾಮಾ । ತಸ್ಯಾಪೀಂದ್ರದ್ಯುಮ್ನೋ ನಾಮ ।
ತಸ್ಯಾಪಿ ಪರಮೇಷ್ಠೀ ತಸ್ಯಾಪಿ ಪ್ರತಿಹರ್ತ್ತಾ ತಸ್ಯ ನಿಖಾತಃ
ನಿಖಾತಸ್ಯ ಉನ್ನೇತಾ ಉನ್ನೇತುರಪ್ಯಭಾವಸ್ತಸ್ಯೋದ್ಗಾತಾ ತಸ್ಯ
ಪ್ರಸ್ತೋತಾ ಪ್ರಸ್ತೋತುಶ್ಚ ವಿಭುಃ ವಿಭೋಃ ಪೃಥುಃ ಪೃಥೋರನಂತಃ
ಅನಂತಸ್ಯಾಪಿ ಗಯಃ ಗಯಸ್ಯ ನಯಸ್ತಸ್ಯ ವಿರಾಟಃ 60
ತಸ್ಯಾಪಿ ಮಹಾವೀರ್ಯಸ್ತತಃ ಸುಧೀಮಾನ್ ಧೀಮತೋ ಮಹಾನ್
ಮಹತೋ ಭೌಮನೋ ಭೌಮನಸ್ಯ ತ್ವಷ್ಟಾ ತ್ವಷ್ಟುರ್ವಿರಜಾಃ
ತಸ್ಯ ರಾಜೋ ರಾಜಸ್ಯ ಶತಜಿತ್ । 63
ತಸ್ಯ ಪುತ್ರಶತಂ ಜಜ್ಞೇ ತೇನೇಮಾ ವರ್ದ್ಧಿತಾಃ ಪ್ರಜಾಃ ।
ತೈರಿದಂ ಭಾರತಂ ವರ್ಷಂ ಸಪ್ತದ್ವೀಪಂ ಸಮಾಂಕಿತಂ ॥ 74.6 ॥
ತೇಷಾಂ ವಂಶಪ್ರಸೂತ್ಯಾ ತು ಭುಕ್ತೇಯಂ ಭಾರತೀ ಪ್ರಜಾ ।
ಕೃತತ್ರೇತಾದಿಯುಕ್ತ್ಯಾ ತು ಯುಗಾಖ್ಯಾ ಹ್ಯೇಕಸಪ್ತತಿಃ ॥ 74.7 ॥
ಭುವನಸ್ಯ ಪ್ರಸಂಗೇನ ಮನ್ವಂತರಮಿದಂ ಶುಭಂ ।
ಸ್ವಾಯಂಭುವಂ ಚ ಕಥಿತಂ ಮನೋರ್ದ್ವೀಪಾನ್ನಿಬೋಧತ ॥ 74.8 ॥
॥ ಇತಿ ಶ್ರೀವರಾಹಪುರಾಣೇ ಭಗವಚ್ಛಾಸ್ತ್ರೇ ಚತುಃಸಪ್ತತಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 74 ॥
ರುದ್ರ ಉವಾಚ ।
ಅತ ಊರ್ಧ್ವಂ ಪ್ರವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಜಂಬೂದ್ವೀಪಂ ಯಥಾತಥಂ ।
ಸಂಖ್ಯಾಂ ಚಾಪಿ ಸಮುದ್ರಾಣಾಂ ದ್ವೀಪಾನಾಂ ಚೈವ ವಿಸ್ತರಂ ॥ 75.1 ॥
ಯಾವಂತಿ ಚೈವ ವರ್ಷಾಣಿ ತೇಷು ನದ್ಯಶ್ಚ ಯಾಃ ಸ್ಮೃತಾಃ ।
ಮಹಾಭೂತಪ್ರಮಾಣಂ ಚ ಗತಿಂ ಚಂದ್ರಾರ್ಕಯೋಃ ಪೃಥಕ್ ॥ 75.2 ॥
ದ್ವೀಪಭೇದಸಹಸ್ರಾಣಿ ಸಪ್ತಸ್ವಂತರ್ಗತಾನಿ ಚ ।
ನ ಶಕ್ಯಂತೇ ಕ್ರಮೇಣೇಹ ವಕ್ತುಂ ಯೈರ್ವಿತತಂ ಜಗತ್ ॥ 75.3 ॥
ಸಪ್ತದ್ವೀಪಾನ್ ಪ್ರವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಚಂದ್ರಾದಿತ್ಯಗ್ರಹೈಃ ಸಹ ।
ಯೇಷಾಂ ಮನುಷ್ಯಾಸ್ತರ್ಕೇಣ ಪ್ರಮಾಣಾನಿ ಪ್ರಚಕ್ಷತೇ ॥ 75.4 ॥
ಅಚಿಂತ್ಯಾಃ ಖಲು ಯೇ ಭಾವಾ ನ ತಾಂಸ್ತರ್ಕೇಣ ಸಾಧಯೇತ್ ।
ಪ್ರಕೃತಿಭ್ಯಃ ಪರಂ ಯಚ್ಚ ತದಚಿಂತ್ಯಂ ವಿಭಾವ್ಯತೇ ॥ 75.5 ॥
ನವ ವರ್ಷಂ ಪ್ರವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಜಂಬೂದ್ವೀಪಂ ಯಥಾತಥಂ ।
ವಿಸ್ತರಾನ್ಮಂಡಲಾಚ್ಚೈವ ಯೋಜನೈಸ್ತನ್ನಿಬೋಧತ ॥ 75.6 ॥
ಶತಮೇಕಂ ಸಹಸ್ರಾಣಾಂ ಯೋಜನಾನಾಂ ಸಮಂತತಃ ।
ನಾನಾಜನಪದಾಕೀರ್ಣಂ ಯೋಜನೈರ್ವಿವಿಧೈಃ ಶುಭೈಃ ॥ 75.7 ॥
ಸಿದ್ಧಚಾರಣಸಂಕೀರ್ಣಂ ಪರ್ವತೈರುಪಶೋಭಿತಂ ।
ಸರ್ವಧಾತುವಿವೃದ್ಧೈಶ್ಚ ಶಿಲಾಜಾಲಸಮುದ್ಭವೈಃ ।
ಪರ್ವತಪ್ರಭವಾಭಿಶ್ಚ ನದೀಭಿಃ ಸರ್ವತಶ್ಚಿತಂ ॥ 75.8 ॥
ಜಂಬೂದ್ವೀಪಃ ಪೃಥುಃ ಶ್ರೀಮಾನ್ ಸರ್ವತಃ ಪರಿಮಂಡಲಃ ।
ನವಭಿಶ್ಚಾವೃತಃ ಶ್ರೀಮಾನ್ ಭುವನೈರ್ಭೂತಭಾವನಃ ॥ 75.9 ॥
ಲವಣೇನ ಸಮುದ್ರೇಣ ಸರ್ವತಃ ಪರಿವಾರಿತಃ ।
ಜಂಬೂದ್ವೀಪಸ್ಯ ವಿಸ್ತಾರಾತ್ ಸಮೇನ ತು ಸಮಂತತಃ ॥ 75.10 ॥
ತಸ್ಯ ಪ್ರಾಗಾಯತಾ ದೀರ್ಘಾ ಷಡೇತೇ ವರ್ಷಪರ್ವತಾಃ ।
ಉಭಯತ್ರಾವಗಾಢಾಶ್ಚ ಸಮುದ್ರೌ ಪೂರ್ವಪಶ್ಚಿಮೌ ॥ 75.11 ॥
ಹಿಮಪ್ರಾಯಶ್ಚ ಹಿಮವಾನ್ ಹೇಮಕೂಟಶ್ಚ ಹೇಮವಾನ್ ।
ಸರ್ವತ್ರ ಸುಸುಖಶ್ಚಾಪಿ ನಿಷಧಃ ಪರ್ವತೋ ಮಹಾನ್ ॥ 75.12 ॥
ಚತುರ್ವರ್ಣಃಸ ಸೌವರ್ಣೋ ಮೇರುಶ್ಚೋಲ್ಬಮಯೋ ಗಿರಿಃ ।
ವೃತ್ತಾಕೃತಿಪ್ರಮಾಣಶ್ಚ ಚತುರಸ್ತ್ರಃ ಸಮುಚ್ಛಿತಃ ॥ 75.13 ॥
ನಾನಾವರ್ಣಸ್ತು ಪಾರ್ಶ್ವೇಷು ಪ್ರಜಾಪತಿಗುಣಾನ್ವಿತಃ ।
ನಾಭಿಮಂಡಲಸಂಭೂತೋ ಬ್ರಹ್ಮಣಃ ಪರಮೇಷ್ಠಿನಃ ॥ 75.14 ॥
ಪೂರ್ವತಃ ಶ್ವೇತವರ್ಣಸ್ತು ಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯಂ ತೇನ ತಸ್ಯ ತತ್ ।
ಪೀತಶ್ಚ ದಕ್ಷಿಣೇನಾಸೌ ತೇನ ವೈಶ್ಯತ್ವಮಿಷ್ಯತೇ ॥ 75.15 ॥
ಭೃಂಗಪತ್ರನಿಭಶ್ಚಾಸೌ ಪಶ್ಚಿಮೇನ ಯತೋಽಥ ಸಃ ।
ತೇನಾಸ್ಯ ಶೂದ್ರತಾ ಪ್ರೋಕ್ತಾ ಮೇರೋರ್ನಾಮಾರ್ಥಕರ್ಮಣಃ ॥ 75.16 ॥
ಪಾರ್ಶ್ವಮುತ್ತರತಸ್ತಸ್ಯ ರಕ್ತವರ್ಣಂ ವಿಭಾವ್ಯತೇ ।
ತೇನಾಸ್ಯ ಕ್ಷತ್ರಭಾವಃ ಸ್ಯಾದಿತಿ ವರ್ಣಾಃ ಪ್ರಕೀರ್ತಿತಾಃ ॥ 75.17 ॥
ವೃತ್ತಃ ಸ್ವಭಾವತಃ ಪ್ರೋಕ್ತೋ ವರ್ಣತಃ ಪರಿಮಾಣತಃ ।
ನೀಲಶ್ಚ ವೈದೂರ್ಯಮಯಃ ಶ್ವೇತಶುಕ್ಲೋ ಹಿರಣ್ಮಯಃ ।
ಮಯೂರಬರ್ಹಿವರ್ಣಸ್ತು ಶಾತಕೌಂಭಶ್ಚ ಶೃಂಗವಾನ್ ॥ 75.18 ॥
ಏತೇ ಪರ್ವತರಾಜಾನಃ ಸಿದ್ಧಚಾರಣಸೇವಿತಾಃ ।
ತೇಷಾಮಂತರವಿಷ್ಕಂಭೋ ನವಸಾಹಸ್ರ ಉಚ್ಯತೇ ॥ 75.19 ॥
ಮಧ್ಯೇ ತ್ವಿಲಾವೃತಂ ನಾಮ ಮಹಾಮೇರೋಃ ಸ ಸಂಭವಃ ।
ನವೈವ ತು ಸಹಸ್ರಾಣಿ ವಿಸ್ತೀರ್ಣಃ ಸರ್ವತಶ್ಚ ಸಃ ॥ 75.20 ॥
ಮಧ್ಯಂ ತಸ್ಯ ಮಹಾಮೇರುರ್ವಿಧೂಮ ಇವ ಪಾವಕಃ ।
ವೇದ್ಯರ್ದ್ಧಂ ದಕ್ಷಿಣಂ ಮೇರೋರುತ್ತರಾರ್ದ್ಧಂ ತಥೋತ್ತರಂ ॥ 75.21 ॥
ವರ್ಷಾಣಿ ಯಾನಿ ಷಡತ್ರ ತೇಷಾಂ ತೇ ವರ್ಷಪರ್ವತಾಃ ।
ಯೋಜನಾಗ್ರಂ ತು ವರ್ಷಾಣಾಂ ಸರ್ವೇಷಾಂ ತದ್ ವಿಧೀಯತೇ ॥ 75.22 ॥
ದ್ವೇ ದ್ವೇ ವರ್ಷೇ ಸಹಸ್ರಾಣಾಂ ಯೋಜನಾನಾಂ ಸಮುಚ್ಛ್ರಯಃ ।
ಜಂಬೂದ್ವೀಪಸ್ಯ ವಿಸ್ತಾರಸ್ತೇಷಾಮಾಯಾಮ ಉಚ್ಯತೇ ॥ 75.23 ॥
ಯೋಜನಾನಾಂ ಸಹಸ್ರಾಣಿ ಶತೌ ದ್ವೌ ಚಾಯತೌ ಗಿರೀ ।
ನೀಲಶ್ಚ ನಿಷಧಶ್ಚೈವ ತಾಭ್ಯಾಂ ಹೀನಾಶ್ಚ ಯೇ ಪರೇ ।
ಶ್ವೇತಶ್ಚ ಹೇಮಕೂಟಶ್ಚ ಹಿಮವಾಂಛೃಂಗವಾಂಶ್ಚ ಯಃ ॥ 75.24 ॥
ಜಂಬೂದ್ವೀಪಪ್ರಮಾಣೇನ ನಿಷಧಃ ಪರಿಕೀರ್ತಿತಃ ।
ತಸ್ಮಾದ್ ದ್ವಾದಶಭಾಗೇನ ಹೇಮಕೂಟಃ ಪ್ರಹೀಯತೇ ।
ಹಿಮವಾನ್ ವಿಂಶಭಾಗೇನ ಹೇಮಕೂಟಾತ್ ಪ್ರಹೀಯತೇ ॥ 75.25 ॥
ಅಷ್ಟಾಶೀತಿಸಹಸ್ರಾಣಿ ಹೇಮಕೂಟೋ ಮಹಾಗಿರಿಃ ।
ಅಶೀತಿರ್ಹಿಮವಾನ್ ಶೈಲ ಆಯತಃ ಪೂರ್ವಪಶ್ಚಿಮೇ ॥ 75.26 ॥
ದ್ವೀಪಸ್ಯ ಮಂಡಲೀಭಾವಾದ್ ಹ್ರಾಸವೃದ್ಧೀ ಪ್ರಕೀರ್ತ್ಯತೇ ।
ವರ್ಷಾಣಾಂ ಪರ್ವತಾನಾಂ ಚ ಯಥಾ ಚೇಮೇ ತಥೋತ್ತರಂ ॥ 75.27 ॥
ತೇಷಾಂ ಮಧ್ಯೇ ಜನಪದಾಸ್ತಾನಿ ವರ್ಷಾಣಿ ಚೈವ ತತ್ ।
ಪ್ರಪಾತವಿಷಮೈಸ್ತೈಸ್ತು ಪರ್ವತೈರಾವೃತಾನಿ ತು ॥ 75.28 ॥
ಸಂತತಾನಿ ನದೀಭೇದೈರಗಮ್ಯಾನಿ ಪರಸ್ಪರಂ ।
ವಸಂತಿ ತೇಷು ಸತ್ತ್ವಾನಿ ನಾನಾಜಾತೀನಿ ಸರ್ವಶಃ ॥ 75.29 ॥
ಏತದ್ಧೈಮವತಂ ವರ್ಷಂ ಭಾರತೀ ಯತ್ರ ಸಂತತಿಃ ।
ಹೇಮಕೂಟಂ ಪರಂ ಯತ್ರ ನಾಮ್ನಾ ಕಿಂಪುರುಷೋತ್ತಮಃ ॥ 75.30 ॥
ಹೇಮಕೂಟಾತ್ ತು ನಿಷಧಂ ಹರಿವರ್ಷಂ ತದುಚ್ಯತೇ ।
ಹರಿವರ್ಷಾತ್ ಪರಂ ಚೈವ ಮೇರುಪಾರ್ಶ್ವ ಇಲಾವೃತಂ ॥ 75.31 ॥
ಇಲಾವೃತಾತ್ ಪರಂ ನೀಲಂ ರಮ್ಯಕಂ ನಾಮ ವಿಶ್ರುತಂ ।
ರಮ್ಯಕಾಚ್ಚ ಪರಂ ಶ್ವೇತಂ ವಿಶ್ರುತಂ ತದ್ಧಿರಣ್ಮಯಂ ।
ಹಿರಣ್ಮಯಾತ್ ಪರಂ ಚೈವ ಶೃಂಗವಂತಂ ಕುರು ಸ್ಮೃತಂ ॥ 75.32 ॥
ಧನುಃಸಂಸ್ಥೇ ತು ದ್ವೇ ವರ್ಷೇ ವಿಜ್ಞೇಯೇ ದಕ್ಷಿಣೋತ್ತರೇ ।
ದ್ವೀಪಾನಿ ಖಲು ಚತ್ವಾರಿ ಚತುರಸ್ತ್ರಮಿಲಾವೃತಂ ॥ 75.33 ॥
ಅರ್ವಾಕ್ ಚ ನಿಷಧಸ್ಯಾಥ ವೇದ್ಯರ್ಧಂ ದಕ್ಷಿಣಂ ಸ್ಮೃತಂ ।
ಪರಂ ಶೃಂಗವತೋ ಯಚ್ಚ ವೇದ್ಯರ್ಧಂ ಹಿ ತದುತ್ತರಂ ॥ 75.34 ॥
ವೇದ್ಯರ್ದ್ಧೇ ದಕ್ಷಿಣೇ ತ್ರೀಣಿ ವರ್ಷಾಣಿ ತ್ರೀಣಿ ಚೋತ್ತರೇ ।
ತಯೋರ್ಮಧ್ಯೇ ತು ವಿಜ್ಞೇಯೋ ಯತ್ರ ಮೇರುಸ್ತ್ವಿಲಾವೃತಃ ॥ 75.35 ॥
ದಕ್ಷಿಣೇನ ತು ನೀಲಸ್ಯ ನಿಷಧಸ್ಯೋತ್ತರೇಣ ಚ ।
ಉದಗಾಯತೋ ಮಹಾಶೈಲೋ ಮಾಲ್ಯವಾನ್ನಾಮ ಪರ್ವತಃ ॥ 75.36 ॥
ಯೋಜನಾನಾಂ ಸಹಸ್ರೇ ದ್ವೇ ವಿಷ್ಕಂಭೋಚ್ಛ್ರಯ ಏವ ಚ ।
ಆಯಾಮತಶ್ಚತುಸ್ತ್ರಿಂಶತ್ ಸಹಸ್ರಾಣಿ ಪ್ರಕೀರ್ತಿತಃ ॥ 75.37 ॥
ತಸ್ಯ ಪ್ರತೀಚ್ಯಾಂ ವಿಜ್ಞೇಯಃ ಪರ್ವತೋ ಗಂಧಮಾದನಃ ।
ಆಯಾಮೋಚ್ಛ್ರಯವಿಸ್ತಾರಾತ್ ತುಲ್ಯೋ ಮಾಲ್ಯವತಾ ತು ಸಃ ॥ 75.38 ॥
ಪರಿಮಂಡಲಸ್ತಯೋರ್ಮಧ್ಯೇ ಮೇರುಃ ಕನಕಪರ್ವತಃ ।
ಚತುರ್ವರ್ಣಃ ಸಸೌವರ್ಣಶ್ಚತುರಸ್ತ್ರಃ ಸಮುಚ್ಛ್ರಿತಃ ॥ 75.39 ॥
ಅವ್ಯಕ್ತಾ ಧಾತವಃ ಸರ್ವೇ ಸಮುತ್ಪನ್ನಾ ಜಲಾದಯಃ ।
ಅವ್ಯಕ್ತಾತ್ ಪೃಥಿವೀಪದ್ಮಂ ಮೇರುಸ್ತಸ್ಯ ಚ ಕರ್ಣಿಕಾ ॥ 75.40 ॥
ಚತುಷ್ಪತ್ರಂ ಸಮುತ್ಪನ್ನಂ ವ್ಯಕ್ತಂ ಪಂಚಗುಣಂ ಮಹತ್ ।
ತತಃ ಸರ್ವಾಃ ಸಮುದ್ಭೂತಾ ವಿತತಾ ಹಿ ಪ್ರವೃತ್ತಯಃ ॥ 75.41 ॥
ಅನೇಕಕಲ್ಪಜೀವದ್ಭಿಃ ಪುರುಷೈಃ ಪುಣ್ಯಕಾರಿಭಿಃ ।
ಕೃತಾತ್ಮಭಿರ್ಮಹಾತ್ಮಭಿಃ ಪ್ರಾಪ್ಯತೇ ಪುರುಷೋತ್ತಮಃ ॥ 75.42 ॥
ಮಹಾಯೋಗೀ ಮಹಾದೇವೋ ಜಗದ್ಧ್ಯೇಯೋ ಜನಾರ್ದನಃ ।
ಸರ್ವಲೋಕಗತೋಽನಂತೋ ವ್ಯಾಪಕೋ ಮೂರ್ತ್ತಿರವ್ಯಯಃ ॥ 75.43 ॥
ನ ತಸ್ಯ ಪ್ರಾಕೃತಾ ಮೂರ್ತಿರ್ಮಾಂಸಮೇದೋಽಸ್ಥಿಸಂಭವಾ ।
ಯೋಗಿತ್ವಾಚ್ಚೇಶ್ವರತ್ವಾಚ್ಚ ಸತ್ತ್ವರೂಪಧರೋ ವಿಭುಃ ॥ 75.44 ॥
ತನ್ನಿಮಿತ್ತಂ ಸಮುತ್ಪನ್ನಂ ಲೋಕೇ ಪದ್ಮಂ ಸನಾತನಂ ।
ಕಲ್ಪಶೇಷಸ್ಯ ತಸ್ಯಾದೌ ಕಾಲಸ್ಯ ಗತಿರೀದೃಶೀ ॥ 75.45 ॥
ತಸ್ಮಿನ್ ಪದ್ಮೇ ಸಮುತ್ಪನ್ನೋ ದೇವದೇವಶ್ಚತುರ್ಮುಖಃ ।
ಪ್ರಜಾಪತಿಪತಿರ್ದೇವ ಈಶಾನೋ ಜಗತಃ ಪ್ರಭುಃ ॥ 75.46 ॥
ತಸ್ಯ ಬೀಜನಿಸರ್ಗಂ ಹಿ ಪುಷ್ಕರಸ್ಯ ಯಥಾರ್ಥವತ್ ।
ಕೃತ್ಸ್ನಂ ಪ್ರಜಾನಿಸರ್ಗೇಣ ವಿಸ್ತರೇಣೈವ ವರ್ಣ್ಯತೇ ॥ 75.47 ॥
ತದಂಬು ವೈಷ್ಣವಃ ಕಾಯೋ ಯತೋ ರತ್ನವಿಭೂಷಿತಃ ।
ಪದ್ಮಾಕಾರಾ ಸಮುತ್ಪನ್ನಾ ಪೃಥಿವೀ ಸವನದ್ರುಮಾ ॥ 75.48 ॥
ತತ್ ತಸ್ಯ ಲೋಕಪದ್ಮಸ್ಯ ವಿಸ್ತರಂ ಸಿದ್ಧಭಾಷಿತಂ ।
ವರ್ಣ್ಯಮಾನಂ ವಿಭಾಗೇನ ಕ್ರಮಶಃ ಶೃಣುತ ದ್ವಿಜಾಃ ॥ 75.49 ॥
ಮಹಾವರ್ಷಾಣಿ ಖ್ಯಾತಾನಿ ಚತ್ವಾರ್ಯತ್ರ ಚ ಸಂಸ್ಥಿತಾಃ ।
ತತ್ರ ಪರ್ವತಸಂಸ್ಥಾನೋ ಮೇರುರ್ನಾಮ ಮಹಾಬಲಃ ॥ 75.50 ॥
ನಾನಾವರ್ಣಃ ಸ ಪಾರ್ಶ್ವೇಷು ಪೂರ್ವತಃ ಶ್ವೇತ ಉಚ್ಯತೇ ।
ಪೀತಂ ಚ ದಕ್ಷಿಣಂ ತಸ್ಯ ಭೃಂಗವರ್ಣಂ ತು ಪಶ್ಚಿಮಂ ॥ 75.51 ॥
ಉತ್ತರಂ ರಕ್ತವರ್ಣಂ ತು ತಸ್ಯ ಪಾರ್ಶ್ವಂ ಮಹಾತ್ಮನಃ ।
ಮೇರುಸ್ತು ಶೋಭತೇ ಶುಕ್ಲೋ ರಾಜವಂಶೇ ತು ಧಿಷ್ಠಿತಃ ॥ 75.52 ॥
ತರುಣಾದಿತ್ಯಸಂಕಾಶೋ ವಿಧೂಮ ಇವ ಪಾವಕಃ ।
ಯೋಜನಾನಾಂ ಸಹಸ್ರಾಣಿ ಚತುರಾಶೀತಿರುಚ್ಛ್ರಿತಃ ॥ 75.53 ॥
ಪ್ರವಿಷ್ಟಃ ಷೋಡಶಾಧಸ್ತಾದ್ವಿಸ್ತೃತಃ ಷೋಡಶೈವ ತು ।
ಶರಾವಸಂಸ್ಥಿತತ್ವಾಚ್ಚ ದ್ವಾತ್ರಿಂಶನ್ಮೂರ್ಧ್ನಿ ವಿಸ್ತೃತಃ ॥ 75.54 ॥
ವಿಸ್ತಾರಸ್ತ್ರಿಗುಣಶ್ಚಾಸ್ಯ ಪರಿಣಾಹಃ ಸಮಂತತಃ ।
ಮಂಡಲೇನ ಪ್ರಮಾಣೇನ ವ್ಯಸ್ಯಮಾನಂ ತದಿಷ್ಯತೇ ॥ 75.55 ॥
ನವತಿಶ್ಚ ಸಹಸ್ರಾಣಿ ಯೋಜನಾನಾಂ ಸಮಂತತಃ ।
ತತಃ ಷಟ್ಕಾಧಿಕಾನಾಂ ಚ ವ್ಯಸ್ಯಮಾನಂ ಪ್ರಕೀರ್ತ್ತಿತಂ ।
ಚತುರಸ್ತ್ರೇಣ ಮಾನೇನ ಪರಿಣಾಹಃ ಸಮಂತತಃ ॥ 75.56 ॥
ಸ ಪರ್ವತೋ ಮಹಾದಿವ್ಯೋ ದಿವ್ಯೌಷಧಿಸಮನ್ವಿತಃ ।
ಸವನೈರಾವೃತಃ ಸರ್ವೋ ಜಾತರೂಪಮಯೈಃ ಶುಭೈಃ ॥ 75.57 ॥
ತತ್ರ ದೇವಗಣಾಃ ಸರ್ವೇ ಗಂಧರ್ವೋರಗರಾಕ್ಷಸಾಃ ।
ಶೈಲರಾಜೇ ಪ್ರಮೋದಂತೇ ತಥೈವಾಪ್ಸರಸಾಂ ಗಣಾಃ ॥ 75.58 ॥
ಸ ತು ಮೇರುಃ ಪರಿವೃತೋ ಭವನೈರ್ಭೂತಭಾವನೈಃ ।
ಚತ್ವಾರೋ ಯಸ್ಯ ದೇಶಾಸ್ತು ನಾನಾಪಾರ್ಶ್ವೇಷು ಧಿಷ್ಠಿತಾಃ ॥ 75.59 ॥
ಭದ್ರಾಶ್ವೋ ಭಾರತಶ್ಚೈವ ಕೇತುಮಾಲಶ್ಚ ಪಶ್ಚಿಮೇ ।
ಉತ್ತರೇ ಕುರವಶ್ಚೈವ ಕೃತಪುಣ್ಯಪ್ರತಿಶ್ರಯಾಃ ॥ 75.60 ॥
ಕರ್ಣಿಕಾ ತಸ್ಯ ಪದ್ಮಸ್ಯ ಸಮಂತಾತ್ ಪರಿಮಂಡಲಾ ।
ಯೋಜನಾನಾಂ ಸಹಸ್ರಾಣಿ ಯೋಜನಾನಾಂ ಪ್ರಮಾಣತಃ ॥ 75.61 ॥
ತಸ್ಯ ಕೇಸರಜಾಲಾನಿ ನವಷಟ್ ಚ ಪ್ರಕೀರ್ತ್ತಿತಾಃ ।
ಚತುರಶೀತಿರುತ್ಸೇಧೋ ವಿವರಾಂತರಗೋಚರಾಃ ॥ 75.62 ॥
ತ್ರಿಂಶಚ್ಚಾಪಿ ಸಹಸ್ರಾಣಿ ಯೋಜನಾನಾಂ ಪ್ರಮಾಣತಃ ।
ತಸ್ಯ ಕೇಸರಜಾಲಾನಿ ವಿಕೀರ್ಣಾನಿ ಸಮಂತತಃ ॥ 75.63 ॥
ಶತಸಾಹಸ್ರಮಾಯಾಮಮಶೀತಿಃ ಪೃಥುಲಾನಿ ಚ ।
ಚತ್ವಾರಿ ತತ್ರ ಪರ್ಣಾನಿ ಯೋಜನಾನಾಂ ಚತುರ್ದಶ ॥ 75.64 ॥
ತತ್ರ ಯಾ ಸಾ ಮಯಾ ತುಭ್ಯಂ ಕರ್ಣಿಕೇತ್ಯಭಿವಿಶ್ರುತಾ ।
ತಾಂ ವರ್ಣ್ಯಮಾನಾಮೇಕಾಗ್ರ್ಯಾತ್ ಸಮಾಸೇನ ನಿಬೋಧತ ।
ಮಣಿಪರ್ಣಶತೈಶ್ಚಿತ್ರಾಂ ನಾನಾವರ್ಣಪ್ರಭಾಸಿತಾಂ ॥ 75.65 ॥
ಅನೇಕಪರ್ಣನಿಚಯಂ ಸೌವರ್ಣಮರುಣಪ್ರಭಂ ।
ಕಾಂತಂ ಸಹಸ್ರಪರ್ವಾಣಂ ಸಹಸ್ರೋದರಕಂದರಂ ।
ಸಹಸ್ರಶತಪತ್ರಂ ಚ ವೃತ್ತಮೇಕಂ ನಗೋತ್ತಮಂ ॥ 75.66 ॥
ಮಣಿರತ್ನಾರ್ಪಿತಶ್ವಭ್ರೈರ್ಮಣಿಭಿಶ್ಚಿತ್ರವೇದಿಕಂ ।
ಸುವರ್ಣಮಣಿಚಿತ್ರಾಂಗೈರ್ಮಣಿಚರ್ಚಿತತೋರಣೈಃ ॥ 75.67 ॥
ತತ್ರ ಬ್ರಹ್ಮಸಭಾ ರಮ್ಯಾ ಬ್ರಹ್ಮರ್ಷಿಜನಸಂಕುಲಾ ।
ನಾಮ್ನಾ ಮನೋವ್ರತೀ ನಾಮ ಸರ್ವಲೋಕೇಷು ವಿಶ್ರುತಾ ॥ 75.68 ॥
ತತ್ರೇಶಾನಸ್ಯ ದೇವಸ್ಯ ಸಹಸ್ರಾದಿತ್ಯವರ್ಚಸಃ ।
ಮಹಾವಿಮಾನಸಂಸ್ಥಸ್ಯ ಮಹಿಮಾ ವರ್ತ್ತತೇ ಸದಾ ॥ 75.69 ॥
ತತ್ರ ಸರ್ವೇ ದೇವಗಣಾಶ್ಚತುರ್ವಕ್ತ್ರಂ ಸ್ವಯಂ ಪ್ರಭುಂ ।
ಇಷ್ಟ್ವಾ ಪೂಜ್ಯನಮಸ್ಕಾರೈರರ್ಚನೀಯಮುಪಸ್ಥಿತಾಃ ॥ 75.70 ॥
ಯೈಸ್ತದಾ ದಿಹಸಂಕಲ್ಪೈರ್ಬ್ರಹ್ಮಚರ್ಯಂ ಮಹಾತ್ಮಭಿಃ ।
ಚೀರ್ಣಂ ಚಾರುಮನೋಭಿಶ್ಚ ಸದಾಚಾರಪಥಿ ಸ್ಥಿತೈಃ ॥ 75.71 ॥
ಸಮ್ಯಗಿಷ್ಟ್ವಾ ಚ ಭುಕ್ತ್ವಾ ಚ ಪಿತೃದೇವಾರ್ಚನೇ ರತಾಃ ।
ಗೃಹಾಶ್ರಮಪರಾಸ್ತತ್ರ ವಿನೀತಾ ಅತಿಥಿಪ್ರಿಯಾಃ ॥ 75.72 ॥
ಗೃಹಿಣಃ ಶುಕ್ಲಕರ್ಮಸ್ಥಾ ವಿರಕ್ತಾಃ ಕಾರಣಾತ್ಮಕಾಃ ।
ಯಮೈರ್ನಿಯಮದಾನೈಶ್ಚ ದೃಢನಿರ್ದಗ್ಧಕಿಲ್ಬಿಷಾಃ ॥ 75.73 ॥
ತೇಷಾಂ ನಿವಸನಂ ಶುಕ್ಲಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಮನಿಂದಿತಂ ।
ಉಪರ್ಯುಪರಿ ಸರ್ವಾಸಾಂ ಗತೀನಾಂ ಪರಮಾ ಗತಿಃ ।
ಚತುರ್ದಶಸಹಸ್ರಾಣಿ ಯೋಜನಾನಾಂ ತು ಕೀರ್ತ್ತಿತಂ ॥ 75.74 ॥
ತತೋರ್ದ್ಧರುಚಿರೇ ಕೃಷ್ಣೇ ತರುಣಾದಿತ್ಯವರ್ಚಸಿ ।
ಮಹಾಗಿರೌ ತತೋ ರಮ್ಯೇ ರತ್ನಧಾತುವಿಚಿತ್ರಿತೇ ॥ 75.75 ॥
ನೈಕರತ್ನಸಮಾವಾಸೇ ಮಣಿತೋರಣಮಂದಿರೇ ।
ಮೇರೋಃ ಸರ್ವೇಷು ಪಾರ್ಶ್ವೇಷು ಸಮಂತಾತ್ ಪರಿಮಂಡಲೇ ॥ 75.76 ॥
ತ್ರಿಂಶದ್ಯೋಜನಸಾಹಸ್ರಂ ಚಕ್ರಪಾಟೋ ನಗೋತ್ತಮಃ ।
ಜಾರುಧಿಶ್ಚೈವ ಶೈಲೇಂದ್ರ ಇತ್ಯೇತೇ ಉತ್ತರಾಃ ಸ್ಮೃತಾಃ ॥ 75.77 ॥
ಏತೇಷಾಂ ಶೈಲಮುಖ್ಯಾನಾಮುತ್ತರೇಷು ಯಥಾಕ್ರಮಃ ।
ಸ್ಥಲೀರಂತರದ್ರೋಣ್ಯಶ್ಚ ಸರಾಂಸಿ ಚ ನಿಬೋಧತ ॥ 75.78 ॥
ದಶಯೋಜನವಿಸ್ತೀರ್ಣಾ ಚಕ್ರಪಾಟೋಪನಿರ್ಗತಾ ।
ಸಾ ತೂದ್ರ್ಧ್ವವಾಹಿನೀ ಚಾಪಿ ನದೀ ಭೂಮೌ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತಾ ॥ 75.79 ॥
ಸಾ ಪುರ್ಯಾಮಮರಾವತ್ಯಾಂ ಕ್ರಮಮಾಣೇಂದುರಾ ಪ್ರಭೌ ।
ತಯಾ ತಿರಸ್ಕೃತಾ ವಾಽಪಿ ಸೂರ್ಯೇಂದುಜ್ಯೋತಿಷಾಂ ಗಣಾಃ ॥ 75.80 ॥
ಉದಯಾಸ್ತಮಿತೇ ಸಂಧ್ಯೇ ಯೇ ಸೇವಂತೇ ದ್ವಿಜೋತ್ತಮಾಃ ।
ತಾನ್ ತುಷ್ಯಂತೇ ದ್ವಿಜಾಃ ಸರ್ವಾನಷ್ಟಾವಪ್ಯಚಲೋತ್ತಮಾನ್ ॥ 75.81 ॥
ಪರಿಭ್ರಮಜ್ಜ್ಯೋತಿಷಾಂ ಯಾ ಸಾ ರುದ್ರೇಂದ್ರಮತಾ ಶುಭಾ ॥ 75.82 ॥
॥ ಇತಿ ಶ್ರೀವರಾಹಪುರಾಣೇ ಭಗವಚ್ಛಾಸ್ತ್ರೇ ಪಂಚಸಪ್ತತಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 75 ॥
ರುದ್ರ ಉವಾಚ ।
ತಸ್ಯೈವ ಮೇರೋಃ ಪೂರ್ವೇ ತು ದೇಶೇ ಪರಮವರ್ಚಸೇ ।
ಚಕ್ರವಾಟಪರಿಕ್ಷಿಪ್ತೇ ನಾನಾಧಾತುವಿರಾಜಿತೇ ॥ 76.1 ॥
ತತ್ರ ಸರ್ವಾಮರಪುರಂ ಚಕ್ರವಾಟಸಮುದ್ಧತಂ ।
ದುರ್ಧರ್ಷಂ ಬಲದೃಪ್ತಾನಾಂ ದೇವದಾನವರಕ್ಷಸಾಂ ।
ತತ್ರ ಜಾಂಬೂನದಮಯಃ ಸುಪ್ರಾಕಾರಃ ಸುತೋರಣಃ ॥ 76.2 ॥
ತಸ್ಯಾಪ್ಯುತ್ತರಪೂರ್ವೇ ತು ದೇಶೇ ಪರಮವರ್ಚಸೇ ।
ಅಲೋಕಜನಸಂಪೂರ್ಣಾ ವಿಮಾನಶತಸಂಕುಲಾ ॥ 76.3 ॥
ಮಹಾವಾಪಿಸಮಾಯುಕ್ತಾ ನಿತ್ಯಂ ಪ್ರಮುದಿತಾ ಶುಭಾ ।
ಶೋಭಿತಾ ಪುಷ್ಪಶಬಲೈಃ ಪತಾಕಾಧ್ವಜಮಾಲಿನೀ ॥ 76.4 ॥
ದೇವೈರ್ಯಕ್ಷೋಪ್ಸರೋಭಿಶ್ಚ ಋಷಿಭಿಶ್ಚ ಸುಶೋಭಿತಾ ।
ಪುರಂದರಪುರೀ ರಮ್ಯಾ ಸಮೃದ್ಧಾ ತ್ವಮರಾವತೀ ॥ 76.5 ॥
ತಸ್ಯಾ ಮಧ್ಯೇಽಮರಾವತ್ಯಾ ವಜ್ರವೈದೂರ್ಯವೇದಿಕಾ ।
ತ್ರೈಲೋಕ್ಯಗುಣವಿಖ್ಯಾತಾ ಸುಧರ್ಮಾ ನಾಮ ವೈ ಸಭಾ ॥ 76.6 ॥
ತತ್ರಾಸ್ತೇ ಶ್ರೀಪತೇಃ ಶ್ರೀಮಾನ್ ಸಹಸ್ರಾಕ್ಷಃ ಶಚೀಪತಿಃ ।
ಸಿದ್ಧಾದಿಭಿಃ ಪರಿವೃತಃ ಸರ್ವಾಭಿರ್ದೇವಯೋನಿಭಿಃ ॥ 76.7 ॥
ತತ್ರ ಚೈವ ಸುವಂಶಃ ಸ್ಯಾದ್ ಭಾಸ್ಕರಸ್ಯ ಮಹಾತ್ಮನಃ ।
ಸಾಕ್ಷಾತ್ ತತ್ರ ಸುರಾಧ್ಯಕ್ಷಃ ಸರ್ವದೇವನಮಸ್ಕೃತಃ ॥ 76.8 ॥
ತಸ್ಯಾಶ್ಚ ದಿಕ್ಷು ವಿಸ್ತೀರ್ಣಾ ತತ್ತದ್ಗುಣಸಮನ್ವಿತಾ ।
ತೇಜೋವತೀ ನಾಮ ಪುರೀ ಹುತಾಶಸ್ಯ ಮಹಾತ್ಮನಃ ॥ 76.9 ॥
ತತ್ತದ್ಗುಣವತೀ ರಮ್ಯಾ ಪುರೀ ವೈವಸ್ವತಸ್ಯ ಚ ।
ನಾಮ್ನಾ ಸಂಯಮನೀ ನಾಮ ಪುರೀ ತ್ರೈಲೋಕ್ಯವಿಶ್ರುತಾ ॥ 76.10 ॥
ತಥಾ ಚತುರ್ಥೇ ದಿಗ್ಭಾಗೇ ನೈರೃತಾಧಿಪತೇಃ ಶುಭಾ ।
ನಾಮ್ನಾ ಕೃಷ್ಣಾವತೀ ನಾಮ ವಿರೂಪಾಕ್ಷಸ್ಯ ಧೀಮತಃ ॥ 76.11 ॥
ಪಂಚಮೇ ಹ್ಯುತ್ತರಪುಟೇ ನಾಮ್ನಾ ಶುದ್ಧವತೀ ಪುರೀ ।
ಉದಕಾಧಿಪತೇಃ ಖ್ಯಾತಾ ವರುಣಸ್ಯ ಮಹಾತ್ಮನಃ ॥ 76.12 ॥
ತಥಾ ಪಂಚೋತ್ತರೇ ದೇವಸ್ವಸ್ಯೋತ್ತರಪುಟೇ ಪುರೀ ।
ವಾಯೋರ್ಗಂಧವತೀ ನಾಮ ಖ್ಯಾತಾ ಸರ್ವಗುಣೋತ್ತರಾ ॥ 76.13 ॥
ತಸ್ಯೋತ್ತರಪುಟೇ ರಮ್ಯಾ ಗುಹ್ಯಕಾಧಿಪತೇಃ ಪುರೀ ।
ನಾಮ್ನಾ ಮಹೋದಯಾ ನಾಮ ಶುಭಾ ವೈದೂರ್ಯವೇದಿಕಾ ॥ 76.14 ॥
ತಥಾಷ್ಟಮೇಽನ್ತರಪುಟೇ ಈಶಾನಸ್ಯ ಮಹಾತ್ಮನಃ ।
ಪುರೀ ಮನೋಹರಾ ನಾಮ ಭೂತೈರ್ನಾನಾವಿಧೈರ್ಯುತಾ ।
ಪುಷ್ಪೈರ್ಧನ್ಯೈಶ್ಚ ವಿವಿಧೈರ್ವನೈರಾಶ್ರಮಸಂಸ್ಥಿತೈಃ ॥ 76.15 ॥
ಪ್ರಾರ್ಥ್ಯತೇ ದೇವಲೋಕೋಽಯಂ ಸ ಸ್ವರ್ಗ ಇತಿ ಕೀರ್ತಿತಃ ॥ 76.16 ॥
॥ ಇತಿ ಶ್ರೀವರಾಹಪುರಾಣೇ ಭಗವಚ್ಛಾಸ್ತ್ರೇ ಷಟ್ಸಪ್ತತಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 76 ॥
ರುದ್ರ ಉವಾಚ ।
ಯದೇತತ್ ಕರ್ಣಿಕಾಮೂಲಂ ಮೇರೋರ್ಮಧ್ಯಂ ಪ್ರಕೀರ್ತಿತಂ ।
ತದ್ ಯೋಜನಸಹಸ್ರಾಣಿ ಸಂಖ್ಯಯಾ ಮಾನತಃ ಸ್ಮೃತಂ ॥ 77.1 ॥
ಚತ್ವಾರಿಂಶತ್ ತಥಾ ಚಾಷ್ಟೌ ಸಹಸ್ರಾಣಿ ತು ಮಂಡಲೈಃ ।
ಶೈಲರಾಜಸ್ಯ ತತ್ತತ್ರ ಮೇರುಮೂಲಮಿತಿ ಸ್ಮೃತಂ ॥ 77.2 ॥
ತೇಷಾಂ ಗಿರಿಸಹಸ್ರಾಣಾಮನೇಕಾನಾಂ ಮಹೋಚ್ಛ್ರಯಃ ।
ದಿಗಷ್ಟೌ ಚ ಪುನಸ್ತಸ್ಯ ಮರ್ಯಾದಾಪರ್ವತಾಃ ಶುಭಾಃ ॥ 77.3 ॥
ಜಠರೋ ದೇವಕೂಟಶ್ಚ ಪೂರ್ವಸ್ಯಾಂ ದಿಶಿ ಪರ್ವತೌ ।
ಪೂರ್ವಪಶ್ಚಾಯತಾವೇತಾವರ್ಣವಾಂತರ್ವ್ಯವಸ್ಥಿತೌ ।
ಮರ್ಯಾದಾಪರ್ವತಾನೇತಾನಷ್ಟಾನಾಹುರ್ಮನೀಷಿಣಃ ॥ 77.4 ॥
ಯೋಽಸೌ ಮೇರುರ್ದ್ವಿಜಶ್ರೇಷ್ಠಾಃ ಪ್ರೋಕ್ತಃ ಕನಕಪರ್ವತಃ ।
ವಿಷ್ಕಂಭಾಂಸ್ತಸ್ಯ ವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಶೃಣುಧ್ವಂ ಗದತಸ್ತು ತಾನ್ ॥ 77.5 ॥
ಮಹಾಪಾದಾಸ್ತು ಚತ್ವಾರೋ ಮೇರೋರಥ ಚತುರ್ದಿಶಂ ।
ಯೈರ್ನ ಚಚಾಲ ವಿಷ್ಟಬ್ಧಾ ಸಪ್ತದ್ವೀಪವತೀ ಮಹೀ ॥ 77.6 ॥
ದಶಯೋಜನಸಾಹಸ್ರಂ ವ್ಯಾಯಾಮಸ್ತೇಷು ಶಂಕ್ಯತೇ ।
ತಿರ್ಯಗೂರ್ಧ್ವಂ ಚ ರಚಿತಾ ಹರಿತಾಲತಟೈರ್ವೃತಾಃ ॥ 77.7 ॥
ಮನಃಶಿಲಾದರೀಭಿಶ್ಚ ಸುವರ್ಣಮಣಿಚಿತ್ರಿತಾಃ ॥ಅ
ಅನೇಕಸಿದ್ಧಭವನೈಃ ಕ್ರೀಡಾಸ್ಥಾನೈಶ್ಚ ಸುಪ್ರಭಾಃ ॥ 77.8 ॥
ಪೂರ್ವೇಣ ಮಂದರಸ್ತಸ್ಯ ದಕ್ಷಿಣೇ ಗಂಧಮಾದನಃ ।
ವಿಪುಲಃ ಪಶ್ಚಿಮೇ ಪಾರ್ಶ್ವೇ ಸುಪಾರ್ಶ್ವಶ್ಚೋತ್ತರೇ ಸ್ಥಿತಃ ॥ 77.9 ॥
ತೇಷಾಂ ಶೃಂಗೇಷು ಚತ್ವಾರೋ ಮಹಾವೃಕ್ಷಾಃ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತಾಃ ।
ದೇವದೈತ್ಯಾಪ್ಸರೋಭಿಶ್ಚ ಸೇವಿತಾ ಗುಣಸಂಚಯೈಃ ॥ 77.10 ॥
ಮಂದರಸ್ಯ ಗಿರೇಃ ಶೃಂಗೇ ಕದಂಬೋ ನಾಮ ಪಾದಪಃ ।
ಪ್ರಲಂಬಶಾಖಾಶಿಖರಃ ಕದಂಬಶ್ಚೈತ್ಯಪಾದಪಃ ॥ 77.11 ॥
ಮಹಾಕುಂಭಪ್ರಮಾಣೇಶ್ಚ ಪುಷ್ಪೈರ್ವಿಕಚಕೇಸರೈಃ ।
ಮಹಾಗಂಧಬನೋಜ್ಞೈಶ್ಚ ಶೋಭಿತಃ ಸರ್ವಕಾಲಜೈಃ ॥ 77.12 ॥
ಸಮಾಸೇನ ಪರಿವೃತೋ ಭುವನೈರ್ಭೂತಭಾವನೈಃ ।
ಸಹಸ್ರಮಧಿಕಂ ಸೋಽಥ ಗಂಧೇನಾಪೂರಯನ್ ದಿಶಃ ॥ 77.13 ॥
ಭದ್ರಾಶ್ವೋ ನಾಮ ವೃಕ್ಷೋಽಯಂ ವರ್ಷಾದ್ರೇಃ ಕೇತುಸಂಭವಃ ।
ಕೀರ್ತಿಮಾನ್ ರೂಪವಾಂಛ್ರೀಮಾನ್ ಮಹಾಪಾದಪಪಾದಪಃ ।
ಯತ್ರ ಸಾಕ್ಷಾದ್ಧೃಷೀಕೇಶಃ ಸಿದ್ಧಸಂಘೈರ್ನಿಷೇವ್ಯತೇ ॥ 77.14 ॥
ತಸ್ಯ ಭದ್ರಕದಂಬಸ್ಯ ತಥಾಶ್ವವದನೋ ಹರಿಃ ।
ಪ್ರಾಪ್ತವಾಂಶ್ಚಾಮರಶ್ರೇಷ್ಠಃ ಸ ಹಿ ಸಾನುಂ ಪುನಃ ಪುನಃ ॥ 77.15 ॥
ತೇನ ಚಾಲೋಕಿತಂ ವರ್ಷಂ ಸರ್ವದ್ವಿಪದನಾಯಕಾಃ ।
ಯಸ್ಯ ನಾಮ್ನಾ ಸಮಾಖ್ಯಾತೋ ಭದ್ರಾಶ್ವೇತಿ ನ ಸಂಶಯಃ ॥ 77.16 ॥
ದಕ್ಷಿಣಸ್ಯಾಪಿ ಶೈಲಸ್ಯ ಶಿಖರೇ ದೇವಸೇವಿತೇ ।
ಜಂಬೂಃ ಸದ್ಯಃ ಪುಷ್ಪಫಲಾ ಮಹಾಶಾಖೋಪಶೋಭಿತಾ ॥ 77.17 ॥
ತಸ್ಯಾ ಹ್ಯತಿಪ್ರಮಾಣಾನಿ ಸ್ವಾದೂನಿ ಚ ಮೃದೂನಿ ಚ ।
ಫಲಾನ್ಯಮೃತಕಲ್ಪಾನಿ ಪತಂತಿ ಗಿರಿಮೂರ್ಧನಿ ॥ 77.18 ॥
ತಸ್ಮಾದ್ ಗಿರಿವರಶ್ರೇಷ್ಠಾತ್ ಫಲಪ್ರಸ್ಯಂದವಾಹಿನೀ ।
ದಿವ್ಯಾ ಜಾಂಬೂನದೀ ನಾಮ ಪ್ರವೃತ್ತಾ ಮಧುವಾಹಿನೀ ॥ 77.19 ॥
ತತ್ರ ಜಾಂಬೂನದಂ ನಾಮ ಸುವರ್ಣಮನಲಪ್ರಭಂ ।
ದೇವಾಲಂಕಾರಮತುಲಮುತ್ಪನ್ನಂ ಪಾಪನಾಶನಂ ॥ 77.20 ॥
ದೇವದಾನವಗಂಧರ್ವಯಕ್ಷರಾಕ್ಷಸಗುಹ್ಯಕಾಃ ।
ಪಪುಸ್ತದಮೃತಪ್ರಖ್ಯಂ ಮಧು ಜಂಬೂಫಲಸ್ತ್ರವಂ ॥ 77.21 ॥
ಸಾ ಕೇತುರ್ದಕ್ಷಿಣೇ ವರ್ಷೇ ಜಂಬೂರ್ಲೋಕೇಷು ವಿಶ್ರುತಾ ।
ಯಸ್ಯಾ ನಾಮ್ನಾ ಸಮಾಖ್ಯಾತಾ ಜಂಬೂದ್ವೀಪೇತಿ ಮಾನವೈಃ ॥ 77.22 ॥
ವಿಪುಲಸ್ಯ ಚ ಶೈಲಸ್ಯ ದಕ್ಷಿಣೇನ ಮಹಾತ್ಮನಃ ।
ಜಾತಃ ಶೃಂಗೇತಿ ಸುಮಹಾನಶ್ವತ್ಥಶ್ಚೇತಿ ಪಾದಪಃ ॥ 77.23 ॥
ಮಹೋಚ್ಛ್ರಾಯೋ ಮಹಾಸ್ಕಂಧೋ ನೈಕಸತ್ತ್ವಗುಣಾಲಯಃ ।
ಕುಂಭಪ್ರಮಾಣೈ ರುಚಿರೈಃ ಫಲೈಃ ಸರ್ವರ್ತ್ತುಕೈಃ ಶುಭೈಃ ॥ 77.24 ॥
ಸ ಕೇತುಃ ಕೇತುಮಾಲಾನಾಂ ದೇವಗಂಧರ್ವಸೇವಿತಃ ।
ಕೇತುಮಾಲೇತಿ ವಿಖ್ಯಾತೋ ನಾಮ್ನಾ ತತ್ರ ಪ್ರಕೀರ್ತಿತಃ ।
ತನ್ನಿಬೋಧತ ವಿಪ್ರೇಂದ್ರಾ ನಿರುಕ್ತಂ ನಾಮಕರ್ಮಣಃ ॥ 77.25 ॥
ಕ್ಷೀರೋದಮಥನೇ ವೃತ್ತೇ ಮಾಲಾ ಸ್ಕಂಧೇ ನಿವೇಶಿತಾಃ ।
ಇಂದ್ರೇಣ ಚೈತ್ಯಕೇತೋಸ್ತು ಕೇತುಮಾಲಸ್ತತಃ ಸ್ಮೃತಃ ।
ತೇನ ತಚ್ಚಿಹ್ನಿತಂ ವರ್ಷಂ ಕೇತುಮಾಲೇತಿ ವಿಶ್ರುತಂ ॥ 77.26 ॥
ಸುಪಾರ್ಶ್ವಸ್ಯೋತ್ತರೇ ಶೃಂಗೇ ವಟೋ ನಾಮ ಮಹಾದ್ರುಮಃ ।
ನ್ಯಗ್ರೋಧೋ ವಿಪುಲಸ್ಕಂಧೋ ಯಸ್ತ್ರಿಯೋಜನಮಂಡಲಃ ॥ 77.27 ॥
ಮಾಲ್ಯದಾಮಕಲಾಪೈಶ್ಚ ವಿವಿಧೈಸ್ತು ಸಮಂತತಃ ।
ಶಾಖಾಭಿರ್ಲಂಬಮಾನಾಭಿಃ ಶೋಭಿತಃ ಸಿದ್ಧಸೇವಿತಃ ॥ 77.28 ॥
ಪ್ರಲಂಬಕುಂಭಸದೃಶೈರ್ಹೇಮವರ್ಣೈಃ ಫಲೈಃ ಸದಾ ।
ಸ ಹ್ಯುತ್ತರಕುರೂಣಾಂ ತು ಕೇತುವೃಕ್ಷಃ ಪ್ರಕಾಶತೇ ॥ 77.29 ॥
ಸನತ್ಕುಮಾರಾವರಜಾ ಮಾನಸಾ ಬ್ರಹ್ಮಣಃ ಸುತಾಃ ।
ಸಪ್ತ ತತ್ರ ಮಹಾಭಾಗಾಃ ಕುರವೋ ನಾಮ ವಿಶ್ರುತಾಃ ॥ 77.30 ॥
ತತ್ರ ಸ್ಥಿರಗತೈರ್ಜ್ಞಾನೈರ್ವಿರಜಸ್ಕೈರ್ಮಹಾತ್ಮಭಿಃ ।
ಅಕ್ಷಯಃ ಕ್ಷಯಪರ್ಯಂತೋ ಲೋಕಃ ಪ್ರೋಕ್ತಃ ಸನಾತನಃ ॥ 77.31 ॥
ತೇಷಾಂ ನಾಮಾಂಕಿತಂ ವರ್ಷಂ ಸಪ್ತಾನಾಂ ವೈ ಮಹಾತ್ಮನಾಂ ।
ದಿವಿ ಚೇಹ ಚ ವಿಖ್ಯಾತಾ ಉತ್ತರಾಃ ಕುರವಃ ಸದಾ ॥ 77.32 ॥
॥ ಇತಿ ಶ್ರೀವರಾಹಪುರಾಣೇ ಭಗವಚ್ಛಾಸ್ತ್ರೇ ಸಪ್ತಸಪ್ತತಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 77 ॥
ರುದ್ರ ಉವಾಚ ।
ತಥಾ ಚತುರ್ಣಾಂ ವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಶೈಲೇಂದ್ರಾಣಾಂ ಯಥಾಕ್ರಮಂ ।
ಅನುವಿದ್ಯಾನಿ ರಮ್ಯಾಣಿ ವಿಹಂಗೈಃ ಕೂಜಿತಾನಿ ಚ ॥ 78.1 ॥
ಅನೇಕಪಕ್ಷಿಯುಕ್ತಾತ್ಮಶೃಂಗಾಣಿ ಸುಬಹೂನಿ ಚ ।
ದೇವಾನಾಂ ದಿವ್ಯನಾರೀಭಿಃ ಸಮಂ ಕ್ರೀಡಾಮಯಾನಿ ಚ ॥ 78.2 ॥
ಕಿನ್ನರೋದ್ಗೀತಘುಷ್ಟಾನಿ ಶೀತಮಂದಸುಗಂಧಿಭಿಃ ।
ಪವನೈಃ ಸೇವ್ಯಮಾನಾನಿ ರಮಣೀಯತರಾಣಿ ಚ ॥ 78.3 ॥
ಚತುರ್ದ್ದಿಕ್ಷು ವಿರಾಜಂತೇ ನಾಮತಃ ಶೃಣುತಾನಘಾಃ ।
ಪೂರ್ವೇ ಚೈತ್ರರಥಂ ನಾಮ ದಕ್ಷಿಣೇ ಗಂಧಮಾದನಂ ।
ಪ್ರಭಾವೇಣ ಸುತೋಯಾನಿ ನವಖಂಡಯುತಾನಿ ಚ ॥ 78.4 ॥
ವನಷಂಡಾಂಸ್ತಥಾಕ್ರಮ್ಯ ದೇವತಾ ಲಲನಾಯುತಾಃ ।
ಯತ್ರ ಕ್ರೀಡಂತಿ ಚೋದ್ದೇಶೇ ಮುದಾ ಪರಮಯಾ ಯುತಾಃ ॥ 78.5 ॥
ಅನುಬಂಧಾನಿ ರಮ್ಯಾಣಿ ವಿಹಗೈಃ ಕೂಜಿತಾನಿ ಚ ।
ರತ್ನೋಪಕೀರ್ಣತಿರ್ಥಾನಿ ಮಹಾಪುಣ್ಯಜಲಾನಿ ಚ ॥ 78.6 ॥
ಅನೇಕಜಲಯಂತ್ರೈಶ್ಚ ನಾದಿತಾನಿ ಮಹಾಂತಿ ಚ ।
ಶಾಖಾಭಿರ್ಲಂಬಮಾನಾಭೀ ರುವತ್ಪಕ್ಷಿಕುಲಾಲಿಭಿಃ ॥ 78.7 ॥
ಕಮಲೋತ್ಪಲಕಹ್ಲಾರಶೋಭಿತಾನಿ ಸರಾಂಸಿ ಚ ।
ಚತುರ್ಷು ತೇಷು ಗಿರಿಷು ನಾನಾಗುಣಯುತೇಷು ಚ ॥ 78.8 ॥
ಅರುಣೋದಂ ತು ಪೂರ್ವೇಣ ದಕ್ಷಿಣೇ ಮಾನಸಂ ಸ್ಮೃತಂ ।
ಅಸಿತೋದಂ ಪಶ್ಚಿಮೇ ಚ ಮಹಾಭದ್ರಂ ತಥೋತ್ತರೇ ।
ಕುಮುದೈಃ ಶ್ವೇತಕಪಿಲೈಃ ಕಹ್ಲಾರೈರ್ಭೂಷಿತಾನಿ ಚ ॥ 78.9 ॥
ಅರುಣೋದಯಸ್ಯ ಯೇ ಶೈಲಾಃ ಪ್ರಾಚ್ಯಾ ವೈ ನಾಮತಃ ಸ್ಮೃತಾಃ ।
ತಾನ್ ಕೀರ್ತ್ತ್ಯಮಾನಾಂಸ್ತತ್ತ್ವೇನ ಶೃಣುಧ್ವಂ ಗದತೋ ಮಮ ॥ 78.10 ॥
ವಿಕಂಕೋ ಮಣಿಶೃಂಗಶ್ಚ ಸುಪಾತ್ರಶ್ಚೋಪಲೋ ಮಹಾನ್ ।
ಮಹಾನೀಲೋಽಥ ಕುಂಭಶ್ಚ ಸುಬಿಂದುರ್ಮದನಸ್ತಥಾ ॥ 78.11 ॥
ವೇಣುನದ್ಧಃ ಸುಮೇದಾಶ್ಚ ನಿಷಧೋ ದೇವಪರ್ವತಃ ।
ಇತ್ಯೇತೇ ಪರ್ವತವರಾಃ ಪುಣ್ಯಾಶ್ಚ ಗಿರಯೋಽಪರೇ ॥ 78.12 ॥
ಪೂರ್ವೇಣ ಮಂದರಾತ್ ಸಿದ್ಧಾಃ ಪರ್ವತಾಶ್ಚ ಮದಾಯುತಾಃ ।
ಸರಸೋ ಮಾನಸಸ್ಯೇಹ ದಕ್ಷಿಣೇನ ಮಹಾಚಲಾಃ ॥ 78.13 ॥
ಯೇ ಕೀರ್ತ್ತಿತಾ ಮಯಾ ತುಭ್ಯಂ ನಾಮತಸ್ತಾನ್ ನಿಬೋಧತ ।
ಶೈಲಸ್ತ್ರಿಶಿರಶ್ಚೈವ ಶಿಶಿರಶ್ಚಾಚಲೋತ್ತಮಃ ॥ 78.14 ॥
ಕಪಿಶ್ಚ ಶತಮಕ್ಷಶ್ಚ ತುರಗಶ್ಚೈವ ಸಾನುಮಾನ್ ।
ತಾಮ್ರಾಹಶ್ಚ ವಿಷಶ್ಚೈವ ತಥಾ ಶ್ವೇತೋದನೋ ಗಿರಿಃ ॥ 78.15 ॥
ಸಮೂಲಶ್ಚೈವ ಸರಲೋ ರತ್ನಕೇತುಶ್ಚ ಪರ್ವತಃ ।
ಏಕಮೂಲೋ ಮಹಾಶೃಂಗೋ ಗಜಮೂಲೋಽಪಿ ಶಾವಕಃ ॥ 78.16 ॥
ಪಂಚಶೈಲಶ್ಚ ಕೈಲಾಸೋ ಹಿಮವಾನಚಲೋತ್ತಮಃ ।
ಉತ್ತರಾ ಯೇ ಮಹಾಶೈಲಾಸ್ತಾನ್ ವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ನಿಬೋಧತ ॥ 78.17 ॥
ಕಪಿಲಃ ಪಿಂಗಲೋ ಭದ್ರಃ ಸರಸಶ್ಚ ಮಹಾಚಲಃ ।
ಕುಮುದೋ ಮಧುಮಾಂಶ್ಚೈವ ಗರ್ಜನೋ ಮರ್ಕಟಸ್ತಥಾ ॥ 78.18 ॥
ಕೃಷ್ಣಶ್ಚ ಪಾಂಡವಶ್ಚೈವ ಸಹಸ್ರಶಿರಸಸ್ತಥಾ ।
ಪಾರಿಯಾತ್ರಶ್ಚ ಶೈಲೇಂದ್ರಃ ಶೃಂಗವಾನಚಲೋತ್ತಮಃ ।
ಇತ್ಯೇತೇ ಪರ್ವತವರಾಃ ಶ್ರೀಮಂತಃ ಪಶ್ಚಿಮೇ ಸ್ಮೃತಾಃ ॥ 78.19 ॥
ಮಹಾಭದ್ರಸ್ಯ ಸರಸ ಉತ್ತರೇಣ ದ್ವಿಜೋತ್ತಮಾಃ ।
ಯೇ ಪರ್ವತಾಃ ಸ್ಥಿತಾ ವಿಪ್ರಾಸ್ತಾನ್ ವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ನಿಬೋಧತ ॥ 78.20 ॥
ಹಂಸಕೂಟೋ ಮಹಾಶೈಲೋ ವೃಷಹಂಸಶ್ಚ ಪರ್ವತಃ ।
ಕಪಿಂಜಲಶ್ಚ ಶೈಲೇಂದ್ರ ಇಂದ್ರಶೈಲಶ್ಚ ಸಾನುಮಾನ್ ॥ 78.21 ॥
ನೀಲಃ ಕನಕಶೃಂಗಶ್ಚ ಶತಶೃಂಗಶ್ಚ ಪರ್ವತಃ ।
ಪುಷ್ಕರೋ ಮೇಘಶೈಲೋಽಥ ವಿರಜಾಶ್ಚಾಚಲೋತ್ತಮಃ ।
ಜಾರುಚಿಶ್ಚೈವ ಶೈಲೇಂದ್ರ ಇತ್ಯೇತೇ ಉತ್ತರಾಃ ಸ್ಮೃತಾಃ ॥ 78.22 ॥
ಇತ್ಯೇತೇಷಾಂ ತು ಮುಖ್ಯಾನಾಮುತ್ತರೇಷು ಯಥಾಕ್ರಮಂ ।
ಸ್ಥಲೀರಂತರದ್ರೋಣ್ಯಶ್ಚ ಸರಾಂಸಿ ಚ ನಿಬೋಧತ ॥ 78.23 ॥
॥ ಇತಿ ಶ್ರೀವರಾಹಪುರಾಣೇ ಭಗವಚ್ಛಾಸ್ತ್ರೇ ಅಷ್ಟಸಪ್ತತಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 78 ॥
ರುದ್ರ ಉವಾಚ ।
ಸೀತಾಂತಸ್ಯಾಚಲೇಂದ್ರಸ್ಯ ಕುಮುದಸ್ಯಾಂತರೇಣ ಚ ।
ದ್ರೋಣ್ಯಾಂ ವಿಹಂಗಪುಷ್ಟಾಯಾಂ ನಾನಾಸತ್ತ್ವನಿಷೇವಿತಂ ॥ 79.1 ॥
ತ್ರಿಯೋಜನಶತಾಯಾಮಂ ಶತಯೋಜನವಿಸ್ತೃತಂ ।
ಸುರಸಾಮಲಪಾನೀಯಂ ರಮ್ಯಂ ತತ್ರ ಸುರೋಚನಂ ॥ 79.2 ॥
ದ್ರೋಣಮಾತ್ರಪ್ರಮಾಣೈಶ್ಚ ಪುಂಡರೀಕೈಃ ಸುಗಂಧಿಭಿಃ ।
ಸಹಸ್ರಶತಪತ್ರೈಶ್ಚ ಮಹಾಪದ್ಮೈರಲಂಕೃತಂ ॥ 79.3 ॥
ದೇವದಾನವಗಂಧರ್ವೈರ್ಮಹಾಸರ್ಪೈರಧಿಷ್ಠಿತಂ ।
ಪುಣ್ಯಂ ತಚ್ಛ್ರೀಸರೋ ನಾಮ ಸಪ್ರಕಾಶಮಿಹೇಹ ಚ ॥ 79.4 ॥
ಪ್ರಸನ್ನಸಲಿಲೈಃ ಪೂರ್ಣಂ ಶರಣ್ಯಂ ಸರ್ವದೇಹಿನಾಂ ।
ತತ್ರ ತ್ವೇಕಂ ಮಹಾಪದ್ಮಂ ಮಧ್ಯೇ ಪದ್ಮವನಸ್ಯ ಚ ॥ 79.5 ॥
ಕೋಟಿಪತ್ರಪ್ರಕಲಿತಂ ತರುಣಾದಿತ್ಯವರ್ಚಸಂ ।
ನಿತ್ಯಂ ವ್ಯಾಕೋಶಮಧುರಂ ಚಲತ್ವಾದತಿಮಂಡಲಂ ॥ 79.6 ॥
ಚಾರುಕೇಸರಜಾಲಾಢ್ಯಂ ಮತ್ತಭ್ರಮರನಾದಿತಂ ।
ತಸ್ಮಿನ್ ಮಧ್ಯೇ ಭಗವತೀ ಸಾಕ್ಷಾತ್ ಶ್ರೀರ್ನಿತ್ಯಮೇವ ಹಿ ।
ಲಕ್ಷ್ಮೀಸ್ತು ತಂ ತದಾವಾಸಂ ಮೂರ್ತ್ತಿಮಂತಂ ನ ಸಂಶಯಃ ॥ 79.7 ॥
ಸರಸಸ್ತಸ್ಯ ತೀರೇ ತು ತಸ್ಮಿನ್ ಸಿದ್ಧನಿಷೇವಿತಂ ।
ಸದಾ ಪುಷ್ಪಫಲಂ ರಮ್ಯಂ ತತ್ರ ಬಿಲ್ವವನಂ ಮಹತ್ ॥ 79.8 ॥
ಶತಯೋಜನವಿಸ್ತೀರ್ಣಂ ದ್ವಿಯೋಜನಶತಾಯತಂ ।
ಅರ್ದ್ಧಕ್ರೋಶೋಚ್ಚಶಿಖರೈರ್ಮಹಾವೃಕ್ಷೈಃ ಸಮಂತತಃ ।
ಶಾಖಾಸಹಸ್ರಕಲಿತೈರ್ಮಹಾಸ್ಕಂಧೈಃ ಸಮಾಕುಲಂ ॥ 79.9 ॥
ಫಲೈಃ ಸಹಸ್ರಸಂಕಾಶೈಃ ಹರಿತೈಃ ಪಾಂಡುರೈಸ್ತಥಾ ।
ಅಮೃತಸ್ವಾದುಸದೃಶೈರ್ಭೇರೀಮಾತ್ರೈಃ ಸುಗಂಧಿಭಿಃ ॥ 79.10 ॥
ಶೀರ್ಯದ್ಭಿಶ್ಚ ಪತದ್ಭಿಶ್ಚ ಕೀರ್ಣಭೂಮಿವನಾಂತರಂ ।
ನಾಮ್ನಾ ತಚ್ಛ್ರೀವನಂ ನಾಮ ಸರ್ವಲೋಕೇಷು ವಿಶ್ರುತಂ ॥ 79.11 ॥
ದೇವಾದಿಭಿಃ ಸಮಾಕೀರ್ಣಮಷ್ಟಾಭಿಃ ಕಕುಭಿಃ ಶುಭಂ ।
ಬಿಲ್ವಾಶಿಭಿಶ್ಚ ಮುನಿಭಿಃ ಸೇವಿತಂ ಪುಣ್ಯಕಾರಿಭಿಃ ।
ತತ್ರ ಶ್ರೀಃ ಸಂಸ್ಥಿತಾ ನಿತ್ಯಂ ಸಿದ್ಧಸಂಘನಿಷೇವಿತಾ ॥ 79.12 ॥
ಏಕೈಕಸ್ಯಾಚಲೇಂದ್ರಸ್ಯ ಮಣಿಶೈಲಸ್ಯ ಚಾಂತರಂ ।
ಶತಯೋಜನವಿಸ್ತೀರ್ಣಂ ದ್ವಿಯೋಜನಶತಾಯತಂ ॥ 79.13 ॥
ವಿಮಲಂ ಪಂಕಜವನಂ ಸಿದ್ಧಚಾರಣಸೇವಿತಂ ।
ಪುಷ್ಪಂ ಲಕ್ಷ್ಮ್ಯಾ ಧೃತಂ ಭಾತಿ ನಿತ್ಯಂ ಪ್ರಜ್ವಲತೀವ ಹ ॥ 79.14 ॥
ಅರ್ದ್ಧಕ್ರೋಶಂ ಚ ಶಿಖರೈರ್ಮಹಾಸ್ಕಂಧೈಃ ಸಮಾವೃತಂ ।
ಪ್ರಫುಲ್ಲಶಾಖಾಶಿಖರಂ ಪಿಂಜರಂ ಭಾತಿ ತದ್ವನಂ ॥ 79.15 ॥
ದ್ವಿಬಾಹುಪರಿಣಾಹೈಸ್ತೈಸ್ತ್ರಿಹಸ್ತಾಯಾಮವಿಸ್ತೃತೈಃ ।
ಮನಃಶಿಲಾಚೂರ್ಣನಿಭೈಃ ಪಾಂಡುಕೇಸರಶಾಲಿಭಿಃ ॥ 79.16 ॥
ಪುಷ್ಪೈರ್ಮನೋಹರೈರ್ವ್ಯಾಪ್ತಂ ವ್ಯಾಕೋಶೈರ್ಗಂಧಶೋಭಿಭಿಃ ।
ವಿರಾಜತಿ ವನಂ ಸರ್ವಂ ಮತ್ತಭ್ರಮರನಾದಿತಂ ॥ 79.17 ॥
ತದ್ವನಂ ದಾನವೈರ್ದೈತ್ಯೈರ್ಗಂಧರ್ವೈರ್ಯಕ್ಷರಾಕ್ಷಸೈಃ ।
ಕಿನ್ನರೈರಪ್ಸರೋಭಿಶ್ಚ ಮಹಾಭೋಗೈಶ್ಚ ಸೇವಿತಂ ॥ 79.18 ॥
ತತ್ರಾಶ್ರಮೋ ಭಗವತಃ ಕಶ್ಯಪಸ್ಯ ಪ್ರಜಾಪತೇಃ ।
ಸಿದ್ಧಸಾಧುಗಣಾಕೀರ್ಣಂ ನಾನಾಶ್ರಮಸಮಾಕುಲಂ ॥ 79.19 ॥
ಮಹಾನೀಲಸ್ಯ ಮಧ್ಯೇ ತು ಕುಂಭಸ್ಯ ಚ ಗಿರೇಸ್ತಥಾ ।
ಮಧ್ಯೇ ಸುಖಾ ನದೀ ನಾಮ ತಸ್ಯಾಸ್ತೀರೇ ಮಹದ್ವನಂ ॥ 79.20 ॥
ಪಂಚಾಶದ್ಯೋಜನಾಯಾಮಂ ತ್ರಿಂಶದ್ಯೋಜನಮಂಡಲಂ ।
ರಮ್ಯಂ ತಾಲವನಂ ಶ್ರೀಮತ್ ಕ್ರೋಶಾರ್ದ್ಧೋಚ್ಛ್ರಿತಪಾದಪಂ ॥ 79.21 ॥
ಮಹಾಬಲೈರ್ಮಹಾಸಾರೈಃ ಸ್ಥಿರೈರವಿಚಲೈಃ ಶುಭೈಃ ।
ಮಹದಂಜನಸಂಸ್ಥಾನೈಃ ಪರಿವೃತ್ತೈರ್ಮಹಾಫಲೈಃ ॥ 79.22 ॥
ಮೃಷ್ಟಗಂಧಗುಣೋಪೇತೈರುಪೇತಂ ಸಿದ್ಧಸೇವಿತಂ ।
ಐರಾವತಸ್ಯ ಕರಿಣಸ್ತತ್ರೈವ ಸಮುದಾಹೃತಂ ॥ 79.23 ॥
ಐರಾವತಸ್ಯ ರುದ್ರಸ್ಯ ದೇವಶೈಲಸ್ಯ ಚಾಂತರೇ ।
ಸಹಸ್ರಯೋಜನಾಯಾಮಾ ಶತಯೋಜನವಿಸ್ತೃತಾ ॥ 79.24 ॥
ಸರ್ವಾ ಹ್ಯೇಕಶಿಲಾ ಭೂಮಿರ್ವೃಕ್ಷವೀರುಧವರ್ಜಿತಾ ।
ಆಪ್ಲುತಾ ಪಾದಮಾತ್ರೇಣ ಸಲಿಲೇನ ಸಮಂತತಃ ॥ 79.25 ॥
ಇತ್ಯೇತಾಭ್ಯಂತರದ್ರೋಣ್ಯೋ ನಾನಾಕಾರಾಃ ಪ್ರಕೀರ್ತ್ತಿತಾಃ ।
ಮೇರೋಃ ಪಾರ್ಶ್ವೇನ ವಿಪ್ರೇಂದ್ರಾ ಯಥಾವದನುಪೂರ್ವಶಃ ॥ 79.26 ॥
॥ ಇತಿ ಶ್ರೀವರಾಹಪುರಾಣೇ ಭಗವಚ್ಛಾಸ್ತ್ರೇ ಏಕೋನಾಶೀತಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 79 ॥
ರುದ್ರ ಉವಾಚ ।
ಅಥ ದಕ್ಷಿಣದಿಗ್ವ್ಯವಸ್ಥಿತಾಃ ಪರ್ವತದ್ರೋಣ್ಯಃ ಸಿದ್ಧಾಚರಿತಾಃ
ಕೀರ್ತ್ಯಂತೇ । ಶಿಶಿರಪತಂಗಯೋರ್ಮಧ್ಯೇ ಶುಕ್ಲಭೂಮಿಸ್ತ್ರಿಯಾ ಮುಕ್ತಲತಾಗಲಿತಪಾದಪಂ ।
ಇಕ್ಷುಕ್ಷೇಪೇ ಚ ಶಿಖರೇ ಪಾದಪೈರುಪಶೋಭಿತಂ ।
ಉದುಂಬರವನಂ ರಮ್ಯಂ ಪಕ್ಷಿಸಂಘನಿಷೇವಿತಂ ॥ 80.1 ॥
ಫಲಿತಂ ತದ್ ವನಂ ಭಾತಿ ಮಹಾಕೂರ್ಮೋಪಮೈಃ ಫಲೈಃ ॥
ತದ್ ವನಂ ದೇವಯೋನ್ಯೋಽಷ್ಟೌ ಸೇವಂತೇ ಸರ್ವದೈವ ॥ 80.2 ॥
ವರಾಹಪುರಾಣ ॥ 80.3 ॥
ತತ್ರ ಪ್ರಸನ್ನಸ್ವಾದುಸಲಿಲಾ ಬಹೂದಕಾ ನದ್ಯೋ ವಹಂತಿ । ತತ್ರಾಶ್ರಮೋ
ಭಗವತಃ ಕರ್ದಮಸ್ಯ ಪ್ರಜಾಪತೇಃ । ನಾನಾಮುನಿಜನಾಕೀರ್ಣಸ್ತಚ್ಚ
ಶತಯೋಜನಮೇಕಂ ಪರಿಮಂಡಲಂ ವನಂ ಚ । ತಥಾ ಚ ತಾಮ್ರಾಭಸ್ಯ
ಶೈಲಸ್ಯ ಪತಂಗಸ್ಯ ಚಾಂತರೇ ಶತಯೋಜನವಿಸ್ತೀರ್ಣಂ
ದ್ವಿಗುಣಾಯತಂ ಬಾಲಾರ್ಕಸದೃಶರಾಜೀವಪುಣ್ರೀಕೈಃ ??
ಸಮಂತತಃ ಸಹಸ್ರಪತ್ರೈರವಿರಲೈರಲಂಕೃತಂ ಮಹತ್
ಸರೋಽನೇಕಸಿದ್ಧಗಂಧರ್ವಾಧ್ಯುಷಿತಂ । ತಸ್ಯ ಚ ಮಧ್ಯೇ ಮಹಾಶಿಖರಃ
ಶತಯೋಜನಾಯಾಮಸ್ತ್ರಿಂಶದ್ಯೋಜನವಿಸ್ತೀರ್ಣೋಽನೇಕಧಾತುರತ್ನಭೂಷಿತಸ್ತಸ್ಯ
ಚೋಪರಿ ಮಹತೀ ರಥ್ಯಾ ರತ್ನಪ್ರಾಕಾರತೋರಣಾ । ತಸ್ಯಾಂ ಮಹದ್ ವಿದ್ಯಾಧರಪುರಂ ।
ತತ್ರ ಪುಲೋಮನಾಮಾ ವಿದ್ಯಾಧರರಾಜಃ ಶತಸಹಸ್ರಪರೀವಾರಃ । ತಥಾ ಚ
ವಿಖಾಖಾಚಲೇಂದ್ರಸ್ಯ ಶ್ವೇತಸ್ಯ ಚಾಂತರೇ ಸರಃ । ತಸ್ಯ ಚ ಪೂರ್ವತೀರೇ
ಮಹದಾಮ್ರವನಂ ಕನಕಸಂಕಾಶೈಃ ಫಲೈರತಿಸುಗಂಧಿಭಿರ್ಮಹಾಕುಂಭಮಾತ್ರೈಃ
ಸರ್ವತಶ್ಚಿತಂ । ದೇವಗಂಧರ್ವಾದಯಶ್ಚ ತತ್ರ ನಿವಸಂತಿ ।
ಸುಮುಲಸ್ಯಾಚಲೇಂದ್ರಸ್ಯ ವಸುಧಾರಸ್ಯ ಚಾಂತರೇ ತ್ರಿಂಶದ್ಯೋಜನವಿಸ್ತೀರ್ಣೇ
ಪಂಚಾಶದ್ಯೋಜನಾಯತೇ । ಬಿಲ್ವಸ್ಥಲೀ ನಾಮ । ತತ್ರ ಫಲಾನಿ ವಿದ್ರುಮಸಂಕಾಶಾನಿ
ತೈಶ್ಚ ಪತದ್ಭಿಃ ಸ್ಥಲಮೃತ್ತಿಕಾ ಕ್ಲಿನ್ನಾ । ತಾಂ ಚ ಸ್ಥಲೀಂ ಸುಗುಹ್ಯಕಾದಯಃ
ಸೇವಂತೇ ಬಿಲ್ವಫಲಾಶಿನಃ । ತಥಾ ಚ ವಸುಧಾರರತ್ನಧಾರಯೋರಂತರೇ
ತ್ರಿಂಶದ್ಯೋಜನವಿಸ್ತೀರ್ಣಂ ಶತಯೋಜನಮಾಯತಂ ಸುಗಂಧಿಕಿಂಶುಕವನಂ
ಸದಾಕುಸುಮಂ ಯಸ್ಯ ಗಂಧೇನ ವಾಸ್ಯತೇ ಯೋಜನಶತಂ । ತತ್ರ ಸಿದ್ಧಾಧ್ಯುಷಿತಂ
ಜಲೋಪೇತಂ ಚ । ತತ್ರ ಚಾದಿತ್ಯಸ್ಯ ದೇವಸ್ಯ ಮಹದಾಯತನಂ । ಸಮಾಸೇ ಮಾಸೇ ಚ
ಭಗವಾನವತರತಿ ಸೂರ್ಯಃ ಪ್ರಜಾಪತಿಃ । ಕಾಲಜನಕಂ ದೇವಾದಯೋ ನಮಸ್ಯಂತಿ ।
ತಥಾ ಚ ಪಂಚಕೂಟಸ್ಯ ಕೈಲಾಸಸ್ಯ ಚಾಂತರೇ ಸಹಸ್ರಯೋಜನಾಯಾಮಂ
ವಿಸ್ತೀರ್ಣಂ ಶತಯೋಜನಂ ಹಂಸಪಾಂಡುರಂ ಕ್ಷುದ್ರಸತ್ತ್ವೈರನಾಧೃಷ್ಯಂ
ಸ್ವರ್ಗಸೋಪಾನಮಿವ ಭೂಮಂಡಲಂ । ಅಥ ಪಶ್ಚಿಮದಿಗ್ಭಾಗೇ ವ್ಯವಸ್ಥಿತಾ
ಗಿರಿದ್ರೋಣ್ಯಃ ಕೀರ್ತ್ಯಂತೇ । ಸುಪಾರ್ಶ್ವಶಿಖಿಶೈಲಯೋರ್ಮಧ್ಯೇ ಸಮಂತಾದ್
ಯೋಜನಶತಮೇಕಂ ಭೌಮಶಿಲಾತಲಂ ನಿತ್ಯತಪ್ತಂ ದುಃಸ್ಪರ್ಶಂ । ತಸ್ಯ ಮಧ್ಯೇ
ತ್ರಿಂಶದ್ಯೋಜನವಿಸ್ತೀರ್ಣಂ ಮಂಡಲಂ ವಹ್ನಿಸ್ಥಾನಂ । ಸ ಚ ಸರ್ವಕಾಲಮನಿಂಧನೋ
ಭಗವಾನ್ ಲೋಕಕ್ಷಯಕಾರೀ ಸಂವರ್ತಕೋ ಜ್ವಲತೇ । ಅಂತರೇ ಚ ಶೈಲವರಯೋಃ
ಕುಮುದಾಂಜನಯೋಃ ಶತಯೋಜನವಿಸ್ತೀರ್ಣಾಮಾತುಲುಂಗಸ್ಥಲೀ ಸರ್ವಸತ್ತ್ವಾನಾಮಗಮ್ಯಾ ।
ಪೀತವರ್ಣೈಃ ಫಲೈರಾವೃತಾ ಸತೀ ಸಾ ಸ್ಥಲೀ ಶೋಭತೇ । ತತ್ರ ಚ ಶೈಲಯೋಃ
ಪಿಂಜರಗೌರಯೋರಂತರೇಣ ಸರೋದ್ರೋಣೀ ಹ್ಯನೇಕಶತಯೋಜನಾಯತಾ ಮಹದ್ಭಿಶ್ಚ
ಷಟ್ಪದೋದ್ಘುಷ್ಟೈಃ ಕುಮುದೈರುಪಶೋಭಿತಾ । ತತ್ರ ಚ ಭಗವತೋ ವಿಷ್ಣೋಃ
ಪರಮೇಶ್ವರಸ್ಯಾಯತನಂ । ತಥಾ ಚ ಶುಕ್ಲಪಾಂಡುರಯೋರಪಿ ಮಹಾಗಿರ್ಯೋರಂತರೇ
ತ್ರಿಂಶದ್ಯೋಜನವಿಸ್ತೀರ್ಣೋ ನವತ್ಯಾಯತ ಏಕಃ ಶಿಲೋದ್ದೇಶೋವೃಕ್ಷವಿವರ್ಜಿತಃ ।
ತತ್ರ ನಿಷ್ಪಂಕಾ ದೀರ್ಘಿಕಾ ಸವೃಕ್ಷಾ ಚ ಸ್ಥಲಪದ್ಮಿನೀ ಅನೇಕಜಾತೀಯೈಶ್ಚ
ಪದ್ಮೈಃ ಶೋಭಿತಾ । ತಸ್ಯಾಶ್ಚ ಮಧ್ಯೇ ಪಂಚಯೋಜನಪ್ರಮಾಣೋ
ಮಹಾನ್ಯಗ್ರೋಧವೃಕ್ಷಃ । ತಸ್ಮಿಂಶ್ಚಂದ್ರಶೇಖರೋಮಾಪತಿರ್ನೀಲವಾಸಾಶ್ಚ
ದೇವೋ ನಿವಸತಿ ಯಕ್ಷಾದಿಭಿರೀಡ್ಯಮಾನಃ । ಸಹಸ್ರಶಿಖರಸ್ಯ
ಗಿರೇಃ ಕುಮುದಸ್ಯ ಚಾಂತರೇ ಪಂಚಾಶದ್ಯೋಜನಾಯಾಮಂ
ವಿಂಶದ್ಯೋಜನವಿಸ್ತೃತಮಿಕ್ಷುಕ್ಷೇಪೋಚ್ಚಶಿಖರಮನೇಕಪಕ್ಷಿಸೇವಿತಂ ।
ಅನೇಕವೃಕ್ಷಫಲೈರ್ಮಧುರಸ್ತ್ರವೈರುಪಶೋಭಿತಂ । ತತ್ರ
ಚೇಂದ್ರಸ್ಯ ಮಹಾನಾಶ್ರಮೋ ದಿವ್ಯಾಭಿಪ್ರಾಯನಿರ್ಮಿತಃ । ತಥಾ ಚ
ಶಂಖಕೂಟಋಷಭಯೋರ್ಮಧ್ಯೇ ಪುರುಷಸ್ಥಲೀರಮ್ಯಾಽನೇಕಗುಣಾನೇಕಯೋಜನಾಯತಾ
ಬಿಲ್ವಪ್ರಮಾಣೈಃ ಕಂಕೋಲಕೈಃ ಸುಗಂಧಿಭಿರುಪೇತಾ । ತತ್ರ ಪುರುಷಕರಸೋನ್ಮತ್ತಾ
ನಾಗಾದ್ಯಾಃ ಪ್ರತಿವಸಂತಿ । ತಥಾ ಕಪಿಂಜಲನಾಗಶೈಲಯೋರಂತರೇ
ದ್ವಿಶತಯೋಜನಮಾಯಾಮವಿಸ್ತೀರ್ಣಾ ಶತಯೋಜನಸ್ಥಲೀ ನಾನಾವನವಿಭೂಷಿತಾ
ದ್ರಾಕ್ಷಾಖರ್ಜೂರಖಂಡೈರುಪೇತಾ ಅನೇಕವೃಕ್ಷವಲ್ಲೀಭಿರನೇಕೈಶ್ಚ
ಸರೋಭಿರುಪೇತಾ ಸಾ ಸ್ಥಲೀ । ತಥಾ ಚ ಪುಷ್ಕರಮಹಾಮೇಘಯೋರಂತರೇ
ಷಷ್ಟಿಯೋಜನವಿಸ್ತೀರ್ಣಾ ಶತಾಯಾಮಾ ಪಾಣಿತಲಪ್ರಖ್ಯಾ ಮಹತೀ ಸ್ಥಲೀ
ವೃಕ್ಷವೀರುಧವಿವರ್ಜಿತಾ ।ತಸ್ಯಾಶ್ಚ ಪಾರ್ಶ್ವೇ ಚತ್ವಾರಿ ಮಹಾವನಾನಿ
ಸರಾಂಸಿ ಚಾನೇಕಯೋಜನಾನಾಂ ।ದಶ ಪಂಚ ಸಪ್ತ ತಥಾಷ್ಟೌ ತ್ರಿಂಶದ್
ವಿಂಶತಿ ಯೋಜನಾನಾಂ ಸ್ಥಲ್ಯೋ ದ್ರೋಣ್ಯಶ್ಚ । ತತ್ರ ಕಾಶ್ಚಿನ್ಮಹಾಘೋರಾಃ
ಪರ್ವತಕುಕ್ಷಯಃ ।
॥ ಇತಿ ಶ್ರೀವರಾಹಪುರಾಣೇ ಭಗವಚ್ಛಾಸ್ತ್ರೇ ಅಶೀತಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 80 ॥
ರುದ್ರ ಉವಾಚ ।
ಅತಃ ಪರಂ ಪರ್ವತೇಷು ದೇವಾನಾಮವಕಾಶಾ ವರ್ಣ್ಯಂತೇ । ತತ್ರ ಯೋಽಸೌ
ಶಾಂತಾಖ್ಯಃ ಪರ್ವತಸ್ತಸ್ಯೋಪರಿ ಮಹೇಂದ್ರಸ್ಯ ಕ್ರೀಡಾಸ್ಥಾನಂ । ತತ್ರ
ದೇವರಾಜಸ್ಯ ಪಾರಿಜಾತಕವೃಕ್ಷವನಂ । ತಸ್ಯ ಪೂರ್ವಪಾರ್ಶ್ವೇ ಕುಂಜರೋ
ನಾಮ ಗಿರಿಃ । ತಸ್ಯೋಪರಿ ದಾನವಾನಾಮಷ್ಟೌ ಪುರಾಣಿ ಚ । ತಥಾ ವಜ್ರಕೇ
ಪರ್ವತವರೇ ರಾಕ್ಷಸಾನಾಮನೇಕಾನಿ ಪುರಾಣಿ । ತೇ ಚ ನಾಮ್ನಾ ನೀಲಕಾಃ ಕಾಮರೂಪಿಣಃ ।
ಮಹಾನೀಲೇಽಪಿ ಶೈಲೇಂದ್ರಪುರಾಣಿ । ಪಂಚದಶಸಹಸ್ರಾಣಿ ಕಿನ್ನರಾಣಾಂ
ಖ್ಯಾತಾನಿ । ತತ್ರ ದೇವದತ್ತಚಂದ್ರಾದಯೋ ರಾಜಾನಃ । ಪಂಚದಶಕಿನ್ನರಾಣಾಂ
ಗರ್ವಿತಾಃ । ತಾನಿ ಸೌವರ್ಣಾನಿ ಬಿಲಪ್ರವೇಶನಾನಿ ಚ ಪುರಾಣಿ । ಚಂದ್ರೋದಯೇ
ಚ ಪರ್ವತವರೇ ನಾಗಾನಾಮಧಿವಾಸಃ । ತೇ ಚ ಬಿಲಪ್ರವೇಶಾಃ ಬಿಲೇಷು
ವೈನತೇಯವಿಷಯಾವರ್ತ್ತಿನೋ ವ್ಯವಸ್ಥಿತಾನುರಾಗೇ ಚ ದಾನವೇಂದ್ರಾ ವ್ಯವಸ್ಥಿತಾಃ ।
ವೇಣುಮತ್ಯಪಿ ವಿದ್ಯಾಧರಪುರತ್ರಯಂ । ತ್ರಿಂಶದ್ಯೋಜನಶತವಿಸ್ತೀರ್ಣಮೇಕೈಕಂ
ತಾವದಾಯತಂ । ಉಲೂಕರೋಮಶಮಹಾವೇತ್ರಾದಯಶ್ಚ ರಾಜಾನೋ ವಿದ್ಯಾಧರಾಣಾಂ ।
ಏಕೈಕೇ ಚ ಶೈಲರಾಜನಿ ಸ್ವಯಮೇವ ಗರುಡೋ ವ್ಯವಸ್ಥಿತಃ । ಕುಂಜರೇ ತು
ಪರ್ವತವರೇ ನಿತ್ಯಂ ಪಶುಪತಿಃ ಸ್ಥಿತಃ । ವೃಷಭಾಂಕೋ ಮಹಾದೇವಃ
ಶಂಕರೋ ಯೋಗಿನಾಂ ವರಃ ಅನೇಕಗಣಭೂತಕೋಟಿಸಹಸ್ರವಾರೋ ಭಗವಾನ್
ಅನಾದಿಪುರುಷೋ ವ್ಯವಸ್ಥಿತಃ । ವಸುಧಾರೇ ಚ ಪುಷ್ಪವತಾಂ ವಸೂನಾಂ ಚ
ಸಮಾವಾಸಃ । ವಸುಧಾರರತ್ನಧಾರಯೋರ್ಮೂರ್ಧ್ನಿ ಅಷ್ಟೌ ಸಪ್ತ ಚ ಸಂಖ್ಯಯಾ ।
ಪುರಾಣಿ ವಸುಸಪ್ತರ್ಷೀಣಾಂ ಚೇತಿ । ಏಕಶೃಂಗೇ ಚ ಪರ್ವತೋತ್ತಮೇ
ಪ್ರಜಾಪತೇಃ ಸ್ಥಾನಂ ಚತುರ್ವಕ್ತ್ರಸ್ಯ ಬ್ರಹ್ಮಣಃ । ಗಜಪರ್ವತೇ ಚ
ಮಹಾಭೂತಪರಿವೃತಾ ಸ್ವಯಮೇವ ಭಗವತೀ ತಿಷ್ಠತಿ । ವಸುಧಾರೇ ಚ
ಪರ್ವತವರೇ ಮುನಿಸಿದ್ಧವಿದ್ಯಾಧರಾಣಾಮಾಯತನಂ । ಚತುರಾಶೀತ್ಯಪರಪುರ್ಯೋ
ಮಹಾಪ್ರಾಕಾರತೋರಣಾಃ । ತತ್ರ ಚಾನೇಕಪರ್ವತಾ ನಾಮ ಗಂಧರ್ವಾ
ಯುದ್ಧಶಾಲಿನೋ ವಸಂತಿ । ತೇಷಾಂ ಚಾಧಿಪತಿರ್ದೇವೋ ರಾಜರಾಜೈಕಪಿಂಗಲಃ ।
ಸುರರಾಕ್ಷಸಾಃ ಪಂಚಕೂಟೇದಾನವಾಃ ಶತಶೃಂಗೇಯಕ್ಷಾಣಾಂ ಪುರಶತಂ ।
ತಾಮ್ರಾಭೇ ತಕ್ಷಕಸ್ಯಪುರಶತಂ । ವಿಶಖಪರ್ವತೇ ಗುಹಸ್ಯಾಯತನಂ
.ಶ್ವೇತೋದಯೇ ಗಿರಿವರೇ ಮಹಾಗಂಧರ್ವಭವನಂ । ಹರಿಕೂಟೇ ಹರಿರ್ದೇವಃ ।
ಕುಮುದೇ ಕಿನ್ನರಾವಾಸಃ । ಅಂಜನೇ ಮಹೋರಗಾಃ । ಸಹಸ್ರಶಿಖರೇ ಚ
ದೈತ್ಯಾನಾಮುಗ್ರಕರ್ಮಿಣಾಮಾವಾಸಃ । ಪುರಾಣಾಂ ಸಹಸ್ರಮೇಕಂ ಹೇಮಮಾಲಿನಾಂ
ಮುಕುಟೇ ಪನ್ನಪ್ರಪಕ್ಷೇ ಪರ್ವತವರೇ ಚತ್ವಾರ್ಯಾಯತನಾನಿ ತು । ಏವಂ
ಮೇರುಪರ್ವತೇಷು ದೇವಾನಾಮಧಿವಾಸಃ । ಮರ್ಯಾದಾಪರ್ವತೇ ದೇವಕೂಟೇ ಪುರವಿನ್ಯಾಸಃ
ಕೀರ್ತ್ಯತೇ । ತಸ್ಯೋಪರಿ ಯೋಜನಶತಂ ಗರುಡಸ್ಯ ಜಾತಂ ಕ್ಷೇತ್ರಂ ।
ತಸ್ಯೈವ ಪಾರ್ಶ್ವತಸ್ತ್ರಿಂಶದ್ಯೋಜನವಿಸ್ತೀರ್ಣಾಶ್ಚತ್ವಾರಿಂಶದಾಯತಾಃ
ಸಪ್ತಗಂಧರ್ವನಗರಾಃ । ಆಗ್ನೇಯಾಶ್ಚ ನಾಮ್ನಾ ಗಂಧರ್ವಾತಿಬಲಿನಃ ।
ತತ್ರ ಚಾನ್ಯತ್ ತ್ರಿಂಶದ್ಯೋಜನಮಂಡಲಂ ಪುರಂ ಸೈಂಹಿಕೇಯಾನಾಂ । ತತ್ರ
ಚ ದೇವರ್ಷಿಚರಿತಾನಿ ದೇವಕೂಟೇ ದೃಶ್ಯಂತೇ । ಪುರಂ ಚ ಕಾಲಕೇಯಾನಾಂ
ತತ್ರೈವ । ತಥಾ ಚಾಂತರತಟೇಽನ್ಯೇಸುನಾನ್ನಾಮ ತಸ್ಯೈವ ದಕ್ಷಿಣೇ
ತ್ರಿಂಶದ್ಯೋಜನವಿಸ್ತೃತಂ ದ್ವಿಷಷ್ಟಿಯೋಜನಾಯಾಮಂ ಪುರಂ ಕಾಮರೂಪಿಣಾಂ
ದೃಪ್ತಾನಾಂ ಮಧ್ಯಮೇ ಚ ತಸ್ಯ ಹೇಮಕೂಟೇ ಮಹಾದೇವಸ್ಯ ನ್ಯಗ್ರೋಧಃ । ಅಥಾತಃ
ಕೈಲಾಸವರ್ಣಕೋ ಭವತಿ । ಕೈಲಾಸಸ್ಯ ತಟೇ ಯೋಜನಶತಮಾಯಾಮವಸ್ತೃತಂ
ಭುವನಮಾಲಾಭಿವ್ಯಾಪ್ತಂ । ತಸ್ಯಾಶ್ಚ ಮಧ್ಯೇ ಸಭಾ । ತತ್ರ ಚ ತತ್ಪುಷ್ಕರಂ
ನಾಮ ವಿಮಾನಂ ತಿಷ್ಠತಿ । ಧನದಸ್ಯ ಚ ತದ್ವಿಮಾನಮಧಿವಾಸಶ್ಚ । ತತ್ರ
ಪದ್ಮಮಹಾಪದ್ಮಮಕರಕಚ್ಛಪಕುಮುದಶಂಖನೀಲನಂದಮಹಾನಿಧಯಃ
ಪ್ರತಿವಸಂತಿ । ತತ್ರ ಚಂದ್ರಾದೀನಾಂ ಲೋಕಪಾಲಾನಾಮಾವಾಸಃ । ತತ್ರ
ಚ ಮಂದಾಕಿನೀ ನಾಮ ನದೀ । ತಥಾ ಕನಕಮಂದಾ ಮಂದಾ ಚೇತಿ
ನಾಮಭಿಃ ಸರಿತಃ । ತತ್ರಾನ್ಯಾ ಅಪಿ ನದ್ಯಃ ಸಂತಿ । ಪೂರ್ವಪಾರ್ಶ್ವೇ ಚ
ಶತಯೋಜನಮಾಯಾಮಾಸ್ತ್ರಿಂಶದ್ಯೋಜನವಿಸ್ತೃತಾ ದಶಗಂಧರ್ವಪುರ್ಯಃ ತಾಸು ಚ
ಸಕುಬಾಹುಹರಿಕೇಶಚಿತ್ರಸೇನಾದಯೋ ರಾಜಾನಃ । ತಸ್ಯೈವ ಚ ಪಶ್ಚಿಮಕೂಟೇ
ಅಶೀತಿಯೋಜನಾಯಾಮಂ ಚತ್ವಾರಿಂಶದ್ವಿಸ್ತೃತಮೇಕೈಕಂ ಯಕ್ಷನಗರಂ । ತೇಷು
ಚ ಮಹಾಮಾಲಿಸುನೇತ್ರ ಚಕ್ರಾದಯೋ ನಾಯಕಾಃ । ತಸ್ಯೈವ ದಕ್ಷಿಣೇ ಪಾರ್ಶ್ವೇ
ಕುಂಜದರೀಷು ಗುಹಾಸು ಸಮುದ್ರಾಃ ಸಮುದ್ರಂ ಯಾವತ್ಕಿನ್ನರಾಣಾಂ ಪುರಶತಂ । ತೇಷು
ಚ ದ್ರುಮಸುಗ್ರೀವಾದಿಭಗದತ್ತಪ್ರಮುಖಂ ರಾಜಶತಂ । ತತ್ರ ಚ ರುದ್ರಸ್ಯೋಮಯಾ
ಸಾರ್ದ್ಧಂ ವಿವಾಹಸ್ಸಂವೃತ್ತಃ । ತಪಶ್ಚ ಕೃತವತೀ ಗೌರೀ । ಕಿರಾತರೂಪಿಣಾ
ಚ ರುದ್ರೇಣ ಸ್ಥಿತಂ । ತತ್ರೈವ ತತ್ರ ಸ್ಥಿತೇನ ಸೋಮೇನ ಶಂಕರೇಣ
ಜಂಬೂದ್ವೀಪಾವಲೋಕನಂ ಕೃತಂ । ತತ್ರ ಚಾನೇಕಕಿನ್ನರಗಂಧರ್ವೋಪಗೀತಮುಮಾವನಂ
ನಾಮಾಪ್ಸರೋಭಿರನೇಕಪುಷ್ಪಲತಾವಲ್ಲೀಭಿರುಪೇತಂ । ಯತ್ರ ಭಗವತಾ
ಮಹೇಶ್ವರೇಣಾರ್ದ್ಧನಾರೀನರವಪುಃ ಪ್ರಾಪ್ತಂ । ತತ್ರ ಚ ಕಾರ್ತಿಕೇಯಸ್ಯ
ಶರದ್ವನಂ । ಪುಷ್ಪಚಿತ್ರಕ್ರೌಂಚಯೋರ್ಮಧ್ಯೇ ಕಾರ್ತಿಕೇಯಾಭಿಷೇಕಃ ಕೃತಃ
ತಸ್ಯ ಚ ಪೂರ್ವತಟೇ ಸಿದ್ಧಮುನಿಗಣಾವಾಸಃ ಕಲಾಪಗ್ರಾಮೋ ನಾಮ । ತಥಾ ಚ
ಮಾರ್ಕಂಡೇಯವಸಿಷ್ಠಪರಾಶರನಲವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರೋದ್ದಾಲಕಾದೀನಾಂ ಮಹರ್ಷೀಣಾಮನೇಕಾನಿ
ಸಹಸ್ರಾಣ್ಯಾಶ್ರಮಾಣಾಂ ಹಿ ಭವತಿ । ತಥಾ ಚ ಪಶ್ಚಿಮಸ್ಯಾಚಲೇಂದ್ರಸ್ಯ
ನಿಷಧಸ್ಯ ಭಾಗಂ ಶೃಣುತ । ತಸ್ಯ ಚ ಮಧ್ಯಮಕೂಟೇ ವಿಷ್ಣ್ವಾಯತನಂ
ಮಹಾದೇವಸ್ಯ । ತಸ್ಯೈವೋತ್ತರತಟೇ ತ್ರಿಂಶದ್ಯೋಜನವಿಸ್ತೃತಂ ಮಹತ್ಪುರಂ
ಲಂಬಾಖ್ಯಾತಂ ರಾಕ್ಷಸಾನಾಂ । ತಸ್ಯೈವ ದಕ್ಷಿಣೇ ಪಾರ್ಶ್ವೇ ಬಿಲಪ್ರವೇಶನಗರಂ ।
ಪ್ರಭೇದಕಸ್ಯ ಪಶ್ಚಿಮೇನ ದೇವದಾನವಸಿದ್ಧಾದೀನಾಂ ಪುರಾಣಿ । ತಸ್ಯ
ಗಿರೇರ್ಮೂರ್ಧ್ನಿ ಮಹತೀ ಸೋಮಶಿಲಾ ತಿಷ್ಠತಿ । ತಸ್ಯಾಂ ಚ ಪರ್ವಣಿ ಸೋಮಃ
ಸ್ವಯಮೇವಾವತರತಿ । ತಸ್ಯೈವೋತ್ತರಪಾರ್ಶ್ವೇ ತ್ರಿಕೂಟಂ ನಾಮ । ತತ್ರ ಬ್ರಹ್ಮಾ
ತಿಷ್ಠತಿ ಕ್ವಚಿತ್ । ತಥಾ ಚ ವಹ್ನ್ಯಾಯತನಂ । ಮೂರ್ತ್ತಿಮಾನ್ ವಹ್ನಿರುಪಾಸ್ಯತೇ
ದೇವೈಃ । ಉತ್ತರೇ ಚ ಶೃಂಗಾಖ್ಯೇ ಪರ್ವತವರೇ ದೇವತಾನಾಮಾಯತನಾನಿ ।
ಪೂರ್ವೇ ನಾರಾಯಣಸ್ಯಾಯತನಂ । ಮಧ್ಯೇ ಬ್ರಹ್ಮಣಃ । ಶಂಕರಸ್ಯ ಪಶ್ಚಿಮೇ ।
ತತ್ರ ಚ ಯಕ್ಷಾದೀನಾಂ ಕೇಚಿತ್ ಪುರಾಣಿ ತಸ್ಯ ಚೋತ್ತರತೀರೇ ಜಾತುಛೇ ಮಹಾಪರ್ವತೇ
ತ್ರಿಂಶದ್ಯೋಜನಮಂಡಲಂ ನಂದಜಲಂ ನಾಮ ಸರಸ್ ತತ್ರ ನಂದೋ ನಾಮ ನಾಗರಾಜಾ
ವಸತಿ ಶತಶೀರ್ಷಪ್ರಚಂಡ ಇತಿ ಇತ್ಯೇತೇಽಷ್ಟೌ ದೇವಪರ್ವತಾ ವಿಜ್ಞೇಯಾಃ ।
ತೇನಾನುಕ್ರಮೇಣ ಹೇಮರಜತರತ್ನವೈದೂರ್ಯಮಾನಃ ಶಿಲಾಹಿಂಗುಲಾದಿವರ್ಣಾಃ ।
ಇಯಂ ಚ ಪೃಥ್ವೀ ಲಕ್ಷಕೋಟಿಶತಾನೇಕಸಂಖ್ಯಾತಾನಾಂ ಪೂರ್ಣಾ ತೇಷು ಚ
ಸಿದ್ಧವಿದ್ಯಾಧರಾಣಾಂ ನಿಲಯಾಃ ತೇ ಚ ಮೇರೋಃ ಪಾರ್ಶ್ವತಃ ಕೇಸರವಲಯಾಲವಾಲಂ
ಸಿದ್ಧಲೋಕೇತಿ ಕೀರ್ತ್ತ್ಯತೇ । ಇಯಂ ಪೃಥ್ವೀ ಪದ್ಮಾಕಾರೇಣ ವ್ಯವಸ್ಥಿತಾ । ಏಷ
ಚ ಸರ್ವಪುರಾಣೇಷು ಕ್ರಮಃ ಸಾಮಾನ್ಯತಃ ಪ್ರತಿಪಾದ್ಯತೇ ।
॥ ಇತಿ ಶ್ರೀವರಾಹಪುರಾಣೇ ಭಗವಚ್ಛಾಸ್ತ್ರೇ ಏಕಾಶೀತಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 81 ॥
ರುದ್ರ ಉವಾಚ ।
ಅಥ ನದೀನಾಮವತಾರಂ ಶೃಣುತ । ಆಕಾಶಸಮುದ್ರೋ ಯಃ ಕೀರ್ತ್ಯತೇ ಸಾಮಾಖ್ಯಸ್
ತಸ್ಮಾದಾಕಾಶಗಾಮಿನೀ ನದೀ ಪ್ರವೃತ್ತಾ । ಸಾ ಚಾನವರತಮಿಂದ್ರಗಜೇನ
ಕ್ಷೋಭ್ಯತೇ । ಸಾ ಚ ಚತುರಶೀತಿಸಹಸ್ರೋಚ್ಛ್ರಾಯಾ । ಸಾ ಮೇರೋಃ ಸುದರ್ಶನಂ
ಕರೋತಿ । ಸಾ ಚ ಮೇರುಕೂಟತಟಾಂತೇಭ್ಯಃ ಪ್ರಸ್ಖಲಿತಾ ಚತುರ್ಧಾ ಸಂಜಾತಾ ।
ಷಷ್ಟಿಂ ಚ ಯೋಜನಸಹಸ್ರಂ ನಿರಾಲಂಬಾ ಪತಮಾನಾ ಪ್ರದಕ್ಷಿಣಮನುಸರಂತೀ
ಚತುರ್ದ್ಧಾ ಜಗಾಮ । ಸೀತಾ ಚಾಲಕನಂದಾ ಚಕ್ಷುರ್ಭದ್ರಾ ಚೇತಿ ನಾಮಭಿಃ ।
ಯಥೋದ್ದೇಶಂ ಸಾ ಚಾನೇಕಶತಸಹಸ್ರಪರ್ವತಾನಾಂ ದಾರಯಂತೀ ಗಾಂ ಗತೇತಿ
ಗಂಗೇತ್ಯುಚ್ಯತೇ ಅಥ ಗಂಧಮಾದನಪಾರ್ಶ್ವೇಽಮರಗಂಡಿಕಾ ವರ್ಣ್ಯತೇ ।
ಏಕತ್ರಿಂಶದ್ಯೋಜನಸಹಸ್ರಾಣಿ ಆಯಾಮಃ ಚತುಃಶತವಿಸ್ತೀರ್ಣಂ । ತತ್ರ ಕೇತುಮಾಲಾಃ
ಸರ್ವೇ ಜನಪದಾಃ । ಕೃಷ್ಣವರ್ಣಾಃ ಪುರುಷಾ ಮಹಾಬಲಿನಃ । ಉತ್ಪಲವರ್ಣಾಃ
ಸ್ತ್ರಿಯಃ ಶುಭದರ್ಶನಾಃ । ತತ್ರ ಚ ಮಹಾವೃಕ್ಷಾಃ ಪನಸಾಃ ಸಂತಿ ।
ತತ್ರೇಶ್ವರೋ ಬ್ರಹ್ಮಪುತ್ರಸ್ತಿಷ್ಠತಿ । ತತ್ರೋದಪಾನಾಚ್ಚ ಜರಾರೋಗವಿವರ್ಜಿತಾ
ವರ್ಷಾಯುತಾಯುಷಶ್ಚ ನರಾಃ । ಮಾಲ್ಯವತಃ ಪೂರ್ವಪಾರ್ಶ್ವೇ ಪೂರ್ವಗಂಡಿಕಾ
ಏಕಶೃಂಗಾದ್ಯೋಜನಸಹಸ್ರಾಣಿ ಮಾನತಸ್ತತ್ರ ಚ ಭದ್ರಾಶ್ವಾ ನಾಮ ಜನಪದಾಃ
ಭದ್ರಸಾಲವನಂ ಚ ತತ್ರ ವ್ಯವಸ್ಥಿತಂ । ಕಾಲಾಮ್ರವೃಕ್ಷಾಃ ಪುರುಷಾಃ ಶ್ವೇತಾಃ
ಪದ್ಮವರ್ಣಿನಃ ಸ್ತ್ರಿಯಃ ಕುಮುದವರ್ಣಾ ದಶವರ್ಷಸಹಸ್ರಾಣಿ ತೇಷಾಮಾಯುಃ ।
ತತ್ರ ಚ ಪಂಚ ಕುಲಪರ್ವತಾಃ । ತದ್ಯಥಾ ಶೈಲವರ್ಣಃ ಮಾಲಾಖ್ಯಃ
ಕೋರಜಶ್ಚ ತ್ರಿಪರ್ಣಃ ನೀಲಶ್ಚೇತಿ ತದ್ವಿನಿರ್ಗತಾಃ । ತದಂಭಃಸ್ಥಿತಾನಾಂ
ದೇಶಾನಾಂ ತಾನ್ಯೇವ ನಾಮಾನಿ । ತೇ ಚ ದೇಶಾ ಏತಾ ನದೀಃ ಪಿಬಂತಿ । ತದ್ಯಥಾ
ಸೀತಾ ಸುವಾಹಿನೀ ಹಂಸವತೀ ಕಾಸಾ ಮಹಾಚಕ್ರಾ ಚಂದ್ರವತೀ ಕಾವೇರೀ ಸುರಸಾ
ಶಾಖಾವತೀ ಇಂದ್ರವತೀ ಅಂಗಾರವಾಹಿನೀ ಹರಿತೋಯಾ ಸೋಮಾವರ್ತಾ ಶತಹ್ರದಾ
ವನಮಾಲಾ ವಸುಮತೀ ಹಂಸಾ ಸುಪರ್ಣಾ ಪಂಚಗಂಗಾ ಧನುಷ್ಮತೀ ಮಣಿವಪ್ರಾ
ಸುಬ್ರಹ್ಮಭಾಗಾ ವಿಲಾಸಿನೀ ಕೃಷ್ಣತೋಯಾ ಪುಣ್ಯೋದಾ ನಾಗವತೀ ಶಿವಾ ಶೇವಾಲಿನೀ
ಮಣಿತಟಾ ಕ್ಷೀರೋದಾ ವರುಣಾವತೀ ವಿಷ್ಣುಪದೀ ಮಹಾನದೀ ಹಿರಣ್ಯಸ್ಕಂಧವಾಹಾ
ಸುರಾವತೀ ಕಾಮೋದಾ ಪತಾಕಾಶ್ಚೇತ್ಯೇತಾ ಮಹಾನದ್ಯಃ । ಏತಾಶ್ಚ ಗಂಗಾಸಮಾಃ
ಕೀರ್ತಿತಾಃ । ಆಜನ್ಮಾಂತಂ ಪಾಪಂ ವಿನಾಶಯಂತಿ । ಕ್ಷುದ್ರನದ್ಯಶ್ಚ ಕೋಟಿಶಃ ।
ತಾಶ್ಚ ನದೀರ್ಯೇ ಪಿಬಂತಿ ತೇ ದಶವರ್ಷಸಹಸ್ರಾಯುಷಃ । ರುದ್ರೋಮಾಭಕ್ತಾ ಇತಿ ।
॥ ಇತಿ ಶ್ರೀವರಾಹಪುರಾಣೇ ಭಗವಚ್ಛಾಸ್ತ್ರೇ ದ್ವ್ಯಶೀತಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 82 ॥
ರುದ್ರ ಉವಾಚ ।
ನಿಸರ್ಗ ಏಷ ಭದ್ರಾಶ್ವಾನಾಂ ಕೀರ್ತಿತಃ ಕೇತುಮಾಲಾನಾಂ ವಿಸ್ತರೇಣ ಕಥಿತಂ ।
ನೈಷಧಸ್ಯಾಚಲೇನದ್ರಸ್ಯ ಪಶ್ಚಿಮೇನ ಕುಲಾಚಲಜನಪದನದ್ಯಃ ಕೀರ್ತ್ಯಂತೇ ।
ತಥಾ ಚ ವಿಶಾಖಕಂಬಲಜಯಂತಕೃಷ್ಣಹರಿತಾಶೋಕವರ್ದ್ಧಮಾನಾ ಇತ್ಯೇತೇಷಾಂ
ಸಪ್ತಕುಲಪರ್ವತಾನಾಂ ಕೋಟಿಶಃ ಪ್ರಸೂತಿಃ । ತನ್ನಿವಾಸಿನೋ ಜನಪದಾಸ್ತನ್ನಾಮಾನ
ಏವ ದ್ರಷ್ಟವ್ಯಾಃ । ತದ್ಯಥಾ ಸೌರಗ್ರಾಮಾತ್ತಸಾಂತಪೋ ಕೃತಸುರಾಶ್ರವಣ
ಕಂಬಲಮಾಹೇಯಾಚಲಕೂಟವಾಸಮೂಲತಪಕ್ರೌಂಚಕೃಷ್ಣಾಂಗಮಣಿಪಂಕಜಚೂಡಮಲಸೋಮೀಯಸಮುದ್ರಾಂತಕ
ಕುರಕುಂಚಸುವರ್ಣಃ ತಟಕಕುಹ
ಶ್ವೇತಾಂಗಕೃಷ್ಣಪಾಟವಿದಕಪಿಲಕರ್ಣಿಕಮಹಿಷಕುಬ್ಜಕರನಾಟಮಹೋತ್ಕಟಶುಕನಾಸಗಜಭೂಮಕಕುರಂಜನ
ಮನಾಹಕಿಂಕಿಸಪಾರ್ಣಭೌಮಕಚೋರಕಧೂಮಜನ್ಮ
ಅಂಗಾರಜತೀವನಜೀವಲೌಕಿಲವಾಚಾಂ
ಸಹಾಂಗಮಧುರೇಯಶುಕೇಚಕೇಯಶ್ರವಣಮತ್ತ
ಕಾಸಿಕಗೋದಾವಾಮಕುಲಪಂಜಾವರ್ಜಹಮೋದಶಾಲಕ ಏತೇ ಜನಪದಾಸ್ತತ್ಪರ್ವತೋತ್ಥಾ
ನದೀಃ ಪಿಬಂತಿ । ತದ್ಯಥಾ ಪ್ಲಕ್ಷಾ ಮಹಾಕದಂಬಾ ಮಾನಸೀ ಶ್ಯಾಮಾ ಸುಮೇಧಾ
ಬಹುಲಾ ವಿವರ್ಣಾ ಪುಂಖಾ ಮಾಲಾ ದರ್ಭವತೀ ಭದ್ರಾನದೀ ಶುಕನದೀ ಪಲ್ಲವಾ ಭೀಮಾ
ಪ್ರಭಂಜನಾ ಕಾಂಬಾ ಕುಶಾವತೀ ದಕ್ಷಾ ಕಾಸವತೀ ತುಂಗಾ ಪುಣ್ಯೋದಾ ಚಂದ್ರಾವತೀ
ಸುಮೂಲಾವತೀ ಕಕುದ್ಮಿನೀ ವಿಶಾಲಾ ಕರಂಟಕಾ ಪೀವರೀ ಮಹಾಮಾಯಾ ಮಹಿಷೀ ಮಾನುಷೀ
ಚಂಡಾ ಏತಾ ನದೀಃ ಪ್ರಧಾನಾಃ । ಶೇಷಾಃ ಕ್ಷುದ್ರನದ್ಯಃ ಸಹಸ್ರಶಶ್ಚೇತಿ ।
॥ ಇತಿ ಶ್ರೀವರಾಹಪುರಾಣೇ ಭಗವಚ್ಛಾಸ್ತ್ರೇ ತ್ರ್ಯಶೀತಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 83 ॥
ರುದ್ರ ಉವಾಚ ।
ಉತ್ತರಾಣಾಂ ಚ ವರ್ಷಾಣಾಂ ದಕ್ಷಿಣಾನಾಂ ಚ ಸರ್ವಶಃ ।
ಆಚಕ್ಷತೇ ಯಥಾನ್ಯಾಯಂ ಯೇ ಚ ಪರ್ವತವಾಸಿನಃ ।
ತಚ್ಛೃಣುಧ್ವಂ ಮಯಾ ವಿಪ್ರಾಃ ಕೀರ್ತ್ತ್ಯಮಾನಂ ಸಮಾಹಿತಾಃ ॥ 84.1 ॥
ದಕ್ಷಿಣೇನ ತು ಶ್ವೇತಸ್ಯ ನೀಲಸ್ಯ ಚೋತ್ತರೇಣ ಚ ।
ವಾಯವ್ಯಾಂ ರಮ್ಯಕಂ ನಾಮ ಜಾಯಂತೇ ತತ್ರ ಮಾನವಾಃ ।
ಮತಿಪ್ರಧಾನಾ ವಿಮಲಾ ಜರಾದೌರ್ಗಂಧ್ಯವರ್ಜಿತಾಃ ॥ 84.2 ॥
ತತ್ರಾಪಿ ಸುಮಹಾನ್ ವೃಕ್ಷೋ ನ್ಯಗ್ರೋಧೋ ರೋಹಿತಃ ಸ್ಮೃತಃ ।
ತತ್ಫಲಾದ್ ರಸಪಾನಾದ್ಧಿ ದಶವರ್ಷಸಹಸ್ರಿಣಃ ।
ಆಯುಷಾ ಸರ್ವಮನುಜಾ ಜಾಯಂತೇ ದೇವರೂಪಿಣಃ ॥ 84.3 ॥
ಉತ್ತರೇಣ ಚ ಶ್ವೇತಸ್ಯ ತ್ರಿಶೃಂಗಸ್ಯ ಚ ದಕ್ಷಿಣೇ ।
ವರ್ಷಂ ಹಿರಣ್ಮಯಂ ನಾಮ ತತ್ರ ಹೈರಣ್ವತೀ ನದೀ ।
ಯಕ್ಷಾ ವಸಂತಿ ತತ್ರೈವ ಬಲಿನಃ ಕಾಮರೂಪಿಣಃ ॥ 84.4 ॥
ಏಕಾದಶಹಸ್ತ್ರಾಣಿ ಸಮಾನಾಂ ತೇನ ಜೀವತೇ ।
ಶತಾನ್ಯನ್ಯಾನಿ ಜೀವಂತೇ ವರ್ಷಾಣಾಂ ದಶ ಪಂಚ ಚ ॥ 84.5 ॥
ಲಕುಚಾಃ ಕ್ಷುದ್ರಸಾ ವೃಕ್ಷಾಸ್ತಸ್ಮಿನ್ ದೇಶೇ ವ್ಯವಸ್ಥಿತಾಃ ।
ತತ್ಫಲಪ್ರಾಶಮಾನಾ ಹಿ ತೇನ ಜೀವಂತಿ ಮಾನವಾಃ ॥ 84.6 ॥
ತಥಾ ತ್ರಿಶೃಂಗೇ ಚ ಮಣಿಕಾಂಚನಸರ್ವರತ್ನಶಿಖರಾನುಕ್ರಮೇಣ
ತಸ್ಯ ಚೋತ್ತರಶೃಂಗಾದ್ದಕ್ಷಿಣಸಮುದ್ರಾಂತೇ ಚೋತ್ತರಕುರವಃ ।
ವಸ್ತ್ರಾಣ್ಯಾಭರಣಾನಿ ಚ ವೃಕ್ಷೇಷ್ವೇವ ಜಾಯಂತೇ ಕ್ಷೀರವೃಕ್ಷಾಃ
ಕ್ಷೀರಾಸವಾಃ ಸಂತಿ । ಮಣಿಭೂಮಿಃ ಸುವರ್ಣಬಾಲುಕಾ । ತಸ್ಮಿನ್
ಸ್ವರ್ಗಚ್ಯುತಾಶ್ಚ ಪುರುಷಾ ವಸಂತಿ ತ್ರಯೋದಶವರ್ಷಸಹಸ್ರಾಯುಷಃ ।
ತಸ್ಯೈವ ದ್ವೀಪಸ್ಯ ಪಶ್ಚಿಮೇನ ಚತುರ್ಯೋಜನಸಹಸ್ರಮತಿಕ್ರಮ್ಯ
ದೇವಲೋಕಾಚ್ಚಂದ್ರದ್ವೀಪೋ ಭವತಿ ಯೋಜನಸಹಸ್ರಪರಿಮಂಡಲಃ । ತಸ್ಯ ಮಧ್ಯೇ
ಚಂದ್ರಕಾಂತಸೂರ್ಯಕಾಂತನಾಮಾನೌ ಗಿರಿವರೌ । ತಯೋಶ್ಚ ಮಧ್ಯೇ ಚಂದ್ರಾವತೀ
ನಾಮ ಮಹಾನದೀ ಅನೇಕವೃಕ್ಷಫಲಾನೇಕನದೀಸಮಾಕುಲಾ । ಏತತ್ಕುರುವರ್ಷಂ ಚ ।
ತಸ್ಯೋತ್ತರಪಾರ್ಶ್ವೇ ಸಮುದ್ರೋರ್ಮಿಮಾಲಾಢ್ಯಂ ಪಂಚಯೋಜನಸಹಸ್ರಮತಿಕ್ರಮ್ಯ
ದೇವಲೋಕಾತ್ ಸೂರ್ಯದ್ವೀಪೋ ಭವತಿ ಯೋಜನಸಹಸ್ರಪರಿಮಂಡಲಃ ।
ತಸ್ಯ ಮಧ್ಯೇ ಗಿರಿವರಃ ಶತಯೋಜನವಿಸ್ತೀರ್ಣಸ್ತಾವದುಚ್ಛ್ರಿತಃ ।
ತಸ್ಮಾತ್ಸೂರ್ಯಾವರ್ತ್ತನಾಮಾ ನದೀ ನಿರ್ಗತಾ । ತತ್ರ ಚ ಸೂರ್ಯಸ್ಯಾಧಿಷ್ಠಿತಂ
ತತ್ರ ಸೂರ್ಯದೈವತ್ಯಾಸ್ತದ್ವರ್ಣಾಶ್ಚ ಪ್ರಜಾ ದಶವರ್ಷಸಹಸ್ರಾಯುಷಃ ।
ತಸ್ಯ ಚ ದ್ವೀಪಸ್ಯ ಪಶ್ಚಿಮೇನ ಚತುರ್ಯೋಜನಸಹಸ್ರಮತಿಕ್ರಮ್ಯ ಸಮುದ್ರಂ
ದಶಯೋಜನಸಹಸ್ರಂ ಪರಿಮಂಡಲತ್ವೇನ ದ್ವೀಪೋ ರುದ್ರಾಕರೋ ನಾಮ । ತತ್ರ ಚ
ಭದ್ರಾಸನಂ ವಾಯೋರನೇಕರತ್ನಶೋಭಿತಂ । ತತ್ರ ವಿಗ್ರಹವಾನ್ ವಾಯುಸ್ತಿಷ್ಠತಿ ।
ತಪನೀಯವರ್ಣಾಶ್ಚ ಪ್ರಜಾಃ ಪಂಚವರ್ಷಸಹಸ್ರಾಯುಷಃ ॥ 84.7 ॥
॥ ಇತಿ ಶ್ರೀವರಾಹಪುರಾಣೇ ಭಗವಚ್ಛಾಸ್ತ್ರೇ ಚತುರಶೀತಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 84 ॥
ರುದ್ರ ಉವಾಚ ।
ಇಯಂ ಭೂಪದ್ಮವ್ಯವಸ್ಥಾ ಕಥಿತಾ । ಇದಾನೀಂ ಭಾರತಂ ನವಭೇದಂ ಶೃಣುತ ।
ತದ್ಯಥಾ । ಇಂದ್ರಃ ಕಸೇರುಃ ತಾಮ್ರವರ್ಣೋ ಗಭಸ್ತಿಃ ನಾಗದ್ವೀಪಃ ಸೌಮ್ಯಃ
ಗಂಧರ್ವಃ ವಾರುಣಃ ಭಾತರಂ ಚೇತಿ । ಸಾಗರಸಂವೃತಮೇಕೈಕಂ
ಯೋಜನಸಹಸ್ರಪ್ರಮಾಣಂ । ತತ್ರ ಚ ಸಪ್ತ ಕುಲಪರ್ವತಾ ಭವಂತಿ ।
ತದ್ಯಥಾ । ಮಹೇಂದ್ರೋ ಮಲಯಃ ಸಹ್ಯಃ ಶುಕ್ತಿಮಾನ್ನೃಕ್ಷಪರ್ವತಃ ।
ವಿಂಧ್ಯಶ್ಚ ಪಾರಿಯಾತ್ರಶ್ಚ ಇತ್ಯೇತೇ ಕುಲಪರ್ವತಾಃ । ಅನ್ಯೇ ಚ
ಮಂದರಶಾರದರ್ದುರಕೋಲಾಹಲಸುರಮೈನಾಕವೈದ್ಯುತವಾರಂಧಮಪಾಂಡುರತುಂಗಪ್ರಸ್ಥಕೃಷ್ಣಗಿರಿಜಯಂತರೈವತಋಷ್ಯಮೂಕಗೋಮಂತಚಿತ್ರಕೂಟಶ್ರೀಚಕೋರಕೂಟಶೈಲಕೃತಸ್ಥಲ
ಇತ್ಯೇತೇ ಕ್ಷುದ್ರಪರ್ವತಾಃ । ಶೇಷಾಃ ಕ್ಷುದ್ರತರಾಃ । ತೇಷಾಮಾರ್ಯಾ ಮ್ಲೇಚ್ಛಾ
ಜನಪದಾ ವಸಂತಿ । ಪಿಬಂತಿ ಚೈತಾಸು ನದೀಷು ಪಾನೀಯಂ । ತದ್ಯಥಾ ಗಂಗಾ
ಸಿಂಧು ಸರಸ್ವತೀ ಶತದ್ರು ವಿತಸ್ತಾ ವಿಪಾಶಾ ಚಂದ್ರಭಾಗಾ ಸರಯೂ ಯಮುನಾ
ಇರಾವತೀ ದೇವಿಕಾ ಕುಹೂ ಗೋಮತೀ ಧೂತಪಾಪಾ ಬಾಹುದಾ ದೃಷದ್ವತೀ ಕೌಶಿಕೀ ನಿಸ್ವರಾ
ಗಂಡಕೀ ಚಕ್ಷುಷ್ಮತೀ ಲೋಹಿತಾ ಇತ್ಯೇತಾ ಹಿಮವತ್ಪಾದನಿರ್ಗತಾಃ ॥
ವೇದಸ್ಮೃತಿರ್ವೇದವತೀ ಸಿಂಧುಪರ್ಣಾ ಸಚಂದನಾ ಸದಾಚಾರಾ ರೋಹಿಪಾರಾ ಚರ್ಮಣ್ವತೀ
ವಿದಿಶಾ ವೇದತ್ರಯೀ ಇತ್ಯೇತಾ ಪಾರಿಯಾತ್ರೋದ್ಭವಾಃ ಶೋಣಾ ಜ್ಯೋತೀರಥಾ ನರ್ಮದಾ
ಸುರಸಾ ಮಂದಾಕಿನೀ ದಶಾರ್ಣಾ ಚಿತ್ರಕೂಟಾ ತಮಸಾ ಪಿಪ್ಪಲಾ ಕರತೋಯಾ ಪಿಶಾಚಿಕಾ
ಚಿತ್ರೋತ್ಪಲಾ ವಿಶಾಲಾ ವಂಜುಲಾ ಬಾಲುಕಾ ವಾಹಿನೀ ಶುಕ್ತಿಮತೀ ವಿರಜಾ ಪಂಕಿನೀ
ರಿರೀ ಕುಹೂ ಇತ್ಯೇತಾ ಋಕ್ಷಪ್ರಸೂತಾಃ । ಮಣಿಜಾಲಾ ಶುಭಾ ತಾಪೀ ಪಯೋಷ್ಣೀಂ
ಶೀಘ್ರೋದಾ ವೇಷ್ಣಾ ಪಾಶಾ ವೈತರಣೀ ವೇದೀ ಪಾಲೀ ಕುಮುದ್ವತೀ ತೋಯಾ ದುರ್ಗಾ
ಅಂತ್ಯಾ ಗಿರಾ ಏತಾ ವಿಂಧ್ಯಪಾದೋದ್ಭವಾಃ । ಗೋದಾವರೀ ಭೀಮರಥೀ ಕೃಷ್ಣಾ ವೇಣಾ
ವಂಜುಲಾ ತುಂಗಭದ್ರಾ ಸುಪ್ರಯೋಗಾ ವಾಹ್ಯಾ ಕಾವೇರೀ ಇತ್ಯೇತಾಃ ಸಹ್ಯಪಾದೋದ್ಭವಾಃ ।
ಶತಮಾಲಾ ತಾಮ್ರಪರ್ಣೀ ಪುಷ್ಪಾವತೀ ಉತ್ಪಲಾವತೀ ಇತ್ಯೇತಾ ಮಲಯಜಾಃ । ತ್ರಿಯಾಮಾ
ಋಷಿಕುಲ್ಯಾ ಇಕ್ಷುಲಾ ತ್ರಿವಿದಾ ಲಾಂಗೂಲಿನೀ ವಂಶವರಾ ಮಹೇಂದ್ರತನಯಾಃ ।
ಋಷಿಕಾ ಲೂಮತೀ ಮಂದಗಾಮಿನೀ ಪಲಾಶಿನೀ ಇತ್ಯೇತಾಃ ಶುಕ್ತಿಮತ್ಪ್ರಭವಾಃ ।
ಏತಾಃ ಪ್ರಾಧಾನ್ಯೇನ ಕುಲಪರ್ವತನದ್ಯಃ । ಶೇಷಾಃ ಕ್ಷುದ್ರನದ್ಯಃ । ಏಷ
ಜಂಬೂದ್ವೀಪೋ ಯೋಜನಲಕ್ಷಪ್ರಮಾಣತಃ । ಅತಃ ಪರಂ ಶಾಕದ್ವೀಪಂ ನಿಬೋಧತ ।
ಜಂಬೂದ್ವೀಪಸ್ಯ ವಿಸ್ತಾರಾದ್ ದ್ವಿಗುಣಪರಿಣಾಹಾಲ್ಲವಣೋದಕಶ್ಚ ಜಂಬೂದ್ವೀಪಸಮಸ್ತೇನ
ದ್ವಿಗುಣಾವೃತಃ । ತತ್ರ ಚ ಪುಣ್ಯಾ ಜನಪದಾಶ್ಚಿರಾನ್ಮ್ರಿಯಂತೇ
ದುರ್ಭಿಕ್ಷಜರಾವ್ಯಾಧಿರಹಿತಶ್ಚ ದೇಶೋಽಯಂ । ಸಪ್ತೈವ ಕುಲಪರ್ವತಾಸ್ತಾವತ್
ತಿಷ್ಠಂತಿ ತಸ್ಯ ಚೋಭಯತೋ ಲವಣಕ್ಷೀರೋದಧೀ ವ್ಯವಸ್ಥಿತೌ । ತತ್ರ ಚ
ಪ್ರಾಗಾಯತಃ ಶೈಲೇಂದ್ರ ಉದಯೋ ನಾಮ ಪರ್ವತಃ । ತಸ್ಯಾಪರೇಣ ಜಲಧಾರೋ ನಾಮ
ಗಿರಿಃ । ಸೈವ ಚಂದ್ರೇತಿ ಕೀರ್ತ್ತಿತಃ । ತಸ್ಯ ಚ ಜಲಮಿಂದ್ರೋ ಗೃಹೀತ್ವಾ
ವರ್ಷತಿ । ತಸ್ಯ ಪಾರೇ ರೈವತಕೋ ನಾಮ ಗಿರಿಃ । ಸೈವ ನಾರದೋ ವರ್ಣ್ಯತೇ
ತಸ್ಮಿಂಶ್ಚ ನಾರದಪರ್ವತಾದುತ್ಪನ್ನೋ ತಸ್ಯ ಚಾಪರೇಣ ಶ್ಯಾಮೋ ನಾಮ ಗಿರಿಃ ।
ತಸ್ಮಿಂಶ್ಚ ಪ್ರಜಾಃ ಶ್ಯಾಮತ್ವಮಾಪನ್ನಾಃ ಸೈವ ದುಂದುಭಿರ್ವರ್ಣ್ಯತೇ । ತಸ್ಮಿನ್
ಸಿದ್ಧಾ ಇತಿ ಕೀರ್ತಿತಾಃ ಪ್ರಜಾನೇಕವಿಧಾಃ ಕ್ರೀಡಂತಸ್ತಸ್ಯಾಪರೇ ರಜತೋ ನಾಮ ಗಿರಿಃ
ಸೈವ ಶಾಕೋಚ್ಯತೇ । ತಸ್ಯಾಪರೇಣಾಂಬಿಕೇಯಃ ಸ ಚ ವಿಭ್ರಾಜಸೋ ಭಣ್ಯತೇ ।
ಸ ಏವ ಕೇಸರೀತ್ಯುಚ್ಯತೇ । ತತಶ್ಚ ವಾಯುಃ ಪ್ರವರ್ತ್ತತೇ । ಗಿರಿನಾಮಾನ್ಯೇವ
ವರ್ಷಾಣಿ ತದ್ಯಥಾ । ಉದಯಸುಕುಮಾರೋ ಜಲಧಾರಕ್ಷೇಮಕಮಹಾದ್ರುಮೇತಿ
ಪ್ರಧಾನಾನಿ ದ್ವಿತೀಯಪರ್ವತನಾಮಭಿರಪಿ ವಕ್ತವ್ಯಾನಿ । ತಸ್ಯ ಚ ಮಧ್ಯೇ
ಶಾಕವೃಕ್ಷಸ್ತತ್ರ ಚ ಸಪ್ತಮಹಾನದ್ಯೋ ದ್ವಿನಾಮ್ನ್ಯಃ । ತದ್ಯಥಾ ಸುಕುಮಾರೀ
ಕುಮಾರೀ ನಂದಾ ವೇಣಿಕಾ ಧೇನುಃ ಇಕ್ಷುಮತೀ ಗಭಸ್ತಿ ಇತ್ಯೇತಾ ನದ್ಯಃ ।
॥ ಇತಿ ಶ್ರೀವರಾಹಪುರಾಣೇ ಭಗವಚ್ಛಾಸ್ತ್ರೇ ಪಂಚಾಶೀತಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 85 ॥
ಅಥ ತೃತೀಯಂ ಕುಶದ್ವೀಪಂ ಶೃಣುತ । ಕುಶದ್ವೀಪೇನ ಕ್ಷೀರೋದಃ ಪರಿವೃತಃ
ಶಾಕದ್ವೀಪಸ್ಯ ವಿಸ್ತಾರಾದ್ ದ್ವಿಗುಣೇನ । ತತ್ರಾಪಿ ಸಪ್ತ ಕುಲಪರ್ವತಾಃ । ಸರ್ವೇ
ಚ ದ್ವಿನಾಮಾನಃ । ತದ್ ಯಥಾ — ಕುಮುದವಿದ್ರುಮೇತಿ ಚ ಸೋಚ್ಯತೇ । ಉನ್ನತೋ
ಹೇಮಪರ್ವತಃ ಸೈವ । ಬಲಾಹಕೋ ದ್ಯುತಿಮಾನ್ ಸೈವ । ತಥಾ ದ್ರೋಣಃ ಸೈವ
ಪುಷ್ಪವಾನ್ । ಕಂಕಶ್ಚ ಪರ್ವತಃ ಸೈವ ಕುಶೇಶಯಃ । ತಥಾ ಷಷ್ಠೋ
ಮಹಿಷನಾಮಾ ಸ ಏವ ಹರಿರಿತ್ಯುಚ್ಯತೇ । ತತ್ರಾಗ್ನಿರ್ವಸತಿ । ಸಪ್ತಮಸ್ತು
ಕಕುದ್ಮಾನ್ ನಾಮ ಸೈವ ಮಂದರಃ ಕೀರ್ತ್ಯತೇ । ಇತ್ಯೇತೇ ಪರ್ವತಾಃ ಕುಶದ್ವೀಪೇ
ವ್ಯವಸ್ಥಿತಾಃ ಏತೇಷಾಂ ವರ್ಷಭೇದೋ ಭವತಿ ದ್ವಿನಾಮಸಂಜ್ಞಃ । ಕುಮುದಸ್ಯ
ಶ್ವೇತಮುದ್ಭಿದಂ ತದೇವ ಕೀರ್ತ್ಯತೇ । ಉನ್ನತಸ್ಯ ಲೋಹಿತಂ ವೇಣುಮಂಡಲಂ ತದೇವ
ಭವತಿ । ಬಲಾಹಕಸ್ಯ ಜೀಮೂತಂ ತದೇವ ರಥಾಕಾರ ಇತಿ ।ದ್ರೋಣಸ್ಯ ಹರಿತಂ
ತದೇವ ಬಲಾಧನಂ ಭವತಿ । ಕಂಕಸ್ಯಾಪಿ ಕಕುದ್ಮಾನ್ ನಾಮ । ವೃತ್ತಿಮತ್ ತದೇವ
ಮಾನಸಂ ಮಹಿಷಸ್ಯ ಪ್ರಭಾಕರಂ । ಕಕುದ್ಮತಃ ಕಪಿಲಂ ತದೇವ ಸಂಖ್ಯಾತಂ
ನಾಮ । ಇತ್ಯೇತಾನಿ ವರ್ಷಾಣಿ । ತತ್ರ ದ್ವಿನಾಮ್ನ್ಯೋ ನದ್ಯಃ । ಪ್ರತಪಾ ಪ್ರವೇಶಾ
ಸೈವೋಚ್ಯತೇ । ದ್ವಿತೀಯಾ ಶಿವಾ ಯಶೋದಾ ಸಾ ಚ ಭವತಿ । ತೃತೀಯಾ ಪಿತ್ರಾ ನಾಮ
ಸೈವ ಕೃಷ್ಣಾ ಭಣ್ಯತೇ । ಚತುರ್ಥೀ ಹ್ರಾದಿನೀ ನಾಮ ಸೈವ ಚಂದ್ರಾ ನಿಗದ್ಯತೇ ।
ವಿದ್ಯುತಾ ಚ ಪಂಚಮೀ ಶುಕ್ಲಾ ಸೈವ । ವರ್ಣಾ ಷಷ್ಠೀ ಸೈವ ವಿಭಾವರೀ ।
ಮಹತೀ ಸಪ್ತಮೀ ಸೈವ ಧೃತಿಃ । ಏತಾಃ ಪ್ರಧಾನಾಃ ಶೇಷಾಃ ಕ್ಷುದನದ್ಯಃ ।
ಇತ್ಯೇಷ ಕುಶದ್ವೀಪಸ್ಯ ಸಂನಿವೇಶಃ । ಶಾಕದ್ವೀಪೋ ದ್ವಿಗುಣಃ ಸಂನಿವಿಷ್ಟಶ್ಚ
ಕಥಿತಃ । ತಸ್ಯ ಚ ಮಧ್ಯೇ ಮಹಾಕುಶಸ್ತಂಬಃ । ಏಷ ಚ ಕುಶದ್ವೀಪೋ
ದಧಿಮಂಡೋದೇನಾವೃತಃ ಕ್ಷೀರೋದದ್ವಿಗುಣೇನ ।
॥ ಇತಿ ಶ್ರೀವರಾಹಪುರಾಣೇ ಭಗವಚ್ಛಾಸ್ತ್ರೇ ಷಡಶೀತಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 86 ॥
ರುದ್ರ ಉವಾಚ ।
ಅಥ ಕ್ರೌಂಚಂ ಭವತಿ ಚತುರ್ಥಂ ಕುಶದ್ವೀಪಾದ್ ದ್ವಿಗುಣಮಾನತಃ ಸಮುದ್ರಃ
ಕ್ರೌಂಚೇನ ದ್ವಿಗುಣೇನಾವೃತಃ । ತಸ್ಮಿಂಶ್ಚ ಸಪ್ತೈವ ಪ್ರಧಾನಪರ್ವತಾಃ ।
ಪ್ರಥಮಃ ಕೌಂಚೋ ವಿದ್ಯುಲ್ಲತೋ ರೈವತೋ ಮಾನಸಃ ಸೈವ ಪಾವಕಃ ।
ತಥೈವಾಂಧಕಾರಃ ಸೈವಾಚ್ಛೋದಕಃ । ದೇವಾವೃತ್ತೋ ಸ ಚ ಸುರಾಪೋ ಭಣ್ಯತೇ ।
ತತೋ ದೇವಿಷ್ಠಃ ಸ ಏವ ಕಾಂಚನಶೃಂಗೋ ಭವತಿ । ದೇವನಂದಾತ್ಪರೋ
ಗೋವಿಂದಃ, ದ್ವಿವಿಂದ ಇತಿ । ತತಃ ಪುಂಡರೀಕಃ ಸೈವ ತೋಷಾಶಯಃ । ಏತೇ
ಸಪ್ತ ರತ್ನಮಯಾಃ ಪರ್ವತಾಃ ಕ್ರೀಂಚದ್ವೀಪೇ ವ್ಯವಸ್ಥಿತಾಃ । ಸರ್ವೇ ಚ
ಪರಸ್ಪರೇಣೋಚ್ಛ್ರಯಾಃ । ತತ್ರ ವರ್ಷಾಣಿ ತಥಾ ಕ್ರೌಂಚಸ್ಯ ಕುಶಲೋ ದೇಶಃ
ಸೈವ ಮಾಧವಃ ಸ್ಮೃತಃ ವಾಮನಸ್ಯ ಮನೋಽನುಗಃ ಸೈವ ಸಂವರ್ತಕಸ್ತತೋಷ್ಣವಾನ್
ಸೋಮಪ್ರಕಾಶಃ । ತತಃ ಪಾವಕಃ ಸೈವ ಸುದರ್ಶನಃ । ತಥಾ ಚಾಂಧಕಾರಃ
ಸೈವ ಸಂಮೋಹಃ । ತತೋ ಮುನಿದೇಶಃ ಸ ಚ ಪ್ರಕಾಶಃ । ತತೋ ದುಂದುಭಿಃ
ಸೈವಾನರ್ಥ ಉಚ್ಯತೇ । ತತ್ರಾಪಿ ಸಪ್ತೈವ ನದ್ಯಃ ॥ 87.1 ॥
ಗೌರೀ ಕುಮುದ್ವತೀ ಚೈವ ಸಂಧ್ಯಾ ರಾತ್ರಿರ್ಮನೋಜವಾ ಖ್ಯಾತಿಶ್ಚ ಪುಂಡರೀಕಾ ಚ
ಗಂಗಾ ಸಪ್ತವಿಧಾಃ ಸ್ಮೃತಾಃ । ಗೌರೀ ಸೈವ ಪುಷ್ಪವಹಾ ಕುಮುದ್ವತೀ ತಾಮ್ರವತೀ
ರೋಧಸಂಧ್ಯಾ ಸುಖಾವಹಾ ಚ ಮನೋಜವಾ ಚ ಕ್ಷಿಪ್ರೋದಾ ಚ ಖ್ಯಾತಿಃ ಸೈವ
ಗೋಬಹುಲಾ ಪುಂಡರೀಕಾ ಚಿತ್ರವೇಗಾ ಶೇಷಾಃ ಕ್ಷುದ್ರನದ್ಯಃ ॥ ಕ್ರೌಂಚದ್ವೀಪೋ
ಘೃತೋದೇನಾವೃತಃ । ಘೃತೋದಾ ಶಾಲ್ಮಲೇನೇತಿ ॥ 87.2 ॥
॥ ಇತಿ ಶ್ರೀವರಾಹಪುರಾಣೇ ಭಗವಚ್ಛಾಸ್ತ್ರೇ ಸಪ್ತಾಶೀತಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 87 ॥
ರುದ್ರ ಉವಾಚ ।
ತ್ರಿಷು ಶಿಷ್ಟೇಷು ವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ದ್ವೀಪೇಷು ಮನುಜಾನ್ಯುತ ।
ಶಾಲ್ಮಲಂ ಪಂಚಮಂ ವರ್ಷಂ ಪ್ರವಕ್ಷ್ಯೇ ತನ್ನಿಬೋಧತ ।
ಕ್ರೌಂಚದ್ವೀಪಸ್ಯ ವಿಸ್ತಾರಾಚ್ಛಾಲ್ಮಲೋ ದ್ವಿಗುಣೋ ಮತಃ ॥ 88.1 ॥
ಘೃತಸಮುದ್ರಮಾವೃತ್ಯ ವ್ಯವಸ್ಥಿಸ್ತದ್ವಿಸ್ತಾರೋ ದ್ವಿಗುಣಸ್ತತ್ರ ಚ ಸಪ್ತ
ಪರ್ವತಾಃ ಪ್ರಧಾನಾಸ್ತಾವಂತಿ ವರ್ಷಾಣಿ ತಾವತ್ಯೋ ನದ್ಯಃ । ತತ್ರ ಚ ಪರ್ವತಾಃ ।
ಸುಮಹಾನ್ ಪೀತಃಶಾತಕೌಂಭಾತ್ ಸಾರ್ವಗುಣಸೌವರ್ಣರೋಹಿತಸುಮನಸಕುಶಲ
ಜಾಂಬೂನದವೈದ್ಯುತಾ ಇತ್ಯೇತೇ ಕುಲಪರ್ವತಾ ವರ್ಷಾಣಿ ಚೇತಿ । ಅಥ ಷಷ್ಠಂ
ಗೋಮೇದಂ ಕಥ್ಯತೇ । ಶಾಲ್ಮಲಂ ಯಥಾ ಸುರೋದೇನಾವೃತಂ ತದ್ವತ್ ಸುರೋದೋಽಪಿ
ತದ್ವಿಗುಣೇನ ಗೋಮೇದೇನಾವೃತಃ । ತತ್ರ ಚ ಪ್ರಧಾನಪರ್ವತೌ ದ್ವಾವೇವ । ಏಕಸ್ಯ
ತಾವತ್ತಾವಸರಃ । ಅಪರಶ್ಚ ಕುಮುದ ಇತಿ । ಸಮುದ್ರಶ್ಚೇಕ್ಷುರಸಸ್ತದ್ದ್ವಿಗುಣೇನ
ಪುಷ್ಕರೇಣಾವೃತಃ । ತತ್ರ ಚ ಪುಷ್ಕರಾಖ್ಯೇ ಮಾನಸೋ ನಾಮ ಪರ್ವತಃ ।
ತದಪಿ ದ್ವಿಧಾ ಛಿನ್ನಂ ವರ್ಷಂ ತತ್ಪ್ರಮಾಣೇನ ಚ । ಸ್ವಾದೋದಕೇನಾವೃತಂ ।
ತತಶ್ಚ ಕಟಾಹಂ । ಏತತ್ ಪೃಥಿವ್ಯಾಃ ಪ್ರಮಾಣಂ । ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡಸ್ಯ ಚ
ಸಕಟಾಹವಿಸ್ತಾರಪ್ರಮಾಣಂ । ಏವಂವಿಧಾನಾಮಂಡಾನಾಂ ಪರಿಸಂಖ್ಯಾ ನ ವಿದ್ಯತೇ ।
ಏತಾನಿ ಕಲ್ಪೇ ಕಲ್ಪೇ ಭಗವಾನ್ ನಾರಾಯಣಃ ಕ್ರೋಡರೂಪೀ ರಸಾತಲಾಂತಃಪ್ರವಿಷ್ಟಾನಿ
ದಂಷ್ಟ್ರೈಕೈನೋದ್ಧೃತ್ಯ ಸ್ಥಿತೌ ಸ್ಥಾಪಯತಿ । ಏಷ ವಃ ಕಥಿತೋ ಮಾರ್ಗೋ
ಭೂಮೇರಾಯಾಮವಿಸ್ತರಃ । ಸ್ವಸ್ತಿ ವೋಽಸ್ತು ಗಮಿಷ್ಯಾಮಿ ಕೈಲಾಸಂ ನಿಲಯಂ ದ್ವಿಜಾಃ ॥ 88.2 ॥
ಶ್ರೀವರಾಹ ಉವಾಚ ।
ಏವಮುಕ್ತ್ವಾ ಗತೋ ರುದ್ರಃ ಕ್ಷಣಾದದೃಶ್ಯಮೂರ್ತಿಮಾನ್ ।
ತೇ ಚ ಸರ್ವೇ ಗತಾ ದೇವಾ ಋಷಯಶ್ಚ ಯಥಾಗತಂ ॥ 88.3 ॥
॥ ಇತಿ ಶ್ರೀವರಾಹಪುರಾಣೇ ಭಗವಚ್ಛಾಸ್ತ್ರೇ ಅಷ್ಟಾಶೀತಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 88 ॥
ಧರಣ್ಯುವಾಚ ।
ಪರಮಾತ್ಮಾ ಶಿವಃ ಪುಣ್ಯ ಇತಿ ಕೇಚಿದ್ ಭವಂ ವಿದುಃ ।
ಅಪರೇ ಹರಿಮೀಶಾನಮಿತಿ ಕೇಚಿಚ್ಚತುರ್ಮುಖಂ ॥ 89.1 ॥
ಏತೇಷಾಂ ಕತಮೋ ದೇವಃ ಪರಃ ಕೋ ವಾಽಥವಾಽಪರಃ ।
ಏತದ್ದೇವ ಮಮಾಚಕ್ಷ್ವ ಪರಂ ಕೌತೂಹಲಂ ವಿಭೋ ॥ 89.2 ॥
ಶ್ರೀವರಾಹ ಉವಾಚ ।
ಪರೋ ನಾರಾಯಣೋ ದೇವಸ್ತಸ್ಮಾಜ್ಜಾತಶ್ಚತುರ್ಮುಖಃ ।
ತಸ್ಮಾದ್ ರುದ್ರೋಽಭವದ್ ದೇವಿ ಸ ಚ ಸರ್ವಜ್ಞತಾಂ ಗತಃ ॥ 89.3 ॥
ತಸ್ಯಾಶ್ಚರ್ಯಾಣ್ಯನೇಕಾನಿ ವಿವಿಧಾನಿ ವರಾನನೇ ।
ಶೃಣು ಸರ್ವಾಣಿ ಚಾರ್ವಂಗಿ ಕಥ್ಯಮಾನಂ ಮಯಾಽನಘೇ ॥ 89.4 ॥
ಕೈಲಾಸಶಿಖರೇ ರಮ್ಯೇ ನಾನಾಧಾತುವಿಚಿತ್ರಿತೇ ।
ವಸತ್ಯನುದಿನಂ ದೇವಃ ಶೂಲಪಾಣಿಸ್ತ್ರಿಲೋಚನಃ ॥ 89.5 ॥
ಸೈಕಸ್ಮಿನ್ ದಿವಸೇ ದೇವಃ ಸರ್ವಭೂತನಮಸ್ಕೃತಃ ।
ಗಣೈಃ ಪರಿವೃತೋ ಗೌರ್ಯಾ ಮಹಾನಾಸೀತ್ ಪಿನಾಕಧೃಕ್ ॥ 89.6 ॥
ತತ್ರ ಸಿಂಹಮುಖಾಃ ಕೇಚಿದ್ ಗಣಾ ನರ್ದಂತಿ ಸಿಂಹವತ್ ।
ಅಪರೇ ಹಸ್ತಿವಕ್ತ್ರಾಶ್ಚ ಹಯವಕ್ತ್ರಾಸ್ತಥಾಪರೇ ॥ 89.7 ॥
ಅಪರೇ ಶಿಂಶುಮಾರಾಸ್ಯಾ ಅಪರೇ ಸೂಕರಾನನಾಃ ।
ಅಪರೇಽಶ್ವಾಮುಖಾ ರೌದ್ರಾ ಖರಾಸ್ಯಾಜಾನನಾಸ್ತಥಾ ।
ಛಾಗಮತ್ಸ್ಯಾನನಾಃ ಕ್ರೂರಾ ಹ್ಯನಂತಾಃ ಶಸ್ತ್ರಪಾಣಯಃ ॥ 89.8 ॥
ಕೇಚಿದ್ ಗಾಯಂತಿ ನೃತ್ಯಂತಿ ಧಾವಂತಿ ಸ್ಫೋಟಯಂತಿ ಚ ।
ಹಸಂತಿ ಕಿಲಕಿಲಾಯಂತಿ ಗರ್ಜಂತಿ ಚ ಮಹಾಬಲಾಃ ॥ 89.9 ॥
ಕೇಚಿಲ್ಲೋಷ್ಟಾಂಸ್ತು ಸಂಗೃಹ್ಯ ಯುಯುಧುರ್ಗಣನಾಯಕಾಃ ।
ಅಪರೇ ಮಲ್ಲಯುದ್ಧೇನ ಯುಯುಧುರ್ಬಲದರ್ಪಿತಾಃ ।
ಏವಂ ಗಣಸಹಸ್ರೇಣ ವೃತೋ ದೇವೋ ಮಹೇಶ್ವರಃ ॥ 89.10 ॥
ಯಾವದಾಸ್ತೇ ಸ್ವಯಂ ದೇವ್ಯಾ ಕ್ರೀಡನ್ ದೇವವರಃ ಸ್ವಯಂ ।
ತಾವದ್ ಬ್ರಹ್ಮಾ ಸ್ವಯಂ ದೇವೈರುಪಾಯಾತ್ ಸಹ ಸತ್ವರಃ ॥ 89.11 ॥
ತಮಾಗತಮಥೋ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಪೂಜಯಿತ್ವಾ ವಿಧಾನತಃ ।
ಉವಾಚ ಪರಮೋ ದೇವೋ ರುದ್ರೋ ಬ್ರಹ್ಮಾಣಮವ್ಯಂ ॥ 89.12 ॥
ಕಿಮಾಗಮನಕೃತ್ಯಂ ತೇ ಬ್ರಹ್ಮನ್ ಬ್ರೂಹಿ ಮಮಾಚಿರಂ ।
ಕಿಂ ಚ ದೇವಾಸ್ತ್ವರಾಯುಕ್ತಾ ಆಗತಾ ಮಮ ಸನ್ನಿಧೌ ॥ 89.13 ॥
ಬ್ರಹ್ಮೋವಾಚ ।
ಅಸ್ತ್ಯಂಧಕೋ ಮಹಾದೈತ್ಯಸ್ತೇನ ಸರ್ವೇ ದಿವೌಕಸಃ ।
ಅರ್ದಿತಾ ಮತ್ಸಮೀಪಂ ತು ಬುದ್ಧ್ವಾ ಮಾಂ ಶರಣೈಷಿಣಃ ॥ 89.14 ॥
ತತಶ್ಚೈತೇ ಮಯಾ ಸರ್ವೇ ಪ್ರೋಕ್ತಾ ದೇವಾ ಭವಂ ಪ್ರತಿ ।
ಗಚ್ಛಾಮ ಇತಿ ದೇವೇಶ ತತಸ್ತ್ವೇತೇ ಸಮಾಗತಾಃ ॥ 89.15 ॥
ಏವಮುಕ್ತ್ವಾ ಸ್ವಯಂ ಬ್ರಹ್ಮಾ ವೀಕ್ಷಾಂ ಚಕ್ರೇ ಪಿನಾಕಿನಂ ।
ನಾರಾಯಣಂ ಚ ಮನಸಾ ಸಸ್ಮಾರ ಪರಮೇಶ್ವರಂ ।
ತತೋ ನಾರಾಯಣೋ ದೇವೋ ದ್ವಾಭ್ಯಾಂ ಮಧ್ಯೇ ವ್ಯವಸ್ಥಿತಃ ॥ 89.16 ॥
ತತಸ್ತ್ವೇಕೀಗತಾಸ್ತೇ ತು ಬ್ರಹ್ಮವಿಷ್ಣುಮಹೇಶ್ವರಾಃ ।
ಪರಸ್ಪರಂ ಸೂಕ್ಷ್ಮದೃಷ್ಟ್ಯಾ ವೀಕ್ಷಾಂ ಚಕ್ರುರ್ಮುದಾಯುತಾಃ ॥ 89.17 ॥
ತತಸ್ತೇಷಾಂ ತ್ರಿಧಾ ದೃಷ್ಟಿರ್ಭೂತ್ವೈಕಾ ಸಮಜಾಯತ ।
ತಸ್ಯಾಂ ದೃಷ್ಟ್ಯಾಂ ಸಮುತ್ಪನ್ನಾ ಕುಮಾರೀ ದಿವ್ಯರೂಪಿಣೀ ॥ 89.18 ॥
ನೀಲೋತ್ಪಲದಲಶ್ಯಾಮಾ ನೀಲಕುಂಚಿತಮೂರ್ದ್ಧಜಾ ।
ಸುನಾಸಾ ಸುಲಲಾಟಾಂತಾ ಸುವಕ್ತ್ರಾ ಸುಪ್ರತಿಷ್ಠಿತಾ ॥ 89.19 ॥
ತ್ವಷ್ಟ್ರಾ ಯದಗ್ನಿಜಿಹ್ವಂ ತು ಲಕ್ಷಣಂ ಪರಿಭಾಷಿತಂ ।
ತತ್ಸರ್ವಮೇಕತಃ ಸಂಸ್ಥಂ ಕನ್ಯಾಯಾಂ ಸಂಪ್ರದೃಶ್ಯತೇ ॥ 89.20 ॥
ಅಥ ತಾಂ ದೃಶ್ಯ ಕನ್ಯಾಂ ತು ಬ್ರಹ್ಮವಿಷ್ಣುಮಹೇಶ್ವರಾಃ ।
ಊಚುಃ ಕಾಽಸಿ ಶುಭೇ ಬ್ರೂಹಿ ಕಿಂ ವಾ ಕಾರ್ಯಂ ವಿಪಶ್ಚಿತಂ ॥ 89.21 ॥
ತ್ರಿವರ್ಣಾ ಚ ಕುಮಾರೀ ಸಾ ಕೃಷ್ಣಶುಕ್ಲಾ ಚ ಪೀತಿಕಾ ।
ಉವಾಚ ಭವತಾಂ ದೃಷ್ಟೇರ್ಯೋಗಾಜ್ಜಾತಾಽಸ್ಮಿ ಸತ್ತಮಾಃ ।
ಕಿಂ ಮಾಂ ನ ವೇತ್ಥ ಸುಶ್ರೋಣೀಂ ಸ್ವಶಕ್ತಿಂ ಪರಮೇಶ್ವರೀಂ ॥ 89.22 ॥
ತತೋ ಬ್ರಹ್ಮಾದಯಸ್ತೇ ಚ ತಸ್ಯಾಸ್ತುಷ್ಟಾ ವರಂ ದದುಃ ।
ನಾಮ್ನಾಽಸಿ ತ್ರಿಕಲಾ ದೇವೀ ಪಾಹಿ ವಿಶ್ವಂ ಚ ಸರ್ವದಾ ॥ 89.23 ॥
ಅಪರಾಣ್ಯಪಿ ನಾಮಾನಿ ಭವಿಷ್ಯಂತಿ ತವಾನಘೇ ।
ಗುಣೋತ್ಥಾನಿ ಮಹಾಭಾಗೇ ಸರ್ವಸಿದ್ಧಿಕರಾಣಿ ಚ ॥ 89.24 ॥
ಅನ್ಯಚ್ಚ ಕಾರಣಂ ದೇವಿ ತ್ರಿವರ್ಣಾಽಸಿ ವರಾನನೇ ।
ಮೂರ್ತಿತ್ರಯಂ ತ್ರಿಭಿರ್ವರ್ಣೈಃ ಕುರು ದೇವಿ ಸ್ವಕಂ ದ್ರುತಂ ॥ 89.25 ॥
ಏವಮುಕ್ತಾ ತದಾ ದೇವೈರಕರೋತ್ ತ್ರಿವಿಧಾಂ ತನುಂ ।
ಸಿತಾಂ ರಕ್ತಾಂ ತಥಾ ಕೃಷ್ಣಾಂ ತ್ರಿಮೂರ್ತಿತ್ವಂ ಜಗಾಮ ಹ ॥ 89.26 ॥
ಯಾ ಸಾ ಬ್ರಾಹ್ಮೀ ಶುಭಾ ಮೂರ್ತ್ತಿಸ್ತಯಾ ಸೃಜತಿ ವೈ ಪ್ರಜಾಃ ।
ಸೌಮ್ಯರೂಪೇಣ ಸುಶ್ರೋಣೀ ಬ್ರಹ್ಮಸೃಷ್ಟ್ಯಾ ವಿಧಾನತಃ ॥ 89.27 ॥
ಯಾ ಸಾ ರಕ್ತೇನ ವರ್ಣೇನ ಸುರೂಪಾ ತನುಮಧ್ಯಮಾ ।
ಶಂಖಚಕ್ರಧರಾ ದೇವೀ ವೈಷ್ಣವೀ ಸಾ ಕಲಾ ಸ್ಮೃತಾ ।
ಸಾ ಪಾತಿ ಸಕಲಂ ವಿಶ್ವಂ ವಿಷ್ಣುಮಾಯೇತಿ ಕೀರ್ತ್ತ್ಯತೇ ॥ 89.28 ॥
ಯಾ ಸಾ ಕೃಷ್ಣೇನ ವರ್ಣೇನ ರೌದ್ರೀ ಮೂರ್ತ್ತಿಸ್ತ್ರಿಶೂಲಿನೀ ।
ದಂಷ್ಟ್ರಾಕರಾಲಿನೀ ದೇವೀ ಸಾ ಸಂಹರತಿ ವೈ ಜಗತ್ ॥ 89.29 ॥
ಯಾ ಸೃಷ್ಟಿರ್ಬ್ರಹ್ಮಣೋ ದೇವೀ ಶ್ವೇತವರ್ಣಾ ವಿಭಾವರೀ ।
ಸಾ ಕುಮಾರೀ ಮಹಾಭಾಗಾ ವಿಪುಲಾಬ್ಜದಲೇಕ್ಷಣಾ ।
ಸದ್ಯೋ ಬ್ರಹ್ಮಾಣಮಾಮಂತ್ರ್ಯ ತತ್ರೈವಾಂತರಧೀಯತ ॥ 89.30 ॥
ಸಾಽನ್ತರ್ಹಿತಾ ಯಯೌ ದೇವೀ ವರದಾ ಶ್ವೇತಪರ್ವತಂ ।
ತಪಸ್ತಪ್ತುಂ ಮಹತ್ ತೀವ್ರಂ ಸರ್ವಗತ್ವಮಭೀಪ್ಸತೀ ॥ 89.31 ॥
ಯಾ ವೈಷ್ಣವೀ ಕುಮಾರೀ ತು ಸಾಪ್ಯನುಜ್ಞಾಯ ಕೇಶವಂ ।
ಮಂದರಾದ್ರಿಂ ಯಯೌ ತಪ್ತುಂ ತಪಃ ಪರಮದುಶ್ಚರಂ ॥ 89.32 ॥
ಯಾ ಸಾ ಕೃಷ್ಣಾ ವಿಶಾಲಾಕ್ಷೀ ರೌದ್ರೀ ದಂಷ್ಟ್ರಾಕರಾಲಿನೀ ।
ಸಾ ನೀಲಪರ್ವತವರಂ ತಪಶ್ಚರ್ತುಂ ಯಯೌ ಶುಭಾ ॥ 89.33 ॥
ಅಥ ಕಾಲೇನ ಮಹತಾ ಪ್ರಜಾಃ ಸ್ತ್ರಷ್ಟುಂ ಪ್ರಜಾಪತಿಃ ।
ಆರಬ್ಧವಾನ್ ತದಾ ತಸ್ಯ ವವೃಧೇ ಸೃಜತೋ ಬಲಂ ॥ 89.34 ॥
ಯದಾ ನ ವವೃಧೇ ತಸ್ಯ ಬ್ರಹ್ಮಣೋ ಮಾನಸೀ ಪ್ರಜಾ ।
ತದಾ ದಧ್ಯೌ ಕಿಮೇತನ್ಮೇ ನ ತಥಾ ವರ್ದ್ಧತೇ ಪ್ರಜಾ ॥ 89.35 ॥
ತತೋ ಬ್ರಹ್ಮಾ ಹೃದಾ ದಧ್ಯೌ ಯೋಗಾಭ್ಯಾಸೇನ ಸುವ್ರತೇ ।
ಚಿಂತಯನ್ ಬುಬುಧೇ ದೇವಸ್ತಾಂ ಕನ್ಯಾಂ ಶ್ವೇತಪರ್ವತೇ ।
ತಪಶ್ಚರಂತೀಂ ಸುಮಹತ್ ತಪಸಾ ದಗ್ಧಕಿಲ್ಬಿಷಾಂ ॥ 89.36 ॥
ತತೋ ಬ್ರಹ್ಮಾ ಯಯೌ ತತ್ರ ಯತ್ರ ಸಾ ಕಮಲೇಕ್ಷಣಾ ।
ತಪಶ್ಚರತಿ ತಾಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ವಾಕ್ಯಮೇತದುವಾಚ ಹ ॥ 89.37 ॥
ಬ್ರಹ್ಮೋವಾಚ ।
ಕಿಂ ತಪಃ ಕ್ರಿಯತೇ ಭದ್ರೇ ಕಾರ್ಯಮಾವೇಕ್ಷ್ಯ ಶೋಭತೇ ।
ತುಷ್ಟೋಽಸ್ಮಿ ತೇ ವಿಶಾಲಾಕ್ಷಿ ವರಂ ಕಿಂ ತೇ ದದಾಮ್ಯಹಂ ॥ 89.38 ॥
ಸೃಷ್ಟಿರುವಾಚ ।
ಭಗವನ್ನೇಕದೇಶಸ್ಥಾ ನೋತ್ಸಹೇ ಸ್ಥಾತುಮಂಜಸಾ ।
ಅತೋಽರ್ಥಂ ತ್ವಾಂ ವರಂ ಯಾಚೇ ಸರ್ವಗತ್ವಮಭೀಪ್ಸತೀ ॥ 89.39 ॥
ಏವಮುಕ್ತಸ್ತದಾ ದೇವ್ಯಾ ಸೃಷ್ಟ್ಯಾ ಬ್ರಹ್ಮಾ ಪ್ರಜಾಪತಿಃ ।
ಉವಾಚ ತಾಂ ತದಾ ದೇವೀಂ ಸರ್ವಗಾ ತ್ವಂ ಭವಿಷ್ಯಸಿ ॥ 89.40 ॥
ಏವಮುಕ್ತಾ ತದಾ ತೇನ ಸೃಷ್ಟಿಃ ಸಾ ಕಮಲೇಕ್ಷಣಾ ।
ತಸ್ಯ ಹ್ಯಂಕೇ ಲಯಂ ಪ್ರಾಪ್ತಾ ಸಾ ದೇವೀ ಪದ್ಮಲೋಚನಾ ।
ತಸ್ಮಾದಾರಭ್ಯ ಕಾಲಾತ್ ತು ಬ್ರಾಹ್ಮೀ ಸೃಷ್ಟಿರ್ವ್ಯವರ್ದ್ಧತ ॥ 89.41 ॥
ಬ್ರಹ್ಮಣೋ ಮಾನಸಾಃ ಸಪ್ತ ತೇಷಾಮನ್ಯೇ ತಪೋಧನಾಃ ।
ತೇಷಾಮನ್ಯೇ ತತಸ್ತ್ವನ್ಯೇ ಚತುರ್ದ್ಧಾ ಭೂತಸಂಗ್ರಹಃ ।
ಸಸ್ಥಾಣುಜಂಗಮಾನಾಂ ಚ ಸೃಷ್ಟಿಃ ಸರ್ವತ್ರ ಸಂಸ್ಥಿತಾ ॥ 89.42 ॥
ಯತ್ಕಿಂಚಿದ್ ವಾಙ್ಮಯಂ ಲೋಕೇ ಜಗತ್ಸ್ಥಾವರಜಂಗಮಂ ।
ತತ್ಸರ್ವಂ ಸ್ಥಾಪಿತಂ ಸೃಷ್ಟ್ಯಾ ಭೂತಂ ಭವ್ಯಂ ಚ ಸರ್ವದಾ ॥ 89.43 ॥
॥ ಇತಿ ಶ್ರೀವರಾಹಪುರಾಣೇ ಭಗವಚ್ಛಾಸ್ತ್ರೇ ಏಕೋನನವತಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 89 ॥
ಇತಿ ಶ್ರೀರುದ್ರಗೀತಾ ಸಮಾಪ್ತಾ ।
Also Read:
Rudra Gita Lyrics in Hindi | English | Bengali | Gujarati | Kannada | Malayalam | Oriya | Telugu | Tamil
