ദക്ഷിണാമൂര്‍തിസ്തോത്രം Lyrics in Malayalam:
ദക്ഷിണാമൂര്‍തിസ്തോത്രം അഥവാ ദക്ഷിണാമൂര്‍ത്യഷ്ടകം
Introduction
Offered on this holy day of guru pUrnima, this poem is transliterated and translated as a humble dedication to my various spiritual teachers including my Guru, Yogiraj Vethathiri, and paramaguru, Adi Shankaracharya, and the Guru of all, ShrI DakShinAmUrti. They took pity on this unworthy
disciple enslaved, enticed and ensnared by Maya and taught me to respect reason, aspire for Truth, discriminate between the real and the unreal and remain dedicated, disciplined and devoted to Shakti, residing with us all . Just as a beggar, for his own satisfaction, offers copper coins to a king, I, while remaining indebted, humbly offer this compilation at their Lotus feet as a small token. shrIdakShiNAmUrtI stotraM was written by Jagadguru Adi Shankaracharya Please refer to
the biography of Shankara and His other compositions of vedic literature. shrIdakShiNAmUrti stotraM is one of the minor compositions of the spiritual giant and exquisite philosopher, Adi Shankaracharya . The popularity of this hymn is not just due to the poetic masterpiece but also because it encompasses the fundamental teachings of Vedanta succinctly and briefly. DakShninamurti (Shiva) manifests in three different forms as God, Preceptor and the Self (Atman). The all-pervasiveness of the Atman is clearly expounded in the tenth verse of the hymn. The practice of vedanta is to get rid of avidya (ignorance) by exercising the will over attachment to the unreal, and by overcoming fear and anxiety by finding the bliss in the eternal . The sAdhaka (aspirant) is often aided by a teacher who is self-realized, and the aspirant follows the teachings of this Guru, whom he/she considers to be an embodiment of God . The embodiment of DakShinamurti in the Guru, by whose grace and grace alone, the illumination becomes apparent is saluted in the fourth line of each sloka in the hymn . The final understanding that there is no duality between Guru and God is the essence of religious life, according to Advaita Vedanta [please refer to shvetasvatara upaniShad, 6-23].
More on the knowledge of Atman can be found in brihadaranyaka upaniShad 4-4-12-21- The stotraM aids in the comprehension of the fact that Jiva, Ishvara and Brahman are all the same on the plane of Reality . The recital of this hymn, accompanied with contemplation of the meaning, is said to
enable one to reach the plentitude of realization and become one with the Brahman. (Actually, it is the realization that you are already and always Brahman.)
An excellent commentary on the dakShinamurti stotra was written by His immediate disciple, Sureshvara, and it is called mAnasollAsa. Another beautiful commentary on the work is tattvasudhA by svayamprakAshayatinindra . Both of the works, along with a lucid commentary of the dakShinamurti stotra, has been published by the Sringeri Math . The book is called ‘SridakShinamurtistotram’ and translated by Dr. D.S . Subbramaiya. The book has two volumes and over 1200 pages. The fact that one requires over 1200 pages to explain the sridakShinamurti stotra provides an idea of the depth required to understand the stotra. May shri daksinamurti embodied in the acharya(s) lead us from ignorance to Truth. OM tat sat
॥ ശാംതിപാഠഃ ॥ ഓം യോ ബ്രഹ്മാണം വിദധാതി പൂര്‍വം
യോ വൈ വേദാംശ്ച പ്രഹിണോതി തസ്മൈ ।
തം ഹ ദേവമാത്മബുദ്ധിപ്രകാശം
മുമുക്ഷുര്‍വൈ ശരണമഹം പ്രപദ്യേ ॥ ഓം ശാംതിഃ ശാംതിഃ ശാംതിഃ
This verse is chanted before the stotraM. OM . I surrender to THAT, who projected brahma at the beginning of the creation and revealed vedas . The inspiration turns my intellect towards Atman . May peace be on us for ever.
വിശ്വം ദര്‍പണദൃശ്യമാനനഗരീതുല്യം നിജാന്തര്‍ഗതം
പശ്യന്നാത്മനി മായയാ ബഹിരിവോദ്ഭൂതം യഥാ നിദ്രയാ ।
യഃ സാക്ഷാത്കുരുതേ പ്രബോധസമയേ സ്വാത്മാനമേവാദ്വയം
തസ്മൈ ശ്രീഗുരുമൂര്‍തയേ നമ ഇദം ശ്രീദക്ഷിണാമൂര്‍തയേ ॥ 1॥
The universe is the reflection of a mirror . The Truth is the supreme Brahman, the one without a second . The mind, senses and intellect are all able to only discern the reflection of the Atman . The identity of the brahman and the Atman is apparent after self-illumination. I offer my profound salutations to the auspicious Guru, who is an embodiment of DakShinamurti, and whose grace is responsible for the illumination.
ബീജസ്യാന്തരിവാങ്കുരോ ജഗദിദം പ്രാങ്നിര്‍വികല്‍പം പുനഃ
മായാകല്‍പിതദേശകാലകലനാവൈചിത്ര്യചിത്രീകൃതം ।
മായാവീവ വിജൃംഭയത്യപി മഹായോഗീവ യഃ സ്വേച്ഛയാ
തസ്മൈ ശ്രീഗുരുമൂര്‍തയേ നമ ഇദം ശ്രീദക്ഷിണാമൂര്‍തയേ ॥ 2॥
He in whom this universe, prior to its projection was present like a tree in a seed(unmanifested), and by whose magic this was transformed(manifested) in various forms, by His own will similar to a yogi’s- to that DakShinamurti, who is embodied in the auspicious Guru, I offer my profound salutations.
യസ്യൈവ സ്ഫുരണം സദാത്മകമസത്കല്‍പാര്‍ഥകം ഭാസതേ
സാക്ഷാത്തത്ത്വമസീതി വേദവചസാ യോ ബോധയത്യാശ്രിതാന്‍ ।
യത്സാക്ഷാത്കരണാദ്ഭവേന്ന പുനരാവൃത്തിര്‍ഭവാംഭോനിധൌ
തസ്മൈ ശ്രീഗുരുമൂര്‍തയേ നമ ഇദം ശ്രീദക്ഷിണാമൂര്‍തയേ ॥ 3॥
He, by whose light the (unreal) universe appears real, teaches the truth of brahman to those who want to know the Atman through the vedic statement tattvamasi (thou art That) and He Who puts an end to the samsaric cycle – to that DakShinamurti, who is embodied in the auspicious Guru, I offer my profound salutations.
നാനാച്ഛിദ്രഘടോദരസ്ഥിതമഹാദീപപ്രഭാഭാസ്വരം
ജ്ഞാനം യസ്യ തു ചക്ഷുരാദികരണദ്വാരാ ബഹിഃ സ്പന്ദതേ ।
ജാനാമീതി തമേവ ഭാന്തമനുഭാത്യേതത്സമസ്തം ജഗത്
തസ്മൈ ശ്രീഗുരുമൂര്‍തയേ നമ ഇദം ശ്രീദക്ഷിണാമൂര്‍തയേ ॥ 4॥
He whose light gleams through the senses like the light emanating from a pot with holes (in which a lamp is kept), He whose knowledge alone brings the state of knowing (I am That), He whose brightness makes everything shine – to that DakShinamurti, who is embodied in the auspicious Guru, I offer my profound salutations.
ദേഹം പ്രാണമപീന്ദ്രിയാണ്യപി ചലാം ബുദ്ധിം ച ശൂന്യം വിദുഃ
സ്ത്രീബാലാന്ധജഡോപമാസ്ത്വഹമിതി ഭ്രാന്താ ഭൃശം വാദിനഃ ।
മായാശക്തിവിലാസകല്‍പിതമഹാ വ്യാമോഹസംഹാരിണേ
തസ്മൈ ശ്രീഗുരുമൂര്‍തയേ നമ ഇദം ശ്രീദക്ഷിണാമൂര്‍തയേ ॥ 5॥
Some philosophers contend the body, senses, life-breath, intellect and non-existence (shunya) as the real `I’ (Atman). Their comprehension is worse than that of women, children, blind and the dull. He who destroys this delusion caused by maya (and makes us aware of the Truth)- to that
DakShinamurti, who is embodied in the auspicious Guru, I offer my profound salutations.
രാഹുഗ്രസ്തദിവാകരേന്ദുസദൃശോ മായാസമാച്ഛാദനാത്
സന്‍മാത്രഃ കരണോപസംഹരണതോ യോഽഭൂത്സുഷുപ്തഃ പുമാന്‍ ।
പ്രാഗസ്വാപ്സമിതി പ്രബോധസമയേ യഃ പ്രത്യഭിജ്ഞായതേ
തസ്മൈ ശ്രീഗുരുമൂര്‍തയേ നമ ഇദം ശ്രീദക്ഷിണാമൂര്‍തയേ ॥ 6॥
The brillance of sun exists even when intercepted by Rahu during eclipse . Similarly, the power of cognition only remains suspended during deep sleep . The Self exists as pure being even though unrecognized due to the veil of Maya . A person on awakening becomes aware that he was asleep earlier (and the dream was unreal). Similarly, a person who awakens to the consciousness of the Self recognizes his previous state of ignorance as unreal . He by whose grace alone does one awaken to the consciousness of the Self – to that DakShinamurti, who is embodied in the auspicious Guru, I offer my profound salutations.
ബാല്യാദിഷ്വപി ജാഗ്രദാദിഷു തഥാ സര്‍വാസ്വവസ്ഥാസ്വപി
വ്യാവൃത്താസ്വനുവര്‍തമാനമഹമിത്യന്തഃ സ്ഫുരന്തം സദാ ।
സ്വാത്മാനം പ്രകടീകരോതി ഭജതാം യോ മുദ്രയാ ഭദ്രയാ
തസ്മൈ ശ്രീഗുരുമൂര്‍തയേ നമ ഇദം ശ്രീദക്ഷിണാമൂര്‍തയേ ॥ 7॥
He, whose existence is changeless throughout the various states of the body (like old, young etc) and the mind (waking, dreaming etc), and who reveals the greatest knowledge of Atman by j~nAna-mudra (the joining of the thumb and the forefinger of a raised right hand) – to that DakShinamurti, who is embodied in the auspicious Guru, I offer my profound salutations.
വിശ്വം പശ്യതി കാര്യകാരണതയാ സ്വസ്വാമിസംബന്ധതഃ
ശിഷ്യാചാര്യതയാ തഥൈവ പിതൃപുത്രാദ്യാത്മനാ ഭേദതഃ ।
സ്വപ്നേ ജാഗ്രതി വാ യ ഏഷ പുരുഷോ മായാപരിഭ്രാമിതഃ
തസ്മൈ ശ്രീഗുരുമൂര്‍തയേ നമ ഇദം ശ്രീദക്ഷിണാമൂര്‍തയേ ॥ 8॥
He, whose power of Maya enables one to experience the world as multiform (like teacher, disciple, father, son etc) during both the waking and dream states – to that DakShinamurti, who is embodied in the auspicious Guru, I offer my profound salutations.
ഭൂരംഭാംസ്യനലോഽനിലോഽംബരമഹര്‍നാഥോ ഹിമാംശുഃ പുമാന്‍
ഇത്യാഭാതി ചരാചരാത്മകമിദം യസ്യൈവ മൂര്‍ത്യഷ്ടകം ।
നാന്യത്കിഞ്ചന വിദ്യതേ വിമൃശതാം യസ്മാത്പരസ്മാദ്വിഭോഃ
തസ്മൈ ശ്രീഗുരുമൂര്‍തയേ നമ ഇദം ശ്രീദക്ഷിണാമൂര്‍തയേ ॥ 9॥
He, whose subtle and unmanifest eightfold form causes the moving and unmoving universe, and by whose grace alone does all these manifestation disappear to reveal that `All that exists is Brahman’ – to that DakShinamurti, who is embodied in the auspicious Guru, I offer my profound salutations.
സര്‍വാത്മത്വമിതി സ്ഫുടീകൃതമിദം യസ്മാദമുഷ്മിന്‍ സ്തവേ
തേനാസ്യ ശ്രവണാത്തദര്‍ഥമനനാദ്‍ധ്യാനാച്ച സങ്കീര്‍തനാത് ।
സര്‍വാത്മത്വമഹാവിഭൂതിസഹിതം സ്യാദീശ്വരത്വം സ്വതഃ var തതഃ
സിദ്‍ധ്യേത്തത്പുനരഷ്ടധാ പരിണതം ചൈശ്വര്യമവ്യാഹതം ॥ 10॥
The verse points out to the all pervasiveness of the indwelling Spirit, Atman . By the recital, contemplation and meditation of this hymn, the disciple attains the state of oneness with Atman and realizes his unity with the universe,thus becoming the very essence of the eightfold manifestation.
വടവിടപിസമീപേ ഭൂമിഭാഗേ നിഷണ്ണം
സകലമുനിജനാനാം ജ്ഞാനദാതാരമാരാത് ।
ത്രിഭുവനഗുരുമീശം ദക്ഷിണാമൂര്‍തിദേവം
ജനനമരണദുഃഖച്ഛേദദക്ഷം നമാമി ॥
This verse is usually recited at the end of the recital of the above hymn. I offer my profound salutations to Shri maha dakShinamurti, the remover of the worldly (samasric) bonds binding us, Who is to be meditated upon as the one sitting under a banyan tree and bestowing knowledge (j~nana)instantly on all the sages (and the devoted disciples).
ഇതി ശ്രീമത്പരമഹംസപരിവ്രാജകാചാര്യസ്യ ശ്രീഗോവിന്ദഭഗവത്പൂജ്യപാദശിഷ്യസ്യ
ശ്രീമച്ഛങ്കരഭഗവതഃ കൃതൌ ദക്ഷിണാമൂര്‍ത്യഷ്ടകം സമ്പൂര്‍ണം ।
Dakshinamurti Stotra
ദക്ഷിണാമൂര്‍തിസ്തോത്രം അഥവാ ദക്ഷിണാമൂര്‍ത്യഷ്ടകം
ഓം യോ ബ്രഹ്മാണം വിദധാതി പൂര്‍വം
യോ വൈ വേദാംശ്ച പ്രഹിണോതി തസ്മൈ ।
തം ഹ ദേവമാത്മബുദ്ധിപ്രകാശം
മുമുക്ഷുര്‍വൈ ശരണമഹം പ്രപദ്യേ ॥
ഓം ശാംതിഃ ശാംതിഃ ശാംതിഃ
വിശ്വം ദര്‍പണദൃശ്യമാനനഗരീതുല്യം നിജാന്തര്‍ഗതം
പശ്യന്നാത്മനി മായയാ ബഹിരിവോദ്ഭൂതം യഥാ നിദ്രയാ ।
യഃ സാക്ഷാത്കുരുതേ പ്രബോധസമയേ സ്വാത്മാനമേവാദ്വയം
തസ്മൈ ശ്രീഗുരുമൂര്‍തയേ നമ ഇദം ശ്രീദക്ഷിണാമൂര്‍തയേ ॥ 1॥
ബീജസ്യാന്തരിവാങ്കുരോ ജഗദിദം പ്രാങ്നിര്‍വികല്‍പം പുനഃ
മായാകല്‍പിതദേശകാലകലനാവൈചിത്ര്യചിത്രീകൃതം ।
മായാവീവ വിജൃംഭയത്യപി മഹായോഗീവ യഃ സ്വേച്ഛയാ
തസ്മൈ ശ്രീഗുരുമൂര്‍തയേ നമ ഇദം ശ്രീദക്ഷിണാമൂര്‍തയേ ॥ 2॥
യസ്യൈവ സ്ഫുരണം സദാത്മകമസത്കല്‍പാര്‍ഥകം ഭാസതേ
സാക്ഷാത്തത്ത്വമസീതി വേദവചസാ യോ ബോധയത്യാശ്രിതാന്‍ ।
യത്സാക്ഷാത്കരണാദ്ഭവേന്ന പുനരാവൃത്തിര്‍ഭവാംഭോനിധൌ
തസ്മൈ ശ്രീഗുരുമൂര്‍തയേ നമ ഇദം ശ്രീദക്ഷിണാമൂര്‍തയേ ॥ 3॥
നാനാച്ഛിദ്രഘടോദരസ്ഥിതമഹാദീപപ്രഭാഭാസ്വരം
ജ്ഞാനം യസ്യ തു ചക്ഷുരാദികരണദ്വാരാ ബഹിഃ സ്പന്ദതേ ।
ജാനാമീതി തമേവ ഭാന്തമനുഭാത്യേതത്സമസ്തം ജഗത്
തസ്മൈ ശ്രീഗുരുമൂര്‍തയേ നമ ഇദം ശ്രീദക്ഷിണാമൂര്‍തയേ ॥ 4॥
ദേഹം പ്രാണമപീന്ദ്രിയാണ്യപി ചലാം ബുദ്ധിം ച ശൂന്യം വിദുഃ
സ്ത്രീബാലാന്ധജഡോപമാസ്ത്വഹമിതി ഭ്രാന്താ ഭൃശം വാദിനഃ ।
മായാശക്തിവിലാസകല്‍പിതമഹാ വ്യാമോഹസംഹാരിണേ
തസ്മൈ ശ്രീഗുരുമൂര്‍തയേ നമ ഇദം ശ്രീദക്ഷിണാമൂര്‍തയേ ॥ 5॥
രാഹുഗ്രസ്തദിവാകരേന്ദുസദൃശോ മായാസമാച്ഛാദനാത്
സന്‍മാത്രഃ കരണോപസംഹരണതോ യോഽഭൂത്സുഷുപ്തഃ പുമാന്‍ ।
പ്രാഗസ്വാപ്സമിതി പ്രബോധസമയേ യഃ പ്രത്യഭിജ്ഞായതേ
തസ്മൈ ശ്രീഗുരുമൂര്‍തയേ നമ ഇദം ശ്രീദക്ഷിണാമൂര്‍തയേ ॥ 6॥
ബാല്യാദിഷ്വപി ജാഗ്രദാദിഷു തഥാ സര്‍വാസ്വവസ്ഥാസ്വപി
വ്യാവൃത്താസ്വനുവര്‍തമാനമഹമിത്യന്തഃ സ്ഫുരന്തം സദാ ।
സ്വാത്മാനം പ്രകടീകരോതി ഭജതാം യോ മുദ്രയാ ഭദ്രയാ
തസ്മൈ ശ്രീഗുരുമൂര്‍തയേ നമ ഇദം ശ്രീദക്ഷിണാമൂര്‍തയേ ॥ 7॥
വിശ്വം പശ്യതി കാര്യകാരണതയാ സ്വസ്വാമിസംബന്ധതഃ
ശിഷ്യാചാര്യതയാ തഥൈവ പിതൃപുത്രാദ്യാത്മനാ ഭേദതഃ ।
സ്വപ്നേ ജാഗ്രതി വാ യ ഏഷ പുരുഷോ മായാപരിഭ്രാമിതഃ
തസ്മൈ ശ്രീഗുരുമൂര്‍തയേ നമ ഇദം ശ്രീദക്ഷിണാമൂര്‍തയേ ॥ 8॥
ഭൂരംഭാംസ്യനലോഽനിലോഽംബരമഹര്‍നാഥോ ഹിമാംശുഃ പുമാന്‍
ഇത്യാഭാതി ചരാചരാത്മകമിദം യസ്യൈവ മൂര്‍ത്യഷ്ടകം ।
നാന്യത്കിഞ്ചന വിദ്യതേ വിമൃശതാം യസ്മാത്പരസ്മാദ്വിഭോഃ
തസ്മൈ ശ്രീഗുരുമൂര്‍തയേ നമ ഇദം ശ്രീദക്ഷിണാമൂര്‍തയേ ॥ 9॥
സര്‍വാത്മത്വമിതി സ്ഫുടീകൃതമിദം യസ്മാദമുഷ്മിന്‍ സ്തവേ
തേനാസ്യ ശ്രവണാത്തദര്‍ഥമനനാദ്‍ധ്യാനാച്ച സങ്കീര്‍തനാത് ।
സര്‍വാത്മത്വമഹാവിഭൂതിസഹിതം സ്യാദീശ്വരത്വം സ്വതഃ var തതഃ
സിദ്‍ധ്യേത്തത്പുനരഷ്ടധാ പരിണതം ചൈശ്വര്യമവ്യാഹതം ॥ 10॥
വടവിടപിസമീപേ ഭൂമിഭാഗേ നിഷണ്ണം
സകലമുനിജനാനാം ജ്ഞാനദാതാരമാരാത് ।
ത്രിഭുവനഗുരുമീശം ദക്ഷിണാമൂര്‍തിദേവം
ജനനമരണദുഃഖച്ഛേദദക്ഷം നമാമി ॥
ഇതി ശ്രീമത്പരമഹംസപരിവ്രാജകാചാര്യസ്യ ശ്രീഗോവിന്ദഭഗവത്പൂജ്യപാദശിഷ്യസ്യ
ശ്രീമച്ഛങ്കരഭഗവതഃ കൃതൌ ദക്ഷിണാമൂര്‍ത്യഷ്ടകം സമ്പൂര്‍ണം ।
Appendix: Word meanings
The following words and meanings are added as an appendix to allow the reader to learn Sanskrit words . My many thanks to ShrI Ganesan (deepa at tiac.net) for providing the meanings.
ഓം = Refers to the Brahman, Godhood,both symbolically otherwise;
യോ = (Masc.Nom.Sing.) that person;
യഃ = (Masc.Nom.Sing.) that person;
ബ്രഹ്മാണം = (Masc.Acc.case . sing.) God Brahman;
വിദധാതി = (Verb Pr . III Per.Sing.PP) projects;
പൂര്‍വം = in the beginning (of Creation);
വൈ = an emphasis;
വേദാന്‍ = Vedas;
ച = and;
പ്രഹിണോതി = (Verb.Pr.III Per.sing.PP) inspires;
തസ്മൈ = ( Masc.Dative.sing.) to that person;
തം = (Masc.Nom.sing.) He;
ഹ = an emphasis;
ദേവം = God;
ആത്മ = Self, soul;
ബുദ്ധി = (Fem.Nom.sing.) intellect, Discrimination, awareness;
പ്രകാശം = (Masc.Acc.sing.) illumined (person);
മുമുക്ഷുഃ = Person desiring MokSha;
ശരണം = surrender, refuge;
അഹം = (pronoun Nom.sing.) I;
പ്രപദ്യേ = (Verb Pr.I Per . sing.AP) surrender, resort to;
ശാംതിഃ = (Fem.Nom.sing.) peace
വിശ്വം = (Nr . Acc.case,sing.)) Universe;
ദര്‍പണ(ം ) = (Nr.Acc.case, sing.) mirror;
ദൃശ്യമാനം = (Nr.Acc.sing.) looking like, appearing;
നഗരീതുല്യം = (acc.case, sing.) like a city;
നിജാന്തര്‍ഗതം = (acc . case) which is within Himself;
പശ്യന്‍ = (Pr.Participle) seeing;
ആത്മനി = (Loc.case) within Himself;
മായയാ = (Fem . instr.sing.) through illusion;
ബഹിഃ = (indec.) outside;
ഇവ = (indec.) like i.e as if the Universe is manifesting outside;
ഉദ്ഭൂതം = (Acc.case) being, manifested entity;
യഥാ = (indec.) as in a manner, in such a manner as;
നിദ്രയാ = ( Fem.instr . case, sing.) through sleep(-iness);
യഃ = he who;
സാക്ഷാത് = (indec.) before one’s eyes, in white and black;
കുരുതേ = (verb Pr.III P.sing . AP ) performs, acts;
പ്രബോധസമയേ = (loc.case) during wakefulness, waking state;
സ്വ = one’s own;
ആത്മനാം = (Acc.case) self;
ഏവ = itself, alone;
അദ്വയം = (Nr.Acc,sing.) the(No-second), non-dual Self;
തസ്മൈ = ( Masc.Dative,sing.) to him;
ശ്രീ = LakShmi, wealth (here auspicious prefix);
ഗുരുമൂര്‍തയേ = (Masc.Dative,sing.) God(himself) embodied in guru;
നമഃ = (Nr.Nom.sing.) salutation, bowing, namaskAra;
ഇദം = (neuter,Nom.sing.) this;
ദക്ഷിണാമൂര്‍തയേ = Masc.Dative,sing.) to dakShinAmUrti God;
ബീജസ്യ = (Nr.Poss.sing.) of the seed;
അന്തഃ = (indec.) inside;
ഇവ = (indec.) like;
അംകുരഃ = (Masc.Nom.sing.) sprout;
ജഗത് = (Neuter Nom.Sing.) world;
ഇദം = (Nr . Nom.Sing.) this;
പ്രാങ് = in the beginning;
നിര്‍വികല്‍പം = unmanifested;
പുനഃ = (indec.) again;
മായാ = (fem.Nom.sing.) illusion;
കല്‍പിത = arranged, caused, created;
ദേശ = (Masc.Nom.sing.) country, place, spot, space;
കാലഃ = (Masc.Nom.sing.) time;
കലനാ = reckoning;
വൈചിതൃയ = varied, different;
ചിത്രീകൃതം = (Past Passive Participle verb) put in the form of a picture, painting
മായാവീഃ = (masc . Nom.sing.) magician;
ഇവ = like;
വിജൃംഭയതി = (Verb Pr.III ) displays brilliantly;
അപി = (P.sing.PP) and;
മഹായോഗീ = (masc.nom.sing.) Great Yogi, ascetic;
യഃ = (Masc . Nom.Sing.) He who;
സ്വ = (indec.) one’s own;
ഇച്ഛയാ = ( Fem.instr.sing.) by desire;
യസ്യ = (masc . poss.case.sing.) that person’s;
സ്ഫുരണം = gerund,Nr . Nom . sing.) throbbing state (manifestation);
സാദ = (indec.) always;
ആത്മകം = (nr.Nom.sing.) that which is within i.e.,the Reality;
അസത് = appearing as unreal, unreal;
കല്‍പ = fictitious;
അര്‍ഥകം = notions, meanings, wealth;
ഭാസതേ = (verb.III P.Sing . Atmn.padam) shines;
സാക്ഷാത് = (indec.) in front of the eyes, in white and black;
തത് = that;
ത്വം = thou;
അസി = are;
ഇതി = thus;
വേദവചസാ = through the saying of the Veda;
യോ = yaH(Masc.Nom.Sing.) He who;
ബോധയതി = (V.Pr . III P.Sing.Parasm.pada) enlightens, teaches;
ആശ്രിതാന്‍ = (Masc.Objective, Acc . case, Plural) those who have taken refuge;
യത് = Neut . Nom.sing.) that thing which;
സാക്ഷാത് = (Ablative) by producing it in front of the eyes;
കരണാത് = (Ablative) in white black;
പുനഃ = (indec.) again;
ആവൃത്തിഃ = cycle, repetition, certain “times”;
ഭവേത് = (verb, sing.PP) may happen;
ന = not;
ഭവ = (Masc.Nom.sing.) the cycle of births ( deaths);
അംഭസ്യ = (in) waters;
നിധൌ = (locative) (of) great quantity, heap i.e.ocean;
നാനാ = (indec.) diverse;
ച്ഛിദ്രം = (Nr . Nom.sing.) hole;
ഘടഃ = (Nr.Nom.sing.) pot;
ഉദരം = (Masc . Nom.sing.) stomach;
സ്തിഥഃ = ( participle,Nom.sing.) standing thing
മഹാ = (adj.) great, big;
ദീപം = (Masc.Nom.sing.) lamp;
പ്രഭാ = (fem.Nom.sing.) light, flame;
ഭാസ്വരം = bright light;
ജ്ഞാനം = knowledge, supreme intelligence;
യസ്യ = (Masc . Poss . Sing.) that person’s (whose);
തു = (indec.) emphasis;
ചക്ഷുഃ = Nr.Nom . Sing.) eye;
ആദി = (indec.) here etc . (may also mean `the beginning’ in another context);
കരണഃ = (one of the 5) sensory objects, here refers to `eye’;
ദ്വാരാ = (indec.) through;
ബഹിഃ = (indec.) outside;
സ്പന്ദതേ = (Verb Pr . III P sing.AP) throbs, vibrates;
ജാനാമി = (Verb Pr.I P.sing) know;
തം = (Masc . Obj . Sing.) him;
ഏവ = (indec.) alone;
ഭാന്തം = Acc . Masc.Sing.Participle noun) shining person;
അനുഭാതി = (verb IIII P . sing . PP) shines along with that (following);
യേതത് = (Nr.nom.sing.) this;
സമസ്തം = entire;
ജഗത് = (Nr.nom.sing.) world;
ദേഹം = (Masc.Acc.Sing) body;
പ്രാണം = (Masc . Sing . Acc.) life-breath;
ഈന്ദ്രിയാണി = (Nr.Nom.Pl.) sense organs;
അപി = and;
ചലാം = (adj.Fem.) changing;
ബുദ്ധിം = (Fem.Acc . Sing.) intellect, reason, awareness;
ച = (indec.) and;
ശുന്യം = (Masc.Acc.sing.) Nothingness, void;
വിദുഃ = (Verb) Understand, know, consider;
സ്ത്രീ = (Fem . Nom . Sing) a female;
ബാലഃ = (Masc . Nom.Sing.) child;
അന്ധഃ = blind;
ജഡഃ = idiot;
ഉപമാഃ = comparable;
തു = emphasis;
അഹം = I;
ഇതി = thus;
ഭ്രാന്താഃ = (gerund, Masc.Nom.Pl.) infatuated (persons);
ഭൃശം = in vain;
വാദിനഃ = (Masc . Nom . Pl . Participle noun) People who argue;
മായാ = the great delusion Maya;
ശക്തിഃ = (Fem.Nom.sing.) Power, energy;
വിലാസ = play;
കല്‍പിത = created;
മഹാ = great, big;
വ്യാമോഹ = infatuation;
സംഹാരിണേ = (Dative case) destroyer;
രാഹുഃ = (Masc.Nom.sing.) The planet Rahu;
ഗ്രസ്ത = Having been grasped, caught;
ദിവാകരഃ = sun;
ഇന്ദുഃ = moon;
സദൃശഃ = (Masc.person, thing) similar to;
മായാ = (Fem.Nom.sing.) the delusion Maya;
സമാച്ഛാദനാത് = from being covered, surrounded, eclipsed,very well;
സത് = Reality, Existence;
മാത്രഃ = lone;
കരണ = senses;
ഉപ = prefix;
സംഹരണതഃ = withdrawn well;
അഭൂത് = became;
സുഷുപ്തഃ = awakened(after a good sleep);
പുമാന്‍ = (Masc.Nom.Sing.) A male;
പ്രാക് = beforehand;
അസ്വാപ്സം = well slept;
ഇതി = thus;
പ്രബോധസമയേ = (Loc . Sing) at the time of awakening;
യഃ = (Masc.Nom.sing.) He (who);
പ്രതിഅയഭിജ്ഞായതേ = remembers, understands;
ബാല്യ = (Loc . PI.) during childhood;
ആദിഷു = (Loc.pl.) etc.;
അപി = and;
ജാഗ്രത് = (Loc.Pl.) during awakened state;
ആദിഷു = etc.;
തഥാ = (indec.) likewise, in that manner;
സര്‍വാസു = (Fem . Loc . PI) in all;
അവസ്ഥാസു = states, conditions;
അപി = and;
വ്യാവൃത്താസു = (Loc . Pl.) (even after the) departure (of these states);
അനു = accompanied;
വര്‍തമാനം = presence(persists, follows);
അഹം = I;
ഇതി = thus;
അന്തഃ = inwardly;
സ്ഫുരന്തം = (Masc . Acc.Sing.) the throbbing;
സദാ = (indec.) always;
സ്വ = (Masc . Acc.Sing.) one’s own;
ആത്മാനം = Self;
പ്രകടീകരോതി = (Verb Pr.III P . Sing.PP) shows Himself publicly, openly;
ഭജതാം = Masc.Poss.Pl.) to the worshippers;
യഃ = He who;
മുദ്രയാ = (Fem.instr.Sing.) through the sign (of hand), stamp, money;
ഭദ്രയാ = (Adj.Fem.instr.Sing.) through auspicious;
വിശ്വം = (Nr . Nom . Sing.) universe;
പശ്യതി = Verb Pr.III P.sing.PP) sees;
കാര്യകാരണതയാ = (Fem.instr,sing.)(through the quality of) effect;
സ്വ = one’s own;
സ്വാമി = master;
സംബന്ധതഃ = as related;
ശിഷ്യ = (fem.instr.sing.)(thro’ the quality of) disciple;
ആചാര്യതയാ = teachership;
തഥ്ഹ = (both words indec.) in that manner;
ഇവ = ike;
പിതൃ = (Masc.Nom.sing.) Father, forefather;
പുത്ര = son.;
ആദി = etc.;
ആത്മനാ = (Masc.instr.sing.) through self;
ഭേദതഃ = as different;
സ്വപ്നേ = ( Mal,Loc . sing.) in dream;
ജാഗ്രതി = (Loc.sing.) during wakeful state;
വാ = (indec.) or;
യഃ = e who;
ഏഷഃ = (Male Nom.sing.) this;
പുരുഷഃ = A male;
പരിഭ്രാമിതഃ = (Gerund.Male Nom.sing.) whirled(person);
ഭൂഃ = (nom.sing.) earth;
അംഭാംസി = (Nr.nom.pl.) water;
അനലഃ = fire;
അനിലഃ = air;
അംബരം = ether;
അഹര്‍നാഥഃ = sacrificer;
ഹിമാംശുഃ = moon;
പുമാന്‍ = Man;
ആഭാതി = Verb.Pr.III P.sing.PP) shines;
ചര = moving;
അചര = not moving;
ആത്മകം = containing inwardly;
ഇദം = (Nr.nom.sing.) this;
യസ്യ = (Masc.Poss.sing.) (He) whose;
ഏവ = (indec.) thus;
മൂര്‍തിഃ = (Male Nom.sing,) embodiment, incarnate;
അഷ്ടകം = (Nr.Nom.sing.) eight-fold piece, poem;
ന = (indec.) no;
അന്യത് = (indec.) other;
കിഞ്ചന = (Nr.Nom.sing.) some thing;
വിദ്യതേ = (Verb Pr.III P.sing . AP) exists, is present;
വിമൃശതാം = (masc.poss.pl.)(of those) who reflect;
യസ്മാത് = (Masc.Absol.sing.) from (he) whose;
പരസ്മാത് = (Masc.Absol.sing.) from the Supreme being;
വിഭോഃ = (Masc.Poss.sing.) of the omnipresent Lord;
സര്‍വഃ = all, everything (the Universe);
ആത്മത്വം = composed of, Manifested by the Self;
ഇതി = thus;
സ്ഫുടീകൃതം = (past Participle) made tell-tale, plain;
യസ്മാത് = from whose;
അമുഷ്മിന്‍ = (Loc . sing.) in this;
സ്തവേ = (Masc.?Loc.sing.) hymn;
തേന = (Masc.instr.sing.) through that person;
അസ്യ = (Masc.instr.sing.) through this person;
ശ്രവണാത് = (Nr.Absol.sing.) from hearing;
അര്‍ഥ(സ്യ) = (Nr.Nom.sing.) meaning’s;
മനനാത് = (both Nr . Abso.sing.) reflecting in mind;
ധ്യാനാത് = (Nr . Abso . sing.) meditating;
ച = (indec.) and;
സം = good;
കീര്‍തനാത് = (Nr.Absol.sing.) from reciting it;
സര്‍വ = (adj.) all;
ആത്മത്വം = the quality of the Atman, the great Self;
മഹാ = (adj.) great, big;
വിഭൂതി = ashes, wealth;
സഹിതം = along with that;
സ്യാത് = Verb.) May there be;
ഈശ്വരത്വം = he quality of the Lord himself;
സ്വതഃ = automatically;
സിദ്‍ധ്യേത് = (verb) May it materialise (for the worshipper);
പുനഃ = again;
അഷ്ടധാ = eight-fold;
പരിണതം = transformed into;
ച = and;
ഐശ്വര്യം = (divine) wealth;
അവ്യാഹതം = undivided;
വട = the banyan;
വിടപി = tree;
സമീപേ = (Nr.Loc.sing.) in the nearness;
ഭൂമി = (fem.loc.sing.) ground, earth;
ഭാഗേ = side;
നിഷണ്ണം = (Masc.Acc.sing.) the seated person;
സകല = of all;
മുനി = ascetic, seer;
ജനാനാം = people (here groups);
ജ്ഞാനദാതാരം = (Masc.Obj.sing.) him who gives knowledge;
ആരാത് = (indec.) quickly;
ത്രിഭുവന = (Masc.Obj.sing.) three worlds;
ഗുരും = (masc.acc.sing.) teacher;
ഈശം = (masc.acc.sing.) Master;
ദക്ഷിണാമൂര്‍തി = (Masc.Obj.) dakShinAmUrti;
ദേവം = (masc.acc.sing.) God;
ജനന = birth;
മരണ = death;
ദുഃഖഃ = suffering;
ഛേദ = cutting;
ദക്ഷം = capable person, expert;
നമാം = (Verb Pr . I Per.sing.PP) I salute, bow.