Shri Hari Geetaa in Oriya:
॥ ଶ୍ରୀ ହରି ଗୀତା ହିନ୍ଦୀ
ହରିଗୀତା ଅଧ୍ୟାୟ ୧ ॥
ପହଲା ଅଧ୍ୟାୟ
ରାଜା ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ନେ କହା –
ରଣ- ଲାଲସା ସେ ଧର୍ମ- ଭୂ, କୁରୁକ୍ଷେତ୍ର ମେଂ ଏକତ୍ର ହୋ ।
ମେରେ ସୁତୋଂ ନେ, ପାଣ୍ଡବୋଂ ନେ କ୍ୟା କିୟା ସଂଜୟ କହୋ ॥ ୧ । ୧ ॥
ସଂଜୟ ନେ କହା –
ତବ ଦେଖକର ପାଣ୍ଡବ- କଟକ କୋ ବ୍ୟୂହ- ରଚନା ସାଜ ସେ ।
ଇସ ଭାଁତି ଦୁର୍ୟୋଧନ ବଚନ କହନେ ଲଗେ ଗୁରୁରାଜ ସେ ॥ ୧ । ୨ ॥
ଆଚାର୍ୟ ମହତୀ ସୈନ୍ୟ ସାରୀ, ପାଣ୍ଡବୋଂ କୀ ଦେଖିୟେ ।
ତବ ଶିଷ୍ୟ ବୁଧବର ଦ୍ରୁପଦ- ସୁତ ନେ ଦଲ ସଭୀ ବ୍ୟୂହିତ କିୟେ ॥ ୧ । ୩ ॥
ଭଟ ଭୀମ ଅର୍ଜୁନ ସେ ଅନେକୋଂ ଶୂର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଧନୁର୍ଧରେ ।
ସାତ୍ୟିକ ଦ୍ରୁପଦ ଯୋଦ୍ଧା ବିରାଟ ମହାରଥୀ ରଣବାଂକୁରେ ॥ ୧ । ୪ ॥
କାଶୀ ନୃପତି ଭଟ ଧୃଷ୍ଟକେତୁ ବ ଚେକିତାନ ନରେଶ ହୈଂ ।
ଶ୍ରୀ କୁନ୍ତିଭୋଜ ମହାନ ପୁରୁଜିତ ଶୈବ୍ୟ ବୀର ବିଶେଷ ହୈଂ ॥ ୧ । ୫ ॥
ଶ୍ରୀ ଉତ୍ତମୌଜା ଯୁଧାମନ୍ୟୁ, ପରାକ୍ରମୀ ବରବୀର ହୈଂ ।
ସୌଭଦ୍ର, ସାରେ ଦ୍ରୌପଦେୟ, ମହାରଥୀ ରଣଧୀର ହୈଂ ॥ ୧ । ୬ ॥
ଦ୍ୱିଜରାଜ! ଜୋ ଅପନେ କଟକ କେ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ସେନାପତି ସଭୀ ।
ସୁନ ଲୀଜିୟେ ମୈଂ ନାମ ଉନକେ ଭୀ ସୁନାତା ହୂଁ ଅଭୀ ॥ ୧ । ୭ ॥
ହୈଂ ଆପ ଫିର ଶ୍ରୀଭୀଷ୍ମ, କର୍ଣ, ଅଜେୟ କୃପ ରଣଧୀର ହୈଂ ।
ଭୂରିଶ୍ରବା ଗୁରୁପୁତ୍ର ଔର ବିକର୍ଣ ସେ ବଲବୀର ହୈଂ ॥ ୧ । ୮ ॥
ରଣ ସାଜ ସାରେ ନିପୁଣ ଶୂର ଅନେକ ଐସେ ବଲ ଭରେ ।
ମେରେ ଲିୟେ ତୟ୍ୟାର ହୈଂ, ଜୀବନ ହଥେଲୀ ପର ଧରେ ॥ ୧ । ୯ ॥
ଶ୍ରୀ ଭୀଷ୍ମ- ରକ୍ଷିତ ହୈ ନହୀଂ, ପର୍ୟାପ୍ତ ଅପନା ଦଲ ବଡ଼ା ।
ପର ଭୀମ- ରକ୍ଷା ମେଂ ଉଧର, ପର୍ୟାପ୍ତ ଉନକା ଦଲ ଖଡ଼ା ॥ ୧ । ୧୦ ॥
ଇସ ହେତୁ ନିଜ- ନିଜ ମୋରଚୋଂ ପର, ବୀର ପୂରା ବଲ ଧରେଂ ।
ସବ ଓର ଚାରୋଂ ଛୋର ସେ, ରକ୍ଷା ପିତାମହ କୀ କରେଂ ॥ ୧ । ୧୧ ॥
କୁରୁକୁଲ- ପିତାମହ ତବ ନୃପତି- ମନ ମୋଦ ସେ ଭରନେ ଲଗେ ।
କର ବିକଟ ଗର୍ଜନ ସିଂହ- ସୀ, ନିଜ ଶଙ୍ଖ- ଧ୍ୱନି କରନେ ଲଗେ ॥ ୧ । ୧୨ ॥
ଫିର ଶଂଖ ଭେରୀ ଢୋଲ ଆନକ ଗୋମୁଖେ ଚହୁଁ ଓର ସେ ।
ସବ ଯୁଦ୍ଧ ବାଜେ ଏକ ଦମ ବଜନେ ଲଗେ ଧ୍ୱନି ଘୋର ସେ ॥ ୧ । ୧୩ ॥
ତବ କୃଷ୍ଣ ଅର୍ଜୁନ ଶ୍ୱେତ ଘୋଡ଼ୋଂ ସେ ସଜେ ରଥ ପର ଚଢ଼େ ।
ନିଜ ଦିବ୍ୟ ଶଂଖୋଂ କୋ ବଜାତେ ବୀରବର ଆଗେ ବଢ଼େ ॥ ୧ । ୧୪ ॥
ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଅର୍ଜୁନ ‘ ପାଞ୍ଚଜନ୍ୟ’ ବ ‘ ଦେବଦତ୍ତ’ ଗୁଂଜା ଉଠେ ।
ଫିର ଭୀମକର୍ମା ଭୀମ ‘ ପୌଣ୍ଡ୍ର’ ନିନାଦ କରନେ ମେଂ ଜୁଟେ ॥ ୧ । ୧୫ ॥
କରନେ ଲଗେ ଧ୍ୱନି ନୃପ ଯୁଧିଷ୍ଠିର, ନିଜ ‘ ଅନନ୍ତବିଜୟ’ ଲିୟେ ।
ଗୁଂଜିତ ନକୁଲ ସହଦେବ ନେ ସୁ- ‘ ସୁଘୋଷ’ ‘ ମଣିପୁଷ୍ପକ’ କିୟେ ॥ ୧ । ୧୬ ॥
କାଶୀନରେଶ ବିଶାଲ ଧନୁଧାରୀ, ଶିଖଣ୍ଡୀ ବୀର ଭୀ ।
ଭଟ ଧୃଷ୍ଟଦ୍ୟୁମ୍ନ, ବିରାଟ, ସାତ୍ୟକି, ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଯୋଧାଗଣ ସଭୀ । ୧ । ୧୭ ॥
ସବ ଦ୍ରୌପଦୀ କେ ସୁତ, ଦ୍ରୁପଦ, ସୌଭଦ୍ର ବଲ ଭରନେ ଲଗେ ।
ଚହୁଁ ଓର ରାଜନ୍! ବୀର ନିଜ- ନିଜ ଶଙ୍ଖ- ଧ୍ୱନି କରନେ ଲଗେ ॥ ୧ । ୧୮ ॥
ବହ ଘୋର ଶବ୍ଦ ବିଦୀର୍ଣ ସବ କୌରବ- ହୃଦୟ କରନେ ଲଗା ।
ଚହୁଁ ଓର ଗୂଂଜ ବସୁନ୍ଧରା ଆକାଶ ମେଂ ଭରନେ ଲଗା ॥ ୧ । ୧୯ ॥
ସବ କୌରବୋଂ କୋ ଦେଖ ରଣ କା ସାଜ ସବ ପୂରା କିୟେ ।
ଶସ୍ତ୍ରାଦି ଚଲନେ କେ ସମୟ ଅର୍ଜୁନ କପିଧ୍ୱଜ ଧନୁ ଲିୟେ ॥ ୧ । ୨୦ ॥
ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ସେ କହନେ ଲଗେ ଆଗେ ବଢ଼ା ରଥ ଲୀଜିୟେ ।
ଦୋନୋଂ ଦଲୋଂ କେ ବୀଚ ମେଂ ଅଚ୍ୟୁତ! ଖଡ଼ା କର ଦୀଜିୟେ ॥ ୧ । ୨୧ ॥
କରଲୂଂ ନିରୀକ୍ଷଣ ଯୁଦ୍ଧ ମେଂ ଜୋ ଜୋ ଜୁଡ଼େ ରଣଧୀର ହୈଂ ।
ଇସ ଯୁଦ୍ଧ ମେଂ ମାଧବ! ମୁଝେ ଜିନ ପର ଚଲନେ ତୀର ହୈଂ ॥ ୧ । ୨୨ ॥
ମୈଂ ଦେଖ ଲୂଂ ରଣ ହେତୁ ଜୋ ଆୟେ ଯହାଁ ବଲବାନ୍ ହୈଂ ।
ଜୋ ଚାହତେ ଦୁର୍ବୁଦ୍ଧି ଦୁର୍ୟୋଧନ- କୁମତି- କଲ୍ୟାଣ ହୈଂ ॥ ୧ । ୨୩ ॥
ସଂଜୟ ନେ କହା – –
ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ନେ ଜବ ଗୁଡାକେଶ- ବିଚାର, ଭାରତ! ସୁନ ଲିୟା ।
ଦୋନୋଂ ଦଲୋଂ କେ ବୀଚ ମେଂ ଜାକର ଖଡ଼ା ରଥ କୋ କିୟା ॥ ୧ । ୨୪ ॥
ରାଜା, ରଥୀ, ଶ୍ରୀଭୀଷ୍ମ, ଦ୍ରୋଣାଚାର୍ୟ କେ ଜା ସାମନେ ।
ଲୋ ଦେଖଲୋ! କୌରବ କଟକ, ଅର୍ଜୁନ! କହା ଭଗବାନ୍ ନେ ॥ ୧ । ୨୫ ॥
ତବ ପାର୍ଥ ନେ ଦେଖା ବହାଁ, ସବ ହୈଂ ସ୍ୱଜନ ବୂଢ଼େ ବଡ଼େ ।
ଆଚାର୍ୟ ଭାଈ ପୁତ୍ର ମାମା, ପୌତ୍ର ପ୍ରିୟଜନ ହୈଂ ଖଡ଼େ ॥ ୧ । ୨୬ ॥
ସ୍ନେହୀ ସସୁର ଦେଖେ ଖଡ଼େ, କୌନ୍ତେୟ ନେ ଦେଖା ଜହାଁ ।
ଦୋନୋଂ ଦଲୋଂ ମେଂ ଦେଖକର, ପ୍ରିୟ ବନ୍ଧୁ ବାନ୍ଧବ ହୋ ବହାଁ ॥ ୧ । ୨୭ ॥
କହନେ ଲଗେ ଇସ ଭାଁତି ତବ, ହୋକର କୃପାୟୁତ ଖିନ୍ନ ସେ ।
ହେ କୃଷ୍ଣ! ରଣ ମେଂ ଦେଖକର, ଏକତ୍ର ମିତ୍ର ଅଭିନ୍ନ- ସେ ॥ ୧ । ୨୮ ॥
ହୋତେ ଶିଥିଲ ହୈଂ ଅଙ୍ଗ ସାରେ, ସୂଖ ମେରା ମୁଖ ରହା ।
ତନ କାଁପତା ଥର- ଥର ତଥା ରୋମାଞ୍ଚ ହୋତା ହୈ ମହା ॥ ୧ । ୨୯ ॥
ଗାଣ୍ଡୀବ ଗିରତା ହାଥ ସେ, ଜଲତା ସମସ୍ତ ଶରୀର ହୈ ।
ମୈଂ ରହ ନହୀଂ ପାତା ଖଡ଼ା, ମନ ଭ୍ରମିତ ଔର ଅଧୀର ହୈ ॥ ୧ । ୩୦ ॥
କେଶବ! ସଭୀ ବିପରୀତ ଲକ୍ଷଣ ଦିଖ ରହେ, ମନ ମ୍ଲାନ ହୈ ।
ରଣ ମେଂ ସ୍ୱଜନ ସବ ମାରକର, ଦିଖତା ନହୀଂ କଲ୍ୟାଣ ହୈ ॥ ୧ । ୩୧ ॥
ଇଚ୍ଛା ନହୀଂ ଜୟ ରାଜ୍ୟ କୀ ହୈ, ବ୍ୟର୍ଥ ହୀ ସୁଖ ଭୋଗ ହୈ ।
ଗୋବିନ୍ଦ! ଜୀବନ ରାଜ୍ୟ- ସୁଖ କା କ୍ୟା ହମେଂ ଉପୟୋଗ ହୈ ॥ ୧ । ୩୨ ॥
ଜିନକେ ଲିୟେ ସୁଖ- ଭୋଗ ସମ୍ପତି ରାଜ୍ୟ କୀ ଇଚ୍ଛା ରହୀ ।
ଲଡ଼ନେ ଖଡ଼େ ହୈଂ ଆଶ ତଜ ଧନ ଔର ଜୀବନ କୀ ବହୀ ॥ ୧ । ୩୩ ॥
ଆଚାର୍ୟଗଣ, ମାମା, ପିତାମହ, ସୁତ, ସଭୀ ବୂଡ଼େ ବଡ଼େ ।
ସାଲେ, ସସୁର, ସ୍ନେହୀ, ସଭୀ ପ୍ରିୟ ପୌତ୍ର ସମ୍ବନ୍ଧୀ ଖଡ଼େ ॥ ୧ । ୩୪ ॥
କ୍ୟା ଭୂମି, ମଧୁସୂଦନ! ମିଲେ ତ୍ରୈଲୋକ୍ୟ କା ଯଦି ରାଜ୍ୟ ଭୀ ।
ବେ ମାରଲେଂ ପର ଶସ୍ତ୍ର ମୈଂ ଉନ ପର ନ ଛୋଡ଼ୂଁଗା କଭୀ ॥ ୧ । ୩୫ ॥
ଇନକୋ ଜନାର୍ଦନ ମାରକର ହୋଗା ହମେଂ ସଂତାପ ହୀ ।
ହୈଂ ଆତତାୟୀ ମାରନେ ସେ ପର ଲଗେଗା ପାପ ହୀ ॥ ୧ । ୩୬ ॥
ମାଧବ! ଉଚିତ ବଧ ହୈ ନ ଇନକା ବନ୍ଧୁ ହୈଂ ଅପନେ ସଭୀ ।
ନିଜ ବନ୍ଧୁଓଂ କୋ ମାରକର କ୍ୟା ହମ ସୁଖୀ ହୋଂଗେ କଭୀ ॥ ୧ । ୩୭ ॥
ମତି ମନ୍ଦ ଉନକୀ ଲୋଭ ସେ, ଦିଖତା ନ ଉନକୋ ଆପ ହୈ ।
କୁଲ- ନାଶ ସେ କ୍ୟା ଦୋଷ, ପ୍ରିୟ- ଜନ- ଦ୍ରୋହ ସେ କ୍ୟା ପାପ ହୈ ॥ ୧ । ୩୮ ॥
କୁଲ- ନାଶ ଦୋଷୋଂ କା ଜନାର୍ଦନ! ଜବ ହମେଂ ସବ ଜ୍ଞାନ ହୈ ।
ଫିର କ୍ୟୋଂ ନ ଐସେ ପାପ ସେ ବଚନା ଭଲା ଭଗବାନ ହୈ ॥ ୧ । ୩୯ ॥
କୁଲ ନଷ୍ଟ ହୋତେ ଭ୍ରଷ୍ଟ ହୋତା କୁଲ- ସନାତନ- ଧର୍ମ ହୈ ।
ଜବ ଧର୍ମ ଜାତା ଆ ଦବାତା ପାପ ଔର ଅଧର୍ମ ହୈ ॥ ୧ । ୪୦ ॥
ଜବ ବୃଦ୍ଧି ହୋତୀ ପାପ କୀ କୁଲ କୀ ବିଗଡ଼ତୀ ନାରିୟାଁ ।
ହେ କୃଷ୍ଣ! ଫଲତୀ ଫୂଲତୀ ତବ ବର୍ଣସଂକର କ୍ୟାରିୟାଁ ॥ ୧ । ୪୧ ॥
କୁଲଘାତକୀ କୋ ଔର କୁଲ କୋ ଯେ ଗିରାତେ ପାପ ମେଂ ।
ହୋତା ନ ତର୍ପଣ ପିଣ୍ଡ ଯୋଂ ପଡ଼ତେ ପିତର ସଂତାପ ମେଂ ॥ ୧ । ୪୨ ॥
କୁଲଘାତକୋଂ କେ ବର୍ଣସଂକର- କାରକୀ ଇସ ପାପ ସେ ।
ସାରେ ସନାତନ, ଜାତି, କୁଲ କେ ଧର୍ମ ମିଟତେ ଆପ ସେ ॥ ୧ । ୪୩ ॥
ଇସ ଭାଁତି ସେ କୁଲ- ଧର୍ମ ଜିନକେ କୃଷ୍ଣ ହୋତେ ଭ୍ରଷ୍ଟ ହୈଂ ।
କହତେ ସୁନା ହୈ ବେ ସଦା ପାତେ ନରକ ମେଂ କଷ୍ଟ ହୈଂ ॥ ୧ । ୪୪ ॥
ହମ ରାଜ୍ୟ ସୁଖ କେ ଲୋଭ ସେ ହା! ପାପ ଯହ ନିଶ୍ଚୟ କିୟେ ।
ଉଦ୍ୟତ ହୁଏ ସମ୍ବନ୍ଧିୟୋଂ କେ ପ୍ରାଣ ଲେନେ କେ ଲିୟେ ॥ ୧ । ୪୫ ॥
ଯହ ଠୀକ ହୋ ଯଦି ଶସ୍ତ୍ର ଲେ ମାରେଂ ମୁଝେ କୌରବ ସଭୀ ।
ନିଃଶସ୍ତ୍ର ହୋ ମୈଂ ଛୋଡ଼ ଦୂଁ କରନା ସଭୀ ପ୍ରତିକାର ଭୀ ॥ ୧ । ୪୬ ॥
ସଂଜୟ ନେ କହା – –
ରଣଭୂମି ମେଂ ଇସ ଭାଁତି କହକର ପାର୍ଥ ଧନୁ- ଶର ଛୋଡ଼କେ ।
ଅତି ଶୋକ ସେ ବ୍ୟାକୁଲ ହୁଏ ବୈଠେ ବହୀଁ ମୁଖ ମୋଡ଼କେ ॥ ୧ । ୪୭ ॥
ପହଲା ଅଧ୍ୟାୟ ସମାପ୍ତ ହୁଆ ॥ ୧ ॥
ହରିଗୀତା ଅଧ୍ୟାୟ ୨
ଦୂସରା ଅଧ୍ୟାୟ
ସଂଜୟ ନେ କହା – –
ଐସେ କୃପାୟୁତ ଅଶ୍ରୁପୂରିତ ଦୁଃଖ ସେ ଦହତେ ହୁଏ ।
କୌନ୍ତେୟ ସେ ଇସ ଭାଂତି ମଧୁସୂଦନ ବଚନ କହତେ ହୁଏ ॥ ୨ । ୧ ॥
ଶ୍ରୀଭଗବାନ୍ ନେ କହା – –
ଅର୍ଜୁନ! ତୁମ୍ହେଂ ସଂକଟ- ସମୟ ମେଂ କ୍ୟୋଂ ହୁଆ ଅଜ୍ଞାନ ହୈ ।
ଯହ ଆର୍ୟ- ଅନୁଚିତ ଔର ନାଶକ ସ୍ୱର୍ଗ, ସୁଖ, ସମ୍ମାନ ହୈ ॥ ୨ । ୨ ॥
ଅନୁଚିତ ନପୁଂସକତା ତୁମ୍ହେଂ ହେ ପାର୍ଥ! ଇସମେଂ ମତ ପଡ଼ୋ ।
ଯହ କ୍ଷୁଦ୍ର କାୟରତା ପରଂତପ! ଛୋଡ଼ କର ଆଗେ ବଢ଼ୋ ॥ ୨ । ୩ ॥
ଅର୍ଜୁନ ନେ କହା – –
କିସ ଭାଁତି ମଧୁସୂଦନ! ସମର ମେଂ ଭୀଷ୍ମ ଦ୍ରୋଣାଚାର୍ୟ ପର ।
ମୈଂ ବାଣ ଅରିସୂଦନ ଚଲାଊଁ ବେ ହମାରେ ପୂଜ୍ୟବର ॥ ୨ । ୪ ॥
ଭଗବନ୍! ମହାତ୍ମା ଗୁରୁଜନୋଂ କା ମାରନା ନ ଯଥେଷ୍ଟ ହୈ ।
ଇସସେ ଜଗତ୍ ମେଂ ମାଂଗ ଭିକ୍ଷା ପେଟ- ପାଲନ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ହୈ ॥ ୨ । ୫ ॥
ଇନ ଗୁରୁଜନୋଂ କୋ ମାର କର, ଜୋ ଅର୍ଥଲୋଲୁପ ହୈଂ ବନେ ॥ ।
ଉନକେ ରୁଧିର ସେ ହୀ ସନେ, ସୁଖ- ଭୋଗ ହୋଂଗେ ଭୋଗନେ ॥ ୨ । ୫ ॥
ଜୀତେ ଉନ୍ହେଂ ହମ ଯା ହମେଂ ବେ, ଯହ ନ ହମକୋ ଜ୍ଞାତ ହୈ ।
ଯହ ଭୀ ନହୀଂ ହମ ଜାନତେ, ହିତକର ହମେଂ କ୍ୟା ବାତ ହୈ ॥ ୨ । ୬ ॥
ଜୀବିତ ନ ରହନା ଚାହତେ ହମ, ମାର କର ରଣ ମେଂ ଜିନ୍ହେଂ ॥ ।
ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର- ସୁତ କୌରବ ବହୀ, ଲଡ଼ନେ ଖଡ଼େ ହୈଂ ସାମନେ ॥ ॥ ୨ । ୬ ॥
କାୟରପନେ ସେ ହୋ ଗୟା ସବ ନଷ୍ଟ ସତ୍ୟ- ସ୍ୱଭାବ ହୈ ।
ମୋହିତ ହୁଈ ମତି ନେ ଭୁଲାୟା ଧର୍ମ କା ଭୀ ଭାବ ହୈ ॥
ଆୟା ଶରଣ ହୂଁ ଆପକୀ ମୈଂ ଶିଷ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ଦୀଜିୟେ ॥
ନିଶ୍ଚିତ କହୋ କଲ୍ୟାଣକାରୀ କର୍ମ କ୍ୟା ମେରେ ଲିୟେ ॥ ୨ । ୭ ॥
ଧନ- ଧାନ୍ୟ- ଶାଲୀ ରାଜ୍ୟ ନିଷ୍କଂଟକ ମିଲେ ସଂସାର ମେଂ ।
ସ୍ୱାମିତ୍ୱ ସାରେ ଦେବତାଓଂ କା ମିଲେ ବିସ୍ତାର ମେଂ ॥
କୋଈ କହୀଂ ସାଧନ ମୁଝେ ଫିର ଭୀ ନହୀଂ ଦିଖତା ଅହୋ ॥
ଜିସସେ କି ଇନ୍ଦ୍ରିୟ- ତାପକାରୀ ଶୋକ ସାରା ଦୂର ହୋ ॥ ୨ । ୮ ॥
ସଂଜୟ ନେ କହା – –
ଇସ ଭାଁତି କହକର କୃଷ୍ଣ ସେ, ରାଜନ! ‘ ଲଡ଼ୂଂଗା ମୈଂ ନହୀଂ’ ।
ଐସେ ବଚନ କହ ଗୁଡାକେଶ ଅବାଚ୍ୟ ହୋ ବୈଠେ ବହୀଂ ॥ ୨ । ୯ ॥
ଉସ ପାର୍ଥ ସେ, ରଣ- ଭୂମି ମେଂ ଜୋ, ଦୁଃଖ ସେ ଦହନେ ଲଗେ ।
ହଁସତେ ହୁଏ ସେ ହୃଷୀକେଶ ତୁରନ୍ତ ଯୋଂ କହନେ ଲଗେ ॥ ୨ । ୧୦ ॥
ଶ୍ରୀଭଗବାନ୍ ନେ କହା – –
ନିଃଶୋଚ୍ୟ କା କର ଶୋକ କହତା ବାତ ପ୍ରଜ୍ଞାବାଦ କୀ ।
ଜୀତେ ମରେ କା ଶୋକ ଜ୍ଞାନୀଜନ ନହୀଂ କରତେ କଭୀ ॥ ୨ । ୧୧ ॥
ମୈଂ ଔର ତୂ ରାଜା ସଭୀ ଦେଖୋ କଭୀ କ୍ୟା ଥେ ନହୀଂ ।
ଯହ ଭୀ ଅସମ୍ଭବ ହମ ସଭୀ ଅବ ଫିର ନହୀଂ ହୋଂଗେ କହୀଂ ॥ ୨ । ୧୨ ॥
ଜ୍ୟୋଂ ବାଲପନ, ଯୌବନ ଜରା ଇସ ଦେହ ମେଂ ଆତେ ସଭୀ ।
ତ୍ୟୋଂ ଜୀବ ପାତା ଦେହ ଔର, ନ ଧୀର ମୋହିତ ହୋଂ କଭୀ ॥ ୨ । ୧୩ ॥
ଶୀତୋଷ୍ଣ ଯା ସୁଖ- ଦୁଃଖ- ପ୍ରଦ କୌନ୍ତେୟ! ଇନ୍ଦ୍ରିୟ- ଭୋଗ ହୈଂ ।
ଆତେ ବ ଜାତେ ହୈଂ ସହୋ ସବ ନାଶବତ ସଂୟୋଗ ହୈଂ ॥ ୨ । ୧୪ ॥
ନର ଶ୍ରେଷ୍ଠ! ବହ ନର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ହୈ ଇନସେ ବ୍ୟଥା ଜିସକୋ ନହୀଂ ।
ବହ ମୋକ୍ଷ ପାନେ ଯୋଗ୍ୟ ହୈ ସୁଖ ଦୁଖ ଜିସେ ସମ ସବ କହୀଂ ॥ ୨ । ୧୫ ॥
ଜୋ ହୈ ଅସତ୍ ରହତା ନହୀଂ, ସତ୍ କା ନ କିନ୍ତୁ ଅଭାବ ହୈ ।
ଲଖି ଅନ୍ତ ଇନକା ଜ୍ଞାନିୟୋଂ ନେ ଯୋଂ କିୟା ଠହରାବ ହୈ ॥ ୨ । ୧୬ ॥
ଯହ ଯାଦ ରଖ ଅବିନାଶି ହୈ ଜିସନେ କିୟା ଜଗ ବ୍ୟାପ ହୈ ।
ଅବିନାଶି କା ନାଶକ ନହୀଂ କୋଈ କହୀଂ ପର୍ୟାପ ହୈ ॥ ୨ । ୧୭ ॥
ଇସ ଦେହ ମେଂ ଆତ୍ମା ଅଚିନ୍ତ୍ୟ ସଦୈବ ଅବିନାଶୀ ଅମର ।
ପର ଦେହ ଉସକୀ ନଷ୍ଟ ହୋତୀ ଅସ୍ତୁ ଅର୍ଜୁନ! ଯୁଦ୍ଧ କର ॥ ୨ । ୧୮ ॥
ହୈ ଜୀବ ମରନେ ମାରନେବାଲା ଯହୀ ଜୋ ମାନତେ ।
ଯହ ମାରତା ମରତା ନହୀଂ ଦୋନୋଂ ନ ବେ ଜନ ଜାନତେ ॥ ୨ । ୧୯ ॥
ମରତା ନ ଲେତା ଜନ୍ମ, ଅବ ହୈ, ଫିର ଯହୀଂ ହୋଗା କହୀଂ ।
ଶାଶ୍ୱତ, ପୁରାତନ, ଅଜ, ଅମର, ତନ ବଧ କିୟେ ମରତା ନହୀଂ ॥ ୨ । ୨୦ ॥
ଅବ୍ୟଯ ଅଜନ୍ମା ନିତ୍ୟ ଅବିନାଶୀ ଇସେ ଜୋ ଜାନତା ।
କୈସେ କିସୀ କା ବଧ କରାତା ଔର କରତା ହୈ ବତା ॥ ୨ । ୨୧ ॥
ଜୈସେ ପୁରାନେ ତ୍ୟାଗ କର ନର ବସ୍ତ୍ର ନବ ବଦଲେଂ ସଭୀ ।
ଯୋଂ ଜୀର୍ଣ ତନ କୋ ତ୍ୟାଗ ନୂତନ ଦେହ ଧରତା ଜୀବ ଭୀ ॥ ୨ । ୨୨ ॥
ଆତ୍ମା ନ କଟତା ଶସ୍ତ୍ର ସେ ହୈ, ଆଗ ସେ ଜଲତା ନହୀଂ ।
ସୂଖେ ନ ଆତ୍ମା ବାୟୁ ସେ, ଜଲ ସେ କଭୀ ଗଲତା ନହୀଂ ॥ ୨ । ୨୩ ॥
ଛିଦନେ ନ ଜଲନେ ଔର ଗଲନେ ସୂଖନେବାଲା କଭୀ ।
ଯହ ନିତ୍ୟ ନିଶ୍ଚଲ, ଥିର, ସନାତନ ଔର ହୈ ସର୍ୱତ୍ର ଭୀ ॥ ୨ । ୨୪ ॥
ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ପହୁଁଚ ସେ ହୈ ପରେ, ମନ- ଚିନ୍ତନା ସେ ଦୂର ହୈ ।
ଅବିକାର ଇସକୋ ଜାନ, ଦୁଖ ମେଂ ବ୍ୟର୍ଥ ରହନା ଚୂର ହୈ ॥ ୨ । ୨୫ ॥
ଯଦି ମାନତେ ହୋ ନିତ୍ୟ ମରତା, ଜନ୍ମତା ରହତା ଯହୀଂ ।
ତୋ ଭୀ ମହାବାହୋ! ଉଚିତ ଐସୀ କଭୀ ଚିନ୍ତା ନହୀଂ ॥ ୨ । ୨୬ ॥
ଜନ୍ମେ ହୁଏ ମରତେ, ମରେ ନିଶ୍ଚୟ ଜନମ ଲେତେ କହୀଂ ।
ଐସୀ ଅଟଲ ଜୋ ବାତ ହୈ ଉସକୀ ଉଚିତ ଚିନ୍ତା ନହୀଂ ॥ ୨ । ୨୭ ॥
ଅବ୍ୟକ୍ତ ପ୍ରାଣୀ ଆଦି ମେଂ ହୈଂ ମଧ୍ୟ ମେଂ ଦିଖତେ ସଭୀ ।
ଫିର ଅନ୍ତ ମେଂ ଅବ୍ୟକ୍ତ, କ୍ୟା ଇସକୀ ଉଚିତ ଚିନ୍ତା କଭୀ ॥ ୨ । ୨୮ ॥
କୁଛ ଦେଖତେ ଆଶ୍ଚର୍ୟ ସେ, ଆଶ୍ଚର୍ୟବତ କହତେ କହୀଂ ।
କୋଈ ସୁନେ ଆଶ୍ଚର୍ୟବତ, ପହିଚାନତା ଫିର ଭୀ ନହୀଂ ॥ ୨ । ୨୯ ॥
ସାରେ ଶରୀରୋଂ ମେଂ ଅବଧ ଆତ୍ମା ନ ବଧ ହୋତା କିୟେ ।
ଫିର ପ୍ରାଣିୟୋଂ କା ଶୋକ ଯୋଂ ତୁମକୋ ନ କରନା ଚାହିୟେ ॥ ୨ । ୩୦ ॥
ଫିର ଦେଖକର ନିଜ ଧର୍ମ, ହିମ୍ମତ ହାରନା ଅପକର୍ମ ହୈ ।
ଇସ ଧର୍ମ- ରଣ ସେ ବଢ଼ ନ କ୍ଷତ୍ରିୟ କା କହୀଂ କୁଛ ଧର୍ମ ହୈ ॥ ୨ । ୩୧ ॥
ରଣ ସ୍ୱର୍ଗରୂପୀ ଦ୍ୱାର ଦେଖୋ ଖୁଲ ରହା ହୈ ଆପ ସେ ।
ଯହ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋତା କ୍ଷତ୍ରିୟୋଂ କୋ ଯୁଦ୍ଧ ଭାଗ୍ୟ- ପ୍ରତାପ ସେ ॥ ୨ । ୩୨ ॥
ତୁମ ଧର୍ମ କେ ଅନୁକୂଲ ରଣ ସେ ଜୋ ହଟେ ପୀଛେ କଭୀ ।
ନିଜ ଧର୍ମ ଖୋ ଅପକୀର୍ତି ଲୋଗେ ଔର ଲୋଗେ ପାପ ଭୀ ॥ ୨ । ୩୩ ॥
ଅପକୀର୍ତି ଗାୟେଂଗେ ସଭୀ ଫିର ଇସ ଅମିଟ ଅପମାନ ସେ ।
ଅପକୀର୍ତି, ସମ୍ମାନିତ ପୁରୁଷ କୋ ଅଧିକ ପ୍ରାଣ- ପୟାନ ସେ ॥ ୨ । ୩୪ ॥
‘ ରଣ ଛୋଡ଼କର ଡର ସେ ଭଗା ଅର୍ଜୁନ’ କହେଂଗେ ସବ ଯହୀ ।
ସମ୍ମାନ କରତେ ବୀରବର ଜୋ, ତୁଚ୍ଛ ଜାନେଂଗେ ବହୀ ॥ ୨ । ୩୫ ॥
କହନେ ନ କହନେ କୀ ଖରୀ ଖୋଟୀ କହେଂଗେ ରିପୁ ସଭୀ ।
ସାମର୍ଥ୍ୟ- ନିନ୍ଦା ସେ ଘନା ଦୁଖ ଔର କ୍ୟା ହୋଗା କଭୀ ॥ ୨ । ୩୬ ॥
ଜୀତେ ରହେ ତୋ ରାଜ୍ୟ ଲୋଗେ, ମର ଗୟେ ତୋ ସ୍ୱର୍ଗ ମେଂ ।
ଇସ ଭାଁତି ନିଶ୍ଚୟ ଯୁଦ୍ଧ କା କରକେ ଉଠୋ ଅରିବର୍ଗ ମେଂ । ୨ । ୩୭ ॥
ଜୟ- ହାର, ଲାଭାଲାଭ, ସୁଖ- ଦୁଖ ସମ ସମଝକର ସବ କହୀଂ ।
ଫିର ଯୁଦ୍ଧ କର ତୁଝକୋ ଧନୁର୍ଧର ! ପାପ ଯୋଂ ହୋଗା ନହୀଂ । ୨ । ୩୮ ॥
ହୈ ସାଂଖ୍ୟ କା ଯହ ଜ୍ଞାନ ଅବ ସୁନ ଯୋଗ କା ଶୁଭ ଜ୍ଞାନ ଭୀ ।
ହୋ ଯୁକ୍ତ ଜିସସେ କର୍ମ- ବନ୍ଧନ ପାର୍ଥ ଛୁଟେଂଗେ ସଭୀ ॥ ୨ । ୩୯ ॥
ଆରମ୍ଭ ଇସମେଂ ହୈ ଅମିଟ ଯହ ବିଘ୍ନ ବାଧା ସେ ପରେ ।
ଇସ ଧର୍ମ କା ପାଲନ ତନିକ ଭୀ ସର୍ୱ ସଂକଟ କୋ ହରେ ॥ ୨ । ୪୦ ॥
ଇସ ମାର୍ଗ ମେଂ ନିତ ନିଶ୍ଚୟାତ୍ମକ- ବୁଦ୍ଧି ଅର୍ଜୁନ ଏକ ହୈ ।
ବହୁ ବୁଦ୍ଧିୟାଁ ବହୁ ଭେଦ- ଯୁତ ଉନକୀ ଜିନ୍ହେଂ ଅବିବେକ ହୈ ॥ ୨ । ୪୧ ॥
ଜୋ ବେଦବାଦୀ, କାମନାପ୍ରିୟ, ସ୍ୱର୍ଗଇଚ୍ଛୁକ, ମୂଢ଼ ହୈଂ ।
‘ ଅତିରିକ୍ତ ଇସକେ କୁଛ ନହୀଂ’ ବାତେଂ ବଢ଼ାକର ଯୋଂ କହେଂ ॥ ୨ । ୪୨ ॥
ନାନା କ୍ରିୟା ବିସ୍ତାରୟୁତ, ସୁଖ- ଭୋଗ କେ ହିତ ସର୍ୱଦା ।
ଜିସ ଜନ୍ମରୂପୀ କର୍ମ- ଫଲ- ପ୍ରଦ ବାତ କୋ କହତେ ସଦା ॥ ୨ । ୪୩ ॥
ଉସ ବାତ ସେ ମୋହିତ ହୁଏ ଜୋ ଭୋଗ- ବୈଭବ- ରତ ସଭୀ ।
ବ୍ୟବସାୟ ବୁଦ୍ଧି ନ ପାର୍ଥ ! ଉନକୀ ହୋ ସମାଧିସ୍ଥିତ କଭୀ ॥ ୨ । ୪୪ ॥
ହୈଂ ବେଦ ତ୍ରିଗୁଣୋଂ କେ ବିଷୟ, ତୁମ ଗୁଣାତୀତ ମହାନ ହୋ !
ତଜ ଯୋଗ କ୍ଷେମ ବ ଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱ ନିତ ସତ୍ତ୍ୱସ୍ଥ ଆତ୍ମାବାନ୍ ହୋ ॥ ୨ । ୪୫ ॥
ସବ ଓର କରକେ ପ୍ରାପ୍ତ ଜଲ, ଜିତନା ପ୍ରୟୋଜନ କୂପ କା ।
ଉତନା ପ୍ରୟୋଜନ ବେଦ ସେ, ବିଦ୍ୱାନ ବ୍ରାହ୍ମଣ କା ସଦା ॥ ୨ । ୪୬ ॥
ଅଧିକାର କେବଲ କର୍ମ କରନେ କା, ନହୀଂ ଫଲ ମେଂ କଭୀ ।
ହୋନା ନ ତୂ ଫଲ- ହେତୁ ଭୀ, ମତ ଛୋଡ଼ ଦେନା କର୍ମ ଭୀ ॥ ୨ । ୪୭ ॥
ଆସକ୍ତି ସବ ତଜ ସିଦ୍ଧି ଔର ଅସିଦ୍ଧି ମାନ ସମାନ ହୀ ।
ଯୋଗସ୍ଥ ହୋକର କର୍ମ କର, ହୈ ଯୋଗ ସମତା- ଜ୍ଞାନ ହୀ ॥ ୨ । ୪୮ ॥
ଇସ ବୁଦ୍ଧିୟୋଗ ମହାନ ସେ ସବ କର୍ମ ଅତିଶୟ ହୀନ ହୈଂ ।
ଇସ ବୁଦ୍ଧି କୀ ଅର୍ଜୁନ! ଶରଣ ଲୋ ଚାହତେ ଫଲ ଦୀନ ହୈଂ ॥ ୨ । ୪୯ ॥
ଜୋ ବୁଦ୍ଧି- ଯୁତ ହୈ ପାପ- ପୁଣ୍ୟୋଂ ମେଂ ନ ପଡ଼ତା ହୈ କଭୀ ।
ବନ ଯୋଗ- ଯୁତ, ହୈ ଯୋଗ ହୀ ଯହ କର୍ମ ମେଂ କୌଶଲ ସଭୀ ॥ ୨ । ୫୦ ॥
ନିତ ବୁଦ୍ଧି- ଯୁତ ହୋ କର୍ମ କେ ଫଲ ତ୍ୟାଗତେ ମତିମାନ ହୈଂ ।
ବେ ଜନ୍ମ- ବନ୍ଧନ ତୋଡ଼ ପଦ ପାତେ ସଦୈବ ମହାନ ହୈଂ ॥ ୨ । ୫୧ ॥
ଇସ ମୋହ କେ ଗଂଦଲେ ସଲିଲ ସେ ପାର ମତି ହୋଗୀ ଜଭୀ ।
ବୈରାଗ୍ୟ ହୋଗା ସବ ବିଷୟ ମେଂ ଜୋ ସୁନା ସୁନନା ଅଭୀ ॥ ୨ । ୫୨ ॥
ଶ୍ରୁତି- ଭ୍ରାନ୍ତ ବୁଦ୍ଧି ସମାଧି ମେଂ ନିଶ୍ଚଲ ଅଚଲ ହୋଗୀ ଜଭୀ ।
ହେ ପାର୍ଥ! ଯୋଗ ସମତ୍ୱ ହୋଗା ପ୍ରାପ୍ତ ଯହ ତୁଝକୋ ତଭୀ ॥ ୨ । ୫୩ ॥
ଅର୍ଜୁନ ନେ କହା – –
କେଶବ! କିସେ ଦୃଢ଼- ପ୍ରଜ୍ଞଜନ ଅଥବା ସମାଧିସ୍ଥିତ କହେଂ ।
ଥିର- ବୁଦ୍ଧି କୈସେ ବୋଲତେ, ବୈଠେଂ, ଚଲେଂ, କୈସେ ରହେଂ ॥ ୨ । ୫୪ ॥
ଶ୍ରୀଭଗବାନ୍ ନେ କହା – –
ହେ ପାର୍ଥ! ମନ କୀ କାମନା ଜବ ଛୋଡ଼ତା ହୈ ଜନ ସଭୀ ।
ହୋ ଆପ ଆପେ ମେଂ ମଗନ ଦୃଢ଼- ପ୍ରଜ୍ଞ ହୋତା ହୈ ତଭୀ ॥ ୨ । ୫୫ ॥
ସୁଖ ମେଂ ନ ଚାହ, ନ ଖେଦ ଜୋ ଦୁଖ ମେଂ କଭୀ ଅନୁଭବ କରେ ।
ଥିର- ବୁଦ୍ଧି ବହ ମୁନି, ରାଗ ଏବଂ କ୍ରୋଧ ଭୟ ସେ ଜୋ ପରେ ॥ ୨ । ୫୬ ॥
ଶୁଭ ଯା ଅଶୁଭ ଜୋ ଭୀ ମିଲେ ଉସମେଂ ନ ହର୍ଷ ନ ଦ୍ୱେଷ ହୀ ।
ନିଃସ୍ନେହ ଜୋ ସର୍ୱତ୍ର ହୈ, ଥିର- ବୁଦ୍ଧି ହୋତା ହୈ ବହୀ ॥ ୨ । ୫୭ ॥
ହେ ପାର୍ଥ! ଜ୍ୟୋଂ କଛୁଆ ସମେତେ ଅଙ୍ଗ ଚାରୋଂ ଛୋର ସେ ।
ଥିର- ବୁଦ୍ଧି ଜବ ଯୋଂ ଇନ୍ଦ୍ରିୟାଁ ସିମଟେଂ ବିଷୟ କୀ ଓର ସେ ॥ ୨ । ୫୮ ॥
ହୋତେ ବିଷୟ ସବ ଦୂର ହୈଂ ଆହାର ଜବ ଜନ ତ୍ୟାଗତା ।
ରସ କିନ୍ତୁ ରହତା, ବ୍ରହ୍ମ କୋ କର ପ୍ରାପ୍ତ ବହ ଭୀ ଭାଗତା ॥ ୨ । ୫୯ ॥
କୌନ୍ତେୟ! କରତେ ଯତ୍ନ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ- ଦମନ ହିତ ବିଦ୍ୱାନ୍ ହୈଂ ।
ମନ କିନ୍ତୁ ବଲ ସେ ଖୈଂଚ ଲେତୀ ଇନ୍ଦ୍ରିୟାଁ ବଲବାନ ହୈଂ ॥ ୨ । ୬୦ ॥
ଉନ ଇନ୍ଦ୍ରିୟୋଂ କୋ ରୋକ, ବୈଠେ ଯୋଗୟୁତ ମତ୍ପର ହୁଆ ।
ଆଧୀନ ଜିସକେ ଇନ୍ଦ୍ରିୟାଁ, ଦୃଢ଼ପ୍ରଜ୍ଞ ବହ ନିତ ନର ହୁଆ ॥ ୨ । ୬୧ ॥
ଚିନ୍ତନ ବିଷୟ କା, ସଙ୍ଗ ବିଷୟୋଂ ମେଂ ବଢ଼ାତା ହୈ ତଭୀ ।
ଫିର ସଂଗ ସେ ହୋ କାମନା, ହୋ କାମନା ସେ କ୍ରୋଧ ଭୀ ॥ ୨ । ୬୨ ॥
ଫିର କ୍ରୋଧ ସେ ହୈ ମୋହ, ସୁଧି କୋ ମୋହ କରତା ଭ୍ରଷ୍ଟ ହୈ ।
ଯହ ସୁଧି ଗଏ ଫିର ବୁଦ୍ଧି ବିନଶେ, ବୁଦ୍ଧି- ବିନଶେ ନଷ୍ଟ ହୈ ॥ ୨ । ୬୩ ॥
ପର ରାଗ- ଦ୍ୱେଷ- ବିହୀନ ସାରୀ ଇନ୍ଦ୍ରିୟାଁ ଆଧୀନ କର ।
ଫିର ଭୋଗ କରକେ ଭୀ ବିଷୟ, ରହତା ସଦୈବ ପ୍ରସନ୍ନ ନର ॥ ୨ । ୬୪ ॥
ପାକର ପ୍ରସାଦ ପବିତ୍ର ଜନ କେ, ଦୁଃଖ କଟ ଜାତେ ସଭୀ ।
ଜବ ଚିତ୍ତ ନିତ୍ୟ ପ୍ରସନ୍ନ ରହତା, ବୁଦ୍ଧି ଦୄଢ଼ ହୋତୀ ତଭୀ ॥ ୨ । ୬୫ ॥
ରହକର ଅୟୁକ୍ତ ନ ବୁଦ୍ଧି ଉତ୍ତମ ଭାବନା ହୋତୀ କହୀଂ ।
ବିନ ଭାବନା ନହିଂ ଶାଂତି ଔର ଅଶାଂତି ମେଂ ସୁଖ ହୈ ନହୀଂ ॥ ୨ । ୬୬ ॥
ସବ ବିଷୟ ବିଚରିତ ଇନ୍ଦ୍ରିୟୋଂ ମେଂ, ସାଥ ମନ ଜିସକେ ରହେ ।
ବହ ବୁଦ୍ଧି ହର ଲେତୀ, ପବନ ସେ ନାବ ଜ୍ୟୋଂ ଜଲ ମେଂ ବହେ ॥ ୨ । ୬୭ ॥
ଚହୁଁ ଓର ସେ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ- ବିଷୟ ସେ, ଇନ୍ଦ୍ରିୟାଁ ଜବ ଦୂର ହୀ ।
ରହତୀ ହଟୀଂ ଜିସକୀ ସଦା, ଦୃଢ଼- ପ୍ରଜ୍ଞ ହୋତା ହୈ ବହୀ ॥ ୨ । ୬୮ ॥
ସବ କୀ ନିଶା ତବ ଜାଗତା ଯୋଗୀ ପୁରୁଷ ହେ ତାତ! ହୈ ।
ଜିସମେଂ ସଭୀ ଜନ ଜାଗତେ, ଜ୍ଞାନୀ ପୁରୁଷ କୀ ରାତ ହୈ ॥ ୨ । ୬୯ ॥
ସବ ଓର ସେ ପରିପୂର୍ଣ ଜଲନିଧି ମେଂ ସଲିଲ ଜୈସେ ସଦା ।
ଆକର ସମାତା, କିନ୍ତୁ ଅବିଚଲ ସିନ୍ଧୁ ରହତା ସର୍ୱଦା ॥
ଇସ ଭାଁତି ହୀ ଜିସମେଂ ବିଷୟ ଜାକର ସମା ଜାତେ ସଭୀ ।
ବହ ଶାଂତି ପାତା ହୈ, ନ ପାତା କାମ- କାମୀ ଜନ କଭୀ ॥ ୨ । ୭୦ ॥
ସବ ତ୍ୟାଗ ଇଚ୍ଛା କାମନା, ଜୋ ଜନ ବିଚରତା ନିତ୍ୟ ହୀ ।
ମଦ ଔର ମମତା ହୀନ ହୋକର, ଶାଂତି ପାତା ହୈ ବହୀ ॥ ୨ । ୭୧ ॥
ଯହ ପାର୍ଥ! ବ୍ରାହ୍ମୀସ୍ଥିତି ଇସେ ପା ନର ନ ମୋହିତ ହୋ କଭୀ ।
ନିର୍ୱାଣ ପଦ ହୋ ପ୍ରାପ୍ତ ଇସମେଂ ଠୈର ଅନ୍ତିମ କାଲ ଭୀ ॥ ୨ । ୭୨ ॥
ଦୂସରା ଅଧ୍ୟାୟ ସମାପ୍ତ ହୁଆ ॥ ୨ ॥
ହରିଗୀତା ଅଧ୍ୟାୟ ୩
ତୀସରା ଅଧ୍ୟାୟ
ଅର୍ଜୁନ ନେ କହା – –
ଯଦି ହେ ଜନାର୍ଦନ! କର୍ମ ସେ ତୁମ ବୁଦ୍ଧି କହତେ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ହୋ ।
ତୋ ଫିର ଭୟଂକର କର୍ମ ମେଂ ମୁଝକୋ ଲଗାତେ କ୍ୟୋଂ କହୋ ॥ ୩ । ୧ ॥
ଉଲଝନ ଭରେ କହ ବାକ୍ୟ, ଭ୍ରମ- ସା ଡାଲତେ ଭଗବାନ୍ ହୋ ।
ବହ ବାତ ନିଶ୍ଚୟ କର କହୋ ଜିସସେ ମୁଝେ କଲ୍ୟାଣ ହୋ ॥ ୩ । ୨ ॥
ଶ୍ରୀଭଗବାନ୍ ନେ କହା – –
ପହଲେ କହୀ ଦୋ ଭାଁତି ନିଷ୍ଠା, ଜ୍ଞାନିୟୋଂ କୀ ଜ୍ଞାନ ସେ ।
ଫିର ଯୋଗିୟୋଂ କୀ ଯୋଗ- ନିଷ୍ଠା, କର୍ମୟୋଗ ବିଧାନ ସେ ॥ ୩ । ୩ ॥
ଆରମ୍ଭ ବିନ ହୀ କର୍ମ କେ ନିଷ୍କର୍ମ ହୋ ଜାତେ ନହୀଂ ।
ସବ କର୍ମ ହୀ କେ ତ୍ୟାଗ ସେ ଭୀ ସିଦ୍ଧି ଜନ ପାତେ ନହୀଂ ॥ ୩ । ୪ ॥
ବିନ କର୍ମ ରହ ପାତା ନହୀଂ କୋଈ ପୁରୁଷ ପଲ ଭର କଭୀ ।
ହୋ ପ୍ରକୃତି- ଗୁଣ ଆଧୀନ କରନେ କର୍ମ ପଡ଼ତେ ହୈଂ ସଭୀ ॥ ୩ । ୫ ॥
କର୍ମେଂଦ୍ରିୟୋଂ କୋ ରୋକ ଜୋ ମନ ସେ ବିଷୟ- ଚିନ୍ତନ କରେ ।
ବହ ମୂଢ଼ ପାଖଣ୍ଡୀ କହାତା ଦମ୍ଭ ନିଜ ମନ ମେଂ ଭରେ ॥ ୩ । ୬ ॥
ଜୋ ରୋକ ମନ ସେ ଇନ୍ଦ୍ରିୟାଁ ଆସକ୍ତି ବିନ ହୋ ନିତ୍ୟ ହୀ ।
କର୍ମେନ୍ଦ୍ରିୟୋଂ ସେ କର୍ମ କରତା ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଜନ ଅର୍ଜୁନ! ବହୀ ॥ ୩ । ୭ ॥
ବିନ କର୍ମ ସେ ନିତ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ନିୟମିତ- କର୍ମ କରନା ଧର୍ମ ହୈ ।
ବିନ କର୍ମ କେ ତନ ଭୀ ନ ସଧତା କର ନିୟତ ଜୋ କର୍ମ ହୈ ॥ ୩ । ୮ ॥
ତଜ ଯଜ୍ଞ କେ ଶୁଭ କର୍ମ, ସାରେ କର୍ମ ବନ୍ଧନ ପାର୍ଥ! ହୈଂ ।
ଅତଏବ ତଜ ଆସକ୍ତି ସବ କର କର୍ମ ଜୋ ଯଜ୍ଞାର୍ଥ ହୈଂ ॥ ୩ । ୯ ॥
ବିଧି ନେ ପ୍ରଜା କେ ସାଥ ପହଲେ ଯଜ୍ଞ କୋ ରଚ କେ କହା ।
ପୂରେ କରେ ଯହ ସବ ମନୋରଥ, ବୃଦ୍ଧି ହୋ ଇସସେ ମହା ॥ ୩ । ୧୦ ॥
ମଖ ସେ କରୋ ତୁମ ତୁଷ୍ଟ ସୁରଗଣ, ବେ କରେଂ ତୁମକୋ ସଦା ।
ଐସେ ପରସ୍ପର ତୁଷ୍ଟ ହୋ, କଲ୍ୟାଣ ପାଓ ସର୍ୱଦା ॥ ୩ । ୧୧ ॥
ମଖ ତୃପ୍ତ ହୋ ସୁର କାମନା ପୂରୀ କରେଂଗେ ନିତ୍ୟ ହୀ ।
ଉନକା ଦିୟା ଉନକୋ ନ ଦେ, ଜୋ ଭୋଗତା ତସ୍କର ବହୀ ॥ ୩ । ୧୨ ॥
ଜୋ ଯଜ୍ଞ ମେଂ ଦେ ଭାଗ ଖାତେ ପାପ ସେ ଛୁଟ କର ତରେଂ ।
ତନ ହେତୁ ଜୋ ପାପୀ ପକାତେ ପାପ ବେ ଭକ୍ଷଣ କରେଂ ॥ ୩ । ୧୩ ॥
ସମ୍ପୂର୍ଣ ପ୍ରାଣୀ ଅନ୍ନ ସେ ହୈଂ, ଅନ୍ନ ହୋତା ବୃଷ୍ଟି ସେ ।
ଯହ ବୃଷ୍ଟି ହୋତୀ ଯଜ୍ଞ ସେ, ଜୋ କର୍ମ କୀ ଶୁଭ ସୃଷ୍ଟି ସେ ॥ ୩ । ୧୪ ॥
ଫିର କର୍ମ ହୋତେ ବ୍ରହ୍ମ ସେ ହୈଂ, ବ୍ରହ୍ମ ଅକ୍ଷର ସେ କହା ।
ଯୋଂ ଯଜ୍ଞ ମେଂ ସର୍ୱତ୍ର- ବ୍ୟାପୀ ବ୍ରହ୍ମ ନିତ ହୀ ରମ ରହା ॥ ୩ । ୧୫ ॥
ଚଲତା ନ ଜୋ ଇସ ଭାଁତି ଚଲତେ ଚକ୍ର କେ ଅନୁସାର ହୈ ।
ପାପାୟୁ ଇନ୍ଦ୍ରିୟଲମ୍ପଟୀ ବହ ବ୍ୟର୍ଥ ହୀ ଭୂ- ଭାର ହୈ ॥ ୩ । ୧୬ ॥
ଜୋ ଆତ୍ମରତ ରହତା ନିରନ୍ତର, ଆତ୍ମ- ତୃପ୍ତ ବିଶେଷ ହୈ ।
ସଂତୁଷ୍ଟ ଆତ୍ମା ମେଂ, ଉସେ କରନା ନହୀଂ କୁଛ ଶେଷ ହୈ ॥ ୩ । ୧୭ ॥
ଉସକୋ ନ କୋଈ ଲାଭ ହୈ କରନେ ନ କରନେ ସେ କହୀଂ ।
ହେ ପାର୍ଥ! ପ୍ରାଣୀମାତ୍ର ସେ ଉସକୋ ପ୍ରୟୋଜନ ହୈ ନହୀଂ ॥ ୩ । ୧୮ ॥
ଅତଏବ ତଜ ଆସକ୍ତି, କର କର୍ତବ୍ୟ କର୍ମ ସଦୈବ ହୀ ।
ଯୋଂ କର୍ମ ଜୋ କରତା ପରମ ପଦ ପ୍ରାପ୍ତ କରତା ହୈ ବହୀ ॥ ୩ । ୧୯ ॥
ଜନକାଦି ନେ ଭୀ ସିଦ୍ଧି ପାଈ କର୍ମ ଐସେ ହୀ କିୟେ ।
ଫିର ଲୋକସଂଗ୍ରହ ଦେଖ କର ଭୀ କର୍ମ କରନା ଚାହିୟେ ॥ ୩ । ୨୦ ॥
ଜୋ କାର୍ୟ କରତା ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଜନ କରତେ ବହୀ ହୈଂ ଔର ଭୀ ।
ଉସକେ ପ୍ରମାଣିତ- ପଂଥ ପର ହୀ ପୈର ଧରତେ ହୈଂ ସଭୀ ॥ ୩ । ୨୧ ॥
ଅପ୍ରାପ୍ତ ମୁଝକୋ କୁଛ ନହୀଂ, ଜୋ ପ୍ରାପ୍ତ କରନା ହୋ ଅଭୀ ।
ତ୍ରୈଲୋକ୍ୟ ମେଂ କରନା ନ କୁଛ, ପର କର୍ମ କରତା ମୈଂ ସଭୀ ॥ ୩ । ୨୨ ॥
ଆଲସ୍ୟ ତଜକେ ପାର୍ଥ! ମୈଂ ଯଦି କର୍ମ ମେଂ ବରତୂଁ ନହୀଂ ।
ସବ ଭାଁତି ମେରା ଅନୁକରଣ ହୀ ନର କରେଂଗେ ସବ କହୀଂ ॥ ୩ । ୨୩ ॥
ଯଦି ଛୋଡ଼ ଦୂଁ ମୈଂ କର୍ମ କରନା, ଲୋକ ସାରା ଭ୍ରଷ୍ଟ ହୋ ।
ମୈଂ ସର୍ୱ ସଂକର କା ବନୂଁ କର୍ତା, ସଭୀ ଜଗ ନଷ୍ଟ ହୋ ॥ ୩ । ୨୪ ॥
ଜ୍ୟୋଂ ମୂଢ଼ ମାନବ କର୍ମ କରତେ ନିତ୍ୟ କର୍ମାସକ୍ତ ହୋ ।
ଯୋଂ ଲୋକସଂଗ୍ରହ- ହେତୁ କରତା କର୍ମ, ବିଜ୍ଞ ବିରକ୍ତ ହୋ ॥ ୩ । ୨୫ ॥
ଜ୍ଞାନୀ ନ ଡାଲେ ଭେଦ କର୍ମାସକ୍ତ କୀ ମତି ମେଂ କଭୀ ।
ବହ ଯୋଗ- ଯୁତ ହୋ କର୍ମ କର, ଉନସେ କରାୟେ ଫିର ସଭୀ ॥ ୩ । ୨୬ ॥
ହୋତେ ପ୍ରକୃତି କେ ହୀ ଗୁଣୋଂ ସେ ସର୍ୱ କର୍ମ ବିଧାନ ସେ ।
ମୈଂ କର୍ମ କରତା, ମୂଢ଼- ମାନବ ମାନତା ଅଭିମାନ ସେ ॥ ୩ । ୨୭ ॥
ଗୁଣ ଔର କର୍ମ ବିଭାଗ କେ ସବ ତତ୍ୱ ଜୋ ଜନ ଜାନତା ।
ହୋତା ନ ବହ ଆସକ୍ତ ଗୁଣ କା ଖେଲ ଗୁଣ ମେଂ ମାନତା ॥ ୩ । ୨୮ ॥
ଗୁଣ କର୍ମ ମେଂ ଆସକ୍ତ ହୋତେ ପ୍ରକୃତିଗୁଣ ମୋହିତ ସଭୀ ।
ଉନ ମଂଦ ମୂଢ଼ୋଂ କୋ କରେ ବିଚଲିତ ନ ଜ୍ଞାନୀ ଜନ କଭୀ ॥ ୩ । ୨୯ ॥
ଅଧ୍ୟାତ୍ମ- ମତି ସେ କର୍ମ ଅର୍ପଣ କର ମୁଝେ ଆଗେ ବଢ଼ୋ ।
ଫଲ- ଆଶ ମମତା ଛୋଡ଼କର ନିଶ୍ଚିନ୍ତ ହୋକର ଫିର ଲଡ଼ୋ ॥ ୩ । ୩୦ ॥
ଜୋ ଦୋଷ- ବୁଦ୍ଧି ବିହୀନ ମାନବ ନିତ୍ୟ ଶ୍ରଦ୍ଧାୟୁକ୍ତ ହୈଂ ।
ମେରେ ସୁମତ ଅନୁସାର କରକେ କର୍ମ ବେ ନର ମୁକ୍ତ ହୈଂ ॥ ୩ । ୩୧ ॥
ଜୋ ଦୋଷ- ଦର୍ଶୀ ମୂଢ଼ମତି ମତ ମାନତେ ମେରା ନହୀଂ ।
ବେ ସର୍ୱଜ୍ଞାନ- ବିମୂଢ଼ ନର ନିତ ନଷ୍ଟ ଜାନୋଂ ସବ କହୀଂ ॥ ୩ । ୩୨ ॥
ବର୍ତେ ସଦା ଅପନୀ ପ୍ରକୃତି ଅନୁସାର ଜ୍ଞାନ- ନିଧାନ ଭୀ ।
ନିଗ୍ରହ କରେଗା କ୍ୟା, ପ୍ରକୃତି ଅନୁସାର ହୈଂ ପ୍ରାଣୀ ସଭୀ ॥ ୩ । ୩୩ ॥
ଅପନେ ବିଷୟ ମେଂ ଇନ୍ଦ୍ରିୟୋଂ କୋ ରାଗ ଭୀ ହୈ ଦ୍ୱେଷ ଭୀ ।
ଯେ ଶତ୍ରୁ ହୈଂ, ବଶ ମେଂ ନ ଇନକେ ଚାହିୟେ ଆନା କଭୀ ॥ ୩ । ୩୪ ॥
ଊଁଚେ ସୁଲଭ ପର- ଧର୍ମ ସେ ନିଜ ବିଗୁଣ ଧର୍ମ ମହାନ୍ ହୈ ।
ପରଧର୍ମ ଭୟପ୍ରଦ, ମୃତ୍ୟୁ ଭୀ ନିଜ ଧର୍ମ ମେଂ କଲ୍ୟାଣ ହୈ ॥ ୩ । ୩୫ ॥
ଅର୍ଜୁନ ନେ କହା – –
ଭଗବନ୍! କହୋ କରନା ନହୀଂ ନର ଚାହତା ଜବ ଆପ ହୈ ।
ଫିର କୌନ ବଲ ସେ ଖୀଂଚ କର ଉସସେ କରାତା ପାପ ହୈ ॥ ୩ । ୩୬ ॥
ଶ୍ରୀଭଗବାନ୍ ନେ କହା – –
ପୈଦା ରଜୋଗୁଣ ସେ ହୁଆ ଯହ କାମ ହୀ ଯହ କ୍ରୋଧ ହୀ ।
ପେଟୂ ମହାପାପୀ କରାତା ପାପ ହୈ ବୈରୀ ଯହୀ ॥ ୩ । ୩୭ ॥
ଜ୍ୟୋଂ ଗର୍ଭ ଝିଲ୍ଲୀ ସେ, ଧୁଏଁ ସେ ଆଗ, ଶୀଶା ଧୂଲ ସେ ।
ଯୋଂ କାମ ସେ ରହତା ଢକା ହୈ, ଜ୍ଞାନ ଭୀ ( ଆମୂଲ) ସେ ॥ ୩ । ୩୮ ॥
ଯହ କାମ ଶତ୍ରୁ ମହାନ୍, ନିତ୍ୟ ଅତୃପ୍ତ ଅଗ୍ନି ସମାନ ହୈ ।
ଇସସେ ଢକା କୌନ୍ତେୟ! ସାରେ ଜ୍ଞାନିୟୋଂ କା ଜ୍ଞାନ ହୈ ॥ ୩ । ୩୯ ॥
ମନ, ଇନ୍ଦ୍ରିୟୋଂ ମେଂ, ବୁଦ୍ଧି ମେଂ ଯହ ବାସ ବୈରୀ ନିତ କରେ ।
ଇନକେ ସହାରେ ଜ୍ଞାନ ଢକ, ଜୀବାତ୍ମ କୋ ମୋହିତ କରେ ॥ ୩ । ୪୦ ॥
ଇନ୍ଦ୍ରିୟ- ଦମନ କରକେ କରୋ ଫିର ନାଶ ଶତ୍ରୁ ମହାନ୍ କା ।
ପାପୀ ସଦା ଯହ ନାଶକାରୀ ଜ୍ଞାନ କା ବିଜ୍ଞାନ କା ॥ ୩ । ୪୧ ॥
ହୈଂ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ, ଇନ୍ଦ୍ରିୟୋଂ ସେ ପାର୍ଥ! ମନ ମାନୋ ପରେ ।
ମନ ସେ ପରେ ଫିର ବୁଦ୍ଧି, ଆତ୍ମା ବୁଦ୍ଧି ସେ ଜାନୋ ପରେ ॥ ୩ । ୪୨ ॥
ଯୋଂ ବୁଦ୍ଧି ସେ ଆତ୍ମା ପରେ ହୈ ଜାନ ଇସକେ ଜ୍ଞାନ କୋ ।
ମନ ବଶ୍ୟ କରକେ ଜୀତ ଦୁର୍ଜୟ କାମ ଶତ୍ରୁ ମହାନ୍ କୋ ॥ ୩ । ୪୩ ॥
ତୀସରା ଅଧ୍ୟାୟ ସମାପ୍ତ ହୁଆ ॥ ୩ ॥
ହରିଗୀତା ଅଧ୍ୟାୟ ୪
ଚୌଥା ଅଧ୍ୟାୟ
ଶ୍ରୀଭଗବାନ୍ ନେ କହା – –
ମୈଂନେ କହା ଥା ସୂର୍ୟ କେ ପ୍ରତି ଯୋଗ ଯହ ଅବ୍ୟଯ ମହା ।
ଫିର ସୂର୍ୟ ନେ ମନୁ ସେ କହା ଇକ୍ଷ୍ୱାକୁ ସେ ମନୁ ନେ କହା ॥ ୪ । ୧ ॥
ଯୋଂ ରାଜଋଷି ପରିଚିତ ହୁଏ ସୁପରମ୍ପରାଗତ ଯୋଗ ସେ ।
ଇସ ଲୋକ ମେଂ ବହ ମିଟ ଗୟା ବହୁ କାଲ କେ ସଂୟୋଗ ସେ ॥ ୪ । ୨ ॥
ମୈଂନେ ସମଝକର ଯହ ପୁରାତନ ଯୋଗ- ଶ୍ରେଷ୍ଠ ରହସ୍ୟ ହୈ ।
ତୁଝସେ କହା ସବ କ୍ୟୋଂକି ତୂ ମମ ଭକ୍ତ ଔର ବୟସ୍ୟ ହୈ ॥ ୪ । ୩ ॥
ଅର୍ଜୁନ ନେ କହା – –
ପୈଦା ହୁଏ ଥେ ସୂର୍ୟ ପହଲେ ଆପ ଜନ୍ମେ ହୈଂ ଅଭୀ ।
ମୈଂ ମାନଲୂଂ କୈସେ କହା ଯହ ଆପନେ ଉନସେ କଭୀ ॥ ୪ । ୪ ॥
ଶ୍ରୀଭଗବାନ୍ ନେ କହା – –
ମୈଂ ଔର ତୂ ଅର୍ଜୁନ! ଅନେକୋଂ ବାର ଜନ୍ମେ ହୈଂ କହୀଂ ।
ସବ ଜାନତା ହୂଁ ମୈଂ ପରଂତପ! ଜ୍ଞାନ ତୁଝକୋ ହୈ ନହୀଂ ॥ ୪ । ୫ ॥
ଯଦ୍ୟପି ଅଜନ୍ମା, ପ୍ରାଣିୟୋଂ କା ଈଶ ମୈଂ ଅବ୍ୟଯ ପରମ୍ ।
ପର ନିଜ ପ୍ରକୃତି ଆଧୀନ କର, ଲୂଂ ଜନ୍ମ ମାୟା ସେ ସ୍ୱୟମ୍ ॥ ୪ । ୬ ॥
ହେ ପାର୍ଥ! ଜବ ଜବ ଧର୍ମ ଘଟତା ଔର ବଢ଼ତା ପାପ ହୀ ।
ତବ ତବ ପ୍ରକଟ ମୈଂ ରୂପ ଅପନା ନିତ୍ୟ କରତା ଆପ ହୀ ॥ ୪ । ୭ ॥
ସଜ୍ଜନ ଜନୋଂ କା ତ୍ରାଣ କରନେ ଦୁଷ୍ଟ- ଜନ- ସଂହାର- ହିତ ।
ଯୁଗ- ଯୁଗ ପ୍ରକଟ ହୋତା ସ୍ୱୟଂ ମୈଂ, ଧର୍ମ କେ ଉଦ୍ଧାର ହିତ ॥ ୪ । ୮ ॥
ଜୋ ଦିବ୍ୟ ମେରା ଜନ୍ମ କର୍ମ ରହସ୍ୟ ସେ ସବ ଜାନ ଲେ ।
ମୁଝମେଂ ମିଲେ ତନ ତ୍ୟାଗ ଅର୍ଜୁନ! ଫିର ନ ବହ ଜନ ଜନ୍ମ ଲେ ॥ ୪ । ୯ ॥
ମନ୍ମୟ ମମାଶ୍ରିତ ଜନ ହୁଏ ଭୟ କ୍ରୋଧ ରାଗ- ବିହୀନ ହୈଂ ।
ତପ ଯଜ୍ଞ ସେ ହୋ ଶୁଦ୍ଧ ବହୁ ମୁଝମେଂ ହୁଏ ଲବଲୀନ ହୈଂ ॥ ୪ । ୧୦ ॥
ଜିସ ଭାଁତି ଜୋ ଭଜତେ ମୁଝେ ଉସ ଭାଁତି ଦୂଂ ଫଲ- ଭୋଗ ଭୀ ।
ସବ ଓର ସେ ହୀ ବର୍ତତେ ମମ ମାର୍ଗ ମେଂ ମାନବ ସଭୀ ॥ ୪ । ୧୧ ॥
ଇସ ଲୋକ ମେଂ କରତେ ଫଲେଚ୍ଛୁକ ଦେବତା- ଆରାଧନା ।
ତତ୍କାଲ ହୋତୀ ପୂର୍ଣ ଉନକୀ କର୍ମ ଫଲ କୀ ସାଧନା ॥ ୪ । ୧୨ ॥
ମୈଂନେ ବନାୟେ କର୍ମ ଗୁଣ କେ ଭେଦ ସେ ଚହୁଁ ବର୍ଣ ଭୀ ।
କର୍ତା ଉନ୍ହୋଂ କା ଜାନ ତୂ, ଅବ୍ୟଯ ଅକର୍ତା ମୈଂ ସଭୀ ॥ ୪ । ୧୩ ॥
ଫଲ କୀ ନ ମୁଝକୋ ଚାହ ବଁଧତା ମୈଂ ନ କର୍ମୋଂ ସେ କହୀଂ ।
ଯୋଂ ଜାନତା ହୈ ଜୋ ମୁଝେ ବହ କର୍ମ ସେ ବଁଧତା ନହୀଂ ॥ ୪ । ୧୪ ॥
ଯହ ଜାନ କର୍ମ ମୁମୁକ୍ଷପୁରୁଷୋଂ ନେ ସଦା ପହଲେ କିୟେ ।
ପ୍ରାଚୀନ ପୂର୍ୱଜ- କୃତ କରୋ ଅବ କର୍ମ ତୁମ ଇସ ହୀ ଲିୟେ ॥ ୪ । ୧୫ ॥
କ୍ୟା କର୍ମ ଔର ଅକର୍ମ ହୈ ଭୂଲେ ଯହୀ ବିଦ୍ୱାନ୍ ଭୀ ।
ଜୋ ଜାନ ପାପୋଂ ସେ ଛୁଟୋ, ବହ କର୍ମ କହତା ହୂଁ ସଭୀ ॥ ୪ । ୧୬ ॥
ହେ ପାର୍ଥ! କର୍ମ ଅକର୍ମ ଔର ବିକର୍ମ କା କ୍ୟା ଜ୍ଞାନ ହୈ ।
ଯହ ଜାନ ଲୋ ସବ, କର୍ମ କୀ ଗତି ଗହନ ଔର ମହାନ୍ ହୈ ॥ ୪ । ୧୭ ॥
ଜୋ କର୍ମ ମେଂ ଦେଖେ ଅକର୍ମ, ଅକର୍ମ ମେଂ ଭୀ କର୍ମ ହୀ ।
ହୈ ଯୋଗ- ଯୁତ ଜ୍ଞାନୀ ବହୀ, ସବ କର୍ମ କରତା ହୈ ବହୀ ॥ ୪ । ୧୮ ॥
ଜ୍ଞାନୀ ଉସେ ପଂଡିତ କହେଂ ଉଦ୍ୟୋଗ ଜିସକେ ହୋଂ ସଭୀ ।
ଫଲ- ବାସନା ବିନ, ଭସ୍ମ ହୋଂ ଜ୍ଞାନାଗ୍ନି ମେଂ ସବ କର୍ମ ଭୀ ॥ ୪ । ୧୯ ॥
ଜୋ ହୈ ନିରାଶ୍ରୟ ତୄପ୍ତ ନିତ, ଫଲ କାମନାଏଁ ତଜ ସଭୀ ।
ବହ କର୍ମ ସବ କରତା ହୁଆ, କୁଛ ଭୀ ନହୀଂ କରତା କଭୀ ॥ ୪ । ୨୦ ॥
ଜୋ କାମନା ତଜ, ସର୍ୱସଂଗ୍ରହ ତ୍ୟାଗ, ମନ ବଶ ମେଂ କରେ ।
କେବଲ କରେ ଜୋ କର୍ମ ଦୈହିକ, ପାପ ସେ ହୈ ବହ ପରେ ॥ ୪ । ୨୧ ॥
ବିନ ଦ୍ୱେଷ ଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱ ଅସିଦ୍ଧି ସିଦ୍ଧି ସମାନ ହୈଂ ଜିସକୋ ସଭୀ ।
ଜୋ ହୈ ଯଦୃଚ୍ଛା- ଲାଭ- ତୃପ୍ତ ନ ବଦ୍ଧ ବହ କର କର୍ମ ଭୀ ॥ ୪ । ୨୨ ॥
ଚିତ ଜ୍ଞାନ ମେଂ ଜିନକା ସଦା ଜୋ ମୁକ୍ତ ସଂଗ- ବିହୀନ ହୋଂ ।
ଯଜ୍ଞାର୍ଥ କରତେ କର୍ମ ଉନକେ ସର୍ୱ କର୍ମ ବିଲୀନ ହୋଂ ॥ ୪ । ୨୩ ॥
ମଖ ବ୍ରହ୍ମ ସେ, ବ୍ରହ୍ମାଗ୍ନି ସେ, ହବି ବ୍ରହ୍ମ, ଅର୍ପଣ ବ୍ରହ୍ମ ହୈ ।
ସବ କର୍ମ ଜିସକୋ ବ୍ରହ୍ମ, କରତା ପ୍ରାପ୍ତ ବହ ଜନ ବ୍ରହ୍ମ ହୈ ॥ ୪ । ୨୪ ॥
ଯୋଗୀ ପୁରୁଷ କୁଛ ଦୈବ- ଯଜ୍ଞ ଉପାସନା ମେଂ ମନ ଧରେଂ ।
ବ୍ରହ୍ମାଗ୍ନି ମେଂ କୁଛ ଯଜ୍ଞ ଦ୍ୱାରା ଯଜ୍ଞ ଜ୍ଞାନୀ ଜନ କରେଂ ॥ ୪ । ୨୫ ॥
କୁଛ ହୋଂମତେ ଶ୍ରୋତ୍ରାଦି ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ସଂୟମୋଂ କୀ ଆଗ ମେଂ ।
ଇନ୍ଦ୍ରିୟ- ଅନଲ ମେଂ କୁଛ ବିଷୟ ଶବ୍ଦାଦି ଆହୁତି ଦେ ରମେଂ ॥ ୪ । ୨୬ ॥
କର ଆତ୍ମ- ସଂୟମରୂପ ଯୋଗାନଲ ପ୍ରଦୀପ୍ତ ସୁଜ୍ଞାନ ସେ ।
କୁଛ ପ୍ରାଣ ଏବଂ ଇନ୍ଦ୍ରିୟୋଂ କେ କର୍ମ ହୋମେଂ ଧ୍ୟାନ ସେ ॥ ୪ । ୨୭ ॥
କୁଛ ସଂୟମୀ ଜନ ଯଜ୍ଞ କରତେ ଯୋଗ, ତପ ସେ, ଦାନ ସେ ।
ସ୍ୱାଧ୍ୟାୟ ସେ କରତେ ଯତୀ, କୁଛ ଯଜ୍ଞ କରତେ ଜ୍ଞାନ ସେ ॥ ୪ । ୨୮ ॥
କୁଛ ପ୍ରାଣ ମେଂ ହୋମେଂ ଅପାନ ବ ପ୍ରାଣବାୟୁ ଅପାନ ମେଂ ।
କୁଛ ରୋକ ପ୍ରାଣ ଅପାନ ପ୍ରାଣାୟାମ ହୀ କେ ଧ୍ୟାନ ମେଂ ॥ ୪ । ୨୯ ॥
କୁଛ ମିତାହାରୀ ହବନ କରତେ, ପ୍ରାଣ ହୀ ମେଂ ପ୍ରାଣ ହୈଂ ।
କ୍ଷୟ ପାପ ଯଜ୍ଞୋଂ ସେ କିୟେ, ଯେ ଯଜ୍ଞ- ବିଜ୍ଞ ମହାନ୍ ହୈଂ ॥ ୪ । ୩୦ ॥
ଜୋ ଯଜ୍ଞ କା ଅବଶେଷ ଖାତେ, ବ୍ରହ୍ମ କୋ ପାତେ ସଭୀ ।
ପରଲୋକ ତୋ କ୍ୟା, ଯଜ୍ଞ- ତ୍ୟାଗୀ କୋ ନହୀଂ ଯହ ଲୋକ ଭୀ । ୪ । ୩୧ ॥
ବହୁ ଭାଁତି ସେ ଯୋଂ ବ୍ରହ୍ମ- ମୁଖ ମେଂ ଯଜ୍ଞ କା ବିସ୍ତାର ହୈ ।
ହୋତେ ସଭୀ ହୈଂ କର୍ମ ସେ, ଯହ ଜାନ କର ନିସ୍ତାର ହୈ ॥ ୪ । ୩୨ ॥
ଧନ- ଯଜ୍ଞ ସେ ସମଝୋ ସଦା ହୀ ଜ୍ଞାନ- ଯଜ୍ଞ ପ୍ରଧାନ ହୈ ।
ସବ କର୍ମ କା ନିତ ଜ୍ଞାନ ମେଂ ହୀ ପାର୍ଥ! ପର୍ୟବସାନ ହୈ ॥ ୪ । ୩୩ ॥
ସେବା ବିନୟ ପ୍ରଣିପାତ ପୂର୍ୱକ ପ୍ରଶ୍ନ ପୂଛୋ ଧ୍ୟାନ ସେ ।
ଉପଦେଶ ଦେଂଗେ ଜ୍ଞାନ କା ତବ ତତ୍ତ୍ୱ- ଦର୍ଶୀ ଜ୍ଞାନ ସେ ॥ ୪ । ୩୪ ॥
ହୋଗା ନହୀଂ ଫିର ମୋହ ଐସେ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଶୁଦ୍ଧ ବିବେକ ସେ ।
ତବ ହୀ ଦିଖେଂଗେ ଜୀବ ମୁଝମେଂ ଔର ତୁଝମେଂ ଏକ ସେ ॥ ୪ । ୩୫ ॥
ତେରା କହୀଂ ଯଦି ପାପିୟୋଂ ସେ ଘୋର ପାପାଚାର ହୋ ।
ଇସ ଜ୍ଞାନ ନୟ୍ୟା ସେ ସହଜ ମେଂ ପାପ ସାଗର ପାର ହୋ ॥ ୪ । ୩୬ ॥
ଜ୍ୟୋଂ ପାର୍ଥ! ପାବକ ପ୍ରଜ୍ଜ୍ୱଲିତ ଈଂଧନ ଜଲାତୀ ହୈ ସଦା ।
ଜ୍ଞାନାଗ୍ନି ସାରେ କର୍ମ କରତୀ ଭସ୍ମ ଯୋଂ ହୀ ସର୍ୱଦା ॥ ୪ । ୩୭ ॥
ଇସ ଲୋକ ମେଂ ସାଧନ ପବିତ୍ର ନ ଔର ଜ୍ଞାନ ସମାନ ହୈ ।
ଯୋଗୀ ପୁରୁଷ ପାକର ସମୟ ପାତା ସ୍ୱୟଂ ହୀ ଜ୍ଞାନ ହୈ ॥ ୪ । ୩୮ ॥
ଜୋ କର୍ମ- ତତ୍ପର ହୈ ଜିତେନ୍ଦ୍ରିୟ ଔର ଶ୍ରଦ୍ଧାବାନ୍ ହୈ ।
ବହ ପ୍ରାପ୍ତ କରକେ ଜ୍ଞାନ ପାତା ଶୀଘ୍ର ଶାନ୍ତି ମହାନ୍ ହୈ ॥ ୪ । ୩୯ ॥
ଜିସମେଂ ନ ଶ୍ରଦ୍ଧା ଜ୍ଞାନ, ସଂଶୟବାନ ଡୂବେ ସବ କହୀଂ ।
ଉସକେ ଲିୟେ ସୁଖ, ଲୋକ ଯା ପରଲୋକ କୁଛ ଭୀ ହୈ ନହୀଂ ॥ ୪ । ୪୦ ॥
ତଜ ଯୋଗ- ବଲ ସେ କର୍ମ, କାଟେ ଜ୍ଞାନ ସେ ସଂଶୟ ସଭୀ ।
ଉସ ଆତ୍ମ- ଜ୍ଞାନୀ କୋ ନ ବାଂଧେ କର୍ମ ବନ୍ଧନ ମେଂ କଭୀ ॥ ୪ । ୪୧ ॥
ଅଜ୍ଞାନ ସେ ଜୋ ଭ୍ରମ ହୃଦୟ ମେଂ, କାଟ ଜ୍ଞାନ କୃପାନ ସେ ।
ଅର୍ଜୁନ ଖଡ଼ା ହୋ ଯୁଦ୍ଧ କର, ହୋ ଯୋଗ ଆଶ୍ରିତ ଜ୍ଞାନ ସେ ॥ ୪ । ୪୨ ॥
ଚୌଥା ଅଧ୍ୟାୟ ସମାପ୍ତ ହୁଆ ॥ ୪ ॥
ହରିଗୀତା ଅଧ୍ୟାୟ ୫
ପାଁଚବା ଅଧ୍ୟାୟ
ଅର୍ଜୁନ ନେ କହା – –
କହତେ କଭୀ ହୋ ଯୋଗ କୋ ଉତ୍ତମ କଭୀ ସଂନ୍ୟାସ କୋ ।
କେ କୃଷ୍ଣ! ନିଶ୍ଚୟ କର କହୋ ବହ ଏକ ଜିସସେ ଶ୍ରେୟ ହୋ ॥ ୫ । ୧ ॥
ଶ୍ରୀଭଗବାନ୍ ନେ କହା – –
ସଂନ୍ୟାସ ଏବଂ ଯୋଗ ଦୋନୋଂ ମୋକ୍ଷକାରୀ ହୈଂ ମହା ।
ସଂନ୍ୟାସ ସେ ପର କର୍ମୟୋଗ ମହାନ୍ ହିତକାରୀ କହା ॥ ୫ । ୨ ॥
ହୈ ନିତ୍ୟ ସଂୟାସୀ ନ ଜିସମେଂ ଦ୍ୱେଷ ଯା ଇଚ୍ଛା ରହୀ ।
ତଜ ଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱ ସୁଖ ସେ ସର୍ୱ ବନ୍ଧନ- ମୁକ୍ତ ହୋତା ହୈ ବହୀ ॥ ୫ । ୩ ॥
ହୈ ‘ ସାଂଖ୍ୟ’ ‘ ଯୋଗ’ ବିଭିନ୍ନ କହତେ ମୂଢ଼, ନହିଂ ପଣ୍ଡିତ କହେଂ ।
ପାତେ ଉଭୟ ଫଲ ଏକ କେ ଜୋ ପୂର୍ଣ ସାଧନ ମେଂ ରହେଂ ॥ ୫ । ୪ ॥
ପାତେ ସୁଗତି ଜୋ ସାଂଖ୍ୟ- ଜ୍ଞାନୀ କର୍ମ- ଯୋଗୀ ଭୀ ବହୀ ।
ଜୋ ସାଂଖ୍ୟ, ଯୋଗ ସମାନ ଜାନେ ତତ୍ୱ ପହିଚାନେ ସହୀ ॥ ୫ । ୫ ॥
ନିଷ୍କାମ- କର୍ମ- ବିହୀନ ହୋ, ପାନ କଠିନ ସଂନ୍ୟାସ ହୈ ।
ମୁନି କର୍ମ- ଯୋଗୀ ଶୀଘ୍ର କରତା ବ୍ରହ୍ମ ମେଂ ହୀ ବାସ ହୈ ॥ ୫ । ୬ ॥
ଜୋ ଯୋଗ ଯୁତ ହୈ, ଶୁଦ୍ଧ ମନ, ନିଜ ଆତ୍ମୟୁତ ଦେଖେ ସଭୀ ।
ବହ ଆତ୍ମ- ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଜୀତ ଜନ, ନହିଂ ଲିପ୍ତ କରକେ କର୍ମ ଭୀ ॥ ୫ । ୭ ॥
ତତ୍ତ୍ୱଜ୍ଞ ସମଝେ ଯୁକ୍ତ ମୈଂ କରତା ନ କୁଛ ଖାତା ହୁଆ ।
ପାତା ନିରଖତା ସୂଁଘତା ସୁନତା ହୁଆ ଜାତା ହୁଆ ॥ ୫ । ୮ ॥
ଛୂତେ ବ ସୋତେ ସାଁସ ଲେତେ ଛୋଡ଼ତେ ଯା ବୋଲତେ ।
ବର୍ତେ ବିଷୟ ମେଂ ଇନ୍ଦ୍ରିୟାଁ ଦୃଗ ବନ୍ଦ କରତେ ଖୋଲତେ ॥ ୫ । ୯ ॥
ଆସକ୍ତି ତଜ ଜୋ ବ୍ରହ୍ମ- ଅର୍ପଣ କର୍ମ କରତା ଆପ ହୈ ।
ଜୈସେ କମଲ କୋ ଜଲ ନହୀଂ ଲଗତା ଉସେ ଯୋଂ ପାପ ହୈ । ୫ । ୧୦ ॥
ମନ, ବୁଦ୍ଧି, ତନ ସେ ଔର କେବଲ ଇନ୍ଦ୍ରିୟୋଂ ସେ ଭୀ କଭୀ ।
ତଜ ସଂଗ, ଯୋଗୀ କର୍ମ କରତେ ଆତ୍ମ- ଶୋଧନ- ହିତ ସଭୀ ॥ ୫ । ୧୧ ॥
ଫଲ ସେ ସଦୈବ ବିରକ୍ତ ହୋ ଚିର- ଶାନ୍ତି ପାତା ଯୁକ୍ତ ହୈ ।
ଫଲ- କାମନା ମେଂ ସକ୍ତ ହୋ ବଁଧତା ସଦୈବ ଅୟୁକ୍ତ ହୈ ॥ ୫ । ୧୨ ॥
ସବ କର୍ମ ତଜ ମନ ସେ ଜିତେନ୍ଦ୍ରିୟ ଜୀବଧାରୀ ମୋଦ ସେ ।
ବିନ କୁଛ କରାୟେ ଯା କିୟେ ନବ- ଦ୍ୱାର- ପୁର ମେଂ ନିତ ବସେ ॥ ୫ । ୧୩ ॥
କତୃତ୍ୱ କର୍ମ ନ, କର୍ମ- ଫଲ- ସଂୟୋଗ ଜଗଦୀଶ୍ୱର କଭୀ ।
ରଚତା ନହୀଂ ଅର୍ଜୁନ! ସଦୈବ ସ୍ୱଭାବ କରତା ହୈ ସଭୀ ॥ ୫ । ୧୪ ॥
ଈଶ୍ୱର ନ ଲେତା ହୈ କିସୀ କା ପୁଣ୍ୟ ଅଥବା ପାପ ହୀ ।
ହୈ ଜ୍ଞାନ ମାୟା ସେ ଢକା ଯୋଂ ଜୀବ ମୋହିତ ଆପ ହୀ ॥ ୫ । ୧୫ ॥
ପର ଦୂର ହୋତା ଜ୍ଞାନ ସେ ଜିନକା ହୃଦୟ- ଅଜ୍ଞାନ ହୈ ।
କରତା ପ୍ରକାଶିତ ‘ ତତ୍ତ୍ୱ’ ଉନକା ଜ୍ଞାନ ସୂର୍ୟ ସମାନ ହୈ ॥ ୫ । ୧୬ ॥
ତନ୍ନିଷ୍ଠ ତତ୍ପର ଜୋ ଉସୀ ମେଂ, ବୁଦ୍ଧି ମନ ଧରତେ ବହୀଂ ।
ବେ ଜ୍ଞାନ ସେ ନିଷ୍ପାପ ହୋକର ଜନ୍ମ ଫିର ଲେତେ ନହୀଂ ॥ ୫ । ୧୭ ॥
ବିଦ୍ୟାବିନୟ- ଯୁତ- ଦ୍ୱିଜ, ଶ୍ୱପଚ, ଚାହେ ଗଊ, ଗଜ, ଶ୍ୱାନ ହୈ ।
ସବକେ ବିଷୟ ମେଂ ଜ୍ଞାନିୟୋଂ କୀ ଦୃଷ୍ଟି ଏକ ସମାନ ହୈ ॥ ୫ । ୧୮ ॥
ଜୋ ଜନ ରଖେଂ ମନ ସାମ୍ୟ ମେଂ ବେ ଜୀତ ଲେତେ ଜଗ ଯହୀଂ ।
ପର ବ୍ରହ୍ମ ସମ ନିର୍ଦୋଷ ହୈ, ଯୋଂ ବ୍ରହ୍ମ ମେଂ ବେ ସବ କହୀଂ ॥ ୫ । ୧୯ ॥
ପ୍ରିୟ ବସ୍ତୁ ପା ନ ପ୍ରସନ୍ନ, ଅପ୍ରିୟ ପା ନ ଜୋ ସୁଖ- ହୀନ ହୈ ।
ନିର୍ମୋହ ଦୃଢ- ମତି ବ୍ରହ୍ମବେତ୍ତା ବ୍ରହ୍ମ ମେଂ ଲବଲୀନ ହୈ ॥ ୫ । ୨୦ ॥
ନହିଂ ଭୋଗ- ବିଷୟାସକ୍ତ ଜୋ ଜନ ଆତ୍ମ- ସୁଖ ପାତା ବହୀ ।
ବହ ବ୍ରହ୍ମୟୁତ, ଅନୁଭବ କରେ ଅକ୍ଷୟ ମହାସୁଖନିତ୍ୟ ହୀ ॥ ୫ । ୨୧ ॥
ଜୋ ବାହରୀ ସଂୟୋଗ ସେ ହୈଂ ଭୋଗ ଦୁଖକାରଣ ସଭୀ ।
ହୈ ଆଦି ଉନକା ଅନ୍ତ, ଉନମେଂ ବିଜ୍ଞ ନହିଂ ରମତେ କଭୀ ॥ ୫ । ୨୨ ॥
ଜୋ କାମ- କ୍ରୋଧାବେଗ ସହତା ହୈ ମରଣ ପର୍ୟନ୍ତ ହୀ ।
ସଂସାର ମେଂ ଯୋଗୀ ବହୀ ନର ସୁଖ ସଦା ପାତା ବହୀ ॥ ୫ । ୨୩ ॥
ଜୋ ଆତ୍ମରତ ଅନ୍ତଃ ସୁଖୀ ହୈ ଜ୍ୟୋତି ଜିସମେଂ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୈ ।
ବହ ଯୁକ୍ତ ବ୍ରହ୍ମ- ସ୍ୱରୂପ ହୋ ନିର୍ୱାଣ କରତା ପ୍ରାପ୍ତ ହୈ ॥ ୫ । ୨୪ ॥
ନିଷ୍ପାପ ଜୋ କର ଆତ୍ମ- ସଂୟମ ଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱ- ବୁଦ୍ଧି- ବିହୀନ ହୈଂ ।
ରତ ଜୀବହିତ ମେଂ, ବ୍ରହ୍ମ ମେଂ ହୋତେ ବହୀ ଜନ ଲୀନ ହୈଂ ॥ ୫ । ୨୫ ॥
ଯତି କାମ କ୍ରୋଧ ବିହୀନ ଜିନମେଂ ଆତ୍ମ- ଜ୍ଞାନ ପ୍ରଧାନ ହୈ ।
ଜୀତା ଜିନ୍ହୋଂନେ ମନ ଉନ୍ହେଂ ସବ ଓର ହୀ ନିର୍ୱାଣ ହୈ ॥ ୫ । ୨୬ ॥
ଧର ଦୃଷ୍ଟି ଭୃକୁଟୀ ମଧ୍ୟ ମେଂ ତଜ ବାହ୍ୟ ବିଷୟୋଂ କୋ ସଭୀ ।
ନିତ ନାସିକାଚାରୀ କିୟେ ସମ ପ୍ରାଣ ଔର ଅପାନ ଭୀ ॥ ୫ । ୨୭ ॥
ବଶ ମେଂ କରେ ମନ ବୁଦ୍ଧି ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ମୋକ୍ଷ ମେଂ ଜୋ ଯୁକ୍ତ ହୈ ।
ଭୟ କ୍ରୋଧ ଇଚ୍ଛା ତ୍ୟାଗ କର ବହ ମୁନି ସଦା ହୀ ମୁକ୍ତ ହୈ ॥ ୫ । ୨୮ ॥
ଜାନେ ମୁଝେ ତପ ଯଜ୍ଞ ଭୋକ୍ତା ଲୋକ ସ୍ୱାମୀ ନିତ୍ୟ ହୀ ।
ସବ ପ୍ରାଣିୟୋଂ କା ମିତ୍ର ଜାନେ ଶାନ୍ତି ପାତା ହୈ ବହୀ ॥ ୫ । ୨୯ ॥
ପାଂଚବା ଅଧ୍ୟାୟ ସମାପ୍ତ ହୁଆ ॥ ୫ ॥
ହରିଗୀତା ଅଧ୍ୟାୟ ୬
ଛଠା ଅଧ୍ୟାୟ
ଶ୍ରୀଭଗବାନ୍ ନେ କହା – –
ଫଲ- ଆଶ ତଜ, କର୍ତବ୍ୟ କର୍ମ ସଦୈବ ଜୋ କରତା, ବହୀ ।
ଯୋଗୀ ବ ସଂନ୍ୟାସୀ, ନ ଜୋ ବିନ ଅଗ୍ନି ଯା ବିନ କର୍ମ ହୀ ॥ ୬ । ୧ ॥
ବହ ଯୋଗ ହୀ ସମଝୋ ଜିସେ ସଂନ୍ୟାସ କହତେ ହୈଂ ସଭୀ ।
ସଂକଲ୍ପ କେ ସଂନ୍ୟାସ ବିନ ବନତା ନହୀଂ ଯୋଗୀ କଭୀ ॥ ୬ । ୨ ॥
ଜୋ ଯୋଗ- ସାଧନ ଚାହତା ମୁନି, ହେତୁ ଉସକା କର୍ମ ହୈ ।
ହୋ ଯୋଗ ମେଂ ଆରୂଢ଼, ଉସକା ହେତୁ ଉପଶମ ଧର୍ମ ହୈ ॥ ୬ । ୩ ॥
ଜବ ଦୂର ବିଷୟୋଂ ସେ, ନ ହୋ ଆସକ୍ତ କର୍ମୋଂ ମେଂ କଭୀ ।
ସଂକଲ୍ପ ତ୍ୟାଗେ ସର୍ୱ, ଯୋଗାରୂଢ଼ କହଲାତା ତଭୀ ॥ ୬ । ୪ ॥
ଉଦ୍ଧାର ଅପନା ଆପ କର, ନିଜ କୋ ନ ଗିରନେ ଦେ କଭୀ ।
ବହ ଆପ ହୀ ହୈ ଶତ୍ରୁ ଅପନା, ଆପ ହୀ ହୈ ମିତ୍ର ଭୀ ॥ ୬ । ୫ ॥
ଜୋ ଜୀତ ଲେତା ଆପକୋ ବହ ବନ୍ଧୁ ଅପନା ଆପ ହୀ ।
ଜାନା ନ ଅପନେ କୋ ସ୍ୱୟଂ ରିପୁ ସୀ କରେ ରିପୁତା ବହୀ ॥ ୬ । ୬ ॥
ଅତି ଶାନ୍ତ ଜନ, ମନଜୀତ କା ଆତ୍ମା ସଦୈବ ସମାନ ହୈ ।
ସୁଖ- ଦୁଃଖ, ଶୀତଲ- ଊଷ୍ଣ ଅଥବା ମାନ ଯା ଅପମାନ ହୈ ॥ ୬ । ୭ ॥
କୂଟସ୍ଥ ଇନ୍ଦ୍ରିୟଜୀତ ଜିସମେଂ ଜ୍ଞାନ ହୈ ବିଜ୍ଞାନ ହୈ ।
ବହ ଯୁକ୍ତ ଜିସକୋ ସ୍ୱର୍ଣ, ପତ୍ଥର, ଧୂଲ ଏକ ସମାନ ହୈ ॥ ୬ । ୮ ॥
ବୈରୀ, ସୁହୃଦ, ମଧ୍ୟସ୍ଥ, ସାଧୁ, ଅସାଧୁ, ଜିନସେ ଦ୍ୱେଷ ହୈ ।
ବାନ୍ଧବ, ଉଦାସୀ, ମିତ୍ର ମେଂ ସମ ବୁଦ୍ଧି ପୁରୁଷ ବିଶେଷ ହୈ ॥ ୬ । ୯ ॥
ଚିତ- ଆତ୍ମ- ସଂୟମ ନିତ୍ୟ ଏକାକୀ କରେ ଏକାନ୍ତ ମେଂ ।
ତଜ ଆଶ- ସଂଗ୍ରହ ନିତ ନିରନ୍ତର ଯୋଗ ମେଂ ଯୋଗୀ ରମେଂ ॥ ୬ । ୧୦ ॥
ଆସନ ଧରେ ଶୁଚି- ଭୂମି ପର ଥିର, ଊଁଚ ନୀଚ ନ ଠୌର ହୋ ।
କୁଶ ପର ବିଛା ମୃଗଛାଲ, ଉସ ପର ବସ୍ତ୍ର ପାବନ ଔର ହୋ ॥ ୬ । ୧୧ ॥
ଏକାଗ୍ର କର ମନ, ରୋକ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଚିତ୍ତ କେ ବ୍ୟାପାର କୋ ।
ଫିର ଆତ୍ମ- ଶୋଧନ ହେତୁ ବୈଠେ ନିତ୍ୟ ଯୋଗାଚାର କୋ ॥ ୬ । ୧୨ ॥
ହୋକର ଅଚଲ, ଦୃଢ଼, ଶୀଶ ଗ୍ରୀବା ଔର କାୟା ସମ କରେ ।
ଦିଶି ଅନ୍ୟ ଅବଲୋକେ ନହୀଂ ନାସାଗ୍ର ପର ହୀ ଦୃଗ ଧରେ ॥ ୬ । ୧୩ ॥
ବନ ବ୍ରହ୍ମଚାରୀ ଶାନ୍ତ, ମନ- ସଂୟମ କରେ ଭୟ- ମୁକ୍ତ ହୋ ।
ହୋ ମତ୍ପରାୟଣ ଚିତ୍ତ ମୁଝମେଂ ହୀ ଲଗାକର ଯୁକ୍ତ ହୋ ॥ ୬ । ୧୪ ॥
ଯୋଂ ଜୋ ନିୟତ- ଚିତ ଯୁକ୍ତ ଯୋଗାଭ୍ୟାସ ମେଂ ରତ ନିତ୍ୟ ହୀ ।
ମୁଝମେଂ ଟିକୀ ନିର୍ୱାଣ ପରମା ଶାଂତି ପାତା ହୈ ବହୀ ॥ ୬ । ୧୫ ॥
ଯହ ଯୋଗ ଅତି ଖାକର ନ ସଧତା ହୈ ନ ଅତି ଉପବାସ ସେ ।
ସଧତା ନ ଅତିଶୟ ନୀଂଦ ଅଥବା ଜାଗରଣ କେ ତ୍ରାସ ସେ ॥ ୬ । ୧୬ ॥
ଜବ ଯୁକ୍ତ ସୋନା ଜାଗନା ଆହାର ଔର ବିହାର ହୋଂ ।
ହୋ ଦୁଃଖହାରୀ ଯୋଗ ଜବ ପରିମିତ ସଭୀ ବ୍ୟବହାର ହୋଂ ॥ ୬ । ୧୭ ॥
ସଂୟତ ହୁଆ ଚିତ ଆତ୍ମ ହୀ ମେଂ ନିତ୍ୟ ରମ ରହତା ଜଭୀ ।
ରହତୀ ନ କୋଈ କାମନା ନର ଯୁକ୍ତ କହଲାତା ତଭୀ ॥ ୬ । ୧୮ ॥
ଅବିଚଲ ରହେ ବିନ ବାୟୁ ଦୀପକ- ଜ୍ୟୋତି ଜୈସେ ନିତ୍ୟ ହୀ ।
ହୈ ଚିତ୍ତସଂୟତ ଯୋଗ- ସାଧକ ଯୁକ୍ତ କୀ ଉପମା ବହୀ ॥ ୬ । ୧୯ ॥
ରମତା ଜହାଁ ଚିତ ଯୋଗ- ସେବନ ସେ ନିରୁଦ୍ଧ ସଦୈବ ହୈ ।
ଜବ ଦେଖ ଅପନେ ଆପକୋ ସଂତୁଷ୍ଟ ଆତ୍ମା ମେଂ ରହେ ॥ ୬ । ୨୦ ॥
ଇନ୍ଦ୍ରିୟ- ଅଗୋଚର ବୁଦ୍ଧି- ଗମ୍ୟ ଅନନ୍ତ ସୁଖ ଅନୁଭବ କରେ ।
ଜିସମେଂ ରମା ଯୋଗୀ ନ ଡିଗତା ତତ୍ତ୍ୱ ସେ ତିଲ ଭର ପରେ ॥ ୬ । ୨୧ ॥
ପାକର ଜିସେ ଜଗ ମେଂ ନ ଉତ୍ତମ ଲାଭ ଦିଖତା ହୈ କହୀଂ ।
ଜିସମେଂ ଜମେ ଜନ କୋ କଠିନ ଦୁଖ ଭୀ ଡିଗା ପାତା ନହୀଂ ॥ ୬ । ୨୨ ॥
କହତେ ଉସେ ହୀ ଯୋଗ ଜିସମେଂ ସର୍ୱଦୁଃଖ ବିୟୋଗ ହୈ ।
ଦୃଢ଼- ଚିତ୍ତ ହୋକର ସାଧନେ କେ ଯୋଗ୍ୟ ହୀ ଯହ ଯୋଗ ହୈ ॥ ୬ । ୨୩ ॥
ସଂକଲ୍ପ ସେ ଉତ୍ପନ୍ନ ସାରୀ କାମନାଏଁ ଛୋଡ଼କେ ।
ମନସେ ସଦା ସବ ଓର ସେ ହୀ ଇନ୍ଦ୍ରିୟୋଂ କୋ ମୋଡ଼କେ ॥ ୬ । ୨୪ ॥
ହୋ ଶାନ୍ତ କ୍ରମଶଃ ଧୀର ମତି ସେ ଆତ୍ମ- ସୁସ୍ଥିର ମନ କରେ ।
କୋଈ ବିଷୟ କା ଫିର ନ କିଂଚିତ୍ ଚିତ୍ତ ମେଂ ଚିନ୍ତନ କରେ ॥ ୬ । ୨୫ ॥
ଯହ ମନ ଚପଲ ଅସ୍ଥିର ଜହାଁ ସେ ଭାଗ କର ଜାୟେ ପରେ ।
ରୋକେ ବହୀଂ ସେ ଔର ଫିର ଆଧୀନ ଆତ୍ମା କେ କରେ ॥ ୬ । ୨୬ ॥
ଜୋ ବ୍ରହ୍ମଭୂତ, ପ୍ରଶାନ୍ତ- ମନ, ଜନ ରଜ- ରହିତ ନିଷ୍ପାପ ହୈ ।
ଉସ କର୍ମୟୋଗୀ କୋ ପରମ ସୁଖ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋତା ଆପ ହୈ ॥ ୬ । ୨୭ ॥
ନିଷ୍ପାପ ହୋ ଇସ ଭାଁତି ଜୋ କରତା ନିରନ୍ତର ଯୋଗ ହୈ ।
ବହ ବ୍ରହ୍ମ- ପ୍ରାପ୍ତି- ସ୍ୱରୂପ- ସୁଖ କରତା ସଦା ଉପଭୋଗ ହୈ ॥ ୬ । ୨୮ ॥
ଯୁକ୍ତାତ୍ମ ସମଦର୍ଶୀ ପୁରୁଷ ସର୍ୱତ୍ର ହୀ ଦେଖେ ସଦା ।
ମୈଂ ପ୍ରାଣିୟୋଂ ମେଂ ଔର ପ୍ରାଣୀମାତ୍ର ମୁଝମେଂ ସର୍ୱଦା ॥ ୬ । ୨୯ ॥
ଜୋ ଦେଖତା ମୁଝମେଂ ସଭୀ କୋ ଔର ମୁଝକୋ ସବ କହୀଂ ।
ମୈଂ ଦୂର ଉସ ନର ସେ ନହୀଂ ବହ ଦୂର ମୁଝସେ ହୈ ନହୀଂ ॥ ୬ । ୩୦ ॥
ଏକତ୍ୱ- ମତି ସେ ଜାନ ଜୀବୋଂ ମେଂ ମୁଝେ ନର ନିତ୍ୟ ହୀ ।
ଭଜତା ରହେ ଜୋ, ସର୍ୱଥା କର କର୍ମ ମୁଝମେଂ ହୈ ବହୀ ॥ ୬ । ୩୧ ॥
ସୁଖ- ଦୁଃଖ ଅପନା ଔର ଔରୋଂ କା ସମସ୍ତ ସମାନ ହୈ ।
ଜୋ ଜାନତା ଅର୍ଜୁନ! ବହୀ ଯୋଗୀ ସଦୈବ ପ୍ରଧାନ ହୈ ॥ ୬ । ୩୨ ॥
ଅର୍ଜୁନ ନେ କହା – –
ଜୋ ସାମ୍ୟ- ମତି ସେ ପ୍ରାପ୍ୟ ତୁମନେ ଯୋଗ ମଧୁସୂଦନ! କହା ।
ମନ କୀ ଚପଲତା ସେ ମହା ଅସ୍ଥିର ମୁଝେ ବହ ଦିଖ ରହା ॥ ୬ । ୩୩ ॥
ହେ କୃଷ୍ଣ! ମନ ଚଞ୍ଚଲ ହଠୀ ବଲବାନ୍ ହୈ ଦୃଢ଼ ହୈ ଘନା ।
ମନ ସାଧନା ଦୁଷ୍କର ଦିଖେ ଜୈସେ ହବା କା ବାଁଧନା ॥ ୬ । ୩୪ ॥
ଶ୍ରୀ ଭଗବାନ୍ ନେ କହା – –
ଚଂଚଲ ଅସଂଶୟ ମନ ମହାବାହୋ! କଠିନ ସାଧନ ଘନା ।
ଅଭ୍ୟାସ ଔର ବିରାଗ ସେ ପର ପାର୍ଥ! ହୋତୀ ସାଧନା ॥ ୬ । ୩୫ ॥
ଜୀତା ନ ଜୋ ମନ, ଯୋଗ ହୈ ଦୁଷ୍ପ୍ରାପ୍ୟ ମତ ମେରା ଯହୀ ।
ମନ ଜୀତ କର ଜୋ ଯତ୍ନ କରତା ପ୍ରାପ୍ତ କରତା ହୈ ବହୀ ॥ ୬ । ୩୬ ॥
ଅର୍ଜୁନ ନେ କହା – –
ଜୋ ଯୋଗ- ବିଚଲିତ ଯତ୍ନହୀନ ପରନ୍ତୁ ଶ୍ରଦ୍ଧାବାନ୍ ହୋ ।
ବହ ଯୋଗ- ସିଦ୍ଧି ନ ପ୍ରାପ୍ତ କର, ଗତି କୌନ ସୀ ପାତା କହୋ? ୬ । ୩୭ ॥
ମୋହିତ ନିରାଶ୍ରୟ, ବ୍ରହ୍ମ- ପଥ ମେଂ ହୋ ଉଭୟ ପଥ- ଭ୍ରଷ୍ଟ କ୍ୟା ।
ବହ ବାଦଲୋଂ- ସା ଛିନ୍ନ ହୋ, ହୋତା ସଦୈବ ବିନଷ୍ଟ କ୍ୟା ? ୬ । ୩୮ ॥
ହେ କୃଷ୍ଣ! କରୁଣା କର ସକଲ ସନ୍ଦେହ ମେରା ମେଟିୟେ ।
ତଜ କର ତୁମ୍ହେଂ ହୈ କୌନ ଯହ ଭ୍ରମ ଦୂର କରନେ କେ ଲିୟେ ? ୬ । ୩୯ ॥
ଶ୍ରୀଭଗବାନ୍ ନେ କହା – –
ଇସ ଲୋକ ମେଂ ପରଲୋକ ମେଂ ବହ ନଷ୍ଟ ହୋତା ହୈ ନହୀଂ ।
କଲ୍ୟାଣକାରୀ- କର୍ମ କରନେ ମେଂ ନହୀଂ ଦୁର୍ଗତି କହୀଂ ॥ ୬ । ୪୦ ॥
ଶୁଭ ଲୋକ ପାକର ପୁଣ୍ୟବାନୋଂ କା, ରହେ ବର୍ଷୋଂ ବହୀଂ ।
ଫିର ଯୋଗ- ବିଚଲିତ ଜନ୍ମତା ଶ୍ରୀମାନ୍ ଶୁଚି କେ ଘର କହୀଂ ॥ ୬ । ୪୧ ॥
ଯା ଜନ୍ମ ଲେତା ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଜ୍ଞାନୀ ଯୋଗିୟୋଂ କେ ବଂଶ ମେଂ ।
ଦୁର୍ଲଭ ସଦା ସଂସାର ମେଂ ହୈ ଜନ୍ମ ଐସେ ଅଂଶ ମେଂ ॥ ୬ । ୪୨ ॥
ପାତା ବହାଁ ଫିର ପୂର୍ୱ- ମତି- ସଂୟୋଗ ବହ ନର- ରତ୍ନ ହୈ ।
ଉସ ବୁଦ୍ଧି ସେ ଫିର ସିଦ୍ଧି କେ କରତା ସଦୈବ ପ୍ରୟତ୍ନ ହୈ ॥ ୬ । ୪୩ ॥
ହେ ପାର୍ଥ! ପୂର୍ୱାଭ୍ୟାସ ସେ ଖିଂଚତା ଉଧର ଲାଚାର ହୋ ।
ହୋ ଯୋଗ- ଇଚ୍ଛୁକ ବେଦ- ବର୍ଣିତ କର୍ମ- ଫଲ ସେ ପାର ହୋ ॥ ୬ । ୪୪ ॥
ଅତି ଯତ୍ନ ସେ ବହ ଯୋଗସେବୀ ସର୍ୱପାପ- ବିହୀନ ହୋ ।
ବହୁ ଜନ୍ମ ପୀଛେ ସିଦ୍ଧ ହୋକର ପରମ ଗତି ମେଂ ଲୀନ ହୋ ॥ ୬ । ୪୫ ॥
ସାରେ ତପସ୍ୱୀ । ଜ୍ଞାନିୟୋଂ ସେ, କର୍ମନିଷ୍ଠୋଂ ସେ ସଦା ।
ହୈ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଯୋଗୀ, ପାର୍ଥ! ହୋ ଇସ ହେତୁ ଯୋଗୀ ସର୍ୱଦା ॥ ୬ । ୪୬ ॥
ସବ ଯୋଗିୟୋଂ ମେଂ ମାନତା ମୈଂ ଯୁକ୍ତତମ ଯୋଗୀ ବହୀ ।
ଶ୍ରଦ୍ଧା- ସହିତ ମମ ଧ୍ୟାନ ଧର ଭଜତା ମୁଝେ ଜୋ ନିତ୍ୟ ହୀ ॥ ୬ । ୪୭ ॥
ଛଠା ଅଧ୍ୟାୟ ସମାପ୍ତ ହୁଆ ॥ ୬ ॥
ହରିଗୀତା ଅଧ୍ୟାୟ ୭
ସାତବାଂ ଅଧ୍ୟାୟ
ଶ୍ରୀଭଗବାନ୍ ନେ କହା – –
ମୁଝମେଂ ଲଗା କର ଚିତ୍ତ ମେରେ ଆସରେ କର ଯୋଗ ଭୀ ।
ଜୈସା ଅସଂଶୟ ପୂର୍ଣ ଜାନେଗା ମୁଝେ ବହ ସୁନ ସଭୀ ॥ ୭ । ୧ ॥
ବିଜ୍ଞାନ- ଯୁତ ବହ ଜ୍ଞାନ କହତା ହୂଁ ସଭୀ ବିସ୍ତାର ମେଂ ।
ଜୋ ଜାନ କର କୁଛ ଜାନନା ରହତା ନହୀଂ ସଂସାର ମେଂ ॥ ୭ । ୨ ॥
କୋଈ ସହସ୍ରୋଂ ମାନବୋଂ ମେଂ ସିଦ୍ଧି କରନା ଠାନତା ।
ଉନ ଯତ୍ନଶୀଲୋଂ ମେଂ ମୁଝେ କୋଈ ଯଥାବତ୍ ଜାନତା ॥ ୭ । ୩ ॥
ପୃଥ୍ୱୀ, ପବନ, ଜଲ, ତେଜ, ନଭ, ମନ, ଅହଂକାର ବ ବୁଦ୍ଧି ଭୀ ।
ଇନ ଆଠ ଭାଗୋଂ ମେଂ ବିଭାଜିତ ହୈ ପ୍ରକୃତି ମେରୀ ସଭୀ ॥ ୭ । ୪ ॥
ହେ ପାର୍ଥ! ବହ ‘ ଅପରା’ ପ୍ରକୃତି କା ଜାନ ଲୋ ବିସ୍ତାର ହୈ ।
ଫିର ହୈ ‘ ପରା’ ଯହ ଜୀବ ଜୋ ସଂସାର କା ଆଧାର ହୈ ॥ ୭ । ୫ ॥
ଉତ୍ପନ୍ନ ଦୋନୋଂ ସେ ଇନ୍ହୀଂ ସେ ଜୀବ ହୈଂ ଜଗ କେ ସଭୀ ।
ମୈଂ ମୂଲ ସବ ସଂସାର କା ହୂଁ ଔର ମୈଂ ହୀ ଅନ୍ତ ଭୀ ॥ ୭ । ୬ ॥
ମୁଝସେ ପରେ କୁଛ ଭୀ ନହୀଂ ସଂସାର କା ବିସ୍ତାର ହୈ ।
ଜିସ ଭାଂତି ମାଲା ମେଂ ମଣୀ, ମୁଝମେଂ ଗୁଥା ସଂସାର ହୈ ॥ ୭ । ୭ ॥
ଆକାଶ ମେଂ ଧ୍ୱନି, ନୀର ମେଂ ରସ, ବେଦ ମେଂ ଓଂକାର ହୂଁ ।
ପୌରୁଷ ପୁରୁଷ ମେଂ, ଚାଁଦ ସୂରଜ ମେଂ ପ୍ରଭାମୟ ସାର ହୂଁ ॥ ୭ । ୮ ॥
ଶୁଭ ଗନ୍ଧ ବସୁଧା ମେଂ ସଦା ମୈଂ ପ୍ରାଣିୟୋଂ ମେଂ ପ୍ରାଣ ହୂଁ ।
ମୈଂ ଅଗ୍ନି ମେଂ ହୂଁ ତେଜ, ତପିୟୋଂ ମେଂ ତପସ୍ୟା ଜ୍ଞାନ ହୂଁ ॥ ୭ । ୯ ॥
ହେ ପାର୍ଥ! ଜୀବୋଂ କା ସନାତନ ବୀଜ ହୂଁ, ଆଧାର ହୂଁ ।
ତେଜସ୍ୱିୟୋଂ ମେଂ ତେଜ, ବୁଧ ମେଂ ବୁଦ୍ଧି କା ଭଣ୍ଡାର ହୂଁ ॥ ୭ । ୧୦ ॥
ହେ ପାର୍ଥ! ମୈଂ କାମାଦି ରାଗ- ବିହୀନ ବଲ ବଲବାନ୍ କା ।
ମୈଂ କାମ ଭୀ ହୂଁ ଧର୍ମ କେ ଅବିରୁଦ୍ଧ ବିଦ୍ୟାବାନ୍ କା ॥ ୭ । ୧୧ ॥
ସତ ଔର ରଜ, ତମ ଭାବ ମୁଝସେ ହୀ ହୁଏ ହୈଂ ଯେ ସଭୀ ।
ମୁଝମେଂ ସଭୀ ଯେ କିନ୍ତୁ ମୈଂ ଉନମେଂ ନହୀଂ ରହତା କଭୀ ॥ ୭ । ୧୨ ॥
ଇନ ତ୍ରିଗୁଣ ଭାବୋଂ ମେଂ ସଭୀ ଭୂଲା ହୁଆ ସଂସାର ହୈ ।
ଜାନେ ନ ଅବ୍ୟଯ- ତତ୍ତ୍ୱ ମେରା ଜୋ ଗୁଣୋଂ ସେ ପାର ହୈ ॥ ୭ । ୧୩ ॥
ଯହ ତ୍ରିଗୁଣଦୈବୀ ଘୋର ମାୟା ଅଗମ ଔର ଅପାର ହୈ ।
ଆତା ଶରଣ ମେରୀ ବହୀ ଜାତା ସହଜ ମେଂ ପାର ହୈ ॥ ୭ । ୧୪ ॥
ପାପୀ, ନରାଧମ, ଜ୍ଞାନ ମାୟା ନେ ହରା ଜିନକା ସଭୀ ।
ବେ ମୂଢ଼ ଆସୁର ବୁଦ୍ଧି- ବଶ ମୁଝକୋ ନହୀଂ ଭଜତେ କଭୀ ॥ ୭ । ୧୫ ॥
ଅର୍ଜୁନ! ମୁଝେ ଭଜତା ସୁକୃତି- ସମୁଦାୟ ଚାର ପ୍ରକାର କା ।
ଜିଜ୍ଞାସୁ, ଜ୍ଞାନୀଜନ, ଦୁଖୀ- ମନ, ଅର୍ଥ- ପ୍ରିୟ ସଂସାର କା ॥ ୭ । ୧୬ ॥
ନିତ- ଯୁକ୍ତ ଜ୍ଞାନୀ ଷ୍ରେଷ୍ଠ, ଜୋ ମୁଝମେଂ ଅନନ୍ୟାସକ୍ତ ହୈ ।
ମୈଂ କ୍ୟୋଂକି ଜ୍ଞାନୀ କୋ ପରମ ପ୍ରିୟ, ପ୍ରିୟ ମୁଝେ ବହ ଭକ୍ତ ହୈ ॥ ୭ । ୧୭ ॥
ବେ ସବ ଉଦାର, ପରନ୍ତୁ ମେରା ପ୍ରାଣ ଜ୍ଞାନୀ ଭକ୍ତ ହୈ ।
ବହ ଯୁକ୍ତ ଜନ, ସର୍ୱୋଚ୍ଚ- ଗତି ମୁଝମେଂ ସଦା ଅନୁରକ୍ତ ହୈ ॥ ୭ । ୧୮ ॥
ଜନ୍ମାନ୍ତରୋଂ ମେଂ ଜାନକର, ‘ ସବ ବାସୁଦେବ ଯଥାର୍ଥ ହୈ’ ।
ଜ୍ଞାନୀ ମୁଝେ ଭଜତା, ସୁଦୁର୍ଲଭ ବହ ମହାତ୍ମା ପାର୍ଥ ହୈ ॥ ୭ । ୧୯ ॥
ନିଜ ପ୍ରକୃତି- ପ୍ରେରିତ, କାମନା ଦ୍ୱାରା ହୁଏ ହତ ଜ୍ଞାନ ସେ ।
କର ନିୟମ ଭଜତେ ବିବିଧ ବିଧ ନର ଅନ୍ୟ ଦେବ ବିଧାନ ସେ ॥ ୭ । ୨୦ ॥
ଜୋ ଜୋ କି ଜିସ ଜିସ ରୂପ କୀ ପୂଜା କରେ ନର ନିତ୍ୟ ହୀ ।
ଉସ ଭକ୍ତ କୀ କରତା ଉସୀ ମେଂ, ମୈଂ ଅଚଲ ଶ୍ରଦ୍ଧା ବହୀ ॥ ୭ । ୨୧ ॥
ଉସ ଦେବତା କୋ ପୂଜତା ଫିର ବହ, ବହୀ ଶ୍ରଦ୍ଧା ଲିୟେ ।
ନିଜ ଇଷ୍ଟ- ଫଲ ପାତା ସକଲ, ନିର୍ମାଣ ଜୋ ମୈନେ କିୟେ ॥ ୭ । ୨୨ ॥
ଯେ ମନ୍ଦମତି ନର କିନ୍ତୁ ପାତେ, ଅନ୍ତବତ ଫଲ ସର୍ୱଦା ।
ସୁର- ଭକ୍ତ ସୁର ମେଂ, ଭକ୍ତ ମେରେ, ଆ ମିଲେଂ ମୁଝମେଂ ସଦା ॥ ୭ । ୨୩ ॥
ଅବ୍ୟକ୍ତ ମୁଝକୋ ବ୍ୟକ୍ତ, ମାନବ ମୂଢ଼ ଲେତେ ମାନ ହୈଂ ।
ଅବିନାଶି ଅନୁପମ ଭାବ ମେରା ବେ ନ ପାତେ ଜାନ ହୈଂ ॥ ୭ । ୨୪ ॥
ନିଜ ଯୋଗମାୟା ସେ ଢକା ସବକୋ ନ ମୈଂ, ଦିଖତା କହୀଂ ।
ଅବ୍ୟଯ ଅଜନ୍ମା ମୈଂ, ମୁଝେ ପର ମୂଢ଼ ନର ଜାନେଂ ନହୀଂ ॥ ୭ । ୨୫ ॥
ହୋଂଗେ, ହୁଏ ହୈଂ, ଜୀବ ଜୋ ମୁଝକୋ ସଭୀ କା ଜ୍ଞାନ ହୈ ।
ଇନକୋ କିସୀ କୋ କିନ୍ତୁ କୁଛ ମେରୀ ନହୀଂ ପହିଚାନ ହୈ ॥ ୭ । ୨୬ ॥
ଉତ୍ପନ୍ନ ଇଚ୍ଛା ଦ୍ୱେଷ ସେ ଜୋ ଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱ ଜଗ ମେଂ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୈଂ ।
ଉନସେ ପରଂତପ ! ସର୍ୱ ପ୍ରାଣୀ ମୋହ କରତେ ପ୍ରାପ୍ତ ହୈଂ ॥ ୭ । ୨୭ ॥
ପର ପୁଣ୍ୟବାନ୍ ମନୁଷ୍ୟ ଜିନକେ ଛୁଟ ଗୟେ ସବ ପାପ ହୈଂ ।
ଦୃଢ଼ ଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱ- ମୋହ- ବିହୀନ ହୋ ଭଜତେ ମୁଝେ ବେ ଆପ ହୈଂ ॥ ୭ । ୨୮ ॥
କରତେ ମମାଶ୍ରିତ ଜୋ ଜରା- ମୃତି- ମୋକ୍ଷ କେ ହିତ ସାଧନା ।
ବେ ଜାନତେ ହୈଂ ବ୍ରହ୍ମ, ସବ ଅଧ୍ୟାତ୍ମ, କର୍ମ ମହାମନା ॥ ୭ । ୨୯ ॥
ଅଧି- ଭୂତ, ଦୈବ ବ ଯଜ୍ଞ- ଯୁତ, ଜୋ ବିଜ୍ଞ ମୁଝକୋ ଜାନତେ ॥
ବେ ଯୁକ୍ତ- ଚିତ ମରତେ ସମୟ ମେଂ ଭୀ ମୁଝେ ପହିଚାନତେ ॥ ୭ । ୩୦ ॥
ସାତବାଂ ଅଧ୍ୟାୟ ସମାପ୍ତ ହୁଆ ॥ ୭ ॥
ହରିଗୀତା ଅଧ୍ୟାୟ ୮
ଆଠବାଂ ଅଧ୍ୟାୟ
ଅର୍ଜୁନ ନେ କହା – –
ହେ କୃଷ୍ଣ! କ୍ୟା ବହ ବ୍ରହ୍ମ? କ୍ୟା ଅଧ୍ୟାତ୍ମ ହୈ? କ୍ୟା କର୍ମ ହୈ?
ଅଧିଭୂତ କହତେ ହୈଂ କିସେ? ଅଧିଦେବ କା କ୍ୟା ମର୍ମ ହୈ ? ୮ । ୧ ॥
ଇସ ଦେହ ମେଂ ଅଧିୟଜ୍ଞ କୈସେ ଔର କିସକୋ ମାନତେ ?
ମରତେ ସମୟ କୈସେ ଜିତେନ୍ଦ୍ରିୟ ଜନ ତୁମ୍ହେଂ ପହିଚାନତେ ? ୮ । ୨ ॥
ଶ୍ରୀଭଗବାନ୍ ନେ କହା – –
ଅକ୍ଷର ପରମ ବହ ବ୍ରହ୍ମ ହୈ, ଅଧ୍ୟାତ୍ମ ଜୀବ ସ୍ୱଭାବ ହୀ ।
ଜୋ ଭୂତଭାବୋଦ୍ଭବ କରେ ବ୍ୟାପାର କର୍ମ କହା ବହୀ ॥ ୮ । ୩ ॥
ଅଧିଭୂତ ନଶ୍ୱର ଭାବ ହୈ, ଚେତନ ପୁରୁଷ ଅଧିଦୈବ ହୀ ।
ଅଧିୟଜ୍ଞ ମୈଂ ସବ ପ୍ରାଣିୟୋଂ କେ ଦେହ ବୀଚ ସଦୈବ ହୀ ॥ ୮ । ୪ ॥
ତନ ତ୍ୟାଗତା ଜୋ ଅନ୍ତ ମେଂ ମେରା ମନନ କରତା ହୁଆ ।
ମୁଝମେଂ ଅସଂଶୟ ନର ମିଲେ ବହ ଧ୍ୟାନ ଯୋଂ ଧରତା ହୁଆ ॥ ୮ । ୫ ॥
ଅନ୍ତିମ ସମୟ ତନ ତ୍ୟାଗତା ଜିସ ଭାବ ସେ ଜନ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋ ।
ଉସମେଂ ରଂଗା ରହକର ସଦା, ଉସ ଭାବ ହୀ କୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋ ॥ ୮ । ୬ ॥
ଇସ ହେତୁ ମୁଝକୋ ନିତ ନିରନ୍ତର ହୀ ସମର କର ଯୁଦ୍ଧ ଭୀ ।
ସଂଶୟ ନହୀଂ, ମୁଝମେଂ ମିଲେ, ମନ ବୁଦ୍ଧି ମୁଝମେଂ ଧର ସଭୀ ॥ ୮ । ୭ ॥
ଅଭ୍ୟାସ- ବଲ ସେ ଯୁକ୍ତ ଯୋଗୀ ଚିତ୍ତ ଅପନା ସାଧ କେ ।
ଉତ୍ତମ ପୁରୁଷ କୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋତା ହୈ ଉସେ ଆରାଧ କେ ॥ ୮ । ୮ ॥
ସର୍ୱଜ୍ଞ ଶାସ୍ତା ସୂକ୍ଷ୍ମତମ ଆଦିତ୍ୟ- ସମ ତମ ସେ ପରେ ।
ଜୋ ନିତ ଅଚିନ୍ତ୍ୟ ଅନାଦି ସର୍ୱାଧାର କା ଚିନ୍ତନ କରେ ॥ ୮ । ୯ ॥
କର ଯୋଗ- ବଲ ସେ ପ୍ରାଣ ଭୃକୁଟୀ- ମଧ୍ୟ ଅନ୍ତିମ କାଲ ମେଂ ।
ନିଶ୍ଚଲ ହୁଆ ବହ ଭକ୍ତ ମିଲତା ଦିବ୍ୟ ପୁରୁଷ ବିଶାଲ ମେଂ ॥ ୮ । ୧୦ ॥
ଅକ୍ଷର କହେଂ ବେଦଜ୍ଞ, ଜିସମେଂ ରାଗ ତଜ ଯତି ଜନ ଜମେଂ ।
ହୋଂ ବ୍ରହ୍ମଚାରୀ ଜିସଲିୟେ, ବହ ପଦ ସୁନୋ ସଂକ୍ଷେପ ମେଂ ॥ ୮ । ୧୧ ॥
ସବ ଇନ୍ଦ୍ରିୟୋଂ କୋ ସାଧକର ନିଶ୍ଚଲ ହୃଦୟ ମେଂ ମନ ଧରେ ।
ଫିର ପ୍ରାଣ ମସ୍ତକ ମେଂ ଜମା କର ଧାରଣା ଯୋଗୀ କରେ ॥ ୮ । ୧୨ ॥
ମେରା ଲଗାତା ଧ୍ୟାନ କହତା ଓଁ ଅକ୍ଷର ବ୍ରହ୍ମ ହୀ ।
ତନ ତ୍ୟାଗ ଜାତା ଜୀବ ଜୋ ପାତା ପରମ ଗତି ହୈ ବହୀ ॥ ୮ । ୧୩ ॥
ଭଜତା ମୁଝେ ଜୋ ଜନ ସଦୈବ ଅନନ୍ୟ ମନ ସେ ପ୍ରୀତି ସେ ।
ନିଜ ଯୁକ୍ତ ଯୋଗୀ ବହ ମୁଝେ ପାତା ସରଲ- ସୀ ରୀତି ସେ ॥ ୮ । ୧୪ ॥
ପାଏ ହୁଏ ହୈଂ ସିଦ୍ଧି- ଉତ୍ତମ ଜୋ ମହାତ୍ମା- ଜନ ସଭୀ ।
ପାକର ମୁଝେ ଦୁଖ- ଧାମ ନଶ୍ୱର- ଜନ୍ମ ନହିଂ ପାତେ କଭୀ ॥ ୮ । ୧୫ ॥
ବିଧିଲୋକ ତକ ଜାକର ପୁନଃ ଜନ ଜନ୍ମ ପାତେ ହୈଂ ଯହୀଂ ।
ପର ପା ଗଏ ଅର୍ଜୁନ! ମୁଝେ ବେ ଜନ୍ମ ଫିର ପାତେ ନହୀଂ ॥ ୮ । ୧୬ ॥
ଦିନ- ରାତ ବ୍ରହ୍ମା କୀ, ସହସ୍ରୋଂ ଯୁଗ ବଡ଼ୀ ଜୋ ଜାନତେ ।
ବେ ହୀ ପୁରୁଷ ଦିନ- ରୈନ କୀ ଗତି ଠୀକ ହୈଂ ପହିଚାନତେ ॥ ୮ । ୧୭ ॥
ଜବ ହୋ ଦିବସ ଅବ୍ୟକ୍ତ ସେ ସବ ବ୍ୟକ୍ତ ହୋତେ ହୈଂ ତଭୀ ।
ଫିର ରାତ୍ରି ହୋତେ ହୀ ଉସୀ ଅବ୍ୟକ୍ତ ମେଂ ଲୟ ହୋଂ ସଭୀ ॥ ୮ । ୧୮ ॥
ହୋତା ବିବଶ ସବ ଭୂତ- ଗଣ ଉତ୍ପନ୍ନ ବାରମ୍ବାର ହୈ ।
ଲୟ ରାତ୍ରି ମେଂ ହୋତା ଦିବସ ମେଂ ଜନ୍ମ ଲେତା ଧାର ହୈ ॥ ୮ । ୧୯ ॥
ଇସସେ ପରେ ଫିର ଔର ହୀ ଅବ୍ୟକ୍ତ ନିତ୍ୟ- ପଦାର୍ଥ ହୈ ।
ସବ ଜୀବ ବିନଶେ ଭୀ ନହୀଂ ବହ ନଷ୍ଟ ହୋତା ପାର୍ଥ ହୈ ॥ ୮ । ୨୦ ॥
କହତେ ପରମ ଗତି ହୈଂ ଜିସେ ଅବ୍ୟକ୍ତ ଅକ୍ଷର ନାମ ହୈ ।
ପାକର ଜିସେ ଲୌଟେଂ ନ ଫିର ମେରା ବହୀ ପର ଧାମ ହୈ ॥ ୮ । ୨୧ ॥
ସବ ଜୀବ ଜିସମେଂ ହୈଂ ସକଲ ସଂସାର ଜିସସେ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୈ ।
ବହ ପର- ପୁରୁଷ ହୋତା ଅନନ୍ୟ ସୁଭକ୍ତି ସେ ହୀ ପ୍ରାପ୍ତ ହୈ ॥ ୮ । ୨୨ ॥
ବହ କାଲ ସୁନ, ତନ ତ୍ୟାଗ ଜିସମେଂ ଲୌଟତେ ଯୋଗୀ ନହୀଂ ।
ବହ ଭୀ କହୂଂଗା କାଲ ଜବ ମର ଲୌଟ କର ଆତେ ଯହୀଂ ॥ ୮ । ୨୩ ॥
ଦିନ, ଅଗ୍ନି, ଜ୍ୱାଲା, ଶୁକ୍ଲପଖ, ଷଟ୍ ଉତ୍ତରାୟଣ ମାସ ମେଂ ।
ତନ ତ୍ୟାଗ ଜାତେ ବ୍ରହ୍ମବାଦୀ, ବ୍ରହ୍ମ ହୀ କେ ପାସ ମେଂ ॥ ୮ । ୨୪ ॥
ନିଶି, ଧୂମ୍ର ମେଂ ମର କୃଷ୍ଣପଖ, ଷଟ୍ ଦକ୍ଷିଣାୟନ ମାସ ମେଂ ।
ନର ଚନ୍ଦ୍ରଲୋକ ବିଶାଲ ମେଂ ବସ ଫିର ଫଁସେ ଭବ- ତ୍ରାସ ମେଂ ॥ ୮ । ୨୫ ॥
ଯେ ଶୁକ୍ଲ, କୃଷ୍ଣ ସଦୈବ ଦୋ ଗତି ବିଶ୍ୱ କୀ ଜ୍ଞାନୀ କହେଂ ।
ଦେ ମୁକ୍ତି ପହଲୀ, ଦୂସରୀ ସେ ଲୌଟ ଫିର ଜଗ ମେଂ ରହେଂ ॥ ୮ । ୨୬ ॥
ଯେ ମାର୍ଗ ଦୋନୋଂ ଜାନ, ଯୋଗୀ ମୋହ ମେଂ ପଡ଼ତା ନହୀଂ ।
ଇସ ହେତୁ ଅର୍ଜୁନ! ଯୋଗ- ଯୁତ ସବ କାଲ ମେଂ ହୋ ସବ କହୀଂ ॥ ୮ । ୨୭ ॥
ଜୋ କୁଛ କହା ହୈ ପୁଣ୍ୟଫଲ, ମଖ ବେଦ ସେ ତପ ଦାନ ସେ ।
ସବ ଛୋଡ଼ ଆଦିସ୍ଥାନ ଲେ, ଯୋଗୀ ପୁରୁଷ ଇସ ଜ୍ଞାନ ସେ ॥ ୮ । ୨୮ ॥
ଆଠବାଂ ଅଧ୍ୟାୟ ସମାପ୍ତ ହୁଆ ॥ ୮ ॥
ହରିଗୀତା ଅଧ୍ୟାୟ ୯
ନୌବାଂ ଅଧ୍ୟାୟ
ଶ୍ରୀଭଗବାନ୍ ନେ କହା – –
ଅବ ଦୋଷଦର୍ଶୀ ତୂ ନହୀଂ ଯୋଂ, ଗୁପ୍ତ, ସହ- ବିଜ୍ଞାନ କେ ।
ବହ ଜ୍ଞାନ କହତା ହୂଁ, ଅଶୁଭ ସେ ମୁକ୍ତ ହୋ ଜନ ଜାନ କେ ॥ ୯ । ୧ ॥
ଯହ ରାଜବିଦ୍ୟା, ପରମ- ଗୁପ୍ତ, ପବିତ୍ର, ଉତ୍ତମ- ଜ୍ଞାନ ହୈ ।
ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଫଲପ୍ରଦ, ଧର୍ମୟୁତ, ଅବ୍ୟଯ, ସରଲ, ସୁଖ- ଖାନ ହୈ ॥ ୯ । ୨ ॥
ଶ୍ରଦ୍ଧା ନ ଜିନକୋ ପାର୍ଥ ହୈ ଇସ ଧର୍ମ କେ ଶୁଭ ସାର ମେଂ ।
ମୁଝକୋ ନ ପାକର ଲୌଟ ଆତେ ମୃତ୍ୟୁମୟ ସଂସାର ମେଂ ॥ ୯ । ୩ ॥
ଅବ୍ୟକ୍ତ ଅପନେ ରୂପ ସେ ଜଗ ବ୍ୟାପ୍ତ ମୈଂ କରତା ସଭୀ ।
ମୁଝମେଂ ସଭୀ ପ୍ରାଣୀ ସମଝ ପର ମୈଂ ନହୀଂ ଉନମେଂ କଭୀ ॥ ୯ । ୪ ॥
ମୁଝମେଂ ନହୀଂ ହୈଂ ଭୂତ ଦେଖୋ ଯୋଗ- ଶକ୍ତି- ପ୍ରଭାବ ହୈ ।
ଉତ୍ପନ୍ନ କରତା ପାଲତା ଉନସେ ନ କିନ୍ତୁ ଲଗାବ ହୈ ॥ ୯ । ୫ ॥
ସବ ଓର ରହତୀ ବାୟୁ ହୈ ଆକାଶ ମେଂ ଜିସ ଭାଁତି ସେ ।
ମୁଝମେଂ ସଦା ହୀ ହୈଂ ସମଝ ସବ ଭୂତଗଣ ଇସ ଭାଁତି ସେ ॥ ୯ । ୬ ॥
କଲ୍ପାନ୍ତ ମେଂ ମେରୀ ପ୍ରକୃତି ମେଂ ଜୀବ ଲୟ ହୋତେ ସଭୀ ।
ଜବ କଲ୍ପ କା ଆରମ୍ଭ ହୋ, ମୈଂ ଫିର ଉନ୍ହେଂ ରଚତା ତଭୀ ॥ ୯ । ୭ ॥
ଅପନୀ ପ୍ରକୃତି ଆଧୀନ କର, ଇସ ଭୂତଗଣ କୋ ମୈଂ ସଦା ।
ଉତ୍ପନ୍ନ ବାରମ୍ବାର କରତା, ଜୋ ପ୍ରକୃତିବଶ ସର୍ୱଦା ॥ ୯ । ୮ ॥
ବଁଧତା ନହୀଂ ହୂଁ ପାର୍ଥ! ମୈଂ ଇସ କର୍ମ- ବନ୍ଧନ ମେଂ କଭୀ ।
ରହକର ଉଦାସୀ- ସା ସଦା ଆସକ୍ତି ତଜ କରତା ସଭୀ ॥ ୯ । ୯ ॥
ଅଧିକାର ସେ ମେରେ ପ୍ରକୃତି ରଚତୀ ଚରାଚର ବିଶ୍ୱ ହୈ ।
ଇସ ହେତୁ ଫିରକୀ କୀ ତରହ ଫିରତା ବରାବର ବିଶ୍ୱ ହୈ ॥ ୯ । ୧୦ ॥
ମୈଂ ପ୍ରାଣିୟୋଂ କା ଈଶ ହୂଁ, ଇସ ଭାବ କୋ ନହିଂ ଜାନ କେ ।
କରତେ ଅବଜ୍ଞା ଜଡ଼, ମୁଝେ ନର- ଦେହଧାରୀ ମାନ କେ ॥ ୯ । ୧୧ ॥
ଚିତ୍ତ ଭ୍ରଷ୍ଟ, ଆଶା ଜ୍ଞାନ କର୍ମ ନିରର୍ଥ ସାରେ ହୀ କିୟେ ।
ବେ ଆସୁରୀ ଅତି ରାକ୍ଷସୀୟ ସ୍ୱଭାବ ମୋହାତ୍ମକ ଲିୟେ ॥ ୯ । ୧୨ ॥
ଦୈବୀ ପ୍ରକୃତି କେ ଆସରେ ବୁଧ- ଜନ ଭଜନ ମେରା କରେଂ ।
ଭୂତାଦି ଅବ୍ୟଯ ଜାନ ପାର୍ଥ! ଅନନ୍ୟ ମନ ସେ ମନ ଧରେଂ ॥ ୯ । ୧୩ ॥
ନିତ ଯତ୍ନ ସେ କୀର୍ତନ କରେଂ ଦୃଢ଼ ବ୍ରତ ସଦା ଧରତେ ହୁଏ ।
କରତେ ଭଜନ ହୈଂ ଭକ୍ତି ସେ ମମ ବନ୍ଦନା କରତେ ହୁଏ ॥ ୯ । ୧୪ ॥
କୁଛ ଭେଦ ଔର ଅଭେଦ ସେ କୁଛ ଜ୍ଞାନ- ଯଜ୍ଞ ବିଧାନ ସେ ।
ପୂଜନ କରେଂ ମେରା କହୀଂ କୁଛ ସର୍ୱତୋମୁଖ ଧ୍ୟାନ ସେ ॥ ୯ । ୧୫ ॥
ମୈଂ ଯଜ୍ଞ ଶ୍ରୌତସ୍ମାର୍ତ ହୂଁ ଏବଂ ସ୍ୱଧା ଆଧାର ହୂଁ ।
ଘୃତ ଔର ଔଷଧି, ଅଗ୍ନି, ଆହୁତି, ମନ୍ତ୍ର କା ମୈଂ ସାର ହୂଁ ॥ ୯ । ୧୬ ॥
ଜଗ କା ପିତା ମାତା ପିତାମହ ବିଶ୍ୱ- ପୋଷଣ- ହାର ହୂଁ ।
ଋକ୍ ସାମ ଯଜୁ ଶ୍ରୁତି ଜାନନେ କେ ଯୋଗ୍ୟ ଶୁଚି ଓଂକାର ହୂଁ ॥ ୯ । ୧୭ ॥
ପୋଷକ ପ୍ରଲୟ ଉତ୍ପତ୍ତି ଗତି ଆଧାର ମିତ୍ର ନିଧାନ ହୂଁ ।
ସାକ୍ଷୀ ଶରଣ ପ୍ରଭୁ ବୀଜ ଅବ୍ୟଯ ମେଂ ନିବାସସ୍ଥାନ ହୂଁ ॥ ୯ । ୧୮ ॥
ମୈଂ ତାପ ଦେତା, ରୋକତା ଜଲ, ବୃଷ୍ଟି ମୈଂ କରତା କଭୀ ।
ମୈଂ ହୀ ଅମୃତ ଭୀ ମୃତ୍ୟୁ ଭୀ ମୈଂ ସତ୍ ଅସତ୍ ଅର୍ଜୁନ ସଭୀ ॥ ୯ । ୧୯ ॥
ଜୋ ସୋମପା ତ୍ରୈବିଦ୍ୟ- ଜନ ନିଷ୍ପାପ ଅପନେ କୋ କିୟେ ।
କର ଯଜ୍ଞ ମୁଝକୋ ପୂଜତେ ହୈଂ ସ୍ୱର୍ଗ- ଇଚ୍ଛା କେ ଲିୟେ ॥
ବେ ପ୍ରାପ୍ତ କରକେ ପୁଣ୍ୟ ଲୋକ ସୁରେନ୍ଦ୍ର କା, ସୁରବର୍ଗ ମେଂ ॥
ଫିର ଦିବ୍ୟ ଦେବୋଂ କେ ଅନୋଖେ ଭୋଗ ଭୋଗେଂ ସ୍ୱର୍ଗ ମେଂ ॥ ୯ । ୨୦ ॥
ବେ ଭୋଗ କର ସୁଖ- ଭୋଗ କୋ, ଉସ ସ୍ୱର୍ଗଲୋକ ବିଶାଲ ମେଂ ।
ଫିର ପୁଣ୍ୟ ବୀତେ ଆ ଫଂସେ ଇସ ଲୋକ କେ ଦୁଖ- ଜାଲ ମେଂ ॥
ଯୋଂ ତୀନ ବେଦୋଂ ମେଂ କହେ ଜୋ କର୍ମ- ଫଲ ମେଂ ଲୀନ ହୈଂ ॥
ବେ କାମନା- ପ୍ରିୟଜନ ସଦା ଆବାଗମନ ଆଧୀନ ହୈଂ ॥ ୯ । ୨୧ ॥
ଜୋ ଜନ ମୁଝେ ଭଜତେ ସଦୈବ ଅନନ୍ୟ- ଭାବାପନ୍ନ ହୋ ।
ଉନକା ସ୍ୱୟଂ ମୈଂ ହୀ ଚଲାତା ଯୋଗ- କ୍ଷେମ ପ୍ରସନ୍ନ ହୋ ॥ ୯ । ୨୨
ଜୋ ଅନ୍ୟ ଦେବୋଂ କୋ ଭଜେଂ ନର ନିତ୍ୟ ଶ୍ରଦ୍ଧା- ଲୀନ ହୋ ।
ବେ ଭୀ ମୁଝେ ହୀ ପୂଜତେ ହୈଂ ପାର୍ଥ! ପର ବିଧି- ହୀନ ହୋ ॥ ୯ । ୨୩ ॥
ସବ ଯଜ୍ଞ- ଭୋକ୍ତା ବିଶ୍ୱ- ସ୍ୱାମୀ ପାର୍ଥ ମୈଂ ହୀ ହୂଁ ସଭୀ ।
ପର ବେ ନ ମୁଝକୋ ଜାନତେ ହୈଂ ତତ୍ତ୍ୱ ସେ ଗିରତେ ତଭୀ ॥ ୯ । ୨୪ ॥
ସୁରଭକ୍ତ ସୁର କୋ ପିତୃ କୋ ପାତେ ପିତର- ଅନୁରକ୍ତ ହୈଂ ।
ଜୋ ଭୂତ ପୂଜେଂ ଭୂତ କୋ, ପାତେ ମୁଝେ ମମ ଭକ୍ତ ହୈଂ ॥ ୯ । ୨୫ ॥
ଅର୍ପଣ କରେ ଜୋ ଫୂଲ ଫଲ ଜଲ ପତ୍ର ମୁଝକୋ ଭକ୍ତି ସେ ।
ଲେତା ପ୍ରୟତ- ଚିତ ଭକ୍ତ କୀ ବହ ଭେଂଟ ମୈଂ ଅନୁରକ୍ତି ସେ ॥ ୯ । ୨୬ ॥
କୌନ୍ତେୟ! ଜୋ କୁଛ ଭୀ କରୋ ତପ ଯଜ୍ଞ ଆହୁତି ଦାନ ଭୀ ।
ନିତ ଖାନପାନାଦିକ ସମର୍ପଣ ତୁମ କରୋ ମେରେ ସଭୀ ॥ ୯ । ୨୭ ॥
ହେ ପାର୍ଥ! ଯୋଂ ଶୁଭ- ଅଶୁଭ- ଫଲ- ପ୍ରଦ କର୍ମ- ବନ୍ଧନ- ମୁକ୍ତ ହୋ ।
ମୁଝମେଂ ମିଲେଗା ମୁକ୍ତ ହୋ, ସଂନ୍ୟାସ- ଯୋଗ- ନିୟୁକ୍ତ ହୋ ॥ ୯ । ୨୮ ॥
ଦ୍ୱୈଷୀ ହିତୈଷୀ ହୈ ନ କୋଈ, ବିଶ୍ୱ ମୁଝମେଂ ଏକସା ॥
ପର ଭକ୍ତ ମୁଝମେଂ ବସ ରହା, ମୈଂ ଭକ୍ତ କେ ମନ ମେଂ ବସା ॥ ୯ । ୨୯ ॥
ଯଦି ଦୁଷ୍ଟ ଭୀ ଭଜତା ଅନନ୍ୟ ସୁଭକ୍ତି କୋ ମନ ମେଂ ଲିୟେ ।
ହୈ ଠୀକ ନିଶ୍ଚୟବାନ୍ ଉସକୋ ସାଧୁ କହନା ଚାହିୟେ ॥ ୯ । ୩୦ ॥
ବହ ଧର୍ମ- ଯୁତ ହୋ ଶୀଘ୍ର ଶାଶ୍ୱତ ଶାନ୍ତି ପାତା ହୈ ଯହୀଂ ।
ଯହ ସତ୍ୟ ସମଝୋ ଭକ୍ତ ମେରା ନଷ୍ଟ ହୋତା ହୈ ନହୀଂ ॥ ୯ । ୩୧ ॥
ପାତେ ପରମ- ପଦ ପାର୍ଥ! ପାକର ଆସରା ମେରା ସଭୀ ।
ଜୋ ଅଡ଼ ରହେ ହୈଂ ପାପ- ଗତି ମେଂ, ବୈଶ୍ୟ ବନିତା ଶୂଦ୍ର ଭୀ ॥ ୯ । ୩୨ ॥
ଫିର ରାଜ- ଋଷି ପୁଣ୍ୟାତ୍ମ ବ୍ରାହ୍ମଣ ଭକ୍ତ କୀ କ୍ୟା ବାତ ହୈ ।
ମେରା ଭଜନ କର, ତୂ ଦୁଖଦ ନଶ୍ୱର ଜଗତ୍ ମେଂ ତାତ ହୈ ॥ ୯ । ୩୩ ॥
ମୁଝମେଂ ଲଗା ମନ ଭକ୍ତ ବନ, କର ଯଜନ ପୂଜନ ବନ୍ଦନା ।
ମୁଝମେଂ ମିଲେଗା ମତ୍ପରାୟଣ ଯୁକ୍ତ ଆତ୍ମା କୋ ବନା ॥ ୯ । ୩୪ ॥
ନବାଂ ଅଧ୍ୟାୟ ସମାପ୍ତ ହୁଆ ॥ ୯ ॥
ହରିଗୀତା ଅଧ୍ୟାୟ ୧୦
ଦସବାଂ ଅଧ୍ୟାୟ
ଶ୍ରୀଭଗବାନ୍ ନେ କହା – –
ମେରେ ପରମ ଶୁଭ ସୁନ ମହାବାହୋ! ବଚନ ଅବ ଔର ଭୀ ।
ତୂ ପ୍ରିୟ ମୁଝେ, ତୁଝସେ କହୂଁଗା ବାତ ହିତ କୀ ମୈଂ ସଭୀ ॥ ୧୦ । ୧ ॥
ଉତ୍ପତ୍ତି ଦେବ ମହର୍ଷିଗଣ ମେରୀ ନ କୋଈ ଜାନତେ ।
ସବ ଭାଁତି ଇନକା ଆଦି ହୂଁ ମୈଂ, ଯୋଂ ନ ଯେ ପହିଚାନତେ ॥ ୧୦ । ୨ ॥
ଜୋ ଜାନତା ମୁଝକୋ ମହେଶ୍ୱର ଅଜ ଅନାଦି ସଦୈବ ହୀ ।
ଜ୍ଞାନୀ ମନୁଷ୍ୟୋଂ ମେଂ ସଦା ସବ ପାପ ସେ ଛୁଟତା ବହୀ ॥ ୧୦ । ୩ ॥
ନିତ ନିଶ୍ଚୟାତ୍ମକ ବୁଦ୍ଧି ଜ୍ଞାନ ଅମୂଢ଼ତା ସୁଖ ଦୁଃଖ ଦମ ।
ଉତ୍ପତ୍ତି ଲୟ ଏବଂ କ୍ଷମା, ଭୟ ଅଭୟ ସତ୍ୟ ସଦୈବ ଶମ ॥ ୧୦ । ୪ ॥
ସମତା ଅହିଂସା ତୁଷ୍ଟି ତପ ଏବଂ ଅୟଶ ଯଶ ଦାନ ଭୀ ।
ଉତ୍ପନ୍ନ ମୁଝସେ ପ୍ରାଣିୟୋଂ କେ ଭାବ ହୋତେ ହୈଂ ସଭୀ ॥ ୧୦ । ୫ ॥
ହେ ପାର୍ଥ! ସପ୍ତ ମହର୍ଷିଜନ ଏବଂ ପ୍ରଥମ ମନୁ ଚାର ଭୀ ।
ମମ ଭାବ- ମାନସ ସେ ହୁଏ, ଉତ୍ପନ୍ନ ଉନସେ ଜନ ସଭୀ ॥ ୧୦ । ୬ ॥
ଜୋ ଜାନତା ମେରୀ ବିଭୂତି, ବ ଯୋଗ- ଶକ୍ତି ଯଥାର୍ଥ ହୈ ।
ସଂଶୟ ନହୀଂ ଦୃଢ଼- ଯୋଗ ବହ ନର ପ୍ରାପ୍ତ କରତା ପାର୍ଥ ହୈ ॥ ୧୦ । ୭ ॥
ମୈଂ ଜନ୍ମଦାତା ହୂଁ ସଭୀ ମୁଝସେ ପ୍ରବର୍ତିତ ତାତ ହୈଂ ।
ଯହ ଜାନ ଜ୍ଞାନୀ ଭକ୍ତ ଭଜତେ ଭାବ ସେ ଦିନ- ରାତ ହୈଂ ॥ ୧୦ । ୮ ॥
ମୁଝମେଂ ଲଗା କର ପ୍ରାଣ ମନ, କରତେ ହୁଏ ମେରୀ କଥା ।
କରତେ ପରସ୍ପର ବୋଧ, ରମତେ ତୁଷ୍ଟ ରହତେ ସର୍ୱଥା ॥ ୧୦ । ୯ ॥
ଇସ ଭାଁତି ହୋକର ଯୁକ୍ତ ଜୋ ନର ନିତ୍ୟ ଭଜତେ ପ୍ରୀତି ସେ ।
ମତି- ଯୋଗ ଐସା ଦୂଁ, ମୁଝେ ବେ ପା ସକେଂ ଜିସ ରୀତି ସେ ॥ ୧୦ । ୧୦ ॥
ଉନକେ ହୃଦୟ ମେଂ ବୈଠ ପାର୍ଥ! କୃପାର୍ଥ ଅପନେ ଜ୍ଞାନ କା ।
ଦୀପକ ଜଲାକର ନାଶ କରତା ତମ ସଭୀ ଅଜ୍ଞାନ କା ॥ ୧୦ । ୧୧ ॥
ଅର୍ଜୁନ ନେ କହା – –
ତୁମ ପରମ- ବ୍ରହ୍ମ ପବିତ୍ର ଏବଂ ପରମଧାମ ଅନୂପ ହୋ ।
ହୋ ଆଦିଦେବ ଅଜନ୍ମ ଅବିନାଶୀ ଅନନ୍ତ ସ୍ୱରୂପ ହୋ ॥ ୧୦ । ୧୨ ॥
ନାରଦ ମହା ମୁନି ଅସିତ ଦେବଲ ବ୍ୟାସ ଋଷି କହତେ ଯହୀ ।
ମୁଝସେ ସ୍ୱୟଂ ଭୀ ଆପ ହେ ଜଗଦୀଶ! କହତେ ହୋ ବହୀ ॥ ୧୦ । ୧୩ ॥
କେଶବ! କଥନ ସାରେ ତୁମ୍ହାରେ ସତ୍ୟ ହୀ ମୈଂ ମାନତା ।
ହେ ହରି! ତୁମ୍ହାରୀ ବ୍ୟକ୍ତି ସୁର ଦାନବ ନ କୋଈ ଜାନତା ॥ ୧୦ । ୧୪ ॥
ହେ ଭୂତଭାବନ ଭୂତଈଶ୍ୱର ଦେବଦେବ ଜଗତ୍ପତେ ।
ତୁମ ଆପ ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ସ୍ୱୟଂ ହୀ ଆପକୋ ପହିଚାନତେ ॥ ୧୦ । ୧୫ ॥
ଜିନ- ଜିନ ମହାନ୍ ବିଭୂତିୟୋଂ ସେ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋ ସଂସାର ମେଂ ।
ବେ ଦିବ୍ୟ ଆତ୍ମ- ବିଭୂତିୟାଁ ବତଲାଇୟେ ବିସ୍ତାର ମେଂ ॥ ୧୦ । ୧୬ ॥
ଚିନ୍ତନ ସଦା କରତା ହୁଆ କୈସେ ତୁମ୍ହେଂ ପହିଚାନ ଲୂଁ ।
କିନ- କିନ ପଦାର୍ଥୋଂ ମେଂ କରୂଁ ଚିନ୍ତନ ତୁମ୍ହାରା ଜାନ ଲୂଁ ॥ ୧୦ । ୧୭ ॥
ଭଗବନ୍! କହୋ ନିଜ ଯୋଗ ଔର ବିଭୂତିୟାଁ ବିସ୍ତାର ସେ ।
ଭରତା ନହୀଂ ମନ ଆପକୀ ବାଣୀ ସୁଧାମୟ ଧାର ସେ ॥ ୧୦ । ୧୮ ॥
ଶ୍ରୀଭଗବାନ୍ ନେ କହା – –
କୌନ୍ତେୟ! ଦିବ୍ୟ ବିଭୂତିଆଁ ମେରୀ ଅନନ୍ତ ବିଶେଷ ହୈଂ ।
ଅବ ମୈଂ ବତାଊଁଗା ତୁଝେ ଜୋ ଜୋ ବିଭୂତି ବିଶେଷ ହୈଂ ॥ ୧୦ । ୧୯ ॥
ମୈଂ ସର୍ୱଜୀବୋଂ କେ ହୃଦୟ ମେଂ ଅନ୍ତରାତ୍ମା ପାର୍ଥ! ହୂଁ ।
ସବ ପ୍ରାଣିୟୋଂ କା ଆଦି ଏବଂ ମଧ୍ୟ ଅନ୍ତ ଯଥାର୍ଥ ହୂଁ ॥ ୧୦ । ୨୦ ॥
ଆଦିତ୍ୟଗଣ ମେଂ ବିଷ୍ଣୁ ହୂଁ, ସବ ଜ୍ୟୋତି ବୀଚ ଦିନେଶ ହୂଁ ।
ନକ୍ଷତ୍ର ମେଂ ରାକେଶ, ମରୁତୋଂ ମେଂ ମରୀଚି ବିଶେଷ ହୂଁ ॥ ୧୦ । ୨୧ ॥
ମୈଂ ସାମ ବେଦୋଂ ମେଂ ତଥା ସୁରବୃନ୍ଦ ବୀଚ ସୁରେନ୍ଦ୍ର ହୂଁ ।
ମୈଂ ଶକ୍ତି ଚେତନ ଜୀବ ମେଂ, ମନ ଇନ୍ଦ୍ରିୟୋଂ କା କେନ୍ଦ୍ର ହୂଁ ॥ ୧୦ । ୨୨ ॥
ଶିବ ସକଲ ରୁଦ୍ରୋଁ ବୀଚ ରାକ୍ଷସ ଯକ୍ଷ ବୀଚ କୁବେର ହୂଁ ।
ମୈଂ ଅଗ୍ନି ବସୁଓଂ ମେଂ, ପହାଡ଼ୋଂ ମେଂ ପହାଡ଼ ସୁମେରୁ ହୂଁ ॥ ୧୦ । ୨୩ ॥
ମୁଝକୋ ବୃହସ୍ପତି ପାର୍ଥ! ମୁଖ୍ୟ ପୁରୋହିତୋଂ ମେଂ ଜାନ ତୂ ।
ସେନାନିୟୋଂ ମେଂ ସ୍କନ୍ଦ, ସାଗର ସବ ସରୋଂ ମେଂ ମାନ ତୂ ॥ ୧୦ । ୨୪ ॥
ଭୃଗୁ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଋଷିୟୋଂ ମେଂ, ବଚନ ମେଂ ମୈଂ ସଦା ଓଁକାର ହୂଁ ।
ସବ ସ୍ଥାବରୋଂ ମେଂ ଗିରି ହିମାଲୟ, ଯଜ୍ଞ ମେଂ ଜପ- ସାର ହୂଁ ॥ ୧୦ । ୨୫ ॥
ମୁନି କପିଲ ସିଦ୍ଧୋଂ ବୀଚ, ନାରଦ ଦେବ- ଋଷିୟୋଂ ମେଂ କହା ।
ଗନ୍ଧର୍ୱଗଣ ମେଂ ଚିତ୍ରରଥ, ତରୁ- ବର୍ଗ ମେଂ ପୀପଲ ମହା ॥ ୧୦ । ୨୬ ॥
ଉଚ୍ଚୈଃଶ୍ରବା ସାରେ ହୟୋଂ ମେଂ, ଅମୃତ- ଜନ୍ୟ ଅନୂପ ହୂଁ ।
ମୈଂ ହାଥିୟୋଂ ମେଂ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଐରାବତ, ନରୋଂ ମେଂ ଭୂପ ହୂଁ ॥ ୧୦ । ୨୭ ॥
ସୁରଧେନୁ ଗୌଓଂ ମେଂ, ଭୁଜଂଗୋଂ ବୀଚ ବାସୁକି ସର୍ପ ହୂଁ ।
ମୈଂ ବଜ୍ର ଶସ୍ତ୍ରୋଂ ମେଂ, ପ୍ରଜା ଉତ୍ପତ୍ତି- କର କନ୍ଦର୍ପ ହୂଁ ॥ ୧୦ । ୨୮ ॥
ମୈଂ ପିତର ଗଣ ମେଂ, ଅର୍ୟମା ହୂଁ, ନାଗ- ଗଣ ମେଂ ଶେଷ ହୂଁ ।
ଯମ ଶାସକୋଂ ମେଂ, ଜଲଚରୋଂ ମେଂ ବରୁଣ ରୂପ ବିଶେଷ ହୂଁ ॥ ୧୦ । ୨୯ ॥
ପ୍ରହ୍ଲାଦ ଦୈତ୍ୟୋଂ ବୀଚ, ସଂଖ୍ୟା- ସୂଚକୋଂ ମେଂ କାଲ ହୂଁ ।
ମୈଂ ପକ୍ଷିୟୋଂ ମେଂ ଗରୁଡ଼, ପଶୁଓଂ ମେଂ ମୃଗେନ୍ଦ୍ର ବିଶାଲ ହୂଁ ॥ ୧୦ । ୩୦ ॥
ଗଂଗା ନଦୋଂ ମେଂ, ଶସ୍ତ୍ର- ଧାରୀ- ବର୍ଗ ମେଂ ମୈଂ ରାମ ହୂଁ ।
ମୈଂ ପବନ୍ ବେଗୋଂ ବୀଚ, ମୀନୋଂ ମେଂ ମକର ଅଭିରାମ ହୂଁ ॥ ୧୦ । ୩୧ ॥
ମୈଂ ଆଦି ହୂଁ ମଧ୍ୟାନ୍ତ ହୂଁ ହେ ପାର୍ଥ! ସାରେ ସର୍ଗ କା ।
ବିଦ୍ୟାଗଣୋଂ ମେଂ ବ୍ରହ୍ମବିଦ୍ୟା, ବାଦ ବାଦୀ- ବର୍ଗ କା ॥ ୧୦ । ୩୨ ॥
ସାରେ ସମାସୋଂ ବୀଚ ଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱ, ଅକାର ବର୍ଣୋଂ ମେଂ କହା ।
ମୈଂ କାଲ ଅକ୍ଷୟ ଔର ଅର୍ଜୁନ ବିଶ୍ୱମୁଖ ଧାତା ମହା ॥ ୧୦ । ୩୩ ॥
ମୈଂ ସର୍ୱହର୍ତା ମୃତ୍ୟୁ, ସବକା ମୂଲ ଜୋ ହୋଂଗେ ଅଭୀ ।
ତିୟ ବର୍ଗ ମେଂ ମେଧା କ୍ଷମା ଧୃତି କୀର୍ତି ସୁଧି ଶ୍ରୀ ବାକ୍ ଭୀ ॥ ୧୦ । ୩୪ ॥
ହୂଁ ସାମ ମେଂ ମୈଂ ବୃହତ୍ସାମ, ବସନ୍ତ ଋତୁଓଂ ମେଂ କହା ।
ମଂଗସିର ମହୀନୋଂ ବୀଚ, ଗାୟତ୍ରୀ ସୁଛନ୍ଦୋଂ ମେଂ ମହା ॥ ୧୦ । ୩୫ ॥
ତେଜସ୍ୱିୟୋଂ କା ତେଜ ହୂଁ ମୈଂ ଔର ଛଲିୟୋଂ ମେଂ ଜୁଆ ।
ଜୟ ଔର ନିଶ୍ଚୟ, ସତ୍ୱ ସାରେ ସତ୍ୱଶୀଲୋଂ କା ହୁଆ ॥ ୧୦ । ୩୬ ॥
ମୈଂ ବୃଷ୍ଣିୟୋଂ ମେଂ ବାସୁଦେବ ବ ପାଣ୍ଡବୋଂ ମେଂ ପାର୍ଥ ହୂଁ ।
ମୈଂ ମୁନିଜନୋଂ ମେଂ ବ୍ୟାସ, କବିୟୋଂ ବୀଚ ଶୁକ୍ର ଯଥାର୍ଥ ହୂଁ ॥ ୧୦ । ୩୭ ॥
ମୈଂ ଶାସକୋଂ କା ଦଣ୍ଡ, ବିଜୟୀ କୀ ସୁନୀତି ପ୍ରଧାନ ହୂଁ ।
ହୂଁ ମୌନ ଗୁହ୍ୟୋଂ ମେଂ ସଦା, ମୈଂ ଜ୍ଞାନିୟୋଂ କା ଜ୍ଞାନ ହୂଁ ॥ ୧୦ । ୩୮ ॥
ଇସ ଭାଁତି ପ୍ରାଣୀମାତ୍ର କା ଜୋ ବୀଜ ହୈ, ମୈଂ ହୂଁ ସଭୀ ।
ମେରେ ବିନା ଅର୍ଜୁନ! ଚରାଚର ହୈ ନହୀଂ କୋଈ କଭୀ ॥ ୧୦ । ୩୯ ॥
ହେ ପାର୍ଥ! ଦିବ୍ୟ ବିଭୂତିୟାଁ ମେରୀ ଅନନ୍ତ ଅପାର ହୈଂ ।
କୁଛ କହ ଦିୟେ ଦିଗ୍ଦର୍ଶନାର୍ଥ ବିଭୂତି କେ ବିସ୍ତାର ହୈଂ ॥ ୧୦ । ୪୦ ॥
ଜୋ ଜୋ ଜଗତ୍ ମେଂ ବସ୍ତୁ, ଶକ୍ତି ବିଭୂତି ଶ୍ରୀସମ୍ପନ୍ନ ହୈଂ ।
ବେ ଜାନ ମେରେ ତେଜ କେ ହୀ ଅଂଶ ସେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୈଂ ॥ ୧୦ । ୪୧ ॥
ବିସ୍ତାର ସେ କ୍ୟା କାମ ତୁମକୋ ଜାନଲୋ ଯହ ସାର ହୈ ।
ଇସ ଏକ ମେରେ ଅଂଶ ସେ ବ୍ୟାପା ହୁଆ ସଂସାର ହୈ ॥ ୧୦ । ୪୨ ॥
ଦସବାଂ ଅଧ୍ୟାୟ ସମାପ୍ତ ହୁଆ ॥ ୧୦ ॥
ହରିଗୀତା ଅଧ୍ୟାୟ ୧୧
ଗ୍ୟାରହବାଂ ଅଧ୍ୟାୟ
ଅର୍ଜୁନ ନେ କହା – –
ଉପଦେଶ ଯହ ଅତି ଗୁପ୍ତ ଜୋ ତୁମନେ କହା କରକେ ଦୟା ।
ଅଧ୍ୟାତ୍ମ ବିଷୟକ ଜ୍ଞାନ ସେ ସବ ମୋହ ମେରା ମିଟ ଗୟା ॥ ୧୧ । ୧ ॥
ବିସ୍ତାର ସେ ସବ ସୁନ ଲିୟା ଉତ୍ପତ୍ତି ଲୟ କା ତତ୍ତ୍ୱ ହୈ ।
ମୈଂନେ ସୁନା ସବ ଆପକା ଅକ୍ଷୟ ଅନନ୍ତ ମହତ୍ୱ ହୈ ॥ ୧୧ । ୨ ॥
ହୈଂ ଆପ ବୈସେ ଆପନେ ଜୈସା କହା ହୈ ହେ ପ୍ରଭୋ ।
ମୈଂ ଦେଖନା ହୂଂ ଚାହତା ଐଶ୍ୱର୍ୟମୟ ଉସ ରୂପ କୋ ॥ ୧୧ । ୩ ॥
ସମଝେଂ ପ୍ରଭୋ ଯଦି ଆପ, ମୈଂ ବହ ଦେଖ ସକତା ହୂଁ ସଭୀ ।
ତୋ ବହ ମୁଝେ ଯୋଗେଶ! ଅବ୍ୟଯ ରୂପ ଦିଖଲାଦୋ ଅଭୀ ॥ ୧୧ । ୪ ॥
ଶ୍ରୀଭଗବାନ୍ ନେ କହା – –
ହେ ପାର୍ଥ! ଦେଖୋ ଦିବ୍ୟ ଅନୁପମ ବିବିଧ ବର୍ଣାକାର କେ ।
ଶତ- ଶତ ସହସ୍ରୋଂ ରୂପ ମେରେ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର କେ ॥ ୧୧ । ୫ ॥
ସବ ଦେଖ ଭାରତ! ରୁଦ୍ର ବସୁ ଅଶ୍ୱିନି ମରୁତ ଆଦିତ୍ୟ ଭୀ ।
ଆଶ୍ଚର୍ୟ ଦେଖ ଅନେକ ଅବ ପହଲେ ନ ଦେଖେ ଜୋ କଭୀ ॥ ୧୧ । ୬ ॥
ଇସ ଦେହ ମେଂ ଏକତ୍ର ସାରା ଜଗ ଚରାଚର ଦେଖଲେ ।
ଜୋ ଔର ଚାହେ ଦେଖନା ଇସମେଂ ବରାବର ଦେଖ ଲେ ॥ ୧୧ । ୭ ॥
ମୁଝକୋ ନ ଅପନୀ ଆଁଖ ସେ ତୁମ ଦେଖ ପାଓଗେ କଭୀ ।
ମୈଂ ଦିବ୍ୟ ଦେତା ଦୃଷ୍ଟି, ଦେଖୋ ଯୋଗ କା ବୈଭବ ସଭୀ ॥ ୧୧ । ୮ ॥
ସଂଜୟ ନେ କହା- –
ଜବ ପାର୍ଥ ସେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ନେ ଇସ ଭାଁତି ହେ ରାଜନ୍! କହା ।
ତବ ହୀ ଦିୟା ଐଶ୍ୱର୍ୟ- ଯୁକ୍ତ ସ୍ୱରୂପ କା ଦର୍ଶନ ମହା ॥ ୧୧ । ୯ ॥
ମୁଖ ନୟନ ଥେ ଉସମେଂ ଅନେକୋଂ ହୀ ଅନୋଖା ରୂପ ଥା ।
ପହିନେ ଅନେକୋଂ ଦିବ୍ୟ ଗହନେ ଶସ୍ତ୍ର- ସାଜ ଅନୂପ ଥା ॥ ୧୧ । ୧୦ ॥
ସୀମା- ରହିତ ଅଦ୍ଭୁତ ମହା ବହ ବିଶ୍ୱତୋମୁଖ ରୂପ ଥା ।
ଧାରଣ କିୟେ ଅତି ଦିବ୍ୟ ମାଲା ବସ୍ତ୍ର ଗନ୍ଧ ଅନୂପ ଥା । ୧୧ । ୧୧ ॥
ନଭ ମେଂ ସହସ ରବି ମିଲ ଉଦୟ ହୋଂ ପ୍ରଭାପୁଞ୍ଜ ମହାନ୍ ହୋ ।
ତବ ଉସ ମହାତ୍ମା କାନ୍ତି କେ କୁଛ କୁଛ ପ୍ରକାଶ ସମାନ ହୋ ॥ ୧୧ । ୧୨ ॥
ଉସ ଦେବଦେବ ଶରୀର ମେଂ ଦେଖା ଧନଂଜୟ ନେ ତଭୀ ।
ବାଂଟା ବିବିଧ ବିଧ ସେ ଜଗତ୍ ଏକତ୍ର ଉସମେଂ ହୈ ସଭୀ ॥ ୧୧ । ୧୩ ॥
ରୋମାଂଚ ତନ ମେଂ ହୋ ଉଠା ଆଶ୍ଚର୍ୟ ସେ ମାନୋ ଜଗେ ।
ତବ ଯୋଂ ଧନଂଜୟ ସିର ଝୁକା, କର ଜୋଡ଼ କର କହନେ ଲଗେ ॥ ୧୧ । ୧୪ ॥
ଅର୍ଜୁନ ନେ କହା – –
ଭଗବନ୍! ତୁମ୍ହାରୀ ଦେହ ମେଂ ମୈଂ ଦେଖତା ସୁର- ଗଣ ସଭୀ ।
ମୈଂ ଦେଖତା ହୂଁ ଦେବ! ଇସମେଂ ପ୍ରାଣିୟୋଂ କା ସଂଘ ଭୀ ॥
ଶୁଭ କମଲ ଆସନ ପର ଇସୀ ମେଂ ବ୍ରହ୍ମଦେବ ବିରାଜତେ ।
ଇସମେଂ ମହେଶ୍ୱର ଔର ଋଷିଗଣ, ଦିବ୍ୟ ପନ୍ନଗ ସାଜତେ ॥ ୧୧ । ୧୫ ॥
ବହୁ ବାହୁ ଇସମେଂ ହୈଂ ଅନେକୋଂ ହୀ ଉଦରମୟ ରୂପ ହୈ ।
ମୁଖ ଔର ଆଁଖେଂ ହୈଂ ଅନେକୋଂ, ହରି- ସ୍ୱରୂପ ଅନୂପ ହୈ ॥
ଦିଖତା ନ ବିଶ୍ୱେଶ୍ୱର ତୁମ୍ହାରା ଆଦି ମଧ୍ୟ ନ ଅନ୍ତ ହୈ ॥
ମୈଂ ଦେଖତା ସବ ଓର ଛାୟା ବିଶ୍ୱରୂପ ଅନନ୍ତ ହୈ ॥ ୧୧ । ୧୬ ॥
ପହିନେ ମୁକୁଟ, ମଞ୍ଜୁଲ ଗଦା, ଶୁଭ ଚକ୍ର ଧରତେ ଆପ ହୈଂ ।
ହୋ ତେଜ- ନିଧି, ସାରୀ ଦିଶା ଦୈଦୀପ୍ତ କରତେ ଆପ ହୈଂ ॥
ତୁମ ଦୁର୍ନିରୀକ୍ଷୟ ମହାନ୍ ଅପରମ୍ପାର ହେ ଭଗବାନ୍ ହୋ ॥
ସବ ଓର ଦିଖତେ ଦୀପ୍ତ ଅଗ୍ନି ଦିନେଶ ସମ ଦ୍ୟୁତିବାନ ହୋ ॥ ୧୧ । ୧୭ ॥
ତୁମ ଜାନନେ କେ ଯୋଗ୍ୟ ଅକ୍ଷରବ୍ରହ୍ମ ଅପରମ୍ପାର ହୋ ।
ଜଗଦୀଶ! ସାରେ ବିଶ୍ୱ ମଣ୍ଡଲ କେ ତୁମ୍ହୀଂ ଆଧାର ହୋ ॥
ଅବ୍ୟଯ ସନାତନ ଧର୍ମ କେ ରକ୍ଷକ ସଦୈବ ମହାନ୍ ହୋ ॥
ମେରୀ ସମଝ ସେ ତୁମ ସନାତନ ପୁରୁଷ ହେ ଭଗବାନ୍ ହୋ ॥ ୧୧ । ୧୮ ॥
ନହିଂ ଆଦି ମଧ୍ୟ ନ ଅନ୍ତ ଔର ଅନନ୍ତ ବଲ- ଭଣ୍ଡାର ହୈ ।
ଶଶି- ସୂର୍ୟ ରୂପୀ ନେତ୍ର ଔର ଅପାର ଭୁଜ- ବିସ୍ତାର ହୈ ॥
ପ୍ରଜ୍ୱଲିତ ଅଗ୍ନି ପ୍ରଚଣ୍ଡ ମୁଖ ମେଂ ଦେଖତା ମୈଂ ଧର ରହେ ॥
ସଂସାର ସାରା ତପ୍ତ ଅପନେ ତେଜ ସେ ହରି କର ରହେ ॥ ୧୧ । ୧୯ ॥
ନଭ ଭୂମି ଅନ୍ତର ସବ ଦିଶା ଇସ ରୂପ ସେ ତୁମ ବ୍ୟାପତେ ।
ଯହ ଉଗ୍ର ଅଦ୍ଭୁତ ରୂପ ଲଖି ତ୍ରୈଲୋକ୍ୟ ଥର- ଥର କାଁପତେ ॥ ୧୧ । ୨୦ ॥
ଯେ ଆପ ହୀ ମେଂ ଦେବ- ବୃନ୍ଦ ପ୍ରବେଶ କରତେ ଜା ରହେ ।
ଡରତେ ହୁଏ କର ଜୋଡ଼ ଜୟ- ଜୟ ଦେବ ଶବ୍ଦ ସୁନା ରହେ ॥
ସବ ସିଦ୍ଧ- ସଂଘ ମହର୍ଷିଗଣ ଭୀ ସ୍ୱସ୍ତି କହତେ ଆ ରହେ ॥
ପଢ଼ କର ବିବିଧ ବିଧ ସ୍ତୋତ୍ର ସ୍ୱାମିନ୍ ଆପକେ ଗୁଣ ଗା ରହେ ॥ ୧୧ । ୨୧ ॥
ସବ ରୁଦ୍ରଗଣ ଆଦିତ୍ୟ ବସୁ ହୈଂ ସାଧ୍ୟଗଣ ସାରେ ଖଡ଼େ ।
ସବ ପିତର ବିଶ୍ୱେଦେବ ଅଶ୍ୱିନି ଔର ସିଦ୍ଧ ବଡ଼େ ବଡ଼େ ॥
ଗନ୍ଧର୍ୱଗଣ ରାକ୍ଷସ ମରୁତ ସମୁଦାୟ ଏବଂ ଯକ୍ଷ ଭୀ ॥
ମନ ମେଂ ଚକିତ ହୋକର ହରେ! ବେ ଦେଖତେ ତୁମକୋ ସଭୀ ॥ ୧୧ । ୨୨ ॥
ବହୁ ନେତ୍ର ମୁଖବାଲା ମହାବାହୋ! ସ୍ୱରୂପ ଅପାର ହୈ ।
ହାଥୋଂ ତଥା ପୈରୋଂ ବ ଜଂଘା କା ବଡ଼ା ବିସ୍ତାର ହୈ ॥
ବହୁ ଉଦର ଇସମେଂ ଔର ବହୁ ବିକରାଲ ଡାଢ଼େଂ ହୈଂ ମହା ॥
ଭୟଭୀତ ଇସକୋ ଦେଖ ସବ ହୈଂ ଭୟ ମୁଝେ ଭୀ ହୋ ରହା ॥ ୧୧ । ୨୩ ॥
ଯହ ଗଗନଚୁଂବୀ ଜଗମଗାତା ହରି! ଅନେକୋଂ ରଂଗ କା ।
ଆଁଖେଂ ବଡ଼ୀ ବଲତୀ, ଖୁଲା ମୁଖ ଭୀ ଅନୋଖେ ଢ଼ଂଗ କା ॥
ଯହ ଦେଖ ଐସା ରୂପ ମୈଂ ମନ ମେଂ ହରେ! ଘବରା ରହା ॥
ନହିଂ ଧୈର୍ୟ ଧର ପାତା, ନ ଭଗବନ୍! ଶାନ୍ତି ଭୀ ମୈଂ ପା ରହା ॥ ୧୧ । ୨୪ ॥
ଡାଢ଼େଂ ଭୟଂକର ଦେଖ ପଡ଼ତା ମୁଖ ମହାବିକରାଲ ହୈ ।
ମାନୋ ଧଧକତୀ ଯହ ପ୍ରଲୟ- ପାବକ ପ୍ରଚଣ୍ଡ ବିଶାଲ ହୈ ॥
ସୁଖ ହୈ ନ ଐସେ ଦେଖ ମୁଖ, ଭୂଲା ଦିଶାୟେଂ ଭୀ ସଭୀ ॥
ଦେବେଶ! ଜଗ- ଆଧାର! ହେ ଭଗବନ୍! କରୋ କରୁଣା ଅଭୀ ॥ ୧୧ । ୨୫ ॥
ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର- ସୁତ ସବ ସାଥ ଉନକେ ଯେ ନୃପତି- ସମୁଦାୟ ଭୀ ।
ଶ୍ରୀ ଭୀଷ୍ମ ଦ୍ରୋଣାଚାର୍ୟ କର୍ଣ ପ୍ରଧାନ ଅପନେ ଭଟ ସଭୀ ॥ ୧୧ । ୨୬ ॥
ବିକରାଲ ଡାଡ଼ୋଂ ଯୁତ ଭୟାନକ ଆପକେ ମୁଖ ମେଂ ହରେ ।
ଅତିବେଗ ସେ ସବ ଦୌଡ଼ତେ ଜାତେ ଧଡ଼ାଧଡ଼ ହୈଂ ଭରେ ॥
ଯେ ଦିଖ ରହେ କୁଛ ଦାଁତ ମେଂ ଲଟକେ ହୁଏ ରଣ- ଶୂର ହୈଂ ॥
ଇସ ଡାଢ଼ ମେଂ ପିସ କର ଅଭୀ ଜିନକେ ହୁଏ ଶିର ଚୂର ହୈଂ ॥ ୧୧ । ୨୭ ॥
ଜିସ ଭାଁତି ବହୁ ସରିତା- ପ୍ରବାହ ସମୁଦ୍ର ପ୍ରତି ଜାତେ ବହେ ।
ଐସେ ତୁମ୍ହାରେ ଜ୍ୱାଲ- ମୁଖ ମେଂ ବେଗ ସେ ନର ଜା ରହେ ॥ ୧୧ । ୨୮ ॥
ଜିସ ଭାଁତି ଜଲତୀ ଜ୍ୱାଲ ମେଂ ଜାତେ ପତଂଗେ ବେଗ ସେ ।
ଯୋଂ ମୃତ୍ୟୁ ହିତ ଯେ ନର, ମୁଖୋଂ ମେଂ ଆପକେ ଜାତେ ବସେ ॥ ୧୧ । ୨୯ ॥
ସବ ଓର ସେ ଇସ ଜ୍ୱାଲମୟ ମୁଖ ମେଂ ନରୋଂ କୋ ଧର ରହେ ।
ଦେବେଶ! ରସନା ଚାଟତେ ଭକ୍ଷଣ ସଭୀ କା କର ରହେ ॥
ବିଷ୍ଣୋ! ପ୍ରଭାଏଁ ଆପକୀ ଅତି ଉଗ୍ର ଜଗ ମେଂ ଛା ରହୀଂ ॥
ନିଜ ତେଜ ସେ ସଂସାର ସାରା ହୀ ସୁରେଶ ତପା ରହୀ ॥ ୧୧ । ୩୦ ॥
ତୁମ ଉଗ୍ର ଅଦ୍ଭୁତ ରୂପଧାରୀ କୌନ ହୋ ବତଲାଇୟେ ।
ହେ ଦେବଦେବ ! ନମାମି ଦେବ! ପ୍ରସନ୍ନ ଅବ ହୋ ଜାଇୟେ ॥
ତୁମ କୌନ ଆଦି ସ୍ୱରୂପ ହୋ, ଯହ ଜାନନା ମୈଂ ଚାହତା ॥
କୁଛ ଭୀ ନ ମୁଝକୋ ଆପକୀ ଇସ ଦିବ୍ୟ କରନୀ କା ପତା ॥ ୧୧ । ୩୧ ॥
ଶ୍ରୀଭଗବାନ୍ ନେ କହା – –
ମୈଂ କାଲ ହୂଁ ସବ ଲୋକ- ନାଶକ ଉଗ୍ର ଅପନେ କୋ କିୟେ ।
ଆୟା ଯହାଁ ସଂସାର କା ସଂହାର କରନେ କେ ଲିୟେ ॥
ତୂ ହୋ ନ ହୋ ତୋ ଭୀ ଧନଂଜୟ! ଦେଖ ବିନ ତେରେ ଲଡ଼େ ॥
ଯେ ନଷ୍ଟ ହୋଂଗେ ବୀରବର ଯୋଧା ବଡ଼େ ସବ ଜୋ ଖଡ଼େ ॥ ୧୧ । ୩୨ ॥
ଅତଏବ ଉଠ ରିପୁଦଲ- ବିଜୟ କର, ପ୍ରାପ୍ତ କର ସମ୍ମାନ କୋ ।
ଫିର ଭୋଗ ଇସ ଧନ- ଧାନ୍ୟ ସେ ପରିପୂର୍ଣ ରାଜ୍ୟ ମହାନ୍ କୋ ॥
ହେ ପାର୍ଥ! ମୈଂନେ ବୀର ଯେ ସବ ମାର ପହିଲେ ହୀ ଦିୟେ ॥
ଆଗେ ବଢ଼ୋ ତୁମ ଯୁଦ୍ଧ ମେଂ ବସ ନାମ କରନେ କେ ଲିୟେ ॥ ୧୧ । ୩୩ ॥
ଯେ ଭୀଷ୍ମ ଦ୍ରୋଣ ତଥା ଜୟଦ୍ରଥ କର୍ଣ ଯୋଦ୍ଧା ଔର ଭୀ ।
ଜୋ ବୀରବର ହୈଂ ମାର ପହିଲେ ହୀ ଦିୟେ ମୈଂନେ ସଭୀ ॥
ଅବ ମାର ଇନ ମାରେ ହୁଓଂ କୋ, ବୀରବର! ବ୍ୟାକୁଲ ନ ହୋ ॥
କର ଯୁଦ୍ଧ ରଣ ମେଂ ଶତ୍ରୁଓଂ କୋ ପାର୍ଥ! ଜୀତେଗା ଅହୋ ॥ ୧୧ । ୩୪ ॥
ସଂଜୟ ନେ କହା – –
ତବ ମୁକୁଟଧାରୀ ପାର୍ଥ ସୁନ କେଶବ- କଥନ ଇସ ରୀତି ସେ ।
ଅପନେ ଉଭୟ କର ଜୋଡ଼ କର କଁପତେ ହୁଏ ଭୟଭୀତ ସେ ॥
ନମତେ ହୁଏ, ଗଦ୍ଗଦ୍ ଗଲେ ସେ, ଔର ଭୀ ଡରତେ ହୁଏ ॥
ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ସେ ବୋଲେ ବଚନ, ଯୋଂ ବନ୍ଦନା କରତେ ହୁଏ ॥ । ୧୧ । ୩୫ ॥
ଅର୍ଜୁନ ନେ କହା – –
ହୋତା ଜଗତ୍ ଅନୁରକ୍ତ ହର୍ଷିତ ଆପକା କୀର୍ତନ କିୟେ ।
ସବ ଭାଗତେ ରାକ୍ଷସ ଦିଶାଓଂ ମେଂ ତୁମ୍ହାରା ଭୟ ଲିୟେ ॥
ନମତା ତୁମ୍ହେଂ ସବ ସିଦ୍ଧ- ସଂଘ ସୁରେଶ ! ବାରମ୍ବାର ହୈ ॥
ହେ ହୃଷୀକେଶ! ସମସ୍ତ ଯେ ଉନକା ଉଚିତ ବ୍ୟବହାର ହୈ ॥ ୧୧ । ୩୬ ॥
ତୁମ ବ୍ରହ୍ମ କେ ଭୀ ଆଦିକାରଣ ଔର ଉନସେ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ହୋ ।
ଫିର ହେ ମହାତ୍ମନ! ଆପକୀ ଯୋଂ ବନ୍ଦନା କୈସେ ନ ହୋ ॥
ସଂସାର କେ ଆଧାର ହୋ, ହେ ଦେବଦେବ! ଅନନ୍ତ ହୋ ॥
ତୁମ ସତ୍, ଅସତ୍ ଇନସେ ପରେ ଅକ୍ଷର ତୁମ୍ହୀଂ ଭଗବନ୍ତ ହୋ ॥ ୧୧ । ୩୭ ॥
ଭଗବନ୍! ପୁରାତନ ପୁରୁଷ ହୋ ତୁମ ବିଶ୍ୱ କେ ଆଧାର ହୋ ।
ହୋ ଆଦିଦେବ ତଥୈବ ଉତ୍ତମ ଧାମ ଅପରମ୍ପାର ହୋ ॥
ଜ୍ଞାତା ତୁମ୍ହୀଂ ହୋ ଜାନନେ କେ ଯୋଗ୍ୟ ଭୀ ଭଗବନ୍ତ୍ ହୋ ॥
ସଂସାର ମେଂ ବ୍ୟାପେ ହୁଏ ହୋ ଦେବଦେବ! ଅନନ୍ତ ହୋ ॥ ୧୧ । ୩୮ ॥
ତୁମ ବାୟୁ ଯମ ପାବକ ବରୁଣ ଏବଂ ତୁମ୍ହୀଂ ରାକେଶ ହୋ ।
ବ୍ରହ୍ମା ତଥା ଉନକେ ପିତା ଭୀ ଆପ ହୀ ଅଖିଲେଶ ହୋ ॥
ହେ ଦେବଦେବ! ପ୍ରଣାମ ଦେବ! ପ୍ରଣାମ ସହସୋଂ ବାର ହୋ ॥
ଫିର ଫିର ପ୍ରଣାମ! ପ୍ରଣାମ! ନାଥ, ପ୍ରଣାମ! ବାରମ୍ବାର ହୋ ॥ ୧୧ । ୩୯ ॥
ସାନନ୍ଦ ସନ୍ମୁଖ ଔର ପୀଛେ ସେ ପ୍ରଣାମ ସୁରେଶ! ହୋ ।
ହରି ବାର- ବାର ପ୍ରଣାମ ଚାରୋଂ ଓର ସେ ସର୍ୱେଶ! ହୋ ॥
ହୈ ବୀର୍ୟ ଶୌର୍ୟ ଅନନ୍ତ, ବଲଧାରୀ ଅତୁଲ ବଲବନ୍ତ ହୋ ॥
ବ୍ୟାପେ ହୁଏ ସବମେଂ ଇସୀ ସେ ‘ ସର୍ୱ’ ହେ ଭଗବନ୍ତ! ହୋ ॥ ୧୧ । ୪୦ ॥
ତୁମକୋ ସମଝ ଅପନା ସଖା ଜାନେ ବିନା ମହିମା ମହା ।
ଯାଦବ! ସଖା! ହେ କୃଷ୍ଣ! ପ୍ୟାର ପ୍ରମାଦ ଯା ହଠ ସେ କହା ॥ ୧୧ । ୪୧ ॥
ଅଚ୍ୟୁତ! ହଁସାନେ କେ ଲିୟେ ଆହାର ଔର ବିହାର ମେଂ ।
ସୋତେ ଅକେଲେ ବୈଠତେ ସବମେଂ କିସୀ ବ୍ୟବହାର ମେଂ ॥ ୧୧ । ୪୨ ॥
ସବକୀ କ୍ଷମା ମୈଂ ମାଂଗତା ଜୋ କୁଛ ହୁଆ ଅପରାଧ ହୋ ॥ ।
ସଂସାର ମେଂ ତୁମ ଅତୁଲ ଅପରମ୍ପାର ଔର ଅଗାଧ ହୋ ॥ ॥ ୧୧ । ୪୨ ॥
ସାରେ ଚରାଚର କେ ପିତା ହୈଂ ଆପ ଜଗ- ଆଧାର ହୈଂ ।
ହୈଂ ଆପ ଗୁରୁଓଂ କେ ଗୁରୁ ଅତି ପୂଜ୍ୟ ଅପରମ୍ପାର ହୈଂ ॥
ତ୍ରୈଲୋକ୍ୟ ମେଂ ତୁମସା ପ୍ରଭୋ! କୋଈ କହୀଂ ଭୀ ହୈ ନହୀଂ ॥
ଅନୁପମ ଅତୁଲ୍ୟ ପ୍ରଭାବ ବଢ଼କର କୌନ ଫିର ହୋଗା କହୀଂ ॥ ୧୧ । ୪୩ ॥
ଇସ ହେତୁ ବନ୍ଦନ- ଯୋଗ୍ୟ ଈଶ! ଶରୀର ଚରଣୋଂ ମେଂ କିୟେ ।
ମୈଂ ଆପକୋ କରତା ପ୍ରଣାମ ପ୍ରସନ୍ନ କରନେ କେ ଲିୟେ ॥
ଜ୍ୟୋଂ ତାତ ସୁତ କେ, ପ୍ରିୟ ପ୍ରିୟା କେ, ମିତ୍ର ସହଚର ଅର୍ଥ ହୈଂ ॥
ଅପରାଧ ମେରା ଆପ ତ୍ୟୋଂ ହୀ ସହନ ହେତୁ ସମର୍ଥ ହୈଂ ॥ । ୧୧ । ୪୪ ॥
ଯହ ରୂପ ଭଗବନ୍! ଦେଖକର, ପହଲେ ନ ଜୋ ଦେଖା କଭୀ ।
ହର୍ଷିତ ହୁଆ ମୈଂ କିନ୍ତୁ ଭୟ ସେ ହୈ ବିକଲ ଭୀ ମନ ଅଭୀ ॥
ଦେବେଶ! ବିଶ୍ୱାଧାର! ଦେବ! ପ୍ରସନ୍ନ ଅବ ହୋ ଜାଇୟେ ॥
ହେ ନାଥ! ପହଲା ରୂପ ହୀ ଅପନା ମୁଝେ ଦିଖଲାଇୟେ ॥ ୧୧ । ୪୫ ॥
ମୈଂ ଚାହତା ହୂଁ ଦେଖନା, ତୁମକୋ ମୁକୁଟ ଧାରଣ କିୟେ ।
ହେ ସହସବାହୋ! ଶୁଭ କରୋଂ ମେଂ ଚକ୍ର ଔର ଗଦା ଲିୟେ ॥
ହେ ବିଶ୍ୱମୂର୍ତେ! ଫିର ମୁଝେ ବହ ସୌମ୍ୟ ଦର୍ଶନ ଦୀଜିୟେ ॥
ବହ ହୀ ଚତୁର୍ଭୁଜ ରୂପ ହେ ଦେବେଶ! ଅପନା କୀଜିୟେ ॥ ୧୧ । ୪୬ ॥
ଶ୍ରୀଭଗବାନ୍ ନେ କହା – –
ହେ ପାର୍ଥ! ପରମ ପ୍ରସନ୍ନ ହୋ ତୁଝ ପର ଅନୁଗ୍ରହ- ଭାବ ସେ ।
ମୈନେ ଦିଖାୟା ବିଶ୍ୱରୂପ ମହାନ ଯୋଗ- ପ୍ରଭାବ ସେ ॥
ଯହ ପରମ ତେଜୋମୟ ବିରାଟ୍ ଅନଂତ ଆଦି ଅନୂପ ହୈ ॥
ତେରେ ସିବା ଦେଖା କିସୀ ନେ ଭୀ ନହୀଂ ଯହ ରୂପ ହୈ ॥ ୧୧ । ୪୭ ॥
ହେ କୁରୁପ୍ରବୀର! ନ ବେଦ ସେ, ସ୍ୱାଧ୍ୟାୟ ଯଜ୍ଞ ନ ଦାନ ସେ ।
ଦିଖତା ନହୀଂ ମୈଂ ଉଗ୍ର ତପ ଯା କ୍ରିୟା କର୍ମ- ବିଧାନ ସେ ॥
ମେରା ବିରାଟ୍ ସ୍ୱରୂପ ଇସ ନର- ଲୋକ ମେଂ ଅର୍ଜୁନ! କହୀଂ ॥
ଅତିରିକ୍ତ ତେରେ ଔର କୋଈ ଦେଖ ସକତା ହୈ ନହୀଂ ॥ ୧୧ । ୪୮ ॥
ଯହ ଘୋର- ରୂପ ନିହାର କର ମତ ମୂଢ଼ ଔର ଅଧୀର ହୋ ।
ଫିର ରୂପ ପହଲା ଦେଖ, ଭୟ ତଜ ତୁଷ୍ଟ ମନ ମେଂ ବୀର ହୋ ॥ ୧୧ । ୪୯ ॥
ସଂଜୟ ନେ କହା – –
ଯୋଂ କହ ଦିଖାୟା ରୂପ ଅପନା ସୌମ୍ୟ ତନ ଫିର ଧର ଲିୟା ।
ଭଗବାନ୍ ନେ ଭୟଭୀତ ବ୍ୟାକୁଲ ପାର୍ଥ କୋ ଧୀରଜ ଦିୟା ॥ ୧୧ । ୫୦ ॥
ଅର୍ଜୁନ ନେ କହା- –
ଯହ ସୌମ୍ୟ ନର- ତନ ଦେଖ ଭଗବନ୍! ମନ ଠିକାନେ ଆ ଗୟା ।
ଜିସ ଭାଁତି ପହଲେ ଥା ବହୀ ଅପନୀ ଅବସ୍ଥା ପା ଗୟା ॥ ୧୧ । ୫୧ ॥
ଶ୍ରୀଭଗବାନ୍ ନେ କହା – –
ହେ ପାର୍ଥ! ଦୁର୍ଲଭ ରୂପ ଯହ ଜିସକେ ଅଭୀ ଦର୍ଶନ କିୟେ ।
ସୁର ଭୀ ତରସତେ ହୈଂ ଇସୀ କୀ ଲାଲସା ମନ ମେଂ ଲିୟେ ॥ ୧୧ । ୫୨ ॥
ଦିଖତା ନ ମୈଂ ତପ, ଦାନ ଅଥବା ଯଜ୍ଞ, ବେଦୋଂ ସେ କହୀଂ ।
ଦେଖା ଜିସେ ତୂନେ ଉସେ ନର ଦେଖ ପାତେ ହୈଂ ନହୀଂ ॥ ୧୧ । ୫୩ ॥
ହେ ପାର୍ଥ! ଏକ ଅନନ୍ୟ ମେରୀ ଭକ୍ତି ସେ ସମ୍ଭବ ସଭୀ ।
ଯହ ଜ୍ଞାନ, ଦର୍ଶନ, ଔର ମୁଝମେଂ ତତ୍ତ୍ୱ ଜାନ ପ୍ରବେଶ ଭୀ ॥ ୧୧ । ୫୪ ॥
ମେରେ ଲିୟେ ଜୋ କର୍ମ- ତତ୍ପର, ନିତ୍ୟ ମତ୍ପର, ଭକ୍ତ ହୈ ।
ପାତା ମୁଝେ ବହ ଜୋ ସଭୀ ସେ ବୈର ହୀନ ବିରକ୍ତ ହୈ ॥ ୧୧ । ୫୫ ॥
ଗ୍ୟାରହବାଂ ଅଧ୍ୟାୟ ସମାପ୍ତ ହୁଆ ॥ ୧୧ ॥
ହରିଗୀତା ଅଧ୍ୟାୟ ୧୨
ବାରହବାଂ ଅଧ୍ୟାୟ
ଅର୍ଜୁନ ନେ କହା – –
ଅବ୍ୟକ୍ତ କୋ ଭଜତେ କି ଜୋ ଧରତେ ତୁମ୍ହାରା ଧ୍ୟାନ ହୈଂ ।
ଇନ ଯୋଗିୟୋଂ ମେଂ ଯୋଗବେତ୍ତା କୌନ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ମହାନ ହୈଂ ॥ ୧୨ । ୧ ॥
ଶ୍ରୀଭଗବାନ୍ ନେ କହା – –
କହତା ଉନ୍ହେଂ ମୈଂ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ମୁଝମେଂ ଚିତ୍ତ ଜୋ ଧରତେ ସଦା ।
ଜୋ ଯୁକ୍ତ ହୋ ଶ୍ରଦ୍ଧା- ସହିତ ମେରା ଭଜନ କରତେ ସଦା ॥ ୧୨ । ୨ ॥
ଅବ୍ୟକ୍ତ, ଅକ୍ଷର, ଅନିର୍ଦେଶ୍ୟ, ଅଚିନ୍ତ୍ୟ ନିତ୍ୟ ସ୍ୱରୂପ କୋ ।
ଭଜତେ ଅଚଲ, କୂଟସ୍ଥ, ଉତ୍ତମ ସର୍ୱବ୍ୟାପୀ ରୂପ କୋ ॥ ୧୨ । ୩ ॥
ସବ ଇନ୍ଦ୍ରିୟାଁ ସାଧେ ସଦା ସମବୁଦ୍ଧି ହୀ ଧରତେ ହୁଏ ।
ପାତେ ମୁଝେ ବେ ପାର୍ଥ ପ୍ରାଣୀ ମାତ୍ର ହିତ କରତେ ହୁଏ ॥ ୧୨ । ୪ ॥
ଅବ୍ୟକ୍ତ ମେଂ ଆସକ୍ତ ଜୋ ହୋତା ଉନ୍ହେଂ ଅତି କ୍ଲେଶ ହୈ ।
ପାତା ପୁରୁଷ ଯହ ଗତି, ସହନ କରକେ ବିପତ୍ତି ବିଶେଷ ହୈ ॥ ୧୨ । ୫ ॥
ହୋ ମତ୍ପରାୟଣ କର୍ମ ସବ ଅର୍ପଣ ମୁଝେ କରତେ ହୁଏ ।
ଭଜତେ ସଦୈବ ଅନନ୍ୟ ମନ ସେ ଧ୍ୟାନ ଜୋ ଧରତେ ହୁଏ ॥ ୧୨ । ୬ ॥
ମୁଝମେଂ ଲଗାତେ ଚିତ୍ତ ଉନକା ଶୀଘ୍ର କର ଉଦ୍ଧାର ମୈଂ ।
ଇସ ମୃତ୍ୟୁମୟ ସଂସାର ସେ ବେଡ଼ା ଲଗାତା ପାର ମୈଂ ॥ ୧୨ । ୭ ॥
ମୁଝମେଂ ଲଗାଲେ ମନ, ମୁଝୀ ମେଂ ବୁଦ୍ଧି କୋ ରଖ ସବ କହୀଂ ।
ମୁଝମେଂ ମିଲେଗା ଫିର ତଭୀ ଇସମେଂ କଭୀ ସଂଶୟ ନହୀଂ ॥ ୧୨ । ୮ ॥
ମୁଝମେଂ ଧନଂଜୟ! ଜୋ ନ ଠୀକ ପ୍ରକାର ମନ ପାଓ ବସା ।
ଅଭ୍ୟାସ- ଯୋଗ ପ୍ରୟତ୍ନ ସେ ମେରୀ ଲଗାଲୋ ଲାଲସା ॥ ୧୨ । ୯ ॥
ଅଭ୍ୟାସ ଭୀ ହୋତା ନହୀଂ ତୋ କର୍ମ କର ମେରେ ଲିୟେ ।
ସବ ସିଦ୍ଧି ହୋଗୀ କର୍ମ ଭୀ ମେରେ ଲିୟେ ଅର୍ଜୁନ! କିୟେ ॥ ୧୨ । ୧୦ ॥
ଯହ ଭୀ ନ ହୋ ତବ ଆସରା ମେରା ଲିୟେ କର ଯୋଗ ହୀ ।
କର ଚିତ୍ତ-ସଂୟମ କର୍ମଫଲ କେ ତ୍ୟାଗ ସାରେ ଭୋଗ ହୀ ॥ ୧୨ । ୧୧ ॥
ଅଭ୍ୟାସ ପଥ ସେ ଜ୍ଞାନ ଉତ୍ତମ ଜ୍ଞାନ ସେ ଗୁରୁ ଧ୍ୟାନ ହୈ ।
ଗୁରୁ ଧ୍ୟାନ ସେ ଫଲତ୍ୟାଗ କରତା ତ୍ୟାଗ ଶାନ୍ତି ପ୍ରଦାନ ହୈ ॥ ୧୨ । ୧୨ ॥
ବିନ ଦ୍ୱେଷ ସାରେ ପ୍ରାଣିୟୋଂ କା ମିତ୍ର କରୁଣାବାନ୍ ହୋ ।
ସମ ଦୁଃଖସୁଖ ମେଂ ମଦ ନ ମମତା କ୍ଷମାଶୀଲ ମହାନ୍ ହୋ ॥ ୧୨ । ୧୩ ॥
ଜୋ ତୁଷ୍ଟ ନିତ ମନ ବୁଦ୍ଧି ସେ ମୁଝମେଂ ହୁଆ ଆସକ୍ତ ହୈ ।
ଦୃଢ଼ ନିଶ୍ଚୟୀ ହୈ ସଂୟମୀ ପ୍ୟାରା ମୁଝେ ବହ ଭକ୍ତ ହୈ ॥ ୧୨ । ୧୪ ॥
ପାତେ ନ ଜିସସେ କ୍ଲେଶ ଜନ ଉନସେ ନ ପାତା ଆପ ହୀ ।
ଭୟ କ୍ରୋଧ ହର୍ଷ ବିଷାଦ ବିନ ପ୍ୟାରା ମୁଝେ ହୈ ଜନ ବହୀ ॥ ୧୨ । ୧୫ ॥
ଜୋ ଶୁଚି ଉଦାସୀ ଦକ୍ଷ ହୈ ଜିସକୋ ନ ଦୁଖ ବାଧା ରହୀ ।
ଇଚ୍ଛା ରହିତ ଆରମ୍ଭ ତ୍ୟାଗୀ ଭକ୍ତ ପ୍ରିୟ ମୁଝକୋ ବହୀ ॥ ୧୨ । ୧୬ ॥
କରତା ନ ଦ୍ୱେଷ ନ ହର୍ଷ ଜୋ ବିନ ଶୋକ ହୈ ବିନ କାମନା ।
ତ୍ୟାଗେ ଶୁଭାଶୁଭ ଫଲ ବହୀ ହୈ ଭକ୍ତ ପ୍ରିୟ ମୁଝକୋ ଘନା ॥ ୧୨ । ୧୭ ॥
ସମ ଶତ୍ରୁ ମିତ୍ରୋଂ ସେ ସଦା ଅପମାନ ମାନ ସମାନ ହୈ ।
ଶୀତୋଷ୍ଣ ସୁଖ-ଦୁଖ ସମ ଜିସେ ଆସକ୍ତି ବିନ ମତିମାନ ହୈ ॥ ୧୨ । ୧୮ ॥
ନିନ୍ଦା ପ୍ରଶଂସା ସମ ଜିସେ ମୌନୀ ସଦା ସଂତୁଷ୍ଟ ହୀ ।
ଅନିକେତ ନିଶ୍ଚଲ ବୁଦ୍ଧିମୟ ପ୍ରିୟ ଭକ୍ତ ହୈ ମୁଖକୋ ବହୀ ॥ ୧୨ । ୧୯ ॥
ଜୋ ମତ୍ପରାୟଣ ଇସ ସୁଧାମୟ ଧର୍ମ ମେଂ ଅନୁରକ୍ତ ହୈଂ ।
ବେ ନିତ୍ୟ ଶ୍ରଦ୍ଧାବାନ ଜନ ମେରେ ପରମ ପ୍ରିୟ ଭକ୍ତ ହୈଂ ॥ ୧୨ । ୨୦ ॥
ହରିଗୀତା ଅଧ୍ୟାୟ ୧୩
ତେରହବାଂ ଅଧ୍ୟାୟ
ଶ୍ରୀ ଭଗବାନ୍ ବୋଲେ –
କୌନ୍ତେୟ, ଯହ ତନ କ୍ଷେତ୍ର ହୈ ଜ୍ଞାନୀ ବତାତେ ହୈଂ ଯହୀ ।
ଜୋ ଜାନତା ଇସ କ୍ଷେତ୍ର କୋ କ୍ଷେତ୍ରଜ୍ଞ କହଲାତା ବହୀ ॥ ୧୩ । ୧ ॥
ହେ ପାର୍ଥ, କ୍ଷେତ୍ରୋଂ ମେଂ ମୁଝେ କ୍ଷେତ୍ରଜ୍ଞ ଜାନ ମହାନ ତୂ ।
କ୍ଷେତ୍ରଜ୍ଞ ଏବଂ କ୍ଷେତ୍ର କା ସବ ଜ୍ଞାନ ମେରା ଜାନ ତୂ ॥ ୧୩ । ୨ ॥
ବହ କ୍ଷେତ୍ର ଜୋ, ଜୈସା, ଜହାଁ ସେ, ଜିନ ବିକାରୋଂ-ଯୁତ, ସଭୀ ।
ସଂକ୍ଷେପ ମେଂ ସୁନ, ଜିସ ପ୍ରଭାବ ସମେତ ବହ କ୍ଷେତ୍ରଜ୍ଞ ଭୀ ॥ ୧୩ । ୩ ॥
ବହୁ ଭାଁତି ଋଷିୟୋଂ ଔର ଛନ୍ଦୋଂ ସେ ଅନେକ ପ୍ରକାର ସେ ।
ଗାୟା ପଦୋଂ ମେଂ ବ୍ରହ୍ମସୂତ୍ରୋଂ କେ ସହେତୁ ବିଚାର ସେ ॥ ୧୩ । ୪ ॥
ମନ ବୁଦ୍ଧି ଏବଂ ମହାଭୂତ ପ୍ରକୃତି ଅହଂକୃତ ଭାବ ଭୀ ।
ପାଁଚୋଂ ବିଷୟ ସବ ଇନ୍ଦ୍ରିୟୋଂ କେ ଔର ଇନ୍ଦ୍ରିୟଗଣ ସଭୀ ॥ ୧୩ । ୫ ॥
ସୁଖ-ଦୁଃଖ ଇଚ୍ଛା ଦ୍ୱେଷ ଧୃତ୍ତି ସଂଘାତ ଏବଂ ଚେତନା ।
ସଂକ୍ଷେପ ମେଂ ଯହ କ୍ଷେତ୍ର ହୈ ସମୁଦାୟ ଜୋ ଇନକା ବନା ॥ ୧୩ । ୬ ॥
ଅଭିମାନ ଦମ୍ଭ ଅଭାବ, ଆର୍ଜବ, ଶୌଚ, ହିଂସାହୀନତା ।
ଥିରତା, କ୍ଷମା, ନିଗ୍ରହ ତଥା ଆଚାର୍ୟ-ସେବା ଦୀନତା ॥ ୧୩ । ୭ ॥
ଇନ୍ଦ୍ରିୟ-ବିଷୟ-ବୈରାଗ୍ୟ ଏବଂ ମଦ ସଦୈବ ନିବାରନା ।
ଜୀବନ, ଜରା, ଦୁଖ, ରୋଗ । ମୃତ୍ୟୁ ସଦୋଷ ନିତ୍ୟ ବିଚାରନା ॥ ୧୩ । ୮ ॥
ନହିଂ ଲିପ୍ତ ନାରୀ ପୁତ୍ର ମେଂ, ସବ ତ୍ୟାଗନା ଫଲ-ବାସନା ।
ନିତ ଶୁଭ ଅଶୁଭ କୀ ପ୍ରାପ୍ତି ମେଂ ଭୀ ଏକସା ରହନା ବନା ॥ ୧୩ । ୯ ॥
ମୁଝମେଂ ଅନନ୍ୟ ବିଚାର ସେ ବ୍ୟଭିଚାର ବିରହିତ ଭକ୍ତି ହୋ ।
ଏକାନ୍ତ କା ସେବନ, ନ ଜନ ସମୁଦାୟ ମେଂ ଆସକ୍ତି ହୋ ॥ ୧୩ । ୧୦ ॥
ଅଧ୍ୟାତ୍ମଜ୍ଞାନ ବ ତତ୍ତ୍ୱଜ୍ଞାନ ବିଚାର, ଯହ ସବ ଜ୍ଞାନ ହୈ ।
ବିପରୀତ ଇନକେ ଔର ଜୋ କୁଛ ହୈ ସଭୀ ଅଜ୍ଞାନ ହୈ ॥ ୧୩ । ୧୧ ॥
ଅବ ବହ ବତାତା ଜ୍ଞେୟ ଜିସକେ ଜ୍ଞାନ ସେ ନିସ୍ତାର ହୈ ।
ନହିଂ ସତ୍ ଅସତ୍, ପରବ୍ରହ୍ମ ତୋ ଅନାଦି ଔର ଅପାର ହୈ ॥ ୧୩ । ୧୨ ॥
ସର୍ୱତ୍ର ଉସକେ ପାଣି ପଦ ସିର ନେତ୍ର ମୁଖ ସବ ଓର ହୀ ।
ସବ ଓର ଉସକେ କାନ ହୈଂ, ସର୍ୱତ୍ର ଫୈଲା ହୈ ବହୀ ॥ ୧୩ । ୧୩ ॥
ଇନ୍ଦ୍ରିୟ-ଗୁଣୋଂ କା ଭାସ ଉସମେଂ କିନ୍ତୁ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ-ହୀନ ହୈ ।
ହୋ ଅଲଗ ଜଗ-ପାଲକ, ନିର୍ଗୁଣ ହୋକର ଗୁଣୋଂ ମେଂ ଲୀନ ହୈ ॥ ୧୩ । ୧୪ ॥
ଭୀତର ବ ବାହର ପ୍ରାଣିୟୋଂ ମେଂ ଦୂର ଭୀ ହୈ ପାସ ଭୀ
ବହ ଚର ଅଚର ଅତି ସୂକ୍ଷ୍ମ ହୈ ଜାନା ନହୀଂ ଜାତା କଭୀ ॥ ୧୩ । ୧୫ ॥
ଅବିଭକ୍ତ ହୋକର ପ୍ରାଣିୟୋଂ ମେଂ ବହ ବିଭକ୍ତ ସଦୈବ ହୈ ।
ବହ ଜ୍ଞେୟ ପାଲକ ଔର ନାଶକ ଜନ୍ମଦାତା ଦେବ ହୈ ॥ ୧୩ । ୧୬ ॥
ବହ ଜ୍ୟୋତିୟୋଂ କୀ ଜ୍ୟୋତି ହୈ, ତମ ସେ ପରେ ହୈ, ଜ୍ଞାନ ହୈ ।
ସବ ମେଂ ବସା ହୈ, ଜ୍ଞେୟ ହୈ, ବହ ଜ୍ଞାନଗମ୍ୟ ମହାନ୍ ହୈ ॥ ୧୩ । ୧୭ ॥
ଯହ କ୍ଷେତ୍ର, ଜ୍ଞାନ, ମହାନ୍ ଜ୍ଞେୟ, କହା ଗୟା ସଂକ୍ଷେପ ସେ ।
ହେ ପାର୍ଥ, ଇସକୋ ଜାନ ମେରା ଭକ୍ତ ମୁଝମେଂ ଆ ବସେ ॥ ୧୩ । ୧୮ ॥
ଯହ ପ୍ରକୃତି ଏବଂ ପୁରୁଷ ଦୋନୋଂ ହୀ ଅନାଦି ବିଚାର ହୈଂ ।
ପୈଦା ପ୍ରକୃତି ସେ ହୀ ସମଝ, ଗୁଣ ତୀନ ଔର ପ୍ରକାର ହୈଂ ॥ ୧୩ । ୧୯ ॥
ହୈ କାର୍ୟ ଏବଂ କରଣ କୀ ଉତ୍ପତ୍ତି କାରଣ ପ୍ରକୃତି ହୀ ।
ଇସ ଜୀବ କୋ କାରଣ କହା, ସୁଖ-ଦୁଃଖ ଭୋଗ ନିମିତ୍ତ୍ତ ହୀ ॥ ୧୩ । ୨୦ ॥
ରହକର ପ୍ରକୃତି ମେଂ ନିତ ପୁରୁଷ, କରତା ପ୍ରକୃତି-ଗୁଣ ଭୋଗ ହୈ ।
ଅଚ୍ଛୀ ବୁରୀ ସବ ଯୋନିୟାଁ, ଦେତା ଯହୀ ଗୁଣ-ଯୋଗ ହୈ ॥ ୧୩ । ୨୧ ॥
ଦ୍ରଷ୍ଟା ବ ଅନୁମନ୍ତା ସଦା, ଭର୍ତା ପ୍ରଭୋକ୍ତା ଶିବ ମହା ।
ଇସ ଦେହ ମେଂ ପରମାତ୍ମା, ଉସ ପର-ପୁରୁଷ କୋ ହୈ କହା ॥ ୧୩ । ୨୨ ॥
ଐସେ ପୁରୁଷ ଏବଂ ପ୍ରକୃତି କୋ, ଗୁଣ ସହିତ ଜୋ ଜାନ ଲେ ।
ବରତାବ କୈସା ଭୀ କରେ ବହ ଜନ୍ମ ଫିର ଜଗ ମେଂ ନ ଲେ ॥ ୧୩ । ୨୩ ॥
କୁଛ ଆପ ହୀ ମେଂ ଆପ ଆତ୍ମା ଦେଖତେ ହୈଂ ଧ୍ୟାନ ସେ ।
କୁଛ କର୍ମ-ଯୋଗୀ କର୍ମ ସେ, କୁଛ ସାଂଖ୍ୟ-ଯୋଗୀ ଜ୍ଞାନ ସେ ॥ ୧୩ । ୨୪ ॥
ସୁନ ଦୂସରୋଂ ସେ ହୀ କିୟା କରତେ ଭଜନ ଅନଜାନ ହୈଂ ।
ତରତେ ଅସଂଶୟ ମୃତ୍ୟୁ ବେ, ଶ୍ରୁତି ମେଂ ଲଗେ ମତିମାନ୍ ହୈଂ ॥ ୧୩ । ୨୫ ॥
ଜାନୋ ଚରାଚର ଜୀବ ଜୋ ପୈଦା ହୁଏ ସଂସାର ମେଂ ।
ସବ କ୍ଷେତ୍ର ଔର କ୍ଷେତ୍ରଜ୍ଞ କେ ସଂୟୋଗ ସେ ବିସ୍ତାର ମେଂ ॥ ୧୩ । ୨୬ ॥
ଅବିନାଶି, ନଶ୍ୱର ସର୍ୱଭୂତୋଂ ମେଂ ରହେ ସମ ନିତ୍ୟ ହୀ ।
ଇସ ଭାଁତି ଈଶ୍ୱର କୋ ପୁରୁଷ ଜୋ ଦେଖତା ଦେଖେ ବହୀ ॥ ୧୩ । ୨୭ ॥
ଜୋ ଦେଖତା ସମଭାବ ସେ ଈଶ୍ୱର ସଭୀ ମେଂ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୈ ।
କରତା ନ ଅପନୀ ଘାତ ହୈ, କରତା ପରମପଦ ପ୍ରାପ୍ତ ହୈ ॥ ୧୩ । ୨୮ ॥
କରତୀ ପ୍ରକୃତି ସବ କର୍ମ, ଆତ୍ମା ହୈ ଅକର୍ତା ନିତ୍ୟ ହୀ ।
ଇସ ଭାଁତି ସେ ଜୋ ଦେଖତା ହୈ, ଦେଖତା ହୈ ଜନ ବହୀ ॥ ୧୩ । ୨୯ ॥
ଜବ ପ୍ରାଣିୟୋଂ କୀ ଭିନ୍ନତା ଜନ ଏକ ମେଂ ଦେଖେ ସଭୀ ।
ବିସ୍ତାର ଦେଖେ ଏକ ସେ ହୀ, ବ୍ରହ୍ମ କୋ ପାତା ତଭୀ ॥ ୧୩ । ୩୦ ॥
ଯହ ଈଶ ଅବ୍ୟଯ, ନିର୍ଗୁଣ ଔର ଅନାଦି ହୋନେ ସେ ସଦା ।
କରତା ନ ହୋତା ଲିପ୍ତ ହୈ, ରହ ଦେହ ମେଂ ଭୀ ସର୍ୱଦା ॥ ୧୩ । ୩୧ ॥
ନଭ ସର୍ୱବ୍ୟାପୀ ସୂକ୍ଷ୍ମ ହୋନେ ସେ ନ ଜୈସେ ଲିପ୍ତ ହୋ ।
ସର୍ୱତ୍ର ଆତ୍ମା ଦେହ ମେଂ ରହକର ନ ବୈସେ ଲିପ୍ତ ହୋ ॥ ୧୩ । ୩୨ ॥
ଜ୍ୟୋଂ ଏକ ରବି ସମ୍ପୂର୍ଣ ଜଗ ମେଂ ତେଜ ଭରତା ହୈ ସଦା ।
ଯୋଂ ହୀ ପ୍ରକାଶିତ କ୍ଷେତ୍ର କୋ କ୍ଷେତ୍ରଜ୍ଞ କରତା ସର୍ୱଦା ॥ ୧୩ । ୩୩ ॥
କ୍ଷେତ୍ରଜ୍ଞ ଏବଂ କ୍ଷେତ୍ର ଅନ୍ତର, ଜ୍ଞାନ ସେ ସମଝେଂ ସହୀ ।
ସମଝେଂ ପ୍ରକୃତି ସେ ଛୂଟନା, ଜୋ ବ୍ରହ୍ମ କୋ ପାତେ ବହୀ ॥ ୧୩ । ୩୪ ॥
ଓଁ ତତ୍ସଦିତି ତ୍ରୟୋଦଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥
ତେରହବାଁ ଅଧ୍ୟାୟ ସମାପ୍ତ ହୁଆ ॥ ୧୩ ॥
ହରିଗୀତା ଅଧ୍ୟାୟ ୧୪
ଚୌଦହବାଁ ଅଧ୍ୟାୟ
ଶ୍ରୀ ଭଗବାନ୍ ବୋଲେ
ଅତିଶ୍ରେଷ୍ଠ ଜ୍ଞାନୋଂ ମେଂ ବତାତା ଜ୍ଞାନ ମୈଂ ଅବ ଔର ଭୀ ।
ମୁନି ପା ଗୟେ ହୈଂ ସିଦ୍ଧି ଜିସକୋ ଜାନକର ଜଗ ମେଂ ସଭୀ ॥ ୧୪ । ୧ ॥
ଇସ ଜ୍ଞାନ କା ଆଶ୍ରୟ ଲିଏ ଜୋ ରୂପ ମେରା ହୋ ରହେଂ ।
ଉତ୍ପତ୍ତି-କାଲ ନ ଜନ୍ମ ଲେଂ, ଲୟ-କାଲ ମେଂ ନ ବ୍ୟଥା ସହେଂ ॥ ୧୪ । ୨ ॥
ଇସ ପ୍ରକୃତି ଅପନୀ ଯୋନି ମେଂ, ମୈଂ ଗର୍ଭ ରଖତା ହୂଁ ସଦା ।
ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋତେ ହୈଂ ଉସୀସେ ସର୍ୱ ପ୍ରାଣୀ ସର୍ୱଦା ॥ ୧୪ । ୩ ॥
ସବ ଯୋନିୟୋଂ ମେଂ ମୂର୍ତିୟୋଂ କେ ଜୋ ଅନେକୋଂ ରୂପ ହୈଂ ।
ମୈଂ ବୀଜ-ପ୍ରଦ ପିତା ହୂଁ, ପ୍ରକୃତି ଯୋନି ଅନୂପ ହୈଂ ॥ ୧୪ । ୪ ॥
ପୈଦା ପ୍ରକୃତି ସେ ସତ୍ତ୍ୱ, ରଜ, ତମ ତ୍ରିଗୁଣ କା ବିସ୍ତାର ହୈ ।
ଇସ ଦେହ ମେଂ ଯେ ଜୀବ କୋ ଲେଂ ବାଂଧ, ଜୋ ଅବିକାର ହୈ ॥ ୧୪ । ୫ ॥
ଅବିକାର ସତଗୁଣ ହୈ ପ୍ରକାଶକ, କ୍ୟୋଂକି ନିର୍ମଲ ଆପ ହୈ ।
ଯହ ବାଂଧ ଲେତା ଜୀବ କୋ ସୁଖ ଜ୍ଞାନ ସେ ନିଷ୍ପାପ ହୈ ॥ ୧୪ । ୬ ॥
ଜାନୋ ରଜୋଗୁଣ ରାଗମୟ, ଉତ୍ପନ୍ନ ତୃଷ୍ଣା ସଂଗ ସେ ।
ବହ ବାଂଧ ଲେତା ଜୀବ କୋ କୌନ୍ତେୟ, କର୍ମ-ପ୍ରସଂଗ ସେ ॥ ୧୪ । ୭ ॥
ଅଜ୍ଞାନ ସେ ଉତ୍ପନ୍ନ ତମ ସବ ଜୀବ କୋ ମୋହିତ କରେ ।
ଆଲସ୍ୟ, ନୀଂଦ, ପ୍ରମାଦ ସେ ଯହ ଜୀବ କୋ ବନ୍ଧିତ କରେ ॥ ୧୪ । ୮ ॥
ସୁଖ ମେଂ ସତୋଗୁଣ, କର୍ମ ମେଂ ଦେତା ରଜୋଗୁଣ ସଂଗ ହୈ ।
ଢ଼କ କର ତମୋଗୁଣ ଜ୍ଞାନ କୋ, ଦେତା ପ୍ରମାଦ ପ୍ରସଂଗ ହୈ ॥ ୧୪ । ୯ ॥
ରଜ ତମ ଦବେଂ ତବ ସତ୍ତ୍ୱ ଗୁଣ, ତମ ସତ୍ୱ ଦବତେ ରଜ ବଢ଼ଏ ।
ରଜ ସତ୍ତ୍ୱ ଦବତେ ହୀ ତମୋଗୁଣ ଦେହଧାରୀ ପର ଚଢ଼ଏ ॥ । ୧୪ । ୧୦ ॥
ଜବ ଦେହ କୀ ସବ ଇନ୍ଦ୍ରିୟୋଂ ମେଂ ଜ୍ଞାନ କା ହୋ ଚାଁଦନା ।
ତବ ଜାନ ଲେନା ଚାହିଏ ତନ ମେଂ ସତୋଗୁଣ ହୈ ଘନା ॥ ୧୪ । ୧୧ ॥
ତୃଷ୍ଣା ଅଶାନ୍ତି ପ୍ରବୃତ୍ତି ହୋକର ମନ ପ୍ରଲୋଭନ ମେଂ ପଡ଼ଏ ।
ଆରମ୍ଭ ହୋତେ କର୍ମ କେ ଅର୍ଜୁନ, ରଜୋଗୁଣ ଜବ ବଢ଼ଏ ॥ ୧୪ । ୧୨ ॥
କୌନ୍ତେୟ, ମୋହ ପ୍ରମାଦ ହୋ, ଜବ ହୋ ନ ମନ ମେଂ ଚାଁଦନା ।
ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋ ଆଲସ୍ୟ ଜବ, ହୋତା ତମୋଗୁଣ ହୈ ଘନା ॥ ୧୪ । ୧୩ ॥
ଇସ ଦେହ ମେଂ ଯଦି ସତ୍ତ୍ୱଗୁଣ କୀ ବୃଦ୍ଧି ମରତେ କାଲ ହୈ ।
ତୋ ପ୍ରାପ୍ତ କରତା ଜ୍ଞାନିୟୋଂ କା ଶୁଦ୍ଧ ଲୋକ ବିଶାଲ ହୈ ॥ ୧୪ । ୧୪ ॥
ରଜ-ବୃଦ୍ଧି ମେଂ ମର, ଦେହ କର୍ମାସକ୍ତ ପୁରୁଷୋଂ ମେଂ ଧରେ ।
ଜଡ଼ ଯୋନିୟୋଂ ମେଂ ଜନ୍ମତା, ଯଦି ଜନ ତମୋଗୁଣ ମେଂ ମରେ ॥ ୧୪ । ୧୫ ॥
ଫଲ ପୁଣ୍ୟ କର୍ମୋଂ କା ସଦା ଶୁଭ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ସାତ୍ତ୍ୱିକ ଜ୍ଞାନ ହୈ ।
ଫଲ ଦୁଖ ରଜୋଗୁଣ କା, ତମୋଗୁଣ-ଫଲ ସଦା ଅଜ୍ଞାନ ହୈ ॥ ୧୪ । ୧୬ ॥
ଉତ୍ପନ୍ନ ସତ ସେ ଜ୍ଞାନ, ରଜ ସେ ନିତ୍ୟ ଲୋଭ ପ୍ରଧାନ ହୈ ।
ହୈ ମୋହ ଔର ପ୍ରମାଦ ତମଗୁଣ ସେ ସଦା ଅଜ୍ଞାନ ହୈ ॥ ୧୪ । ୧୭ ॥
ସାତ୍ତ୍ୱିକ ପୁରୁଷ ସ୍ୱର୍ଗାଦି ମେଂ, ନରଲୋକ ମେଂ ରାଜସ ବସେଂ ।
ଜୋ ତାମସୀ ଗୁଣ ମେଂ ବସେଂ, ବେ ଜନ ଅଧୋଗତି ମେଂ ଫଁସେଂ ॥ ୧୪ । ୧୮ ॥
କର୍ତା ନ କୋଈ ତଜ ତ୍ରିଗୁଣ, ଯହ ଦେଖତା ଦ୍ରଷ୍ଟା ଜଭୀ ।
ଜାନେ ଗୁଣୋଂ ସେ ପାର ଜବ, ପାତା ମୁଝେ ହୈ ଜନ ତଭୀ ॥ ୧୪ । ୧୯ ॥
ଜୋ ଦେହଧାରୀ, ଦେହ-କାରଣ ପାର ଯେ ଗୁଣ ତୀନ ହୋ ।
ଛୁଟ ଜନ୍ମ ମୃତ୍ୟୁ ଜରାଦି ଦୁଖ ସେ, ବହ ଅମୃତ ମେଂ ଲୀନ ହୋ ॥ ୧୪ । ୨୦ ॥
ଅର୍ଜୁନ ବୋଲେ
ଲକ୍ଷଣ କହୋ ଉନକେ ପ୍ରଭୋ, ଜନ ଜୋ ତ୍ରିଗୁଣ ସେ ପାର ହୈଂ ।
କିସ ଭାଁତି ହୋତେ ପାର, କ୍ୟା ଉନକେ କହୋ ଆଚାର ହୈଂ ॥ ୧୪ । ୨୧ ॥
ଶ୍ରୀ ଭଗବାନ୍ ବୋଲେ
ପାକର ପ୍ରକାଶ, ପ୍ରବୃତ୍ତି, ମୋହ, ନ ପାର୍ଥ, ଇନସେ ଦ୍ୱେଷ ହୈ ।
ଯଦି ହୋଂ ନହୀଂ ବେ ପ୍ରାପ୍ତ, ଉନକୀ ଲାଲସା ନ ବିଶେଷ ହୈ ॥ ୧୪ । ୨୨ ॥
ରହତା ଉଦାସୀନ-ସା ଗୁଣୋଂ ସେ, ହୋଏ ନହୀଂ ବିଚଲିତ କହୀଂ ।
ସବ ତ୍ରିଗୁଣ କରତେ କାର୍ୟ ହୈଂ, ଯହ ଜାନ ଜୋ ଡିଗତା ନହୀଂ ॥ ୧୪ । ୨୩ ॥
ହୈ ସ୍ୱସ୍ଥ, ସୁଖ-ଦୁଖ ସମ ଜିସେ, ସମ ଢେଲ ପତ୍ଥର ସ୍ୱର୍ଣ ଭୀ ।
ଜୋ ଧୀର, ନିନ୍ଦାସ୍ତୁତି ଜିସେ ସମ, ତୁଲ୍ୟ ଅପ୍ରିୟ-ପ୍ରିୟ ସଭୀ ॥ ୧୪ । ୨୪ ॥
ସମ ବନ୍ଧୁ ବୈରୀ ହୈଂ ଜିସେ ଅପମାନ ମାନ ସମାନ ହୈ ।
ଆରମ୍ଭ ତ୍ୟାଗେ ଜୋ ସଭୀ, ବହ ଗୁଣାତୀତ ମହାନ ହୈ ॥ ୧୪ । ୨୫ ॥
ଜୋ ଶୁଦ୍ଧ ନିଶ୍ଚଲ ଭକ୍ତି ସେ ଭଜତା ମୁଝେ ହୈ ନିତ୍ୟ ହୀ ।
ତୀନୋଂ ଗୁଣୋଂ ସେ ପାର ହୋକର ବ୍ରହ୍ମ କୋ ପାତା ବହୀ ॥ ୧୪ । ୨୬ ॥
ଅବ୍ୟଯ ଅମୃତ ମୈଂ ଔର ମୈଂ ହୀ ବ୍ରହ୍ମରୂପ ମହାନ ହୂଁ ।
ମୈଂ ହୀ ସନାତନ ଧର୍ମ ଔର ଅପାର ମୋଦ-ନିଧାନ ହୂଁ ॥ ୧୪ । ୨୭ ॥
ଓଁ ତତ୍ସଦିତି ଚତୁର୍ଦଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥
ଚୌଦହବାଁ ଅଧ୍ୟାୟ ସମାପ୍ତ ହୁଆ ॥ ୧୪ ॥
ହରିଗୀତା ଅଧ୍ୟାୟ ୧୫
ପନ୍ଦ୍ରହବା ଅଧ୍ୟାୟ
ଶ୍ରୀ ଭଗବାନ୍ ନେ କହା —
ହୈ ମୂଲ ଊପର ଶାଖ ନୀଚେ ପତ୍ର ଜିସକେ ବେଦ ହୈଂ ।
ବେ ବେଦବିତ୍ ଜୋ ଜାନତେ ଅଶ୍ୱତ୍ଥ – ଅବ୍ୟଯ – ଭେଦ ହୈଂ ॥ ୧୫ । ୧ ॥
ପଲ୍ଲବ ବିଷୟ, ଗୁଣ ସେ ପଲୀ ଅଧ- ଊର୍ଧ୍ୱ ଶାଖା ଛା ରହୀଂ ।
ନର- ଲୋକ ମେଂ ନୀଚେ ଜଡ଼ଏଂ କର୍ମାନୁବନ୍ଧୀ ଜା ରହୀଂ ॥ ୧୫ । ୨ ॥
ଉସକା ଯହାଂ ମିଲତା ସ୍ୱରୂପ ନ ଆଦି ମଧ୍ୟାଧାର ସେ ।
ଦୃଢମୂଲ ଯହ ଅଶ୍ୱତ୍ଥ କାଟ ଅସଂଗ ଶସ୍ତ୍ର- ପ୍ରହାର ସେ ॥ ୧୫ । ୩ ॥
ଫିର ବହ ନିକାଲୋ ଢୂଂଢକର ପଦ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଠୀକ ପ୍ରକାର ସେ ।
କର ପ୍ରାପ୍ତ ଜିସକୋ ଫିର ନ ଲୌଟେ, ଛୂଟକର ସଂସାର ସେ ॥
ମୈଂ ଶରଣ ଉସକୀ ହୂଁ ପୁରୁଷ ଜୋ ଆଦି ଔର ମହାନ ହୈ ।
ଉତ୍ପନ୍ନ ଜିସସେ ସବ ପୁରାତନ ଯହ ପ୍ରବୃତ୍ତି- ବିଧାନ ହୈ ॥ ୧୫ । ୪ ॥
ଜୀତା ଜିନ୍ହୋଂନେ ସଂଗ- ଦୋଷ ନ ମୋହ ଜିନମେଂ ମାନ ହୈ ।
ମନ ମେଂ ସଦା ଜିନକେ ଜଗା ଅଧ୍ୟାତ୍ମ- ଜ୍ଞାନ ପ୍ରଧାନ ହୈ ॥
ଜିନମେଂ ନ କୋଈ କାମନା ସୁଖ- ଦୁଃଖ ଔର ନ ଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱ ହୀ ।
ଅବ୍ୟଯ ପରମପଦ କୋ ସଦା ଜ୍ଞାନୀ ପୁରୁଷ ପାତେ ବହୀ । ୧୫ । ୫ ॥
ଜିସମେଂ ନ ସୂର୍ୟ ପ୍ରକାଶ ଚନ୍ଦ୍ର ନ ଆଗ ହୀ କା କାମ ହୈ ।
ଲୌଟେ ନ ଜନ ଜିସମେଂ ପହୁଁଚ ମେରା ବହୀ ପର ଧାମ ହୈ ॥ ୧୫ । ୬ ॥
ଇସ ଲୋକ ମେଂ ମେରା ସନାତନ ଅଂଶ ହୈ ଯହ ଜୀବ ହୀ ।
ମନ କେ ସହିତ ଛୈ ପ୍ରକୃତିବାସୀ ଖୀଂଚତା ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ବହୀ ॥ ୧୫ । ୭ ॥
ଜବ ଜୀବ ଲେତା ଦେହ ଅଥବା ତ୍ୟାଗତା ସମ୍ବନ୍ଧ କୋ ।
କରତା ଗ୍ରହଣ ଇନକୋ ସୁମନ ସେ ବାୟୁ ଜୈସେ ଗଂଧ କୋ ॥ ୧୫ । ୮ ॥
ରସନା, ତ୍ୱଚା, ଦୃଗ, କାନ ଏବଂ ନାକ, ମନ- ଆଶ୍ରୟ ଲିୟେ ।
ଯହ ଜୀବ ସବ ସେବନ କିୟା କରତା ବିଷୟ ନିର୍ମିତ କିୟେ ॥ ୧୫ । ୯ ॥
ଜାତେ ହୁଏ ତନ ତ୍ୟାଗ, ରହତେ, ଭୋଗତେ ଗୁଣୟୁକ୍ତ ଭୀ ।
ଜାନେଂ ନ ଇସକୋ ମୂଢ଼ ମାନବ, ଜାନତେ ଜ୍ଞାନୀ ସଭୀ ॥ ୧୫ । ୧୦ ॥
କର ଯତ୍ନ ଯୋଗୀ ଆପମେଂ ଇସକୋ ବସା ପହିଚାନତେ ।
ପର ଯତ୍ନ କରକେ ଭୀ ନ ମୂଢ଼ ଅଶୁଦ୍ଧ- ଆତ୍ମା ଜାନତେ ॥ ୧୫ । ୧୧ ॥
ଜିସସେ ପ୍ରକାଶିତ ହୈ ଜଗତ୍, ଜୋ ତେଜ ଦିବ୍ୟ ଦିନେଶ ମେଂ ।
ବହ ତେଜ ମେରା ତେଜ ହୈ ଜୋ ଅଗ୍ନି ମେଂ ରାକେଶ ମେଂ ॥ ୧୫ । ୧୨ ॥
କ୍ଷିତି ମେଂ ବସା ନିଜ ତେଜ ସେ ମୈଂ ପ୍ରାଣିୟୋଂ କୋ ଧର ରହା ।
ରସ ରୂପ ହୋକର ସୋମ ସାରୀ ପୁଷ୍ଟ ଔଷଧି କର ରହା ॥ ୧୫ । ୧୩ ॥
ମୈଂ ପ୍ରାଣିୟୋଂ ମେଂ ବସ ରହା ହୋ ରୂପ ବୈଶ୍ୱାନର ମହା ।
ପାଚନ ଚତୁର୍ୱିଧି ଅନ୍ନ ପ୍ରାଣାପାନ- ଯୁତ ହୋ କର ରହା ॥ ୧୫ । ୧୪ ॥
ସୁଧି ଜ୍ଞାନ ଔର ଅପୋହ ମୁଝସେ ମୈଂ ସଭୀ ମେଂ ବସ ରହା ।
ବେଦାନ୍ତକର୍ତା ବେଦବେଦ୍ୟ ସୁବେଦବିତ୍ ମୁଝକୋ କହା ॥ ୧୫ । ୧୫ ॥
ଇସ ଲୋକ ମେଂ କ୍ଷର ଔର ଅକ୍ଷର ଦୋ ପୁରୁଷ ହୈଂ ସର୍ୱଦା ।
କ୍ଷର ସର୍ୱ ଭୂତୋଂ କୋ କହା କୂଟସ୍ଥ ହୈ ଅକ୍ଷର ସଦା ॥ ୧୫ । ୧୬ ॥
କହତେ ଜିସେ ପରମାତ୍ମା ଉତ୍ତମ ପୁରୁଷ ଇନସେ ପରେ ।
ତ୍ରୈଲୋକ୍ୟ ମେଂ ରହ ଈଶ ଅବ୍ୟଯ ସର୍ୱ ଜଗ ପୋଷଣ କରେ ॥ ୧୫ । ୧୭ ॥
କ୍ଷର ଔର ଅକ୍ଷର ସେ ପରେ ମୈଂ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ହୂଂ ସଂସାର ମେଂ ।
ଇସ ହେତୁ ପୁରୁଷୋତ୍ତମ କହାୟା ବେଦ ଲୋକାଚାର ମେଂ ॥ ୧୫ । ୧୮ ॥
ତଜ ମୋହ ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ମୁଝେ ଜୋ ପାର୍ଥ! ଲେତା ଜ୍ଞାନ ହୈ ।
ସବ ଭାଁତି ବହ ସର୍ୱଜ୍ଞ ହୋ ଭଜତା ମୁଝେ ମତିମାନ୍ ହୈ ॥ ୧୫ । ୧୯ ॥
ମୈଂନେ କହା ଯହ ଗୁପ୍ତ ସେ ଭୀ ଗୁପ୍ତ ଜ୍ଞାନ ମହାନ୍ ହୈ ।
ଯହ ଜାନକର କରତା ସଦା ଜୀବନ ସଫଲ ମତିମାନ୍ ହୈ ॥ ୧୫ । ୨୦ ॥
ପନ୍ଦ୍ରହବାଂ ଅଧ୍ୟାୟ ସମାପ୍ତ ହୁଆ ।
ହରିଗୀତା ଅଧ୍ୟାୟ ୧୬
ସୋଲହବାଂ ଅଧ୍ୟାୟ
ଶ୍ରୀ ଭଗବାନ୍ ନେ କହା —
ଭୟ- ହୀନତା, ଦମ, ସତ୍ତ୍ୱ କୀ ସଂଶୁଦ୍ଧି, ଦୃଢ଼ତା ଜ୍ଞାନ କୀ ।
ତନ- ମନ- ସରଲତା, ଯଜ୍ଞ, ତପ, ସ୍ୱାଧ୍ୟାୟ, ସାତ୍ୱିକ ଦାନ ଭୀ ॥ ୧୬ । ୧ ॥
ମୃଦୁତା, ଅହିଂସା, ସତ୍ୟ, କରୁଣା, ଶାନ୍ତି, କ୍ରୋଧ- ବିହୀନତା ।
ଲଜ୍ଜା, ଅଚଞ୍ଚଲତା, ଅନିନ୍ଦା, ତ୍ୟାଗ ତୃଷ୍ଣାହୀନତା ॥ ୧୬ । ୨ ॥
ଧୃତି, ତେଜ, ପାବନତା, କ୍ଷମା, ଅଦ୍ରୋହ, ମାନ- ବିହୀନତା ।
ଯେ ଚିନ୍ହ ଉନକେ ପାର୍ଥ! ଜିନକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ଦୈବୀ ସମ୍ପଦା ॥ ୧୬ । ୩ ॥
ମଦ, ମାନ, ମିଥ୍ୟାଚାର, କ୍ରୋଧ, କଠୋରତା, ଅଜ୍ଞାନ ଭୀ ।
ଯେ ଆସୁରୀ ସମ୍ପତ୍ତି ମେଂ ଜନ୍ମେ ହୁଏ ପାତେ ସଭୀ ॥ ୧୬ । ୪ ॥
ଦେ ମୋକ୍ଷ ଦୈବୀ, ବାଁଧତୀ ହୈ ଆସୁରୀ ସମ୍ପତ୍ତି ଯେ ।
ମତ ଶୋକ ଅର୍ଜୁନ! କର ହୁଆ ତୂ ଦୈବ- ସଂପଦ୍ କୋ ଲିୟେ ॥ ୧୬ । ୫ ॥
ଦୋ ଭାଁତି କୀ ହୈ ସୃଷ୍ଟି ଦୈବୀ, ଆସୁରୀ ସଂସାର ମେଂ ।
ସୁନ ଆସୁରୀ ଅବ ପାର୍ଥ! ଦୈବୀ କହ ଚୁକା ବିସ୍ତାର ମେଂ ॥ ୧୬ । ୬ ॥
କ୍ୟା ହୈ ପ୍ରବୃତ୍ତି ନିବୃତ୍ତି! ଜଗ ମେଂ ଜାନତେ ଆସୁର ନହୀଂ ।
ଆଚାର, ସତ୍ୟ, ବିଶୁଦ୍ଧତା ହୋତୀ ନହୀଂ ଉନମେଂ କହୀଂ ॥ ୧୬ । ୭ ॥
କହତେ ଅସୁର ଝୂଠା ଜଗତ୍, ବିନ ଈଶ ବିନ ଆଧାର ହୈ ।
କେବଲ ପରସ୍ପର ଯୋଗ ସେ ବସ ଭୋଗ- ହିତ ସଂସାର ହୈ ॥ ୧୬ । ୮ ॥
ଇସ ଦୃଷ୍ଟି କୋ ଧର, ମୂଢ଼, ନର, ନଷ୍ଟାତ୍ମ, ରତ ଅପକାର ମେଂ ।
ଜଗ- ନାଶ ହିତ ବେ କ୍ରୂର- କର୍ମୀ ଜନ୍ମତେ ସଂସାର ମେଂ ॥ ୧୬ । ୯ ॥
ମଦ ମାନ ଦମ୍ଭ- ବିଲୀନ, କାମ ଅପୂର କା ଆଶ୍ରୟ ଲିୟେ ।
ବର୍ତେଂ ଅଶୁଚି ନର ମୋହ ବଶ ହୋକର ଅସତ୍ ଆଗ୍ରହ କିୟେ ॥ ୧୬ । ୧୦ ॥
ଉନମେଂ ମରଣ ପର୍ୟନ୍ତ ଚିନ୍ତାଏଁ ଅନନ୍ତ ସଦା ରହେଂ ।
ବେ ଭୋଗ- ବିଷୟୋଂ ମେଂ ଲଗେ ଆନନ୍ଦ ଉସ ହୀ କୋ କହେଂ ॥ ୧୬ । ୧୧ ॥
ଆଶା କୁବନ୍ଧନ ମେଂ ବଁଧେ, ଧୁନ କ୍ରୋଧ ଏବଂ କାମ କୀ ।
ସୁଖ- ଭୋଗ ହିତ ଅନ୍ୟାୟ ସେ ଇଚ୍ଛା କରେଂ ଧନ ଧାମ କୀ ॥ ୧୬ । ୧୨ ॥
ଯହ ପା ଲିୟା ଅବ ବହ ମନୋରଥ ସିଦ୍ଧ କର ଲୂଂଗା ସଭୀ ।
ଯହ ଧନ ହୁଆ ମେରା ମିଲେଗା ଔର ଭୀ ଆଗେ ଅଭୀ ॥ ୧୬ । ୧୩ ॥
ଯହ ଶତ୍ରୁ ମୈଂନେ ଆଜ ମାରା, କଲ ହନୂଂଗା ଔର ଭୀ ।
ଭୋଗୀ, ସୁଖୀ, ବଲବାନ, ଈଶ୍ୱର, ସିଦ୍ଧ ହୂଁ, ମୈଂ ହୀ ସଭୀ ॥ ୧୬ । ୧୪ ॥
ଶ୍ରୀମାନ୍ ଔର କୁଲୀନ ମୈଂ ହୂଂ କୌନ ମୁଝସେ ଔର ହୈଂ ।
ମଖ, ଦାନ, ସୁଖ ଭୀ ମୈଂ କରୂଁଗା, ମୂଢ଼ତା- ମୋହିତ କହେଂ ॥ ୧୬ । ୧୫ ॥
ଭୂଲେ ଅନେକୋଂ କଲ୍ପନା ମେଂ ମୋହ- ବନ୍ଧନ ବୀଚ ହୈଂ ।
ବେ କାମ- ଭୋଗୋଂ ମେଂ ଫଁସେ ପଡ଼ତେ ନରକ ମେଂ ନୀଚ ହୈଂ ॥ ୧୬ । ୧୬ ॥
ଧନ, ମାନ, ମଦ ମେଂ ମସ୍ତ, ଐଂଠୂ ନିଜ- ପ୍ରଶଂସକ ଅଜ୍ଞ ହୈଂ ।
ବେ ଦମ୍ଭ ସେ ବିଧିହୀନ କରତେ ନାମ ହୀ କୋ ଯଜ୍ଞ ହୈଂ ॥ ୧୬ । ୧୭ ॥
ବଲ, କାମ କ୍ରୋଧ, ଘମଣ୍ଡ ବଶ, ନିନ୍ଦା କରେଂ ମଦ ସେ ତନେ ।
ସବ ମେଂ ବ ଅପନେ ମେଂ ବସେ ମୁଝ ଦେବ କେ ଦ୍ୱେଷୀ ବନେ ॥ ୧୬ । ୧୮ ॥
ଜୋ ହୈଂ ନରାଧମ କ୍ରୂର ଦ୍ୱେଷୀ ଲୀନ ପାପାଚାର ମେଂ ।
ଉନକୋ ଗିରାତା ନିତ୍ୟ ଆସୁର ଯୋନି ମେଂ ସଂସାର ମେଂ । ୧୬ । ୧୯ ॥
ବେ ଜନ୍ମ- ଜନ୍ମ ସଦୈବ ଆସୁର ଯୋନି ହୀ ପାତେ ରହେଂ ।
ମୁଝକୋ ନ ପାକର ଅନ୍ତ ମେଂ ଅତି ହୀ ଅଧୋଗତି କୋ ଗହେଂ ॥ ୧୬ । ୨୦ ॥
ଯେ କାମ ଲାଲଚ କ୍ରୋଧ ତୀନୋଂ ହୀ ନରକ କେ ଦ୍ୱାର ହୈଂ ।
ଇସ ହେତୁ ତୀନୋଂ ଆତ୍ମ- ନାଶକ ତ୍ୟାଜ୍ୟ ସର୍ୱପ୍ରକାର ହୈଂ ॥ ୧୬ । ୨୧ ॥
ଇନ ନରକ ଦ୍ୱାରୋଂ ସେ ପୁରୁଷ ଜୋ ମୁକ୍ତ ପାର୍ଥ! ସଦୈବ ହୀ ।
ଶୁଭ ଆଚରଣ ନିଜ ହେତୁ କରତା ପରମଗତି ପାତା ବହୀ ॥ ୧୬ । ୨୨ ॥
ଜୋ ଶାସ୍ତ୍ରବିଧି କୋ ଛୋଡ଼, କରତା କର୍ମ ମନମାନେ ସଭୀ ।
ବହ ସିଦ୍ଧି, ସୁଖ ଅଥବା ପରମଗତି କୋ ନ ପାତା ହୈ କଭୀ ॥ ୧୬ । ୨୩ ॥
ଇସ ହେତୁ କାର୍ୟ- ଅକାର୍ୟ- ନିର୍ଣୟ ମାନ ଶାସ୍ତ୍ର- ପ୍ରମାଣ ହୀ ।
କରନା କହା ଜୋ ଶାସ୍ତ୍ର ମେଂ ହୈ, ଜାନକର ବହ୍, କର ବହୀ ॥ ୧୬ । ୨୪ ॥
ସୋଲହବାଂ ଅଧ୍ୟାୟ ସମାପ୍ତ ହୁଆ ।
ହରିଗୀତା ଅଧ୍ୟାୟ ୧୭
ସତ୍ରହବାଂ ଅଧ୍ୟାୟ
ଅର୍ଜୁନ ନେ କହା —
କରତେ ଯଜନ ଜୋ ଶାସ୍ତ୍ରବିଧି କୋ ଛୋଡ଼ ଶ୍ରଦ୍ଧାୟୁକ୍ତ ହୋ ।
ହେ କୃଷ୍ଣ! ଉନକୀ ସତ୍ତ୍ୱ, ରଜ, ତମ କୌନସୀ ନିଷ୍ଠା କହୋ ॥ ୧୭ । ୧ ॥
ଶ୍ରୀଭଗବାନ୍ ନେ କହା —
ଶ୍ରଦ୍ଧା ସ୍ୱଭାବଜ ପ୍ରାଣିୟୋଂ ମେଂ ପାର୍ଥ! ତୀନ ପ୍ରକାର ସେ ।
ସୁନ ସାତ୍ତ୍ୱିକୀ ଭୀ ରାଜସୀ ଭୀ ତାମସୀ ବିସ୍ତାର ସେ ॥ ୧୭ । ୨ ॥
ଶ୍ରଦ୍ଧା ସଭୀ ମେଂ ସତ୍ତ୍ୱ ସମ, ଶ୍ରଦ୍ଧା ସ୍ୱରୂପ ମନୁଷ୍ୟ ହୈ ।
ଜିସକୀ ରହେ ଜିସ ଭାଁତି ଶ୍ରଦ୍ଧା ବହ ଉସୀ- ସା ନିତ୍ୟ ହୈ ॥ ୧୭ । ୩ ॥
ସାତ୍ୱିକ ସୁରୋଂ କା, ଯକ୍ଷ ରାକ୍ଷସ କା ଯଜନ ରାଜସ କରେଂ ।
ନିତ ଭୂତ ପ୍ରେତୋଂ କା ଯଜନ ଜନ ତାମସୀ ମନ ମେଂ ଧରେଂ ॥ ୧୭ । ୪ ॥
ଜୋ ଘୋର ତପ ତପତେ ପୁରୁଷ ହୈଂ ଶାସ୍ତ୍ର- ବିଧି ସେ ହୀନ ହୋ ।
ମଦ- ଦମ୍ଭ- ପୂରିତ, କାମନା ବଲ ରାଗ କେ ଆଧୀନ ହୋ ॥ ୧୭ । ୫ ॥
ତନ ପଂଚ- ଭୂତୋଂ କୋ, ମୁଝେ ଭୀ – – – ଦେହ ମେଂ ଜୋ ବସ ରହା ।
ଜୋ କଷ୍ଟ ଦେତେ ଜାନ ଉନକୋ ମୂଢ଼ମତି ଆସୁର ମହା ॥ ୧୭ । ୬ ॥
ହେ ପାର୍ଥ! ପ୍ରିୟ ସବକୋ ସଦା ଆହାର ତୀନ ପ୍ରକାର ସେ ।
ଇସ ଭାଁତି ହୀ ତପ ଦାନ ମଖ ଭୀ ହୈଂ, ସୁନୋ ବିସ୍ତାର ସେ ॥ ୧୭ । ୭ ॥
ଦେଂ ଆୟୁ, ସାତ୍ୱିକବୁଦ୍ଧି, ବଲ, ସୁଖ, ପ୍ରୀତି ଏବଂ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଭୀ ।
ରସମୟ ଚିରସ୍ଥିର ହୃଦ୍ୟ ଚିକନେ ଖାଦ୍ୟ ସାତ୍ୱିକ ପ୍ରିୟ ସଭୀ ॥ ୧୭ । ୮ ॥
ନମକୀନ, କଟୁ, ଖଟ୍ଟେ, ଗରମ, ରୂଖେ ବ ଦାହକ, ତୀକ୍ଷ୍ଣ ହୀ ।
ଦୁଖ- ଶୋକ- ରୋଗଦ ଖାଦ୍ୟ, ପ୍ରିୟ ହୈଂ ରାଜସୀ କୋ ନିତ୍ୟ ହୀ ॥ ୧୭ । ୯ ॥
ରକ୍ଖା ହୁଆ କୁଛ କାଲ କା, ରସହୀନ ବାସୀ ଯା ସଡ଼ଆ ।
ନର ତାମସୀ ଅପବିତ୍ର ଭୋଜନ ଭୋଗତେ ଜୂଠା ପଡ଼ଆ ॥ ୧୭ । ୧୦ ॥
ଫଲ- ଆଶ ତଜ, ଜୋ ଶାସ୍ତ୍ର ବିଧିବତ୍, ମାନକର କର୍ତବ୍ୟ ହୀ ।
ଅତିଶାନ୍ତ ମନ କରକେ କିୟା ହୋ, ଯଜ୍ଞ ସାତ୍ୱିକ ହୈ ବହୀ ॥ ୧୭ । ୧୧ ॥
ହେ ଭରତଶ୍ରେଷ୍ଠ! ସଦୈବ ହୀ ଫଲ- ବାସନା ଜିସମେଂ ବସୀ ।
ଦମ୍ଭାଚରଣ ହିତ ଜୋ କିୟା ବହ ଯଜ୍ଞ ଜାନୋ ରାଜସୀ ॥ ୧୭ । ୧୨ ॥
ବିଧି- ଅନ୍ନଦାନ- ବିହୀନ ଜୋ, ବିନ ଦକ୍ଷିଣା କେ ହୋ ରହା ।
ବିନ ମନ୍ତ୍ର- ଶ୍ରଦ୍ଧା, ଯଜ୍ଞ ଜୋ ବହ ତାମସୀ ଜାତା କହା ॥ ୧୭ । ୧୩ ॥
ସୁର ଦ୍ୱିଜ ତଥା ଗୁରୁ ପ୍ରାଜ୍ଞ ପୂଜନ ବ୍ରହ୍ମଚର୍ୟ ସଦୈବ ହୀ ।
ଶୁଚିତା ଅହିଂସା ନମ୍ରତା ତନ କୀ ତପସ୍ୟା ହୈ ଯହୀ ॥ ୧୭ । ୧୪ ॥
ସଚ୍ଚେ ବଚନ, ହିତକର, ମଧୁର ଉଦ୍ୱେଗ- ବିରହିତ ନିତ୍ୟ ହୀ ।
ସ୍ୱାଧ୍ୟାୟ କା ଅଭ୍ୟାସ ଭୀ, ବାଣୀ- ତପସ୍ୟା ହୈ ଯହୀ ॥ ୧୭ । ୧୫ ॥
ସୌମ୍ୟତ୍ୱ, ମୌନ, ପ୍ରସାଦ ମନ କା, ଶୁଦ୍ଧ ଭାବ ସଦୈବ ହୀ ।
କରନା ମନୋନିଗ୍ରହ ସଦା ମନ କୀ ତପସ୍ୟା ହୈ ଯହୀ ॥ ୧୭ । ୧୬ ॥
ଶ୍ରଦ୍ଧା ରହିତ ହୋ ଯୋଗୟୁତ ଫଲ ବାସନାୟେଂ ତଜ ସଭୀ ।
କରତେ ପୁରୁଷ, ତପ ଯେ ତ୍ରିବିଧ, ସାତ୍ୱିକ ତପସ୍ୟା ହୈ ତଭୀ ॥ ୧୭ । ୧୭ ॥
ସତ୍କାର ପୂଜା ମାନ କେ ହିତ ଦମ୍ଭ ସେ ଜୋ ହୋ ରହା ।
ବହ ତପ ଅନିଶ୍ଚିତ ଔର ନଶ୍ୱର, ରାଜସୀ ଜାତା କହା ॥ ୧୭ । ୧୮ ॥
ଜୋ ମୂଢ଼- ହଠ ସେ ଆପ ହୀ କୋ କଷ୍ଟ ଦେକର ହୋ ରହା ।
ଅଥବା କିୟା ପର- ନାଶ- ହିତ, ତପ ତାମସୀ ଉସକୋ କହା ॥ ୧୭ । ୧୯ ॥
ଦେନା ସମଝ କର ଅନୁପକାରୀ କୋ ଦିୟା ଜୋ ଦାନ ହୈ ।
ବହ ଦାନ ସାତ୍ୱିକ ଦେଶ କାଲ ସୁପାତ୍ର କା ଜବ ଧ୍ୟାନ ହୈ ॥ ୧୭ । ୨୦ ॥
ଜୋ ଦାନ ପ୍ରତ୍ୟୁପକାର କେ ହିତ କ୍ଲେଶ ପାକର କେ କିୟା ।
ହୈ ରାଜସୀ ବହ ଦାନ ଜୋ ଫଲ ଆଶ କେ ହିତ ହୈ ଦିୟା ॥ ୧୭ । ୨୧ ॥
ବିନ ଦେଶ କାଲ ସୁପାତ୍ର ଦେଖେ ଜୋ ଦିୟା ବିନ ମାନ ହୈ ।
ଅଥବା ଦିୟା ଅବହେଲନା ସେ ତାମସୀ ବହ ଦାନ ହୈ ॥ ୧୭ । ୨୨ ॥
ଶୁଭ ଓଁ ତତ୍ ସତ୍ ବ୍ରହ୍ମ କା ଯହ ତ୍ରିବିଧ ଉଚ୍ଚାରଣ କହା ।
ନିର୍ମିତ ଇସୀସେ ଆଦି ମେଂ ହୈଂ, ବେଦ ବ୍ରାହ୍ମଣ ମଖ ମହା ॥ ୧୭ । ୨୩ ॥
ଇସ ହେତୁ କହକର ଓଁ ହୋତେ ନିତ୍ୟ ମଖ ତପ ଦାନ ଭୀ ।
ସବ ବ୍ରହ୍ମନିଷ୍ଠୋଂ କେ ସଦା ଶାସ୍ତ୍ରୋକ୍ତ କର୍ମ- ବିଧାନ ଭୀ ॥ ୧୭ । ୨୪ ॥
କଲ୍ୟାଣ- ଇଚ୍ଛୁକ ତ୍ୟାଗ ଫଲ ‘ ତତ୍’ ଶବ୍ଦ କହ କର ସର୍ୱଦା ।
ତପ ଯଜ୍ଞ ଦାନ କ୍ରିୟାଦି କରତେ ହୈଂ ବିବିଧ ବିଧ ସେ ସଦା ॥ ୧୭ । ୨୫ ॥
ସଦ୍ ସାଧୁ ଭାବୋଂ କେ ଲିୟେ ‘ ସତ୍’ କା ସଦୈବ ପ୍ରୟୋଗ ହୈ ।
ହେ ପାର୍ଥ! ଉତ୍ତମ କର୍ମ ମେଂ ‘ ସତ୍’ ଶବ୍ଦ କା ଉପୟୋଗ ହୈ ॥ ୧୭ । ୨୬ ॥
‘ ସତ୍’ ହୀ କହାତୀ ଦାନ ତପ ମେଂ ଯଜ୍ଞ ମେଂ ଦୃଢ଼ତା ସଭୀ ।
କହତେ ଉନ୍ହେଂ ‘ ସତ୍’ ହୀ ସଦା ଉନକେ ଲିୟେ ଜୋ କର୍ମ ଭୀ ॥ ୧୭ । ୨୭ ॥
ସବ ହୀ ଅସତ୍ ଶ୍ରଦ୍ଧା ବିନା ଜୋ ହୋମ ତପ ଯା ଦାନ ହୈ ।
ଦେତା ନ ବହ ଇସ ଲୋକ ମେଂ ଯା ମୃତ୍ୟୁ ପର କଲ୍ୟାନ ହୈ ॥ ୧୭ । ୨୮ ॥
ସତ୍ରହବାଂ ଅଧ୍ୟାୟ ସମାପ୍ତ ହୁଆ ।
ହରିଗୀତା ଅଧ୍ୟାୟ ୧୮
ଅଠାରହବାଂ ଅଧ୍ୟାୟ
ଅର୍ଜୁନ ନେ କହା —
ସଂନ୍ୟାସ ଏବଂ ତ୍ୟାଗ- ତତ୍ତ୍ୱ, ପୃଥକ୍ ମହାବାହୋ! କହୋ ।
ଇଚ୍ଛା ମୁଝେ ହୈ ହୃଷୀକେଶ! ସମସ୍ତ ଇନକା ଜ୍ଞାନ ହୋ ॥ ୧୮ । ୧ ॥
ଶ୍ରୀଭଗବାନ୍ ନେ କହା —
ସବ କାମ୍ୟ- କର୍ମନ୍ୟାସ ହୀ ସଂନ୍ୟାସ ଜ୍ଞାନୀ ମାନତେ ।
ସବ କର୍ମଫଲ କେ ତ୍ୟାଗ ହୀ କୋ ତ୍ୟାଗ ବିଜ୍ଞ ବଖାନତେ ॥ ୧୮ । ୨ ॥
ହୈଂ ଦୋଷବତ୍ ସବ କର୍ମ କହତେ ତ୍ୟାଜ୍ୟ କୁଛ ବିଦ୍ୱାନ୍ ହୈଂ ।
ତପ ଦାନ ଯଜ୍ଞ ନ ତ୍ୟାଗିୟେ କୁଛ ଦେ ରହେ ଯହ ଜ୍ଞାନ ହୈଂ ॥ ୧୮ । ୩ ॥
ହେ ପାର୍ଥ! ସୁନ ଜୋ ଠୀକ ମେରା ତ୍ୟାଗ ହେତୁ ବିଚାର ହୈ ।
ହେ ପୁରୁଷବ୍ୟାଘ୍ର! କହା ଗୟା ଯହ ତ୍ୟାଗ ତୀନ ପ୍ରକାର ହୈ ॥ ୧୮ । ୪ ॥
ମଖ ଦାନ ତପ ଯେ କର୍ମ କରନେ ଯୋଗ୍ୟ, ତ୍ୟାଜ୍ୟ ନ ହୈଂ କଭୀ ।
ମଖ ଦାନ ତପ ବିଦ୍ୱାନ୍ କୋ ଭୀ ଶୁଦ୍ଧ କରତେ ହୈଂ ସଭୀ ॥ ୧୮ । ୫ ॥
ଯେ କର୍ମ ଭୀ ଆସକ୍ତି ବିନ ହୋ, ତ୍ୟାଗ କର ଫଲ ନିତ୍ୟ ହୀ ।
କରନେ ଉଚିତ ହୈଂ ପାର୍ଥ! ମେରା ଶ୍ରେଷ୍ଠ ନିଶ୍ଚିତ ମତ ଯହୀ ॥ ୧୮ । ୬ ॥
ନିଜ ନିୟତ- କର୍ମ ନ ତ୍ୟାଗନେ କେ ଯୋଗ୍ୟ ହୋତେ ହୈଂ କଭୀ ।
ଯଦି ମୋହ ସେ ହୋ ତ୍ୟାଗ ତୋ ବହ ତ୍ୟାଗ ତାମସ ହୈ ସଭୀ ॥ ୧୮ । ୭ ॥
ଦୁଖ ଜାନ କାୟାକ୍ଲେଶ ଭୟ ସେ କର୍ମ ଯଦି ତ୍ୟାଗେ କହୀଂ ।
ବହ ରାଜସୀ ହୈ ତ୍ୟାଗ ଉସକା ଫଲ କଭୀ ମିଲତା ନହୀଂ ॥ ୧୮ । ୮ ॥
ଫଲ, ସଂଗ, ତଜ ଜୋ କର୍ମ ନିୟମିତ କର୍ମ ଅପନା ମାନ ହୈ ।
ମାନା ଗୟା ବହ ତ୍ୟାଗ ଶୁଭ ସାତ୍ତ୍ୱିକ ସଦୈବ ମହାନ୍ ହୈ ॥ ୧୮ । ୯ ॥
ନହିଂ ଦ୍ୱେଷ ଅକୁଶଲ କର୍ମ ସେ, ଜୋ କୁଶଲ ମେଂ ନହିଂ ଲୀନ ହୈ ।
ସଂଶୟରହିତ ତ୍ୟାଗୀ ବହୀ ହୈ ସତ୍ତ୍ୱନିଷ୍ଠ ପ୍ରବୀନ ହୈ ॥ ୧୮ । ୧୦ ॥
ସମ୍ଭବ ନହୀଂ ହୈ ଦେହଧାରୀ ତ୍ୟାଗ ଦେ ସବ କର୍ମ ହୀ ।
ଫଲ କର୍ମ କେ ଜୋ ତ୍ୟାଗତା, ତ୍ୟାଗୀ କହା ଜାତା ବହୀ ॥ ୧୮ । ୧୧ ॥
ପାତେ ସକାମୀ ଦେହ ତଜ ଫଲ ଶୁଭ ଅଶୁଭ ମିଶ୍ରିତ ସଭୀ ।
ତ୍ୟାଗୀ ପୁରୁଷ କୋ ପର ନ ହୋତା ହୈ ତ୍ରିବିଧ ଫଲ ଯେ କଭୀ ॥ ୧୮ । ୧୨ ॥
ହୈଂ ପାଁଚ କାରଣ ଜାନ ଲୋ ସବ କର୍ମ ହୋନେ କେ ଲିୟେ ।
ସୁନ ମୈଂ ସୁନାତା ସାଂଖ୍ୟ କେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମେଂ ଜୋ ଭୀ ଦିୟେ ॥ ୧୮ । ୧୩ ॥
ଆଧାର କର୍ତା ଔର ସବ ସାଧନ ପୃଥକ୍ ବିସ୍ତାର ସେ ।
ଚେଷ୍ଟା ବିବିଧ ବିଧ, ଦୈବ , ଯେ ହୈଂ ହେତୁ ପାଁଚ ପ୍ରକାର କେ ॥ ୧୮ । ୧୪ ॥
ତନ ମନ ବଚନ ସେ ଜନ ସଭୀ ଜୋ କର୍ମ ଜଗ ମେଂ କର ରହେ ।
ହୋଂ ଠୀକ ଯା ବିପରୀତ ଉନକେ ପାଁଚ ଯେ କାରଣ କହେ ॥ ୧୮ । ୧୫ ॥
ଜୋ ମୂଢ଼ ଅପନେ ଆପକୋ ହୀ କିନ୍ତୁ କର୍ତା ମାନତା ।
ଉସକୀ ନହୀଂ ହୈ ଶୁଦ୍ଧ ବୁଦ୍ଧି ନ ଠୀକ ବହ କୁଛ ଜାନତା ॥ ୧୮ । ୧୬ ॥
ଜୋ ଜନ ଅହଂକୃତିଭାବ ବିନ, ନହିଂ ଲିପ୍ତ ଜିସକୀ ବୁଦ୍ଧି ଭୀ ।
ନହିଂ ମାରତା ବହ ମାରକର ଭୀ, ହୈ ନ ବନ୍ଧନ ମେଂ କଭୀ ॥ ୧୮ । ୧୭ ॥
ନିତ ଜ୍ଞାନ ଜ୍ଞାତା ଜ୍ଞେୟ କରତେ କର୍ମ ମେଂ ହୈଂ ପ୍ରେରଣା ।
ହୈ କର୍ମସଂଗ୍ରହ, କରଣ, କର୍ତା, କର୍ମ ତୀନୋଂ ସେ ବନା ॥ ୧୮ । ୧୮ ॥
ସୁନ ଜ୍ଞାନ ଏବଂ କର୍ମ, କର୍ତା ଭେଦ ଗୁଣ ଅନୁସାର ହୈଂ ।
ଜୈସେ କହେ ହୈଂ ସାଂଖ୍ୟ ମେଂ ବେ ସର୍ୱ ତୀନ ପ୍ରକାର ହୈଂ ॥ ୧୮ । ୧୯ ॥
ସବ ଭିନ୍ନ ଭୂତୋଂ ମେଂ ଅନଶ୍ୱର ଏକ ଭାବ ଅଭିନ୍ନ ହୀ ।
ଜିସ ଜ୍ଞାନ ସେ ଜନ ଦେଖତା ହୈ, ଜ୍ଞାନ ସାତ୍ତ୍ୱିକ ହୈ ବହୀ ॥ ୧୮ । ୨୦ ॥
ଜିସ ଜ୍ଞାନ ସେ ସବ ପ୍ରାଣିୟୋଂ ମେଂ ଭିନ୍ନତା କା ଭାନ ହୈ ।
ସବମେଂ ଅନେକୋଂ ଭାବ ଦିଖତେ, ରାଜସୀ ବହ ଜ୍ଞାନ ହୈ ॥ ୧୮ । ୨୧ ॥
ଜୋ ଏକ ହୀ ଲଘୁକାର୍ୟ ମେଂ ଆସକ୍ତ ପୂର୍ଣ- ସମାନ ହୈ ।
ନିଃସାର ଯୁକ୍ତି- ବିହୀନ ହୈ ବହ ତୁଚ୍ଛ ତାମସ ଜ୍ଞାନ ହୈ ॥ ୧୮ । ୨୨ ॥
ଫଲ- ଆଶ- ତ୍ୟାଗୀ ନିତ୍ୟ ନିୟମିତ କର୍ମ ଜୋ ଭୀ କର ରହା ।
ବିନ ରାଗ ଦ୍ୱେଷ, ଅସଂଗ ହୋ, ବହ କର୍ମ ସାତ୍ତ୍ୱିକ ହୈ କହା ॥ ୧୮ । ୨୩ ॥
ଆଶା ଲିୟେ ଫଲ କୀ ଅହଂକୃତ- ବୁଦ୍ଧି ସେ ଜୋ କାମ ହୈ ।
ଅତି ହୀ ପରିଶ୍ରମ ସେ କିୟା, ରାଜସ ଉସୀ କା ନାମ ହୈ ॥ ୧୮ । ୨୪ ॥
ପରିଣାମ, ପୌରୁଷ, ହାନି, ହିଂସା କା ନ ଜିସମେଂ ଧ୍ୟାନ ହୈ ।
ବହ ତାମସୀ ହୈ କର୍ମ ଜିସକେ ମୂଲ ମେଂ ଅଜ୍ଞାନ ହୈ ॥ ୧୮ । ୨୫ ॥
ବିନ ଅହଂକାର, ଅସଂଗ, ଧୀରଜବାନ୍, ଉତ୍ସାହୀ ମହା ।
ଅବିକାର ସିଦ୍ଧି ଅସିଦ୍ଧି ମେଂ ସାତ୍ତ୍ୱିକ ବହୀ କର୍ତା କହା । ୧୮ । ୨୬ ॥
ହିଂସକ, ବିଷୟ- ମୟ, ଲୋଭ- ହର୍ଷ- ବିଷାଦ- ଯୁକ୍ତ ମଲୀନ ହୈ ।
ଫଲ କାମନା ମେଂ ଲୀନ, କର୍ତା, ରାଜସୀ ବହ ଦୀନ ହୈ ॥ ୧୮ । ୨୭ ॥
ଚଂଚଲ, ଘମଂଡୀ, ଶଠ, ବିଷାଦୀ, ଦୀର୍ଘସୂତ୍ରୀ, ଆଲସୀ ।
ଶିକ୍ଷା- ରହିତ, ପର- ହାନି- କର, କର୍ତା କହା ହୈ ତାମସୀ ॥ ୧୮ । ୨୮ ॥
ହୋତେ ତ୍ରିବିଧ ହୀ ହେ ଧନଂଜୟ! ବୁଦ୍ଧି ଧୃତି କେ ଭେଦ ଭୀ ।
ସୁନ ଭିନ୍ନ- ଭିନ୍ନ ସମସ୍ତ ଗୁଣ- ଅନୁସାର କହତା ହୂଂ ଅଭୀ ॥ ୧୮ । ୨୯ ॥
ଜାନେ ପ୍ରବୃତ୍ତି ନିବୃତ୍ତି ବନ୍ଧନ ମୋକ୍ଷ କାର୍ୟ ଅକାର୍ୟ ଭୀ ।
ହେ ପାର୍ଥ! ସାତ୍ତ୍ୱିକ ବୁଦ୍ଧି ହୈ ଜୋ ଭୟ ଅଭୟ ଜାନେ ସଭୀ ॥ ୧୮ । ୩୦ ॥
ଜିସ ବୁଦ୍ଧି ସେ ନିର୍ଣୟ ନ କାର୍ୟ ଅକାର୍ୟ ବୀଚ ଯଥାର୍ଥ ହୈ ।
ଜାନେ ନ ଧର୍ମ ଅଧର୍ମ କୋ ବହ ରାଜସୀ ମତି ପାର୍ଥ! ହୈ ॥ ୧୮ । ୩୧ ॥
ତମ- ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋ ଜୋ ବୁଦ୍ଧି, ଧର୍ମ ଅଧର୍ମ ହୀ କୋ ମାନତୀ ।
ବହ ତାମସୀ ଜୋ ନିତ୍ୟ ଅର୍ଜୁନ! ଅର୍ଥ ଉଲଟେ ଜାନତୀ ॥ ୧୮ । ୩୨ ॥
ଜବ ଜନ ଅଚଲ ଧୃତି ସେ କ୍ରିୟା ମନ ପ୍ରାଣ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ କୀ ସଭୀ ।
ଧାରଣ କରେ ନିତ ଯୋଗ ସେ, ଧୃତି ଶୁଦ୍ଧ ସାତ୍ୱିକ ହୈ ତଭୀ ॥ ୧୮ । ୩୩ ॥
ଆସକ୍ତି ସେ ଫଲ- କାମନା- ପ୍ରିୟ ଧର୍ମ ଅର୍ଥ ବ କାମ ହୈ ।
ଧାରଣ କିୟେ ଜିସସେ ଉସୀ କା ରାଜସୀ ଧୃତି ନାମ ହୈ ॥ ୧୮ । ୩୪ ॥
ତାମସ ବହୀ ଧୃତି ପାର୍ଥ! ଜିସସେ ସ୍ୱପନ, ଭୟ, ଉନ୍ମାଦ କୋ ।
ତଜତା ନହୀଂ ଦୁର୍ବୁଦ୍ଧି ମାନବ, ଶୋକ ଔର ବିଷାଦ କୋ ॥ ୧୮ । ୩୫ ॥
ଅବ ସୁନ ତ୍ରିବିଧ ସୁଖ- ଭେଦ ଭୀ ଜିସକେ ସଦା ଅଭ୍ୟାସ ସେ ।
ସବ ଦୁଃଖ କା କର ଅନ୍ତ ଅର୍ଜୁନ! ଜନ ଉସୀ ମେଂ ଜା ବସେ ॥ ୧୮ । ୩୬ ॥
ଆରମ୍ଭ ମେଂ ବିଷବତ୍ ସୁଧା ସମ କିନ୍ତୁ ମଧୁ ପରିଣାମ ହୈ ।
ଜୋ ଆତ୍ମବୁଦ୍ଧି- ପ୍ରସାଦ- ସୁଖ, ସାତ୍ତ୍ୱିକ ଉସୀ କା ନାମ ହୈ ॥ ୧୮ । ୩୭ ॥
ରାଜସ ବହୀ ସୁଖ ହୈ କି ଜୋ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ- ବିଷୟ- ସଂୟୋଗ ସେ ।
ପହିଲେ ସୁଧା ସମ, ଅନ୍ତ ମେଂ ବିଷ- ତୁଲ୍ୟ ହୋ ଫଲ- ଭୋଗ ସେ ॥ ୧୮ । ୩୮ ॥
ଆରମ୍ଭ ଏବଂ ଅନ୍ତ ମେଂ ଜୋ ମୋହ ଜନ କୋ ଦେ ରହା ।
ଆଲସ୍ୟ ନୀଂଦ ପ୍ରମାଦ ସେ ଉତ୍ପନ୍ନ ସୁଖ ତାମସ କହା ॥ ୧୮ । ୩୯ ॥
ଇସ ଭୂମି ପର ଆକାଶ ଅଥବା ଦେବତାଓଂ ମେଂ କହୀଂ ।
ହୋ ପ୍ରକୃତି କେ ଇନ ତୀନ ଗୁଣ ସେ ମୁକ୍ତ ଐସା କୁଛ ନହୀଂ ॥ ୧୮ । ୪୦ ॥
ଦ୍ୱିଜ ଔର କ୍ଷତ୍ରିୟ ବୈଶ୍ୟ ଶୂଦ୍ରୋଂ କେ ପରଂତପ! କର୍ମ ଭୀ ।
ଉନକେ ସ୍ୱଭାବଜ ହୀ ଗୁଣୋଂ ଅନୁସାର ବାଁଟେ ହୈଂ ସଭୀ ॥ ୧୮ । ୪୧ ॥
ଶମ ଦମ କ୍ଷମା ତପ ଶୁଦ୍ଧି ଆସ୍ତିକ ବୁଦ୍ଧି ଭୀ ବିଜ୍ଞାନ ଭୀ ।
ଦ୍ୱିଜ କେ ସ୍ୱଭାବଜ କର୍ମ ହୈଂ, ତନ- ମନ- ସରଲତା ଜ୍ଞାନ ଭୀ ॥ ୧୮ । ୪୨ ॥
ଧୃତି ଶୂରତା ତେଜସ୍ୱିତା ରଣ ସେ ନ ହଟନା ଧର୍ମ ହୈ ।
ଚାତୁର୍ୟ ସ୍ୱାମୀଭାବ ଦେନା ଦାନ କ୍ଷତ୍ରିୟ କର୍ମ ହୈ ॥ ୧୮ । ୪୩ ॥
କୃଷି ଧେନୁ- ପାଲନ ବୈଶ୍ୟ କା ବାଣିଜ୍ୟ କରନା କର୍ମ ହୈ ।
ନିତ କର୍ମ ଶୂଦ୍ରୋଂ କା ସ୍ୱଭାବଜ ଲୋକ- ସେବା ଧର୍ମ ହୈ ॥ ୧୮ । ୪୪ ॥
କରତା ରହେ ଜୋ କର୍ମ ନିଜ- ନିଜ ସିଦ୍ଧି ପାତା ହୈ ବହୀ ।
ନିଜ- କର୍ମ- ରତ ନର ସିଦ୍ଧି ସୁନ କିସ ଭାଁତି ପାତା ନିତ୍ୟ ହୀ ॥ ୧୮ । ୪୫ ॥
ଜିସସେ ପ୍ରବୃତ୍ତି ସମସ୍ତ ଜୀବୋଂ କୀ ତଥା ଜଗ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୈ ।
ନିଜ କର୍ମ ସେ, ନର ପୂଜ ଉସକୋ ସିଦ୍ଧି କରତା ପ୍ରାପ୍ତ ହୈ ॥ ୧୮ । ୪୬ ॥
ନିଜ ଧର୍ମ ନିର୍ଗୁଣ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ହୈ, ସୁନ୍ଦର ସୁଲଭ ପର- ଧର୍ମ ସେ ।
ହୋତା ନ ପାପ ସ୍ୱଭାବ କେ ଅନୁସାର ଅପନେ କର୍ମ ସେ ॥ ୧୮ । ୪୭ ॥
ନିଜ ନିୟତ କର୍ମ ସଦୋଷ ହୋଂ, ତୋ ଭୀ ଉଚିତ ନହିଂ ତ୍ୟାଗ ହୈ ।
ସବ କର୍ମ ଦୋଷୋଂ ସେ ଘିରେ ଜୈସେ ଧୁଏଂ ସେ ଆଗ ହୈ ॥ ୧୮ । ୪୮ ॥
ବଶ ମେଂ କିୟେ ମନ, ଅତି ଅସକ୍ତ, ନ କାମନା କୁଛ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋ ।
ନୈଷ୍କର୍ମ୍ୟ- ସିଦ୍ଧି ମହାନ ତବ, ସଂନ୍ୟାସ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରାପ୍ତ ହୋ ॥ ୧୮ । ୪୯ ॥
ଜିସ ଭାଁତି ପାକର ସିଦ୍ଧି ହୋତୀ ବ୍ରହ୍ମ- ପ୍ରାପ୍ତି ସଦୈବ ହୀ ।
ସଂକ୍ଷେପ ମେଂ ସୁନ ଜ୍ଞାନ କୀ ଅର୍ଜୁନ ପରା- ନିଷ୍ଠା ବହୀ ॥ ୧୮ । ୫୦ ॥
କର ଆତ୍ମ- ସଂୟମ ଧୈର୍ୟ ସେ ଅତିଶୁଦ୍ଧ ମତି ମେଂ ଲୀନ ହୋ ।
ସବ ତ୍ୟାଗ ଶବ୍ଦାଦିକ ବିଷୟ, ନିତ ରାଗ- ଦ୍ୱେଷ- ବିହୀନ ହୋ ॥ ୧୮ । ୫୧ ॥
ଏକାନ୍ତସେବୀ ଅଲ୍ପ- ଭୋଜୀ ତନ ବଚନ ମନ ବଶ କିୟେ ।
ହୋ ଧ୍ୟାନ- ଯୁକ୍ତ ସଦୈବ ହୀ, ବୈରାଗ୍ୟ କା ଆଶ୍ରୟ ଲିୟେ ॥ ୧୮ । ୫୨ ॥
ବଲ ଅହଂକାର ଘମଂଡ ସଂଗ୍ରହ କ୍ରୋଧ କାମ ବିମୁକ୍ତ ହୋ ।
ମମତାରହିତ ନର ଶାନ୍ତ, ବ୍ରହ୍ମ- ବିହାର କେ ଉପୟୁକ୍ତ ହୋ ॥ ୧୮ । ୫୩ ॥
ଜୋ ବ୍ରହ୍ମଭୂତ ପ୍ରସନ୍ନ- ମନ ହୈ, ଚାହ- ଚିନ୍ତା- ହୀନ ହୈ ।
ସମ ଭାବ ସବମେଂ ସାଧ, ହୋତା ଭକ୍ତି ମେଂ ଲବଲୀନ ହୈ ॥ ୧୮ । ୫୪ ॥
ମୈଂ କୌନ କିତନା, ଭକ୍ତି ସେ ଉସକୋ ସଭୀ ଯହ ଜ୍ଞାନ ହୋ ।
ମୁଝମେଂ ମିଲେ, ମେରୀ ଉସେ ଜବ ତତ୍ତ୍ୱ ସେ ପହିଚାନ ହୋ ॥ ୧୮ । ୫୫ ॥
କରତା ରହେ ସବ କର୍ମ ଭୀ ମେରା ସଦା ଆଶ୍ରୟ ଧରେ ।
ମେରୀ କୃପା ସେ ପ୍ରାପ୍ତ ବହ ଅବ୍ୟଯ ସନାତନ ପଦ କରେ ॥ ୧୮ । ୫୬ ॥
ମନ ସେ ମୁଝେ ସାରେ ସମର୍ପିତ କର୍ମ କର ମତ୍ପର ହୁଆ ।
ମୁଝମେଂ ନିରନ୍ତର ଚିତ୍ତ ଧର, ସମ- ବୁଦ୍ଧି ମେଂ ତତ୍ପର ହୁଆ ॥ ୧୮ । ୫୭ ॥
ରଖ ଚିତ୍ତ ମୁଝମେଂ, ମମ କୃପା ସେ ଦୁଃଖ ସବ ତର ଜାୟଗା ।
ଅଭିମାନ ସେ ମେରୀ ନ ସୁନକର, ନାଶ କେବଲ ପାୟଗା ॥ ୧୮ । ୫୮ ॥
‘ ମୈଂ ନହିଂ କରୂଁଗା ଯୁଦ୍ଧ’ ତୁମ ଅଭିମାନ ସେ କହତେ ଅଭୀ ।
ଯହ ବ୍ୟର୍ଥ ହୈ ନିଶ୍ଚୟ ପ୍ରକୃତି ତୁମସେ କରା ଲେଗୀ ସଭୀ ॥ ୧୮ । ୫୯ ॥
କରନା ନହୀଂ ଜୋ ଚାହତା ହୈ ମୋହ ମେଂ ତଲ୍ଲୀନ ହୋ ।
ବହ ସବ କରେଗା ନିଜ ସ୍ୱଭାବଜ କର୍ମ କେ ଆଧୀନ ହୋ ॥ ୧୮ । ୬୦ ॥
ଈଶ୍ୱର ହୃଦୟ ମେଂ ପ୍ରାଣିୟୋଂ କେ ବସ ରହା ହୈ ନିତ୍ୟ ହୀ ।
ସବ ଜୀବ ଯନ୍ତ୍ରାରୂଢ଼ ମାୟା ସେ ଘୁମାତା ହୈ ବହୀ ॥ ୧୮ । ୬୧ ॥
ଇସ ହେତୁ ଲେ ଉସକୀ ଶରଣ ସବ ଭାଁତି ସେ ସବ ଓର ସେ ।
ଶୁଭ ଶାନ୍ତି ଲେଗା ନିତ୍ୟ- ପଦ, ଉସକୀ କୃପା କୀ କୋର ସେ ॥ ୧୮ । ୬୨ ॥
ତୁଝସେ କହା ଅତିଗୁପ୍ତ ଜ୍ଞାନ ସମସ୍ତ ଯହ ବିସ୍ତାର ସେ ।
ଜିସ ଭାଁତି ଜୋ ଚାହେ ବହୀ କର ପାର୍ଥ! ପୂର୍ଣ ବିଚାର ସେ ॥ ୧୮ । ୬୩ ॥
ଅବ ଅନ୍ତ ମେଂ ଅତିଗୁପ୍ତ ହୈ କୌନ୍ତେୟ! କହତା ବାତ ହୂଁ ।
ଅତିପ୍ରିୟ ମୁଝେ ତୂ ଅସ୍ତୁ ହିତ କୀ ବାତ କହତା ତାତ ହୂଁ ॥ ୧୮ । ୬୪ ॥
ରଖ ମନ ମୁଝୀ ମେଂ, କର ଯଜନ, ମମ ଭକ୍ତ ବନ, କର ବନ୍ଦନା ।
ମୁଝମେଂ ମିଲେଗା, ସତ୍ୟ ପ୍ରଣ ତୁଝସେ, ମୁଝେ ତୂ ପ୍ରିୟ ଘନା ॥ ୧୮ । ୬୫ ॥
ତଜ ଧର୍ମ ସାରେ ଏକ ମେରୀ ହୀ ଶରଣ କୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋ ।
ମୈଂ ମୁକ୍ତ ପାପୋଂ ସେ କରୂଂଗା ତୂ ନ ଚିନ୍ତା ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋ ॥ ୧୮ । ୬୬ ॥
ନିନ୍ଦା କରେ ମେରୀ, ନ ସୁନନା ଚାହତା, ବିନ ଭକ୍ତି ହୈ ।
ଉସକୋ ନ ଦେନା ଜ୍ଞାନ ଯହ ଜିସମେଂ ନହୀଂ ତପ- ଶକ୍ତି ହୈ ॥ ୧୮ । ୬୭ ॥
ଯହ ଗୁପ୍ତ ଜ୍ଞାନ ମହାନ ଭକ୍ତୋଂ ସେ କହେଗା ଜୋ ସହୀ ।
ମୁଝମେଂ ମିଲେଗା ଭକ୍ତି ପା ମେରୀ, ଅସଂଶୟ ନର ବହୀ ॥ ୧୮ । ୬୮ ॥
ଉସସେ ଅଧିକ ପ୍ରିୟ କାର୍ୟ- କର୍ତା ବିଶ୍ୱ ମେଂ ମେରା ନହୀଂ ।
ଉସସେ ଅଧିକ ମୁଝକୋ ନ ପ୍ୟାରା ଦୂସରା ହୋଗା କହୀଂ ॥ ୧୮ । ୬୯ ॥
ମେରୀ ତୁମ୍ହାରୀ ଧର୍ମ- ଚର୍ଚା ଜୋ ପଢ଼ଏଗା ଧ୍ୟାନ ସେ ।
ମୈଂ ମାନତା ପୂଜା ମୁଝେ ହୈ ଜ୍ଞାନୟଜ୍ଞ ବିଧାନ ସେ ॥ ୧୮ । ୭୦ ॥
ବିନ ଦୋଷ ଢ଼ଊଁଢ଼ଏ ଜୋ ସୁନେଗା ନିତ୍ୟ ଶ୍ରଦ୍ଧାୟୁକ୍ତ ହୋ ।
ବହ ପୁଣ୍ୟବାନୋଂ କା ପରମ ଶୁଭ ଲୋକ ହୋଗା ମୁକ୍ତ ହୋ ॥ ୧୮ । ୭୧ ॥
ଅର୍ଜୁନ! କହୋ ତୁମନେ ସୁନା ଯହ ଜ୍ଞାନ ସାରା ଧ୍ୟାନ ସେ ।
ଅବ ଭୀ ଛୁଟେ ହୋ ଯା ନହୀଂ ଉସ ମୋହମୟ ଅଜ୍ଞାନ ସେ ॥ ୧୮ । ୭୨ ॥
ଅର୍ଜୁନ ନେ କହା —
ଅଚ୍ୟୁତ! କୃପା ସେ ଆପକୀ ଅବ ମୋହ ସବ ଜାତା ରହା ।
ସଂଶୟ ରହିତ ହୂଂ ସୁଧି ମୁଝେ ଆଈ, କରୂଁଗା ହରି କହା ॥ ୧୮ । ୭୩ ॥
ସଂଜୟ ନେ କହା —
ଇସ ଭାଁତି ଯହ ରୋମାଁଚକାରୀ ଔର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ରହସ୍ୟ ଭୀ ।
ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଅର୍ଜୁନ କା ସୁନା ସଂବାଦ ହୈ ମୈଂନେ ସଭୀ ॥ ୧୮ । ୭୪ ॥
ସାକ୍ଷାତ୍ ଯୋଗେଶ୍ୱର ସ୍ୱୟଂ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କା ବର୍ଣନ କିୟା ।
ଯହ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଯୋଗ- ରହସ୍ୟ ବ୍ୟାସ- ପ୍ରସାଦ ସେ ସବ ସୁନ ଲିୟା ॥ ୧୮ । ୭୫ ॥
ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ, ଅର୍ଜୁନ କା ନିରାଲା ପୁଣ୍ୟମୟ ସଂବାଦ ହୈ ।
ହର ବାର ଦେତା ହର୍ଷ ହୈ, ଆତା ମୁଝେ ଜବ ଯାଦ ହୈ ॥ ୧୮ । ୭୬ ॥
ଜବ ଯାଦ ଆତା ଉସ ଅନୋଖେ ରୂପ କା ବିସ୍ତାର ହୈ ।
ହୋତା ତଭୀ ବିସ୍ମୟ ତଥା ଆନନ୍ଦ ବାରମ୍ବାର ହୈ ॥ ୧୮ । ୭୭ ॥
ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଯୋଗେଶ୍ୱର ଜହାଂ ଅର୍ଜୁନ ଧନୁର୍ଧାରୀ ଜହାଁ ।
ବୈଭବ, ବିଜୟ, ଶ୍ରୀ, ନୀତି ସବ ମତ ସେ ହମାରେ ହୈଂ ବହାଁ ॥ ୧୮ । ୭୮ ॥
ଅଠାରହବାଂ ଅଧ୍ୟାୟ ସମାପ୍ତ ହୁଆ ।
Also Read:
Sri Hari Gita Lyrics in Hindi | English | Bengali | Gujarati | Kannada | Malayalam | Oriya | Telugu | Tamil
