Shri Hari Geetaa in Telugu:
॥ శ్రీ హరి గీతా హిందీ
హరిగీతా అధ్యాయ 1 ॥
పహలా అధ్యాయ
రాజా ధృతరాష్ట్ర నే కహా –
రణ- లాలసా సే ధర్మ- భూ, కురుక్షేత్ర మేం ఏకత్ర హో ।
మేరే సుతోం నే, పాండవోం నే క్యా కియా సంజయ కహో ॥ 1 । 1 ॥
సంజయ నే కహా –
తబ దేఖకర పాండవ- కటక కో వ్యూహ- రచనా సాజ సే ।
ఇస భాఀతి దుర్యోధన వచన కహనే లగే గురురాజ సే ॥ 1 । 2 ॥
ఆచార్య మహతీ సైన్య సారీ, పాండవోం కీ దేఖియే ।
తవ శిష్య బుధవర ద్రుపద- సుత నే దల సభీ వ్యూహిత కియే ॥ 1 । 3 ॥
భట భీమ అర్జున సే అనేకోం శూర శ్రేష్ఠ ధనుర్ధరే ।
సాత్యిక ద్రుపద యోద్ధా విరాట మహారథీ రణబాంకురే ॥ 1 । 4 ॥
కాశీ నృపతి భట ధృష్టకేతు వ చేకితాన నరేశ హైం ।
శ్రీ కుంతిభోజ మహాన పురుజిత శైబ్య వీర విశేష హైం ॥ 1 । 5 ॥
శ్రీ ఉత్తమౌజా యుధామన్యు, పరాక్రమీ వరవీర హైం ।
సౌభద్ర, సారే ద్రౌపదేయ, మహారథీ రణధీర హైం ॥ 1 । 6 ॥
ద్విజరాజ! జో అపనే కటక కే శ్రేష్ఠ సేనాపతి సభీ ।
సున లీజియే మైం నామ ఉనకే భీ సునాతా హూఀ అభీ ॥ 1 । 7 ॥
హైం ఆప ఫిర శ్రీభీష్మ, కర్ణ, అజేయ కృప రణధీర హైం ।
భూరిశ్రవా గురుపుత్ర ఔర వికర్ణ సే బలవీర హైం ॥ 1 । 8 ॥
రణ సాజ సారే నిపుణ శూర అనేక ఐసే బల భరే ।
మేరే లియే తయ్యార హైం, జీవన హథేలీ పర ధరే ॥ 1 । 9 ॥
శ్రీ భీష్మ- రక్షిత హై నహీం, పర్యాప్త అపనా దల బడా ।
పర భీమ- రక్షా మేం ఉధర, పర్యాప్త ఉనకా దల ఖడా ॥ 1 । 10 ॥
ఇస హేతు నిజ- నిజ మోరచోం పర, వీర పూరా బల ధరేం ।
సబ ఓర చారోం ఛోర సే, రక్షా పితామహ కీ కరేం ॥ 1 । 11 ॥
కురుకుల- పితామహ తబ నృపతి- మన మోద సే భరనే లగే ।
కర వికట గర్జన సింహ- సీ, నిజ శంఖ- ధ్వని కరనే లగే ॥ 1 । 12 ॥
ఫిర శంఖ భేరీ ఢోల ఆనక గోముఖే చహుఀ ఓర సే ।
సబ యుద్ధ బాజే ఏక దమ బజనే లగే ధ్వని ఘోర సే ॥ 1 । 13 ॥
తబ కృష్ణ అర్జున శ్వేత ఘోడోం సే సజే రథ పర చఢే ।
నిజ దివ్య శంఖోం కో బజాతే వీరవర ఆగే బఢే ॥ 1 । 14 ॥
శ్రీకృష్ణ అర్జున ‘ పాంచజన్య’ వ ‘ దేవదత్త’ గుంజా ఉఠే ।
ఫిర భీమకర్మా భీమ ‘ పౌండ్ర’ నినాద కరనే మేం జుటే ॥ 1 । 15 ॥
కరనే లగే ధ్వని నృప యుధిష్ఠిర, నిజ ‘ అనంతవిజయ’ లియే ।
గుంజిత నకుల సహదేవ నే సు- ‘ సుఘోష’ ‘ మణిపుష్పక’ కియే ॥ 1 । 16 ॥
కాశీనరేశ విశాల ధనుధారీ, శిఖండీ వీర భీ ।
భట ధృష్టద్యుమ్న, విరాట, సాత్యకి, శ్రేష్ఠ యోధాగణ సభీ । 1 । 17 ॥
సబ ద్రౌపదీ కే సుత, ద్రుపద, సౌభద్ర బల భరనే లగే ।
చహుఀ ఓర రాజన్! వీర నిజ- నిజ శంఖ- ధ్వని కరనే లగే ॥ 1 । 18 ॥
వహ ఘోర శబ్ద విదీర్ణ సబ కౌరవ- హృదయ కరనే లగా ।
చహుఀ ఓర గూంజ వసుంధరా ఆకాశ మేం భరనే లగా ॥ 1 । 19 ॥
సబ కౌరవోం కో దేఖ రణ కా సాజ సబ పూరా కియే ।
శస్త్రాది చలనే కే సమయ అర్జున కపిధ్వజ ధను లియే ॥ 1 । 20 ॥
శ్రీకృష్ణ సే కహనే లగే ఆగే బఢా రథ లీజియే ।
దోనోం దలోం కే బీచ మేం అచ్యుత! ఖడా కర దీజియే ॥ 1 । 21 ॥
కరలూం నిరీక్షణ యుద్ధ మేం జో జో జుడే రణధీర హైం ।
ఇస యుద్ధ మేం మాధవ! ముఝే జిన పర చలనే తీర హైం ॥ 1 । 22 ॥
మైం దేఖ లూం రణ హేతు జో ఆయే యహాఀ బలవాన్ హైం ।
జో చాహతే దుర్బుద్ధి దుర్యోధన- కుమతి- కల్యాణ హైం ॥ 1 । 23 ॥
సంజయ నే కహా – –
శ్రీకృష్ణ నే జబ గుడాకేశ- విచార, భారత! సున లియా ।
దోనోం దలోం కే బీచ మేం జాకర ఖడా రథ కో కియా ॥ 1 । 24 ॥
రాజా, రథీ, శ్రీభీష్మ, ద్రోణాచార్య కే జా సామనే ।
లో దేఖలో! కౌరవ కటక, అర్జున! కహా భగవాన్ నే ॥ 1 । 25 ॥
తబ పార్థ నే దేఖా వహాఀ, సబ హైం స్వజన బూఢే బడే ।
ఆచార్య భాఈ పుత్ర మామా, పౌత్ర ప్రియజన హైం ఖడే ॥ 1 । 26 ॥
స్నేహీ ససుర దేఖే ఖడే, కౌంతేయ నే దేఖా జహాఀ ।
దోనోం దలోం మేం దేఖకర, ప్రియ బంధు బాంధవ హో వహాఀ ॥ 1 । 27 ॥
కహనే లగే ఇస భాఀతి తబ, హోకర కృపాయుత ఖిన్న సే ।
హే కృష్ణ! రణ మేం దేఖకర, ఏకత్ర మిత్ర అభిన్న- సే ॥ 1 । 28 ॥
హోతే శిథిల హైం అంగ సారే, సూఖ మేరా ముఖ రహా ।
తన కాఀపతా థర- థర తథా రోమాంచ హోతా హై మహా ॥ 1 । 29 ॥
గాండీవ గిరతా హాథ సే, జలతా సమస్త శరీర హై ।
మైం రహ నహీం పాతా ఖడా, మన భ్రమిత ఔర అధీర హై ॥ 1 । 30 ॥
కేశవ! సభీ విపరీత లక్షణ దిఖ రహే, మన మ్లాన హై ।
రణ మేం స్వజన సబ మారకర, దిఖతా నహీం కల్యాణ హై ॥ 1 । 31 ॥
ఇచ్ఛా నహీం జయ రాజ్య కీ హై, వ్యర్థ హీ సుఖ భోగ హై ।
గోవింద! జీవన రాజ్య- సుఖ కా క్యా హమేం ఉపయోగ హై ॥ 1 । 32 ॥
జినకే లియే సుఖ- భోగ సంపతి రాజ్య కీ ఇచ్ఛా రహీ ।
లడనే ఖడే హైం ఆశ తజ ధన ఔర జీవన కీ వహీ ॥ 1 । 33 ॥
ఆచార్యగణ, మామా, పితామహ, సుత, సభీ బూడే బడే ।
సాలే, ససుర, స్నేహీ, సభీ ప్రియ పౌత్ర సంబంధీ ఖడే ॥ 1 । 34 ॥
క్యా భూమి, మధుసూదన! మిలే త్రైలోక్య కా యది రాజ్య భీ ।
వే మారలేం పర శస్త్ర మైం ఉన పర న ఛోడూఀగా కభీ ॥ 1 । 35 ॥
ఇనకో జనార్దన మారకర హోగా హమేం సంతాప హీ ।
హైం ఆతతాయీ మారనే సే పర లగేగా పాప హీ ॥ 1 । 36 ॥
మాధవ! ఉచిత వధ హై న ఇనకా బంధు హైం అపనే సభీ ।
నిజ బంధుఓం కో మారకర క్యా హమ సుఖీ హోంగే కభీ ॥ 1 । 37 ॥
మతి మంద ఉనకీ లోభ సే, దిఖతా న ఉనకో ఆప హై ।
కుల- నాశ సే క్యా దోష, ప్రియ- జన- ద్రోహ సే క్యా పాప హై ॥ 1 । 38 ॥
కుల- నాశ దోషోం కా జనార్దన! జబ హమేం సబ జ్ఞాన హై ।
ఫిర క్యోం న ఐసే పాప సే బచనా భలా భగవాన హై ॥ 1 । 39 ॥
కుల నష్ట హోతే భ్రష్ట హోతా కుల- సనాతన- ధర్మ హై ।
జబ ధర్మ జాతా ఆ దబాతా పాప ఔర అధర్మ హై ॥ 1 । 40 ॥
జబ వృద్ధి హోతీ పాప కీ కుల కీ బిగడతీ నారియాఀ ।
హే కృష్ణ! ఫలతీ ఫూలతీ తబ వర్ణసంకర క్యారియాఀ ॥ 1 । 41 ॥
కులఘాతకీ కో ఔర కుల కో యే గిరాతే పాప మేం ।
హోతా న తర్పణ పిండ యోం పడతే పితర సంతాప మేం ॥ 1 । 42 ॥
కులఘాతకోం కే వర్ణసంకర- కారకీ ఇస పాప సే ।
సారే సనాతన, జాతి, కుల కే ధర్మ మిటతే ఆప సే ॥ 1 । 43 ॥
ఇస భాఀతి సే కుల- ధర్మ జినకే కృష్ణ హోతే భ్రష్ట హైం ।
కహతే సునా హై వే సదా పాతే నరక మేం కష్ట హైం ॥ 1 । 44 ॥
హమ రాజ్య సుఖ కే లోభ సే హా! పాప యహ నిశ్చయ కియే ।
ఉద్యత హుఏ సంబంధియోం కే ప్రాణ లేనే కే లియే ॥ 1 । 45 ॥
యహ ఠీక హో యది శస్త్ర లే మారేం ముఝే కౌరవ సభీ ।
నిఃశస్త్ర హో మైం ఛోడ దూఀ కరనా సభీ ప్రతికార భీ ॥ 1 । 46 ॥
సంజయ నే కహా – –
రణభూమి మేం ఇస భాఀతి కహకర పార్థ ధను- శర ఛోడకే ।
అతి శోక సే వ్యాకుల హుఏ బైఠే వహీఀ ముఖ మోడకే ॥ 1 । 47 ॥
పహలా అధ్యాయ సమాప్త హుఆ ॥ 1 ॥
హరిగీతా అధ్యాయ 2
దూసరా అధ్యాయ
సంజయ నే కహా – –
ఐసే కృపాయుత అశ్రుపూరిత దుఃఖ సే దహతే హుఏ ।
కౌంతేయ సే ఇస భాంతి మధుసూదన వచన కహతే హుఏ ॥ 2 । 1 ॥
శ్రీభగవాన్ నే కహా – –
అర్జున! తుమ్హేం సంకట- సమయ మేం క్యోం హుఆ అజ్ఞాన హై ।
యహ ఆర్య- అనుచిత ఔర నాశక స్వర్గ, సుఖ, సమ్మాన హై ॥ 2 । 2 ॥
అనుచిత నపుంసకతా తుమ్హేం హే పార్థ! ఇసమేం మత పడో ।
యహ క్షుద్ర కాయరతా పరంతప! ఛోడ కర ఆగే బఢో ॥ 2 । 3 ॥
అర్జున నే కహా – –
కిస భాఀతి మధుసూదన! సమర మేం భీష్మ ద్రోణాచార్య పర ।
మైం బాణ అరిసూదన చలాఊఀ వే హమారే పూజ్యవర ॥ 2 । 4 ॥
భగవన్! మహాత్మా గురుజనోం కా మారనా న యథేష్ట హై ।
ఇససే జగత్ మేం మాంగ భిక్షా పేట- పాలన శ్రేష్ఠ హై ॥ 2 । 5 ॥
ఇన గురుజనోం కో మార కర, జో అర్థలోలుప హైం బనే ॥ ।
ఉనకే రుధిర సే హీ సనే, సుఖ- భోగ హోంగే భోగనే ॥ 2 । 5 ॥
జీతే ఉన్హేం హమ యా హమేం వే, యహ న హమకో జ్ఞాత హై ।
యహ భీ నహీం హమ జానతే, హితకర హమేం క్యా బాత హై ॥ 2 । 6 ॥
జీవిత న రహనా చాహతే హమ, మార కర రణ మేం జిన్హేం ॥ ।
ధృతరాష్ట్ర- సుత కౌరవ వహీ, లడనే ఖడే హైం సామనే ॥ ॥ 2 । 6 ॥
కాయరపనే సే హో గయా సబ నష్ట సత్య- స్వభావ హై ।
మోహిత హుఈ మతి నే భులాయా ధర్మ కా భీ భావ హై ॥
ఆయా శరణ హూఀ ఆపకీ మైం శిష్య శిక్షా దీజియే ॥
నిశ్చిత కహో కల్యాణకారీ కర్మ క్యా మేరే లియే ॥ 2 । 7 ॥
ధన- ధాన్య- శాలీ రాజ్య నిష్కంటక మిలే సంసార మేం ।
స్వామిత్వ సారే దేవతాఓం కా మిలే విస్తార మేం ॥
కోఈ కహీం సాధన ముఝే ఫిర భీ నహీం దిఖతా అహో ॥
జిససే కి ఇంద్రియ- తాపకారీ శోక సారా దూర హో ॥ 2 । 8 ॥
సంజయ నే కహా – –
ఇస భాఀతి కహకర కృష్ణ సే, రాజన! ‘ లడూంగా మైం నహీం’ ।
ఐసే వచన కహ గుడాకేశ అవాచ్య హో బైఠే వహీం ॥ 2 । 9 ॥
ఉస పార్థ సే, రణ- భూమి మేం జో, దుఃఖ సే దహనే లగే ।
హఀసతే హుఏ సే హృషీకేశ తురంత యోం కహనే లగే ॥ 2 । 10 ॥
శ్రీభగవాన్ నే కహా – –
నిఃశోచ్య కా కర శోక కహతా బాత ప్రజ్ఞావాద కీ ।
జీతే మరే కా శోక జ్ఞానీజన నహీం కరతే కభీ ॥ 2 । 11 ॥
మైం ఔర తూ రాజా సభీ దేఖో కభీ క్యా థే నహీం ।
యహ భీ అసంభవ హమ సభీ అబ ఫిర నహీం హోంగే కహీం ॥ 2 । 12 ॥
జ్యోం బాలపన, యౌవన జరా ఇస దేహ మేం ఆతే సభీ ।
త్యోం జీవ పాతా దేహ ఔర, న ధీర మోహిత హోం కభీ ॥ 2 । 13 ॥
శీతోష్ణ యా సుఖ- దుఃఖ- ప్రద కౌంతేయ! ఇంద్రియ- భోగ హైం ।
ఆతే వ జాతే హైం సహో సబ నాశవత సంయోగ హైం ॥ 2 । 14 ॥
నర శ్రేష్ఠ! వహ నర శ్రేష్ఠ హై ఇనసే వ్యథా జిసకో నహీం ।
వహ మోక్ష పానే యోగ్య హై సుఖ దుఖ జిసే సమ సబ కహీం ॥ 2 । 15 ॥
జో హై అసత్ రహతా నహీం, సత్ కా న కింతు అభావ హై ।
లఖి అంత ఇనకా జ్ఞానియోం నే యోం కియా ఠహరావ హై ॥ 2 । 16 ॥
యహ యాద రఖ అవినాశి హై జిసనే కియా జగ వ్యాప హై ।
అవినాశి కా నాశక నహీం కోఈ కహీం పర్యాప హై ॥ 2 । 17 ॥
ఇస దేహ మేం ఆత్మా అచింత్య సదైవ అవినాశీ అమర ।
పర దేహ ఉసకీ నష్ట హోతీ అస్తు అర్జున! యుద్ధ కర ॥ 2 । 18 ॥
హై జీవ మరనే మారనేవాలా యహీ జో మానతే ।
యహ మారతా మరతా నహీం దోనోం న వే జన జానతే ॥ 2 । 19 ॥
మరతా న లేతా జన్మ, అబ హై, ఫిర యహీం హోగా కహీం ।
శాశ్వత, పురాతన, అజ, అమర, తన వధ కియే మరతా నహీం ॥ 2 । 20 ॥
అవ్యయ అజన్మా నిత్య అవినాశీ ఇసే జో జానతా ।
కైసే కిసీ కా వధ కరాతా ఔర కరతా హై బతా ॥ 2 । 21 ॥
జైసే పురానే త్యాగ కర నర వస్త్ర నవ బదలేం సభీ ।
యోం జీర్ణ తన కో త్యాగ నూతన దేహ ధరతా జీవ భీ ॥ 2 । 22 ॥
ఆత్మా న కటతా శస్త్ర సే హై, ఆగ సే జలతా నహీం ।
సూఖే న ఆత్మా వాయు సే, జల సే కభీ గలతా నహీం ॥ 2 । 23 ॥
ఛిదనే న జలనే ఔర గలనే సూఖనేవాలా కభీ ।
యహ నిత్య నిశ్చల, థిర, సనాతన ఔర హై సర్వత్ర భీ ॥ 2 । 24 ॥
ఇంద్రియ పహుఀచ సే హై పరే, మన- చింతనా సే దూర హై ।
అవికార ఇసకో జాన, దుఖ మేం వ్యర్థ రహనా చూర హై ॥ 2 । 25 ॥
యది మానతే హో నిత్య మరతా, జన్మతా రహతా యహీం ।
తో భీ మహాబాహో! ఉచిత ఐసీ కభీ చింతా నహీం ॥ 2 । 26 ॥
జన్మే హుఏ మరతే, మరే నిశ్చయ జనమ లేతే కహీం ।
ఐసీ అటల జో బాత హై ఉసకీ ఉచిత చింతా నహీం ॥ 2 । 27 ॥
అవ్యక్త ప్రాణీ ఆది మేం హైం మధ్య మేం దిఖతే సభీ ।
ఫిర అంత మేం అవ్యక్త, క్యా ఇసకీ ఉచిత చింతా కభీ ॥ 2 । 28 ॥
కుఛ దేఖతే ఆశ్చర్య సే, ఆశ్చర్యవత కహతే కహీం ।
కోఈ సునే ఆశ్చర్యవత, పహిచానతా ఫిర భీ నహీం ॥ 2 । 29 ॥
సారే శరీరోం మేం అబధ ఆత్మా న బధ హోతా కియే ।
ఫిర ప్రాణియోం కా శోక యోం తుమకో న కరనా చాహియే ॥ 2 । 30 ॥
ఫిర దేఖకర నిజ ధర్మ, హిమ్మత హారనా అపకర్మ హై ।
ఇస ధర్మ- రణ సే బఢ న క్షత్రియ కా కహీం కుఛ ధర్మ హై ॥ 2 । 31 ॥
రణ స్వర్గరూపీ ద్వార దేఖో ఖుల రహా హై ఆప సే ।
యహ ప్రాప్త హోతా క్షత్రియోం కో యుద్ధ భాగ్య- ప్రతాప సే ॥ 2 । 32 ॥
తుమ ధర్మ కే అనుకూల రణ సే జో హటే పీఛే కభీ ।
నిజ ధర్మ ఖో అపకీర్తి లోగే ఔర లోగే పాప భీ ॥ 2 । 33 ॥
అపకీర్తి గాయేంగే సభీ ఫిర ఇస అమిట అపమాన సే ।
అపకీర్తి, సమ్మానిత పురుష కో అధిక ప్రాణ- పయాన సే ॥ 2 । 34 ॥
‘ రణ ఛోడకర డర సే భగా అర్జున’ కహేంగే సబ యహీ ।
సమ్మాన కరతే వీరవర జో, తుచ్ఛ జానేంగే వహీ ॥ 2 । 35 ॥
కహనే న కహనే కీ ఖరీ ఖోటీ కహేంగే రిపు సభీ ।
సామర్థ్య- నిందా సే ఘనా దుఖ ఔర క్యా హోగా కభీ ॥ 2 । 36 ॥
జీతే రహే తో రాజ్య లోగే, మర గయే తో స్వర్గ మేం ।
ఇస భాఀతి నిశ్చయ యుద్ధ కా కరకే ఉఠో అరివర్గ మేం । 2 । 37 ॥
జయ- హార, లాభాలాభ, సుఖ- దుఖ సమ సమఝకర సబ కహీం ।
ఫిర యుద్ధ కర తుఝకో ధనుర్ధర ! పాప యోం హోగా నహీం । 2 । 38 ॥
హై సాంఖ్య కా యహ జ్ఞాన అబ సున యోగ కా శుభ జ్ఞాన భీ ।
హో యుక్త జిససే కర్మ- బంధన పార్థ ఛుటేంగే సభీ ॥ 2 । 39 ॥
ఆరంభ ఇసమేం హై అమిట యహ విఘ్న బాధా సే పరే ।
ఇస ధర్మ కా పాలన తనిక భీ సర్వ సంకట కో హరే ॥ 2 । 40 ॥
ఇస మార్గ మేం నిత నిశ్చయాత్మక- బుద్ధి అర్జున ఏక హై ।
బహు బుద్ధియాఀ బహు భేద- యుత ఉనకీ జిన్హేం అవివేక హై ॥ 2 । 41 ॥
జో వేదవాదీ, కామనాప్రియ, స్వర్గఇచ్ఛుక, మూఢ హైం ।
‘ అతిరిక్త ఇసకే కుఛ నహీం’ బాతేం బఢాకర యోం కహేం ॥ 2 । 42 ॥
నానా క్రియా విస్తారయుత, సుఖ- భోగ కే హిత సర్వదా ।
జిస జన్మరూపీ కర్మ- ఫల- ప్రద బాత కో కహతే సదా ॥ 2 । 43 ॥
ఉస బాత సే మోహిత హుఏ జో భోగ- వైభవ- రత సభీ ।
వ్యవసాయ బుద్ధి న పార్థ ! ఉనకీ హో సమాధిస్థిత కభీ ॥ 2 । 44 ॥
హైం వేద త్రిగుణోం కే విషయ, తుమ గుణాతీత మహాన హో !
తజ యోగ క్షేమ వ ద్వంద్వ నిత సత్త్వస్థ ఆత్మావాన్ హో ॥ 2 । 45 ॥
సబ ఓర కరకే ప్రాప్త జల, జితనా ప్రయోజన కూప కా ।
ఉతనా ప్రయోజన వేద సే, విద్వాన బ్రాహ్మణ కా సదా ॥ 2 । 46 ॥
అధికార కేవల కర్మ కరనే కా, నహీం ఫల మేం కభీ ।
హోనా న తూ ఫల- హేతు భీ, మత ఛోడ దేనా కర్మ భీ ॥ 2 । 47 ॥
ఆసక్తి సబ తజ సిద్ధి ఔర అసిద్ధి మాన సమాన హీ ।
యోగస్థ హోకర కర్మ కర, హై యోగ సమతా- జ్ఞాన హీ ॥ 2 । 48 ॥
ఇస బుద్ధియోగ మహాన సే సబ కర్మ అతిశయ హీన హైం ।
ఇస బుద్ధి కీ అర్జున! శరణ లో చాహతే ఫల దీన హైం ॥ 2 । 49 ॥
జో బుద్ధి- యుత హై పాప- పుణ్యోం మేం న పడతా హై కభీ ।
బన యోగ- యుత, హై యోగ హీ యహ కర్మ మేం కౌశల సభీ ॥ 2 । 50 ॥
నిత బుద్ధి- యుత హో కర్మ కే ఫల త్యాగతే మతిమాన హైం ।
వే జన్మ- బంధన తోడ పద పాతే సదైవ మహాన హైం ॥ 2 । 51 ॥
ఇస మోహ కే గందలే సలిల సే పార మతి హోగీ జభీ ।
వైరాగ్య హోగా సబ విషయ మేం జో సునా సుననా అభీ ॥ 2 । 52 ॥
శ్రుతి- భ్రాంత బుద్ధి సమాధి మేం నిశ్చల అచల హోగీ జభీ ।
హే పార్థ! యోగ సమత్వ హోగా ప్రాప్త యహ తుఝకో తభీ ॥ 2 । 53 ॥
అర్జున నే కహా – –
కేశవ! కిసే దృఢ- ప్రజ్ఞజన అథవా సమాధిస్థిత కహేం ।
థిర- బుద్ధి కైసే బోలతే, బైఠేం, చలేం, కైసే రహేం ॥ 2 । 54 ॥
శ్రీభగవాన్ నే కహా – –
హే పార్థ! మన కీ కామనా జబ ఛోడతా హై జన సభీ ।
హో ఆప ఆపే మేం మగన దృఢ- ప్రజ్ఞ హోతా హై తభీ ॥ 2 । 55 ॥
సుఖ మేం న చాహ, న ఖేద జో దుఖ మేం కభీ అనుభవ కరే ।
థిర- బుద్ధి వహ ముని, రాగ ఏవం క్రోధ భయ సే జో పరే ॥ 2 । 56 ॥
శుభ యా అశుభ జో భీ మిలే ఉసమేం న హర్ష న ద్వేష హీ ।
నిఃస్నేహ జో సర్వత్ర హై, థిర- బుద్ధి హోతా హై వహీ ॥ 2 । 57 ॥
హే పార్థ! జ్యోం కఛుఆ సమేతే అంగ చారోం ఛోర సే ।
థిర- బుద్ధి జబ యోం ఇంద్రియాఀ సిమటేం విషయ కీ ఓర సే ॥ 2 । 58 ॥
హోతే విషయ సబ దూర హైం ఆహార జబ జన త్యాగతా ।
రస కింతు రహతా, బ్రహ్మ కో కర ప్రాప్త వహ భీ భాగతా ॥ 2 । 59 ॥
కౌంతేయ! కరతే యత్న ఇంద్రియ- దమన హిత విద్వాన్ హైం ।
మన కింతు బల సే ఖైంచ లేతీ ఇంద్రియాఀ బలవాన హైం ॥ 2 । 60 ॥
ఉన ఇంద్రియోం కో రోక, బైఠే యోగయుత మత్పర హుఆ ।
ఆధీన జిసకే ఇంద్రియాఀ, దృఢప్రజ్ఞ వహ నిత నర హుఆ ॥ 2 । 61 ॥
చింతన విషయ కా, సంగ విషయోం మేం బఢాతా హై తభీ ।
ఫిర సంగ సే హో కామనా, హో కామనా సే క్రోధ భీ ॥ 2 । 62 ॥
ఫిర క్రోధ సే హై మోహ, సుధి కో మోహ కరతా భ్రష్ట హై ।
యహ సుధి గఏ ఫిర బుద్ధి వినశే, బుద్ధి- వినశే నష్ట హై ॥ 2 । 63 ॥
పర రాగ- ద్వేష- విహీన సారీ ఇంద్రియాఀ ఆధీన కర ।
ఫిర భోగ కరకే భీ విషయ, రహతా సదైవ ప్రసన్న నర ॥ 2 । 64 ॥
పాకర ప్రసాద పవిత్ర జన కే, దుఃఖ కట జాతే సభీ ।
జబ చిత్త నిత్య ప్రసన్న రహతా, బుద్ధి దౄఢ హోతీ తభీ ॥ 2 । 65 ॥
రహకర అయుక్త న బుద్ధి ఉత్తమ భావనా హోతీ కహీం ।
బిన భావనా నహిం శాంతి ఔర అశాంతి మేం సుఖ హై నహీం ॥ 2 । 66 ॥
సబ విషయ విచరిత ఇంద్రియోం మేం, సాథ మన జిసకే రహే ।
వహ బుద్ధి హర లేతీ, పవన సే నావ జ్యోం జల మేం బహే ॥ 2 । 67 ॥
చహుఀ ఓర సే ఇంద్రియ- విషయ సే, ఇంద్రియాఀ జబ దూర హీ ।
రహతీ హటీం జిసకీ సదా, దృఢ- ప్రజ్ఞ హోతా హై వహీ ॥ 2 । 68 ॥
సబ కీ నిశా తబ జాగతా యోగీ పురుష హే తాత! హై ।
జిసమేం సభీ జన జాగతే, జ్ఞానీ పురుష కీ రాత హై ॥ 2 । 69 ॥
సబ ఓర సే పరిపూర్ణ జలనిధి మేం సలిల జైసే సదా ।
ఆకర సమాతా, కింతు అవిచల సింధు రహతా సర్వదా ॥
ఇస భాఀతి హీ జిసమేం విషయ జాకర సమా జాతే సభీ ।
వహ శాంతి పాతా హై, న పాతా కామ- కామీ జన కభీ ॥ 2 । 70 ॥
సబ త్యాగ ఇచ్ఛా కామనా, జో జన విచరతా నిత్య హీ ।
మద ఔర మమతా హీన హోకర, శాంతి పాతా హై వహీ ॥ 2 । 71 ॥
యహ పార్థ! బ్రాహ్మీస్థితి ఇసే పా నర న మోహిత హో కభీ ।
నిర్వాణ పద హో ప్రాప్త ఇసమేం ఠైర అంతిమ కాల భీ ॥ 2 । 72 ॥
దూసరా అధ్యాయ సమాప్త హుఆ ॥ 2 ॥
హరిగీతా అధ్యాయ 3
తీసరా అధ్యాయ
అర్జున నే కహా – –
యది హే జనార్దన! కర్మ సే తుమ బుద్ధి కహతే శ్రేష్ఠ హో ।
తో ఫిర భయంకర కర్మ మేం ముఝకో లగాతే క్యోం కహో ॥ 3 । 1 ॥
ఉలఝన భరే కహ వాక్య, భ్రమ- సా డాలతే భగవాన్ హో ।
వహ బాత నిశ్చయ కర కహో జిససే ముఝే కల్యాణ హో ॥ 3 । 2 ॥
శ్రీభగవాన్ నే కహా – –
పహలే కహీ దో భాఀతి నిష్ఠా, జ్ఞానియోం కీ జ్ఞాన సే ।
ఫిర యోగియోం కీ యోగ- నిష్ఠా, కర్మయోగ విధాన సే ॥ 3 । 3 ॥
ఆరంభ బిన హీ కర్మ కే నిష్కర్మ హో జాతే నహీం ।
సబ కర్మ హీ కే త్యాగ సే భీ సిద్ధి జన పాతే నహీం ॥ 3 । 4 ॥
బిన కర్మ రహ పాతా నహీం కోఈ పురుష పల భర కభీ ।
హో ప్రకృతి- గుణ ఆధీన కరనే కర్మ పడతే హైం సభీ ॥ 3 । 5 ॥
కర్మేంద్రియోం కో రోక జో మన సే విషయ- చింతన కరే ।
వహ మూఢ పాఖండీ కహాతా దంభ నిజ మన మేం భరే ॥ 3 । 6 ॥
జో రోక మన సే ఇంద్రియాఀ ఆసక్తి బిన హో నిత్య హీ ।
కర్మేంద్రియోం సే కర్మ కరతా శ్రేష్ఠ జన అర్జున! వహీ ॥ 3 । 7 ॥
బిన కర్మ సే నిత శ్రేష్ఠ నియమిత- కర్మ కరనా ధర్మ హై ।
బిన కర్మ కే తన భీ న సధతా కర నియత జో కర్మ హై ॥ 3 । 8 ॥
తజ యజ్ఞ కే శుభ కర్మ, సారే కర్మ బంధన పార్థ! హైం ।
అతఏవ తజ ఆసక్తి సబ కర కర్మ జో యజ్ఞార్థ హైం ॥ 3 । 9 ॥
విధి నే ప్రజా కే సాథ పహలే యజ్ఞ కో రచ కే కహా ।
పూరే కరే యహ సబ మనోరథ, వృద్ధి హో ఇససే మహా ॥ 3 । 10 ॥
మఖ సే కరో తుమ తుష్ట సురగణ, వే కరేం తుమకో సదా ।
ఐసే పరస్పర తుష్ట హో, కల్యాణ పాఓ సర్వదా ॥ 3 । 11 ॥
మఖ తృప్త హో సుర కామనా పూరీ కరేంగే నిత్య హీ ।
ఉనకా దియా ఉనకో న దే, జో భోగతా తస్కర వహీ ॥ 3 । 12 ॥
జో యజ్ఞ మేం దే భాగ ఖాతే పాప సే ఛుట కర తరేం ।
తన హేతు జో పాపీ పకాతే పాప వే భక్షణ కరేం ॥ 3 । 13 ॥
సంపూర్ణ ప్రాణీ అన్న సే హైం, అన్న హోతా వృష్టి సే ।
యహ వృష్టి హోతీ యజ్ఞ సే, జో కర్మ కీ శుభ సృష్టి సే ॥ 3 । 14 ॥
ఫిర కర్మ హోతే బ్రహ్మ సే హైం, బ్రహ్మ అక్షర సే కహా ।
యోం యజ్ఞ మేం సర్వత్ర- వ్యాపీ బ్రహ్మ నిత హీ రమ రహా ॥ 3 । 15 ॥
చలతా న జో ఇస భాఀతి చలతే చక్ర కే అనుసార హై ।
పాపాయు ఇంద్రియలంపటీ వహ వ్యర్థ హీ భూ- భార హై ॥ 3 । 16 ॥
జో ఆత్మరత రహతా నిరంతర, ఆత్మ- తృప్త విశేష హై ।
సంతుష్ట ఆత్మా మేం, ఉసే కరనా నహీం కుఛ శేష హై ॥ 3 । 17 ॥
ఉసకో న కోఈ లాభ హై కరనే న కరనే సే కహీం ।
హే పార్థ! ప్రాణీమాత్ర సే ఉసకో ప్రయోజన హై నహీం ॥ 3 । 18 ॥
అతఏవ తజ ఆసక్తి, కర కర్తవ్య కర్మ సదైవ హీ ।
యోం కర్మ జో కరతా పరమ పద ప్రాప్త కరతా హై వహీ ॥ 3 । 19 ॥
జనకాది నే భీ సిద్ధి పాఈ కర్మ ఐసే హీ కియే ।
ఫిర లోకసంగ్రహ దేఖ కర భీ కర్మ కరనా చాహియే ॥ 3 । 20 ॥
జో కార్య కరతా శ్రేష్ఠ జన కరతే వహీ హైం ఔర భీ ।
ఉసకే ప్రమాణిత- పంథ పర హీ పైర ధరతే హైం సభీ ॥ 3 । 21 ॥
అప్రాప్త ముఝకో కుఛ నహీం, జో ప్రాప్త కరనా హో అభీ ।
త్రైలోక్య మేం కరనా న కుఛ, పర కర్మ కరతా మైం సభీ ॥ 3 । 22 ॥
ఆలస్య తజకే పార్థ! మైం యది కర్మ మేం వరతూఀ నహీం ।
సబ భాఀతి మేరా అనుకరణ హీ నర కరేంగే సబ కహీం ॥ 3 । 23 ॥
యది ఛోడ దూఀ మైం కర్మ కరనా, లోక సారా భ్రష్ట హో ।
మైం సర్వ సంకర కా బనూఀ కర్తా, సభీ జగ నష్ట హో ॥ 3 । 24 ॥
జ్యోం మూఢ మానవ కర్మ కరతే నిత్య కర్మాసక్త హో ।
యోం లోకసంగ్రహ- హేతు కరతా కర్మ, విజ్ఞ విరక్త హో ॥ 3 । 25 ॥
జ్ఞానీ న డాలే భేద కర్మాసక్త కీ మతి మేం కభీ ।
వహ యోగ- యుత హో కర్మ కర, ఉనసే కరాయే ఫిర సభీ ॥ 3 । 26 ॥
హోతే ప్రకృతి కే హీ గుణోం సే సర్వ కర్మ విధాన సే ।
మైం కర్మ కరతా, మూఢ- మానవ మానతా అభిమాన సే ॥ 3 । 27 ॥
గుణ ఔర కర్మ విభాగ కే సబ తత్వ జో జన జానతా ।
హోతా న వహ ఆసక్త గుణ కా ఖేల గుణ మేం మానతా ॥ 3 । 28 ॥
గుణ కర్మ మేం ఆసక్త హోతే ప్రకృతిగుణ మోహిత సభీ ।
ఉన మంద మూఢోం కో కరే విచలిత న జ్ఞానీ జన కభీ ॥ 3 । 29 ॥
అధ్యాత్మ- మతి సే కర్మ అర్పణ కర ముఝే ఆగే బఢో ।
ఫల- ఆశ మమతా ఛోడకర నిశ్చింత హోకర ఫిర లడో ॥ 3 । 30 ॥
జో దోష- బుద్ధి విహీన మానవ నిత్య శ్రద్ధాయుక్త హైం ।
మేరే సుమత అనుసార కరకే కర్మ వే నర ముక్త హైం ॥ 3 । 31 ॥
జో దోష- దర్శీ మూఢమతి మత మానతే మేరా నహీం ।
వే సర్వజ్ఞాన- విమూఢ నర నిత నష్ట జానోం సబ కహీం ॥ 3 । 32 ॥
వర్తే సదా అపనీ ప్రకృతి అనుసార జ్ఞాన- నిధాన భీ ।
నిగ్రహ కరేగా క్యా, ప్రకృతి అనుసార హైం ప్రాణీ సభీ ॥ 3 । 33 ॥
అపనే విషయ మేం ఇంద్రియోం కో రాగ భీ హై ద్వేష భీ ।
యే శత్రు హైం, వశ మేం న ఇనకే చాహియే ఆనా కభీ ॥ 3 । 34 ॥
ఊఀచే సులభ పర- ధర్మ సే నిజ విగుణ ధర్మ మహాన్ హై ।
పరధర్మ భయప్రద, మృత్యు భీ నిజ ధర్మ మేం కల్యాణ హై ॥ 3 । 35 ॥
అర్జున నే కహా – –
భగవన్! కహో కరనా నహీం నర చాహతా జబ ఆప హై ।
ఫిర కౌన బల సే ఖీంచ కర ఉససే కరాతా పాప హై ॥ 3 । 36 ॥
శ్రీభగవాన్ నే కహా – –
పైదా రజోగుణ సే హుఆ యహ కామ హీ యహ క్రోధ హీ ।
పేటూ మహాపాపీ కరాతా పాప హై వైరీ యహీ ॥ 3 । 37 ॥
జ్యోం గర్భ ఝిల్లీ సే, ధుఏఀ సే ఆగ, శీశా ధూల సే ।
యోం కామ సే రహతా ఢకా హై, జ్ఞాన భీ ( ఆమూల) సే ॥ 3 । 38 ॥
యహ కామ శత్రు మహాన్, నిత్య అతృప్త అగ్ని సమాన హై ।
ఇససే ఢకా కౌంతేయ! సారే జ్ఞానియోం కా జ్ఞాన హై ॥ 3 । 39 ॥
మన, ఇంద్రియోం మేం, బుద్ధి మేం యహ వాస వైరీ నిత కరే ।
ఇనకే సహారే జ్ఞాన ఢక, జీవాత్మ కో మోహిత కరే ॥ 3 । 40 ॥
ఇంద్రియ- దమన కరకే కరో ఫిర నాశ శత్రు మహాన్ కా ।
పాపీ సదా యహ నాశకారీ జ్ఞాన కా విజ్ఞాన కా ॥ 3 । 41 ॥
హైం శ్రేష్ఠ ఇంద్రియ, ఇంద్రియోం సే పార్థ! మన మానో పరే ।
మన సే పరే ఫిర బుద్ధి, ఆత్మా బుద్ధి సే జానో పరే ॥ 3 । 42 ॥
యోం బుద్ధి సే ఆత్మా పరే హై జాన ఇసకే జ్ఞాన కో ।
మన వశ్య కరకే జీత దుర్జయ కామ శత్రు మహాన్ కో ॥ 3 । 43 ॥
తీసరా అధ్యాయ సమాప్త హుఆ ॥ 3 ॥
హరిగీతా అధ్యాయ 4
చౌథా అధ్యాయ
శ్రీభగవాన్ నే కహా – –
మైంనే కహా థా సూర్య కే ప్రతి యోగ యహ అవ్యయ మహా ।
ఫిర సూర్య నే మను సే కహా ఇక్ష్వాకు సే మను నే కహా ॥ 4 । 1 ॥
యోం రాజఋషి పరిచిత హుఏ సుపరంపరాగత యోగ సే ।
ఇస లోక మేం వహ మిట గయా బహు కాల కే సంయోగ సే ॥ 4 । 2 ॥
మైంనే సమఝకర యహ పురాతన యోగ- శ్రేష్ఠ రహస్య హై ।
తుఝసే కహా సబ క్యోంకి తూ మమ భక్త ఔర వయస్య హై ॥ 4 । 3 ॥
అర్జున నే కహా – –
పైదా హుఏ థే సూర్య పహలే ఆప జన్మే హైం అభీ ।
మైం మానలూం కైసే కహా యహ ఆపనే ఉనసే కభీ ॥ 4 । 4 ॥
శ్రీభగవాన్ నే కహా – –
మైం ఔర తూ అర్జున! అనేకోం బార జన్మే హైం కహీం ।
సబ జానతా హూఀ మైం పరంతప! జ్ఞాన తుఝకో హై నహీం ॥ 4 । 5 ॥
యద్యపి అజన్మా, ప్రాణియోం కా ఈశ మైం అవ్యయ పరం ।
పర నిజ ప్రకృతి ఆధీన కర, లూం జన్మ మాయా సే స్వయం ॥ 4 । 6 ॥
హే పార్థ! జబ జబ ధర్మ ఘటతా ఔర బఢతా పాప హీ ।
తబ తబ ప్రకట మైం రూప అపనా నిత్య కరతా ఆప హీ ॥ 4 । 7 ॥
సజ్జన జనోం కా త్రాణ కరనే దుష్ట- జన- సంహార- హిత ।
యుగ- యుగ ప్రకట హోతా స్వయం మైం, ధర్మ కే ఉద్ధార హిత ॥ 4 । 8 ॥
జో దివ్య మేరా జన్మ కర్మ రహస్య సే సబ జాన లే ।
ముఝమేం మిలే తన త్యాగ అర్జున! ఫిర న వహ జన జన్మ లే ॥ 4 । 9 ॥
మన్మయ మమాశ్రిత జన హుఏ భయ క్రోధ రాగ- విహీన హైం ।
తప యజ్ఞ సే హో శుద్ధ బహు ముఝమేం హుఏ లవలీన హైం ॥ 4 । 10 ॥
జిస భాఀతి జో భజతే ముఝే ఉస భాఀతి దూం ఫల- భోగ భీ ।
సబ ఓర సే హీ వర్తతే మమ మార్గ మేం మానవ సభీ ॥ 4 । 11 ॥
ఇస లోక మేం కరతే ఫలేచ్ఛుక దేవతా- ఆరాధనా ।
తత్కాల హోతీ పూర్ణ ఉనకీ కర్మ ఫల కీ సాధనా ॥ 4 । 12 ॥
మైంనే బనాయే కర్మ గుణ కే భేద సే చహుఀ వర్ణ భీ ।
కర్తా ఉన్హోం కా జాన తూ, అవ్యయ అకర్తా మైం సభీ ॥ 4 । 13 ॥
ఫల కీ న ముఝకో చాహ బఀధతా మైం న కర్మోం సే కహీం ।
యోం జానతా హై జో ముఝే వహ కర్మ సే బఀధతా నహీం ॥ 4 । 14 ॥
యహ జాన కర్మ ముముక్షపురుషోం నే సదా పహలే కియే ।
ప్రాచీన పూర్వజ- కృత కరో అబ కర్మ తుమ ఇస హీ లియే ॥ 4 । 15 ॥
క్యా కర్మ ఔర అకర్మ హై భూలే యహీ విద్వాన్ భీ ।
జో జాన పాపోం సే ఛుటో, వహ కర్మ కహతా హూఀ సభీ ॥ 4 । 16 ॥
హే పార్థ! కర్మ అకర్మ ఔర వికర్మ కా క్యా జ్ఞాన హై ।
యహ జాన లో సబ, కర్మ కీ గతి గహన ఔర మహాన్ హై ॥ 4 । 17 ॥
జో కర్మ మేం దేఖే అకర్మ, అకర్మ మేం భీ కర్మ హీ ।
హై యోగ- యుత జ్ఞానీ వహీ, సబ కర్మ కరతా హై వహీ ॥ 4 । 18 ॥
జ్ఞానీ ఉసే పండిత కహేం ఉద్యోగ జిసకే హోం సభీ ।
ఫల- వాసనా బిన, భస్మ హోం జ్ఞానాగ్ని మేం సబ కర్మ భీ ॥ 4 । 19 ॥
జో హై నిరాశ్రయ తౄప్త నిత, ఫల కామనాఏఀ తజ సభీ ।
వహ కర్మ సబ కరతా హుఆ, కుఛ భీ నహీం కరతా కభీ ॥ 4 । 20 ॥
జో కామనా తజ, సర్వసంగ్రహ త్యాగ, మన వశ మేం కరే ।
కేవల కరే జో కర్మ దైహిక, పాప సే హై వహ పరే ॥ 4 । 21 ॥
బిన ద్వేష ద్వంద్వ అసిద్ధి సిద్ధి సమాన హైం జిసకో సభీ ।
జో హై యదృచ్ఛా- లాభ- తృప్త న బద్ధ వహ కర కర్మ భీ ॥ 4 । 22 ॥
చిత జ్ఞాన మేం జినకా సదా జో ముక్త సంగ- విహీన హోం ।
యజ్ఞార్థ కరతే కర్మ ఉనకే సర్వ కర్మ విలీన హోం ॥ 4 । 23 ॥
మఖ బ్రహ్మ సే, బ్రహ్మాగ్ని సే, హవి బ్రహ్మ, అర్పణ బ్రహ్మ హై ।
సబ కర్మ జిసకో బ్రహ్మ, కరతా ప్రాప్త వహ జన బ్రహ్మ హై ॥ 4 । 24 ॥
యోగీ పురుష కుఛ దైవ- యజ్ఞ ఉపాసనా మేం మన ధరేం ।
బ్రహ్మాగ్ని మేం కుఛ యజ్ఞ ద్వారా యజ్ఞ జ్ఞానీ జన కరేం ॥ 4 । 25 ॥
కుఛ హోంమతే శ్రోత్రాది ఇంద్రియ సంయమోం కీ ఆగ మేం ।
ఇంద్రియ- అనల మేం కుఛ విషయ శబ్దాది ఆహుతి దే రమేం ॥ 4 । 26 ॥
కర ఆత్మ- సంయమరూప యోగానల ప్రదీప్త సుజ్ఞాన సే ।
కుఛ ప్రాణ ఏవం ఇంద్రియోం కే కర్మ హోమేం ధ్యాన సే ॥ 4 । 27 ॥
కుఛ సంయమీ జన యజ్ఞ కరతే యోగ, తప సే, దాన సే ।
స్వాధ్యాయ సే కరతే యతీ, కుఛ యజ్ఞ కరతే జ్ఞాన సే ॥ 4 । 28 ॥
కుఛ ప్రాణ మేం హోమేం అపాన వ ప్రాణవాయు అపాన మేం ।
కుఛ రోక ప్రాణ అపాన ప్రాణాయామ హీ కే ధ్యాన మేం ॥ 4 । 29 ॥
కుఛ మితాహారీ హవన కరతే, ప్రాణ హీ మేం ప్రాణ హైం ।
క్షయ పాప యజ్ఞోం సే కియే, యే యజ్ఞ- విజ్ఞ మహాన్ హైం ॥ 4 । 30 ॥
జో యజ్ఞ కా అవశేష ఖాతే, బ్రహ్మ కో పాతే సభీ ।
పరలోక తో క్యా, యజ్ఞ- త్యాగీ కో నహీం యహ లోక భీ । 4 । 31 ॥
బహు భాఀతి సే యోం బ్రహ్మ- ముఖ మేం యజ్ఞ కా విస్తార హై ।
హోతే సభీ హైం కర్మ సే, యహ జాన కర నిస్తార హై ॥ 4 । 32 ॥
ధన- యజ్ఞ సే సమఝో సదా హీ జ్ఞాన- యజ్ఞ ప్రధాన హై ।
సబ కర్మ కా నిత జ్ఞాన మేం హీ పార్థ! పర్యవసాన హై ॥ 4 । 33 ॥
సేవా వినయ ప్రణిపాత పూర్వక ప్రశ్న పూఛో ధ్యాన సే ।
ఉపదేశ దేంగే జ్ఞాన కా తబ తత్త్వ- దర్శీ జ్ఞాన సే ॥ 4 । 34 ॥
హోగా నహీం ఫిర మోహ ఐసే శ్రేష్ఠ శుద్ధ వివేక సే ।
తబ హీ దిఖేంగే జీవ ముఝమేం ఔర తుఝమేం ఏక సే ॥ 4 । 35 ॥
తేరా కహీం యది పాపియోం సే ఘోర పాపాచార హో ।
ఇస జ్ఞాన నయ్యా సే సహజ మేం పాప సాగర పార హో ॥ 4 । 36 ॥
జ్యోం పార్థ! పావక ప్రజ్జ్వలిత ఈంధన జలాతీ హై సదా ।
జ్ఞానాగ్ని సారే కర్మ కరతీ భస్మ యోం హీ సర్వదా ॥ 4 । 37 ॥
ఇస లోక మేం సాధన పవిత్ర న ఔర జ్ఞాన సమాన హై ।
యోగీ పురుష పాకర సమయ పాతా స్వయం హీ జ్ఞాన హై ॥ 4 । 38 ॥
జో కర్మ- తత్పర హై జితేంద్రియ ఔర శ్రద్ధావాన్ హై ।
వహ ప్రాప్త కరకే జ్ఞాన పాతా శీఘ్ర శాంతి మహాన్ హై ॥ 4 । 39 ॥
జిసమేం న శ్రద్ధా జ్ఞాన, సంశయవాన డూబే సబ కహీం ।
ఉసకే లియే సుఖ, లోక యా పరలోక కుఛ భీ హై నహీం ॥ 4 । 40 ॥
తజ యోగ- బల సే కర్మ, కాటే జ్ఞాన సే సంశయ సభీ ।
ఉస ఆత్మ- జ్ఞానీ కో న బాంధే కర్మ బంధన మేం కభీ ॥ 4 । 41 ॥
అజ్ఞాన సే జో భ్రమ హృదయ మేం, కాట జ్ఞాన కృపాన సే ।
అర్జున ఖడా హో యుద్ధ కర, హో యోగ ఆశ్రిత జ్ఞాన సే ॥ 4 । 42 ॥
చౌథా అధ్యాయ సమాప్త హుఆ ॥ 4 ॥
హరిగీతా అధ్యాయ 5
పాఀచవా అధ్యాయ
అర్జున నే కహా – –
కహతే కభీ హో యోగ కో ఉత్తమ కభీ సంన్యాస కో ।
కే కృష్ణ! నిశ్చయ కర కహో వహ ఏక జిససే శ్రేయ హో ॥ 5 । 1 ॥
శ్రీభగవాన్ నే కహా – –
సంన్యాస ఏవం యోగ దోనోం మోక్షకారీ హైం మహా ।
సంన్యాస సే పర కర్మయోగ మహాన్ హితకారీ కహా ॥ 5 । 2 ॥
హై నిత్య సంయాసీ న జిసమేం ద్వేష యా ఇచ్ఛా రహీ ।
తజ ద్వంద్వ సుఖ సే సర్వ బంధన- ముక్త హోతా హై వహీ ॥ 5 । 3 ॥
హై ‘ సాంఖ్య’ ‘ యోగ’ విభిన్న కహతే మూఢ, నహిం పండిత కహేం ।
పాతే ఉభయ ఫల ఏక కే జో పూర్ణ సాధన మేం రహేం ॥ 5 । 4 ॥
పాతే సుగతి జో సాంఖ్య- జ్ఞానీ కర్మ- యోగీ భీ వహీ ।
జో సాంఖ్య, యోగ సమాన జానే తత్వ పహిచానే సహీ ॥ 5 । 5 ॥
నిష్కామ- కర్మ- విహీన హో, పాన కఠిన సంన్యాస హై ।
ముని కర్మ- యోగీ శీఘ్ర కరతా బ్రహ్మ మేం హీ వాస హై ॥ 5 । 6 ॥
జో యోగ యుత హై, శుద్ధ మన, నిజ ఆత్మయుత దేఖే సభీ ।
వహ ఆత్మ- ఇంద్రియ జీత జన, నహిం లిప్త కరకే కర్మ భీ ॥ 5 । 7 ॥
తత్త్వజ్ఞ సమఝే యుక్త మైం కరతా న కుఛ ఖాతా హుఆ ।
పాతా నిరఖతా సూఀఘతా సునతా హుఆ జాతా హుఆ ॥ 5 । 8 ॥
ఛూతే వ సోతే సాఀస లేతే ఛోడతే యా బోలతే ।
వర్తే విషయ మేం ఇంద్రియాఀ దృగ బంద కరతే ఖోలతే ॥ 5 । 9 ॥
ఆసక్తి తజ జో బ్రహ్మ- అర్పణ కర్మ కరతా ఆప హై ।
జైసే కమల కో జల నహీం లగతా ఉసే యోం పాప హై । 5 । 10 ॥
మన, బుద్ధి, తన సే ఔర కేవల ఇంద్రియోం సే భీ కభీ ।
తజ సంగ, యోగీ కర్మ కరతే ఆత్మ- శోధన- హిత సభీ ॥ 5 । 11 ॥
ఫల సే సదైవ విరక్త హో చిర- శాంతి పాతా యుక్త హై ।
ఫల- కామనా మేం సక్త హో బఀధతా సదైవ అయుక్త హై ॥ 5 । 12 ॥
సబ కర్మ తజ మన సే జితేంద్రియ జీవధారీ మోద సే ।
బిన కుఛ కరాయే యా కియే నవ- ద్వార- పుర మేం నిత బసే ॥ 5 । 13 ॥
కతృత్వ కర్మ న, కర్మ- ఫల- సంయోగ జగదీశ్వర కభీ ।
రచతా నహీం అర్జున! సదైవ స్వభావ కరతా హై సభీ ॥ 5 । 14 ॥
ఈశ్వర న లేతా హై కిసీ కా పుణ్య అథవా పాప హీ ।
హై జ్ఞాన మాయా సే ఢకా యోం జీవ మోహిత ఆప హీ ॥ 5 । 15 ॥
పర దూర హోతా జ్ఞాన సే జినకా హృదయ- అజ్ఞాన హై ।
కరతా ప్రకాశిత ‘ తత్త్వ’ ఉనకా జ్ఞాన సూర్య సమాన హై ॥ 5 । 16 ॥
తన్నిష్ఠ తత్పర జో ఉసీ మేం, బుద్ధి మన ధరతే వహీం ।
వే జ్ఞాన సే నిష్పాప హోకర జన్మ ఫిర లేతే నహీం ॥ 5 । 17 ॥
విద్యావినయ- యుత- ద్విజ, శ్వపచ, చాహే గఊ, గజ, శ్వాన హై ।
సబకే విషయ మేం జ్ఞానియోం కీ దృష్టి ఏక సమాన హై ॥ 5 । 18 ॥
జో జన రఖేం మన సామ్య మేం వే జీత లేతే జగ యహీం ।
పర బ్రహ్మ సమ నిర్దోష హై, యోం బ్రహ్మ మేం వే సబ కహీం ॥ 5 । 19 ॥
ప్రియ వస్తు పా న ప్రసన్న, అప్రియ పా న జో సుఖ- హీన హై ।
నిర్మోహ దృఢ- మతి బ్రహ్మవేత్తా బ్రహ్మ మేం లవలీన హై ॥ 5 । 20 ॥
నహిం భోగ- విషయాసక్త జో జన ఆత్మ- సుఖ పాతా వహీ ।
వహ బ్రహ్మయుత, అనుభవ కరే అక్షయ మహాసుఖనిత్య హీ ॥ 5 । 21 ॥
జో బాహరీ సంయోగ సే హైం భోగ దుఖకారణ సభీ ।
హై ఆది ఉనకా అంత, ఉనమేం విజ్ఞ నహిం రమతే కభీ ॥ 5 । 22 ॥
జో కామ- క్రోధావేగ సహతా హై మరణ పర్యంత హీ ।
సంసార మేం యోగీ వహీ నర సుఖ సదా పాతా వహీ ॥ 5 । 23 ॥
జో ఆత్మరత అంతః సుఖీ హై జ్యోతి జిసమేం వ్యాప్త హై ।
వహ యుక్త బ్రహ్మ- స్వరూప హో నిర్వాణ కరతా ప్రాప్త హై ॥ 5 । 24 ॥
నిష్పాప జో కర ఆత్మ- సంయమ ద్వంద్వ- బుద్ధి- విహీన హైం ।
రత జీవహిత మేం, బ్రహ్మ మేం హోతే వహీ జన లీన హైం ॥ 5 । 25 ॥
యతి కామ క్రోధ విహీన జినమేం ఆత్మ- జ్ఞాన ప్రధాన హై ।
జీతా జిన్హోంనే మన ఉన్హేం సబ ఓర హీ నిర్వాణ హై ॥ 5 । 26 ॥
ధర దృష్టి భృకుటీ మధ్య మేం తజ బాహ్య విషయోం కో సభీ ।
నిత నాసికాచారీ కియే సమ ప్రాణ ఔర అపాన భీ ॥ 5 । 27 ॥
వశ మేం కరే మన బుద్ధి ఇంద్రియ మోక్ష మేం జో యుక్త హై ।
భయ క్రోధ ఇచ్ఛా త్యాగ కర వహ ముని సదా హీ ముక్త హై ॥ 5 । 28 ॥
జానే ముఝే తప యజ్ఞ భోక్తా లోక స్వామీ నిత్య హీ ।
సబ ప్రాణియోం కా మిత్ర జానే శాంతి పాతా హై వహీ ॥ 5 । 29 ॥
పాంచవా అధ్యాయ సమాప్త హుఆ ॥ 5 ॥
హరిగీతా అధ్యాయ 6
ఛఠా అధ్యాయ
శ్రీభగవాన్ నే కహా – –
ఫల- ఆశ తజ, కర్తవ్య కర్మ సదైవ జో కరతా, వహీ ।
యోగీ వ సంన్యాసీ, న జో బిన అగ్ని యా బిన కర్మ హీ ॥ 6 । 1 ॥
వహ యోగ హీ సమఝో జిసే సంన్యాస కహతే హైం సభీ ।
సంకల్ప కే సంన్యాస బిన బనతా నహీం యోగీ కభీ ॥ 6 । 2 ॥
జో యోగ- సాధన చాహతా ముని, హేతు ఉసకా కర్మ హై ।
హో యోగ మేం ఆరూఢ, ఉసకా హేతు ఉపశమ ధర్మ హై ॥ 6 । 3 ॥
జబ దూర విషయోం సే, న హో ఆసక్త కర్మోం మేం కభీ ।
సంకల్ప త్యాగే సర్వ, యోగారూఢ కహలాతా తభీ ॥ 6 । 4 ॥
ఉద్ధార అపనా ఆప కర, నిజ కో న గిరనే దే కభీ ।
వహ ఆప హీ హై శత్రు అపనా, ఆప హీ హై మిత్ర భీ ॥ 6 । 5 ॥
జో జీత లేతా ఆపకో వహ బంధు అపనా ఆప హీ ।
జానా న అపనే కో స్వయం రిపు సీ కరే రిపుతా వహీ ॥ 6 । 6 ॥
అతి శాంత జన, మనజీత కా ఆత్మా సదైవ సమాన హై ।
సుఖ- దుఃఖ, శీతల- ఊష్ణ అథవా మాన యా అపమాన హై ॥ 6 । 7 ॥
కూటస్థ ఇంద్రియజీత జిసమేం జ్ఞాన హై విజ్ఞాన హై ।
వహ యుక్త జిసకో స్వర్ణ, పత్థర, ధూల ఏక సమాన హై ॥ 6 । 8 ॥
వైరీ, సుహృద, మధ్యస్థ, సాధు, అసాధు, జినసే ద్వేష హై ।
బాంధవ, ఉదాసీ, మిత్ర మేం సమ బుద్ధి పురుష విశేష హై ॥ 6 । 9 ॥
చిత- ఆత్మ- సంయమ నిత్య ఏకాకీ కరే ఏకాంత మేం ।
తజ ఆశ- సంగ్రహ నిత నిరంతర యోగ మేం యోగీ రమేం ॥ 6 । 10 ॥
ఆసన ధరే శుచి- భూమి పర థిర, ఊఀచ నీచ న ఠౌర హో ।
కుశ పర బిఛా మృగఛాల, ఉస పర వస్త్ర పావన ఔర హో ॥ 6 । 11 ॥
ఏకాగ్ర కర మన, రోక ఇంద్రియ చిత్త కే వ్యాపార కో ।
ఫిర ఆత్మ- శోధన హేతు బైఠే నిత్య యోగాచార కో ॥ 6 । 12 ॥
హోకర అచల, దృఢ, శీశ గ్రీవా ఔర కాయా సమ కరే ।
దిశి అన్య అవలోకే నహీం నాసాగ్ర పర హీ దృగ ధరే ॥ 6 । 13 ॥
బన బ్రహ్మచారీ శాంత, మన- సంయమ కరే భయ- ముక్త హో ।
హో మత్పరాయణ చిత్త ముఝమేం హీ లగాకర యుక్త హో ॥ 6 । 14 ॥
యోం జో నియత- చిత యుక్త యోగాభ్యాస మేం రత నిత్య హీ ।
ముఝమేం టికీ నిర్వాణ పరమా శాంతి పాతా హై వహీ ॥ 6 । 15 ॥
యహ యోగ అతి ఖాకర న సధతా హై న అతి ఉపవాస సే ।
సధతా న అతిశయ నీంద అథవా జాగరణ కే త్రాస సే ॥ 6 । 16 ॥
జబ యుక్త సోనా జాగనా ఆహార ఔర విహార హోం ।
హో దుఃఖహారీ యోగ జబ పరిమిత సభీ వ్యవహార హోం ॥ 6 । 17 ॥
సంయత హుఆ చిత ఆత్మ హీ మేం నిత్య రమ రహతా జభీ ।
రహతీ న కోఈ కామనా నర యుక్త కహలాతా తభీ ॥ 6 । 18 ॥
అవిచల రహే బిన వాయు దీపక- జ్యోతి జైసే నిత్య హీ ।
హై చిత్తసంయత యోగ- సాధక యుక్త కీ ఉపమా వహీ ॥ 6 । 19 ॥
రమతా జహాఀ చిత యోగ- సేవన సే నిరుద్ధ సదైవ హై ।
జబ దేఖ అపనే ఆపకో సంతుష్ట ఆత్మా మేం రహే ॥ 6 । 20 ॥
ఇంద్రియ- అగోచర బుద్ధి- గమ్య అనంత సుఖ అనుభవ కరే ।
జిసమేం రమా యోగీ న డిగతా తత్త్వ సే తిల భర పరే ॥ 6 । 21 ॥
పాకర జిసే జగ మేం న ఉత్తమ లాభ దిఖతా హై కహీం ।
జిసమేం జమే జన కో కఠిన దుఖ భీ డిగా పాతా నహీం ॥ 6 । 22 ॥
కహతే ఉసే హీ యోగ జిసమేం సర్వదుఃఖ వియోగ హై ।
దృఢ- చిత్త హోకర సాధనే కే యోగ్య హీ యహ యోగ హై ॥ 6 । 23 ॥
సంకల్ప సే ఉత్పన్న సారీ కామనాఏఀ ఛోడకే ।
మనసే సదా సబ ఓర సే హీ ఇంద్రియోం కో మోడకే ॥ 6 । 24 ॥
హో శాంత క్రమశః ధీర మతి సే ఆత్మ- సుస్థిర మన కరే ।
కోఈ విషయ కా ఫిర న కించిత్ చిత్త మేం చింతన కరే ॥ 6 । 25 ॥
యహ మన చపల అస్థిర జహాఀ సే భాగ కర జాయే పరే ।
రోకే వహీం సే ఔర ఫిర ఆధీన ఆత్మా కే కరే ॥ 6 । 26 ॥
జో బ్రహ్మభూత, ప్రశాంత- మన, జన రజ- రహిత నిష్పాప హై ।
ఉస కర్మయోగీ కో పరమ సుఖ ప్రాప్త హోతా ఆప హై ॥ 6 । 27 ॥
నిష్పాప హో ఇస భాఀతి జో కరతా నిరంతర యోగ హై ।
వహ బ్రహ్మ- ప్రాప్తి- స్వరూప- సుఖ కరతా సదా ఉపభోగ హై ॥ 6 । 28 ॥
యుక్తాత్మ సమదర్శీ పురుష సర్వత్ర హీ దేఖే సదా ।
మైం ప్రాణియోం మేం ఔర ప్రాణీమాత్ర ముఝమేం సర్వదా ॥ 6 । 29 ॥
జో దేఖతా ముఝమేం సభీ కో ఔర ముఝకో సబ కహీం ।
మైం దూర ఉస నర సే నహీం వహ దూర ముఝసే హై నహీం ॥ 6 । 30 ॥
ఏకత్వ- మతి సే జాన జీవోం మేం ముఝే నర నిత్య హీ ।
భజతా రహే జో, సర్వథా కర కర్మ ముఝమేం హై వహీ ॥ 6 । 31 ॥
సుఖ- దుఃఖ అపనా ఔర ఔరోం కా సమస్త సమాన హై ।
జో జానతా అర్జున! వహీ యోగీ సదైవ ప్రధాన హై ॥ 6 । 32 ॥
అర్జున నే కహా – –
జో సామ్య- మతి సే ప్రాప్య తుమనే యోగ మధుసూదన! కహా ।
మన కీ చపలతా సే మహా అస్థిర ముఝే వహ దిఖ రహా ॥ 6 । 33 ॥
హే కృష్ణ! మన చంచల హఠీ బలవాన్ హై దృఢ హై ఘనా ।
మన సాధనా దుష్కర దిఖే జైసే హవా కా బాఀధనా ॥ 6 । 34 ॥
శ్రీ భగవాన్ నే కహా – –
చంచల అసంశయ మన మహాబాహో! కఠిన సాధన ఘనా ।
అభ్యాస ఔర విరాగ సే పర పార్థ! హోతీ సాధనా ॥ 6 । 35 ॥
జీతా న జో మన, యోగ హై దుష్ప్రాప్య మత మేరా యహీ ।
మన జీత కర జో యత్న కరతా ప్రాప్త కరతా హై వహీ ॥ 6 । 36 ॥
అర్జున నే కహా – –
జో యోగ- విచలిత యత్నహీన పరంతు శ్రద్ధావాన్ హో ।
వహ యోగ- సిద్ధి న ప్రాప్త కర, గతి కౌన సీ పాతా కహో? 6 । 37 ॥
మోహిత నిరాశ్రయ, బ్రహ్మ- పథ మేం హో ఉభయ పథ- భ్రష్ట క్యా ।
వహ బాదలోం- సా ఛిన్న హో, హోతా సదైవ వినష్ట క్యా ? 6 । 38 ॥
హే కృష్ణ! కరుణా కర సకల సందేహ మేరా మేటియే ।
తజ కర తుమ్హేం హై కౌన యహ భ్రమ దూర కరనే కే లియే ? 6 । 39 ॥
శ్రీభగవాన్ నే కహా – –
ఇస లోక మేం పరలోక మేం వహ నష్ట హోతా హై నహీం ।
కల్యాణకారీ- కర్మ కరనే మేం నహీం దుర్గతి కహీం ॥ 6 । 40 ॥
శుభ లోక పాకర పుణ్యవానోం కా, రహే వర్షోం వహీం ।
ఫిర యోగ- విచలిత జన్మతా శ్రీమాన్ శుచి కే ఘర కహీం ॥ 6 । 41 ॥
యా జన్మ లేతా శ్రేష్ఠ జ్ఞానీ యోగియోం కే వంశ మేం ।
దుర్లభ సదా సంసార మేం హై జన్మ ఐసే అంశ మేం ॥ 6 । 42 ॥
పాతా వహాఀ ఫిర పూర్వ- మతి- సంయోగ వహ నర- రత్న హై ।
ఉస బుద్ధి సే ఫిర సిద్ధి కే కరతా సదైవ ప్రయత్న హై ॥ 6 । 43 ॥
హే పార్థ! పూర్వాభ్యాస సే ఖించతా ఉధర లాచార హో ।
హో యోగ- ఇచ్ఛుక వేద- వర్ణిత కర్మ- ఫల సే పార హో ॥ 6 । 44 ॥
అతి యత్న సే వహ యోగసేవీ సర్వపాప- విహీన హో ।
బహు జన్మ పీఛే సిద్ధ హోకర పరమ గతి మేం లీన హో ॥ 6 । 45 ॥
సారే తపస్వీ । జ్ఞానియోం సే, కర్మనిష్ఠోం సే సదా ।
హై శ్రేష్ఠ యోగీ, పార్థ! హో ఇస హేతు యోగీ సర్వదా ॥ 6 । 46 ॥
సబ యోగియోం మేం మానతా మైం యుక్తతమ యోగీ వహీ ।
శ్రద్ధా- సహిత మమ ధ్యాన ధర భజతా ముఝే జో నిత్య హీ ॥ 6 । 47 ॥
ఛఠా అధ్యాయ సమాప్త హుఆ ॥ 6 ॥
హరిగీతా అధ్యాయ 7
సాతవాం అధ్యాయ
శ్రీభగవాన్ నే కహా – –
ముఝమేం లగా కర చిత్త మేరే ఆసరే కర యోగ భీ ।
జైసా అసంశయ పూర్ణ జానేగా ముఝే వహ సున సభీ ॥ 7 । 1 ॥
విజ్ఞాన- యుత వహ జ్ఞాన కహతా హూఀ సభీ విస్తార మేం ।
జో జాన కర కుఛ జాననా రహతా నహీం సంసార మేం ॥ 7 । 2 ॥
కోఈ సహస్రోం మానవోం మేం సిద్ధి కరనా ఠానతా ।
ఉన యత్నశీలోం మేం ముఝే కోఈ యథావత్ జానతా ॥ 7 । 3 ॥
పృథ్వీ, పవన, జల, తేజ, నభ, మన, అహంకార వ బుద్ధి భీ ।
ఇన ఆఠ భాగోం మేం విభాజిత హై ప్రకృతి మేరీ సభీ ॥ 7 । 4 ॥
హే పార్థ! వహ ‘ అపరా’ ప్రకృతి కా జాన లో విస్తార హై ।
ఫిర హై ‘ పరా’ యహ జీవ జో సంసార కా ఆధార హై ॥ 7 । 5 ॥
ఉత్పన్న దోనోం సే ఇన్హీం సే జీవ హైం జగ కే సభీ ।
మైం మూల సబ సంసార కా హూఀ ఔర మైం హీ అంత భీ ॥ 7 । 6 ॥
ముఝసే పరే కుఛ భీ నహీం సంసార కా విస్తార హై ।
జిస భాంతి మాలా మేం మణీ, ముఝమేం గుథా సంసార హై ॥ 7 । 7 ॥
ఆకాశ మేం ధ్వని, నీర మేం రస, వేద మేం ఓంకార హూఀ ।
పౌరుష పురుష మేం, చాఀద సూరజ మేం ప్రభామయ సార హూఀ ॥ 7 । 8 ॥
శుభ గంధ వసుధా మేం సదా మైం ప్రాణియోం మేం ప్రాణ హూఀ ।
మైం అగ్ని మేం హూఀ తేజ, తపియోం మేం తపస్యా జ్ఞాన హూఀ ॥ 7 । 9 ॥
హే పార్థ! జీవోం కా సనాతన బీజ హూఀ, ఆధార హూఀ ।
తేజస్వియోం మేం తేజ, బుధ మేం బుద్ధి కా భండార హూఀ ॥ 7 । 10 ॥
హే పార్థ! మైం కామాది రాగ- విహీన బల బలవాన్ కా ।
మైం కామ భీ హూఀ ధర్మ కే అవిరుద్ధ విద్యావాన్ కా ॥ 7 । 11 ॥
సత ఔర రజ, తమ భావ ముఝసే హీ హుఏ హైం యే సభీ ।
ముఝమేం సభీ యే కింతు మైం ఉనమేం నహీం రహతా కభీ ॥ 7 । 12 ॥
ఇన త్రిగుణ భావోం మేం సభీ భూలా హుఆ సంసార హై ।
జానే న అవ్యయ- తత్త్వ మేరా జో గుణోం సే పార హై ॥ 7 । 13 ॥
యహ త్రిగుణదైవీ ఘోర మాయా అగమ ఔర అపార హై ।
ఆతా శరణ మేరీ వహీ జాతా సహజ మేం పార హై ॥ 7 । 14 ॥
పాపీ, నరాధమ, జ్ఞాన మాయా నే హరా జినకా సభీ ।
వే మూఢ ఆసుర బుద్ధి- వశ ముఝకో నహీం భజతే కభీ ॥ 7 । 15 ॥
అర్జున! ముఝే భజతా సుకృతి- సముదాయ చార ప్రకార కా ।
జిజ్ఞాసు, జ్ఞానీజన, దుఖీ- మన, అర్థ- ప్రియ సంసార కా ॥ 7 । 16 ॥
నిత- యుక్త జ్ఞానీ ష్రేష్ఠ, జో ముఝమేం అనన్యాసక్త హై ।
మైం క్యోంకి జ్ఞానీ కో పరమ ప్రియ, ప్రియ ముఝే వహ భక్త హై ॥ 7 । 17 ॥
వే సబ ఉదార, పరంతు మేరా ప్రాణ జ్ఞానీ భక్త హై ।
వహ యుక్త జన, సర్వోచ్చ- గతి ముఝమేం సదా అనురక్త హై ॥ 7 । 18 ॥
జన్మాంతరోం మేం జానకర, ‘ సబ వాసుదేవ యథార్థ హై’ ।
జ్ఞానీ ముఝే భజతా, సుదుర్లభ వహ మహాత్మా పార్థ హై ॥ 7 । 19 ॥
నిజ ప్రకృతి- ప్రేరిత, కామనా ద్వారా హుఏ హత జ్ఞాన సే ।
కర నియమ భజతే వివిధ విధ నర అన్య దేవ విధాన సే ॥ 7 । 20 ॥
జో జో కి జిస జిస రూప కీ పూజా కరే నర నిత్య హీ ।
ఉస భక్త కీ కరతా ఉసీ మేం, మైం అచల శ్రద్ధా వహీ ॥ 7 । 21 ॥
ఉస దేవతా కో పూజతా ఫిర వహ, వహీ శ్రద్ధా లియే ।
నిజ ఇష్ట- ఫల పాతా సకల, నిర్మాణ జో మైనే కియే ॥ 7 । 22 ॥
యే మందమతి నర కింతు పాతే, అంతవత ఫల సర్వదా ।
సుర- భక్త సుర మేం, భక్త మేరే, ఆ మిలేం ముఝమేం సదా ॥ 7 । 23 ॥
అవ్యక్త ముఝకో వ్యక్త, మానవ మూఢ లేతే మాన హైం ।
అవినాశి అనుపమ భావ మేరా వే న పాతే జాన హైం ॥ 7 । 24 ॥
నిజ యోగమాయా సే ఢకా సబకో న మైం, దిఖతా కహీం ।
అవ్యయ అజన్మా మైం, ముఝే పర మూఢ నర జానేం నహీం ॥ 7 । 25 ॥
హోంగే, హుఏ హైం, జీవ జో ముఝకో సభీ కా జ్ఞాన హై ।
ఇనకో కిసీ కో కింతు కుఛ మేరీ నహీం పహిచాన హై ॥ 7 । 26 ॥
ఉత్పన్న ఇచ్ఛా ద్వేష సే జో ద్వంద్వ జగ మేం వ్యాప్త హైం ।
ఉనసే పరంతప ! సర్వ ప్రాణీ మోహ కరతే ప్రాప్త హైం ॥ 7 । 27 ॥
పర పుణ్యవాన్ మనుష్య జినకే ఛుట గయే సబ పాప హైం ।
దృఢ ద్వంద్వ- మోహ- విహీన హో భజతే ముఝే వే ఆప హైం ॥ 7 । 28 ॥
కరతే మమాశ్రిత జో జరా- మృతి- మోక్ష కే హిత సాధనా ।
వే జానతే హైం బ్రహ్మ, సబ అధ్యాత్మ, కర్మ మహామనా ॥ 7 । 29 ॥
అధి- భూత, దైవ వ యజ్ఞ- యుత, జో విజ్ఞ ముఝకో జానతే ॥
వే యుక్త- చిత మరతే సమయ మేం భీ ముఝే పహిచానతే ॥ 7 । 30 ॥
సాతవాం అధ్యాయ సమాప్త హుఆ ॥ 7 ॥
హరిగీతా అధ్యాయ 8
ఆఠవాం అధ్యాయ
అర్జున నే కహా – –
హే కృష్ణ! క్యా వహ బ్రహ్మ? క్యా అధ్యాత్మ హై? క్యా కర్మ హై?
అధిభూత కహతే హైం కిసే? అధిదేవ కా క్యా మర్మ హై ? 8 । 1 ॥
ఇస దేహ మేం అధియజ్ఞ కైసే ఔర కిసకో మానతే ?
మరతే సమయ కైసే జితేంద్రియ జన తుమ్హేం పహిచానతే ? 8 । 2 ॥
శ్రీభగవాన్ నే కహా – –
అక్షర పరమ వహ బ్రహ్మ హై, అధ్యాత్మ జీవ స్వభావ హీ ।
జో భూతభావోద్భవ కరే వ్యాపార కర్మ కహా వహీ ॥ 8 । 3 ॥
అధిభూత నశ్వర భావ హై, చేతన పురుష అధిదైవ హీ ।
అధియజ్ఞ మైం సబ ప్రాణియోం కే దేహ బీచ సదైవ హీ ॥ 8 । 4 ॥
తన త్యాగతా జో అంత మేం మేరా మనన కరతా హుఆ ।
ముఝమేం అసంశయ నర మిలే వహ ధ్యాన యోం ధరతా హుఆ ॥ 8 । 5 ॥
అంతిమ సమయ తన త్యాగతా జిస భావ సే జన వ్యాప్త హో ।
ఉసమేం రంగా రహకర సదా, ఉస భావ హీ కో ప్రాప్త హో ॥ 8 । 6 ॥
ఇస హేతు ముఝకో నిత నిరంతర హీ సమర కర యుద్ధ భీ ।
సంశయ నహీం, ముఝమేం మిలే, మన బుద్ధి ముఝమేం ధర సభీ ॥ 8 । 7 ॥
అభ్యాస- బల సే యుక్త యోగీ చిత్త అపనా సాధ కే ।
ఉత్తమ పురుష కో ప్రాప్త హోతా హై ఉసే ఆరాధ కే ॥ 8 । 8 ॥
సర్వజ్ఞ శాస్తా సూక్ష్మతమ ఆదిత్య- సమ తమ సే పరే ।
జో నిత అచింత్య అనాది సర్వాధార కా చింతన కరే ॥ 8 । 9 ॥
కర యోగ- బల సే ప్రాణ భృకుటీ- మధ్య అంతిమ కాల మేం ।
నిశ్చల హుఆ వహ భక్త మిలతా దివ్య పురుష విశాల మేం ॥ 8 । 10 ॥
అక్షర కహేం వేదజ్ఞ, జిసమేం రాగ తజ యతి జన జమేం ।
హోం బ్రహ్మచారీ జిసలియే, వహ పద సునో సంక్షేప మేం ॥ 8 । 11 ॥
సబ ఇంద్రియోం కో సాధకర నిశ్చల హృదయ మేం మన ధరే ।
ఫిర ప్రాణ మస్తక మేం జమా కర ధారణా యోగీ కరే ॥ 8 । 12 ॥
మేరా లగాతా ధ్యాన కహతా ఓం అక్షర బ్రహ్మ హీ ।
తన త్యాగ జాతా జీవ జో పాతా పరమ గతి హై వహీ ॥ 8 । 13 ॥
భజతా ముఝే జో జన సదైవ అనన్య మన సే ప్రీతి సే ।
నిజ యుక్త యోగీ వహ ముఝే పాతా సరల- సీ రీతి సే ॥ 8 । 14 ॥
పాఏ హుఏ హైం సిద్ధి- ఉత్తమ జో మహాత్మా- జన సభీ ।
పాకర ముఝే దుఖ- ధామ నశ్వర- జన్మ నహిం పాతే కభీ ॥ 8 । 15 ॥
విధిలోక తక జాకర పునః జన జన్మ పాతే హైం యహీం ।
పర పా గఏ అర్జున! ముఝే వే జన్మ ఫిర పాతే నహీం ॥ 8 । 16 ॥
దిన- రాత బ్రహ్మా కీ, సహస్రోం యుగ బడీ జో జానతే ।
వే హీ పురుష దిన- రైన కీ గతి ఠీక హైం పహిచానతే ॥ 8 । 17 ॥
జబ హో దివస అవ్యక్త సే సబ వ్యక్త హోతే హైం తభీ ।
ఫిర రాత్రి హోతే హీ ఉసీ అవ్యక్త మేం లయ హోం సభీ ॥ 8 । 18 ॥
హోతా వివశ సబ భూత- గణ ఉత్పన్న బారంబార హై ।
లయ రాత్రి మేం హోతా దివస మేం జన్మ లేతా ధార హై ॥ 8 । 19 ॥
ఇససే పరే ఫిర ఔర హీ అవ్యక్త నిత్య- పదార్థ హై ।
సబ జీవ వినశే భీ నహీం వహ నష్ట హోతా పార్థ హై ॥ 8 । 20 ॥
కహతే పరమ గతి హైం జిసే అవ్యక్త అక్షర నామ హై ।
పాకర జిసే లౌటేం న ఫిర మేరా వహీ పర ధామ హై ॥ 8 । 21 ॥
సబ జీవ జిసమేం హైం సకల సంసార జిససే వ్యాప్త హై ।
వహ పర- పురుష హోతా అనన్య సుభక్తి సే హీ ప్రాప్త హై ॥ 8 । 22 ॥
వహ కాల సున, తన త్యాగ జిసమేం లౌటతే యోగీ నహీం ।
వహ భీ కహూంగా కాల జబ మర లౌట కర ఆతే యహీం ॥ 8 । 23 ॥
దిన, అగ్ని, జ్వాలా, శుక్లపఖ, షట్ ఉత్తరాయణ మాస మేం ।
తన త్యాగ జాతే బ్రహ్మవాదీ, బ్రహ్మ హీ కే పాస మేం ॥ 8 । 24 ॥
నిశి, ధూమ్ర మేం మర కృష్ణపఖ, షట్ దక్షిణాయన మాస మేం ।
నర చంద్రలోక విశాల మేం బస ఫిర ఫఀసే భవ- త్రాస మేం ॥ 8 । 25 ॥
యే శుక్ల, కృష్ణ సదైవ దో గతి విశ్వ కీ జ్ఞానీ కహేం ।
దే ముక్తి పహలీ, దూసరీ సే లౌట ఫిర జగ మేం రహేం ॥ 8 । 26 ॥
యే మార్గ దోనోం జాన, యోగీ మోహ మేం పడతా నహీం ।
ఇస హేతు అర్జున! యోగ- యుత సబ కాల మేం హో సబ కహీం ॥ 8 । 27 ॥
జో కుఛ కహా హై పుణ్యఫల, మఖ వేద సే తప దాన సే ।
సబ ఛోడ ఆదిస్థాన లే, యోగీ పురుష ఇస జ్ఞాన సే ॥ 8 । 28 ॥
ఆఠవాం అధ్యాయ సమాప్త హుఆ ॥ 8 ॥
హరిగీతా అధ్యాయ 9
నౌవాం అధ్యాయ
శ్రీభగవాన్ నే కహా – –
అబ దోషదర్శీ తూ నహీం యోం, గుప్త, సహ- విజ్ఞాన కే ।
వహ జ్ఞాన కహతా హూఀ, అశుభ సే ముక్త హో జన జాన కే ॥ 9 । 1 ॥
యహ రాజవిద్యా, పరమ- గుప్త, పవిత్ర, ఉత్తమ- జ్ఞాన హై ।
ప్రత్యక్ష ఫలప్రద, ధర్మయుత, అవ్యయ, సరల, సుఖ- ఖాన హై ॥ 9 । 2 ॥
శ్రద్ధా న జినకో పార్థ హై ఇస ధర్మ కే శుభ సార మేం ।
ముఝకో న పాకర లౌట ఆతే మృత్యుమయ సంసార మేం ॥ 9 । 3 ॥
అవ్యక్త అపనే రూప సే జగ వ్యాప్త మైం కరతా సభీ ।
ముఝమేం సభీ ప్రాణీ సమఝ పర మైం నహీం ఉనమేం కభీ ॥ 9 । 4 ॥
ముఝమేం నహీం హైం భూత దేఖో యోగ- శక్తి- ప్రభావ హై ।
ఉత్పన్న కరతా పాలతా ఉనసే న కింతు లగావ హై ॥ 9 । 5 ॥
సబ ఓర రహతీ వాయు హై ఆకాశ మేం జిస భాఀతి సే ।
ముఝమేం సదా హీ హైం సమఝ సబ భూతగణ ఇస భాఀతి సే ॥ 9 । 6 ॥
కల్పాంత మేం మేరీ ప్రకృతి మేం జీవ లయ హోతే సభీ ।
జబ కల్ప కా ఆరంభ హో, మైం ఫిర ఉన్హేం రచతా తభీ ॥ 9 । 7 ॥
అపనీ ప్రకృతి ఆధీన కర, ఇస భూతగణ కో మైం సదా ।
ఉత్పన్న బారంబార కరతా, జో ప్రకృతివశ సర్వదా ॥ 9 । 8 ॥
బఀధతా నహీం హూఀ పార్థ! మైం ఇస కర్మ- బంధన మేం కభీ ।
రహకర ఉదాసీ- సా సదా ఆసక్తి తజ కరతా సభీ ॥ 9 । 9 ॥
అధికార సే మేరే ప్రకృతి రచతీ చరాచర విశ్వ హై ।
ఇస హేతు ఫిరకీ కీ తరహ ఫిరతా బరాబర విశ్వ హై ॥ 9 । 10 ॥
మైం ప్రాణియోం కా ఈశ హూఀ, ఇస భావ కో నహిం జాన కే ।
కరతే అవజ్ఞా జడ, ముఝే నర- దేహధారీ మాన కే ॥ 9 । 11 ॥
చిత్త భ్రష్ట, ఆశా జ్ఞాన కర్మ నిరర్థ సారే హీ కియే ।
వే ఆసురీ అతి రాక్షసీయ స్వభావ మోహాత్మక లియే ॥ 9 । 12 ॥
దైవీ ప్రకృతి కే ఆసరే బుధ- జన భజన మేరా కరేం ।
భూతాది అవ్యయ జాన పార్థ! అనన్య మన సే మన ధరేం ॥ 9 । 13 ॥
నిత యత్న సే కీర్తన కరేం దృఢ వ్రత సదా ధరతే హుఏ ।
కరతే భజన హైం భక్తి సే మమ వందనా కరతే హుఏ ॥ 9 । 14 ॥
కుఛ భేద ఔర అభేద సే కుఛ జ్ఞాన- యజ్ఞ విధాన సే ।
పూజన కరేం మేరా కహీం కుఛ సర్వతోముఖ ధ్యాన సే ॥ 9 । 15 ॥
మైం యజ్ఞ శ్రౌతస్మార్త హూఀ ఏవం స్వధా ఆధార హూఀ ।
ఘృత ఔర ఔషధి, అగ్ని, ఆహుతి, మంత్ర కా మైం సార హూఀ ॥ 9 । 16 ॥
జగ కా పితా మాతా పితామహ విశ్వ- పోషణ- హార హూఀ ।
ఋక్ సామ యజు శ్రుతి జాననే కే యోగ్య శుచి ఓంకార హూఀ ॥ 9 । 17 ॥
పోషక ప్రలయ ఉత్పత్తి గతి ఆధార మిత్ర నిధాన హూఀ ।
సాక్షీ శరణ ప్రభు బీజ అవ్యయ మేం నివాసస్థాన హూఀ ॥ 9 । 18 ॥
మైం తాప దేతా, రోకతా జల, వృష్టి మైం కరతా కభీ ।
మైం హీ అమృత భీ మృత్యు భీ మైం సత్ అసత్ అర్జున సభీ ॥ 9 । 19 ॥
జో సోమపా త్రైవిద్య- జన నిష్పాప అపనే కో కియే ।
కర యజ్ఞ ముఝకో పూజతే హైం స్వర్గ- ఇచ్ఛా కే లియే ॥
వే ప్రాప్త కరకే పుణ్య లోక సురేంద్ర కా, సురవర్గ మేం ॥
ఫిర దివ్య దేవోం కే అనోఖే భోగ భోగేం స్వర్గ మేం ॥ 9 । 20 ॥
వే భోగ కర సుఖ- భోగ కో, ఉస స్వర్గలోక విశాల మేం ।
ఫిర పుణ్య బీతే ఆ ఫంసే ఇస లోక కే దుఖ- జాల మేం ॥
యోం తీన వేదోం మేం కహే జో కర్మ- ఫల మేం లీన హైం ॥
వే కామనా- ప్రియజన సదా ఆవాగమన ఆధీన హైం ॥ 9 । 21 ॥
జో జన ముఝే భజతే సదైవ అనన్య- భావాపన్న హో ।
ఉనకా స్వయం మైం హీ చలాతా యోగ- క్షేమ ప్రసన్న హో ॥ 9 । 22
జో అన్య దేవోం కో భజేం నర నిత్య శ్రద్ధా- లీన హో ।
వే భీ ముఝే హీ పూజతే హైం పార్థ! పర విధి- హీన హో ॥ 9 । 23 ॥
సబ యజ్ఞ- భోక్తా విశ్వ- స్వామీ పార్థ మైం హీ హూఀ సభీ ।
పర వే న ముఝకో జానతే హైం తత్త్వ సే గిరతే తభీ ॥ 9 । 24 ॥
సురభక్త సుర కో పితృ కో పాతే పితర- అనురక్త హైం ।
జో భూత పూజేం భూత కో, పాతే ముఝే మమ భక్త హైం ॥ 9 । 25 ॥
అర్పణ కరే జో ఫూల ఫల జల పత్ర ముఝకో భక్తి సే ।
లేతా ప్రయత- చిత భక్త కీ వహ భేంట మైం అనురక్తి సే ॥ 9 । 26 ॥
కౌంతేయ! జో కుఛ భీ కరో తప యజ్ఞ ఆహుతి దాన భీ ।
నిత ఖానపానాదిక సమర్పణ తుమ కరో మేరే సభీ ॥ 9 । 27 ॥
హే పార్థ! యోం శుభ- అశుభ- ఫల- ప్రద కర్మ- బంధన- ముక్త హో ।
ముఝమేం మిలేగా ముక్త హో, సంన్యాస- యోగ- నియుక్త హో ॥ 9 । 28 ॥
ద్వైషీ హితైషీ హై న కోఈ, విశ్వ ముఝమేం ఏకసా ॥
పర భక్త ముఝమేం బస రహా, మైం భక్త కే మన మేం బసా ॥ 9 । 29 ॥
యది దుష్ట భీ భజతా అనన్య సుభక్తి కో మన మేం లియే ।
హై ఠీక నిశ్చయవాన్ ఉసకో సాధు కహనా చాహియే ॥ 9 । 30 ॥
వహ ధర్మ- యుత హో శీఘ్ర శాశ్వత శాంతి పాతా హై యహీం ।
యహ సత్య సమఝో భక్త మేరా నష్ట హోతా హై నహీం ॥ 9 । 31 ॥
పాతే పరమ- పద పార్థ! పాకర ఆసరా మేరా సభీ ।
జో అడ రహే హైం పాప- గతి మేం, వైశ్య వనితా శూద్ర భీ ॥ 9 । 32 ॥
ఫిర రాజ- ఋషి పుణ్యాత్మ బ్రాహ్మణ భక్త కీ క్యా బాత హై ।
మేరా భజన కర, తూ దుఖద నశ్వర జగత్ మేం తాత హై ॥ 9 । 33 ॥
ముఝమేం లగా మన భక్త బన, కర యజన పూజన వందనా ।
ముఝమేం మిలేగా మత్పరాయణ యుక్త ఆత్మా కో బనా ॥ 9 । 34 ॥
నవాం అధ్యాయ సమాప్త హుఆ ॥ 9 ॥
హరిగీతా అధ్యాయ 10
దసవాం అధ్యాయ
శ్రీభగవాన్ నే కహా – –
మేరే పరమ శుభ సున మహాబాహో! వచన అబ ఔర భీ ।
తూ ప్రియ ముఝే, తుఝసే కహూఀగా బాత హిత కీ మైం సభీ ॥ 10 । 1 ॥
ఉత్పత్తి దేవ మహర్షిగణ మేరీ న కోఈ జానతే ।
సబ భాఀతి ఇనకా ఆది హూఀ మైం, యోం న యే పహిచానతే ॥ 10 । 2 ॥
జో జానతా ముఝకో మహేశ్వర అజ అనాది సదైవ హీ ।
జ్ఞానీ మనుష్యోం మేం సదా సబ పాప సే ఛుటతా వహీ ॥ 10 । 3 ॥
నిత నిశ్చయాత్మక బుద్ధి జ్ఞాన అమూఢతా సుఖ దుఃఖ దమ ।
ఉత్పత్తి లయ ఏవం క్షమా, భయ అభయ సత్య సదైవ శమ ॥ 10 । 4 ॥
సమతా అహింసా తుష్టి తప ఏవం అయశ యశ దాన భీ ।
ఉత్పన్న ముఝసే ప్రాణియోం కే భావ హోతే హైం సభీ ॥ 10 । 5 ॥
హే పార్థ! సప్త మహర్షిజన ఏవం ప్రథమ మను చార భీ ।
మమ భావ- మానస సే హుఏ, ఉత్పన్న ఉనసే జన సభీ ॥ 10 । 6 ॥
జో జానతా మేరీ విభూతి, వ యోగ- శక్తి యథార్థ హై ।
సంశయ నహీం దృఢ- యోగ వహ నర ప్రాప్త కరతా పార్థ హై ॥ 10 । 7 ॥
మైం జన్మదాతా హూఀ సభీ ముఝసే ప్రవర్తిత తాత హైం ।
యహ జాన జ్ఞానీ భక్త భజతే భావ సే దిన- రాత హైం ॥ 10 । 8 ॥
ముఝమేం లగా కర ప్రాణ మన, కరతే హుఏ మేరీ కథా ।
కరతే పరస్పర బోధ, రమతే తుష్ట రహతే సర్వథా ॥ 10 । 9 ॥
ఇస భాఀతి హోకర యుక్త జో నర నిత్య భజతే ప్రీతి సే ।
మతి- యోగ ఐసా దూఀ, ముఝే వే పా సకేం జిస రీతి సే ॥ 10 । 10 ॥
ఉనకే హృదయ మేం బైఠ పార్థ! కృపార్థ అపనే జ్ఞాన కా ।
దీపక జలాకర నాశ కరతా తమ సభీ అజ్ఞాన కా ॥ 10 । 11 ॥
అర్జున నే కహా – –
తుమ పరమ- బ్రహ్మ పవిత్ర ఏవం పరమధామ అనూప హో ।
హో ఆదిదేవ అజన్మ అవినాశీ అనంత స్వరూప హో ॥ 10 । 12 ॥
నారద మహా ముని అసిత దేవల వ్యాస ఋషి కహతే యహీ ।
ముఝసే స్వయం భీ ఆప హే జగదీశ! కహతే హో వహీ ॥ 10 । 13 ॥
కేశవ! కథన సారే తుమ్హారే సత్య హీ మైం మానతా ।
హే హరి! తుమ్హారీ వ్యక్తి సుర దానవ న కోఈ జానతా ॥ 10 । 14 ॥
హే భూతభావన భూతఈశ్వర దేవదేవ జగత్పతే ।
తుమ ఆప పురుషోత్తమ స్వయం హీ ఆపకో పహిచానతే ॥ 10 । 15 ॥
జిన- జిన మహాన్ విభూతియోం సే వ్యాప్త హో సంసార మేం ।
వే దివ్య ఆత్మ- విభూతియాఀ బతలాఇయే విస్తార మేం ॥ 10 । 16 ॥
చింతన సదా కరతా హుఆ కైసే తుమ్హేం పహిచాన లూఀ ।
కిన- కిన పదార్థోం మేం కరూఀ చింతన తుమ్హారా జాన లూఀ ॥ 10 । 17 ॥
భగవన్! కహో నిజ యోగ ఔర విభూతియాఀ విస్తార సే ।
భరతా నహీం మన ఆపకీ వాణీ సుధామయ ధార సే ॥ 10 । 18 ॥
శ్రీభగవాన్ నే కహా – –
కౌంతేయ! దివ్య విభూతిఆఀ మేరీ అనంత విశేష హైం ।
అబ మైం బతాఊఀగా తుఝే జో జో విభూతి విశేష హైం ॥ 10 । 19 ॥
మైం సర్వజీవోం కే హృదయ మేం అంతరాత్మా పార్థ! హూఀ ।
సబ ప్రాణియోం కా ఆది ఏవం మధ్య అంత యథార్థ హూఀ ॥ 10 । 20 ॥
ఆదిత్యగణ మేం విష్ణు హూఀ, సబ జ్యోతి బీచ దినేశ హూఀ ।
నక్షత్ర మేం రాకేశ, మరుతోం మేం మరీచి విశేష హూఀ ॥ 10 । 21 ॥
మైం సామ వేదోం మేం తథా సురవృంద బీచ సురేంద్ర హూఀ ।
మైం శక్తి చేతన జీవ మేం, మన ఇంద్రియోం కా కేంద్ర హూఀ ॥ 10 । 22 ॥
శివ సకల రుద్రోఀ బీచ రాక్షస యక్ష బీచ కుబేర హూఀ ।
మైం అగ్ని వసుఓం మేం, పహాడోం మేం పహాడ సుమేరు హూఀ ॥ 10 । 23 ॥
ముఝకో బృహస్పతి పార్థ! ముఖ్య పురోహితోం మేం జాన తూ ।
సేనానియోం మేం స్కంద, సాగర సబ సరోం మేం మాన తూ ॥ 10 । 24 ॥
భృగు శ్రేష్ఠ ఋషియోం మేం, వచన మేం మైం సదా ఓంకార హూఀ ।
సబ స్థావరోం మేం గిరి హిమాలయ, యజ్ఞ మేం జప- సార హూఀ ॥ 10 । 25 ॥
ముని కపిల సిద్ధోం బీచ, నారద దేవ- ఋషియోం మేం కహా ।
గంధర్వగణ మేం చిత్రరథ, తరు- వర్గ మేం పీపల మహా ॥ 10 । 26 ॥
ఉచ్చైఃశ్రవా సారే హయోం మేం, అమృత- జన్య అనూప హూఀ ।
మైం హాథియోం మేం శ్రేష్ఠ ఐరావత, నరోం మేం భూప హూఀ ॥ 10 । 27 ॥
సురధేను గౌఓం మేం, భుజంగోం బీచ వాసుకి సర్ప హూఀ ।
మైం వజ్ర శస్త్రోం మేం, ప్రజా ఉత్పత్తి- కర కందర్ప హూఀ ॥ 10 । 28 ॥
మైం పితర గణ మేం, అర్యమా హూఀ, నాగ- గణ మేం శేష హూఀ ।
యమ శాసకోం మేం, జలచరోం మేం వరుణ రూప విశేష హూఀ ॥ 10 । 29 ॥
ప్రహ్లాద దైత్యోం బీచ, సంఖ్యా- సూచకోం మేం కాల హూఀ ।
మైం పక్షియోం మేం గరుడ, పశుఓం మేం మృగేంద్ర విశాల హూఀ ॥ 10 । 30 ॥
గంగా నదోం మేం, శస్త్ర- ధారీ- వర్గ మేం మైం రామ హూఀ ।
మైం పవన్ వేగోం బీచ, మీనోం మేం మకర అభిరామ హూఀ ॥ 10 । 31 ॥
మైం ఆది హూఀ మధ్యాంత హూఀ హే పార్థ! సారే సర్గ కా ।
విద్యాగణోం మేం బ్రహ్మవిద్యా, వాద వాదీ- వర్గ కా ॥ 10 । 32 ॥
సారే సమాసోం బీచ ద్వంద్వ, అకార వర్ణోం మేం కహా ।
మైం కాల అక్షయ ఔర అర్జున విశ్వముఖ ధాతా మహా ॥ 10 । 33 ॥
మైం సర్వహర్తా మృత్యు, సబకా మూల జో హోంగే అభీ ।
తియ వర్గ మేం మేధా క్షమా ధృతి కీర్తి సుధి శ్రీ వాక్ భీ ॥ 10 । 34 ॥
హూఀ సామ మేం మైం బృహత్సామ, వసంత ఋతుఓం మేం కహా ।
మంగసిర మహీనోం బీచ, గాయత్రీ సుఛందోం మేం మహా ॥ 10 । 35 ॥
తేజస్వియోం కా తేజ హూఀ మైం ఔర ఛలియోం మేం జుఆ ।
జయ ఔర నిశ్చయ, సత్వ సారే సత్వశీలోం కా హుఆ ॥ 10 । 36 ॥
మైం వృష్ణియోం మేం వాసుదేవ వ పాండవోం మేం పార్థ హూఀ ।
మైం మునిజనోం మేం వ్యాస, కవియోం బీచ శుక్ర యథార్థ హూఀ ॥ 10 । 37 ॥
మైం శాసకోం కా దండ, విజయీ కీ సునీతి ప్రధాన హూఀ ।
హూఀ మౌన గుహ్యోం మేం సదా, మైం జ్ఞానియోం కా జ్ఞాన హూఀ ॥ 10 । 38 ॥
ఇస భాఀతి ప్రాణీమాత్ర కా జో బీజ హై, మైం హూఀ సభీ ।
మేరే బినా అర్జున! చరాచర హై నహీం కోఈ కభీ ॥ 10 । 39 ॥
హే పార్థ! దివ్య విభూతియాఀ మేరీ అనంత అపార హైం ।
కుఛ కహ దియే దిగ్దర్శనార్థ విభూతి కే విస్తార హైం ॥ 10 । 40 ॥
జో జో జగత్ మేం వస్తు, శక్తి విభూతి శ్రీసంపన్న హైం ।
వే జాన మేరే తేజ కే హీ అంశ సే ఉత్పన్న హైం ॥ 10 । 41 ॥
విస్తార సే క్యా కామ తుమకో జానలో యహ సార హై ।
ఇస ఏక మేరే అంశ సే వ్యాపా హుఆ సంసార హై ॥ 10 । 42 ॥
దసవాం అధ్యాయ సమాప్త హుఆ ॥ 10 ॥
హరిగీతా అధ్యాయ 11
గ్యారహవాం అధ్యాయ
అర్జున నే కహా – –
ఉపదేశ యహ అతి గుప్త జో తుమనే కహా కరకే దయా ।
అధ్యాత్మ విషయక జ్ఞాన సే సబ మోహ మేరా మిట గయా ॥ 11 । 1 ॥
విస్తార సే సబ సున లియా ఉత్పత్తి లయ కా తత్త్వ హై ।
మైంనే సునా సబ ఆపకా అక్షయ అనంత మహత్వ హై ॥ 11 । 2 ॥
హైం ఆప వైసే ఆపనే జైసా కహా హై హే ప్రభో ।
మైం దేఖనా హూం చాహతా ఐశ్వర్యమయ ఉస రూప కో ॥ 11 । 3 ॥
సమఝేం ప్రభో యది ఆప, మైం వహ దేఖ సకతా హూఀ సభీ ।
తో వహ ముఝే యోగేశ! అవ్యయ రూప దిఖలాదో అభీ ॥ 11 । 4 ॥
శ్రీభగవాన్ నే కహా – –
హే పార్థ! దేఖో దివ్య అనుపమ వివిధ వర్ణాకార కే ।
శత- శత సహస్రోం రూప మేరే భిన్న భిన్న ప్రకార కే ॥ 11 । 5 ॥
సబ దేఖ భారత! రుద్ర వసు అశ్విని మరుత ఆదిత్య భీ ।
ఆశ్చర్య దేఖ అనేక అబ పహలే న దేఖే జో కభీ ॥ 11 । 6 ॥
ఇస దేహ మేం ఏకత్ర సారా జగ చరాచర దేఖలే ।
జో ఔర చాహే దేఖనా ఇసమేం బరాబర దేఖ లే ॥ 11 । 7 ॥
ముఝకో న అపనీ ఆఀఖ సే తుమ దేఖ పాఓగే కభీ ।
మైం దివ్య దేతా దృష్టి, దేఖో యోగ కా వైభవ సభీ ॥ 11 । 8 ॥
సంజయ నే కహా- –
జబ పార్థ సే శ్రీకృష్ణ నే ఇస భాఀతి హే రాజన్! కహా ।
తబ హీ దియా ఐశ్వర్య- యుక్త స్వరూప కా దర్శన మహా ॥ 11 । 9 ॥
ముఖ నయన థే ఉసమేం అనేకోం హీ అనోఖా రూప థా ।
పహినే అనేకోం దివ్య గహనే శస్త్ర- సాజ అనూప థా ॥ 11 । 10 ॥
సీమా- రహిత అద్భుత మహా వహ విశ్వతోముఖ రూప థా ।
ధారణ కియే అతి దివ్య మాలా వస్త్ర గంధ అనూప థా । 11 । 11 ॥
నభ మేం సహస రవి మిల ఉదయ హోం ప్రభాపుంజ మహాన్ హో ।
తబ ఉస మహాత్మా కాంతి కే కుఛ కుఛ ప్రకాశ సమాన హో ॥ 11 । 12 ॥
ఉస దేవదేవ శరీర మేం దేఖా ధనంజయ నే తభీ ।
బాంటా వివిధ విధ సే జగత్ ఏకత్ర ఉసమేం హై సభీ ॥ 11 । 13 ॥
రోమాంచ తన మేం హో ఉఠా ఆశ్చర్య సే మానో జగే ।
తబ యోం ధనంజయ సిర ఝుకా, కర జోడ కర కహనే లగే ॥ 11 । 14 ॥
అర్జున నే కహా – –
భగవన్! తుమ్హారీ దేహ మేం మైం దేఖతా సుర- గణ సభీ ।
మైం దేఖతా హూఀ దేవ! ఇసమేం ప్రాణియోం కా సంఘ భీ ॥
శుభ కమల ఆసన పర ఇసీ మేం బ్రహ్మదేవ విరాజతే ।
ఇసమేం మహేశ్వర ఔర ఋషిగణ, దివ్య పన్నగ సాజతే ॥ 11 । 15 ॥
బహు బాహు ఇసమేం హైం అనేకోం హీ ఉదరమయ రూప హై ।
ముఖ ఔర ఆఀఖేం హైం అనేకోం, హరి- స్వరూప అనూప హై ॥
దిఖతా న విశ్వేశ్వర తుమ్హారా ఆది మధ్య న అంత హై ॥
మైం దేఖతా సబ ఓర ఛాయా విశ్వరూప అనంత హై ॥ 11 । 16 ॥
పహినే ముకుట, మంజుల గదా, శుభ చక్ర ధరతే ఆప హైం ।
హో తేజ- నిధి, సారీ దిశా దైదీప్త కరతే ఆప హైం ॥
తుమ దుర్నిరీక్షయ మహాన్ అపరంపార హే భగవాన్ హో ॥
సబ ఓర దిఖతే దీప్త అగ్ని దినేశ సమ ద్యుతివాన హో ॥ 11 । 17 ॥
తుమ జాననే కే యోగ్య అక్షరబ్రహ్మ అపరంపార హో ।
జగదీశ! సారే విశ్వ మండల కే తుమ్హీం ఆధార హో ॥
అవ్యయ సనాతన ధర్మ కే రక్షక సదైవ మహాన్ హో ॥
మేరీ సమఝ సే తుమ సనాతన పురుష హే భగవాన్ హో ॥ 11 । 18 ॥
నహిం ఆది మధ్య న అంత ఔర అనంత బల- భండార హై ।
శశి- సూర్య రూపీ నేత్ర ఔర అపార భుజ- విస్తార హై ॥
ప్రజ్వలిత అగ్ని ప్రచండ ముఖ మేం దేఖతా మైం ధర రహే ॥
సంసార సారా తప్త అపనే తేజ సే హరి కర రహే ॥ 11 । 19 ॥
నభ భూమి అంతర సబ దిశా ఇస రూప సే తుమ వ్యాపతే ।
యహ ఉగ్ర అద్భుత రూప లఖి త్రైలోక్య థర- థర కాఀపతే ॥ 11 । 20 ॥
యే ఆప హీ మేం దేవ- వృంద ప్రవేశ కరతే జా రహే ।
డరతే హుఏ కర జోడ జయ- జయ దేవ శబ్ద సునా రహే ॥
సబ సిద్ధ- సంఘ మహర్షిగణ భీ స్వస్తి కహతే ఆ రహే ॥
పఢ కర వివిధ విధ స్తోత్ర స్వామిన్ ఆపకే గుణ గా రహే ॥ 11 । 21 ॥
సబ రుద్రగణ ఆదిత్య వసు హైం సాధ్యగణ సారే ఖడే ।
సబ పితర విశ్వేదేవ అశ్విని ఔర సిద్ధ బడే బడే ॥
గంధర్వగణ రాక్షస మరుత సముదాయ ఏవం యక్ష భీ ॥
మన మేం చకిత హోకర హరే! వే దేఖతే తుమకో సభీ ॥ 11 । 22 ॥
బహు నేత్ర ముఖవాలా మహాబాహో! స్వరూప అపార హై ।
హాథోం తథా పైరోం వ జంఘా కా బడా విస్తార హై ॥
బహు ఉదర ఇసమేం ఔర బహు వికరాల డాఢేం హైం మహా ॥
భయభీత ఇసకో దేఖ సబ హైం భయ ముఝే భీ హో రహా ॥ 11 । 23 ॥
యహ గగనచుంబీ జగమగాతా హరి! అనేకోం రంగ కా ।
ఆఀఖేం బడీ బలతీ, ఖులా ముఖ భీ అనోఖే ఢంగ కా ॥
యహ దేఖ ఐసా రూప మైం మన మేం హరే! ఘబరా రహా ॥
నహిం ధైర్య ధర పాతా, న భగవన్! శాంతి భీ మైం పా రహా ॥ 11 । 24 ॥
డాఢేం భయంకర దేఖ పడతా ముఖ మహావికరాల హై ।
మానో ధధకతీ యహ ప్రలయ- పావక ప్రచండ విశాల హై ॥
సుఖ హై న ఐసే దేఖ ముఖ, భూలా దిశాయేం భీ సభీ ॥
దేవేశ! జగ- ఆధార! హే భగవన్! కరో కరుణా అభీ ॥ 11 । 25 ॥
ధృతరాష్ట్ర- సుత సబ సాథ ఉనకే యే నృపతి- సముదాయ భీ ।
శ్రీ భీష్మ ద్రోణాచార్య కర్ణ ప్రధాన అపనే భట సభీ ॥ 11 । 26 ॥
వికరాల డాడోం యుత భయానక ఆపకే ముఖ మేం హరే ।
అతివేగ సే సబ దౌడతే జాతే ధడాధడ హైం భరే ॥
యే దిఖ రహే కుఛ దాఀత మేం లటకే హుఏ రణ- శూర హైం ॥
ఇస డాఢ మేం పిస కర అభీ జినకే హుఏ శిర చూర హైం ॥ 11 । 27 ॥
జిస భాఀతి బహు సరితా- ప్రవాహ సముద్ర ప్రతి జాతే బహే ।
ఐసే తుమ్హారే జ్వాల- ముఖ మేం వేగ సే నర జా రహే ॥ 11 । 28 ॥
జిస భాఀతి జలతీ జ్వాల మేం జాతే పతంగే వేగ సే ।
యోం మృత్యు హిత యే నర, ముఖోం మేం ఆపకే జాతే బసే ॥ 11 । 29 ॥
సబ ఓర సే ఇస జ్వాలమయ ముఖ మేం నరోం కో ధర రహే ।
దేవేశ! రసనా చాటతే భక్షణ సభీ కా కర రహే ॥
విష్ణో! ప్రభాఏఀ ఆపకీ అతి ఉగ్ర జగ మేం ఛా రహీం ॥
నిజ తేజ సే సంసార సారా హీ సురేశ తపా రహీ ॥ 11 । 30 ॥
తుమ ఉగ్ర అద్భుత రూపధారీ కౌన హో బతలాఇయే ।
హే దేవదేవ ! నమామి దేవ! ప్రసన్న అబ హో జాఇయే ॥
తుమ కౌన ఆది స్వరూప హో, యహ జాననా మైం చాహతా ॥
కుఛ భీ న ముఝకో ఆపకీ ఇస దివ్య కరనీ కా పతా ॥ 11 । 31 ॥
శ్రీభగవాన్ నే కహా – –
మైం కాల హూఀ సబ లోక- నాశక ఉగ్ర అపనే కో కియే ।
ఆయా యహాఀ సంసార కా సంహార కరనే కే లియే ॥
తూ హో న హో తో భీ ధనంజయ! దేఖ బిన తేరే లడే ॥
యే నష్ట హోంగే వీరవర యోధా బడే సబ జో ఖడే ॥ 11 । 32 ॥
అతఏవ ఉఠ రిపుదల- విజయ కర, ప్రాప్త కర సమ్మాన కో ।
ఫిర భోగ ఇస ధన- ధాన్య సే పరిపూర్ణ రాజ్య మహాన్ కో ॥
హే పార్థ! మైంనే వీర యే సబ మార పహిలే హీ దియే ॥
ఆగే బఢో తుమ యుద్ధ మేం బస నామ కరనే కే లియే ॥ 11 । 33 ॥
యే భీష్మ ద్రోణ తథా జయద్రథ కర్ణ యోద్ధా ఔర భీ ।
జో వీరవర హైం మార పహిలే హీ దియే మైంనే సభీ ॥
అబ మార ఇన మారే హుఓం కో, వీరవర! వ్యాకుల న హో ॥
కర యుద్ధ రణ మేం శత్రుఓం కో పార్థ! జీతేగా అహో ॥ 11 । 34 ॥
సంజయ నే కహా – –
తబ ముకుటధారీ పార్థ సున కేశవ- కథన ఇస రీతి సే ।
అపనే ఉభయ కర జోడ కర కఀపతే హుఏ భయభీత సే ॥
నమతే హుఏ, గద్గద్ గలే సే, ఔర భీ డరతే హుఏ ॥
శ్రీకృష్ణ సే బోలే వచన, యోం వందనా కరతే హుఏ ॥ । 11 । 35 ॥
అర్జున నే కహా – –
హోతా జగత్ అనురక్త హర్షిత ఆపకా కీర్తన కియే ।
సబ భాగతే రాక్షస దిశాఓం మేం తుమ్హారా భయ లియే ॥
నమతా తుమ్హేం సబ సిద్ధ- సంఘ సురేశ ! బారంబార హై ॥
హే హృషీకేశ! సమస్త యే ఉనకా ఉచిత వ్యవహార హై ॥ 11 । 36 ॥
తుమ బ్రహ్మ కే భీ ఆదికారణ ఔర ఉనసే శ్రేష్ఠ హో ।
ఫిర హే మహాత్మన! ఆపకీ యోం వందనా కైసే న హో ॥
సంసార కే ఆధార హో, హే దేవదేవ! అనంత హో ॥
తుమ సత్, అసత్ ఇనసే పరే అక్షర తుమ్హీం భగవంత హో ॥ 11 । 37 ॥
భగవన్! పురాతన పురుష హో తుమ విశ్వ కే ఆధార హో ।
హో ఆదిదేవ తథైవ ఉత్తమ ధామ అపరంపార హో ॥
జ్ఞాతా తుమ్హీం హో జాననే కే యోగ్య భీ భగవంత్ హో ॥
సంసార మేం వ్యాపే హుఏ హో దేవదేవ! అనంత హో ॥ 11 । 38 ॥
తుమ వాయు యమ పావక వరుణ ఏవం తుమ్హీం రాకేశ హో ।
బ్రహ్మా తథా ఉనకే పితా భీ ఆప హీ అఖిలేశ హో ॥
హే దేవదేవ! ప్రణామ దేవ! ప్రణామ సహసోం బార హో ॥
ఫిర ఫిర ప్రణామ! ప్రణామ! నాథ, ప్రణామ! బారంబార హో ॥ 11 । 39 ॥
సానంద సన్ముఖ ఔర పీఛే సే ప్రణామ సురేశ! హో ।
హరి బార- బార ప్రణామ చారోం ఓర సే సర్వేశ! హో ॥
హై వీర్య శౌర్య అనంత, బలధారీ అతుల బలవంత హో ॥
వ్యాపే హుఏ సబమేం ఇసీ సే ‘ సర్వ’ హే భగవంత! హో ॥ 11 । 40 ॥
తుమకో సమఝ అపనా సఖా జానే బినా మహిమా మహా ।
యాదవ! సఖా! హే కృష్ణ! ప్యార ప్రమాద యా హఠ సే కహా ॥ 11 । 41 ॥
అచ్యుత! హఀసానే కే లియే ఆహార ఔర విహార మేం ।
సోతే అకేలే బైఠతే సబమేం కిసీ వ్యవహార మేం ॥ 11 । 42 ॥
సబకీ క్షమా మైం మాంగతా జో కుఛ హుఆ అపరాధ హో ॥ ।
సంసార మేం తుమ అతుల అపరంపార ఔర అగాధ హో ॥ ॥ 11 । 42 ॥
సారే చరాచర కే పితా హైం ఆప జగ- ఆధార హైం ।
హైం ఆప గురుఓం కే గురు అతి పూజ్య అపరంపార హైం ॥
త్రైలోక్య మేం తుమసా ప్రభో! కోఈ కహీం భీ హై నహీం ॥
అనుపమ అతుల్య ప్రభావ బఢకర కౌన ఫిర హోగా కహీం ॥ 11 । 43 ॥
ఇస హేతు వందన- యోగ్య ఈశ! శరీర చరణోం మేం కియే ।
మైం ఆపకో కరతా ప్రణామ ప్రసన్న కరనే కే లియే ॥
జ్యోం తాత సుత కే, ప్రియ ప్రియా కే, మిత్ర సహచర అర్థ హైం ॥
అపరాధ మేరా ఆప త్యోం హీ సహన హేతు సమర్థ హైం ॥ । 11 । 44 ॥
యహ రూప భగవన్! దేఖకర, పహలే న జో దేఖా కభీ ।
హర్షిత హుఆ మైం కింతు భయ సే హై వికల భీ మన అభీ ॥
దేవేశ! విశ్వాధార! దేవ! ప్రసన్న అబ హో జాఇయే ॥
హే నాథ! పహలా రూప హీ అపనా ముఝే దిఖలాఇయే ॥ 11 । 45 ॥
మైం చాహతా హూఀ దేఖనా, తుమకో ముకుట ధారణ కియే ।
హే సహసబాహో! శుభ కరోం మేం చక్ర ఔర గదా లియే ॥
హే విశ్వమూర్తే! ఫిర ముఝే వహ సౌమ్య దర్శన దీజియే ॥
వహ హీ చతుర్భుజ రూప హే దేవేశ! అపనా కీజియే ॥ 11 । 46 ॥
శ్రీభగవాన్ నే కహా – –
హే పార్థ! పరమ ప్రసన్న హో తుఝ పర అనుగ్రహ- భావ సే ।
మైనే దిఖాయా విశ్వరూప మహాన యోగ- ప్రభావ సే ॥
యహ పరమ తేజోమయ విరాట్ అనంత ఆది అనూప హై ॥
తేరే సివా దేఖా కిసీ నే భీ నహీం యహ రూప హై ॥ 11 । 47 ॥
హే కురుప్రవీర! న వేద సే, స్వాధ్యాయ యజ్ఞ న దాన సే ।
దిఖతా నహీం మైం ఉగ్ర తప యా క్రియా కర్మ- విధాన సే ॥
మేరా విరాట్ స్వరూప ఇస నర- లోక మేం అర్జున! కహీం ॥
అతిరిక్త తేరే ఔర కోఈ దేఖ సకతా హై నహీం ॥ 11 । 48 ॥
యహ ఘోర- రూప నిహార కర మత మూఢ ఔర అధీర హో ।
ఫిర రూప పహలా దేఖ, భయ తజ తుష్ట మన మేం వీర హో ॥ 11 । 49 ॥
సంజయ నే కహా – –
యోం కహ దిఖాయా రూప అపనా సౌమ్య తన ఫిర ధర లియా ।
భగవాన్ నే భయభీత వ్యాకుల పార్థ కో ధీరజ దియా ॥ 11 । 50 ॥
అర్జున నే కహా- –
యహ సౌమ్య నర- తన దేఖ భగవన్! మన ఠికానే ఆ గయా ।
జిస భాఀతి పహలే థా వహీ అపనీ అవస్థా పా గయా ॥ 11 । 51 ॥
శ్రీభగవాన్ నే కహా – –
హే పార్థ! దుర్లభ రూప యహ జిసకే అభీ దర్శన కియే ।
సుర భీ తరసతే హైం ఇసీ కీ లాలసా మన మేం లియే ॥ 11 । 52 ॥
దిఖతా న మైం తప, దాన అథవా యజ్ఞ, వేదోం సే కహీం ।
దేఖా జిసే తూనే ఉసే నర దేఖ పాతే హైం నహీం ॥ 11 । 53 ॥
హే పార్థ! ఏక అనన్య మేరీ భక్తి సే సంభవ సభీ ।
యహ జ్ఞాన, దర్శన, ఔర ముఝమేం తత్త్వ జాన ప్రవేశ భీ ॥ 11 । 54 ॥
మేరే లియే జో కర్మ- తత్పర, నిత్య మత్పర, భక్త హై ।
పాతా ముఝే వహ జో సభీ సే వైర హీన విరక్త హై ॥ 11 । 55 ॥
గ్యారహవాం అధ్యాయ సమాప్త హుఆ ॥ 11 ॥
హరిగీతా అధ్యాయ 12
బారహవాం అధ్యాయ
అర్జున నే కహా – –
అవ్యక్త కో భజతే కి జో ధరతే తుమ్హారా ధ్యాన హైం ।
ఇన యోగియోం మేం యోగవేత్తా కౌన శ్రేష్ఠ మహాన హైం ॥ 12 । 1 ॥
శ్రీభగవాన్ నే కహా – –
కహతా ఉన్హేం మైం శ్రేష్ఠ ముఝమేం చిత్త జో ధరతే సదా ।
జో యుక్త హో శ్రద్ధా- సహిత మేరా భజన కరతే సదా ॥ 12 । 2 ॥
అవ్యక్త, అక్షర, అనిర్దేశ్య, అచింత్య నిత్య స్వరూప కో ।
భజతే అచల, కూటస్థ, ఉత్తమ సర్వవ్యాపీ రూప కో ॥ 12 । 3 ॥
సబ ఇంద్రియాఀ సాధే సదా సమబుద్ధి హీ ధరతే హుఏ ।
పాతే ముఝే వే పార్థ ప్రాణీ మాత్ర హిత కరతే హుఏ ॥ 12 । 4 ॥
అవ్యక్త మేం ఆసక్త జో హోతా ఉన్హేం అతి క్లేశ హై ।
పాతా పురుష యహ గతి, సహన కరకే విపత్తి విశేష హై ॥ 12 । 5 ॥
హో మత్పరాయణ కర్మ సబ అర్పణ ముఝే కరతే హుఏ ।
భజతే సదైవ అనన్య మన సే ధ్యాన జో ధరతే హుఏ ॥ 12 । 6 ॥
ముఝమేం లగాతే చిత్త ఉనకా శీఘ్ర కర ఉద్ధార మైం ।
ఇస మృత్యుమయ సంసార సే బేడా లగాతా పార మైం ॥ 12 । 7 ॥
ముఝమేం లగాలే మన, ముఝీ మేం బుద్ధి కో రఖ సబ కహీం ।
ముఝమేం మిలేగా ఫిర తభీ ఇసమేం కభీ సంశయ నహీం ॥ 12 । 8 ॥
ముఝమేం ధనంజయ! జో న ఠీక ప్రకార మన పాఓ బసా ।
అభ్యాస- యోగ ప్రయత్న సే మేరీ లగాలో లాలసా ॥ 12 । 9 ॥
అభ్యాస భీ హోతా నహీం తో కర్మ కర మేరే లియే ।
సబ సిద్ధి హోగీ కర్మ భీ మేరే లియే అర్జున! కియే ॥ 12 । 10 ॥
యహ భీ న హో తబ ఆసరా మేరా లియే కర యోగ హీ ।
కర చిత్త-సంయమ కర్మఫల కే త్యాగ సారే భోగ హీ ॥ 12 । 11 ॥
అభ్యాస పథ సే జ్ఞాన ఉత్తమ జ్ఞాన సే గురు ధ్యాన హై ।
గురు ధ్యాన సే ఫలత్యాగ కరతా త్యాగ శాంతి ప్రదాన హై ॥ 12 । 12 ॥
బిన ద్వేష సారే ప్రాణియోం కా మిత్ర కరుణావాన్ హో ।
సమ దుఃఖసుఖ మేం మద న మమతా క్షమాశీల మహాన్ హో ॥ 12 । 13 ॥
జో తుష్ట నిత మన బుద్ధి సే ముఝమేం హుఆ ఆసక్త హై ।
దృఢ నిశ్చయీ హై సంయమీ ప్యారా ముఝే వహ భక్త హై ॥ 12 । 14 ॥
పాతే న జిససే క్లేశ జన ఉనసే న పాతా ఆప హీ ।
భయ క్రోధ హర్ష విషాద బిన ప్యారా ముఝే హై జన వహీ ॥ 12 । 15 ॥
జో శుచి ఉదాసీ దక్ష హై జిసకో న దుఖ బాధా రహీ ।
ఇచ్ఛా రహిత ఆరంభ త్యాగీ భక్త ప్రియ ముఝకో వహీ ॥ 12 । 16 ॥
కరతా న ద్వేష న హర్ష జో బిన శోక హై బిన కామనా ।
త్యాగే శుభాశుభ ఫల వహీ హై భక్త ప్రియ ముఝకో ఘనా ॥ 12 । 17 ॥
సమ శత్రు మిత్రోం సే సదా అపమాన మాన సమాన హై ।
శీతోష్ణ సుఖ-దుఖ సమ జిసే ఆసక్తి బిన మతిమాన హై ॥ 12 । 18 ॥
నిందా ప్రశంసా సమ జిసే మౌనీ సదా సంతుష్ట హీ ।
అనికేత నిశ్చల బుద్ధిమయ ప్రియ భక్త హై ముఖకో వహీ ॥ 12 । 19 ॥
జో మత్పరాయణ ఇస సుధామయ ధర్మ మేం అనురక్త హైం ।
వే నిత్య శ్రద్ధావాన జన మేరే పరమ ప్రియ భక్త హైం ॥ 12 । 20 ॥
హరిగీతా అధ్యాయ 13
తేరహవాం అధ్యాయ
శ్రీ భగవాన్ బోలే –
కౌంతేయ, యహ తన క్షేత్ర హై జ్ఞానీ బతాతే హైం యహీ ।
జో జానతా ఇస క్షేత్ర కో క్షేత్రజ్ఞ కహలాతా వహీ ॥ 13 । 1 ॥
హే పార్థ, క్షేత్రోం మేం ముఝే క్షేత్రజ్ఞ జాన మహాన తూ ।
క్షేత్రజ్ఞ ఏవం క్షేత్ర కా సబ జ్ఞాన మేరా జాన తూ ॥ 13 । 2 ॥
వహ క్షేత్ర జో, జైసా, జహాఀ సే, జిన వికారోం-యుత, సభీ ।
సంక్షేప మేం సున, జిస ప్రభావ సమేత వహ క్షేత్రజ్ఞ భీ ॥ 13 । 3 ॥
బహు భాఀతి ఋషియోం ఔర ఛందోం సే అనేక ప్రకార సే ।
గాయా పదోం మేం బ్రహ్మసూత్రోం కే సహేతు విచార సే ॥ 13 । 4 ॥
మన బుద్ధి ఏవం మహాభూత ప్రకృతి అహంకృత భావ భీ ।
పాఀచోం విషయ సబ ఇంద్రియోం కే ఔర ఇంద్రియగణ సభీ ॥ 13 । 5 ॥
సుఖ-దుఃఖ ఇచ్ఛా ద్వేష ధృత్తి సంఘాత ఏవం చేతనా ।
సంక్షేప మేం యహ క్షేత్ర హై సముదాయ జో ఇనకా బనా ॥ 13 । 6 ॥
అభిమాన దంభ అభావ, ఆర్జవ, శౌచ, హింసాహీనతా ।
థిరతా, క్షమా, నిగ్రహ తథా ఆచార్య-సేవా దీనతా ॥ 13 । 7 ॥
ఇంద్రియ-విషయ-వైరాగ్య ఏవం మద సదైవ నివారనా ।
జీవన, జరా, దుఖ, రోగ । మృత్యు సదోష నిత్య విచారనా ॥ 13 । 8 ॥
నహిం లిప్త నారీ పుత్ర మేం, సబ త్యాగనా ఫల-వాసనా ।
నిత శుభ అశుభ కీ ప్రాప్తి మేం భీ ఏకసా రహనా బనా ॥ 13 । 9 ॥
ముఝమేం అనన్య విచార సే వ్యభిచార విరహిత భక్తి హో ।
ఏకాంత కా సేవన, న జన సముదాయ మేం ఆసక్తి హో ॥ 13 । 10 ॥
అధ్యాత్మజ్ఞాన వ తత్త్వజ్ఞాన విచార, యహ సబ జ్ఞాన హై ।
విపరీత ఇనకే ఔర జో కుఛ హై సభీ అజ్ఞాన హై ॥ 13 । 11 ॥
అబ వహ బతాతా జ్ఞేయ జిసకే జ్ఞాన సే నిస్తార హై ।
నహిం సత్ అసత్, పరబ్రహ్మ తో అనాది ఔర అపార హై ॥ 13 । 12 ॥
సర్వత్ర ఉసకే పాణి పద సిర నేత్ర ముఖ సబ ఓర హీ ।
సబ ఓర ఉసకే కాన హైం, సర్వత్ర ఫైలా హై వహీ ॥ 13 । 13 ॥
ఇంద్రియ-గుణోం కా భాస ఉసమేం కింతు ఇంద్రియ-హీన హై ।
హో అలగ జగ-పాలక, నిర్గుణ హోకర గుణోం మేం లీన హై ॥ 13 । 14 ॥
భీతర వ బాహర ప్రాణియోం మేం దూర భీ హై పాస భీ
వహ చర అచర అతి సూక్ష్మ హై జానా నహీం జాతా కభీ ॥ 13 । 15 ॥
అవిభక్త హోకర ప్రాణియోం మేం వహ విభక్త సదైవ హై ।
వహ జ్ఞేయ పాలక ఔర నాశక జన్మదాతా దేవ హై ॥ 13 । 16 ॥
వహ జ్యోతియోం కీ జ్యోతి హై, తమ సే పరే హై, జ్ఞాన హై ।
సబ మేం బసా హై, జ్ఞేయ హై, వహ జ్ఞానగమ్య మహాన్ హై ॥ 13 । 17 ॥
యహ క్షేత్ర, జ్ఞాన, మహాన్ జ్ఞేయ, కహా గయా సంక్షేప సే ।
హే పార్థ, ఇసకో జాన మేరా భక్త ముఝమేం ఆ బసే ॥ 13 । 18 ॥
యహ ప్రకృతి ఏవం పురుష దోనోం హీ అనాది విచార హైం ।
పైదా ప్రకృతి సే హీ సమఝ, గుణ తీన ఔర ప్రకార హైం ॥ 13 । 19 ॥
హై కార్య ఏవం కరణ కీ ఉత్పత్తి కారణ ప్రకృతి హీ ।
ఇస జీవ కో కారణ కహా, సుఖ-దుఃఖ భోగ నిమిత్త్త హీ ॥ 13 । 20 ॥
రహకర ప్రకృతి మేం నిత పురుష, కరతా ప్రకృతి-గుణ భోగ హై ।
అచ్ఛీ బురీ సబ యోనియాఀ, దేతా యహీ గుణ-యోగ హై ॥ 13 । 21 ॥
ద్రష్టా వ అనుమంతా సదా, భర్తా ప్రభోక్తా శివ మహా ।
ఇస దేహ మేం పరమాత్మా, ఉస పర-పురుష కో హై కహా ॥ 13 । 22 ॥
ఐసే పురుష ఏవం ప్రకృతి కో, గుణ సహిత జో జాన లే ।
బరతావ కైసా భీ కరే వహ జన్మ ఫిర జగ మేం న లే ॥ 13 । 23 ॥
కుఛ ఆప హీ మేం ఆప ఆత్మా దేఖతే హైం ధ్యాన సే ।
కుఛ కర్మ-యోగీ కర్మ సే, కుఛ సాంఖ్య-యోగీ జ్ఞాన సే ॥ 13 । 24 ॥
సున దూసరోం సే హీ కియా కరతే భజన అనజాన హైం ।
తరతే అసంశయ మృత్యు వే, శ్రుతి మేం లగే మతిమాన్ హైం ॥ 13 । 25 ॥
జానో చరాచర జీవ జో పైదా హుఏ సంసార మేం ।
సబ క్షేత్ర ఔర క్షేత్రజ్ఞ కే సంయోగ సే విస్తార మేం ॥ 13 । 26 ॥
అవినాశి, నశ్వర సర్వభూతోం మేం రహే సమ నిత్య హీ ।
ఇస భాఀతి ఈశ్వర కో పురుష జో దేఖతా దేఖే వహీ ॥ 13 । 27 ॥
జో దేఖతా సమభావ సే ఈశ్వర సభీ మేం వ్యాప్త హై ।
కరతా న అపనీ ఘాత హై, కరతా పరమపద ప్రాప్త హై ॥ 13 । 28 ॥
కరతీ ప్రకృతి సబ కర్మ, ఆత్మా హై అకర్తా నిత్య హీ ।
ఇస భాఀతి సే జో దేఖతా హై, దేఖతా హై జన వహీ ॥ 13 । 29 ॥
జబ ప్రాణియోం కీ భిన్నతా జన ఏక మేం దేఖే సభీ ।
విస్తార దేఖే ఏక సే హీ, బ్రహ్మ కో పాతా తభీ ॥ 13 । 30 ॥
యహ ఈశ అవ్యయ, నిర్గుణ ఔర అనాది హోనే సే సదా ।
కరతా న హోతా లిప్త హై, రహ దేహ మేం భీ సర్వదా ॥ 13 । 31 ॥
నభ సర్వవ్యాపీ సూక్ష్మ హోనే సే న జైసే లిప్త హో ।
సర్వత్ర ఆత్మా దేహ మేం రహకర న వైసే లిప్త హో ॥ 13 । 32 ॥
జ్యోం ఏక రవి సంపూర్ణ జగ మేం తేజ భరతా హై సదా ।
యోం హీ ప్రకాశిత క్షేత్ర కో క్షేత్రజ్ఞ కరతా సర్వదా ॥ 13 । 33 ॥
క్షేత్రజ్ఞ ఏవం క్షేత్ర అంతర, జ్ఞాన సే సమఝేం సహీ ।
సమఝేం ప్రకృతి సే ఛూటనా, జో బ్రహ్మ కో పాతే వహీ ॥ 13 । 34 ॥
ఓం తత్సదితి త్రయోదశోఽధ్యాయః ॥
తేరహవాఀ అధ్యాయ సమాప్త హుఆ ॥ 13 ॥
హరిగీతా అధ్యాయ 14
చౌదహవాఀ అధ్యాయ
శ్రీ భగవాన్ బోలే
అతిశ్రేష్ఠ జ్ఞానోం మేం బతాతా జ్ఞాన మైం అబ ఔర భీ ।
ముని పా గయే హైం సిద్ధి జిసకో జానకర జగ మేం సభీ ॥ 14 । 1 ॥
ఇస జ్ఞాన కా ఆశ్రయ లిఏ జో రూప మేరా హో రహేం ।
ఉత్పత్తి-కాల న జన్మ లేం, లయ-కాల మేం న వ్యథా సహేం ॥ 14 । 2 ॥
ఇస ప్రకృతి అపనీ యోని మేం, మైం గర్భ రఖతా హూఀ సదా ।
ఉత్పన్న హోతే హైం ఉసీసే సర్వ ప్రాణీ సర్వదా ॥ 14 । 3 ॥
సబ యోనియోం మేం మూర్తియోం కే జో అనేకోం రూప హైం ।
మైం బీజ-ప్రద పితా హూఀ, ప్రకృతి యోని అనూప హైం ॥ 14 । 4 ॥
పైదా ప్రకృతి సే సత్త్వ, రజ, తమ త్రిగుణ కా విస్తార హై ।
ఇస దేహ మేం యే జీవ కో లేం బాంధ, జో అవికార హై ॥ 14 । 5 ॥
అవికార సతగుణ హై ప్రకాశక, క్యోంకి నిర్మల ఆప హై ।
యహ బాంధ లేతా జీవ కో సుఖ జ్ఞాన సే నిష్పాప హై ॥ 14 । 6 ॥
జానో రజోగుణ రాగమయ, ఉత్పన్న తృష్ణా సంగ సే ।
వహ బాంధ లేతా జీవ కో కౌంతేయ, కర్మ-ప్రసంగ సే ॥ 14 । 7 ॥
అజ్ఞాన సే ఉత్పన్న తమ సబ జీవ కో మోహిత కరే ।
ఆలస్య, నీంద, ప్రమాద సే యహ జీవ కో బంధిత కరే ॥ 14 । 8 ॥
సుఖ మేం సతోగుణ, కర్మ మేం దేతా రజోగుణ సంగ హై ।
ఢక కర తమోగుణ జ్ఞాన కో, దేతా ప్రమాద ప్రసంగ హై ॥ 14 । 9 ॥
రజ తమ దబేం తబ సత్త్వ గుణ, తమ సత్వ దబతే రజ బఢఏ ।
రజ సత్త్వ దబతే హీ తమోగుణ దేహధారీ పర చఢఏ ॥ । 14 । 10 ॥
జబ దేహ కీ సబ ఇంద్రియోం మేం జ్ఞాన కా హో చాఀదనా ।
తబ జాన లేనా చాహిఏ తన మేం సతోగుణ హై ఘనా ॥ 14 । 11 ॥
తృష్ణా అశాంతి ప్రవృత్తి హోకర మన ప్రలోభన మేం పడఏ ।
ఆరంభ హోతే కర్మ కే అర్జున, రజోగుణ జబ బఢఏ ॥ 14 । 12 ॥
కౌంతేయ, మోహ ప్రమాద హో, జబ హో న మన మేం చాఀదనా ।
ఉత్పన్న హో ఆలస్య జబ, హోతా తమోగుణ హై ఘనా ॥ 14 । 13 ॥
ఇస దేహ మేం యది సత్త్వగుణ కీ వృద్ధి మరతే కాల హై ।
తో ప్రాప్త కరతా జ్ఞానియోం కా శుద్ధ లోక విశాల హై ॥ 14 । 14 ॥
రజ-వృద్ధి మేం మర, దేహ కర్మాసక్త పురుషోం మేం ధరే ।
జడ యోనియోం మేం జన్మతా, యది జన తమోగుణ మేం మరే ॥ 14 । 15 ॥
ఫల పుణ్య కర్మోం కా సదా శుభ శ్రేష్ఠ సాత్త్విక జ్ఞాన హై ।
ఫల దుఖ రజోగుణ కా, తమోగుణ-ఫల సదా అజ్ఞాన హై ॥ 14 । 16 ॥
ఉత్పన్న సత సే జ్ఞాన, రజ సే నిత్య లోభ ప్రధాన హై ।
హై మోహ ఔర ప్రమాద తమగుణ సే సదా అజ్ఞాన హై ॥ 14 । 17 ॥
సాత్త్విక పురుష స్వర్గాది మేం, నరలోక మేం రాజస బసేం ।
జో తామసీ గుణ మేం బసేం, వే జన అధోగతి మేం ఫఀసేం ॥ 14 । 18 ॥
కర్తా న కోఈ తజ త్రిగుణ, యహ దేఖతా ద్రష్టా జభీ ।
జానే గుణోం సే పార జబ, పాతా ముఝే హై జన తభీ ॥ 14 । 19 ॥
జో దేహధారీ, దేహ-కారణ పార యే గుణ తీన హో ।
ఛుట జన్మ మృత్యు జరాది దుఖ సే, వహ అమృత మేం లీన హో ॥ 14 । 20 ॥
అర్జున బోలే
లక్షణ కహో ఉనకే ప్రభో, జన జో త్రిగుణ సే పార హైం ।
కిస భాఀతి హోతే పార, క్యా ఉనకే కహో ఆచార హైం ॥ 14 । 21 ॥
శ్రీ భగవాన్ బోలే
పాకర ప్రకాశ, ప్రవృత్తి, మోహ, న పార్థ, ఇనసే ద్వేష హై ।
యది హోం నహీం వే ప్రాప్త, ఉనకీ లాలసా న విశేష హై ॥ 14 । 22 ॥
రహతా ఉదాసీన-సా గుణోం సే, హోఏ నహీం విచలిత కహీం ।
సబ త్రిగుణ కరతే కార్య హైం, యహ జాన జో డిగతా నహీం ॥ 14 । 23 ॥
హై స్వస్థ, సుఖ-దుఖ సమ జిసే, సమ ఢేల పత్థర స్వర్ణ భీ ।
జో ధీర, నిందాస్తుతి జిసే సమ, తుల్య అప్రియ-ప్రియ సభీ ॥ 14 । 24 ॥
సమ బంధు వైరీ హైం జిసే అపమాన మాన సమాన హై ।
ఆరంభ త్యాగే జో సభీ, వహ గుణాతీత మహాన హై ॥ 14 । 25 ॥
జో శుద్ధ నిశ్చల భక్తి సే భజతా ముఝే హై నిత్య హీ ।
తీనోం గుణోం సే పార హోకర బ్రహ్మ కో పాతా వహీ ॥ 14 । 26 ॥
అవ్యయ అమృత మైం ఔర మైం హీ బ్రహ్మరూప మహాన హూఀ ।
మైం హీ సనాతన ధర్మ ఔర అపార మోద-నిధాన హూఀ ॥ 14 । 27 ॥
ఓం తత్సదితి చతుర్దశోఽధ్యాయః ॥
చౌదహవాఀ అధ్యాయ సమాప్త హుఆ ॥ 14 ॥
హరిగీతా అధ్యాయ 15
పంద్రహవా అధ్యాయ
శ్రీ భగవాన్ నే కహా —
హై మూల ఊపర శాఖ నీచే పత్ర జిసకే వేద హైం ।
వే వేదవిత్ జో జానతే అశ్వత్థ – అవ్యయ – భేద హైం ॥ 15 । 1 ॥
పల్లవ విషయ, గుణ సే పలీ అధ- ఊర్ధ్వ శాఖా ఛా రహీం ।
నర- లోక మేం నీచే జడఏం కర్మానుబంధీ జా రహీం ॥ 15 । 2 ॥
ఉసకా యహాం మిలతా స్వరూప న ఆది మధ్యాధార సే ।
దృఢమూల యహ అశ్వత్థ కాట అసంగ శస్త్ర- ప్రహార సే ॥ 15 । 3 ॥
ఫిర వహ నికాలో ఢూంఢకర పద శ్రేష్ఠ ఠీక ప్రకార సే ।
కర ప్రాప్త జిసకో ఫిర న లౌటే, ఛూటకర సంసార సే ॥
మైం శరణ ఉసకీ హూఀ పురుష జో ఆది ఔర మహాన హై ।
ఉత్పన్న జిససే సబ పురాతన యహ ప్రవృత్తి- విధాన హై ॥ 15 । 4 ॥
జీతా జిన్హోంనే సంగ- దోష న మోహ జినమేం మాన హై ।
మన మేం సదా జినకే జగా అధ్యాత్మ- జ్ఞాన ప్రధాన హై ॥
జినమేం న కోఈ కామనా సుఖ- దుఃఖ ఔర న ద్వంద్వ హీ ।
అవ్యయ పరమపద కో సదా జ్ఞానీ పురుష పాతే వహీ । 15 । 5 ॥
జిసమేం న సూర్య ప్రకాశ చంద్ర న ఆగ హీ కా కామ హై ।
లౌటే న జన జిసమేం పహుఀచ మేరా వహీ పర ధామ హై ॥ 15 । 6 ॥
ఇస లోక మేం మేరా సనాతన అంశ హై యహ జీవ హీ ।
మన కే సహిత ఛై ప్రకృతివాసీ ఖీంచతా ఇంద్రియ వహీ ॥ 15 । 7 ॥
జబ జీవ లేతా దేహ అథవా త్యాగతా సంబంధ కో ।
కరతా గ్రహణ ఇనకో సుమన సే వాయు జైసే గంధ కో ॥ 15 । 8 ॥
రసనా, త్వచా, దృగ, కాన ఏవం నాక, మన- ఆశ్రయ లియే ।
యహ జీవ సబ సేవన కియా కరతా విషయ నిర్మిత కియే ॥ 15 । 9 ॥
జాతే హుఏ తన త్యాగ, రహతే, భోగతే గుణయుక్త భీ ।
జానేం న ఇసకో మూఢ మానవ, జానతే జ్ఞానీ సభీ ॥ 15 । 10 ॥
కర యత్న యోగీ ఆపమేం ఇసకో బసా పహిచానతే ।
పర యత్న కరకే భీ న మూఢ అశుద్ధ- ఆత్మా జానతే ॥ 15 । 11 ॥
జిససే ప్రకాశిత హై జగత్, జో తేజ దివ్య దినేశ మేం ।
వహ తేజ మేరా తేజ హై జో అగ్ని మేం రాకేశ మేం ॥ 15 । 12 ॥
క్షితి మేం బసా నిజ తేజ సే మైం ప్రాణియోం కో ధర రహా ।
రస రూప హోకర సోమ సారీ పుష్ట ఔషధి కర రహా ॥ 15 । 13 ॥
మైం ప్రాణియోం మేం బస రహా హో రూప వైశ్వానర మహా ।
పాచన చతుర్విధి అన్న ప్రాణాపాన- యుత హో కర రహా ॥ 15 । 14 ॥
సుధి జ్ఞాన ఔర అపోహ ముఝసే మైం సభీ మేం బస రహా ।
వేదాంతకర్తా వేదవేద్య సువేదవిత్ ముఝకో కహా ॥ 15 । 15 ॥
ఇస లోక మేం క్షర ఔర అక్షర దో పురుష హైం సర్వదా ।
క్షర సర్వ భూతోం కో కహా కూటస్థ హై అక్షర సదా ॥ 15 । 16 ॥
కహతే జిసే పరమాత్మా ఉత్తమ పురుష ఇనసే పరే ।
త్రైలోక్య మేం రహ ఈశ అవ్యయ సర్వ జగ పోషణ కరే ॥ 15 । 17 ॥
క్షర ఔర అక్షర సే పరే మైం శ్రేష్ఠ హూం సంసార మేం ।
ఇస హేతు పురుషోత్తమ కహాయా వేద లోకాచార మేం ॥ 15 । 18 ॥
తజ మోహ పురుషోత్తమ ముఝే జో పార్థ! లేతా జ్ఞాన హై ।
సబ భాఀతి వహ సర్వజ్ఞ హో భజతా ముఝే మతిమాన్ హై ॥ 15 । 19 ॥
మైంనే కహా యహ గుప్త సే భీ గుప్త జ్ఞాన మహాన్ హై ।
యహ జానకర కరతా సదా జీవన సఫల మతిమాన్ హై ॥ 15 । 20 ॥
పంద్రహవాం అధ్యాయ సమాప్త హుఆ ।
హరిగీతా అధ్యాయ 16
సోలహవాం అధ్యాయ
శ్రీ భగవాన్ నే కహా —
భయ- హీనతా, దమ, సత్త్వ కీ సంశుద్ధి, దృఢతా జ్ఞాన కీ ।
తన- మన- సరలతా, యజ్ఞ, తప, స్వాధ్యాయ, సాత్విక దాన భీ ॥ 16 । 1 ॥
మృదుతా, అహింసా, సత్య, కరుణా, శాంతి, క్రోధ- విహీనతా ।
లజ్జా, అచంచలతా, అనిందా, త్యాగ తృష్ణాహీనతా ॥ 16 । 2 ॥
ధృతి, తేజ, పావనతా, క్షమా, అద్రోహ, మాన- విహీనతా ।
యే చిన్హ ఉనకే పార్థ! జినకో ప్రాప్త దైవీ సంపదా ॥ 16 । 3 ॥
మద, మాన, మిథ్యాచార, క్రోధ, కఠోరతా, అజ్ఞాన భీ ।
యే ఆసురీ సంపత్తి మేం జన్మే హుఏ పాతే సభీ ॥ 16 । 4 ॥
దే మోక్ష దైవీ, బాఀధతీ హై ఆసురీ సంపత్తి యే ।
మత శోక అర్జున! కర హుఆ తూ దైవ- సంపద్ కో లియే ॥ 16 । 5 ॥
దో భాఀతి కీ హై సృష్టి దైవీ, ఆసురీ సంసార మేం ।
సున ఆసురీ అబ పార్థ! దైవీ కహ చుకా విస్తార మేం ॥ 16 । 6 ॥
క్యా హై ప్రవృత్తి నివృత్తి! జగ మేం జానతే ఆసుర నహీం ।
ఆచార, సత్య, విశుద్ధతా హోతీ నహీం ఉనమేం కహీం ॥ 16 । 7 ॥
కహతే అసుర ఝూఠా జగత్, బిన ఈశ బిన ఆధార హై ।
కేవల పరస్పర యోగ సే బస భోగ- హిత సంసార హై ॥ 16 । 8 ॥
ఇస దృష్టి కో ధర, మూఢ, నర, నష్టాత్మ, రత అపకార మేం ।
జగ- నాశ హిత వే క్రూర- కర్మీ జన్మతే సంసార మేం ॥ 16 । 9 ॥
మద మాన దంభ- విలీన, కామ అపూర కా ఆశ్రయ లియే ।
వర్తేం అశుచి నర మోహ వశ హోకర అసత్ ఆగ్రహ కియే ॥ 16 । 10 ॥
ఉనమేం మరణ పర్యంత చింతాఏఀ అనంత సదా రహేం ।
వే భోగ- విషయోం మేం లగే ఆనంద ఉస హీ కో కహేం ॥ 16 । 11 ॥
ఆశా కుబంధన మేం బఀధే, ధున క్రోధ ఏవం కామ కీ ।
సుఖ- భోగ హిత అన్యాయ సే ఇచ్ఛా కరేం ధన ధామ కీ ॥ 16 । 12 ॥
యహ పా లియా అబ వహ మనోరథ సిద్ధ కర లూంగా సభీ ।
యహ ధన హుఆ మేరా మిలేగా ఔర భీ ఆగే అభీ ॥ 16 । 13 ॥
యహ శత్రు మైంనే ఆజ మారా, కల హనూంగా ఔర భీ ।
భోగీ, సుఖీ, బలవాన, ఈశ్వర, సిద్ధ హూఀ, మైం హీ సభీ ॥ 16 । 14 ॥
శ్రీమాన్ ఔర కులీన మైం హూం కౌన ముఝసే ఔర హైం ।
మఖ, దాన, సుఖ భీ మైం కరూఀగా, మూఢతా- మోహిత కహేం ॥ 16 । 15 ॥
భూలే అనేకోం కల్పనా మేం మోహ- బంధన బీచ హైం ।
వే కామ- భోగోం మేం ఫఀసే పడతే నరక మేం నీచ హైం ॥ 16 । 16 ॥
ధన, మాన, మద మేం మస్త, ఐంఠూ నిజ- ప్రశంసక అజ్ఞ హైం ।
వే దంభ సే విధిహీన కరతే నామ హీ కో యజ్ఞ హైం ॥ 16 । 17 ॥
బల, కామ క్రోధ, ఘమండ వశ, నిందా కరేం మద సే తనే ।
సబ మేం వ అపనే మేం బసే ముఝ దేవ కే ద్వేషీ బనే ॥ 16 । 18 ॥
జో హైం నరాధమ క్రూర ద్వేషీ లీన పాపాచార మేం ।
ఉనకో గిరాతా నిత్య ఆసుర యోని మేం సంసార మేం । 16 । 19 ॥
వే జన్మ- జన్మ సదైవ ఆసుర యోని హీ పాతే రహేం ।
ముఝకో న పాకర అంత మేం అతి హీ అధోగతి కో గహేం ॥ 16 । 20 ॥
యే కామ లాలచ క్రోధ తీనోం హీ నరక కే ద్వార హైం ।
ఇస హేతు తీనోం ఆత్మ- నాశక త్యాజ్య సర్వప్రకార హైం ॥ 16 । 21 ॥
ఇన నరక ద్వారోం సే పురుష జో ముక్త పార్థ! సదైవ హీ ।
శుభ ఆచరణ నిజ హేతు కరతా పరమగతి పాతా వహీ ॥ 16 । 22 ॥
జో శాస్త్రవిధి కో ఛోడ, కరతా కర్మ మనమానే సభీ ।
వహ సిద్ధి, సుఖ అథవా పరమగతి కో న పాతా హై కభీ ॥ 16 । 23 ॥
ఇస హేతు కార్య- అకార్య- నిర్ణయ మాన శాస్త్ర- ప్రమాణ హీ ।
కరనా కహా జో శాస్త్ర మేం హై, జానకర వహ్, కర వహీ ॥ 16 । 24 ॥
సోలహవాం అధ్యాయ సమాప్త హుఆ ।
హరిగీతా అధ్యాయ 17
సత్రహవాం అధ్యాయ
అర్జున నే కహా —
కరతే యజన జో శాస్త్రవిధి కో ఛోడ శ్రద్ధాయుక్త హో ।
హే కృష్ణ! ఉనకీ సత్త్వ, రజ, తమ కౌనసీ నిష్ఠా కహో ॥ 17 । 1 ॥
శ్రీభగవాన్ నే కహా —
శ్రద్ధా స్వభావజ ప్రాణియోం మేం పార్థ! తీన ప్రకార సే ।
సున సాత్త్వికీ భీ రాజసీ భీ తామసీ విస్తార సే ॥ 17 । 2 ॥
శ్రద్ధా సభీ మేం సత్త్వ సమ, శ్రద్ధా స్వరూప మనుష్య హై ।
జిసకీ రహే జిస భాఀతి శ్రద్ధా వహ ఉసీ- సా నిత్య హై ॥ 17 । 3 ॥
సాత్విక సురోం కా, యక్ష రాక్షస కా యజన రాజస కరేం ।
నిత భూత ప్రేతోం కా యజన జన తామసీ మన మేం ధరేం ॥ 17 । 4 ॥
జో ఘోర తప తపతే పురుష హైం శాస్త్ర- విధి సే హీన హో ।
మద- దంభ- పూరిత, కామనా బల రాగ కే ఆధీన హో ॥ 17 । 5 ॥
తన పంచ- భూతోం కో, ముఝే భీ – – – దేహ మేం జో బస రహా ।
జో కష్ట దేతే జాన ఉనకో మూఢమతి ఆసుర మహా ॥ 17 । 6 ॥
హే పార్థ! ప్రియ సబకో సదా ఆహార తీన ప్రకార సే ।
ఇస భాఀతి హీ తప దాన మఖ భీ హైం, సునో విస్తార సే ॥ 17 । 7 ॥
దేం ఆయు, సాత్వికబుద్ధి, బల, సుఖ, ప్రీతి ఏవం స్వాస్థ్య భీ ।
రసమయ చిరస్థిర హృద్య చికనే ఖాద్య సాత్విక ప్రియ సభీ ॥ 17 । 8 ॥
నమకీన, కటు, ఖట్టే, గరమ, రూఖే వ దాహక, తీక్ష్ణ హీ ।
దుఖ- శోక- రోగద ఖాద్య, ప్రియ హైం రాజసీ కో నిత్య హీ ॥ 17 । 9 ॥
రక్ఖా హుఆ కుఛ కాల కా, రసహీన బాసీ యా సడఆ ।
నర తామసీ అపవిత్ర భోజన భోగతే జూఠా పడఆ ॥ 17 । 10 ॥
ఫల- ఆశ తజ, జో శాస్త్ర విధివత్, మానకర కర్తవ్య హీ ।
అతిశాంత మన కరకే కియా హో, యజ్ఞ సాత్విక హై వహీ ॥ 17 । 11 ॥
హే భరతశ్రేష్ఠ! సదైవ హీ ఫల- వాసనా జిసమేం బసీ ।
దంభాచరణ హిత జో కియా వహ యజ్ఞ జానో రాజసీ ॥ 17 । 12 ॥
విధి- అన్నదాన- విహీన జో, బిన దక్షిణా కే హో రహా ।
బిన మంత్ర- శ్రద్ధా, యజ్ఞ జో వహ తామసీ జాతా కహా ॥ 17 । 13 ॥
సుర ద్విజ తథా గురు ప్రాజ్ఞ పూజన బ్రహ్మచర్య సదైవ హీ ।
శుచితా అహింసా నమ్రతా తన కీ తపస్యా హై యహీ ॥ 17 । 14 ॥
సచ్చే వచన, హితకర, మధుర ఉద్వేగ- విరహిత నిత్య హీ ।
స్వాధ్యాయ కా అభ్యాస భీ, వాణీ- తపస్యా హై యహీ ॥ 17 । 15 ॥
సౌమ్యత్వ, మౌన, ప్రసాద మన కా, శుద్ధ భావ సదైవ హీ ।
కరనా మనోనిగ్రహ సదా మన కీ తపస్యా హై యహీ ॥ 17 । 16 ॥
శ్రద్ధా రహిత హో యోగయుత ఫల వాసనాయేం తజ సభీ ।
కరతే పురుష, తప యే త్రివిధ, సాత్విక తపస్యా హై తభీ ॥ 17 । 17 ॥
సత్కార పూజా మాన కే హిత దంభ సే జో హో రహా ।
వహ తప అనిశ్చిత ఔర నశ్వర, రాజసీ జాతా కహా ॥ 17 । 18 ॥
జో మూఢ- హఠ సే ఆప హీ కో కష్ట దేకర హో రహా ।
అథవా కియా పర- నాశ- హిత, తప తామసీ ఉసకో కహా ॥ 17 । 19 ॥
దేనా సమఝ కర అనుపకారీ కో దియా జో దాన హై ।
వహ దాన సాత్విక దేశ కాల సుపాత్ర కా జబ ధ్యాన హై ॥ 17 । 20 ॥
జో దాన ప్రత్యుపకార కే హిత క్లేశ పాకర కే కియా ।
హై రాజసీ వహ దాన జో ఫల ఆశ కే హిత హై దియా ॥ 17 । 21 ॥
బిన దేశ కాల సుపాత్ర దేఖే జో దియా బిన మాన హై ।
అథవా దియా అవహేలనా సే తామసీ వహ దాన హై ॥ 17 । 22 ॥
శుభ ఓం తత్ సత్ బ్రహ్మ కా యహ త్రివిధ ఉచ్చారణ కహా ।
నిర్మిత ఇసీసే ఆది మేం హైం, వేద బ్రాహ్మణ మఖ మహా ॥ 17 । 23 ॥
ఇస హేతు కహకర ఓం హోతే నిత్య మఖ తప దాన భీ ।
సబ బ్రహ్మనిష్ఠోం కే సదా శాస్త్రోక్త కర్మ- విధాన భీ ॥ 17 । 24 ॥
కల్యాణ- ఇచ్ఛుక త్యాగ ఫల ‘ తత్’ శబ్ద కహ కర సర్వదా ।
తప యజ్ఞ దాన క్రియాది కరతే హైం వివిధ విధ సే సదా ॥ 17 । 25 ॥
సద్ సాధు భావోం కే లియే ‘ సత్’ కా సదైవ ప్రయోగ హై ।
హే పార్థ! ఉత్తమ కర్మ మేం ‘ సత్’ శబ్ద కా ఉపయోగ హై ॥ 17 । 26 ॥
‘ సత్’ హీ కహాతీ దాన తప మేం యజ్ఞ మేం దృఢతా సభీ ।
కహతే ఉన్హేం ‘ సత్’ హీ సదా ఉనకే లియే జో కర్మ భీ ॥ 17 । 27 ॥
సబ హీ అసత్ శ్రద్ధా బినా జో హోమ తప యా దాన హై ।
దేతా న వహ ఇస లోక మేం యా మృత్యు పర కల్యాన హై ॥ 17 । 28 ॥
సత్రహవాం అధ్యాయ సమాప్త హుఆ ।
హరిగీతా అధ్యాయ 18
అఠారహవాం అధ్యాయ
అర్జున నే కహా —
సంన్యాస ఏవం త్యాగ- తత్త్వ, పృథక్ మహాబాహో! కహో ।
ఇచ్ఛా ముఝే హై హృషీకేశ! సమస్త ఇనకా జ్ఞాన హో ॥ 18 । 1 ॥
శ్రీభగవాన్ నే కహా —
సబ కామ్య- కర్మన్యాస హీ సంన్యాస జ్ఞానీ మానతే ।
సబ కర్మఫల కే త్యాగ హీ కో త్యాగ విజ్ఞ బఖానతే ॥ 18 । 2 ॥
హైం దోషవత్ సబ కర్మ కహతే త్యాజ్య కుఛ విద్వాన్ హైం ।
తప దాన యజ్ఞ న త్యాగియే కుఛ దే రహే యహ జ్ఞాన హైం ॥ 18 । 3 ॥
హే పార్థ! సున జో ఠీక మేరా త్యాగ హేతు విచార హై ।
హే పురుషవ్యాఘ్ర! కహా గయా యహ త్యాగ తీన ప్రకార హై ॥ 18 । 4 ॥
మఖ దాన తప యే కర్మ కరనే యోగ్య, త్యాజ్య న హైం కభీ ।
మఖ దాన తప విద్వాన్ కో భీ శుద్ధ కరతే హైం సభీ ॥ 18 । 5 ॥
యే కర్మ భీ ఆసక్తి బిన హో, త్యాగ కర ఫల నిత్య హీ ।
కరనే ఉచిత హైం పార్థ! మేరా శ్రేష్ఠ నిశ్చిత మత యహీ ॥ 18 । 6 ॥
నిజ నియత- కర్మ న త్యాగనే కే యోగ్య హోతే హైం కభీ ।
యది మోహ సే హో త్యాగ తో వహ త్యాగ తామస హై సభీ ॥ 18 । 7 ॥
దుఖ జాన కాయాక్లేశ భయ సే కర్మ యది త్యాగే కహీం ।
వహ రాజసీ హై త్యాగ ఉసకా ఫల కభీ మిలతా నహీం ॥ 18 । 8 ॥
ఫల, సంగ, తజ జో కర్మ నియమిత కర్మ అపనా మాన హై ।
మానా గయా వహ త్యాగ శుభ సాత్త్విక సదైవ మహాన్ హై ॥ 18 । 9 ॥
నహిం ద్వేష అకుశల కర్మ సే, జో కుశల మేం నహిం లీన హై ।
సంశయరహిత త్యాగీ వహీ హై సత్త్వనిష్ఠ ప్రవీన హై ॥ 18 । 10 ॥
సంభవ నహీం హై దేహధారీ త్యాగ దే సబ కర్మ హీ ।
ఫల కర్మ కే జో త్యాగతా, త్యాగీ కహా జాతా వహీ ॥ 18 । 11 ॥
పాతే సకామీ దేహ తజ ఫల శుభ అశుభ మిశ్రిత సభీ ।
త్యాగీ పురుష కో పర న హోతా హై త్రివిధ ఫల యే కభీ ॥ 18 । 12 ॥
హైం పాఀచ కారణ జాన లో సబ కర్మ హోనే కే లియే ।
సున మైం సునాతా సాంఖ్య కే సిద్ధాంత మేం జో భీ దియే ॥ 18 । 13 ॥
ఆధార కర్తా ఔర సబ సాధన పృథక్ విస్తార సే ।
చేష్టా వివిధ విధ, దైవ , యే హైం హేతు పాఀచ ప్రకార కే ॥ 18 । 14 ॥
తన మన వచన సే జన సభీ జో కర్మ జగ మేం కర రహే ।
హోం ఠీక యా విపరీత ఉనకే పాఀచ యే కారణ కహే ॥ 18 । 15 ॥
జో మూఢ అపనే ఆపకో హీ కింతు కర్తా మానతా ।
ఉసకీ నహీం హై శుద్ధ బుద్ధి న ఠీక వహ కుఛ జానతా ॥ 18 । 16 ॥
జో జన అహంకృతిభావ బిన, నహిం లిప్త జిసకీ బుద్ధి భీ ।
నహిం మారతా వహ మారకర భీ, హై న బంధన మేం కభీ ॥ 18 । 17 ॥
నిత జ్ఞాన జ్ఞాతా జ్ఞేయ కరతే కర్మ మేం హైం ప్రేరణా ।
హై కర్మసంగ్రహ, కరణ, కర్తా, కర్మ తీనోం సే బనా ॥ 18 । 18 ॥
సున జ్ఞాన ఏవం కర్మ, కర్తా భేద గుణ అనుసార హైం ।
జైసే కహే హైం సాంఖ్య మేం వే సర్వ తీన ప్రకార హైం ॥ 18 । 19 ॥
సబ భిన్న భూతోం మేం అనశ్వర ఏక భావ అభిన్న హీ ।
జిస జ్ఞాన సే జన దేఖతా హై, జ్ఞాన సాత్త్విక హై వహీ ॥ 18 । 20 ॥
జిస జ్ఞాన సే సబ ప్రాణియోం మేం భిన్నతా కా భాన హై ।
సబమేం అనేకోం భావ దిఖతే, రాజసీ వహ జ్ఞాన హై ॥ 18 । 21 ॥
జో ఏక హీ లఘుకార్య మేం ఆసక్త పూర్ణ- సమాన హై ।
నిఃసార యుక్తి- విహీన హై వహ తుచ్ఛ తామస జ్ఞాన హై ॥ 18 । 22 ॥
ఫల- ఆశ- త్యాగీ నిత్య నియమిత కర్మ జో భీ కర రహా ।
బిన రాగ ద్వేష, అసంగ హో, వహ కర్మ సాత్త్విక హై కహా ॥ 18 । 23 ॥
ఆశా లియే ఫల కీ అహంకృత- బుద్ధి సే జో కామ హై ।
అతి హీ పరిశ్రమ సే కియా, రాజస ఉసీ కా నామ హై ॥ 18 । 24 ॥
పరిణామ, పౌరుష, హాని, హింసా కా న జిసమేం ధ్యాన హై ।
వహ తామసీ హై కర్మ జిసకే మూల మేం అజ్ఞాన హై ॥ 18 । 25 ॥
బిన అహంకార, అసంగ, ధీరజవాన్, ఉత్సాహీ మహా ।
అవికార సిద్ధి అసిద్ధి మేం సాత్త్విక వహీ కర్తా కహా । 18 । 26 ॥
హింసక, విషయ- మయ, లోభ- హర్ష- విషాద- యుక్త మలీన హై ।
ఫల కామనా మేం లీన, కర్తా, రాజసీ వహ దీన హై ॥ 18 । 27 ॥
చంచల, ఘమండీ, శఠ, విషాదీ, దీర్ఘసూత్రీ, ఆలసీ ।
శిక్షా- రహిత, పర- హాని- కర, కర్తా కహా హై తామసీ ॥ 18 । 28 ॥
హోతే త్రివిధ హీ హే ధనంజయ! బుద్ధి ధృతి కే భేద భీ ।
సున భిన్న- భిన్న సమస్త గుణ- అనుసార కహతా హూం అభీ ॥ 18 । 29 ॥
జానే ప్రవృత్తి నివృత్తి బంధన మోక్ష కార్య అకార్య భీ ।
హే పార్థ! సాత్త్విక బుద్ధి హై జో భయ అభయ జానే సభీ ॥ 18 । 30 ॥
జిస బుద్ధి సే నిర్ణయ న కార్య అకార్య బీచ యథార్థ హై ।
జానే న ధర్మ అధర్మ కో వహ రాజసీ మతి పార్థ! హై ॥ 18 । 31 ॥
తమ- వ్యాప్త హో జో బుద్ధి, ధర్మ అధర్మ హీ కో మానతీ ।
వహ తామసీ జో నిత్య అర్జున! అర్థ ఉలటే జానతీ ॥ 18 । 32 ॥
జబ జన అచల ధృతి సే క్రియా మన ప్రాణ ఇంద్రియ కీ సభీ ।
ధారణ కరే నిత యోగ సే, ధృతి శుద్ధ సాత్విక హై తభీ ॥ 18 । 33 ॥
ఆసక్తి సే ఫల- కామనా- ప్రియ ధర్మ అర్థ వ కామ హై ।
ధారణ కియే జిససే ఉసీ కా రాజసీ ధృతి నామ హై ॥ 18 । 34 ॥
తామస వహీ ధృతి పార్థ! జిససే స్వపన, భయ, ఉన్మాద కో ।
తజతా నహీం దుర్బుద్ధి మానవ, శోక ఔర విషాద కో ॥ 18 । 35 ॥
అబ సున త్రివిధ సుఖ- భేద భీ జిసకే సదా అభ్యాస సే ।
సబ దుఃఖ కా కర అంత అర్జున! జన ఉసీ మేం జా బసే ॥ 18 । 36 ॥
ఆరంభ మేం విషవత్ సుధా సమ కింతు మధు పరిణామ హై ।
జో ఆత్మబుద్ధి- ప్రసాద- సుఖ, సాత్త్విక ఉసీ కా నామ హై ॥ 18 । 37 ॥
రాజస వహీ సుఖ హై కి జో ఇంద్రియ- విషయ- సంయోగ సే ।
పహిలే సుధా సమ, అంత మేం విష- తుల్య హో ఫల- భోగ సే ॥ 18 । 38 ॥
ఆరంభ ఏవం అంత మేం జో మోహ జన కో దే రహా ।
ఆలస్య నీంద ప్రమాద సే ఉత్పన్న సుఖ తామస కహా ॥ 18 । 39 ॥
ఇస భూమి పర ఆకాశ అథవా దేవతాఓం మేం కహీం ।
హో ప్రకృతి కే ఇన తీన గుణ సే ముక్త ఐసా కుఛ నహీం ॥ 18 । 40 ॥
ద్విజ ఔర క్షత్రియ వైశ్య శూద్రోం కే పరంతప! కర్మ భీ ।
ఉనకే స్వభావజ హీ గుణోం అనుసార బాఀటే హైం సభీ ॥ 18 । 41 ॥
శమ దమ క్షమా తప శుద్ధి ఆస్తిక బుద్ధి భీ విజ్ఞాన భీ ।
ద్విజ కే స్వభావజ కర్మ హైం, తన- మన- సరలతా జ్ఞాన భీ ॥ 18 । 42 ॥
ధృతి శూరతా తేజస్వితా రణ సే న హటనా ధర్మ హై ।
చాతుర్య స్వామీభావ దేనా దాన క్షత్రియ కర్మ హై ॥ 18 । 43 ॥
కృషి ధేను- పాలన వైశ్య కా వాణిజ్య కరనా కర్మ హై ।
నిత కర్మ శూద్రోం కా స్వభావజ లోక- సేవా ధర్మ హై ॥ 18 । 44 ॥
కరతా రహే జో కర్మ నిజ- నిజ సిద్ధి పాతా హై వహీ ।
నిజ- కర్మ- రత నర సిద్ధి సున కిస భాఀతి పాతా నిత్య హీ ॥ 18 । 45 ॥
జిససే ప్రవృత్తి సమస్త జీవోం కీ తథా జగ వ్యాప్త హై ।
నిజ కర్మ సే, నర పూజ ఉసకో సిద్ధి కరతా ప్రాప్త హై ॥ 18 । 46 ॥
నిజ ధర్మ నిర్గుణ శ్రేష్ఠ హై, సుందర సులభ పర- ధర్మ సే ।
హోతా న పాప స్వభావ కే అనుసార అపనే కర్మ సే ॥ 18 । 47 ॥
నిజ నియత కర్మ సదోష హోం, తో భీ ఉచిత నహిం త్యాగ హై ।
సబ కర్మ దోషోం సే ఘిరే జైసే ధుఏం సే ఆగ హై ॥ 18 । 48 ॥
వశ మేం కియే మన, అతి అసక్త, న కామనా కుఛ వ్యాప్త హో ।
నైష్కర్మ్య- సిద్ధి మహాన తబ, సంన్యాస ద్వారా ప్రాప్త హో ॥ 18 । 49 ॥
జిస భాఀతి పాకర సిద్ధి హోతీ బ్రహ్మ- ప్రాప్తి సదైవ హీ ।
సంక్షేప మేం సున జ్ఞాన కీ అర్జున పరా- నిష్ఠా వహీ ॥ 18 । 50 ॥
కర ఆత్మ- సంయమ ధైర్య సే అతిశుద్ధ మతి మేం లీన హో ।
సబ త్యాగ శబ్దాదిక విషయ, నిత రాగ- ద్వేష- విహీన హో ॥ 18 । 51 ॥
ఏకాంతసేవీ అల్ప- భోజీ తన వచన మన వశ కియే ।
హో ధ్యాన- యుక్త సదైవ హీ, వైరాగ్య కా ఆశ్రయ లియే ॥ 18 । 52 ॥
బల అహంకార ఘమండ సంగ్రహ క్రోధ కామ విముక్త హో ।
మమతారహిత నర శాంత, బ్రహ్మ- విహార కే ఉపయుక్త హో ॥ 18 । 53 ॥
జో బ్రహ్మభూత ప్రసన్న- మన హై, చాహ- చింతా- హీన హై ।
సమ భావ సబమేం సాధ, హోతా భక్తి మేం లవలీన హై ॥ 18 । 54 ॥
మైం కౌన కితనా, భక్తి సే ఉసకో సభీ యహ జ్ఞాన హో ।
ముఝమేం మిలే, మేరీ ఉసే జబ తత్త్వ సే పహిచాన హో ॥ 18 । 55 ॥
కరతా రహే సబ కర్మ భీ మేరా సదా ఆశ్రయ ధరే ।
మేరీ కృపా సే ప్రాప్త వహ అవ్యయ సనాతన పద కరే ॥ 18 । 56 ॥
మన సే ముఝే సారే సమర్పిత కర్మ కర మత్పర హుఆ ।
ముఝమేం నిరంతర చిత్త ధర, సమ- బుద్ధి మేం తత్పర హుఆ ॥ 18 । 57 ॥
రఖ చిత్త ముఝమేం, మమ కృపా సే దుఃఖ సబ తర జాయగా ।
అభిమాన సే మేరీ న సునకర, నాశ కేవల పాయగా ॥ 18 । 58 ॥
‘ మైం నహిం కరూఀగా యుద్ధ’ తుమ అభిమాన సే కహతే అభీ ।
యహ వ్యర్థ హై నిశ్చయ ప్రకృతి తుమసే కరా లేగీ సభీ ॥ 18 । 59 ॥
కరనా నహీం జో చాహతా హై మోహ మేం తల్లీన హో ।
వహ సబ కరేగా నిజ స్వభావజ కర్మ కే ఆధీన హో ॥ 18 । 60 ॥
ఈశ్వర హృదయ మేం ప్రాణియోం కే బస రహా హై నిత్య హీ ।
సబ జీవ యంత్రారూఢ మాయా సే ఘుమాతా హై వహీ ॥ 18 । 61 ॥
ఇస హేతు లే ఉసకీ శరణ సబ భాఀతి సే సబ ఓర సే ।
శుభ శాంతి లేగా నిత్య- పద, ఉసకీ కృపా కీ కోర సే ॥ 18 । 62 ॥
తుఝసే కహా అతిగుప్త జ్ఞాన సమస్త యహ విస్తార సే ।
జిస భాఀతి జో చాహే వహీ కర పార్థ! పూర్ణ విచార సే ॥ 18 । 63 ॥
అబ అంత మేం అతిగుప్త హై కౌంతేయ! కహతా బాత హూఀ ।
అతిప్రియ ముఝే తూ అస్తు హిత కీ బాత కహతా తాత హూఀ ॥ 18 । 64 ॥
రఖ మన ముఝీ మేం, కర యజన, మమ భక్త బన, కర వందనా ।
ముఝమేం మిలేగా, సత్య ప్రణ తుఝసే, ముఝే తూ ప్రియ ఘనా ॥ 18 । 65 ॥
తజ ధర్మ సారే ఏక మేరీ హీ శరణ కో ప్రాప్త హో ।
మైం ముక్త పాపోం సే కరూంగా తూ న చింతా వ్యాప్త హో ॥ 18 । 66 ॥
నిందా కరే మేరీ, న సుననా చాహతా, బిన భక్తి హై ।
ఉసకో న దేనా జ్ఞాన యహ జిసమేం నహీం తప- శక్తి హై ॥ 18 । 67 ॥
యహ గుప్త జ్ఞాన మహాన భక్తోం సే కహేగా జో సహీ ।
ముఝమేం మిలేగా భక్తి పా మేరీ, అసంశయ నర వహీ ॥ 18 । 68 ॥
ఉససే అధిక ప్రియ కార్య- కర్తా విశ్వ మేం మేరా నహీం ।
ఉససే అధిక ముఝకో న ప్యారా దూసరా హోగా కహీం ॥ 18 । 69 ॥
మేరీ తుమ్హారీ ధర్మ- చర్చా జో పఢఏగా ధ్యాన సే ।
మైం మానతా పూజా ముఝే హై జ్ఞానయజ్ఞ విధాన సే ॥ 18 । 70 ॥
బిన దోష ఢఊఀఢఏ జో సునేగా నిత్య శ్రద్ధాయుక్త హో ।
వహ పుణ్యవానోం కా పరమ శుభ లోక హోగా ముక్త హో ॥ 18 । 71 ॥
అర్జున! కహో తుమనే సునా యహ జ్ఞాన సారా ధ్యాన సే ।
అబ భీ ఛుటే హో యా నహీం ఉస మోహమయ అజ్ఞాన సే ॥ 18 । 72 ॥
అర్జున నే కహా —
అచ్యుత! కృపా సే ఆపకీ అబ మోహ సబ జాతా రహా ।
సంశయ రహిత హూం సుధి ముఝే ఆఈ, కరూఀగా హరి కహా ॥ 18 । 73 ॥
సంజయ నే కహా —
ఇస భాఀతి యహ రోమాఀచకారీ ఔర శ్రేష్ఠ రహస్య భీ ।
శ్రీకృష్ణ అర్జున కా సునా సంవాద హై మైంనే సభీ ॥ 18 । 74 ॥
సాక్షాత్ యోగేశ్వర స్వయం శ్రీకృష్ణ కా వర్ణన కియా ।
యహ శ్రేష్ఠ యోగ- రహస్య వ్యాస- ప్రసాద సే సబ సున లియా ॥ 18 । 75 ॥
శ్రీకృష్ణ, అర్జున కా నిరాలా పుణ్యమయ సంవాద హై ।
హర బార దేతా హర్ష హై, ఆతా ముఝే జబ యాద హై ॥ 18 । 76 ॥
జబ యాద ఆతా ఉస అనోఖే రూప కా విస్తార హై ।
హోతా తభీ విస్మయ తథా ఆనంద బారంబార హై ॥ 18 । 77 ॥
శ్రీకృష్ణ యోగేశ్వర జహాం అర్జున ధనుర్ధారీ జహాఀ ।
వైభవ, విజయ, శ్రీ, నీతి సబ మత సే హమారే హైం వహాఀ ॥ 18 । 78 ॥
అఠారహవాం అధ్యాయ సమాప్త హుఆ ।
Also Read:
Sri Hari Gita Lyrics in Hindi | English | Bengali | Gujarati | Kannada | Malayalam | Oriya | Telugu | Tamil
