Sri Ramana Geetaa in Kannada:
॥ ಶ್ರೀರಮಣಗೀತಾ ॥
ಅಧ್ಯಾಯ – ನಾಮ
1. ಉಪಾಸನಾಪ್ರಾಧಾನ್ಯನಿರೂಪಣಂ
2. ಮಾರ್ಗತ್ರಯಕಥನಂ
3. ಮುಖ್ಯಕರ್ತವ್ಯ ನಿರೂಪಣಂ
4. ಜ್ಞಾನಸ್ವರೂಪಕಥನಂ
5. ಹೃದಯವಿದ್ಯಾ
6. ಮನೋನಿಗ್ರಹೋಪಾಯಃ
7. ಆತ್ಮವಿಚಾರಾಧಿಕಾರಿತದಂಗನಿರೂಪಣಂ
8. ಆಶ್ರಮವಿಚಾರಃ
9. ಗ್ರಂಥಿಭೇದಕಥನಂ
10. ಸಙ್ಧವಿದ್ಯಾ
11. ಜ್ಞಾನಸಿದ್ಧಿಸಾಮರಸ್ಯಕಥನಂ
12. ಶಕ್ತಿವಿಚಾರಃ
13. ಸಂನ್ಯಾಸೇ ಸ್ತ್ರೀಪುರುಷಯೋಸ್ತುಲ್ಯಾಧಿಕಾರನಿರೂಪಣಂ
14. ಜೀವನ್ಮುಕ್ತಿ ವಿಚಾರಃ
15. ಶ್ರವಣಮನನನಿದಿಧ್ಯಾಸನನಿರೂಪಣಂ
16. ಭಕ್ತಿವಿಚಾರಃ
17. ಜ್ಞಾನಪ್ರಾಪ್ತಿವಿಚಾರಃ
18. ಸಿದ್ಧಮಹಿಮಾನುಕೀರ್ತನಂ
॥ ಶ್ರೀರಮಣಗೀತಾ ॥
ಅಥ ಪ್ರಥಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ । (ಉಪಾಸನಾಪ್ರಾಧಾನ್ಯನಿರೂಪಣಂ)
ಮಹರ್ಷಿ ರಮಣಂ ನತ್ವಾ ಕಾರ್ತಿಕೇಯಂ ನರಾಕೃತಿಂ ।
ಮತಂ ತಸ್ಯ ಪ್ರಸನ್ನೇನ ಗ್ರಂಥೇನೋಪನಿಬಧ್ಯತೇ ॥ 1 ॥
ಇಷಪುತ್ರಶಕೇ ರಾಮ ಭೂಮಿನಂದಧರಾಮಿತೇ ।
ಏಕೋಂತ್ರಿಂಶದ್ದಿವಸೇ ದ್ವಾದಶೇ ಮಾಸಿ ಶೀತಲೇ ॥ 2 ॥
ಉಪವಿಷ್ಟೇಷು ಸರ್ವೇಷು ಶಿಷ್ಯೇಷು ನಿಯತಾತ್ಮಸು ।
ಭಗವಂತಮೃಷಿ ಸೋಽಹಮಪೃಚ್ಛಂ ನಿರ್ಣಯಾಪ್ತಯೇ ॥ 3 ॥
ಪ್ರಥಮಃ ಪ್ರಶ್ನಃ
ಸತ್ಯಾಸತ್ಯವಿವೇಕೇನ ಮುಚ್ಯತೇ ಕೇವಲೇನ ಕಿಂ ।
ಉತಾಹೋ ಬಂಧಹಾನಾಯ ವಿದ್ಯತೇ ಸಾಧನಾಂತರಂ ॥ 4 ॥
ದ್ವಿತೀಯಃ ಪ್ರಶ್ನಃ
ಕಿಮಲಂ ಶಾಸ್ತ್ರಚರ್ಚೈವ ಜಿಜ್ಞಾಸೂನಾಂ ವಿಮುಕ್ತಯೇ ।
ಯಥಾ ಗುರುಪದೇಶಂ ಕಿಮುಪಾಸನಪೇಕ್ಷತೇ ॥ 5 ॥
ತೃತೀಯ ಪ್ರಶ್ನಃ
ಸ್ಥಿತಪ್ರಜ್ಞಃ ಸ್ಥಿತಪ್ರಜ್ಞಮಾತ್ಮಾನಂ ಕಿಂ ಸಮರ್ಥಯೇತ್ ।
ವಿದಿತ್ವಾ ಪರಿಪೂರ್ಣತ್ವಂ ಜ್ಞಾನಸ್ಯೋಪರತೇರುತ ॥ 6 ॥
ಚತುರ್ಥಃ ಪ್ರಶ್ನಃ
ಜ್ಞಾನಿನಂ ಕೇನ ಲಿಂಗೇನ ಜ್ಞಾತುಂ ಶಕ್ಷ್ಯಂತಿ ಕೋವಿದಾಃ ॥ 7 ॥
ಪಂಚಮಃ ಪ್ರಶ್ನಃ
ಜ್ಞಾನಾಯೈವ ಸಮಾಧಿಃ ಕಿಂ ಕಾಮಾಯಾಪ್ಯುತ ಕಲ್ಪತೇ ॥ 7 ॥
ಷಷ್ಠಃ ಪ್ರಶ್ನಃ
ಕಾಮೇನ ಯೋಗಮಭ್ಯಸ್ಯ ಸ್ಥಿತಪ್ರಜ್ಞೋ ಭವೇದ್ಯದಿ ।
ಸಕಾಮೋಽಮುಷ್ಯ ಸಾಫಲ್ಯಮಧಿಗಚ್ಛತಿ ವಾ ನ ವಾ ॥ 8 ॥
ಏವಂ ಮಮ ಗುರುಃ ಪ್ರಶ್ನಾನಕರ್ಣ್ಯ ಕರುಣಾನಿಧಿಃ ।
ಅಬ್ರವೀತ್ಸಂಶಯಚ್ಛೇದೀ ರಮಣೋ ಭಗವಾನೃಷಿಃ ॥ 9 ॥
ಪ್ರಥಮಪ್ರಶ್ನಸ್ಯೋತ್ತರಂ
ಮೋಚಯೇತ್ಸಕಲಾನ್ ಬಂಧಾನಾತ್ಮನಿಷ್ಠೈವ ಕೇವಲಂ ।
ಸತ್ಯಾಸತ್ಯವಿವೇಕಂ ತು ಪ್ರಾಹುರ್ವೈರಾಗ್ಯಸಾಧನಂ ॥ 10 ॥
ಸದಾ ತಿಷ್ಠತಿ ಗಂಭೀರೋ ಜ್ಞಾನೀ ಕೇವಲಮಾತ್ಮನಿ ।
ನಾಸತ್ಯಂ ಚಿಂತಯೇದ್ವಿಶ್ವಂ ನ ವಾ ಸ್ವಸ್ಯ ತದನ್ಯತಾಂ ॥ 11 ॥
ದ್ವಿತೀಯಪ್ರಶ್ನಸ್ಯೋತ್ತರಂ
ನ ಸಂಸಿದ್ಧಿರ್ವಿಜಿಜ್ಞಾಸೋಃ ಕೇವಲಂ ಶಾಸ್ತ್ರಚರ್ಚಯಾ ।
ಉಪಾಸನಂ ವಿನಾ ಸಿದ್ಧಿರ್ನೈವ ಸ್ಯಾದಿತಿ ನಿರ್ಣಯಃ ॥ 12 ॥
ಅಭ್ಯಾಸಕಾಲೇ ಸಹಜಾಂ ಸ್ಥಿತಿಂ ಪ್ರಾಹುರುಪಾಸನಂ ।
ಸಿದ್ಧಿಂ ಸ್ಥಿರಾಂ ಯದಾ ಗಚ್ಛೇತ್ಸೈವ ಜ್ಞಾನಂ ತದೋಚ್ಯತೇ ॥ 13 ॥
ವಿಷಯಾಂತ್ಸಂಪರಿತ್ಯಜ್ಯ ಸ್ವಸ್ವಭಾವೇನ ಸಂಸ್ಥಿತಿಃ ।
ಜ್ಞಾನಜ್ವಾಲಾಕೃತಿಃ ಪ್ರೋಕ್ತ್ತಾ ಸಹಜಾ ಸ್ಥಿತಿರಾತ್ಮನಃ ॥ 14 ॥
ತೃತೀಯಪ್ರಶ್ನಸ್ಯೋತ್ತರಂ
ನಿರ್ವಾಸೇನ ಮೌನೇನ ಸ್ಥಿರಾಯಾಂ ಸಹಜಸ್ಥಿತೌ ।
ಜ್ಞಾನೀ ಜ್ಞಾನಿನಮಾತ್ಮಾನಂ ನಿಃಸಂದೇಹಃ ಸಮರ್ಥಯೇತ್ ॥ 15 ॥
ಚತುರ್ಥಪ್ರಶ್ನಸ್ಯೋತ್ತರಂ
ಸರ್ವಭೂತಸಮತ್ವೇನ ಲಿಂಗೇನ ಜ್ಞಾನಮೂಹ್ಯತಾಂ ।
ಪಂಚಮಪ್ರಶ್ನಸ್ಯೋತ್ತರಂ
ಕಾಮಾರಬ್ಧಸ್ಸಮಾಧಿಸ್ತು ಕಾಮಂ ಫಲೈ ನಿಶ್ಚಿತಂ ॥ 16 ॥
ಷಷ್ಠಪ್ರಶ್ನಸ್ಯೋತ್ತರಂ
ಕಾಮೇನ ಯೋಗಮಭ್ಯಸ್ಯ ಸ್ಥಿತಪ್ರಜ್ಞೋ ಭವೇದ್ಯದಿ ।
ಸ ಕಾಮೋಽಮುಷ್ಯ ಸಾಫಲ್ಯಂ ಗಚ್ಛನ್ನಪಿ ನ ಹರ್ಷಯೇತ್ ॥ 17 ॥
॥ ಇತಿ ಶ್ರೀರಮಣಗೀತಾಸು ಬ್ರಹ್ಮವಿದ್ಯಾಯಾಂ ಯೋಗಶಾಸ್ತ್ರೇ ರಮಣಾಂತೇವಾಸಿನೋ
ವಾಸಿಷ್ಠಸ್ಯ ಗಣಪತೇರುಪನಿಬಂಧೇ ಉಪಾಸನಪ್ರಾಧಾನ್ಯನಿರೂಪಣಂ
ನಾಮ ಪ್ರಥಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 1
ಅಥ ದ್ವಿತೀಯೋಽಧ್ಯಾಯಃ । (ಮಾರ್ಗತ್ರಯಕಥನಂ)
ಈಶಪುತ್ರಶಕೇ ಬಾಣಭೂಮಿನಂದಧರಾಮಿತೇ ।
ಚಾತುರ್ಮಾಸ್ಯೇ ಜಗೌ ಸಾರಂ ಸಂಗೃಹ್ಯ ಭಗವಾನೃಷಿ ॥ 1 ॥
ಹೃದಯಕುಹರಮಧ್ಯೇ ಕೇವಲಂ ಬ್ರಹ್ಮಮಾತ್ರಂ
ಹ್ಯಹಮಹಮಿತಿ ಸಾಕ್ಷಾದಾತ್ಮರೂಪೇಣ ಭಾತಿ ।
ಹೃದಿ ವಿಶ ಮನಸಾ ಸ್ವಂ ಚಿನ್ವ್ತಾ ಮಜ್ಜತಾ ವಾ
ಪವನಚಲನರೋಧಾದಾತ್ಮನಿಷ್ಠೋ ಭವ ತ್ವಂ ॥ 2 ॥
ಶ್ಲೋಕಂ ಭಗವತೋ ವಕ್ತ್ರಾನ್ಮಹರ್ಷೇರಿಮಮುದ್ಗತಂ ।
ಶ್ರುತ್ಯಂತಸಾರಂ ಯೋ ವೇದ ಸಂಶಯೋ ನಾಸ್ಯ ಜಾತುಚಿತ್ ॥ 3 ॥
ಅತ್ರ ಶ್ಲೋಕೇ ಭಗವತಾ ಪೂರ್ವಾರ್ಧೇ ಸ್ಥಾನಮೀರಿತಂ ।
ಶಾರೀರಕಸ್ಯ ದೃಶ್ಯೇಽಸ್ಮಿಂಛರೀರೇ ಪಾಂಚಭೌತಿಕೇ ॥ 4 ॥
ತತ್ರೈವ ಲಕ್ಷಣಂ ಚೋಕ್ತಂ ದ್ವೈತಮೀಶಾ ಚ ವಾರಿತಂ ।
ಉಕ್ತಂ ಚಾಪ್ಯಪರೋಕ್ಷತ್ವಂ ನಾನಾಲಿಂಗನಿಬರ್ಹಣಂ ॥ 5 ॥
ಉಪದೇಶೋ ದ್ವಿತೀಯಾರ್ಧೇ ಶಿಷ್ಯಾಭ್ಯಾಸಕೃತೇ ಕೃತಃ ।
ತ್ರೇಧಾ ಭಿನ್ನೇನ ಮಾರ್ಗೇಣ ತತ್ತ್ವಾದೈಕ್ಯಂ ಸಮೀಯುಷಾ ॥ 6 ॥
ಉಪಾಯೋ ಮಾರ್ಗಣಾಭಿಖ್ಯಃ ಪ್ರಥಮಃ ಸಂಪ್ರಕೀರ್ತಿತಃ ।
ದ್ವಿತೀಯೋ ಮಜ್ಜ್ನಾಭಿಖ್ಯಃ ಪ್ರಾಣರೋಧಸ್ತೃತೀಯಕಃ ॥ 7 ॥
॥ ಇತಿ ಶ್ರೀರಮಣಗೀತಾಸು ಬ್ರಹ್ಮವಿದ್ಯಾಯಾಂ ಯೋಗಶಾಸ್ತ್ರೇ ರಮಣಾಂತೇವಾಸಿನೋ
ವಾಸಿಷ್ಠಸ್ಯ ಗಣಪತೇರುಪನಿಬಂಧೇ ಮಾರ್ಗತ್ರಯಕಥನಂ
ನಾಮ ದ್ವಿತೀಯೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 2
ಅಥ ತೃತೀಯೋಽಧ್ಯಾಯಃ । (ಮುಖ್ಯಕರ್ತವ್ಯನಿರೂಪಣಂ)
ದೈವರಾತಸ್ಯ ಸಂವಾದಮಾಚಾರ್ಯರಮಣಸ್ಯ ಚ ।
ನಿಬಧ್ನೀಮಸ್ತೃತೀಯೇಽಸ್ಮಿನ್ನಧ್ಯಾಯೇ ವಿದುಷಾಂ ಮುದೇ ॥ 1 ॥
ದೈವರತ ಉವಾಚ
ಕಿಂ ಕರ್ತವ್ಯ ಮನುಷ್ಯಸ್ಯ ಪ್ರಧಾನಮಿಹ ಸಂಸೃತೌ ।
ಏಕಂ ನಿರ್ಧಾಯ ಭಗವಾಂಸ್ತನ್ಮೇ ವ್ಯಾಖ್ಯಾತುಮರ್ಹತಿ ॥ 2 ॥
ಭಗವಾನುವಾಚ
ಸ್ವಸ್ಯ ಸ್ವರೂಪಂ ವಿಜ್ಞೇಯಂ ಪ್ರಧಾನಂ ಮಹದಿಚ್ಛತಾ ।
ಪ್ರತಿಷ್ಠಾ ಯತ್ರ ಸರ್ವೇಷಾಂ ಫಲಾನಾಮುತ ಕರ್ಮಣಾಂ ॥ 3 ॥
ದೈವರಾತ ಉವಾಚ
ಸ್ವಸ್ಯ ಸ್ವರೂಪವಿಜ್ಞಾನೇ ಸಾಧನಂ ಕಿಂ ಸಮಾಸತಃ ।
ಸಿಧ್ಯೇತ್ಕೇನ ಪ್ರಯತ್ನೇನ ಪ್ರತ್ಯಗ್ದೃಷ್ಟಿರ್ಮಹೀಯಸಿ ॥ 4 ॥
ಭಗವಾನುವಾಚ
ವಿಷಯೇಭ್ಯಃ ಪರಾವೃತ್ಯ ವೃತ್ತೀಃ ಸರ್ವಾಃ ಪ್ರಯತ್ನತಃ ।
ವಿಮರ್ಶೇ ಕೇವಲಂ ತಿಷ್ಠೇದಚಲೇ ನಿರುಪಾಧಿಕೇ ॥ 5 ॥
ಸ್ವಸ್ಯ ಸ್ವರೂಪವಿಜ್ಞಾನೇ ಸಾಧನಂ ತತ್ಸಮಾಸತಃ ।
ಸಿಧ್ಯೇತ್ತೇನೈವ ಯತ್ನೇನ ಪ್ರತ್ಯಗ್ದೃಷ್ಟಿರ್ಮಹೀಯಸಿ ॥ 6 ॥
ದೈವರಾತ ಉವಾಚ
ಯಾವತ್ಸಿದ್ಧಿರ್ಭವೇನ್ನೄಣಾಂ ಯೋಗಸ್ಯ ಮುನಿಕುಂಜರ ।
ತಾವಂತಂ ನಿಯಮಾಃ ಕಾಲಂ ಕಿಂ ಯತ್ನಮುಪಕುರ್ವತೇ ॥ 7 ॥
ಭಗವಾನುವಾಚ
ಪ್ರಯತ್ನಮುಪಕುರ್ವಂತಿ ನಿಯಮಾ ಯುಂಜತಾಂ ಸತಾಂ ।
ಸಿದ್ಧಾನಾಂ ಕೃತಕೃತ್ಯಾನಾಂ ಗಲಂತಿ ನಿಯಮಾಸ್ಸ್ವಯಂ ॥ 8 ॥
ದೈವರಾತ ಉವಾಚ
ಕೇವಲೇನ ವಿಮರ್ಶೇನ ಸ್ಥಿರೇಣ ನಿರುಪಾಧಿನಾ ।
ಯಥಾ ಸಿದ್ಧಿಸ್ತಥಾ ಮಂತ್ರೈರ್ಜಪ್ತೈಃ ಸಿದ್ಧಿರ್ಭವೇನ್ನ ವಾ ॥ 9 ॥
ಭಗವಾನುವಾಚ
ಅಚಂಚಲೇನ ಮನಸಾ ಮಂತ್ರೈರ್ಜಪ್ತೈರ್ನಿರಂತರಂ ।
ಸಿದ್ಧಿಃ ಸ್ಯಾಚ್ಛದ್ದಧಾನಾನಾಂ ಜಪ್ತೇನ ಪ್ರಣವೇನ ವಾ ॥ 10 ॥
ವೃತಿರ್ಜಪೇನ ಮಂತ್ರಾಣಾಂ ಶುದ್ಧಸ್ಯ ಪ್ರಣವಸ್ಯ ವಾ ।
ವಿಷಯೇಭ್ಯಃ ಪರಾವೃತ್ತಾ ಸ್ವಸ್ವರೂಪಾತ್ಮಿಕಾ ಭವೇತ್ ॥ 11 ॥
ಈಶಪುತ್ರಶಕೇ ಶೈಲಭೂಮಿನಂದಧರಾಮಿತೇ ।
ಸಪ್ತಮೇ ಸಪ್ತಮೇ ಸೋಽಯಂ ಸಂವಾದೋಽಭವದದ್ಭುತಃ ॥ 12 ॥
॥ ಇತಿ ಶ್ರೀರಮಣಗೀತಾಸು ಬ್ರಹ್ಮವಿದ್ಯಾಯಾಂ ಯೋಗಶಾಸ್ತ್ರೇ ರಮಣಾಂತೇವಾಸಿನೋ
ವಾಸಿಷ್ಠಸ್ಯ ಗಣಪತೇರುಪನಿಬಂಧೇ ಮುಖ್ಯಕರ್ತವ್ಯನಿರೂಪಣಂ
ನಾಮ ತೃತೀಯೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 3
ಅಥ ಚತುರ್ಥೋಽಧ್ಯಾಯಃ । (ಜ್ಞಾನಸ್ವರೂಪಕಥನಂ)
ಪ್ರಥಮಃ ಪ್ರಶ್ನಃ
ಅಹಂ ಬ್ರಹ್ಮಾಸ್ಮೀತಿ ವೃತ್ತಿಃ ಕಿಂ ಜ್ಞಾನಂ ಮುನಿಕುಂಜರ ।
ಉತ ಬ್ರಹ್ಮಾಹಮಿತಿ ಧೀರ್ಧೀರಹಂ ಸರ್ವಮಿತ್ಯುತ ॥ 1 ॥
ಅಥವಾ ಸಕಲಂ ಚೈತದ್ಬ್ರಹ್ಮೇತಿ ಜ್ಞಾನಮುಚ್ಯತೇ ।
ಅಸ್ಮಾದ್ವೃತ್ತಿಚತುಷ್ಕಾದ್ವಾ ಕಿಂ ನು ಜ್ಞಾನಂ ವಿಲಕ್ಷಣಂ ॥ 2 ॥
ಅಸ್ಯೋತ್ತರಂ
ಇಮಂ ಮಮ ಗುರುಃ ಪ್ರಶ್ನಮಂತೇವಾಸಿನ ಆದರಾತ್ ।
ಆಕರ್ಣ್ಯ ರಮಣೋ ವಾಕ್ಯಮುವಾಚ ಭಗವಾನ್ಮುನಿ ॥ 3 ॥
ವೃತ್ತಯೋ ಭಾವನಾ ಏವ ಸರ್ವಾ ಏತಾ ನ ಸಂಶಯಃ ।
ಸ್ವರೂಪಾವಸ್ಥಿತಿಂ ಶುದ್ಧಾಂ ಜ್ಞಾನಮಾಹುರ್ಮನೀಷಿಣಃ ॥ 4 ॥
ಗುರೋರ್ವಚಸ್ತದಾಕರ್ಣ್ಯ ಸಂಶಯಚ್ಛೇದಕಾರಕಂ ।
ಅಪೃಚ್ಛಂ ಪುನರೇವಾಹಮನ್ಯಂ ಸಂಶಯಮುದ್ಗತಂ ॥ 5 ॥
ದ್ವಿತೀಯ ಪ್ರಶ್ನಃ
ವೃತ್ತಿವ್ಯಾಪ್ಯಂ ಭವೇದ್ಬ್ರಹ್ಮ ನ ವಾ ನಾಥ ತಪಸ್ವಿನಾಂ ।
ಇಮಂ ಮೇ ಹೃದಿ ಸಂಜಾತಂ ಸಂಶಯಂ ಛೇತ್ತುಮರ್ಹಸಿ ॥ 6 ॥
ತಮಿಮಂ ಪ್ರಶ್ನಮಾಕರ್ಣ್ಯ ಮಿತ್ರಮಙ್ಧ್ರಿಜುಷಾಮೃಷಿಃ ।
ಅಭಿಷಿಚ್ಯ ಕಟಾಕ್ಷೇಣ ಮಾಮಿದಂ ವಾಕ್ಯಮಬ್ರವೀತ್ ॥ 7 ॥
ಅಸ್ಯೋತ್ತರಂ
ಸ್ವಾತ್ಮಭೂತಂ ಯದಿ ಬ್ರಹ್ಮ ಜ್ಞಾತುಂ ವೃತ್ತಿಃ ಪ್ರವರ್ತತೇ ।
ಸ್ವಾತ್ಮಾಕಾರಾ ತದಾ ಭೂತ್ವಾ ನ ಪೃಥಕ್ ಪ್ರತಿತಿಷ್ಠತಿ ॥ 8 ॥
ಅಯಂ ಪ್ರಾಗುಕ್ತ ಏವಾಬ್ದೇ ಸಪ್ತಮೇ ತ್ವೇಕವಿಂಶಕೇ ।
ಅಭವನ್ನೋ ಮಿತಗ್ರಂಥಃ ಸಂವಾದೋ ರೋಮಹರ್ಷಣಃ ॥ 9 ॥
॥ ಇತಿ ಶ್ರೀರಮಣಗೀತಾಸು ಬ್ರಹ್ಮವಿದ್ಯಾಯಾಂ ಯೋಗಶಾಸ್ತ್ರೇ ರಮಣಾಂತೇವಾಸಿನೋ
ವಾಸಿಷ್ಠಸ್ಯ ಗಣಪತೇರುಪನಿಬಂಧೇ ಜ್ಞಾನಸ್ವರುಪಕಥನಂ
ನಾಮ ಚತುರ್ಥೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 4
ಅಥ ಪಂಚಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ । (ಹೃದಯವಿದ್ಯಾ)
ಪ್ರಾಗುಕ್ತೇಽಬ್ದೇಽಷ್ಟಮೇ ಮಾಸಿ ನವಮೇ ದಿವಸೇ ನಿಶಿ ।
ಉಪನ್ಯಸಿತವಾನ್ ಸಂಯಗುದ್ದಿಶ್ಯ ಹೃದಯಂ ಮುನಿಃ ॥ 1 ॥
ನಿರ್ಗಚ್ಛಂತಿ ಯತಃ ಸರ್ವಾ ವೃತ್ತಯೋಃ ದೇಹಧಾರಿಣಾಂ ।
ಹೃದಯಂ ತತ್ಸಮಾಖ್ಯಾತಂ ಭಾವನಾಽಽಕೃತಿವರ್ಣನಂ ॥ 2 ॥
ಅಹಂವೃತ್ತಿಃ ಸಮಸ್ತಾನಾಂ ವೃತ್ತೀನಾಂ ಮೂಲಮುಚ್ಯತೇ ।
ನಿರ್ಗಚ್ಛಂತಿ ಯತೋಽಹಂಧೀರ್ಹೃದಯಂ ತತ್ಸಮಾಸತಃ ॥ 3 ॥
ಹೃದಯಸ್ಯ ಯದಿ ಸ್ಥಾನಂ ಭವೇಚ್ಚಕ್ರಮನಾಹತಂ ।
ಮೂಲಾಧಾರಂ ಸಮಾರಭ್ಯ ಯೋಗಸ್ಯೋಪಕ್ರಮಃ ಕುತಃ ॥ 4 ॥
ಅನ್ಯದೇವ ತತೋ ರಕ್ತಪಿಂಡಾದದೃದಯಮುಚ್ಯತೇ
ಅಯಂ ಹೃದಿತಿ ವೃತ್ತ್ಯಾ ತದಾತ್ಮನೋ ರೂಪಮೀರಿತಂ ॥ 5 ॥
ತಸ್ಯ ದಕ್ಷಿಣತೋ ಧಾಮ ಹೃತ್ಪೀಠೇ ನೈವ ವಾಮತಃ ।
ತಸ್ಮಾತ್ಪ್ರವಹತಿ ಜ್ಯೋತಿಃ ಸಹಸ್ರಾರಂ ಸುಷುಮ್ಣಯಾ ॥ 6 ॥
ಸರ್ವಂ ದೇಹಂ ಸಹಸ್ರಾರಾತ್ತದಾ ಲೋಕಾನುಭೂತಯಃ ।
ತಾಃ ಪ್ರಪಶ್ಯನ್ ವಿಭೇದೇನ ಸಂಸಾರೀ ಮನುಜೋ ಭವೇತ್ ॥ 7 ॥
ಆತ್ಮಸ್ಥಸ್ಯ ಸಹಸ್ರಾರಂ ಶುದ್ಧಂ ಜ್ಯೋತಿರ್ಮಯಂ ಭವೇತ್ ।
ತತ್ರ ಜೀವೇನ್ನ ಸಂಕಲ್ಪೋ ಯದಿ ಸಾನ್ನಿಧ್ಯತಃ ಪತೇತ್ ॥ 8 ॥
ವಿಜ್ಞಾನಮಾನವಿಷಯಂ ಸನ್ನಿಕರ್ಷೇಣ ಯದ್ಯಪಿ ।
ನ ಭವೇದ್ಯೋಗಭಂಗಾಯ ಭೇದಸ್ಯಾಗ್ರಹಣೇ ಮನಃ ॥ 9 ॥
ಗೃಹ್ಯತೋಽಪಿ ಸ್ಥಿರೈಕಾಧೀಃ ಸಹಜಾ ಸ್ಥಿತಿರುಚ್ಯತೇ ।
ನಿರ್ವಿಕಲ್ಪಃ ಸಮಾಧಿಸ್ತು ವಿಷಯಾಸನ್ನಿಧೌ ಭವೇತ್ ॥ 10 ॥
ಅಂಡಂ ವಪುಷಿ ನಿಃಶೇಷಂ ನಿಃಶೇಷಂ ಹೃದಯೇ ವಪುಃ ।
ತಸ್ಮಾದಂಡಸ್ಯ ಸರ್ವಸ್ಯ ಹೃದಯಂ ರುಪಸಂಗ್ರಹಃ ॥ 11.
ಭುವನಂ ಮನಸೋ ನಾನ್ಯದನ್ಯನ್ನ ಹೃದಯಾನ್ಮನಃ ।
ಅಶೇಷಾ ಹೃದಯೇ ತಸ್ಮಾತ್ಕಥಾ ಪರಿಸಮಾಪ್ಯತೇ ॥ 12 ॥
ಕೀರ್ತ್ಯತೇ ಹೃದಯಂ ಪಿಂಡೇ ಯಥಾಂಡೇ ಭಾನೂಮಂಡಲಂ ।
ಮನಃ ಸಹಸ್ರಾರಗತಂ ಬಿಂಬಂ ಚಾಂದ್ರಮಸಂ ಯಥಾ ॥ 13 ॥
ಯಥಾ ದದಾತಿ ತಪನಸ್ತೇಜಃ ಕೈರವಬಂಧವೇ ।
ಇದಂ ವಿತರತಿ ಜ್ಯೋತಿರ್ಹ್ರದಯಂ ಮನಸೇ ತಥಾ ॥ 14 ॥
ಹ್ರದ್ಯಸನ್ನಿಹಿತೋ ಮರ್ತ್ಯೋ ಮನಃ ಕೇವಲಮೀಕ್ಷತೇ ।
ಅಸನ್ನಿಕರ್ಷೇ ಸೂರ್ಯಸ್ಯ ರಾತ್ರೌ ಚಂದ್ರೇ ಯಥಾ ಮಹಃ ॥ 15 ॥
ಅಪಶ್ಯಂಸ್ತೇಜಸೋ ಮೂಲಂ ಸ್ವರೂಪಂ ಸತ್ಯಮಾತ್ಮನಃ ।
ಮನಸಾ ಚ ಪೃಥಕ್ಪಶ್ಯನ್ ಭಾವಾನ್ ಭ್ರಾಮ್ಯತಿ ಪಾಮರಃ ॥ 16 ॥
ಹೃದಿ ಸನ್ನಿಹಿತೋ ಜ್ಞಾನೀ ಲೀನಂ ಹೃದಯತೇಜಸಿ ।
ಈಕ್ಷತೇ ಮಾನಸಂ ತೇಜೋ ದಿವಾ ಭಾನಾವಿವೈಂದವಂ ॥ 17 ॥
ಪ್ರಜ್ಞಾನಸ್ಯ ಪ್ರವೇತ್ತಾರೋ ವಾಚ್ಯಮರ್ಥಂ ಮನೋ ವಿದುಃ
ಅರ್ಥಂ ತು ಲಕ್ಷ್ಯಂ ಹೃದಯಂ ಹೃದಯಾನ್ನಪರಃ ಪರಃ ॥ 18 ॥
ದೃಗ್ದೃಶ್ಯಭೇದಧೀರೇಷಾ ಮನಸಿ ಪ್ರತಿತಿಷ್ಠತಿ ।
ಹೃದಯೇ ವರ್ತಮಾನಾಂ ದೃಗ್ದೃಶ್ಯೇನೈಕತಾಂ ವ್ರಜೇತ್ ॥ 19 ॥
ಮೂರ್ಚ್ಛಾ ನಿದ್ರಾತಿಸಂತೋಷಶೋಕಾವೇಶಭಯಾದಿಭಿಃ ।
ನಿಮಿತ್ತೈರಾಹತಾ ವೃತ್ತಿಃ ಸ್ವಸ್ಥಾನಂ ಹೃದಯಂ ವ್ರಜೇತ್ ॥ 20 ॥
ತದಾ ನ ಜ್ಞಾಯತೇ ಪ್ರಾಪ್ತಿರ್ಹೃದಯಸ್ಯ ಶರೀರಿಣಾ ।
ವಿಜ್ಞಾಯತೇ ಸಮಾಧೌ ತು ನಾಮಭೇದೋ ನಿಮಿತ್ತತಃ ॥ 21 ॥
॥ ಇತಿ ಶ್ರೀರಮಣಗೀತಾಸು ಬ್ರಹ್ಮವಿದ್ಯಾಯಾಂ ಯೋಗಶಾಸ್ತ್ರೇ ರಮಣಾಂತೇವಾಸಿನೋ
ವಾಸಿಷ್ಠಸ್ಯ ಗಣಪತೇರುಪನಿಬಂಧೇ ಹೃದಯವಿದ್ಯಾ
ನಾಮ ಪಂಚಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 5
ಅಥ ಷಷ್ಟೋಽಧ್ಯಾಯಃ । (ಮನೋನಿಗ್ರಹೋಪಾಯಃ)
ನಿರುಪ್ಯ ಹೃದಯಸ್ಯೈವಂ ತತ್ತ್ವಂ ತತ್ತ್ವವಿದಾಂ ವರಃ ।
ಮನಸೋ ನಿಗ್ರಹೋಪಾಯಮವದದ್ರಮಣೋ ಮುನಿಃ ॥ 1 ॥
ನಿತ್ಯವತ್ತಿಮತಾಂ ನೄಣಾಂ ವಿಷಯಾಸಕ್ತ್ತಚೇತಸಾಂ ।
ವಾಸನಾನಾಂ ಬಲಿಯಸ್ತ್ವಾನ್ಮನೋ ದುರ್ನಿಗ್ರಹಂ ಭವೇತ್ ॥ 2 ॥
ಚಪಲಂ ತನ್ನಿಗೃಹ್ಣೀಯಾತ್ಪ್ರಾಣರೋಧೇನ ಮಾನವಃ ।
ಪಾಶಬದ್ಧೋ ಯಥಾ ಜಂತುಸ್ತಥಾ ಚೇತೋ ನ ಚೇಷ್ಟತೇ ॥ 3 ॥
ಪ್ರಾಣರೋಧೇನ ವೃತ್ತಿನಾಂ ನಿರೋಧಃ ಸಾಧಿತೋ ಭವೇತ್ ।
ವೃತ್ತಿರೋಧೇನ ವೃತ್ತಿನಾಂ ಜನ್ಮಸ್ಥಾನೇ ಸ್ಥಿತೋ ಭವೇತ್ ॥ 4 ॥
ಪ್ರಾಣರೋಧಶ್ಚ ಮನಸಾ ಪ್ರಾಣಸ್ಯ ಪ್ರತ್ಯವೇಕ್ಷಣಂ ।
ಕುಂಭಕಂ ಸಿಧ್ಯತಿ ಹ್ಯೇಯಂ ಸತತಪ್ರತ್ಯವೇಕ್ಷಣಾತ್ ॥ 5 ॥
ಯೇಷಾಂ ನೈತೇನ ವಿಧಿನಾ ಶಕ್ತಿಃ ಕುಂಭಕಸಾಧನೇ ।
ಹಠಯೋಗವಿಧಾನೇನ ತೇಷಾಂ ಕುಂಭಕಮಿಷ್ಯತೇ ॥ 6 ॥
ಏಕದಾ ರೇಚಕಂ ಕುರ್ಯಾತ್ಕುರ್ಯಾತ್ಪೂರಕಮೇಕದಾ ।
ಕುಂಭಕಂ ತು ಚತುರ್ವಾರಂ ನಾಡೀಶುದ್ಧಿರ್ಭವೇತ್ತತಃ ॥ 7 ॥
ಪ್ರಾಣೋ ನಾಡೀಷು ಶುದ್ಧಾಸು ನಿರುದ್ಧಃ ಕ್ರಮಶೋ ಭವೇತ್ ।
ಪ್ರಾಣಸ್ಯ ಸರ್ವಧಾ ರೋಧಃ ಶುದ್ಧಂ ಕುಂಭಕಮುಚ್ಯತೇ ॥ 8 ॥
ತ್ಯಾಗಂ ದೇಹಾತ್ಮಭಾವಸ್ಯ ರೇಚಕಂ ಜ್ಞಾನಿನಃ ಪರೇ ।
ಪೂರಕಂ ಮಾರ್ಗಣಂ ಸ್ವಸ್ಯ ಕುಂಭಕಂ ಸಹಜಸ್ಥಿತಿಂ ॥ 9 ॥
ಜಪೇನ ವಾಽಥ ಮಂತ್ರಾಣಾಂ ಮನಸೋ ನಿಗ್ರಹೋ ಭವೇತ್ ।
ಮಾನಸೇನ ತದಾ ಮಂತ್ರಪ್ರಾಣಯೋರೇಕತಾ ಭವೇತ್ ॥ 10 ॥
ಮಂತ್ರಾಕ್ಷರಾಣಾಂ ಪ್ರಾಣೇನ ಸಾಯುಜ್ಯಂ ಧ್ಯಾನಮುಚ್ಯತೇ ।
ಸಹಜಸ್ಥಿತಯೇ ಧ್ಯಾನಂ ದೃಢಭೂಮಿಃ ಪ್ರಕಲ್ಪತೇ ॥ 11 ॥
ಸಹವಾಸೇನ ಮಹತಾಂ ಸತಾಮಾರುಢಚೇತಸಾಂ
ಕ್ರಿಯಮಾಣೇನ ವಾ ನಿತ್ಯಂ ಸ್ಥಾನೇ ಲೀನಂ ಮನೋ ಭವೇತ್ ॥ 12 ॥
॥ ಇತಿ ಶ್ರೀರಮಣಗೀತಾಸು ಬ್ರಹ್ಮವಿದ್ಯಾಯಾಂ ಯೋಗಶಾಸ್ತ್ರೇ ರಮಣಾಂತೇವಾಸಿನೋ
ವಾಸಿಷ್ಠಸ್ಯ ಗಣಪತೇರುಪನಿಬಂಧೇ ಮನೋನಿಗ್ರಹೋಪಾಯಃ
ನಾಮ ಷಷ್ಟೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 6
ಅಥ ಸಪ್ತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ । (ಆತ್ಮವಿಚಾರಾಧಿಕಾರಿತದಂಗನಿರೂಪಣಂ)
ಭಾರದ್ವಾಜಸ್ಯ ವೈ ಕಾರ್ಷ್ಣೇರಾಚಾರ್ಯರಮಣಸ್ಯ ಚ ।
ಅಧ್ಯಾಯೇ ಕಥ್ಯತೇ ಶ್ರೇಷ್ಠಃ ಸಂವಾದ ಇಹ ಸಪ್ತಮೇ ॥ 1 ॥
ಕಾರ್ಷ್ಣಿರುವಾಚ
ರೂಪಮಾತ್ಮವಿಚಾರಸ್ಯ ಕಿಂ ನು ಕಿಂ ವಾ ಪ್ರಯೋಜನಂ ।
ಲಭ್ಯಾದಾತ್ಮವಿಚಾರೇಣ ಫಲಂ ಭೂಯೋಽನ್ಯತೋಽಸ್ತಿ ವಾ ॥ 2 ॥
ಭಗವಾನುವಾಚ
ಸರ್ವಾಸಾಮಪಿ ವೃತ್ತೀನಾಂ ಸಮಷ್ಟಿರ್ಯಾ ಸಮೀರಿತಾ ।
ಅಹಂವೃತ್ತೇರಮುಷ್ಯಾಸ್ತು ಜನ್ಮಸ್ಥಾನಂ ವಿಮೃಶ್ಯತಾಂ ॥ 3 ॥
ಏಷ ಆತ್ಮವಿಚಾರಃ ಸ್ಯನ್ನ ಶಾಸ್ತ್ರಪರಿಶೀಲನಂ ।
ಅಹಂಕಾರೋ ವಿಲೀನಃ ಸ್ಯಾನ್ಮೂಲಸ್ಥಾನಗವೇಷಣೇ ॥ 4 ॥
ಆತ್ಮಾಭಾಸಸ್ತ್ವಹಂಕಾರಃ ಸ ಯದಾ ಸಂಪ್ರಲಿಯತೇ ।
ಆತ್ಮಾ ಸತ್ಯೋಽಭಿತಃ ಪೂರ್ಣಃ ಕೇವಲಃ ಪರಿಶಿಷ್ಯತೇ ॥ 5 ॥
ಸರ್ವಕ್ಲೇಶನಿವೃತ್ತಿಃ ಸ್ಯಾತ್ಫಲಮಾತ್ಮವಿಚಾರತಃ ।
ಫಲಾನಾಮವಧಿಃ ಸೋಽಯಮಸ್ತಿ ನೇತೋಽಧಿಕಂ ಫಲಂ ॥ 6 ॥
ಅದ್ಭುತಾಃ ಸಿದ್ಧಯಃ ಸಾಧ್ಯಾ ಉಪಾಯಾಂತರತಶ್ಚ ಯಾಃ ।
ತಾಃ ಪ್ರಾಪ್ತೋಽಪಿ ಭವತ್ಯಂತೇ ವಿಚಾರೇಣೈವ ನಿವೃತಃ ॥ 7 ॥
ಕಾರ್ಷ್ಣಿರುವಾಚ
ಏತಸ್ಯಾತ್ಮವಿಚಾರಸ್ಯ ಪ್ರಾಹುಃ ಕಮಧಿಕಾರಿಣಂ ।
ಅಧಿಕಾರಸ್ಯ ಸಂಪತ್ತಿಃ ಕಿಂ ಜ್ಞಾತುಂ ಶಕ್ಯತೇ ಸ್ವಯಂ ॥ 8 ॥
ಭಗವಾನುವಾಚ
ಉಪಾಸನಾದಿಭಿಃ ಶುದ್ಧಂ ಪ್ರಾಗ್ಜಮಸುಕೃತೇನ ವಾ ।
ದೃಷ್ಟದೋಷಂ ಮನೋ ಯಸ್ಯ ಶರೀರೇ ವಿಷಯೇಷು ಚ ॥ 9 ॥
ಮನಸಾ ಚರತೋ ಯಸ್ಯ ವಿಷ್ಯೇಷ್ವರುಚಿರ್ಭೃಶಂ ।
ದೇಹೇ ಚಾನಿತ್ಯತಾ ಬುದ್ಧಿಸ್ತಂ ಪ್ರಹುರಧಿಕಾರಿಣಂ ॥ 10 ॥
ದೇಹೇ ನಶ್ವರತಾಬುದ್ಧೇರ್ವೈರಾಗ್ಯಾದ್ವಿಷಯೇಷು ಚ ।
ಏತಾಭ್ಯಾಮೇವ ಲಿಂಗಾಭ್ಯಾಂ ಜ್ಞೇಯಾ ಸ್ವಸ್ಯಾಧಿಕಾರಿತಾ ॥ 11 ॥
ಕಾರ್ಷ್ಣಿರುವಾಚ
ಸ್ನಾನಂ ಸಂಧ್ಯಾಂ ಜಪೋ ಹೋಮಃ ಸ್ವಾಧ್ಯಾಯೋ ದೇವಪೂಜನಂ ।
ಸಂಕೀರ್ತನಂ ತಿರ್ಥಯಾತ್ರಾ ಯಜ್ಞೋ ದಾನಂ ವ್ರತಾನಿ ಚ ॥ 12 ॥
ವಿಚಾರೇ ಸಾಧಿಕಾರಸ್ಯ ವೈರಾಗ್ಯಾಚ್ಚ ವಿವೇಕತಃ ।
ಕಿಂ ವಾ ಪ್ರಯೋಜನಾಯ ಸ್ಯುರುತ ಕಾಲವಿಧೂತಯೇ ॥ 13 ॥
ಭಗವಾನುವಾಚ
ಆರಂಭಿಣಾಂ ಕ್ಷೀಯಮಾಣರಾಗಾಣಾಮಧಿಕಾರಿಣಾಂ ।
ಕರ್ಮಾಣ್ಯೇತಾನಿ ಸರ್ವಾಣಿ ಭೂಯಸ್ಯೈ ಚಿತಶಿದ್ಧಯೇ ॥ 14 ॥
ಯತ್ಕರ್ಮ ಸುಕೃತಂ ಪ್ರೋಕ್ತಂ ಮನೋವಾಕ್ಕಾಯಸಂಭವಂ ।
ತತ್ತು ಕರ್ಮಾಂತರಂ ಹಂತಿ ಮನೋವಾಕ್ಕಾಯಸಂಭವಂ ॥ 15 ॥
ಅತ್ಯಂತಶುದ್ಧಮನಸಾಂ ಪಕ್ವಾನಾಮಧಿಕಾರಿಣಾಂ ।
ಇದಂ ಲೋಕೋಪಕಾರಾಯ ಕರ್ಮಜಾಲಂ ಭವಿಷ್ಯತಿ ॥ 16 ॥
ಪರೇಷಾಮುಪದೇಶಾಯ್ ಕ್ಷೇಮಾಯ ಚ ಮನೀಷಿಣಃ ।
ಪಕ್ವಾಶ್ಚ ಕರ್ಮ ಕುರ್ವಂತಿ ಭಯಾನ್ನಾದೇಶಶಾಸ್ತ್ರತಃ ॥ 17 ॥
ವಿಚಾರಪ್ರತಿಕೂಲಾನಿ ನ ಪುಣ್ಯಾನಿ ನರರ್ಷಭ ।
ಕ್ರಿಯಮಾಣಾನ್ಯಸಂಗೇನ ಭೇದಬುದ್ಧ್ಯುಪಮರ್ದಿನಾ ॥ 18 ॥
ನ ಚಾಕೃತಾನಿ ಪಾಪಾಯ ಪಕ್ವನಾಮಧಿಕಾರಿಣಾಂ ।
ಸ್ವವಿಮರ್ಶೋ ಮಹತ್ಪುಣ್ಯಂ ಪಾವನಾನಾಂ ಹಿ ಪಾವನಂ ॥ 19 ॥
ದೃಶ್ಯತೇ ದ್ವಿವಿಧಾ ನಿಷ್ಠಾ ಪಕ್ವಾನಾಮಧಿಕಾರಿಣಾಂ ।
ತ್ಯಾಗ ಏಕಾಂತಯೋಗಾಯ ಪರಾರ್ಥಂ ಚ ಕ್ರಿಯಾದರಃ ॥ 20 ॥
ಕಾರ್ಷ್ಣಿರುವಾಚ
ನಿರ್ವಾಣಾಯಾಸ್ತಿ ಚೇದನ್ಯೋ ಮಾರ್ಗ ಆತ್ಮವಿಚಾರತಃ ।
ಏಕೋ ವಾ ವಿವಿಧಸ್ತಂ ಮೇ ಭಗವಾನ್ವಕ್ತುಮರ್ಹತಿ ॥ 21 ॥
ಭಗವಾನುವಾಚ
ಏಕಃ ಪ್ರಾಪ್ತುಂ ಪ್ರಯತತೇ ಪರಃ ಪ್ರಾಪ್ತಾರಮೃಚ್ಛತಿ ।
ಚಿರಾಯ ಪ್ರಥಮೋ ಗಚ್ಛನ್ ಪ್ರಾಪ್ತೋತ್ಯಾತ್ಮಾನ್ಮಂತತಃ ॥ 22 ॥
ಏಕಸ್ಯ ಧ್ಯಾನತಶ್ಚಿತ್ತಮೇಕಾಕೃತಿರ್ಭವಿಷ್ಯತಿ ।
ಏಕಾಕೃತಿತ್ವಂ ಚಿತ್ತಸ್ಯ ಸ್ವರುಪೇ ಸ್ಥಿತಯೇ ಭವೇತ್ ॥ 23 ॥
ಅನಿಚ್ಛಯಾಪ್ಯತೋ ಧ್ಯಾಯನ್ ವಿಂದತ್ಯಾತ್ಮನಿ ಸಂಸ್ಥಿತಿಂ ।
ವಿಚಾರಕಸ್ತು ವಿಜ್ಞಾಯ ಭವೇದಾತ್ಮನಿ ಸಂಸ್ಥಿತಃ ॥ 24 ॥
ಧ್ಯಾಯೋ ದೇವತಾಂ ಮಂತ್ರಮನ್ಯದ್ವಾ ಲಕ್ಷ್ಯಮುತ್ತಮಂ ।
ಧ್ಯೇಯಮಾತ್ಮಾತ್ಮಮಹಾಜ್ಯೋತಿಷ್ಯಂತತೋ ಲೀನತಾಂ ವ್ರಜೇತ್ ॥ 25 ॥
ಗತಿರೇವಂ ದ್ವಯೋರೇಕಾ ಧ್ಯಾತುಶ್ಚಾತ್ಮವಿಮರ್ಶಿನಃ ।
ಧ್ಯಾಯನ್ನೇಕಃ ಪ್ರಶಾಂತಃ ಸ್ಯಾದನ್ಯೋ ವಿಜ್ಞಾಯ ಶಾಮ್ಯತಿ ॥ 26 ॥
॥ ಇತಿ ಶ್ರೀರಮಣಗೀತಾಸು ಬ್ರಹ್ಮವಿದ್ಯಾಯಾಂ ಯೋಗಶಾಸ್ತ್ರೇ ರಮಣಾಂತೇವಾಸಿನೋ
ವಾಸಿಷ್ಠಸ್ಯ ಗಣಪತೇರುಪನಿಬಂಧೇ ಆತ್ಮವಿಚಾರಾಧಿಕಾರಿತದಂಗನಿರೂಪಣಂ
ನಾಮ ಸಪ್ತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 7
ಅಥ ಅಷ್ಟಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ । (ಆಶ್ರಮವಿಚಾರಃ)
ಕಾರ್ಷ್ಣೇರೇವಾಪರಂ ಪ್ರಶ್ನಂ ನಿಶಮ್ಯ ಭಗವಾನ್ಮುನಿಃ ।
ಚಾತುರಾಶ್ರಮ್ಯಸಂಬದ್ಧಮದಿಕಾರಂ ನ್ಯರೂಪಯತ್ ॥ 1 ॥
ಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ ಗೃಹೀ ವಾಽಪಿ ವಾನಪ್ರಸ್ಥೋಽಥವಾ ಯತಿಃ ।
ನಾರೀ ವಾ ವೃಷಲೋ ವಾಪಿ ಪಕ್ವೋ ಬ್ರಹ್ಮ ವಿಚಾರಯೇತ್ ॥ 2 ॥
ಸೋಪಾನವತ್ಪರಂ ಪ್ರಾಪ್ತುಂ ಭವಿಷ್ಯತ್ಯಾಶ್ರಮಕ್ರಮಃ ।
ಅತ್ಯಂತಪಕ್ವಚಿತ್ತಸ್ಯ ಕ್ರಮಾಪೇಕ್ಷಾ ನ ವಿದ್ಯತೇ ॥ 3 ॥
ಗತಯೇ ಲೋಕಕಾರ್ಯಾಣಾಮಾದಿಶಂತ್ಯಾಶ್ರಾಮಕ್ರಮಂ
ಆಶ್ರಮತ್ರಯಧರ್ಮಾಣಾಂ ನ ಜ್ಞಾನಪ್ರತಿಕೂಲತಾ ॥ 4 ॥
ಸಂನ್ಯಾಸೋ ನಿರ್ಮಲಂ ಜ್ಞಾನಂ ನ ಕಾಷಾಯೋ ನ ಮುಂಡನಂ ॥
ಪ್ರತಿಬಂಧಕಬಾಹುಲ್ಯವಾರಣಾಯಾಶ್ರಮೋ ಮತಃ ॥ 5 ॥
ಬ್ರಹ್ಮಚಯರ್ಯಾಶ್ರಮೇ ಯಸ್ಯ ಶಕ್ತಿರುಜ್ಜೃಂಭತೇ ವ್ರತೈಃ ।
ವಿದ್ಯಯಾ ಜ್ಞಾನವೃದ್ಧಯಾ ಚ ಸ ಪಶ್ಚಾತ್ಪ್ರಜ್ವಲಿಷ್ಯತಿ ॥ 6 ॥
ಬ್ರಹ್ಮಚರ್ಯೇಣ ಶುದ್ಧೇನ ಗೃಹಿತ್ವೇ ನಿರ್ಮಲೋ ಭವೇತ್ ।
ಸರ್ವೇಷಾಮುಪಕಾರಾಯ ಗೃಹಸ್ಥಾಶ್ರಮ ಉಚ್ಯತೇ ॥ 7 ॥
ಸರ್ವಥಾ ವೀತಸಂಗಸ್ಯ ಗೃಹಸ್ಥಸ್ಯಾಪಿ ದೇಹಿನಃ ।
ಪರಂ ಪ್ರಸ್ಫುರತಿ ಜ್ಯೋತಿಸ್ತತ್ರ ನೈವಾಸ್ತಿ ಸಂಶಯಃ ॥ 8 ॥
ತಪಸಸ್ತ್ವಾಶ್ರಮಃ ಪ್ರೋಕ್ತ್ತಸ್ತೃತೀಯಃ ಪಂಡಿತೋತ್ತಮೈಃ ।
ಅಭಾರ್ಯೋ ವಾ ಸಭಾರ್ಯೋ ವಾ ತೃತೀಯಾಶ್ರಮಭಾಗ್ಭವೇತ್ ॥ 9 ॥
ತಪಸಾ ದಗ್ಧಪಾಪಸ್ಯ ಪಕ್ವಚಿತ್ತಸ್ಯ ಯೋಗಿನಃ ।
ಚತುರ್ಥ ಆಶ್ರಮಃ ಕಾಲೇ ಸ್ವಯಮೇವ ಭವಿಷ್ಯತಿ ॥ 10 ॥
ಏಷ ಪ್ರಾಗುಕ್ತ ಏವಾಬ್ಧೇ ತ್ವಷ್ಟಮೇ ದ್ವಾದಶೇ ಪುನಃ ।
ಉಪದೇಶೋ ಭಗವತಃ ಸಪ್ತಮಾಷ್ಟಮಯೋರಭೂತ್ ॥ 11 ॥
॥ ಇತಿ ಶ್ರೀರಮಣಗೀತಾಸು ಬ್ರಹ್ಮವಿದ್ಯಾಯಾಂ ಯೋಗಶಾಸ್ತ್ರೇ ರಮಣಾಂತೇವಾಸಿನೋ
ವಾಸಿಷ್ಠಸ್ಯ ಗಣಪತೇರುಪನಿಬಂಧೇ ಆಶ್ರಮವಿಚಾರಃ
ನಾಮ ಅಷ್ಟಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 8
ಅಥ ನವಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ । (ಗ್ರಂಥಿಭೇದಕಥನಂ)
ಚತುರ್ದಶೇಽಷ್ಟಮೇ ರಾತ್ರೌ ಮಹರ್ಷಿ ಪೃಷ್ಟವಾನಹಂ ।
ಗ್ರಂಥಿಭೇದಂ ಸಮುದ್ದಿಶ್ಯ ವಿದುಷಾಂ ಯತ್ರ ಸಂಶಯಃ ॥ 1 ॥
ತಮಾಕರ್ಣ್ಯ ಮಮ ಪ್ರಶ್ನಂ ರಮಣೋ ಭಗವಾನೃಷಿಃ ।
ಧ್ಯಾತ್ವಾ ದಿವ್ಯೇನ ಭಾವೇನ ಕಿಂಚಿದಾಹ ಮಹಾಮಹಾಃ ॥ 2 ॥
ಶರೀರಸ್ಯಾತ್ಮನಶ್ಚಾಪಿ ಸಂಬಂಧೋ ಗ್ರಂಥಿರುಚ್ಯತೇ ।
ಸಂಬಂಧೇನೈವ ಶಾರೀರಂ ಭವತಿ ಜ್ಞಾನಮಾತ್ಮನಃ ॥ 3 ॥
ಶರೀರಂ ಜಡಮೇತತ್ಸ್ಯಾದಾತ್ಮಾ ಚೈತನ್ಯಮಿಷ್ಯತೇ ।
ಉಭಯೋರಪಿ ಸಂಬಂಧೋ ವಿಜ್ಞಾನೇನಾನುಮೀಯತೇ ॥ 4 ॥
ಚೈತನ್ಯಚ್ಛಾಯಯಾಶ್ಲಿಷ್ಟಂ ಶರೀರಂ ತಾತ ಚೇಷ್ಟತೇ ।
ನಿದ್ರಾದೌ ಗ್ರಹಣಾಭಾವಾದೂಹ್ಯತೇ ಸ್ಥಾನಮಾತ್ಮನಃ ॥ 5 ॥
ಸೂಕ್ಷ್ಮಾಣಾಂ ವಿದ್ಯುದಾದೀನಾಂ ಸ್ಥೂಲೇ ತಂತ್ರ್ಯಾದಿಕೇ ಯಥಾ ।
ತಥಾ ಕಲೇವರೇ ನಾಡ್ಯಾಂ ಚೈತನ್ಯಜ್ಯೋತಿಷೋ ಗತಿಃ ॥ 6 ॥
ಸ್ಥಲಮೇಕಮುಪಾಶ್ರಿತ್ಯ ಚೈತನ್ಯಜ್ಯೋತಿರುಜ್ಜ್ವಲಂ ।
ಸರ್ವಂ ಭಾಸಯತೇ ದೇಹಂ ಭಾಸ್ಕರೋ ಭುವನಂ ಯಥಾ ॥ 7 ॥
ವ್ಯಾಪ್ತೇನ ತತ್ಪ್ರಕಾಶೇನ ಶರೀರೇ ತ್ವನುಭೂತಯಃ ।
ಸ್ಥಲಂ ತದೇವ ಹೃದಯಂ ಸೂರಯಸ್ಸಂಪ್ರಚಕ್ಷತೇ ॥ 8 ॥
ನಾಡೀಶಕ್ತಿವಿಲಾಸೇನ ಚೈತನ್ಯಾಂಶುಗತಿರ್ಮತಾ ।
ದೇಹಸ್ಯ ಶಕ್ತಯಸ್ಸರ್ವಾಃ ಪೃಥಙ್ನಾಡೀರೂಪಾಶ್ರಿತಾಃ ॥ 9 ॥
ಚೈತನ್ಯಂ ತು ಪೃಥಙ್ನಾಡ್ಯಾಂ ತಾಂ ಸುಷುಮ್ಣಾಂ ಪ್ರಚಕ್ಷತೇ ।
ಆತ್ಮನಾಡೀಂ ಪರಾಮೇಕೇ ಪರೇತ್ವಮೃತನಾಡಿಕಾಂ ॥ 10 ॥
ಸರ್ವಂ ದೇಹಂ ಪ್ರಕಾಶೇನ ವ್ಯಾಪ್ತೋ ಜೀವೋಽಭಿಮಾನವಾನ್ ।
ಮನ್ಯತೇ ದೇಹಮಾತ್ಮಾನಂ ತೇನ ಭಿನ್ನಂ ಚ ವಿಷ್ಟಪಂ ॥ 11 ॥
ಅಭಿಮಾನಂ ಪರಿತ್ಯಜ್ಯ ದೇಹೇ ಚಾತ್ಮಧಿಯಂ ಸುಧೀಃ ।
ವಿಚಾರಯೇಚ್ಚೇದೇಕಾಗ್ರೋ ನಾಡೀನಾಂ ಮಥನಂ ಭವೇತ್ ॥ 12 ॥
ನಾಡೀನಾಂ ಮಥನೇನೈವಾತ್ಮಾ ತಾಭ್ಯಃ ಪೃಥಕ್ಕೃತಃ ।
ಕೇವಲಾಮಮೃತಾಂ ನಾಡೀಮಾಶ್ರಿತ್ಯ ಪ್ರಜ್ವಲಿಷ್ಯತಿ ॥ 13 ॥
ಆತ್ಮನಾಡ್ಯಾಂ ಯದಾ ಭಾತಿ ಚೈತನ್ಯಜ್ಯೋತಿರುಜ್ಜ್ವಲಂ ।
ಕೇವಲಾಯಾಂ ತದಾ ನಾನ್ಯದಾತ್ಮನಸ್ಸಂಪ್ರಭಾಸತೇ ॥ 14 ॥
ಸಾನ್ನಿಧ್ಯಾದ್ಭಾಸಮಾನಂ ವಾ ನ ಪೃಥಕ್ಪ್ರತಿತಿಷ್ಠತಿ ।
ಜಾನಾತಿ ಸ್ಪಷ್ಟಮಾತ್ಮಾನಂ ಸ ದೇಹಮಿವ ಪಾಮರಃ ॥ 15 ॥
ಆತ್ಮೈವ ಭಾಸತೇ ಯಸ್ಯ ಬಹಿರಂತಶ್ಚ ಸರ್ವತಃ ।
ಪಾಮರಸ್ಯೇವ ರೂಪಾದಿ ಸ ಭಿನ್ನಗ್ರಂಥಿರುಚ್ಯತೇ ॥ 16 ॥
ನಾಡೀಬಂಧೋಽಭಿಮಾನಶ್ಚ ದ್ವಯಂ ಗ್ರಂಥಿರುದೀರ್ಯತೇ ।
ನಾಡೀಬಂಧೇನ ಸೂಕ್ಷಮೋಽಪಿ ಸ್ಥೂಲಂ ಸರ್ವಂ ಪ್ರಪಶ್ಯತಿ ॥ 17 ॥
ನಿವೃತ್ತಂ ಸರ್ವನಾಡೀಭ್ಯೋ ಯದೈಕಾಂ ನಾಡೀಕಾಂ ಶ್ರಿತಂ ।
ಭಿನ್ನಗ್ರಂಥಿ ತದಾ ಜ್ಯೋತಿರಾತ್ಮಭಾವಾಯ ಕಲ್ಪತೇ ॥ 18 ॥
ಅಗ್ನಿತಪ್ತಮಯೋಗೋಲಂ ದೃಶ್ಯತೇಽಗ್ನಿಮಯಂ ಯಥಾ ।
ಸ್ವವಿಚಾರಾಗ್ನಿಸಂತಪ್ತಂ ತಥೇದಂ ಸ್ವಮಯಂ ಭವೇತ್ ॥ 19 ॥
ಶರೀರಾದಿಜುಷಾಂ ಪೂರ್ವವಾಸನಾನಾಂ ಕ್ಷಯಸ್ತದಾ ।
ಕರ್ತೃತ್ವಮಶರೀರತ್ವಾನ್ನೈವ ತಸ್ಯ ಭವಿಷ್ಯತಿ ॥ 20 ॥
ಕರ್ತೃತ್ವಾಭಾವತಃ ಕರ್ಮವಿನಾಶೋಽಸ್ಯ ಸಮೀರಿತಃ ।
ತಸ್ಯ ವಸ್ತ್ವಂತರಾಭಾವಾತ್ಸಂಶಯಾನಾಮನುದ್ಭವಃ ॥ 21 ॥
ಭವಿತಾ ನ ಪುನರ್ಬದ್ಧೋ ವಿಭಿನ್ನಗ್ರಂಥಿರೇಕದಾ ।
ಸಾ ಸ್ಥಿತಿಃ ಪರಮಾ ಶಕ್ತಿಸ್ಸಾ ಶಾಂತಿಃ ಪರಮಾ ಮತಾ ॥ 22 ॥
॥ ಇತಿ ಶ್ರೀರಮಣಗೀತಾಸು ಬ್ರಹ್ಮವಿದ್ಯಾಯಾಂ ಯೋಗಶಾಸ್ತ್ರೇ ರಮಣಾಂತೇವಾಸಿನೋ
ವಾಸಿಷ್ಠಸ್ಯ ಗಣಪತೇರುಪನಿಬಂಧೇ ಗ್ರಂಥಿಭೇದಕಥನಂ
ನಾಮ ನವಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 9
ಅಥ ದಶಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ । (ಸಂಘವಿದ್ಯಾ)
ಯತಿನೋ ಯೋಗನಾಥಸ್ಯ ಮಹರ್ಷಿರಮಣಸ್ಯ ಚ ।
ದಶಮೇಽತ್ರ ನೀಬಘ್ನಿಮಸ್ಸಂವಾದಂ ಸಂಘಹರ್ಷದಂ ॥ 1 ॥
ಯೋಗನಾಥ ಉವಾಚ
ಸಾಂಘಿಕಸ್ಯ ಚ ಸಂಘಸ್ಯ ಕಸ್ಸಂಬಂಧೋ ಮಹಾಮುನೇ ।
ಸಂಘಸ್ಯ ಶ್ರೇಯಸೇ ನಾಥ ತಮೇತಂ ವಕ್ತುಮರ್ಹಸಿ ॥ 2 ॥
ಭಗವಾನುವಾಚ
ಜ್ಞೇಯಶ್ಶರೀರವತ್ಸಂಘಸ್ತತ್ತದಾಚಾರಶಾಲಿನಂ ।
ಅಂಗಾನೀವಾತ್ರ ವಿಜ್ಞೇಯಾಸ್ಸಾಂಘಿಕಾಸ್ಸಧುಸತ್ತಮ ॥ 3 ॥
ಅಂಗಂ ಯಥಾ ಶರೀರಸ್ಯ ಕರೋತ್ಯುಪಕೃತಿಂ ಯತೇ ।
ತಥೋಪಕಾರಂ ಸಂಘಸ್ಯ ಕುರ್ವನ್ ಜಯತಿ ಸಾಂಘಿಕಃ ॥
ಸಂಘಸ್ಯ ವಾಙ್ಮನಃಕಾಯೈರುಪಕಾರೋ ಯಥಾ ಭವೇತ್ ।
ಸ್ವಯಂ ತಥಾಽಽಚರನ್ನಿತ್ಯಂ ಸ್ವಕೀಯಾನಪಿ ಬೋಘಯೇತ್ ॥ 5 ॥
ಆನುಕೂಲ್ಯೇನ ಸಂಘಸ್ಯ ಸ್ಥಾಪಯಿತ್ವಾ ನಿಜಂ ಕುಲಂ ।
ಸಂಘಸ್ಯೈವ ತತೋ ಭೂತ್ಯೈ ಕುರ್ಯಾದ್ಭುತಿಯುತಂ ಕುಲಂ ॥ 6 ॥
ಯೋಗನಾಥ ಉವಾಚ
ಶಾಂತಿಂ ಕೇಚಿತ್ಪ್ರಶಂಸಂತಿ ಶಕ್ತಿಂ ಕೇಚಿನ್ಮನೀಷಿಣಃ ।
ಅನಯೋಃ ಕೋ ಗುಣೋ ಜ್ಯಾಯಾಂತ್ಸಂಘಕ್ಷೇಮಕೃತೇ ವಿಭೋ ॥ 7 ॥
ಭಗವಾನುವಾಚ
ಸ್ವಮನಶ್ಶುದ್ಧಯೇ ಶಾಂತಿಶ್ಶಕ್ತಿಸ್ಸಂಘಸ್ಯ ವೃದ್ಧಯೇ ।
ಶಕ್ತ್ಯಾ ಸಂಘಂ ವಿಧಾಯೋಚ್ಚೈಶ್ಶಾಂತಿಂ ಸಂಸ್ಥಾಪಯೇತ್ತತಃ ॥ 8 ॥
ಯೋಗನಾಥ ಉವಾಚ
ಸರ್ವಸ್ಯಾಪಿ ಚ ಸಂಘಸ್ಯ ನರಾಣಾಣಾಮೃಷಿಕುಂಜರ ।
ಗಂತವ್ಯಂ ಸಮುದಾಯೇನ ಕಿಂ ಪರಂ ಧರಣೀತಲೇ ॥ 9 ॥
ಭಗವಾನುವಾಚ
ಸಮುದಾಯೇನ ಸರ್ವಸ್ಯ ಸಂಘಸ್ಯ ತನುಧಾರಿಣಾಂ ।
ಸೌಭ್ರಾತ್ರಂ ಸಮಭಾವೇನ ಗಂತವ್ಯಂ ಪರಮುಚ್ಯತೇ ॥ 10 ॥
ಸೌಭ್ರಾತ್ರೇಣ ಪರಾ ಶಾಂತಿರನ್ಯೋನ್ಯಂ ದೇಹಧಾರಿಣಾಂ ।
ತದೇತ್ಯಂ ಶೋಭತೇ ಸರ್ವಾ ಭೂಮಿರೇಕಂ ಗೃಹಂ ಯಥಾ ॥ 11 ॥
ಅಭೂತ್ಪಂಚದಶೇ ಘಸ್ತ್ರೇ ಸಂವಾದಸ್ಸೋಽಯಮಷ್ಟಮೇ ।
ಯೋಗನಾಥಸ್ಯ ಯತಿನೋ ಮಹರ್ಷೇಶ್ಚ ದಯಾವತಃ ॥ 12 ॥
॥ ಇತಿ ಶ್ರೀರಮಣಗೀತಾಸು ಬ್ರಹ್ಮವಿದ್ಯಾಯಾಂ ಯೋಗಶಾಸ್ತ್ರೇ ರಮಣಾಂತೇವಾಸಿನೋ
ವಾಸಿಷ್ಠಸ್ಯ ಗಣಪತೇರುಪನಿಬಂಧೇ ಸಂಘವಿದ್ಯಾ
ನಾಮ ದಶಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 10
ಅಥ ಏಕಾದಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ । (ಜ್ಞಾನಸಿದ್ಧಿಸಾಮರಸ್ಯಕಥನಂ)
ಷೋಡಶೇ ದಿವಸೇ ರಾತ್ರೌ ವಿವಿಕ್ತೇ ಮುನಿಸತ್ತಮಂ ।
ಗುರುಂ ಬ್ರಹ್ಮವಿದಾಂ ಶ್ರೇಷ್ಠಂ ನಿತ್ಯಮಾತ್ಮನಿ ಸಂಸ್ಥಿತಂ ॥ 1 ॥
ಉಪಗಮ್ಯ ಮಹಾಭಾಗಂ ಸೋಽಹಂ ಕೈವತಮಾನವಂ ।
ರಮಣಂ ಸ್ತುತವಾನಸ್ಮಿ ದುರ್ಲಭಜ್ಞಾನಲಬ್ಧಯೇ ॥ 2 ॥
ತ್ವಯ್ಯೇವ ಪರಮಾ ನಿಷ್ಠಾ ತ್ವಯ್ಯೇವ ವಿಶದಾ ಮತಿಃ ।
ಅಂಭಸಾಮಿವ ವಾರಾಶಿರ್ವಿಜ್ಞಾನಾನಾಂ ತ್ವಮಾಸ್ಪದಂ ॥ 3 ॥
ತ್ವಂ ತು ಸಪ್ತದಶೇ ವರ್ಷೇ ಬಾಲ್ಯ ಏವ ಮಹಾಯಶಃ ।
ಲಬ್ಧವಾನಸಿ ವಿಜ್ಞಾನಂ ಯೋಗಿನಾಮಪಿ ದುರ್ಲಭಂ ॥ 4 ॥
ಸರ್ವೇ ದೃಶ್ಯಾ ಇಮೇ ಭಾವಾ ಯಸ್ಯ ಛಾಯಾಮಯಾಸ್ತವ ।
ತಸ್ಯ ತೇ ಭಗವನ್ನಿಷ್ಠಾಂ ಕೋ ನು ವರ್ಣಯಿತುಂ ಕ್ಷಮಃ ॥ 5 ॥
ಮಜ್ಜತಾಂ ಘೋರಸಂಸಾರೇ ವ್ಯಪೃತಾನಾಮಿತಸ್ತತಃ ।
ದುಃಖಂ ಮಹತ್ತಿತೀಷೂರ್ಣಾಂ ತ್ವಮೇಕಾ ಪರಮಾ ಗತಿಃ ॥ 6 ॥
ಪಶ್ಯಾಮಿ ದೇವದತ್ತೇನ ಜ್ಞಾನೇನ ತ್ವಾಂ ಮುಹುರ್ಮುಹುಃ ।
ಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯಾನಾಂ ವರಂ ಬ್ರಹ್ಮಂತ್ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯಂ ನರಾಕೃತಿಂ ॥ 7 ॥
ನ ತ್ವಂ ಸ್ವಾಮಿಗಿರೌ ನಾಥ ನ ತ್ವಂ ಕ್ಷಣಿಕಪರ್ವತೇ ।
ನ ತ್ವಂ ವೇಂಕಟಶೈಲಾಗ್ರೇ ಶೋಣಾದ್ರಾವಸಿ ವಸ್ತುತಃ ॥ 8 ॥
ಭೂಮವಿದ್ಯಾಂ ಪುರಾ ನಾಥ ನಾರದಾಯ ಮಹರ್ಶಯೇ ।
ಭವಾನ್ ಶುಶ್ರೂಷಮಾಣಾಯ ರಹಸ್ಯಾಮುಪದಿಷ್ಟವಾನ್ ॥ 9 ॥
ಸನತ್ಕುಮಾರಂ ಬ್ರಹ್ಮರ್ಷಿ ತ್ವಾಮಾಹುರ್ವೇದವೇದಿನಃ ।
ಆಗಮಾನಾಂ ತು ವೇತ್ತಾರಸ್ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯಂ ಸುರರ್ಷಭಂ ॥ 10 ॥
ಕೇವಲಂ ನಾಮ ಭೇದೋಽಯಂ ವ್ಯಕ್ತಿಭೇದೋ ನ ವಿದ್ಯತೇ ।
ಸನತ್ಕುಮಾರಸ್ಸ್ಕಂದಶ್ಚ ಪರ್ಯಾಯೌ ತವ ತತ್ತ್ವತಃ ॥ 11 ॥
ಪುರಾ ಕುಮಾರಿಲೋ ನಾಮ ಭೂತ್ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸತ್ತಮಃ ।
ಧರ್ಮಂ ವೇದೋದಿತಂ ನಾಥ ತ್ವಂ ಸಂಸ್ಥಾಪಿತವಾನಸಿ ॥ 12 ॥
ಜೈನೈರ್ವ್ಯಾಕುಲಿತೇ ಧರ್ಮೇ ಭಗವಂದ್ರವಿಡೇಷು ಚ ।
ಭೂತ್ವಾ ತ್ವಂ ಜ್ಞಾನಸಂಬಂಧೋ ಭಕ್ತಿಂ ಸ್ಥಾಪಿತವಾನಸಿ ॥ 13 ॥
ಅಧುನಾ ತ್ವಂ ಮಹಾಭಾಗ ಬ್ರಹ್ಮಜ್ಞಾನಸ್ಯ ಗುಪ್ತಯೇ ।
ಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞಾನೇನ ಸಂತೄಪ್ತೈರ್ನಿರುದ್ಧಸ್ಯಾಗತೋ ಧರಾಂ ॥ 14 ॥
ಸಂದೇಹಾ ಬಹವೋ ನಾಥ ಶಿಷ್ಯಾಣಾಂ ವಾರಿತಾಸ್ತ್ವಯಾ ।
ಇಮಂ ಚ ಮಮ ಸಂದೇಹಂ ನಿವಾರಯಿತುಮರ್ಹಸಿ ॥ 15 ॥
ಜ್ಞಾನಸ್ಯ ಚಾಪಿ ಸಿದ್ಧೀನಾಂ ವಿರೋಧಃ ಕಿಂ ಪರಸ್ಪರಂ ।
ಉತಾಹೋ ಕೋಽಪಿ ಸಂಬಂಧೋ ವರ್ತತೇ ಮುನಿಕುಂಜರ ॥ 16 ॥
ಮಯೈವಂ ಭಗವಾನ್ಪೃಷ್ಟೋ ರಮಣೋ ನುತಿಪೂರ್ವಕಂ ।
ಗಭಿರಯಾ ದೃಶಾ ವೀಕ್ಷ್ಯ ಮಾಮಿದಂ ವಾಕ್ಯಮಬ್ರವಿತ್ ॥ 17 ॥
ಸಹಜಾಂ ಸ್ಥಿತಿಮಾರುಢಃ ಸ್ವಭಾವೇನ ದಿನೇ ದಿನೇ ।
ತಪಶ್ಚರತಿದುರ್ಧರ್ಷಂ ನಾಲಸ್ಯಂ ಸಹಜಸ್ಥಿತೌ ॥ 18 ॥
ತಪಸ್ತದೇವ ದುರ್ಧರ್ಷಂ ಯ ನಿಷ್ಠ ಸಹಜಾತ್ಮನಿ ।
ತೇನ ನಿತ್ಯೇನ ತಪಸಾ ಭವೇತ್ಪಾಕಃ ಕ್ಷಣೇ ಕ್ಷಣೇ ॥ 19 ॥
ಪರಿಪಾಕೇನ ಕಾಲೇ ಸ್ಯುಃ ಸಿದ್ಧಯಸ್ತಾತ ಪಶ್ಯತಃ ।
ಪ್ರಾರಬ್ಧಂ ಯದಿ ತಾಭಿಃ ಸ್ಯಾದ್ವಿಹಾರೋ ಜ್ಞಾನಿನೋಽಪಿ ಚ ॥ 20 ॥
ಯಥಾ ಪ್ರಪಂಚಗ್ರಹಣೇ ಸ್ವರುಪಾನ್ನೇತರನ್ಮುನೇಃ ।
ಸಿದ್ಧಯಃ ಕ್ರಿಯಮಾಣಾಶ್ಚ ಸ್ವರುಪಾನ್ನೇತರತ್ತಥಾ ॥ 21 ॥
ಭವೇನ್ನ ಯಸ್ಯ ಪ್ರಾರಬ್ಧಂ ಶಕ್ತಿಪೂರ್ಣೋಽಪ್ಯಯಂ ಮುನಿಃ ।
ಅತರಂಗ ಇವಾಂಭೋಧಿರ್ನ ಕಿಂಚಿತ್ದಪಿ ಚೇಷ್ಟತೇ ॥ 22 ॥
ನಾನ್ಯಂ ಮೃಗಯತೇ ಮಾರ್ಗಂ ನಿಸರ್ಗಾದಾತ್ಮನಿ ಸ್ಥಿತಃ ॥
ಸರ್ವಾಸಾಮಪಿ ಶಕ್ತೀನಾಂ ಸಮಷ್ಟಿಃ ಸ್ವಾತ್ಮನಿ ಸ್ಥಿತಿಃ ॥ 23 ॥
ಅಪ್ರಯತ್ನೇನ ತು ತಪಃ ಸಹಜಾ ಸ್ಥಿತಿರುಚ್ಯತೇ ।
ಸಹಜಾಯಾಂ ಸ್ಥಿತೌ ಪಾಕಾಚ್ಛಕ್ತ್ತಿನಾಮುದ್ಭವೋ ಮತಃ ॥ 24 ॥
ಪರೀವೃತೋಽಪಿ ಬಹುಭಿರ್ನಿತ್ಯಮಾತ್ಮನಿ ಸಂಸ್ಥಿತಃ ।
ಘೋರಂ ತಪಶ್ಚರತ್ಯೇವ ನ ತಸ್ಯೈಕಾಂತಕಾಮಿತಾ ॥ 25 ॥
ಜ್ಞಾನಂ ಶಕ್ತೇರಪೇತಂ ಯೋ ಮನ್ಯತೇ ನೈವ ವೇದ ಸಃ ।
ಸರ್ವಶಕ್ತೇಽಭಿತಃ ಪೂರ್ಣೇ ಸ್ವಸ್ವರೂಪೇ ಹಿ ಬೋಧವಾನ್ ॥ 26 ॥
॥ ಇತಿ ಶ್ರೀರಮಣಗೀತಾಸು ಬ್ರಹ್ಮವಿದ್ಯಾಯಾಂ ಯೋಗಶಾಸ್ತ್ರೇ ರಮಣಾಂತೇವಾಸಿನೋ
ವಾಸಿಷ್ಠಸ್ಯ ಗಣಪತೇರುಪನಿಬಂಧೇ ಜ್ಞಾನಸಿದ್ಧಿಸಾಮರಸ್ಯಕಥನಂ
ನಾಮ ಏಕಾದಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 11
ಅಥ ದ್ವಾದಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ । (ಶಕ್ತಿವಿಚಾರಃ)
ಏಕೋನವಿಂಶೇ ದಿವಸೇ ಭಾರದ್ವಾಜೋ ಮಹಾಮನಾಃ ।
ಕಪಾಲೀ ಕೃತಿಷು ಜ್ಯಾಯಾನಪೃಚ್ಛದ್ರಮಣಂ ಗುರುಂ ॥ 1.
ಕಪಾಲ್ಯುವಾಚ
ವಿಷಯೀ ವಿಷಯೋ ವೃತ್ತಿರಿತೀದಂ ಭಗವಂಸ್ತ್ರಿಕಂ ।
ಜ್ಞಾನಿನಾಂ ಪಾಮರಾಣಾಂ ಚ ಲೋಕಯಾತ್ರಾಸು ದೃಶ್ಯತೇ ॥ 2 ॥
ಅಥ ಕೇನ ವಿಶೇಷೇಣ ಜ್ಞಾನೀ ಪಾಮರತೋಽಧಿಕಃ ।
ಇಮಂ ಮೇ ನಾಥ ಸಂದೇಹಂ ನಿವರ್ತಯಿತುಮರ್ಹಸಿ ॥ 3 ॥
ಭಗವಾನುವಾಚ
ಅಭಿನ್ನೋ ವಿಷಯೀ ಯಸ್ಯ ಸ್ವರೂಪಾನ್ಮನುಜರ್ಷಭ ।
ವ್ಯಾಪಾರವಿಷಯೌ ಭಾತಸ್ತಸ್ಯಾಭಿನ್ನೌ ಸ್ವರೂಪತಃ ॥ 5 ॥
ಭೇದಭಾಸೇ ವಿಜಾನಾತಿ ಜ್ಞಾನ್ಯಭೇದಂ ತಿ ತಾತ್ತ್ವಿಕಂ ।
ಭೇದಾಭಾಸವಶಂ ಗತ್ವಾ ಪಾಮರಸ್ತು ವಿಭಿದ್ಯತೇ ॥ 6 ॥
ಕಪಾಲ್ಯುವಾಚ
ನಾಥ ಯಸ್ಮಿನ್ನಿಮೇ ಭೇದ ಭಾಸಂತೇ ತ್ರಿಪುಟೀಮಯಾಃ ।
ಶಕ್ತಿಮದ್ವಾ ಸ್ವರೂಪಂ ತದುತಾಹೋ ಶಕ್ತಿವರ್ಜಿತಂ ॥ 7 ॥
ಭಗವಾನುವಾಚ
ವತ್ಸ ಯಸ್ಮಿನ್ನಿಮೇ ಭೇದಾ ಭಾಸಂತೇ ತ್ರಿಪುಟೀಮಯಾಃ ।
ಸರ್ವಶಕ್ತಂ ಸ್ವರೂಪಂ ತದಾಹುರ್ವೇದಾಂತವೇದಿನಃ ॥ 8 ॥
ಕಪಾಲ್ಯುವಾಚ
ಈಶ್ವರಸ್ಯ ತು ಯಾ ಶಕ್ತಿರ್ಗೀತಾ ವೇದಾಂತವೇದಿಭಿಃ ।
ಅಸ್ತಿ ವಾ ಚಲನಂ ತಸ್ಯಮಾಹೋಸ್ವಿನ್ನಾಥ ನಾಸ್ತಿ ವಾ ॥ 9 ॥
ಭಗವಾನುವಾಚ
ಶಕ್ತೇಸ್ಸಂಚಲನಾದೇವ ಲೋಕಾನಾಂ ತಾತ ಸಂಭವಃ ।
ಚಲನಸ್ಯಾಶ್ರಯೋ ವಸ್ತು ನ ಸಂಚಲತಿ ಕರ್ಹಿಚಿತ್ ॥ 10 ॥
ಅಚಲಸ್ಯ ತು ಯಚ್ಛಕ್ತಶ್ಚಲನಂ ಲೋಕಕಾರಣಂ ।
ತಾಮೋವಾಚಕ್ಷತೇ ಮಾಯಾಮನಿರ್ವಾಚ್ಯಾಂ ವಿಪಶ್ಚಿತಃ ॥ 11 ॥
ಚಂಚಲತ್ವಂ ವಿಷಯಿಣೋ ಯಥಾರ್ಥಮಿವ ಭಾಸತೇ ।
ಚಲನಂ ನ ನರಶ್ರೇಷ್ಠ ಸ್ವರೂಪಸ್ಯ ತು ವಸ್ತುತಃ ॥ 12 ॥
ಈಶ್ವರಸ್ಯ ಚ ಶಕ್ತೇಶ್ಚ ಭೇದೋ ದೃಷ್ತಿನಿಮಿತ್ತಕಃ ।
ಮಿಥುನಂ ತ್ವಿದಮೇಕಂ ಸ್ಯಾದ್ದೃಷ್ಟಿಶ್ಚೇದುಪಸಂಹೃತಾ ॥ 13 ॥
ಕಪಾಲ್ಯುವಾಚ
ವ್ಯಾಪಾರ ಈಶ್ವರಸ್ಯಾಯಂ ದೃಶ್ಯಬ್ರಹ್ಮಾಂಡಕೋಟಿಕೃತ್ ।
ನಿತ್ಯಃ ಕಿಮಥವಾಽನಿತ್ಯೋ ಭಗವಾನ್ವಕ್ತುಮರ್ಹತಿ ॥ 14 ॥
ಭಗವಾನುವಾಚ
ನಿಜಯಾ ಪರಯಾ ಶಕ್ತ್ಯಾ ಚಲನ್ನಪ್ಯಚಲಃ ಪರಃ ।
ಕೇವಲಂ ಮುನಿಸಂವೇದ್ಯಂ ರಹಸ್ಯಮಿದಮುತ್ತಮಂ ॥ 15 ॥
ಚಲತ್ವಮೇವ ವ್ಯಾಪಾರೋ ವ್ಯಾಪಾರಶ್ಶಕ್ತಿರುಚ್ಯತೇ ।
ಶಕ್ತ್ಯಾ ಸರ್ವಮಿದಂ ದೃಶ್ಯಂ ಸಸರ್ಜ ಪರಮಃ ಪುಮಾನ್ ॥ 16 ॥
ವ್ಯಾಪಾರಸ್ತು ಪ್ರವೃತಿಶ್ಚ ನಿವೃತ್ತಿರಿತಿ ಚ ದ್ವಿಧಾ ।
ನಿವೃರಿಸ್ಥಾ ಯತ್ರ ಸರ್ವಮಾತ್ಮೈವಾಭೂದಿತಿ ಶ್ರುತಿಃ ॥ 17 ॥
ನಾನಾತ್ವಂ ದ್ವೈತಕಾಲಸ್ಥಂ ಗಮ್ಯತೇ ಸರ್ವಮಿತ್ಯತಃ ।
ಅಭೂದಿತಿ ಪದೇನಾತ್ರ ವ್ಯಾಪಾರಃ ಕೋಽಪಿ ಗಮ್ಯತೇ ॥ 18 ॥
ಆತ್ಮೈವೇತಿ ವಿನಿರ್ದೇಶದ್ವಿಶೇಷಾಣಾಂ ಸಮಂ ತತಃ ।
ಆತ್ಮನ್ಯೇವೋಪಸಂಹಾರಸ್ತಜ್ಜಾತಾನಾಂ ಪ್ರಕೀರ್ತಿತಃ ॥ 19 ॥
ವಿನಾ ಶಕ್ತಿಂ ನರಶ್ರೇಷ್ಠ ಸ್ವರೂಪಂ ನ ಪ್ರತೀಯತೇ ।
ವ್ಯಾಪಾರ ಆಶ್ರಯಶ್ಚೇತಿ ದ್ವಿನಾಮಾ ಶಕ್ತಿರುಚ್ಯತೇ ॥ 20 ॥
ವ್ಯಾಪಾರೋ ವಿಶ್ವಸರ್ಗಾದಿಕಾರ್ಯಮುಕ್ತಂ ಮನೀಷಿಭಿಃ ।
ಆಶ್ರಯೋ ದ್ವಿಪದಾಂ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಸ್ವರೂಪಾನ್ನಾತಿರಿಚ್ಯತೇ ॥ 21 ॥
ಸ್ವರೂಪಮನ್ಯಸಾಪೇಕ್ಷಂ ನೈವ ಸರ್ವಾತ್ಮಕತ್ವತಃ ।
ಶಕ್ತಿಂ ವೃತ್ತಿಂ ಸ್ವರೂಪಂ ಚ ಯ ಏವಂ ವೇದ ವೇದ ಸಃ ॥ 22 ॥
ವೃತ್ತೇರಭಾವೇ ತು ಸತೋ ನಾನಾಭಾವೋ ನ ಸಿಧ್ಯತಿ ।
ಸತ್ತಾ ಶಕ್ತ್ಯತಿರಿಕ್ತ್ತಾ ಚೇದ್ ವೃತೇರ್ನೈವ ಸಮುದ್ಭವಃ ॥ 23 ॥
ಯದಿ ಕಾಲೇನ ಭವಿತಾ ಜಗತಃ ಪ್ರಲಯೋ ಮಹಾನ್ ।
ಅಭೇದೇನ ಸ್ವರೂಪೇಽಯಂ ವ್ಯಾಪಾರೋ ಲೀನವದ್ಭವೇತ್ ॥ 24 ॥
ಸರ್ವೋಪಿ ವ್ಯವಹಾರೋಽಯಂ ನ ಭವೇಚ್ಛಕ್ತಿಮಂತರಾ ।
ನ ಸೃಷ್ಟಿರ್ನಾಪಿ ವಿಜ್ಞಾನಂ ಯದೇತತ್ ತ್ರಿಪುಟೀಮಯಂ ॥ 25 ॥
ಸ್ವರುಪಮಾಶ್ರಯತ್ವೇನ ವ್ಯಾಪಾರಸ್ಸರ್ಗಕರ್ಮಣಾ ।
ನಾಮಭ್ಯಾಮುಚ್ಯತೇ ದ್ವಾಭ್ಯಾಂ ಶಕ್ತಿರೇಕಾ ಪರಾತ್ಪರಾ ॥ 26 ॥
ಲಕ್ಷಣಂ ಚಲನಂ ಯೇಷಾಂ ಶಕ್ತೇಸ್ತೇಷಾಂ ತದಾಶ್ರಯಃ ।
ಯತ್ ಕಿಂಚಿತ್ಪರಮಂ ವಸ್ತು ವ್ಯಕ್ತವ್ಯಂ ಸ್ಯಾನ್ನರರ್ಷಭ ॥ 27 ॥
ತದೇಕಂ ಪರಮಂ ವಸ್ತು ಶಕ್ತಿಮೇಕೇ ಪ್ರಚಕ್ಷತೇ ।
ಸ್ವರುಪಂ ಕೇಽಪಿ ವಿದ್ವಾಂಸೋ ಬ್ರಹ್ಮಾನ್ಯೇ ಪುರುಷಂ ಪರೇ ॥ 28 ॥
ವತ್ಸ ಸತ್ಯಂ ದ್ವಿಧಾ ಗಮ್ಯಂ ಲಕ್ಷಣೇನ ಚ ವಸ್ತುತಃ ।
ಲಕ್ಷಣೇನೋಚ್ಯತೇ ಸತ್ಯಂ ವಸ್ತುತಸ್ತ್ವನುಭೂಯತೇ ॥ 29 ॥
ತಸ್ಮಾತ್ಸ್ವರೂಪವಿಜ್ಞಾನಂ ವ್ಯಾಪಾರೇಣ ಚ ವಸ್ತುತಃ ।
ತಾಟಸ್ಥ್ಯೇನ ಚ ಸಾಕ್ಷಾಚ್ಚ ದ್ವಿವಿಧಂ ಸಂಪ್ರಚಕ್ಷತೇ ॥ 30 ॥
ಸ್ವರುಪಮಾಶ್ರಯಂ ಪ್ರಾಹುರ್ವ್ಯಾಪಾರಂ ತಾತ ಲಕ್ಷಣಂ ।
ವೃತ್ಯಾ ವಿಜ್ಞಾಯ ತನ್ಮೂಲಮಾಶ್ರಯೇ ಪ್ರತಿತಿಷ್ಠತಿ ॥ 31 ॥
ಸ್ವರೂಪಂ ಲಕ್ಷಣೋಪೇತಂ ಲಕ್ಷಣಂ ಚ ಸ್ವರುಪವತ್ ।
ತಾದಾತ್ಮ್ಯೇನೈವ ಸಂಬಂಧಸ್ತ್ವನಯೋಸ್ಸಂಪ್ರಕೀರ್ತಿತಃ ॥ 32 ॥
ತಟಸ್ಥಲಕ್ಷಣೇನೈವಂ ವ್ಯಾಪಾರಾಖ್ಯೇನ ಮಾರಿಷ ।
ಯತೋ ಲಕ್ಷ್ಯಂ ಸ್ವರೂಪಂ ಸ್ಯಾನ್ನಿತ್ಯವ್ಯಾಪಾರವತ್ತತಃ ॥ 33 ॥
ವ್ಯಾಪಾರೋ ವಸ್ತುನೋ ನಾನ್ಯೋ ಯದಿ ಪಶ್ಯಸಿ ತತ್ತ್ವತಃ ।
ಇದಂ ತು ಭೇದವಿಜ್ಞಾನಂ ಸರ್ವಂ ಕಾಲ್ಪನಿಕಂ ಮತಂ ॥ 34 ॥
ಶಕ್ತ್ಯುಲ್ಲಾಸಾಹ್ಯಯಾ ಸೇಯಂ ಸೃಷ್ಟಿಃ ಸ್ಯಾದೀಶಕಲ್ಪನಾ ।
ಕಲ್ಪನೇಯಮತೀತ ಚೇತ್ ಸ್ವರೂಪಮವಶಿಷ್ಯತೇ ॥ 35 ॥
॥ ಇತಿ ಶ್ರೀರಮಣಗೀತಾಸು ಬ್ರಹ್ಮವಿದ್ಯಾಯಾಂ ಯೋಗಶಾಸ್ತ್ರೇ ರಮಣಾಂತೇವಾಸಿನೋ
ವಾಸಿಷ್ಠಸ್ಯ ಗಣಪತೇರುಪನಿಬಂಧೇ ಶಕ್ತಿವಿಚಾರೋ
ನಾಮ ದ್ವಾದಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 12
ಅಥ ತ್ರಯೋದಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ । (ಸಂನ್ಯಾಸೇ ಸ್ತ್ರೀಪುರುಷಯೋಸ್ತುಲ್ಯಾಧಿಕಾರನಿರೂಪಣಂ)
ಅತ್ರಿಣಾಮನ್ವಯಜ್ಯೋತ್ಸ್ನಾ ವಸಿಷ್ಠಾನಾಂ ಕುಲಸ್ನುಷಾ ।
ಮಹಾದೇವಸ್ಯ ಜನನೀ ಧೀರಸ್ಯ ಬ್ರಹ್ಮವೇದಿನಃ ॥ 1 ॥
ಪ್ರತಿಮಾನಂ ಪುರಂಧ್ರೀಣಾಂ ಲೋಕಸೇವಾವ್ರತೇ ಸ್ಥಿತಾ ।
ಬಿಭ್ರಾಣಾ ಮಹತೀಂ ವಿದ್ಯಾಂ ಬ್ರಹ್ಮಾದಿವಿಬುಧಸ್ತುತಾಂ ॥ 2 ॥
ದಕ್ಷಿಣೇ ವಿಂಧ್ಯತಶ್ಶ್ಕ್ತೇಸ್ತಾರಿಣ್ಯಾ ಆದಿಮಾ ಗುರುಃ ।
ತಪಸ್ಸಖೀ ಮೇ ದಯಿತಾ ವಿಶಾಲಾಕ್ಷೀ ಯಶಸ್ವಿನೀ ॥ 3 ॥
ಪ್ರಶ್ನದ್ವಯೇನ ರಮಣಾಹ್ಯಯಂ ವಿಶ್ವಹಿತಂ ಮುನಿಂ ।
ಅಭ್ಯಗಚ್ಛದದುಷ್ಟಾಂಗೀ ನಿಕ್ಷಿಪ್ತೇನ ಮುಖೇ ಮಮ ॥ 4 ॥
ಆತ್ಮಸ್ಥಿತಾನಾಂ ನಾರೀಣಾಮಸ್ತಿ ಚೇತ್ಪ್ರತಿಬಂಧಕಂ ।
ಗೃಹತ್ಯಾಗೇನ ಹಂಸೀತ್ವಂ ಕಿಮು ಸ್ಯಾಚ್ಛಾಸ್ತ್ರಸಮ್ಮತಂ ॥ 5 ॥
ಜೀವಂತ್ಯಾ ಏವ ಮುಕ್ತಾಯಾ ದೇಹಪಾತೋ ಭವೇದ್ಯದಿ ।
ದಹನಂ ವಾ ಸಮಾಧಿರ್ವಾ ಕಾರ್ಯಂ ಯುಕ್ತಮನಂತರಂ ॥ 6 ॥
ಪ್ರಶ್ನದ್ವಯಮಿದಂ ಶ್ರುತ್ವಾ ಭಗವಾನೃಷಿಸತ್ತಮಃ ।
ಅವೋಚನ್ನಿರ್ಣಯಂ ತತ್ರ ಸರ್ವಶಾಸ್ತ್ರಾರ್ಥತತ್ತ್ವವಿತ್ ॥ 7 ॥
ಸ್ವರೂಪೇ ವರ್ತಮಾನಾನಾಂ ಪಕ್ವಾನಾಂ ಯೋಷಿತಾಮಪಿ ।
ನಿವೃತ್ತತ್ವಾನ್ನಿಷೇಧಸ್ಯ ಹಂಸೀತ್ವಂ ನೈವ ದುಷ್ಯತಿ ॥ 8 ॥
ಮುಕ್ತತ್ವಸ್ಯಾವಿಶಿಷ್ಟತ್ವದ್ಬೋಧಸ್ಯ ಚ ವಧೂರಪಿ ।
ಜೀವನ್ಮುಕ್ತಾ ನ ದಾಹ್ಯಾ ಸ್ಯಾತ್ ತದ್ದೇಹೋ ಹಿ ಸುರಾಲಯಃ ॥ 9 ॥
ಯೇ ದೋಷೋ ದೇಹದಹನೇ ಪುಂಸೋ ಮುಕ್ತಸ್ಯ ಸಂಸ್ಮೃತಾಃ ।
ಮುಕ್ತಾಯಾಸ್ಸಂತಿ ತೇ ಸರ್ವೇ ದೇಹದಾಹೇ ಚ ಯೋಷಿತಃ ॥ 10 ॥
ಏಕವಿಂಶೇಽಹ್ನಿ ಗೀತೋಽಭೂದಯಮರ್ಥೋ ಮನೀಷಿಣಾ ।
ಅಧಿಕೃತ್ಯ ಜ್ಞಾನವತೀಂ ರಮಣೇನ ಮಹರ್ಷಿಣಾ ॥ 11 ॥
॥ ಇತಿ ಶ್ರೀರಮಣಗೀತಾಸು ಬ್ರಹ್ಮವಿದ್ಯಾಯಾಂ ಯೋಗಶಾಸ್ತ್ರೇ ರಮಣಾಂತೇವಾಸಿನೋ
ವಾಸಿಷ್ಠಸ್ಯ ಗಣಪತೇರುಪನಿಬಂಧೇ ಸಂನ್ಯಾಸೇ ಸ್ತ್ರೀಪುರುಷಯೋಸ್ತುಲ್ಯಾಧಿಕಾರನಿರೂಪಣಂ
ನಾಮ ತ್ರಯೋದಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 13
ಅಥ ಚತುರ್ದಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ । (ಜೀವನ್ಮುಕ್ತಿವಿಚಾರಃ)
ನಿಶಾಯಾಮೇಕವಿಂಶೇಽಹ್ನಿ ಭಾರದ್ವಾಜಿ ವಿದಾಂ ವರಃ ।
ಪ್ರಾಜ್ಞಶ್ಶಿವಕುಲೋಪಾಧಿರ್ವೈದರ್ಭೋ ವದತಾಂ ವರಃ ॥ 1 ॥
ಜೀವನಮುಕ್ತಿಂ ಸಮುದ್ದಿಶ್ಯ ಮಹರ್ಷಿ ಪರಿಪೃಷ್ಟವಾನ್ ।
ಅಥ ಸರ್ವೇಷು ಶೃಣ್ವತ್ಸು ಮಹರ್ಷಿರ್ವಾಕ್ಯಮಬ್ರವಿತ್ ॥ 2 ॥
ಶಾಸ್ತ್ರೀಯೈರ್ಲೋಕಿಕೈಶ್ಚಾಪಿ ಪ್ರತ್ಯಯೈರವಿಚಾಲಿತಾ ।
ಸ್ವರೂಪೇ ಸುದೃಢಾ ನಿಷ್ಠಾ ಜೀವನ್ಮುಕ್ತಿರುದಾಹೃತಾ ॥ 3 ॥
ಮುಕ್ತಿರೇಕವಿಧೈವ ಸ್ಯಾತ್ಪ್ರಜ್ಞಾನಸ್ಯಾವಿಶೇಷತಃ ।
ಶರೀರಸ್ಥಂ ಮುಕ್ತಬಂಧಂ ಜೀವನ್ಮುಕ್ತಂ ಪ್ರಚಕ್ಷತೇ ॥ 4 ॥
ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಗತೋ ಮುಕ್ತಶ್ಶ್ರೂಯತೇ ನಿಗಮೇಷು ಯಃ ।
ಅನುಭೂತೌ ನ ಭೇದೋಽಸ್ತಿ ಜೀವನ್ಮುಕ್ತಸ್ಯ ತಸ್ಯ ಚ ॥ 5 ॥
ಪ್ರಾಣಾಃ ಸಮವಲೀಯಂತೇ ಯಸ್ಯಾತ್ರೈವ ಮಹಾತ್ಮನಃ ।
ತಸ್ಯಾಪ್ಯನುಭವೋ ವಿದ್ವನ್ನೇತಯೋರುಭಯೋರಿವ ॥ 6 ॥
ಸಾಮ್ಯಾತ್ಸ್ವರೂಪನಿಷ್ಠಾಯಾ ಬಂಧಹಾನೇಶ್ಚ ಸಾಮ್ಯತಃ ।
ಮುಕ್ತಿರೇಕವಿಧೈವ ಸ್ಯಾದ್ಭೇದಸ್ತು ಪರಬುದ್ಧಿಗಃ ॥ 7 ॥
ಮುಕ್ತೋ ಭವತಿ ಜೀವನ್ಯೋ ಮಾಹಾತ್ಮಾತ್ಮನಿ ಸಂಸ್ಥಿತಃ ।
ಪ್ರಾಣಾಃ ಸಮವಲೀಯಂತೇ ತಸ್ಯೈವಾತ್ರ ನರರ್ಷಭ ॥ 8 ॥
ಜೀವನ್ಮುಕ್ತಸ್ಯ ಕಾಲೇನ ತಪಸಃ ಪರಿಪಾಕತಃ ।
ಸ್ಪರ್ಶಾಭಾವೋಽಪಿ ಸಿದ್ಧಃ ಸ್ಯಾದ್ರೂಪೇ ಸತ್ಯಪಿ ಕುತ್ರಚಿತ್ ॥ 9 ॥
ಭೂಯಶ್ಚ ಪರಿಪಾಕೇನ ರೂಪಾಭಾವೋಽಪಿ ಸಿದ್ಧ್ಯತಿ ।
ಕೇವಲಂ ಚಿನ್ಮಯೋ ಭೂತ್ವಾ ಸ ಸಿದ್ಧೋ ವಿಹರಿಷ್ಯತಿ ॥ 10 ॥
ಶರೀರಸಂಶ್ರಯಂ ಸಿದ್ಧ್ಯೋರ್ದ್ವಯಮೇತನ್ನರೋತ್ತಮ ।
ಅಲ್ಪೇನಾಪಿ ಚ ಕಾಲೇನ ದೇವತಾನುಗ್ರಹಾದ್ಭವೇತ್ ॥ 11 ॥
ಭೇದಮೇತಂ ಪುರಸ್ಕೃತ್ಯ ತಾರತಮ್ಯಂ ನ ಸಂಪದಿ ।
ದೇಹವಾನಶರೀರೋ ವಾ ಮುಕ್ತ ಆತ್ಮನಿ ಸಂಸ್ಥಿತಃ ॥ 12 ॥
ನಾಡೀದ್ವಾರಾರ್ಚಿರೋದ್ಯೇನ ಮಾರ್ಗೇಣೋರ್ಧ್ವಗತಿರ್ನರಃ ।
ತತ್ರೋತ್ಪನ್ನೇನ ಬೋಧೇನ ಸದ್ಯೋ ಮುಕ್ತೋ ಭವಿಷ್ಯತಿ ॥ 13 ॥
ಉಪಾಸಕಸ್ಯ ಸುತರಾಂ ಪಕ್ವಚಿತ್ತಸ್ಯ ಯೋಗಿನಃ ।
ಈಶ್ವರಾನುಗ್ರಹಾತ್ಪ್ರೋಕ್ತಾ ನಾಡೀದ್ವಾರೋತ್ತಮಾ ಗತಿಃ ॥ 14 ॥
ಸರ್ವೇಷು ಕಾಮಚಾರೋಽಸ್ಯ ಲೋಕೇಷು ಪರಿಕೀರ್ತಿತಃ ।
ಇಚ್ಛಯಾಽನೇಕದೇಹಾನಾಂ ಗ್ರಹಣಂ ಚಾಪ್ಯನುಗ್ರಹಃ ॥ 15 ॥
ಕೈಲಾಶಂ ಕೇಽಪಿ ಮುಕ್ತಾನಾಂ ಲೋಕಮಾಹುರ್ಮನೀಷಿಣಃ ।
ಏಕೇ ವದಂತಿ ವೈಕುಂಠಂ ಪರೇ ತ್ವಾದಿತ್ಯಮಂಡಲಂ ॥ 16 ॥
ಮುಕ್ತಲೋಕಾಶ್ಚ ತೇ ಸರ್ವೇ ವಿದ್ವನ್ಭೂಮ್ಯಾದಿಲೋಕವತ್ ।
ಚಿತ್ರವೈಭವಯಾ ಶಕ್ತ್ಯಾ ಸ್ವರುಪೇ ಪರಿಕಲ್ಪಿತಾಃ ॥ 17 ॥
॥ ಇತಿ ಶ್ರೀರಮಣಗೀತಾಸು ಬ್ರಹ್ಮವಿದ್ಯಾಯಾಂ ಯೋಗಶಾಸ್ತ್ರೇ ರಮಣಾಂತೇವಾಸಿನೋ
ವಾಸಿಷ್ಠಸ್ಯ ಗಣಪತೇರುಪನಿಬಂಧೇ ಜೀವನ್ಮುಕ್ತಿವಿಚಾರೋ
ನಾಮ ಚತುರ್ದಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 14
ಅಥ ಪಂಚದಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ । (ಶ್ರವಣಮನನನಿದಿಧ್ಯಾಸನನಿರೂಪಣಂ)
ಶ್ರವಣಂ ನಾಮ ಕಿಂ ನಾಥ ಮನನಂ ನಾಮ ಕಿಂ ಮತಂ ।
ಕಿಂ ವಾ ಮುನಿಕುಲಶ್ರೇಷ್ಠ ನಿದಿಧ್ಯಾಸನಮುಚ್ಯತೇ ॥ 1 ॥
ಇತ್ಯೇವಂ ಭಗವಾನ್ಪೃಷ್ಟೋ ಮಯಾ ಬ್ರಹ್ಮವಿದಾಂ ವರಃ ।
ದ್ವಾವಿಂಶೇ ದಿವಸೇ ಪ್ರಾತರಬ್ರವೀಚ್ಛಿಷ್ಯಸಂಸದಿ ॥ 2 ॥
ವೇದಶೀರ್ಷಸ್ಥವಾಕ್ಯಾನಾಮರ್ಥವ್ಯಾಖ್ಯಾನಪೂರ್ವಕಂ ।
ಆಚಾರ್ಯಾಚ್ಛೃವಣಂ ಕೇಚಿಚ್ಛೃವಣಂ ಪರಿಚಕ್ಷತೇ ॥ 3 ॥
ಅಪರೇ ಶ್ರವಣಂ ಪ್ರಾಹುರಾಚಾರ್ಯಾದ್ವಿದಿತಾತ್ಮನಃ ।
ಗಿರಾಂ ಭಾಷಾಮಯೀನಾಂ ಚ ಸ್ವರೂಪಂ ಬೋಧಯಂತಿ ಯಾಃ ॥ 4 ॥
ಶ್ರುತ್ವಾ ವೇದಾಂತವಾಕ್ಯಾನಿ ನಿಜವಾಕ್ಯಾನಿ ವಾ ಗುರೋಃ ।
ಜನ್ಮಾಂತರೀಯಪುಣ್ಯೇನ ಜ್ಞಾತ್ವಾ ವೋಭಯಮಂತರಾ ॥ 5 ॥
ಅಹಂಪ್ರತ್ಯಯಮೂಲಂ ತ್ವಂ ಶರೀರಾದೇರ್ವಿಲಕ್ಷಣಃ ।
ಇತೀದಂ ಶ್ರವಣಂ ಚಿತ್ತಾಚ್ಛೃವಣಂ ವಸ್ತುತೋ ಭವೇತ್ ॥ 6 ॥
ವದಂತಿ ಮನನಂ ಕೇಚಿಚ್ಛಾಸ್ತ್ರಾತ್ರರ್ಥಸ್ಯ ವಿಚಾರಣಂ ।
ವಸ್ತುತೋ ಮನನಂ ತಾತ ಸ್ವರುಪಸ್ಯ ವಿಚಾರಣಂ ॥ 7 ॥
ವಿಪರ್ಯಾಸೇನ ರಹಿತಂ ಸಂಶಯೇನ ಚ ಮಾನದ ।
ಕೈಶ್ಚಿದ್ಬ್ರಹ್ಮಾತ್ಮವಿಜ್ಞಾನಂ ನಿದಿಧ್ಯಾಸನಮುಚ್ಯತೇ ॥ 8 ॥
ವಿಪರ್ಯಾಸೇನ ರಹಿತಂ ಸಂಶಯೇನ ಚ ಯದ್ಯಪಿ ।
ಶಾಸ್ತ್ರೀಯಮೈಕ್ಯವಿಜ್ಞಾನಂ ಕೇವಲಂ ನಾನುಭೂತಯೇ ॥ 9 ॥
ಸಂಶಯಶ್ಚ ವಿಪರ್ಯಾಸೋ ನಿವಾರ್ಯೇತೇ ಉಭಾವಪಿ ।
ಅನುಭೂತ್ಯೈವ ವಾಸಿಷ್ಠ ನ ಶಾಸ್ತ್ರಶತಕೈರಪಿ ॥ 10 ॥
ಶಾಸ್ತ್ರಂ ಶ್ರದ್ಧಾವತೋ ಹನ್ಯಾತ್ ಸಂಶಯಂ ಚ ವಿಪರ್ಯಯಂ ।
ಶ್ರದ್ಧಾಯಾಃ ಕಿಂಚಿದೂನತ್ವೇ ಪುನರಭ್ಯುದಯಸ್ತಯೋಃ ॥ 11 ॥
ಮೂಲಚ್ಛೇದಸ್ತು ವಾಸಿಷ್ಠ ಸ್ವರುಪಾನುಭವೇ ತಯೋಃ ।
ಸ್ವರುಪೇ ಸಂಸ್ಥಿತಿಸ್ತಸ್ಮಾನ್ನಿದಿಧ್ಯಾಸನಮುಚ್ಯತೇ ॥ 12 ॥
ಬಹಿಸ್ಸಂಚರತಸ್ತಾತ ಸ್ವರುಪೇ ಸಂಸ್ಥಿತಿಂ ವಿನಾ ।
ಅಪರೋಕ್ಷೋ ಭವೇದ್ಬೋಧೋ ನ ಶಾಸ್ತ್ರಶತಚರ್ಚಯಾ ॥ 13 ॥
ಸ್ವರುಪಸಂಸ್ಥಿತಿಃ ಸ್ಯಾಚ್ಚೇತ್ ಸಹಜಾ ಕುಂಡಿನರ್ಷಭ ।
ಸಾ ಮುಕ್ತಿಃ ಸಾ ಪರಾ ನಿಷ್ಠಾ ಸ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರ ಈರಿತಃ ॥ 14 ॥
॥ ಇತಿ ಶ್ರೀರಮಣಗೀತಾಸು ಬ್ರಹ್ಮವಿದ್ಯಾಯಾಂ ಯೋಗಶಾಸ್ತ್ರೇ ರಮಣಾಂತೇವಾಸಿನೋ
ವಾಸಿಷ್ಠಸ್ಯ ಗಣಪತೇರುಪನಿಬಂಧೇ ಶ್ರವಣಮನನನಿದಿಧ್ಯಾಸನ ನಿರೂಪಣಂ
ನಾಮ ಪಂಚದಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 15
ಅಥ ಷೋಡಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ । (ಭಕ್ತಿವಿಚಾರಃ)
ಅಥ ಭಕ್ತಿಂ ಸಮುದ್ದಿಶ್ಯ ಪೃಷ್ಟಃ ಪುರುಷಸತ್ತಮಃ ।
ಅಭಾಷತ ಮಹಾಭಾಗೋ ಭಗವಾನ್ ರಮಣೋ ಮುನಿಃ ॥ 1 ॥
ಆತ್ಮಾ ಪ್ರಿಯಃ ಸಮಸ್ತಸ್ಯ ಪ್ರಿಯಂ ನೇತರದಾತ್ಮನಃ ।
ಅಚ್ಛಿನ್ನಾ ತೈಲಧಾರಾವತ್ ಪ್ರೀತಿರ್ಭಕ್ತಿರುದಾಹೃತಾ ॥ 2 ॥
ಅಭಿನ್ನಂ ಸ್ವಾತ್ಮನಃ ಪ್ರೀತ್ಯಾ ವಿಜಾನಾತೀಶ್ವರಂ ಕವಿಃ ।
ಜಾನನ್ನಪ್ಯಪರೋ ಭಿನ್ನಂ ಲೀನ ಆತ್ಮನಿ ತಿಷ್ಠತಿ ॥ 3 ॥
ವಹಂತೀ ತೈಲಧಾರಾವದ್ಯಾ ಪ್ರೀತಿಃ ಪರಮೇಶ್ವರೇ ।
ಅನಿಚ್ಛತೋಽಪಿ ಸಾ ಬುದ್ಧಿಂ ಸ್ವರುಪಂ ನಯತಿ ಧ್ರುವಂ ॥ 4 ॥
ಪರಿಚ್ಛಿನ್ನಂ ಯದಾತ್ಮಾನಂ ಸ್ವಲ್ಪಜ್ಞಂ ಚಾಪಿ ಮನ್ಯತೇ ।
ಭಕ್ತೋ ವಿಷಯಿರೂಪೇಣ ತದಾ ಕ್ಲೇಶನಿವೃತ್ತಯೇ ॥ 5 ॥
ವ್ಯಾಪಕಂ ಪರಮಂ ವಸ್ತು ಭಜತೇ ದೇವತಾಧಿಯಾ ।
ಭಜಂಶ್ಚ ದೇವತಾಬುದ್ಧ್ಯಾ ತದೇವಾಂತೇ ಸಮಶ್ನುತೇ ॥ 6 ॥
ದೇವತಾಯಾ ನರಶ್ರೇಷ್ಠ ನಾಮರೂಪಪ್ರಕಲ್ಪನಾತ್ ।
ತಾಭ್ಯಾಂ ತು ನಾಮರೂಪಾಭ್ಯಾಂ ನಾಮರುಪೇ ವಿಜೇಷ್ಯತೇ ॥ 7 ॥
ಭಕ್ತೌ ತು ಪರಿಪೂರ್ಣಾಯಮಲಂ ಶ್ರವಣಮೇಕದಾ ।
ಜ್ಞಾನಾಯ ಪರಿಪೂರ್ಣಾಯ ತದಾ ಭಕ್ತಿಃ ಪ್ರಕಲ್ಪತೇ ॥ 8 ॥
ಧಾರಾವ್ಯಪೇತಾ ಯಾ ಭಕ್ತಿಃ ಸಾ ವಿಚ್ಛಿನ್ನೇತಿ ಕೀರ್ತ್ಯತೇ ।
ಭಕ್ತೇಃ ಪರಸ್ಯ ಸಾ ಹೇತುರ್ಭವತೀತಿ ವಿನಿರ್ಣಯಃ ॥ 9 ॥
ಕಾಮಾಯ ಭಕ್ತಿಂ ಕುರ್ವಾಣಃ ಕಾಮಂ ಪ್ರಾಪ್ಯಾಪ್ಯನಿವೃತಃ ।
ಶಾಶ್ವತಾಯ ಸುಖಸ್ಯಾಂತೇ ಭಜತೇ ಪುನರೀಶ್ವರಂ ॥ 10 ॥
ಭಕ್ತಿಃ ಕಾಮಸಮೇತಾಽಪಿ ಕಾಮಾಪ್ತೌ ನ ನಿವರ್ತತೇ ।
ಶ್ರದ್ಧಾ ವೃದ್ಧಾ ಪರೇ ಪುಂಸಿ ಭೂಯ ಏವಾಭಿರ್ವರ್ಧತೇ ॥ 11 ॥
ವರ್ಧಮಾನಾ ಚ ಸಾ ಭಕ್ತಿಃ ಕಾಲೇ ಪೂರ್ಣಾ ಭವಿಷ್ಯತಿ ।
ಪೂರ್ಣಯಾ ಪರಯಾ ಭಕ್ತ್ಯಾ ಜ್ಞಾನೇನೇವ ಭವಂ ತರೇತ್ ॥ 12 ॥
॥ ಇತಿ ಶ್ರೀರಮಣಗೀತಾಸು ಬ್ರಹ್ಮವಿದ್ಯಾಯಾಂ ಯೋಗಶಾಸ್ತ್ರೇ ರಮಣಾಂತೇವಾಸಿನೋ
ವಾಸಿಷ್ಠಸ್ಯ ಗಣಪತೇರುಪನಿಬಂಧೇ ಭಕ್ತಿವಿಚಾರಃ
ನಾಮ ಷೋಡಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 16
ಅಥ ಸಪ್ತದಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ । (ಜ್ಞಾನಪ್ರಾಪ್ತಿವಿಚಾರಃ)
ಪಂಚವಿಂಶೇ ತು ದಿವಸೇ ವೈದರ್ಭೋ ವಿದುಷಂ ವರಃ ।
ಪ್ರಶ್ರಯಾನವತೋ ಭೂತ್ವಾ ಮುನಿಂ ಭೂಯೋಽಪಿ ಪೃಷ್ಟವಾನ್ ॥ 1 ॥
ವೈದರ್ಭ ಉವಾಚ
ಕ್ರಮೇಣಾಯಾತಿ ಕಿಂ ಜ್ಞಾನಂ ಕಿಂಚಿತ್ಕಿಂಚಿದ್ದಿನೇ ದಿನೇ ।
ಏಕಸ್ಮಿನ್ನೇವ ಕಾಲೇ ಕಿಂ ಪೂರ್ಣಮಾಭಾತಿ ಭಾನುವತ್ ॥ 2 ॥
ಭಗವಾನುವಾಚ
ಕ್ರಮೇಣಾಯಾತಿ ನ ಜ್ಞಾನಂ ಕಿಂಚಿತ್ಕಿಂಚಿದ್ದಿನೇ ದಿನೇ ।
ಅಭ್ಯಾಸಪರಿಪಾಕೇನ ಭಾಸತೇ ಪೂರ್ಣಮೇಕದಾ ॥ 3 ॥
ವೈದರ್ಭ ಉವಾಚ
ಅಭ್ಯಾಸಕಾಲೇ ಭಗವನ್ ವೃತ್ತಿರಂತರ್ಬಹಿಸ್ತಥಾ ।
ಯಾತಾಯಾತಂ ಪ್ರಕುರ್ವಾಣಾ ಯಾತೇ ಕಿಂ ಜ್ಞಾನಮುಚ್ಯತೇ ॥ 4 ॥
ಭಗವಾನುವಾಚ
ಅಂತರ್ಯಾತಾ ಮತಿರ್ವಿದ್ವನ್ಬಹಿರಾಯಾತಿ ಚೇತ್ಪುನಃ ।
ಅಭ್ಯಾಸಮೇವ ತಾಮಾಹುರ್ಜ್ಞಾನಂ ಹ್ಯನುಭವೋಽಚ್ಯುತಃ ॥ 5 ॥
ವೈದರ್ಭ ಉವಾಚ
ಜ್ಞಾನಸ್ಯ ಮುನಿಶಾರ್ದೂಲ ಭೂಮಿಕಾಃ ಕಾಶ್ಚಿದೀರಿತಾಃ ।
ಶಾಸ್ತ್ರೇಷು ವಿದುಷಾಂ ಶ್ರೇಷ್ಠೈಃ ಕಥಂ ತಾಸಾಂ ಸಮನ್ವಯಃ ॥ 6 ॥
ಭಗವಾನುವಾಚ
ಶಾಸ್ತ್ರೋಕ್ತಾ ಭೂಮಿಕಾಸ್ಸರ್ವಾ ಭವಂತಿ ಪರಬುದ್ಧಿಗಾಃ ।
ಮುಕ್ತಿಭೇದಾ ಇವ ಪ್ರಾಜ್ಞ ಜ್ಞಾನಮೇಕಂ ಪ್ರಜಾನತಾಂ ॥ 7 ॥
ಚರ್ಯಾಂ ದೇಹೇಂದ್ರಿಯಾದೀನಾಂ ವೀಕ್ಷ್ಯಾಬ್ಧಾನುಸಾರಿಣೀಂ ।
ಕಲ್ಪಯಂತಿ ಪರೇ ಭೂಮಿಸ್ತಾರತಮ್ಯಂ ನ ವಸ್ತುತಃ ॥ 8 ॥
ವೈದರ್ಭ ಉವಾಚ
ಪ್ರಜ್ಞಾನಮೇಕದಾ ಸಿದ್ಧಂ ಸರ್ವಾಜ್ಞಾನನಿಬರ್ಹಣಂ ।
ತಿರೋಧತೇ ಕಿಮಜ್ಞಾನಾತ್ಸಂಗಾದಂಕುರಿತಾತ್ಪುನಃ ॥ 9 ॥
ಭಗವಾನುವಾಚ
ಅಜ್ಞಾನಸ್ಯ ಪ್ರತಿದ್ವಂದಿ ನ ಪರಾಭೂಯತೇ ಪುನಃ ।
ಪ್ರಜ್ಞಾನಮೇಕದಾ ಸಿದ್ಧಂ ಭರದ್ವಾಜಕುಲೋದ್ವಹ ॥ 10 ॥
॥ ಇತಿ ಶ್ರೀರಮಣಗೀತಾಸು ಬ್ರಹ್ಮವಿದ್ಯಾಯಾಂ ಯೋಗಶಾಸ್ತ್ರೇ ರಮಣಾಂತೇವಾಸಿನೋ
ವಾಸಿಷ್ಠಸ್ಯ ಗಣಪತೇರುಪನಿಬಂಧೇ ಜ್ಞಾನಪ್ರಾಪ್ತಿವಿಚಾರೋ
ನಾಮ ಸಪ್ತದಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 17
ಅಥ ಅಷ್ಟಾದಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ । (ಸಿದ್ಧಮಹಿಮಾನುಕೀರ್ತನಂ)
ವರಪರಾಶರಗೋತ್ರಸಮುದ್ಭವಂ ವಸುಮತೀಸುರಸಂಘಯಶಸ್ಕರಂ ।
ವಿಮಲಸುಂದರಪಂಡಿತನಂದನಂ ಕಮಲಪತ್ರವಿಶಾಲವಿಲೋಚನಂ ॥ 1 ॥
ಅರುಣಶೈಲಗತಾಶ್ರಮವಾಸಿನಂ ಪರಮಹಂಸಮನಂಜನಮಚ್ಯುತಂ ।
ಕರುಣಯಾ ದಧತಂ ವ್ಯವಹಾರಿತಾಂ ಸತತಮಾತ್ಮನಿ ಸಂಸ್ಥಿತಮಕ್ಷರೇ ॥ 2 ॥
ಅಖಿಲಸಂಶಯವಾರಣಭಾಷಣಂ ಭ್ರಮಮದದ್ವಿರದಾಂಕುಶವೀಕ್ಷಣಂ ।
ಅವಿರತಂ ಪರಸೌಖ್ಯಧೃತೋದ್ಯಮಂ ನಿಜತನೂವಿಷಯೇಷ್ವಲಸಾಲಸಂ ॥ 3 ॥
ಪರಿಣತಾಮ್ರಫಲಪ್ರಭವಿಗ್ರಹಂ ಚಲತರೇಂದ್ರಿಯನಿಗ್ರಹಸಗ್ರಹಂ ।
ಅಮೃತಚಿದ್ಧನವಲ್ಲಿಪರಿಗ್ರಹಂ ಮಿತವಚೋರಚಿತಾಗಮಸಂಗ್ರಹಂ ॥ 4 ॥
ಅಮಲದಿಪ್ತತರಾತ್ಮಮರೀಚಿಭಿರ್ನಿಜಕರೈರಿವ ಪಂಕಜಬಾಂಧವಂ ।
ಪದಜುಷಾಂ ಜಡಭಾವಮನೇಹಸಾ ಪರಿಹರಂತಮನಂತಗುಣಾಕರಂ ॥ 5 ॥
ಮೃದುತಮಂ ವಚನೇ ದೃಶಿ ಶೀತಲಂ ವಿಕಸಿತಂ ವದನೇ ಸರಸೀರುಹೇ ।
ಮನಸಿ ಶೂನ್ಯಮಹಶ್ಶಶಿಸನ್ನಿಭೇ ಹೃದಿ ಲಸಂತಮನಂತ ಇವಾರುಣಂ ॥ 6 ॥
ಅದಯಮಾತ್ಮತನೌ ಕಠಿನಂ ವ್ರತೇ ಪ್ರುಷಚಿತ್ತಮಲಂ ವಿಷಯವ್ರಜೇ ।
ಋಷಿಮರೋಷಮಪೇತಮನೋರಥಂ ಧೃತಮದಂ ಘನಚಿಲ್ಲಹರೀವಶಾತ್ ॥ 7 ॥
ವಿಗತಮೋಹಮಲೋಭಮಭವನಂ ಶಮಿತಮತ್ಸರಮುತ್ಸವಿನಂ ಸದಾ ।
ಭವಮಹೋದಧಿತಾರಣಕರ್ಮಣಿ ಪ್ರತಿಫಲೇನ ವಿನೈವ ಸದೋದ್ಯತಂ ॥ 8 ॥
ಮಾತಾಮಮೇತಿ ನಗರಾಜಸುತೋರುಪೀಠಂ
ನಾಗಾನನೇ ಭಜತಿ ಯಾಹಿ ಪಿತಾ ಮಮೇತಿ ।
ಅಂಕಂ ಹರಸ್ಯ ಸಮವಾಪ್ಯ ಶಿರಸ್ಯನೇನ
ಸಂಚುಂಬಿತಸ್ಯ ಗಿರಿಂಧ್ರಕೃತೋ ವಿಭೂತಿಂ ॥ 9 ॥
ವೇದಾದಿಪಾಕದಮನೋತ್ತರಕಚ್ಛಪೇಶೈ-
ರ್ಯುಕ್ತೈರ್ಧರಾಧರಸುಷುಪ್ತ್ಯಮರೇಶ್ವರೈಶ್ಚ ।
ಸೂಕ್ಷ್ಮಾಮೃತಾಯುಗಮೃತೇನ ಸಹ ಪ್ರಣತ್ಯಾ
ಸಂಪನ್ನಶಬ್ದಪಟಲಸ್ಯ ರಹಸ್ಯಮರ್ಥಂ ॥ 10 ॥
ದಂಡಂ ವಿನೈವ ಯತಿನಂ ಬತ ದಂಡಪಾಣಿಂ
ದುಃಖಾಬ್ಧಿತಾರಕಮರಿಂ ಬತ ತಾರಕಸ್ಯ ।
ತ್ಯಕ್ತ್ವಾ ಭವಂ ಭವಮಹೋ ಸತತಂ ಭಜಂತಂ
ಹಂಸಂ ತಥಾಪಿ ಗತಮಾನಸಸಂಗರಾಗಂ ॥ 11 ॥
ಧೀರತ್ವಸಂಪದಿ ಸುವರ್ಣಗಿರೇರನೂನಂ
ವಾರನ್ನಿರೋಧೇಧಿಕಮೇವ ಗಭಿರತಾಯಾಂ ।
ಕ್ಷಾಂತೌ ಜಯಂತಮಚಲಾಮಖಿಲಸ್ಯ ಧಾತ್ರೀಂ
ದಾಂತೌ ನಿರ್ದಶನಮಶಂತಿಕಥಾದವಿಷ್ಠಂ ॥ 12 ॥
ನೀಲಾರವಿಂದಸುಹೃದಾ ಸದೃಶಂ ಪ್ರಸಾದೇ
ತುಲ್ಯಂ ತಥಾ ಮಹಸಿ ತೋಯಜಬಾಂಧವೇನ ।
ಬ್ರಾಹ್ಮ್ಯಾಂ ಸ್ಥಿತೌ ತು ಪಿತರಂ ವಟಮೂಲವಾಸಂ
ಸಂಸ್ಮಾರಯಂತಮಚಲಂತಮನೂದಿತಂ ಮೇ ॥ 13 ॥
ಯಸ್ಯಾಧುನಾಪಿ ರಮಣೀ ರಮಣೀಯಭಾವಾ
ಗಿರ್ವಾಣಲೋಕಪೃತನಾ ಶುಭವೃತ್ತಿರೂಪಾ ।
ಸಂಶೋಭತೇ ಶಿರಸಿ ನಾಪಿ ಮನೋಜಗಂಧ-
ಸ್ತತ್ತಾದೃಶಂ ಗೃಹಿಣಮಪ್ಯಧಿಪಂ ಯತೀನಾಂ ॥ 14 ॥
ವಂದಾರುಲೋಕವರದಂ ನರದಂತಿನೋಽಪಿ
ಮಂತ್ರೇಶ್ವರಸ್ಯ ಮಹತೋ ಗುರುತಾಂ ವಹಂತಂ ।
ಮಂದಾರವೃಕ್ಷಮಿವ ಸರ್ವಜನಸ್ಯ ಪಾದ-
ಚ್ಛಾಯಾಂ ಶ್ರಿತಸ್ಯ ಪರಿತಾಪಮಪಾಹರಂತಂ ॥ 15 ॥
ಯಸ್ತಂತ್ರವಾರ್ತಿಕಮನೇಕವಿಚಿತ್ರಯುಕ್ತಿ-
ಸಂಶೋಭಿತಂ ನಿಗಮಜೀವನಮಾತತಾನ ।
ಭುಸ್ಯ ತಸ್ಯ ಬುಧಸಂಹತಿಸಂಸ್ತುತಸ್ಯ
ವೇಷಾಂತರಂ ತು ನಿಗಮಾನತವಚೋ ವಿಚಾರಿ ॥ 16 ॥
ವೇದಶೀರ್ಷಚಯಸಾರಸಂಗ್ರಹಂ ಪಂಚರತ್ನಮರುಣಾಚಲಸ್ಯ ಯಃ ।
ಗುಪ್ತಮಲ್ಪಮಪಿ ಸರ್ವತೋಮುಖಂ ಸೂತ್ರಭೂತಮತನೋದಿಮಂ ಗುರುಂ ॥ 17 ॥
ದೇವವಾಚಿ ಸುತರಾಮಶಿಕ್ಷಿತಂ ಕಾವ್ಯಗಂಧರಹಿತಂ ಚ ಯದ್ಯಪಿ ।
ಗ್ರಂಥಕ್ರಮಣಿ ತಥಾಽಪಿ ಸಸ್ಫುರದ್ಭಾಷಿತಾನುಚರಭಾವಸಂಚಯಂ ॥ 18 ॥
ಲೋಕಮಾತೃಕುಚದುಗ್ಧಪಾಯಿನಶ್ಶಂಕರಸ್ತವಕೃತೋ ಮಹಾಕವೇಃ ।
ದ್ರಾವಿಡದ್ವಿಜಶಿಶೋರ್ನಟದ್ಗಿರೋ ಭೂಮಿಕಾಂತರಮಪಾರಮೇಧಸಂ ॥ 19 ॥
ಭೂತಲೇ ತ್ವಿಹ ತೃತಿಯಮುದ್ಭವಂ ಕ್ರೌಂಚಭೂಮಿಧರರಂಧ್ರಕಾರಿಣಃ ।
ಬ್ರಹ್ಮನಿಷ್ಠಿತದಶಾಪ್ರದರ್ಶನಾದ್ಯುಕ್ತಿವಾದತಿಮಿರಸ್ಯ ಶಾಂತಯೇ ॥ 20 ॥
ಕುಂಭಯೋನಿಮುಖಮೌನಿಪೂಜಿತೇ ದ್ರಾವಿಡೇ ವಚಸಿ ವಿಶ್ರುತಂ ಕವಿಂ ।
ದೃಷ್ಟವಂತಮಜರಂ ಪರಂ ಮಹಃ ಕೇವಲಂ ಧಿಷಣಯಾ ಗುರುಂ ವಿನಾ ॥ 21 ॥
ಬಾಲಕೇಽಪಿ ಜಡಗೋಪಕೇಽಪಿ ವ ವಾನರೇಽಪಿ ಶುನಿ ವಾ ಖಲೇಽಪಿ ವಾ ।
ಪಂಡಿತೇಽಪಿ ಪದಸಂಶ್ರಿತೇಽಪಿ ವಾ ಪಕ್ಷಪಾತರಹಿತಂ ಸಮೇಕ್ಷಣಂ ॥ 22 ॥
ಶಕ್ತಿಮಂತಮಪಿ ಶಾಂತಿಸಂಯುತಂ ಭಕ್ತಿಮಂತಮಪಿ ಭೇದವರ್ಜಿತಂ ।
ವೀತರಾಗಮಪಿ ಲೋಕವತ್ಸಲಂ ದೇವತಾಂಶಮಪಿ ನಮ್ರಚೇಷ್ಟಿತಂ ॥ 23 ॥
ಏಷ ಯಾಮಿ ಪಿತುರಂತಿಕಂ ಮಮಾನ್ವೇಷಣಂ ತು ನ ವಿಧೀಯತಾಮಿತಿ ।
ಸಂವಿಲಿಖ್ಯ ಗೃಹತೋ ವಿನಿರ್ಗತಂ ಶೋಣಶೈಲಚರಣಂ ಸಮಾಗತಂ ॥ 24 ॥
ಈದೃಶಂ ಗುಣಗಣೈರಭಿರಾಮಂ ಪ್ರಶ್ರಯೇಣ ರಮಣಂ ಭಗವಂತಂ ।
ಸಿದ್ಧಲೋಕಮಹಿಮಾನಮಪಾರಂ ಪೃಷ್ಟವಾನಮೃತನಾಥಯತೀಂದ್ರಃ ॥ 25 ॥
ಆಹ ತಂ ಸ ಭಗವಾನಗವಾಸೀ ಸಿದ್ಧಲೋಕಮಹಿಮಾ ತು ದುರೂಹಃ ।
ತೇ ಶಿವೇನ ಸದೃಶಾಃ ಶಿವರೂಪಾಃ ಶಕ್ರುವಂತಿ ಚ ವರಾಣ್ಯಪಿ ದಾತುಂ ॥ 26 ॥
॥ ಇತಿ ಶ್ರೀರಮಣಗೀತಾಸು ಬ್ರಹ್ಮವಿದ್ಯಾಯಾಂ ಯೋಗಶಾಸ್ತ್ರೇ ರಮಣಾಂತೇವಾಸಿನೋ
ವಾಸಿಷ್ಠಸ್ಯ ಗಣಪತೇರುಪನಿಬಂಧೇ ಸಿದ್ಧಮಹಿಮಾನುಕೀರ್ತನಂ
ನಾಮ ಅಷ್ಟಾದಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 18
॥ ಇತಿ ಶ್ರೀರಮಣಗೀತಾ ಸಮಾಪ್ತಾ ॥
॥ ಅತ್ರೇಮೇ ಭವಂತ್ಯುಪಸಂಹಾರಶ್ಲೋಕಾಃ ॥
ದ್ವಿತೀಯೇ ತು ದ್ವಿತೀಯೇಽತ್ರ ಶ್ಲೋಕೋ ಗ್ರಂಥೇ ಸ್ವಯಂ ಮುನೇಃ ।
ದ್ವಿತೀಯಾಧ್ಯಾಯಗಾಃ ಶ್ಲೋಕಾ ಅನ್ಯೇಮೇತಂ ವಿವೃಣ್ವತೇ ॥ 1 ॥
ಇತರತ್ರ ತು ಸರ್ವತ್ರ ಪ್ರಶ್ನಾರ್ಥಃ ಪ್ರಶ್ನಕಾರಿಣಃ ।
ಉತ್ತರಾರ್ಥೋ ಭಗವತಃ ಶ್ಲೋಕಬಂಧೋ ಮಮ ಸ್ವಯಂ ॥ 2 ॥
ಅಯಂ ಗಣಪತೇರ್ಗ್ರಂಥಮಾಲಾಯಾಮುಜ್ಜ್ವಲೋ ಮಣಿಃ ।
ಗುರೋಃ ಸರಸ್ವತೀ ಯತ್ರ ವಿಶುದ್ಧೇ ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿತಾ ॥ 3 ॥
॥ ಗ್ರಂಥಪ್ರಶಂಸಾ ॥
ಗಲಂತಿ ಗಂಗೇಯಂ ವಿಮಲತರಗೀತೈವ ಮಹತೋ
ನಗಾಧೀಶಾಚ್ಛ್ರಿಮದ್ರಮಣಮುನಿರೂಪಾಜ್ಜನಿಮತಿ ।
ಪಥೋ ವಾಣೀರೂಪಾದ್ಗಣಪತಿಕವೇರ್ಭಕ್ತಹೃದಯಂ
ಸಮುದ್ರಂ ಸಂಯಾತಿ ಪ್ರಬಲಮಲಹಾರಿಣ್ಯನುಪದಂ ॥
—ಪ್ರಣವಾನಂದಃ
॥ ಶ್ರೀರಮಣಗೀತಾಪ್ರಕಾಶಪೀಠಿಕಾ ॥
ಈಶ್ವರಃ ಸರ್ವಭೂತಾನಮೇಕೋಽಸೌ ಹೃದಯಾಶ್ರಯಃ ।
ಸ ಆತ್ಮಾ ಸಾ ಪರಾ ದೃಷ್ಟಿಸ್ತದನ್ಯನ್ನಾಸ್ತಿ ಕಿಂಚನ ॥ 1 ॥
ಸಾ ವಿಯೋಗಾಸಹಾ ಶಕ್ತಿರೇಕಾ ಶಕ್ತಸ್ಯ ಜಗ್ರತಿ ।
ದೃಶ್ಯಬ್ರಹ್ಮಾಂಡಕೋಟಿನಾಂ ಭಾತಿ ಜನ್ಮಾದಿ ಬಿಭ್ರತೀ ॥ 2 ॥
ಯಮಿಯಂ ವೃಣುತೇ ದೃಷ್ಟಿರ್ಮಾರ್ಜಾರೀವ ನಿಜಂ ಶಿಶುಂ ।
ಸ ತಾಮನ್ವೇಷತೇ ಪೋತಃ ಕಪಿಃ ಸ್ವಾಮಿವ ಮಾತರಂ ॥ 3 ॥
ಜಯತಿ ಸ ಭಗ್ವಾನ್ರಮಣೋ ವಾಕ್ಪತಿರಾಚಾರ್ಯಗಣಪತಿರ್ಜಯತಿ ।
ಅಸ್ಯ ಚ ವಾಣೀ ಭಗ್ವದ್ – ರಮಣೀಯಾರ್ಥಾನುವರ್ತಿನೀ ಜಯತಿ ॥ 4 ॥
—ಕಪಾಲಿ ಶಾಸ್ತ್ರೀ
॥ ಶ್ರೀರಮಣಾಂಜಲೀಃ ॥
ಅರುಣಾದ್ರಿತಟೇ ದಿಶೋ ವಸಾನಂ
ಪರಿತಃ ಪುಣ್ಯಭುವಃ ಪುನಃ ಪುನಾನಂ ।
ರಮಣಾಖ್ಯಾಮಹೋ ಮಹೋ ವಿಶೇಷಂ
ಜಯತಿ ಧ್ವಾಂತಹರಂ ನರಾತ್ಮವೇಷಂ ॥ 1 ॥
ಚರಿತೇನ ನರಾನರೇಷು ತುಲ್ಯಂ
ಮಹಸಾಂ ಪುಂಜಮಿದಂ ವಿದಾಮಮೂಲ್ಯಂ ।
ದುರಿತಾಪಹಮಾಶ್ರಿತೇಷು ಭಾಸ್ವತ್-
ಕರುಣಾಮೂರ್ತಿವರಂ ಮಹರ್ಷಿಮಾಹುಃ ॥ 2 ॥
ಜ್ವಲಿತೇನ ತಪಃಪ್ರಭಾವಭೂಮ್ನಾ
ಕಬಲಿಕೃತ್ಯ ಜಗದ್ವಿಹಸ್ಯ ಧಾಮ್ನಾ ।
ವಿಲಸನ್ ಭಗವಾನ್ ಮಹರ್ಷಿರಸ್ಮ-
ತ್ಪರಮಾಚಾರ್ಯಪುಮಾನ್ ಹರತ್ವಧಂ ನಃ ॥ 3 ॥
ಪ್ರಥಮಂ ಪುರುಷಂ ತಮೀಶಮೇಕೇ
ಪುರುಷಾಣಾಂ ವಿದುರುತ್ತಮಂ ತಥಾಽನ್ಯೇ ।
ಸರಸೀಜಭವಾಂಡಮಂಡಲಾನಾ-
ಮಪರೇ ಮಧ್ಯಮಾಮನಂತಿ ಸಂತಃ ॥ 4 ॥
ಪುರುಷತ್ರಿಯತೇಽಪಿ ಭಾಸಮಾನಂ
ಯಮಹಂಧಿಮಲಿನೋ ನ ವೇದ ಜಂತುಃ ।
ಅಜಹತ್ತಮಖಂಡಮೇಷ ನೄಣಾಂ
ನಿಜವೃತ್ತೇನ ನಿದರ್ಶನಾಯ ಭಾತಿ ॥ 5 ॥
ಮೃದುಲೋ ಹಸಿತೇನ ಮಂದಮಂದಂ
ದುರವೇಕ್ಷಃ ಪ್ರಬಲೋ ದೃಶಾ ಜ್ವಲಂತ್ಯಾ ।
ವಿಪುಲೋ ಹೃದಯೇನ ವಿಶ್ವಭೋಕ್ತ್ರಾ
ಗಹನೋ ಮೌನಗೃಹಿತಯಾ ಚ ವೃತ್ತ್ಯಾ ॥ 6 ॥
ಗುರುರಾಟ್ ಕಿಮು ಶಂಕರೋಽಯಮನ್ಯಃ
ಕಿಮು ವಾ ಶಂಕರಸಂಭವಃ ಕುಮಾರಃ ।
ಕಿಮು ಕುಂಡಿನಜಃ ಸ ಏವ ಬಾಲಃ
ಕಿಮು ವಾ ಸಂಹೃತಶಕ್ತಿರೇಷ ಶಂಭುಃ ॥ 7 ॥
ಬಹುಧೇತಿ ವಿಕಲ್ಪನಾಯ ವಿದುಭಿ
ರ್ಬಹುಭಾಗಸ್ತವ ಮೌನಿನೋ ವಿಲಾಶಃ ।
ಹೃದಯೇಷು ತು ನಃ ಸದಾಽವಿಕಲ್ಪಂ
ರಮಣ ತ್ವಂ ರಮಸೇ ಗುರೋ ಗುರೂಣಾಂ ॥ 8 ॥
ಔಪಚ್ಛಂದಸಿಕೈರೇತೈರ್ಬಂಧಂ ನೀತಃ ಸ್ತವಾಂಜಲಿಃ ।
ಉಪಹಾರಾಯತಾಮೇಷ ಮಹರ್ಷಿಚರಣಾಬ್ಜಯೋಃ ॥ 1 ॥
ಗುಣೋಽತ್ರ ರಮಣೇ ಭಕ್ತಿಃ ಕೃತವಿತ್ತ ಚ ಶಾಶ್ವತೀ ।
ರಮ್ಯೋ ರಮಣನಾಮ್ನೋಽಯಂ ಧ್ವನಿಶ್ಚ ಹೃದಯಂಗಮಃ ॥ 2 ॥
ಮಹರ್ಷೇರ್ಮೌನಿರಾಜಸ್ಯ ಯಶೋಗಾನಮಲಂಕೃತಿಃ ।
ತದಯಂ ಧ್ವನ್ಯಕಂಕಾರಗುಣೈರೇವಂ ನವೋಜ್ಜ್ವಲಃ ॥ 3 ॥
ರಮಣಸ್ಯ ಪದಾಂಭೋಜಸ್ಮರಣಂ ಹೃದಯಂಗಮಂ ।
ಇಕ್ಷುಖಂಡರಸಾಸ್ವಾದೇ ಕೋ ವಾ ಭೃತಿಮಪೇಕ್ಷತಾಂ ॥ 4 ॥
ಅಯಂ ರಮಣಪಾದಾಬ್ಜಕಿಂಕರಸ್ಯಾಪಿ ಕಿಂಕೃತಾ ।
ಕಾವ್ಯಕಂಠಮುನೇರಂತೇವಾಸಿನಾ ವಾಗ್ವಿಲಾಸಿನಾ ॥ 5 ॥
ರಮಣಾಙ್ಧ್ರಿಸರೋಜಾತರಸಜ್ಞೇನ ಕಪಾಲಿನಾ ।
ಭಾರದ್ವಾಜೇನ ಭಕ್ತೇನ ರಚಿತೋ ರಮಣಾಂಜಲಿಃ ॥ 6 ॥
Also Read:
Shri Ramanagita Lyrics in Hindi | English | Bengali | Gujarati | Kannada | Malayalam | Oriya | Telugu | Tamil
