Bhagavad Gita words and Meanings in Telugu:
॥ భగవద్గీతా శబ్దార్థ ॥
ధృతరాష్ట్ర ఉవాచ = King Dhritarashtra said
ధర్మక్షేత్రే = in the place of pilgrimage
కురుక్షేత్రే = in the place named Kuruksetra
సమవేతాః = assembled
యుయుత్సవః = desiring to fight
మామకాః = my party (sons)
పాండవాః = the sons of Pandu
చ = and
ఏవ = certainly
కిం = what
అకుర్వత = did they do
సంజయ = O Sanjaya.
సంజయ ఉవాచ = Sanjaya said
దృష్ట్వా = after seeing
తు = but
పాండవానీకం = the soldiers of the Pandavas
వ్యూఢం = arranged in a military phalanx
దుర్యోధనః = King Duryodhana
తదా = at that time
ఆచార్యం = the teacher
ఉపసంగమ్య = approaching
రాజా = the king
వచనం = word
అబ్రవీత్ = spoke.
పశ్య = behold
ఏతాం = this
పాండుపుత్రాణాం = of the sons of Pandu
ఆచార్య = O teacher
మహతీం = great
చమూం = military force
వ్యూఢాం = arranged
ద్రుపదపుత్రేణ = by the son of Drupada
తవ = your
శిష్యేణ = disciple
ధీమతా = very intelligent.
అత్ర = here
శూరాః = heroes
మహేశ్వాసాః = mighty bowmen
భీమార్జున = to Bhima and Arjuna
సమాః = equal
యుధి = in the fight
యుయుధానః = Yuyudhana
విరాటః = Virata
చ = also
ద్రుపదః = Drupada
చ = also
మహారథః = great fighter.
ధృష్టకేతుః = Dhrishtaketu
చేకితానః = Cekitana
కాశిరాజః = Kasiraja
చ = also
వీర్యవాన్ = very powerful
పురుజిత్ = Purujit
కుంతిభోజః = Kuntibhoja
చ = and
శైబ్యః = Saibya
చ = and
నరపుంగవః = hero in human society.
యుధామన్యుః = Yudhamanyu
చ = and
విక్రాంతః = mighty
ఉత్తమౌజాః = Uttamauja
చ = and
వీర్యవాన్ = very powerful
సౌభద్రః = the son of Subhadra
ద్రౌపదేయాః = the sons of Draupadi
చ = and
సర్వే = all
ఏవ = certainly
మహారథాః = great chariot fighters.
అస్మాకం = our
తు = but
విశిష్టాః = especially powerful
యే = who
తాన్ = them
నిబోధ = just take note of, be informed
ద్విజోత్తమ = O best of the brahmanas
నాయకాః = captains
మమ = my
సైన్యస్య = of the soldiers
సంజ్ఞార్థం = for information
తాన్ = them
బ్రవీమి = I am speaking
తే = to you.
భవాన్ = your good self
భీష్మః = Grandfather Bhishma
చ = also
కర్ణః = Karna
చ = and
కృపః = Krpa
చ = and
సమితింజయః = always victorious in battle
అశ్వత్థామా = Asvatthama
వికర్ణః = Vikarna
చ = as well as
సౌమదత్తిః = the son of Somadatta
తథా = as well as
ఏవ = certainly
చ = also.
అన్యే = others
చ = also
బహవః = in great numbers
శూరాః = heroes
మదర్థే = for my sake
త్యక్తజీవితాః = prepared to risk life
నానా = many
శస్త్ర = weapons
ప్రహరణాః = equipped with
సర్వే = all of them
యుద్ధవిశారదాః = experienced in military science.
అపర్యాప్తం = immeasurable
తత్ = that
అస్మాకం = of ours
బలం = strength
భీష్మ = by Grandfather Bhishma
అభిరక్షితం = perfectly protected
పర్యాప్తం = limited
తు = but
ఇదం = all this
ఏతేషాం = of the Pandavas
బలం = strength
భీమ = by Bhima
అభిరక్షితం = carefully protected.
అయనేషు = in the strategic points
చ = also
సర్వేషు = everywhere
యథాభాగం = as differently arranged
అవస్థితాః = situated
భీష్మం = unto Grandfather Bhishma
ఏవ = certainly
అభిరక్షంతు = should give support
భవంతః = you
సర్వ = all respectively
ఏవ హి = certainly.
తస్య = his
సంజనయన్ = increasing
హర్షం = cheerfulness
కురువృద్ధః = the grandsire of the Kuru dynasty (Bhishma)
పితామహః = the grandfather
సింహనాదం = roaring sound, like that of a lion
వినద్య = vibrating
ఉచ్చైః = very loudly
శంఖం = conchshell
దధ్మౌ = blew
ప్రతాపవాన్ = the valiant.
తతః = thereafter
శంఖాః = conchshells
చ = also
భేర్యః = large drums
చ = and
పణవానక = small drums and kettledrums
గోముఖాః = horns
సహసా = all of a sudden
ఏవ = certainly
అభ్యహన్యంత = were simultaneously sounded
సః = that
శబ్దః = combined sound
తుములః = tumultuous
అభవత్ = became.
తతః = thereafter
శ్వేతైః = with white
హయైః = horses
యుక్తే = being yoked
మహతి = in a great
స్యందనే = chariot
స్థితౌ = situated
మాధవః = KRiShNa (the husband of the goddess of fortune)
పాండవః = Arjuna (the son of Pandu)
చ = also
ఏవ = certainly
దివ్యౌ = transcendental
శంఖౌ = conchshells
ప్రదధ్మతుః = sounded.
పాంచజన్యం = the conchshell named Pancajanya
హృషీకేశః = Hrsikesa (KRiShNa, the Lord who directs the senses of the devotees)
దేవదత్తం = the conchshell named Devadatta
ధనంజయః = Dhananjaya (Arjuna, the winner of wealth)
పౌండ్రం = the conch named Paundra
దధ్మౌ = blew
మహాశంఖం = the terrific conchshell
భీమకర్మా = one who performs herculean tasks
వృకోదరః = the voracious eater (Bhima).
అనంతవిజయం = the conch named Ananta-vijaya
రాజా = the king
కుంతీపుత్రః = the son of Kunti
యుధిష్ఠిరః = Yudhisthira
నకులః = Nakula
సహదేవః = Sahadeva
చ = and
సుఘోషమణిపుష్పకౌ = the conches named Sughosa and Manipuspaka
కాశ్యః = the King of Kasi (Varanasi)
చ = and
పరమేష్వాసః = the great archer
శిఖండీ = Sikhandi
చ = also
మహారథః = one who can fight alone against thousands
ధృష్టద్యుమ్నః = Dhristadyumna (the son of King Drupada)
విరాటః = Virata (the prince who gave shelter to the Pandavas while they were in disguise)
చ = also
సాత్యకిః = Satyaki (the same as Yuyudhana, the charioteer of Lord KRiShNa)
చ = and
అపరాజితః = who had never been vanquished
ద్రుపదః = Drupada, the King of Pancala
ద్రౌపదేయాః = the sons of Draupadi
చ = also
సర్వశః = all
పృథివీపతే = O King
సౌభద్రః = Abhimanyu, the son of Subhadra
చ = also
మహాబాహుః = mighty-armed
శంఖాన్ = conchshells
దధ్ముః = blew
పృథక్ = each separately.
సః = that
ఘోషః = vibration
ధార్తరాష్ట్రాణాం = of the sons of Dhritarashtra
హృదయాని = hearts
వ్యదారయత్ = shattered
నభః = the sky
చ = also
పృథివీం = the surface of the earth
చ = also
ఏవ = certainly
తుములః = uproarious
అభ్యనునాదయన్ = resounding.
అథ = thereupon
వ్యవస్థితాన్ = situated
దృష్ట్వా = looking upon
ధార్తరాష్ట్రాన్ = the sons of Dhritarashtra
కపిధ్వజః = he whose flag was marked with Hanuman
ప్రవృత్తే = while about to engage
శస్త్రసంపాతే = in releasing his arrows
ధనుః = bow
ఉద్యమ్య = taking up
పాండవః = the son of Pandu (Arjuna)
హృషీకేశం = unto Lord KRiShNa
తదా = at that time
వాక్యం = words
ఇదం = these
ఆహ = said
మహీపతే = O King.
అర్జున ఉవాచ = Arjuna said
సేనయోః = of the armies
ఉభయోః = both
మధ్యే = between
రథం = the chariot
స్థాపయ = please keep
మే = my
అచ్యుత = O infallible one
యావత్ = as long as
ఏతాన్ = all these
నిరీక్షే = may look upon
అహం = I
యోద్ధుకామాన్ = desiring to fight
అవస్థితాన్ = arrayed on the battlefield
కైః = with whom
మయా = by me
సహ = together
యోద్ధవ్యం = have to fight
అస్మిన్ = in this
రణ = strife
సముద్యమే = in the attempt.
యోత్స్యమానాన్ = those who will be fighting
అవేక్షే = let me see
అహం = I
యే = who
ఏతే = those
అత్ర = here
సమాగతాః = assembled
ధార్తరాష్ట్రస్య = for the son of Dhritarashtra
దుర్బుద్ధేః = evil-minded
యుద్ధే = in the fight
ప్రియ = well
చికీర్షవః = wishing.
సంజయ ఉవాచ = Sanjaya said
ఏవం = thus
ఉక్తః = addressed
హృషీకేశః = Lord KRiShNa
గుడాకేశేన = by Arjuna
భారత = O descendant of Bharata
సేనయోః = of the armies
ఉభయోః = both
మధ్యే = in the midst
స్థాపయిత్వా = placing
రథోత్తమం = the finest chariot.
భీష్మ = Grandfather Bhishma
ద్రోణ = the teacher Drona
ప్రముఖతః = in front of
సర్వేషాం = all
చ = also
మహీక్షితాం = chiefs of the world
ఉవాచ = said
పార్థ = O son of Pritha
పశ్య = just behold
ఏతాన్ = all of them
సమవేతాన్ = assembled
కురూన్ = the members of the Kuru dynasty
ఇతి = thus.
తత్ర = there
అపశ్యత్ = he could see
స్థితాన్ = standing
పార్థః = Arjuna
పితృన్ = fathers
అథ = also
పితామహాన్ = grandfathers
ఆచార్యాన్ = teachers
మాతులాన్ = maternal uncles
భ్రాతౄన్ = brothers
పుత్రాన్ = sons
పౌత్రాన్ = grandsons
సఖీన్ = friends
తథా = too
శ్వశురాన్ = fathers-in-law
సుహృదః = well-wishers
చ = also
ఏవ = certainly
సేనయోః = of the armies
ఉభయోః = of both parties
అపి = including.
తాన్ = all of them
సమీక్ష్య = after seeing
సః = he
కౌంతేయః = the son of Kunti
సర్వాన్ = all kinds of
బంధూన్ = relatives
అవస్థితాన్ = situated
కృపయా = by compassion
పరయా = of a high grade
ఆవిష్టః = overwhelmed
విషీదన్ = while lamenting
ఇదం = thus
అబ్రవీత్ = spoke.
అర్జున ఉవాచ = Arjuna said
దృష్ట్వా = after seeing
ఇమం = all these
స్వజనం = kinsmen
కృష్ణ = O KRiShNa
యుయుత్సుం = all in a fighting spirit
సముపస్థితం = present
సీదంతి = are quivering
మమ = my
గాత్రాణి = limbs of the body
ముఖం = mouth
చ = also
పరిశుష్యతి = is drying up.
వేపథుః = trembling of the body
చ = also
శరీరే = on the body
మే = my
రోమహర్షః = standing of hair on end
చ = also
జాయతే = is taking place
గాండీవం = the bow of Arjuna
స్త్రంసతే = is slipping
హస్తాత్ = from the hand
త్వక్ = skin
చ = also
ఏవ = certainly
పరిదహ్యతే = is burning.
న = nor
చ = also
శక్నోమి = am I able
అవస్థాతుం = to stay
భ్రమతి = forgetting
ఇవ = as
చ = and
మే = my
మనః = mind
నిమిత్తాని = causes
చ = also
పశ్యామి = I see
విపరీతాని = just the opposite
కేశవ = O killer of the demon Kesi (KRiShNa).
న = nor
చ = also
శ్రేయః = good
అనుపశ్యామి = do I foresee
హత్వా = by killing
స్వజనం = own kinsmen
ఆహవే = in the fight
న = nor
కాంక్షే = do I desire
విజయం = victory
కృష్ణ = O KRiShNa
న = nor
చ = also
రాజ్యం = kingdom
సుఖాని = happiness thereof
చ = also.
కిం = what use
నః = to us
రాజ్యేన = is the kingdom
గోవింద = O KRiShNa
కిం = what
భోగైః = enjoyment
జీవితేన = living
వా = either
యేషాం = of whom
అర్థే = for the sake
కాంక్షితం = is desired
నః = by us
రాజ్యం = kingdom
భోగాః = material enjoyment
సుఖాని = all happiness
చ = also
తే = all of them
ఇమే = these
అవస్థితాః = situated
యుద్ధే = on this battlefield
ప్రాణాన్ = lives
త్యక్త్వా = giving up
ధనాని = riches
చ = also
ఆచార్యాః = teachers
పితరః = fathers
పుత్రాః = sons
తథా = as well as
ఏవ = certainly
చ = also
పితామహాః = grandfathers
మాతులాః = maternal uncles
శ్వశూరాః = fathers-in-law
పౌత్రాః = grandsons
శ్యాలాః = brothers-in-law
సంబంధినః = relatives
తథా = as well as
ఏతాన్ = all these
న = never
హంతుం = to kill
ఇచ్ఛామి = do I wish
ఘ్నతః = being killed
అపి = even
మధుసూదన = O killer of the demon Madhu (KRiShNa)
అపి = even if
త్రైలోక్య = of the three worlds
రాజ్యస్య = for the kingdom
హేతోః = in exchange
కిం ను = what to speak of
మహీకృతే = for the sake of the earth
నిహత్య = by killing
ధార్తరాష్ట్రాన్ = the sons of Dhritarashtra
నః = our
కా = what
ప్రీతిః = pleasure
స్యాత్ = will there be
జనార్దన = O maintainer of all living entities.
పాపం = vices
ఏవ = certainly
ఆశ్రయేత్ = must come upon
అస్మాన్ = us
హత్వా = by killing
ఏతాన్ = all these
ఆతతాయినః = aggressors
తస్మాత్ = therefore
న = never
ఆర్హాః = deserving
వయం = we
హంతుం = to kill
ధార్తరాష్ట్రాన్ = the sons of Dhritarashtra
సబాంధవాన్ = along with friends
స్వజనం = kinsmen
హి = certainly
కథం = how
హత్వా = by killing
సుఖినః = happy
స్యామ = will we become
మాధవ = O KRiShNa, husband of the goddess of fortune.
యది = if
అపి = even
ఏతే = they
న = do not
పశ్యంతి = see
లోభ = by greed
ఉపహత = overpowered
చేతసః = their hearts
కులక్షయ = in killing the family
కృతం = done
దోషం = fault
మిత్రద్రోహే = in quarreling with friends
చ = also
పాతకం = sinful reactions
కథం = why
న = should not
జ్ఞేయం = be known
అస్మాభిః = by us
పాపాత్ = from sins
అస్మాత్ = these
నివర్తితుం = to cease
కులక్షయ = in the destruction of a dynasty
కృతం = done
దోషం = crime
ప్రపశ్యద్భిః = by those who can see
జనార్దన = O KRiShNa.
కులక్షయే = in destroying the family
ప్రణశ్యంతి = become vanquished
కులధర్మాః = the family traditions
సనాతనాః = eternal
ధర్మే = religion
నష్టే = being destroyed
కులం = family
కృత్స్నం = whole
అధర్మః = irreligion
అభిభవతి = transforms
ఉత = it is said.
అధర్మ = irreligion
అభిభవాత్ = having become predominant
కృష్ణ = O KRiShNa
ప్రదుష్యంతి = become polluted
కులస్త్రియః = family ladies
స్త్రీషు = by the womanhood
దుష్టాసు = being so polluted
వార్ష్ణేయ = O descendant of VRiShNi
జాయతే = comes into being
వర్ణసంకరః = unwanted progeny.
సంకరః = such unwanted children
నరకాయ = make for hellish life
ఏవ = certainly
కులఘ్నానాం = for those who are killers of the family
కులస్య = for the family
చ = also
పతంతి = fall down
పితరః = forefathers
హి = certainly
ఏషాం = of them
లుప్త = stopped
పిండ = of offerings of food
ఉదక = and water
క్రియాః = performances.
దోషైః = by such faults
ఏతైః = all these
కులఘ్నానాం = of the destroyers of the family
వర్ణసంకర = of unwanted children
కారకైః = which are causes
ఉత్సాద్యంతే = are devastated
జాతిధర్మాః = community projects
కులధర్మాః = family traditions
చ = also
శాశ్వతాః = eternal.
ఉత్సన్న = spoiled
కులధర్మాణాం = of those who have the family traditions
మనుష్యాణాం = of such men
జనార్దన = O KRiShNa
నరకే = in hell
నియతం = always
వాసః = residence
భవతి = it so becomes
ఇతి = thus
అనుశుశ్రుమ = I have heard by disciplic succession.
అహో = alas
బత = how strange it is
మహత్ = great
పాపం = sins
కర్తుం = to perform
వ్యవాసితాః = have decided
వయం = we
యత్ = because
రాజ్యసుఖలోభేన = driven by greed for royal happiness
హంతుం = to kill
స్వజనం = kinsmen
ఉద్యతాః = trying.
యది = even if
మాం = me
అప్రతీకారం = without being resistant
అశస్త్రం = without being fully equipped
శస్త్రపాణయః = those with weapons in hand
ధార్తరాష్ట్రాః = the sons of Dhritarashtra
రణే = on the battlefield
హన్యుః = may kill
తత్ = that
మే = for me
క్షేమతరం = better
భవేత్ = would be.
సంజయ ఉవాచ = Sanjaya said
ఏవం = thus
ఉక్త్వా = saying
అర్జునః = Arjuna
సంఖ్యే = in the battlefield
రథ = of the chariot
ఉపస్థే = on the seat
ఉపవిశత్ = sat down again
విసృజ్య = putting aside
సశరం = along with arrows
చాపం = the bow
శోక = by lamentation
సంవిగ్న = distressed
మానసః = within the mind.
End of 1.46
సంజయ ఉవాచ = Sanjaya said
తం = unto Arjuna
తథా = thus
కృపయా = by compassion
ఆవిష్టం = overwhelmed
అశ్రూపూర్ణాకుల = full of tears
ఈక్షణం = eyes
విషీదంతం = lamenting
ఇదం = these
వాక్యం = words
ఉవాచ = said
మధుసూదనః = the killer of Madhu.
శ్రీభగవానువాచ = the Supreme Personality of Godhead said
కుతః = wherefrom
త్వా = unto you
కశ్మలం = dirtiness
ఇదం = this lamentation
విషమే = in this hour of crisis
సముపస్థితం = arrived
అనార్య = persons who do not know the value of life
జుష్టం = practiced by
అస్వర్గ్యం = which does not lead to higher planets
అకీర్తి = infamy
కరం = the cause of
అర్జున = O Arjuna.
క్లైబ్యం = impotence
మా స్మ = do not
గమః = take to
పార్థ = O son of Pritha
న = never
ఏతత్ = this
త్వయి = unto you
ఉపపద్యతే = is befitting
క్షుద్రం = petty
హృదయ = of the heart
దౌర్బల్యం = weakness
త్యక్త్వా = giving up
ఉత్తిష్ఠ = get up
పరంతప = O chastiser of the enemies.
అర్జున ఉవాచ = Arjuna said
కథం = how
భీష్మం = Bhishma
అహం = I
సాంఖ్యే = in the fight
ద్రోణం = Drona
చ = also
మధుసూదన = O killer of Madhu
ఇషుభిః = with arrows
ప్రతియోత్స్యామి = shall counterattack
పూజార్హౌ = those who are worshipable
అరిసూదన = O killer of the enemies.
గురున్ = the superiors
అహత్వా = not killing
హి = certainly
మహానుభవాన్ = great souls
శ్రేయః = it is better
భోక్తుం = to enjoy life
భైక్ష్యం = by begging
అపి = even
ఇహ = in this life
లోకే = in this world
హత్వా = killing
అర్థ = gain
కామాన్ = desiring
తు = but
గురున్ = superiors
ఇహ = in this world
ఏవ = certainly
భుంజీయ = one has to enjoy
భోగాన్ = enjoyable things
రుధిర = blood
ప్రదిగ్ధాన్ = tainted with.
న = nor
చ = also
ఏతత్ = this
విద్మః = do we know
కతరత్ = which
నః = for us
గరీయః = better
యద్వా = whether
జయేమ = we may conquer
యది = if
వా = or
నః = us
జయేయుః = they conquer
యాన్ = those who
ఏవ = certainly
హత్వా = by killing
న = never
జిజీవిషామః = we would want to live
తే = all of them
అవస్థితాః = are situated
ప్రముఖే = in the front
ధార్తరాష్ట్రాః = the sons of Dhritarashtra.
కార్పణ్య = of miserliness
దోష = by the weakness
ఉపహత = being afflicted
స్వభావః = characteristics
పృచ్ఛామి = I am asking
త్వాం = unto You
ధర్మ = religion
సమ్మూఢ = bewildered
చేతాః = in heart
యత్ = what
శ్రేయః = all-good
స్యాత్ = may be
నిశ్చితం = confidently
బ్రూహి = tell
తత్ = that
మే = unto me
శిష్యః = disciple
తే = Your
అహం = I am
శాధి = just instruct
మాం = me
త్వాం = unto You
ప్రపన్నం = surrendered.
న = do not
హి = certainly
ప్రపశ్యామి = I see
మమ = my
అపనుద్యాత్ = can drive away
యత్ = that which
శోకం = lamentation
ఉచ్ఛోషణం = drying up
ఇంద్రియాణాం = of the senses
అవాప్య = achieving
భుమౌ = on the earth
అసపత్నం = without rival
ఋద్ధం = prosperous
రాజ్యం = kingdom
సురాణాం = of the demigods
అపి = even
చ = also
ఆధిపత్యం = supremacy.
సంజయ ఉవాచ = Sanjaya said
ఏవం = thus
ఉక్త్వా = speaking
హృషీకేశం = unto KRiShNa, the master of the senses
గుడాకేశః = Arjuna, the master of curbing ignorance
పరంతప = the chastiser of the enemies
న యోత్స్యే = I shall not fight
ఇతి = thus
గోవిందం = unto KRiShNa, the giver of pleasure to the senses
ఉక్త్వా = saying
తుష్ణిం = silent
బభూవ = became
హ = certainly.
తం = unto him
ఉవాచ = said
హృషీకేశః = the master of the senses, KRiShNa
ప్రహసన్ = smiling
ఇవ = like that
భారత = O Dhritarashtra, descendant of Bharata
సేనయోః = of the armies
ఉభయోః = of both parties
మధ్యే = between
విషీదంతం = unto the lamenting one
ఇదం = the following
వచః = words.
శ్రీభగవానువాచ = the Supreme Personality of Godhead said
అశోచ్యాన్ = not worthy of lamentation
అన్వశోచః = you are lamenting
త్వం = you
ప్రజ్ఞావాదాన్ = learned talks
చ = also
భాషసే = speaking
గత = lost
అసూన్ = life
అగత = not past
అసూన్ = life
చ = also
న = never
అనుశోచంతి = lament
పండితాః = the learned.
న = never
తు = but
ఏవ = certainly
అహం = I
జాతు = at any time
న = did not
ఆసం = exist
న = not
త్వం = you
న = not
ఇమే = all these
జనాధిపః = kings
న = never
చ = also
ఏవ = certainly
న = not
భవిష్యామః = shall exist
సర్వే వయం = all of us
అతః పరం = hereafter.
దేహీనః = of the embodied
అస్మిన్ = in this
యథా = as
దేహే = in the body
కౌమారం = boyhood
యౌవనం = youth
జరా = old age
తథా = similarly
దేహాంతర = of transference of the body
ప్రాప్తిః = achievement
ధీరః = the sober
తత్ర = thereupon
న = never
ముహ్యతి = is deluded.
మాత్రాస్పర్శః = sensory perception
తు = only
కౌంతేయ = O son of Kunti
శీత = winter
ఉష్ణ = summer
సుఖ = happiness
దుఃఖ = and pain
దాః = giving
ఆగమ = appearing
అపాయినః = disappearing
అనిత్యః = nonpermanent
తాన్ = all of them
తితిక్షస్వ = just try to tolerate
భారత = O descendant of the Bharata dynasty.
యం = one to whom
హి = certainly
న = never
వ్యథయంతి = are distressing
ఏతే = all these
పురుషం = to a person
పురుషర్షభ = O best among men
సమ = unaltered
దుఃఖ = in distress
సుఖం = and happiness
ధీరం = patient
సః = he
అమృతత్త్వాయ = for liberation
కల్పతే = is considered eligible.
న = never
అసతః = of the nonexistent
విద్యతే = there is
భావః = endurance
న = never
అభావః = changing quality
విద్యతే = there is
సతః = of the eternal
ఉభయోః = of the two
అపి = verily
దృష్టః = observed
అంతః = conclusion
తు = indeed
అనయోః = of them
తత్త్వ = of the truth
దర్శిభిః = by the seers.
అవినాశి = imperishable
తు = but
తత్ = that
విద్ధి = know it
యేన = by whom
సర్వం = all of the body
ఇదం = this
తతం = pervaded
వినాశం = destruction
అవ్యయస్య = of the imperishable
అస్య = of it
న కశ్చిత్ = no one
కర్తుం = to do
అర్హతి = is able.
అంతవంతః = perishable
ఇమే = all these
దేహాః = material bodies
నిత్యస్య = eternal in existence
ఉక్తాః = are said
శరీరిణః = of the embodied soul
అనాశినః = never to be destroyed
అప్రమేయస్య = immeasurable
తస్మాత్ = therefore
యుధ్యస్వ = fight
భారత = O descendant of Bharata.
యః = anyone who
ఏనం = this
వేత్తి = knows
హంతారం = the killer
యః = anyone who
చ = also
ఏనం = this
మన్యతే = thinks
హతం = killed
ఉభౌ = both
తౌ = they
న = never
విజానీతాః = are in knowledge
న = never
అయం = this
హంతి = kills
న = nor
హన్యతే = is killed.
న = never
జాయతే = takes birth
మ్రియతే = dies
వా = either
కదాచిత్ = at any time (past, present or future)
న = never
అయం = this
భూత్వా = having come into being
భవితా = will come to be
వా = or
న = not
భూయః = or is again coming to be
అజః = unborn
నిత్యః = eternal
శాశ్వతః = permanent
అయం = this
పురాణః = the oldest
న = never
హన్యతే = is killed
హన్యమానే = being killed
శరీరే = the body.
వేద = knows
అవినాశినం = indestructible
నిత్యం = always existing
యః = one who
ఏనం = this (soul)
అజం = unborn
అవ్యయం = immutable
కథం = how
సః = that
పురుషః = person
పార్థ = O Partha (Arjuna)
కం = whom
ఘాతయతి = causes to hurt
హంతి = kills
కం = whom.
వాసాంసి = garments
జీర్ణాని = old and worn out
యథా = just as
విహాయ = giving up
నవాని = new garments
గృహ్ణాతి = does accept
నరః = a man
అపరాణి = others
తథా = in the same way
శరీరాణి = bodies
విహాయ = giving up
జీర్ణాని = old and useless
అన్యాని = different
సంయాతి = verily accepts
నవాని = new sets
దేహీ = the embodied.
న = never
ఏనం = this soul
ఛిందంతి = can cut to pieces
శస్త్రాణి = weapons
న = never
ఏనం = this soul
దహతి = burns
పావకః = fire
న = never
చ = also
ఏనం = this soul
క్లేదయంతి = moistens
ఆపః = water
న = never
శోషయతి = dries
మారుతః = wind.
అచ్ఛేద్యః = unbreakable
అయం = this soul
అదాహ్యః = unable to be burned
అయం = this soul
అక్లేద్యః = insoluble
అశోష్యః = not able to be dried
ఏవ = certainly
చ = and
నిత్యః = everlasting
సర్వగతః = all-pervading
స్థాణుః = unchangeable
అచలః = immovable
అయం = this soul
సనాతనః = eternally the same.
అవ్యక్తః = invisible
అయం = this soul
అచింత్యః = inconceivable
అయం = this soul
అవికార్యః = unchangeable
అయం = this soul
ఉచ్యతే = is said
తస్మాత్ = therefore
ఏవం = like this
విదిత్వా = knowing it well
ఏనం = this soul
న = do not
అనుశోచితుం = to lament
అర్హసి = you deserve.
అథ = if, however
చ = also
ఏనం = this soul
నిత్యజాతం = always born
నిత్యం = forever
వా = either
మన్యసే = you so think
మృతం = dead
తథాపి = still
త్వం = you
మహాబాహో = O mighty-armed one
న = never
ఏనం = about the soul
శోచితుం = to lament
అర్హసి = deserve.
జాతస్య = of one who has taken his birth
హి = certainly
ధ్రువః = a fact
మృత్యుః = death
ధ్రువం = it is also a fact
జన్మ = birth
మృతస్య = of the dead
చ = also
తస్మాత్ = therefore
అపరిహార్యే = of that which is unavoidable
అర్థే = in the matter
న = do not
త్వం = you
శోచితుం = to lament
అర్హసి = deserve.
అవ్యక్తాదీని = in the beginning unmanifested
భూతానీ = all that are created
వ్యక్త = manifested
మధ్యాని = in the middle
భారత = O descendant of Bharata
అవ్యక్త = nonmanifested
నిధనాని = when vanquished
ఏవ = it is all like that
తత్ర = therefore
కా = what
పరిదేవనా = lamentation.
ఆశ్చర్యవత్ = as amazing
పశ్యతి = sees
కశ్చిత్ = someone
ఏనం = this soul
ఆశ్చర్యవత్ = as amazing
వదతి = speaks of
తథా = thus
ఏవ = certainly
చ = also
అన్యః = another
ఆశ్చర్యవత్ = similarly amazing
చ = also
ఏనం = this soul
అన్యః = another
శృణోతి = hears of
శ్రుత్వా = having heard
అపి = even
ఏనం = this soul
వేద = knows
న = never
చ = and
ఏవ = certainly
కశ్చిత్ = someone.
దేహీ = the owner of the material body
నిత్యం = eternally
అవధ్యః = cannot be killed
అయం = this soul
దేహే = in the body
సర్వస్య = of everyone
భారత = O descendant of Bharata
తస్మాత్ = therefore
సర్వాణి = all
భూతాని = living entities (that are born)
న = never
త్వం = you
శోచితుం = to lament
అర్హసి = deserve.
స్వధర్మం = one’s own religious principles
అపి = also
చ = indeed
అవేక్ష్య = considering
న = never
వికంపితుం = to hesitate
అర్హసి = you deserve
ధర్మ్యాత్ = for religious principles
హి = indeed
యుద్ధాత్ = than fighting
శ్రేయః = better engagement
అన్యత్ = any other
క్షత్రియస్య = of the ksatriya
న = does not
విద్యతే = exist.
యదృచ్ఛయా = by its own accord
చ = also
ఉపపన్నం = arrived at
స్వర్గ = of the heavenly planets
ద్వారం = door
అపావృతం = wide open
సుఖినః = very happy
క్షత్రియాః = the members of the royal order
పార్థ = O son of Pritha
లభంతే = do achieve
యుద్ధం = war
ఈదృషం = like this.
అథ = therefore
చేత్ = if
త్వం = you
ఇమం = this
ధర్మ్యం = as a religious duty
సంగ్రామం = fighting
న = do not
కరిష్యసి = perform
తతః = then
స్వధర్మం = your religious duty
కీర్తిం = reputation
చ = also
హిత్వా = losing
పాపం = sinful reaction
అవాప్స్యసి = will gain.
అకీర్తిం = infamy
చ = also
అపి = over and above
భూతాని = all people
కథయిష్యంతి = will speak
తే = of you
అవ్యయం = forever
సంభావితస్య = for a respectable man
చ = also
అకీర్తిః = ill fame
మరణాత్ = than death
అతిరిచ్యతే = becomes more.
భయాత్ = out of fear
రణాత్ = from the battlefield
ఉపరతం = ceased
మంస్యంతే = they will consider
త్వాం = you
మహారథాః = the great generals
యేషాం = for whom
చ = also
త్వం = you
బహుమతః = in great estimation
భూత్వా = having been
యాస్యసి = you will go
లాఘవం = decreased in value.
అవాచ్య = unkind
వాదాన్ = fabricated words
చ = also
బహూన్ = many
వదిష్యంతి = will say
తవ = your
అహితాః = enemies
నిందంతః = while vilifying
తవ = your
సామర్థ్యం = ability
తతః = than that
దుఃఖతరం = more painful
ను = of course
కిం = what is there.
హతః = being killed
వా = either
ప్రాప్స్యసి = you gain
స్వర్గం = the heavenly kingdom
జిత్వా = by conquering
వా = or
భోక్ష్యసే = you enjoy
మహీం = the world
తస్మాత్ = therefore
ఉత్తిష్ఠ = get up
కౌంతేయ = O son of Kunti
యుద్ధాయ = to fight
కృత = determined
నిశ్చయః = in certainty.
సుఖ = happiness
దుఃఖే = and distress
సమే = in equanimity
కృత్వా = doing so
లాభాలాభౌ = both profit and loss
జయాజయౌ = both victory and defeat
తతః = thereafter
యుద్ధాయ = for the sake of fighting
యుజ్యస్వ = engage (fight)
న = never
ఏవం = in this way
పాపం = sinful reaction
అవాప్స్యసి = you will gain.
ఏషా = all this
తే = unto you
అభిహితా = described
సాంఖ్యే = by analytical study
బుద్ధిః = intelligence
యోగే = in work without fruitive result
తు = but
ఇమం = this
శృణు = just hear
బుద్ధ్యా = by intelligence
యుక్తః = dovetailed
యయా = by which
పార్థ = O son of Pritha
కర్మబంధం = bondage of reaction
ప్రహాస్యసి = you can be released from.
న = there is not
ఇహ = in this yoga
అభిక్రమ = in endeavoring
నాశః = loss
అస్తి = there is
ప్రత్యవాయః = diminution
న = never
విద్యతే = there is
స్వల్పం = a little
అపి = although
అస్య = of this
ధర్మస్య = occupation
త్రాయతే = releases
మహతః = from very great
భయాత్ = danger.
వ్యవసాయాత్మికా = resolute in KRiShNa consciousness
బుద్ధిః = intelligence
ఏక = only one
ఇహ = in this world
కురునందన = O beloved child of the Kurus
బహుశాఖాః = having various branches
హి = indeed
అనంతాః = unlimited
చ = also
బుద్ధయః = intelligence
అవ్యవసాయినాం = of those who are not in KRiShNa consciousness.
యామిమాం = all these
పుష్పితాం = flowery
వాచం = words
ప్రవదంతి = say
అవిపశ్చితః = men with a poor fund of knowledge
వేదవాదరతాః = supposed followers of the Vedas
పార్థ = O son of Pritha
న = never
అన్యత్ = anything else
అస్తి = there is
ఇతి = thus
వాదినః = the advocates
కామాత్మానః = desirous of sense gratification
స్వర్గపరాః = aiming to achieve heavenly planets
జన్మకర్మఫలప్రదాం = resulting in good birth and other fruitive reactions
క్రియావిశేష = pompous ceremonies
బహులాం = various
భోగ = in sense enjoyment
ఐశ్వర్య = and opulence
గతిం = progress
ప్రతి = towards.
భోగ = to material enjoyment
ఐశ్వర్య = and opulence
ప్రసక్తానాం = for those who are attached
తయా = by such things
అపహృతచేతసాం = bewildered in mind
వ్యవసాయాత్మికా = fixed in determination
బుద్ధిః = devotional service to the Lord
సమాధౌ = in the controlled mind
న = never
విధీయతే = does take place.
త్రైగుణ్య = pertaining to the three modes of material nature
విషయాః = on the subject matter
వేదాః = Vedic literatures
నిస్త్రైగుణ్యః = transcendental to the three modes of material nature
భవ = be
అర్జున = O Arjuna
నిర్ద్వంద్వః = without duality
నిత్యసత్త్వస్థః = in a pure state of spiritual existence
నిర్యోగక్షేమః = free from ideas of gain and protection
ఆత్మవాన్ = established in the self.
యావాన్ = all that
అర్థః = is meant
ఉదపానే = in a well of water
సర్వతః = in all respects
సంప్లుతోదకే = in a great reservoir of water
తావాన్ = similarly
సర్వేషు = in all
వేదేషు = Vedic literatures
బ్రాహ్మణస్య = of the man who knows the Supreme Brahman
విజానతః = who is in complete knowledge.
కర్మాణి = in prescribed duties
ఏవ = certainly
అధికారః = right
తే = of you
మా = never
ఫలేషు = in the fruits
కదాచన = at any time
మా = never
కర్మఫల = in the result of the work
హేతుః = cause
భూః = become
మా = never
తే = of you
సంగః = attachment
అస్తు = there should be
అకర్మణి = in not doing prescribed duties.
యోగస్థః = equipoised
కురు = perform
కర్మాణి = your duties
సంగం = attachment
త్యక్త్వా = giving up
ధనంజయ = O Arjuna
సిద్ధ్యసిద్ధ్యోః = in success and failure
సమః = equipoised
భూత్వా = becoming
సమత్వం = equanimity
యోగః = yoga
ఉచ్యతే = is called.
దూరేణ = discard it at a long distance
హి = certainly
అవరం = abominable
కర్మ = activity
బుద్ధియోగాత్ = on the strength of KRiShNa consciousness
ధనంజయ = O conqueror of wealth
బుద్ధౌ = in such consciousness
శరణం = full surrender
అన్విచ్ఛ = try for
కృపణాః = misers
ఫలహేతవః = those desiring fruitive results.
బుద్ధియుక్తః = one who is engaged in devotional service
జహాతి = can get rid of
ఇహ = in this life
ఉభే = both
సుకృతదుష్కృతే = good and bad results
తస్మాత్ = therefore
యోగాయ = for the sake of devotional service
యుజ్యస్వ = be so engaged
యోగః = KRiShNa consciousness
కర్మసు = in all activities
కౌశలం = art.
కర్మజం = due to fruitive activities
బుద్ధియుక్తాః = being engaged in devotional service
హి = certainly
ఫలం = results
త్యక్త్వా = giving up
మనీషిణః = great sages or devotees
జన్మబంధ = from the bondage of birth and death
వినిర్ముక్తాః = liberated
పదం = position
గచ్ఛంతి = they reach
అనామయం = without miseries.
యదా = when
తే = your
మోహ = of illusion
కలిలం = dense forest
బుద్ధిః = transcendental service with intelligence
వ్యతితరిష్యతి = surpasses
తదా = at that time
గంతాసి = you shall go
నిర్వేదం = callousness
శ్రోతవ్యస్య = toward all that is to be heard
శ్రుతస్య = all that is already heard
చ = also.
శ్రుతి = of Vedic revelation
విప్రతిపన్నా = without being influenced by the fruitive results
తే = your
యదా = when
స్థాస్యతి = remains
నిశ్చలా = unmoved
సమాధౌ = in transcendental consciousness, or KRiShNa consciousness
అచలా = unflinching
బుద్ధిః = intelligence
తదా = at that time
యోగం = self-realization
అవాప్స్యసి = you will achieve.
అర్జున ఉవాచ = Arjuna said
స్థితప్రజ్ఞస్య = of one who is situated in fixed KRiShNa consciousness
కా = what
భాషా = language
సమాధిస్థస్య = of one situated in trance
కేశవ = O KRiShNa
స్థితధీః = one fixed in KRiShNa consciousness
కిం = what
ప్రభాషేత = speaks
కిం = how
ఆసీత = does remain still
వ్రజేత = walks
కిం = how.
శ్రీభగవానువాచ = the Supreme Personality of Godhead said
ప్రజహాతి = gives up
యదా = when
కామాన్ = desires for sense gratification
సర్వాన్ = of all varieties
పార్థ = O son of Pritha
మనోగతాన్ = of mental concoction
ఆత్మాని = in the pure state of the soul
ఏవ = certainly
ఆత్మనా = by the purified mind
తుష్టః = satisfied
స్థితప్రజ్ఞః = transcendentally situated
తదా = at that time
ఉచ్యతే = is said.
దుఃఖేషు = in the threefold miseries
అనుద్విగ్నమనాః = without being agitated in mind
సుఖేషు = in happiness
విగతస్పృహః = without being interested
వీత = free from
రాగ = attachment
భయ = fear
క్రోధః = and anger
స్థితధీః = whose mind is steady
మునిః = a sage
ఉచ్యతే = is called.
యః = one who
సర్వత్ర = everywhere
అనభిస్నేహః = without affection
తత్ = that
తత్ = that
ప్రాప్య = achieving
శుభ = good
అశుభం = evil
న = never
అభినందతీ = praises
న = never
ద్వేష్టి = envies
తస్య = his
ప్రజ్ఞా = perfect knowledge
ప్రతిష్ఠితా = fixed.
యదా = when
సంహరతే = winds up
చ = also
అయం = he
కూర్మః = tortoise
అంగాని = limbs
ఇవ = like
సర్వశః = altogether
ఇంద్రియాణి = senses
ఇంద్రియార్థేభ్యః = from the sense objects
తస్య = his
ప్రజ్ఞా = consciousness
ప్రతిష్ఠితా = fixed.
విషయాః = objects for sense enjoyment
వినివర్తంతే = are practiced to be refrained from
నిరాహారస్య = by negative restrictions
దేహీనః = for the embodied
రసవర్జం = giving up the taste
రసః = sense of enjoyment
అపి = although there is
అస్య = his
పరం = far superior things
దృష్ట్వా = by experiencing
నివర్తతే = he ceases from.
యతతః = while endeavoring
హి = certainly
అపి = in spite of
కౌంతేయ = O son of Kunti
పురుషస్య = of a man
విపశ్చితః = full of discriminating knowledge
ఇంద్రియాణి = the senses
ప్రమాథీని = agitating
హరంతి = throw
ప్రసభం = by force
మనః = the mind.
తాని = those senses
సర్వాణి = all
సంయమ్య = keeping under control
యుక్తః = engaged
ఆసీత = should be situated
మత్పరః = in relationship with Me
వశే = in full subjugation
హి = certainly
యస్య = one whose
ఇంద్రియాణి = senses
తస్య = his
ప్రజ్ఞా = consciousness
ప్రతిష్ఠితా = fixed.
ధ్యాయతః = while contemplating
విషయాన్ = sense objects
పుంసః = of a person
సంగః = attachment
తేషు = in the sense objects
ఉపజాయతే = develops
సంగాత్ = from attachment
సంజాయతే = develops
కామః = desire
కామాత్ = from desire
క్రోధః = anger
అభిజాయతే = becomes manifest.
క్రోధాత్ = from anger
భవతి = takes place
సమ్మోహః = perfect illusion
సమ్మోహాత్ = from illusion
స్మృతి = of memory
విభ్రమః = bewilderment
స్మృతిభ్రంశాత్ = after bewilderment of memory
బుద్ధినాశః = loss of intelligence
బుద్ధినాశాత్ = and from loss of intelligence
ప్రణశ్యతి = one falls down.
రాగ = attachment
ద్వేష = and detachment
విముక్తైః = by one who has become free from
తు = but
విషయాన్ = sense objects
ఇంద్రియైః = by the senses
చరన్ = acting upon
ఆత్మవశ్యైః = under one’s control
విధేయాత్మా = one who follows regulated freedom
ప్రసాదం = the mercy of the Lord
అధిగచ్ఛతి = attains.
ప్రసాదే = on achievement of the causeless mercy of the Lord
సర్వ = of all
దుఃఖానాం = material miseries
హానిః = destruction
అస్య = his
ఉపజాయతే = takes place
ప్రసన్నచేతసః = of the happy-minded
హి = certainly
ఆషు = very soon
బుద్ధిః = intelligence
పరి = sufficiently
అవతిష్ఠతే = becomes established.
నాస్తి = there cannot be
బుద్ధిః = transcendental intelligence
అయుక్తస్య = of one who is not connected (with KRiShNa consciousness)
న = not
చ = and
అయుక్తస్య = of one devoid of KRiShNa consciousness
భావనా = fixed mind (in happiness)
న = not
చ = and
అభావయతః = of one who is not fixed
శాంతిః = peace
అశాంతస్య = of the unpeaceful
కుతః = where is
సుఖం = happiness.
ఇంద్రియాణాం = of the senses
హి = certainly
చరతాం = while roaming
యత్ = with which
మనః = the mind
అనువిధీయతే = becomes constantly engaged
తత్ = that
అస్య = his
హరతి = takes away
ప్రజ్ఞాం = intelligence
వాయుః = wind
నవం = a boat
ఇవ = like
అంభసి = on the water.
తస్మాత్ = therefore
యస్య = whose
మహాబాహో = O mighty-armed one
నిగృహీతాని = so curbed down
సర్వశః = all around
ఇంద్రియాణి = the senses
ఇంద్రియార్థేభ్యః = from sense objects
తస్య = his
ప్రజ్ఞా = intelligence
ప్రతిష్ఠితా = fixed.
యా = what
నిశా = is night
సర్వ = all
భూతానాం = of living entities
తస్యాం = in that
జాగర్తి = is wakeful
సంయమీ = the self-controlled
యస్యాం = in which
జాగ్రతి = are awake
భూతాని = all beings
సా = that is
నిశా = night
పశ్యతః = for the introspective
మునేః = sage.
ఆపుర్యమాణం = always being filled
అచలప్రతిష్ఠం = steadily situated
సముద్రం = the ocean
ఆపః = waters
ప్రవిశంతి = enter
యద్వత్ = as
తద్వత్ = so
కామాః = desires
యం = unto whom
ప్రవిశంతి = enter
సర్వే = all
సః = that person
శాంతిం = peace
ఆప్నోతి = achieves
న = not
కామకామీ = one who desires to fulfill desires.
విహాయ = giving up
కామాన్ = material desires for sense gratification
యః = who
సర్వాన్ = all
పుమాన్ = a person
చరతి = lives
నిఃస్పృహః = desireless
నిర్మమః = without a sense of proprietorship
నిరహంకారః = without false ego
సః = he
శాంతిం = perfect peace
అధిగచ్ఛతి = attains.
ఏషా = this
బ్రాహ్మీ = spiritual
స్థితిః = situation
పార్థ = O son of Pritha
న = never
ఏనం = this
ప్రాప్య = achieving
విముహ్యతి = one is bewildered
స్థిత్వా = being situated
అస్యాం = in this
అంతకాలే = at the end of life
అపి = also
బ్రహ్మనిర్వాణం = the spiritual kingdom of God
ఋచ్ఛతి = one attains.
End of 2.72
అర్జున ఉవాచ = Arjuna said
జ్యాయసి = better
చేత్ = if
కర్మణః = than fruitive action
తే = by You
మతా = is considered
బుద్ధిః = intelligence
జనార్దన = O KRiShNa
తత్ = therefore
కిం = why
కర్మణి = in action
ఘోరే = ghastly
మాం = me
నియోజయసి = You are engaging
కేశవ = O KRiShNa.
వ్యామిశ్రేణ = by equivocal
ఇవ = certainly
వాక్యేన = words
బుద్ధిం = intelligence
మోహయసి = You are bewildering
ఇవ = certainly
మే = my
తత్ = therefore
ఏకం = only one
వద = please tell
నిశ్చిత్య = ascertaining
యేన = by which
శ్రేయః = real benefit
అహం = I
ఆప్నుయాం = may have.
శ్రీభగవానువాచ = the Supreme Personality of Godhead said
లోకే = in the world
అస్మిన్ = this
ద్వివిధా = two kinds of
నిష్ఠా = faith
పురా = formerly
ప్రోక్తా = were said
మయా = by Me
అనఘ = O sinless one
జ్ఞానయోగేన = by the linking process of knowledge
సాంఖ్యానాం = of the empiric philosophers
కర్మయోగేణ = by the linking process of devotion
యోగినాం = of the devotees.
న = not
కర్మణాం = of prescribed duties
అనారంభాత్ = by nonperformance
నైష్కర్మ్యం = freedom from reaction
పురుషః = a man
అశ్నుతే = achieves
న = nor
చ = also
సంన్యాసనాత్ = by renunciation
ఏవ = simply
సిద్ధిం = success
సమధిగచ్ఛతి = attains.
న = nor
హి = certainly
కశ్చిత్ = anyone
క్షణం = a moment
అపి = also
జాతు = at any time
తిష్ఠతి = remains
అకర్మకృత్ = without doing something
కార్యతే = is forced to do
హి = certainly
అవశః = helplessly
కర్మ = work
సర్వః = all
ప్రకృతిజైః = born of the modes of material nature
గుణైః = by the qualities.
కర్మేంద్రియాణి = the five working sense organs
సంయమ్య = controlling
యః = anyone who
ఆస్తే = remains
మనసా = by the mind
స్మరన్ = thinking of
ఇంద్రియార్థాన్ = sense objects
విమూఢ = foolish
ఆత్మా = soul
మిథ్యాచారః = pretender
సః = he
ఉచ్యతే = is called.
యః = one who
తు = but
ఇంద్రియాణి = the senses
మనసా = by the mind
నియమ్య = regulating
ఆరభతే = begins
అర్జున = O Arjuna
కర్మేంద్రియైః = by the active sense organs
కర్మయోగం = devotion
అసక్తః = without attachment
సః = he
విశిష్యతే = is by far the better.
నియతం = prescribed
కురు = do
కర్మ = duties
త్వం = you
కర్మ = work
జ్యాయాః = better
హి = certainly
అకర్మణః = than no work
శరీర = bodily
యాత్రా = maintenance
అపి = even
చ = also
తే = your
న = never
ప్రసిద్ధ్యేత్ = is effected
అకర్మణః = without work.
యజ్ఞార్థాత్ = done only for the sake of Yajna, or Visnu
కర్మణః = than work
అన్యత్ర = otherwise
లోకః = world
అయం = this
కర్మబంధనః = bondage by work
తత్ = of Him
అర్థం = for the sake
కర్మ = work
కౌంతేయ = O son of Kunti
ముక్తసంగః = liberated from association
సమాచర = do perfectly.
సహ = along with
యజ్ఞాః = sacrifices
ప్రజాః = generations
సృష్ట్వా = creating
పురా = anciently
ఉవాచ = said
ప్రజాపతిః = the Lord of creatures
అనేన = by this
ప్రసవిష్యధ్వం = be more and more prosperous
ఏషః = this
వః = your
అస్తు = let it be
ఇష్ట = of all desirable things
కామధుక్ = bestower.
దేవాన్ = demigods
భావయతా = having pleased
అనేన = by this sacrifice
తే = those
దేవాః = demigods
భావయంతు = will please
వః = you
పరస్పరం = mutually
భావయంతః = pleasing one another
శ్రేయః = benediction
పరం = the supreme
అవాప్స్యథ = you will achieve.
ఇష్టాన్ = desired
భోగాన్ = necessities of life
హి = certainly
వః = unto you
దేవాః = the demigods
దాస్యంతే = will award
యజ్ఞభావితాః = being satisfied by the performance of sacrifices
తైః = by them
దత్తాన్ = things given
అప్రదాయ = without offering
ఏభ్యః = to these demigods
యః = he who
భుంక్తే = enjoys
స్తేనః = thief
ఏవ = certainly
సః = he.
యజ్ఞశిష్టా = of food taken after performance of yajna
ఆసినః = eaters
సంతః = the devotees
ముచ్యంతే = get relief
సర్వ = all kinds of
కిల్బిషైః = from sins
భుంజతే = enjoy
తే = they
తు = but
అఘం = grievous sins
పాపాః = sinners
యే = who
పచంతి = prepare food
ఆత్మకారణాత్ = for sense enjoyment.
అన్నాత్ = from grains
భవంతి = grow
భూతాని = the material bodies
పర్జన్యాత్ = from rains
అన్న = of food grains
సంభవః = production
యజ్ఞాత్ = from the performance of sacrifice
భవతి = becomes possible
పర్జన్యః = rain
యజ్ఞః = performance of yajna
కర్మ = prescribed duties
సముద్భవః = born of.
కర్మ = work
బ్రహ్మ = from the Vedas
ఉద్భవం = produced
విద్ధి = you should know
బ్రహ్మ = the Vedas
అక్షర = from the Supreme Brahman (Personality of Godhead)
సముద్భవం = directly manifested
తస్మాత్ = therefore
సర్వగతం = all-pervading
బ్రహ్మ = transcendence
నిత్యం = eternally
యజ్ఞే = in sacrifice
ప్రతిష్ఠితం = situated.
ఏవం = thus
ప్రవర్తితం = established by the Vedas
చక్రం = cycle
న = does not
అనువర్తయతి = adopt
ఇహ = in this life
యః = one who
అఘాయుః = whose life is full of sins
ఇంద్రియారామః = satisfied in sense gratification
మోఘం = uselessly
పార్థ = O son of Pritha (Arjuna)
సః = he
జీవతి = lives.
యః = one who
తు = but
ఆత్మరతిః = taking pleasure in the self
ఏవ = certainly
స్యాత్ = remains
ఆత్మతృప్తః = self-illuminated
చ = and
మానవః = a man
ఆత్మని = in himself
ఏవ = only
చ = and
సంతుష్టః = perfectly satiated
తస్య = his
కార్యం = duty
న = does not
విద్యతే = exist.
న = never
ఏవ = certainly
తస్య = his
కృతేన = by discharge of duty
అర్థః = purpose
న = nor
అకృతేన = without discharge of duty
ఇహ = in this world
కశ్చన = whatever
న = never
చ = and
అస్య = of him
సర్వభూతేషు = among all living beings
కశ్చిత్ = any
అర్థ = purpose
వ్యపాశ్రయః = taking shelter of.
తస్మాత్ = therefore
అసక్తః = without attachment
సతతం = constantly
కార్యం = as duty
కర్మ = work
సమాచర = perform
అసక్తః = unattached
హి = certainly
ఆచరాన్ = performing
కర్మ = work
పరం = the Supreme
ఆప్నోతి = achieves
పూరుషః = a man.
కర్మణా = by work
ఏవ = even
హి = certainly
సంసిద్ధిం = in perfection
ఆస్థితాః = situated
జనకాదయాః = Janaka and other kings
లోకసంగ్రహం = the people in general
ఏవాపి = also
సంపశ్యన్ = considering
కర్తుం = to act
అర్హసి = you deserve.
యద్యత్ = whatever
ఆచరతి = he does
శ్రేష్ఠః = a respectable leader
తత్ = that
తత్ = and that alone
ఏవ = certainly
ఇతరః = common
జనః = person
సః = he
యత్ = whichever
ప్రమాణం = example
కురుతే = does perform
లోకాః = all the world
తత్ = that
అనువర్తతే = follows in the footsteps.
న = not
మే = Mine
పార్థ = O son of Pritha
అస్తి = there is
కర్తవ్యం = prescribed duty
త్రిషు = in the three
లోకేషు = planetary systems
కించన = any
న = nothing
అనవాప్తం = wanted
అవాప్తవ్యం = to be gained
వర్తే = I am engaged
ఏవ = certainly
చ = also
కర్మణి = in prescribed duty.
యది = if
హి = certainly
అహం = I
న = do not
వర్తేయం = thus engage
జాతు = ever
కర్మణి = in the performance of prescribed duties
అతంద్రితః = with great care
మమ = My
వర్త్మ = path
అనువర్తంతే = would follow
మనుష్యాః = all men
పార్థ = O son of Pritha
సర్వశః = in all respects.
ఉత్సీదేయుః = would be put into ruin
ఇమే = all these
లోకాః = worlds
న = not
కుర్యాం = I perform
కర్మ = prescribed duties
చేత్ = if
అహం = I
సంకరస్య = of unwanted population
చ = and
కర్తా = creator
స్యాం = would be
ఉపహన్యాం = would destroy
ఇమాః = all these
ప్రజాః = living entities.
సక్తాః = being attached
కర్మణి = in prescribed duties
అవిద్వాంసః = the ignorant
యథా = as much as
కుర్వంతి = they do
భారత = O descendant of Bharata
కుర్యాత్ = must do
విద్వాన్ = the learned
తథా = thus
అసక్తః = without attachment
చికీర్షుః = desiring to lead
లోకసంగ్రహం = the people in general.
న = not
బుద్ధిభేదం = disruption of intelligence
జనయేత్ = he should cause
అజ్ఞానాం = of the foolish
కర్మసంగినాం = who are attached to fruitive work
జోషయేత్ = he should dovetail
సర్వ = all
కర్మాణి = work
విద్వాన్ = a learned person
యుక్తః = engaged
సమాచరన్ = practicing.
ప్రకృతేః = of material nature
క్రియమాణాని = being done
గుణైః = by the modes
కర్మాణి = activities
సర్వశః = all kinds of
అహంకారవిమూఢ = bewildered by false ego
ఆత్మా = the spirit soul
కర్తా = doer
అహం = I
ఇతి = thus
మన్యతే = he thinks.
తత్త్వవిత్ = the knower of the Absolute Truth
తు = but
మహాబాహో = O mighty-armed one
గుణకర్మ = of works under material influence
విభాగయోః = differences
గుణాః = senses
గుణేషు = in sense gratification
వర్తంతే = are being engaged
ఇతి = thus
మత్వా = thinking
న = never
సజ్జతే = becomes attached.
ప్రకృతేః = of material nature
గుణ = by the modes
సమ్మూఢాః = befooled by material identification
సజ్జంతే = they become engaged
గుణకర్మసు = in material activities
తాన్ = those
అకృత్స్నవిదాః = persons with a poor fund of knowledge
మందాన్ = lazy to understand self-realization
కృత్స్నవిత్ = one who is in factual knowledge
న = not
విచాలయేత్ = should try to agitate.
మయి = unto Me
సర్వాణి = all sorts of
కర్మాణి = activities
సంన్యస్య = giving up completely
అధ్యాత్మ = with full knowledge of the self
చేతసా = by consciousness
నిరాశీః = without desire for profit
నిర్మమః = without ownership
భూత్వా = so being
యుధ్యస్వ = fight
విగతజ్వరః = without being lethargic.
యే = those who
మే = My
మతం = injunctions
ఇదం = these
నిత్యం = as an eternal function
అనుతిష్ఠంతి = execute regularly
మానవాః = human beings
శ్రద్ధావంతః = with faith and devotion
అనసూయంతః = without envy
ముచ్యంతే = become free
తే = all of them
అపి = even
కర్మభిః = from the bondage of the law of fruitive actions.
యే = those
తు = however
ఏతత్ = this
అభ్యసూయంతః = out of envy
న = do not
అనుతిష్ఠంతి = regularly perform
మే = My
మతం = injunction
సర్వజ్ఞాన = in all sorts of knowledge
విమూఢాన్ = perfectly befooled
తాన్ = they are
విద్ధి = know it well
నష్టాన్ = all ruined
అచేతసః = without KRiShNa consciousness.
సదృశం = accordingly
చేష్టతే = tries
స్వస్యః = by his own
ప్రకృతేః = modes of nature
జ్ఞానవాన్ = learned
అపి = although
ప్రకృతిం = nature
యాంతి = undergo
భూతానీ = all living entities
నిగ్రహః = repression
కిం = what
కరిష్యతి = can do.
ఇంద్రియస్య = of the senses
ఇంద్రియస్యార్థే = in the sense objects
రాగ = attachment
ద్వేషౌ = also detachment
వ్యవస్థితౌ = put under regulations
తయోః = of them
న = never
వశం = control
ఆగచ్ఛేత్ = one should come
తౌ = those
హి = certainly
అస్య = his
పరిపంథినౌ = stumbling blocks.
శ్రేయాన్ = far better
స్వధర్మః = one’s prescribed duties
విగుణః = even faulty
పరధర్మాత్ = than duties mentioned for others
స్వనుష్ఠితాత్ = perfectly done
స్వధర్మే = in one’s prescribed duties
నిధనం = destruction
శ్రేయః = better
పరధర్మః = duties prescribed for others
భయావహః = dangerous.
అర్జున ఉవాచ = Arjuna said
అథ = then
కేన = by what
ప్రయుక్తః = impelled
అయం = one
పాపం = sins
చరతి = does
పూరుషః = a man
అనిచ్ఛన్ = without desiring
అపి = although
వార్ష్ణేయ = O descendant of VRiShNi
బలాత్ = by force
ఇవ = as if
నియోజితః = engaged.
శ్రీభగవానువాచ = the Personality of Godhead said
కామః = lust
ఏషః = this
క్రోధః = wrath
ఏషః = this
రజోగుణ = the mode of passion
సముద్భవః = born of
మహాశనః = all-devouring
మహాపాప్మా = greatly sinful
విద్ధి = know
ఏనం = this
ఇహ = in the material world
వైరిణం = greatest enemy.
ధూమేన = by smoke
ఆవ్రియతే = is covered
వహ్నిః = fire
యథా = just as
అదర్శః = mirror
మలేన = by dust
చ = also
యథా = just as
ఉల్బేన = by the womb
ఆవృతః = is covered
గర్భః = embryo
తథా = so
తేన = by that lust
ఇదం = this
ఆవృతం = is covered.
ఆవృతం = covered
జ్ఞానం = pure consciousness
ఏతేన = by this
జ్ఞానినః = of the knower
నిత్యవైరిణ = by the eternal enemy
కామరూపేణ = in the form of lust
కౌంతేయ = O son of Kunti
దుష్పూరేణ = never to be satisfied
అనలేన = by the fire
చ = also.
ఇంద్రియాణి = the senses
మనః = the mind
బుద్ధిః = the intelligence
అస్య = of this lust
అధిష్ఠానం = sitting place
ఉచ్యతే = is called
ఏతైః = by all these
విమోహయతి = bewilders
ఏషః = this
జ్ఞానం = knowledge
ఆవృత్య = covering
దేహినం = of the embodied.
తస్మాత్ = therefore
త్వం = you
ఇంద్రియాణి = senses
ఆదౌ = in the beginning
నియమ్య = by regulating
భరతర్షభ = O chief amongst the descendants of Bharata
పాప్మానం = the great symbol of sin
ప్రజహి = curb
హి = certainly
ఏనం = this
జ్ఞాన = of knowledge
విజ్ఞాన = and scientific knowledge of the pure soul
నాశనం = the destroyer.
ఇంద్రియాణి = senses
పరాణి = superior
ఆహుః = are said
ఇంద్రియేభ్యః = more than the senses
పరం = superior
మనః = the mind
మనసః = more than the mind
తు = also
పరా = superior
బుద్ధిః = intelligence
యః = who
బుద్ధేః = more than the intelligence
పరతః = superior
తు = but
సః = he.
ఏవం = thus
బుద్ధేః = to intelligence
పరం = superior
బుద్ధ్వా = knowing
సంస్తభ్య = by steadying
ఆత్మానం = the mind
ఆత్మనా = by deliberate intelligence
జహి = conquer
శత్రుం = the enemy
మహాబాహో = O mighty-armed one
కామరూపం = in the form of lust
దురాసదం = formidable.
End of 3.43
శ్రీభగవానువాచ = the Supreme Personality of Godhead said
ఇమం = this
వివస్వతే = unto the sun-god
యోగం = the science of one’s relationship to the Supreme
ప్రోక్తవాన్ = instructed
అహం = I
అవ్యయం = imperishable
వివస్వాన్ = Vivasvan (the sun-god’s name)
మనవే = unto the father of mankind (of the name Vaivasvata)
ప్రాహ = told
మనుః = the father of mankind
ఇక్ష్వాకవే = unto King Iksvaku
అబ్రవీత్ = said.
ఏవం = thus
పరంపరా = by disciplic succession
ప్రాప్తం = received
ఇమం = this science
రాజర్షయః = the saintly kings
విదుః = understood
సః = that knowledge
కాలేన = in the course of time
ఇహ = in this world
మహతా = great
యోగః = the science of one’s relationship with the Supreme
నష్టః = scattered
పరంతప = O Arjuna, subduer of the enemies.
సః = the same
ఏవ = certainly
అయం = this
మయా = by Me
తే = unto you
అద్య = today
యోగః = the science of yoga
ప్రోక్తః = spoken
పురాతనః = very old
భక్తః = devotee
అసి = you are
మే = My
సఖా = friend
చ = also
ఇతి = therefore
రహస్యం = mystery
హి = certainly
ఏతత్ = this
ఉత్తమం = transcendental.
అర్జున ఉవాచ = Arjuna said
అపరం = junior
భవతః = Your
జన్మ = birth
పరం = superior
జన్మ = birth
వివస్వతః = of the sun-god
కథం = how
ఏతత్ = this
విజానీయం = shall I understand
త్వం = You
ఆదౌ = in the beginning
ప్రోక్తవాన్ = instructed
ఇతి = thus.
శ్రీభగవానువాచ = the Personality of Godhead said
బహూని = many
మే = of Mine
వ్యతీతాని = have passed
జన్మాని = births
తవ = of yours
చ = and also
అర్జున = O Arjuna
తాని = those
అహం = I
వేద = do know
సర్వాణి = all
న = not
త్వం = you
వేత్థ = know
పరంతప = O subduer of the enemy.
అజః = unborn
అపి = although
సన్ = being so
అవ్యయ = without deterioration
ఆత్మా = body
భూతానాం = of all those who are born
ఈశ్వరః = the Supreme Lord
అపి = although
సన్ = being so
ప్రకృతిం = in the transcendental form
స్వాం = of Myself
అధిష్ఠాయ = being so situated
సంభవామి = I do incarnate
ఆత్మమాయయా = by My internal energy.
యదా యదా = whenever and wherever
హి = certainly
ధర్మస్య = of religion
గ్లానిః = discrepancies
భవతి = become manifested
భారత = O descendant of Bharata
అభ్యుత్థానం = predominance
అధర్మస్య = of irreligion
తదా = at that time
ఆత్మానం = self
సృజామి = manifest
అహం = I.
పరిత్రాణాయ = for the deliverance
సాధూనాం = of the devotees
వినాశాయ = for the annihilation
చ = and
దుష్కృతాం = of the miscreants
ధర్మ = principles of religion
సంస్థాపనార్థాయ = to reestablish
సంభవామి = I do appear
యుగే = millennium
యుగే = after millennium.
జన్మ = birth
కర్మ = work
చ = also
మే = of Mine
దివ్యం = transcendental
ఏవం = like this
యః = anyone who
వేత్తి = knows
తత్త్వతః = in reality
త్యక్త్వా = leaving aside
దేహం = this body
పునః = again
జన్మ = birth
న = never
ఏతి = does attain
మాం = unto Me
ఏతి = does attain
సః = he
అర్జున = O Arjuna.
వీత = freed from
రాగ = attachment
భయ = fear
క్రోధః = and anger
మన్మయా = fully in Me
మాం = in Me
ఉపాశ్రితాః = being fully situated
బహవః = many
జ్ఞాన = of knowledge
తపసా = by the penance
పూతాః = being purified
మద్భావం = transcendental love for Me
ఆగతాః = attained.
యే = all who
యథా = as
మాం = unto Me
ప్రపద్యంతే = surrender
తాన్ = them
తథా = so
ఏవ = certainly
భజామి = reward
అహం = I
మమ = My
వర్త్మ = path
అనువర్తంతే = follow
మనుష్యాః = all men
పార్థ = O son of Pritha
సర్వశః = in all respects.
కాంక్షంతః = desiring
కర్మణాం = of fruitive activities
సిద్ధిం = perfection
యజంతే = they worship by sacrifices
ఇహ = in the material world
దేవతాః = the demigods
క్షిప్రం = very quickly
హి = certainly
మానుషే = in human society
లోకే = within this world
సిద్ధిః = success
భవతి = comes
కర్మజా = from fruitive work.
చాతుర్వర్ణ్యం = the four divisions of human society
మయా = by Me
సృష్ట్వా = created
గుణ = of quality
కర్మ = and work
విభాగశః = in terms of division
తస్య = of that
కర్తారం = the father
అపి = although
మాం = Me
విద్ధి = you may know
అకర్తారం = as the nondoer
అవ్యయం = unchangeable.
న = never
మాం = Me
కర్మాణి = all kinds of work
లింపంతి = do affect
న = nor
మే = My
కర్మఫలే = in fruitive action
స్పృహా = aspiration
ఇతి = thus
మాం = Me
యః = one who
అభిజానాతి = does know
కర్మభిః = by the reaction of such work
న = never
సః = he
బధ్యతే = becomes entangled.
ఏవం = thus
జ్ఞాత్వా = knowing well
కృతం = was performed
కర్మ = work
పూర్వైః = by past authorities
అపి = indeed
ముముక్షుభిః = who attained liberation
కురు = just perform
కర్మ = prescribed duty
ఏవ = certainly
తస్మాత్ = therefore
త్వం = you
పూర్వైః = by the predecessors
పూర్వతరం = in ancient times
కృతం = as performed.
కిం = what is
కర్మ = action
కిం = what is
అకర్మ = inaction
ఇతి = thus
కవయః = the intelligent
అపి = also
అత్ర = in this matter
మోహితాః = are bewildered
తత్ = that
తే = unto you
కర్మ = work
ప్రవక్ష్యామి = I shall explain
యత్ = which
జ్ఞాత్వా = knowing
మోక్ష్యసే = you will be liberated
అశుభాత్ = from ill fortune.
కర్మణః = of work
హి = certainly
అపి = also
బోద్ధవ్యం = should be understood
బోద్ధవ్యం = should be understood
చ = also
వికర్మణః = of forbidden work
అకర్మణః = of inaction
చ = also
బోద్ధవ్యం = should be understood
గహనా = very difficult
కర్మణః = of work
గతిః = entrance.
కర్మణి = in action
అకర్మ = inaction
యః = one who
పశ్యేత్ = observes
అకర్మణి = in inaction
చ = also
కర్మ = fruitive action
యః = one who
సః = he
బుద్ధిమాన్ = is intelligent
మనుష్యేషు = in human society
సః = he
యుక్తః = is in the transcendental position
కృత్స్నకర్మకృత్ = although engaged in all activities.
యస్య = one whose
సర్వే = all sorts of
సమారంభాః = attempts
కామ = based on desire for sense gratification
సంకల్ప = determination
వర్జితాః = are devoid of
జ్ఞాన = of perfect knowledge
అగ్ని = by the fire
దగ్ధ = burned
కర్మాణాం = whose work
తం = him
ఆహుః = declare
పండితం = learned
బుధాః = those who know.
త్యక్త్వా = having given up
కర్మఫలాసంగం = attachment for fruitive results
నిత్య = always
తృప్తః = being satisfied
నిరాశ్రయః = without any shelter
కర్మణి = in activity
అభిప్రవృత్తః = being fully engaged
అపి = in spite of
న = does not
ఏవ = certainly
కించిత్ = anything
కరోతి = do
సః = he.
నిరాశీః = without desire for the result
యత = controlled
చిత్తాత్మా = mind and intelligence
త్యక్త = giving up
సర్వ = all
పరిగ్రహః = sense of proprietorship over possessions
శారీరం = in keeping body and soul together
కేవలం = only
కర్మ = work
కుర్వాన్ = doing
న = never
ఆప్నోతి = does acquire
కిల్బిశం = sinful reactions.
యదృచ్ఛా = out of its own accord
లాభ = with gain
సంతుష్టః = satisfied
ద్వంద్వ = duality
అతీతః = surpassed
విమత్సరః = free from envy
సమః = steady
సిద్ధౌ = in success
అసిద్ధౌ = failure
చ = also
కృత్వా = doing
అపి = although
న = never
నిబధ్యతే = becomes affected.
గతసంగస్య = of one unattached to the modes of material nature
ముక్తస్య = of the liberated
జ్ఞానావస్థిత = situated in transcendence
చేతసః = whose wisdom
యజ్ఞాయ = for the sake of Yajna (KRiShNa)
ఆచరతః = acting
కర్మ = work
సమగ్రం = in total
ప్రవిలీయతే = merges entirely.
బ్రహ్మ = spiritual in nature
అర్పణం = contribution
బ్రహ్మ = the Supreme
హవిః = butter
బ్రహ్మ = spiritual
అగ్నౌ = in the fire of consummation
బ్రహ్మణా = by the spirit soul
హుతం = offered
బ్రహ్మ = spiritual kingdom
ఏవ = certainly
తేన = by him
గంతవ్యం = to be reached
బ్రహ్మ = spiritual
కర్మ = in activities
సమాధినా = by complete absorption.
దైవం = in worshiping the demigods
ఏవ = like this
అపరే = some others
యజ్ఞం = sacrifices
యోగినః = mystics
పర్యుపాసతే = worship perfectly
బ్రహ్మ = of the Absolute Truth
అగ్నౌ = in the fire
అపరే = others
యజ్ఞం = sacrifice
యజ్ఞేన = by sacrifice
ఏవ = thus
ఉపజుహ్వతి = offer.
శ్రోత్రాదీని = such as the hearing process
ఇంద్రియాణి = senses
అన్యే = others
సంయమ = of restraint
అగ్నిషు = in the fires
జుహ్వతి = offer
శబ్దాదిన్ = sound vibration, etc.
విషయాన్ = objects of sense gratification
అన్యే = others
ఇంద్రియ = of the sense organs
అగ్నిషు = in the fires
జుహ్వతి = they sacrifice.
సర్వాణి = of all
ఇంద్రియ = the senses
కర్మాణి = functions
ప్రాణకర్మాణి = functions of the life breath
చ = also
అపరే = others
ఆత్మసంయమ = of controlling the mind
యోగ = the linking process
అగ్నౌ = in the fire of
జుహ్వతి = offer
జ్ఞానదీపితే = because of the urge for self-realization.
ద్రవ్యయజ్ఞాః = sacrificing one’s possessions
తపోయజ్ఞాః = sacrifice in austerities
యోగయజ్ఞాః = sacrifice in eightfold mysticism
తథా = thus
అపరే = others
స్వాధ్యాయ = sacrifice in the study of the Vedas
జ్ఞానయజ్ఞాః = sacrifice in advancement of transcendental knowledge
చ = also
యతయః = enlightened persons
సంశితవ్రతాః = taken to strict vows.
అపానే = in the air which acts downward
జుహ్వతి = offer
ప్రాణం = the air which acts outward
ప్రాణే = in the air going outward
అపానం = the air going downward
తథా = as also
అపరే = others
ప్రాణ = of the air going outward
అపాన = and the air going downward
గతి = the movement
రుద్ధ్వా = checking
ప్రాణాయామ = trance induced by stopping all breathing
పరాయణాః = so inclined
అపరే = others
నియత = having controlled
ఆహారాః = eating
ప్రాణాన్ = the outgoing air
ప్రాణేషు = in the outgoing air
జుహ్వతి = sacrifice.
సర్వే = all
అపి = although apparently different
ఏతే = these
యజ్ఞవిదః = conversant with the purpose of performing sacrifices
యజ్ఞక్షపిత = being cleansed as the result of such performances
కల్మషాః = of sinful reactions
యజ్ఞశిష్ట = of the result of such performances of yajna
అమృతభుజః = those who have tasted such nectar
యాంతి = do approach
బ్రహ్మ = the supreme
సనాతనం = eternal atmosphere.
న = never
అయం = this
లోకాః = planet
అస్తి = there is
అయజ్ఞస్య = for one who performs no sacrifice
కుతః = where is
అన్యః = the other
కురుసత్తమ = O best amongst the Kurus.
ఏవం = thus
బహువిధాః = various kinds of
యజ్ఞాః = sacrifices
వితతః = are spread
బ్రహ్మణః = of the Vedas
ముఖే = through the mouth
కర్మజాన్ = born of work
విద్ధి = you should know
తాన్ = them
సర్వాన్ = all
ఏవం = thus
జ్ఞాత్వా = knowing
విమోక్ష్యసే = you will be liberated.
శ్రేయాన్ = greater
ద్రవ్యమయాత్ = of material possessions
యజ్ఞాత్ = than the sacrifice
జ్ఞానయజ్ఞః = sacrifice in knowledge
పరంతప = O chastiser of the enemy
సర్వం = all
కర్మ = activities
అఖిలం = in totality
పార్థ = O son of Pritha
జ్ఞానే = in knowledge
పరిసమప్యతే = end.
తత్ = that knowledge of different sacrifices
విద్ధి = try to understand
ప్రణిపాతేన = by approaching a spiritual master
పరిప్రశ్నేన = by submissive inquiries
సేవయా = by the rendering of service
ఉపదేక్ష్యంతి = they will initiate
తే = you
జ్ఞానం = into knowledge
జ్ఞానినః = the self-realized
తత్త్వ = of the truth
దర్శినః = seers.
యత్ = which
జ్ఞాత్వా = knowing
న = never
పునః = again
మోహం = to illusion
ఏవం = like this
యాస్యసి = you shall go
పాండవ = O son of Pandu
యేన = by which
భూతాని = living entities
అశేషాణి = all
ద్రక్ష్యసి = you will see
ఆత్మని = in the Supreme Soul
అథౌ = or in other words
మయి = in Me.
అపి = even
చేత్ = if
అసి = you are
పాపేభ్యః = of sinners
సర్వేభ్యః = of all
పాపకృత్తమః = the greatest sinner
సర్వం = all such sinful reactions
జ్ఞానప్లవేన = by the boat of transcendental knowledge
ఏవ = certainly
వృజనం = the ocean of miseries
సంతరిష్యసి = you will cross completely.
యథా = just as
ఏధాంసి = firewood
సమిద్ధః = blazing
అగ్నిః = fire
భస్మసాత్ = ashes
కురుతే = turns
అర్జున = O Arjuna
జ్ఞానాగ్నిః = the fire of knowledge
సర్వకర్మాణి = all reactions to material activities
భస్మసాత్ = to ashes
కురుతే = it turns
తథా = similarly.
న = notHing
హి = certainly
జ్ఞానేన = with knowledge
సదృశం = in comparison
పవిత్రం = sanctified
ఇహ = in this world
విద్యతే = exists
తత్ = that
స్వయం = himself
యోగ = in devotion
సంసిద్ధః = he who is mature
కాలేన = in course of time
ఆత్మని = in himself
విందతి = enjoys.
శ్రద్ధావాన్ = a faithful man
లభతే = achieves
జ్ఞానం = knowledge
తత్పరః = very much attached to it
సంయత = controlled
ఇంద్రియః = senses
జ్ఞానం = knowledge
లబ్ధ్వా = having achieved
పరాం = transcendental
శాంతిం = peace
అచిరేణ = very soon
అధిగచ్ఛతి = attains.
అజ్ఞః = a fool who has no knowledge in standard scriptures
చ = and
అశ్రద్దధానః = without faith in revealed scriptures
చ = also
సంశయ = of doubts
ఆత్మా = a person
వినశ్యతి = falls back
న = never
అయం = in this
లోకః = world
అస్తి = there is
న = nor
పరః = in the next life
న = not
సుఖం = happiness
సంశయ = doubtful
ఆత్మనః = of the person.
యోగ = by devotional service in karma-yoga
సంన్యస్త = one who has renounced
కర్మాణం = the fruits of actions
జ్ఞాన = by knowledge
సంఛిన్న = cut
సంశయం = doubts
ఆత్మవంతం = situated in the self
న = never
కర్మాణి = works
నిబధ్నంతి = do bind
ధనంజయ = O conqueror of riches.
తస్మాత్ = therefore
అజ్ఞానసంభూతం = born of ignorance
హృత్స్థం = situated in the heart
జ్ఞాన = of knowledge
ఆసిన = by the weapon
ఆత్మనః = of the self
ఛిత్త్వా = cutting off
ఏనం = this
సంశయం = doubt
యోగం = in yoga
ఆతిష్ఠ = be situated
ఉత్తిష్ఠ = stand up to fight
భారత = O descendant of Bharata.
End of 4.42
అర్జున ఉవాచ = Arjuna said
సంన్యాసం = renunciation
కర్మణాం = of all activities
కృష్ణ = O KRiShNa
పునః = again
యోగం = devotional service
చ = also
శంససి = You are praising
యత్ = which
శ్రేయః = is more beneficial
ఏతయోః = of these two
ఏకం = one
తత్ = that
మే = unto me
బ్రూహి = please tell
సునిశ్చితం = definitely.
శ్రీభగవానువాచ = the Personality of Godhead said
సంన్యాసః = renunciation of work
కర్మయోగః = work in devotion
చ = also
నిఃశ్రేయసకరౌ = leading to the path of liberation
ఉభౌ = both
తయోః = of the two
తు = but
కర్మసంన్యాసాత్ = in comparison to the renunciation of fruitive work
కర్మయోగః = work in devotion
విశిష్యతే = is better.
జ్ఞేయః = should be known
సః = he
నిత్య = always
సంన్యాసీ = renouncer
యః = who
న = never
ద్వేష్టి = abhors
న = nor
కాంక్షతి = desires
నిర్ద్వంద్వః = free from all dualities
హి = certainly
మహాబాహో = O mighty-armed one
సుఖం = happily
బంధాత్ = from bondage
ప్రముచ్యతే = is completely liberated.
సాంఖ్య = analytical study of the material world
యోగౌ = work in devotional service
పృథక్ = different
బాలాః = the less intelligent
ప్రవదంతి = say
న = never
పండితాః = the learned
ఏకం = in one
అపి = even
ఆస్థితః = being situated
సమ్యక్ = complete
ఉభయోః = of both
విందతే = enjoys
ఫలం = the result.
యత్ = what
సాంఖ్యైః = by means of Sankhya philosophy
ప్రాప్యతే = is achieved
స్థానం = place
తత్ = that
యోగైః = by devotional service
అపి = also
గమ్యతే = one can attain
ఏకం = one
సాంఖ్యం = analytical study
చ = and
యోగం = action in devotion
చ = and
యః = one who
పశ్యతి = sees
సః = he
పశ్యతి = actually sees.
సంన్యాసః = the renounced order of life
తు = but
మహాబాహో = O mighty-armed one
దుఃఖం = distress
ఆప్తుం = afflicts one with
అయోగతః = without devotional service
యోగయుక్తః = one engaged in devotional service
మునిః = a thinker
బ్రహ్మ = the Supreme
న చిరేణ = without delay
అధిగచ్ఛతి = attains.
యోగయుక్తః = engaged in devotional service
విశుద్ధాత్మా = a purified soul
విజితాత్మా = self-controlled
జితేంద్రియః = having conquered the senses
సర్వభూత = to all living entities
ఆత్మభూతాత్మా = compassionate
కుర్వన్నపి = although engaged in work
న = never
లిప్యతే = is entangled.
న = never
ఏవ = certainly
కించిత్ = anything
కరోమి = I do
ఇతి = thus
యుక్తః = engaged in the divine consciousness
మన్యేత = thinks
తత్త్వవిత్ = one who knows the truth
పశ్యన్ = seeing
శృణ్వన్ = hearing
స్పృశన్ = touching
జిఘ్రన్ = smelling
అశ్నన్ = eating
గచ్ఛన్ = going
స్వపన్ = dreaming
శ్వసన్ = breathing
ప్రలపన్ = talking
విసృజన్ = giving up
గృహ్ణన్ = accepting
ఉన్మిషన్ = opening
నిమిషన్ = closing
అపి = in spite of
ఇంద్రియాణి = the senses
ఇంద్రియార్థేషు = in sense gratification
వర్తంతే = let them be so engaged
ఇతి = thus
ధారయన్ = considering.
బ్రహ్మణి = unto the Supreme Personality of Godhead
ఆధాయ = resigning
కర్మాణి = all works
సంగం = attachment
త్యక్త్వా = giving up
కరోతి = performs
యః = who
లిప్యతే = is affected
న = never
సః = he
పాపేన = by sin
పద్మపత్రం = a lotus leaf
ఇవ = like
అంభసా = by the water.
కాయేన = with the body
మనసా = with the mind
బుద్ధ్యా = with the intelligence
కేవలైః = purified
ఇంద్రియైః = with the senses
అపి = even
యోగినః = KRiShNa conscious persons
కర్మ = actions
కుర్వంతి = they perform
సంగం = attachment
త్యక్త్వా = giving up
ఆత్మ = of the self
శుద్ధయే = for the purpose of purification.
యుక్తః = one who is engaged in devotional service
కర్మఫలం = the results of all activities
త్యక్త్వా = giving up
శంతిం = perfect peace
ఆప్నోతి = achieves
నైష్ఠికీం = unflinching
అయుక్తః = one who is not in KRiShNa consciousness
కామకారేణ = for enjoying the result of work
ఫలే = in the result
సక్తాః = attached
నిబధ్యతే = becomes entangled.
సర్వ = all
కర్మాణి = activities
మనసా = by the mind
సంన్యస్య = giving up
ఆస్తే = remains
సుఖం = in happiness
వశీ = one who is controlled
నవద్వారే = in the place where there are nine gates
పురే = in the city
దేహీ = the embodied soul
న = never
ఏవ = certainly
కుర్వన్ = doing anything
న = not
కారయన్ = causing to be done.
న = never
కర్తృత్వం = proprietorship
న = nor
కర్మాణి = activities
లోకస్య = of the people
సృజతి = creates
ప్రభుః = the master of the city of the body
న = nor
కర్మఫల = with the results of activities
సంయోగం = connection
స్వభావః = the modes of material nature
తు = but
ప్రవర్తతే = act.
న = never
ఆదత్తే = accepts
కస్యచిత్ = anyone’s
పాపం = sin
న = nor
చ = also
ఏవ = certainly
సుకృతం = pious activities
విభుః = the Supreme Lord
అజ్ఞానేన = by ignorance
ఆవృతం = covered
జ్ఞానం = knowledge
తేన = by that
ముహ్యంతి = are bewildered
జంతవః = the living entities.
జ్ఞానేన = by knowledge
తు = but
తత్ = that
అజ్ఞానం = nescience
యేషాం = whose
నాశితం = is destroyed
ఆత్మనః = of the living entity
తేషాం = their
ఆదిత్యవత్ = like the rising sun
జ్ఞానం = knowledge
ప్రకాశయతి = discloses
తత్పరం = KRiShNa consciousness.
తత్బుద్ధయః = those whose intelligence is always in the Supreme
తదాత్మానః = those whose minds are always in the Supreme
తన్నిష్ఠాః = those whose faith is only meant for the Supreme
తత్పరాయణః = who have completely taken shelter of Him
గచ్ఛంతి = go
అపునరావృత్తిం = to liberation
జ్ఞాన = by knowledge
నిర్ధూత = cleansed
కల్మషాః = misgivings.
విద్యా = with education
వినయ = and gentleness
సంపన్నే = fully equipped
బ్రాహ్మణే = in the brahmana
గవి = in the cow
హస్తిని = in the elephant
శుని = in the dog
చ = and
ఏవ = certainly
శ్వపాకే = in the dog-eater (the outcaste)
చ = respectively
పండితాః = those who are wise
సమదర్శినః = who see with equal vision.
ఇహ = in this life
ఏవ = certainly
తైః = by them
జితః = conquered
సర్గః = birth and death
యేషాం = whose
సామ్యే = in equanimity
స్థితం = situated
మనః = mind
నిర్దోషం = flawless
హి = certainly
సమం = in equanimity
బ్రహ్మ = like the Supreme
తస్మాత్ = therefore
బ్రహ్మణి = in the Supreme
తే = they
స్థితాః = are situated.
న = never
ప్రహృష్యేత్ = rejoices
ప్రియం = the pleasant
ప్రాప్య = achieving
న = does not
ఉద్విజేత్ = become agitated
ప్రాప్య = obtaining
చ = also
అప్రియం = the unpleasant
స్థిరబుద్ధిః = self-intelligent
అసమ్మూఢాః = unbewildered
బ్రహ్మవిత్ = one who knows the Supreme perfectly
బ్రహ్మణి = in the transcendence
స్థితః = situated.
బాహ్యస్పర్శేషు = in external sense pleasure
అసక్తాత్మా = one who is not attached
విందతి = enjoys
ఆత్మని = in the self
యత్ = that which
సుఖం = happiness
సః = he
బ్రహ్మయోగ = by concentration in Brahman
యుక్తాత్మా = self-connected
సుఖం = happiness
అక్షయం = unlimited
అశ్నుతే = enjoys.
యే = those
హి = certainly
సంస్పర్శజాః = by contact with the material senses
భోగాః = enjoyments
దుఃఖ = distress
యోనయః = sources of
ఏవ = certainly
తే = they are
ఆది = beginning
అంత = end
వంతః = subject to
కౌంతేయ = O son of Kunti
న = never
తేషు = in those
రమతే = takes delight
బుధః = the intelligent person.
శక్నోతి = is able
ఇహైవ = in the present body
యః = one who
సోఢుం = to tolerate
ప్రాక్ = before
శరీర = the body
విమోక్షణాత్ = giving up
కామ = desire
క్రోధ = and anger
ఉద్భవం = generated from
వేగం = urges
సః = he
యుక్తః = in trance
సః = he
సుఖీ = happy
నరః = human being.
యః = one who
అంతర్సుఖః = happy from within
అంతరారామః = actively enjoying within
తథా = as well as
అంతర్జ్యోతిః = aiming within
ఏవ = certainly
యః = anyone
సః = he
యోగీ = a mystic
బ్రహ్మనిర్వాణం = liberation in the Supreme
బ్రహ్మభూతః = being self-realized
అధిగచ్ఛతి = attains.
లభంతే = achieve
బ్రహ్మనిర్వాణం = liberation in the Supreme
ఋషయః = those who are active within
క్షీణకల్మషాః = who are devoid of all sins
ఛిన్న = having torn off
ద్వైధాః = duality
యతాత్మనాః = engaged in self-realization
సర్వభూత = for all living entities
హితే = in welfare work
రతాః = engaged.
కామ = from desires
క్రోధ = and anger
విముక్తానాం = of those who are liberated
యతీనాం = of the saintly persons
యతచేతసాం = who have full control over the mind
అభితః = assured in the near future
బ్రహ్మనిర్వాణం = liberation in the Supreme
వర్తతే = is there
విదితాత్మనాం = of those who are self-realized.
స్పర్శాన్ = sense objects, such as sound
కృత్వా = keeping
బహిః = external
బాహ్యాన్ = unnecessary
చక్షుః = eyes
చ = also
ఏవ = certainly
అంతరే = between
భ్రువోః = the eyebrows
ప్రాణాపానౌ = up-and down-moving air
సమౌ = in suspension
కృత్వా = keeping
నాసాభ్యంతర = within the nostrils
చారిణౌ = blowing
యత = controlled
ఇంద్రియ = senses
మనః = mind
బుద్ధిః = intelligence
మునిః = the transcendentalist
మోక్ష = for liberation
పరాయణః = being so destined
విగత = having discarded
ఇచ్ఛా = wishes
భయ = fear
క్రోధః = anger
యః = one who
సదా = always
ముక్తః = liberated
ఏవ = certainly
సః = he is.
భోక్తారం = the beneficiary
యజ్ఞ = of sacrifices
తపసాం = and penances and austerities
సర్వలోక = of all planets and the demigods thereof
మహేశ్వరం = the Supreme Lord
సుహృదం = the benefactor
సర్వ = of all
భూతానాం = the living entities
జ్ఞాత్వా = thus knowing
మాం = Me (Lord KRiShNa)
శాంతిం = relief from material pangs
ఋచ్ఛతి = one achieves.
End of 5.29
శ్రీభగవానువాచ = the Lord said
అనాశ్రితః = without taking shelter
కర్మఫలం = of the result of work
కార్యం = obligatory
కర్మ = work
కరోతి = performs
యః = one who
సః = he
సంన్యాసీ = in the renounced order
చ = also
యోగీ = mystic
చ = also
న = not
నిః = without
అగ్నిః = fire
న = nor
చ = also
అక్రియాః = without duty.
యం = what
సంన్యాసం = renunciation
ఇతి = thus
ప్రాహుః = they say
యోగం = linking with the Supreme
తం = that
విద్ధి = you must know
పాండవ = O son of Pandu
న = never
హి = certainly
అసంన్యస్త = without giving up
సంకల్పః = desire for self-satisfaction
యోగీ = a mystic transcendentalist
భవతి = becomes
కశ్చన = anyone.
ఆరురుక్షోః = who has just begun yoga
మునేః = of the sage
యోగం = the eightfold yoga system
కర్మ = work
కారణం = the means
ఉచ్యతే = is said to be
యోగ = eightfold yoga
ఆరూఢస్య = of one who has attained
తస్య = his
ఏవ = certainly
శమః = cessation of all material activities
కరణం = the means
ఉచ్యతే = is said to be.
యదా = when
హి = certainly
న = not
ఇంద్రియార్థేషు = in sense gratification
న = never
కర్మసు = in fruitive activities
అనుషజ్జతే = one necessarily engages
సర్వసంకల్ప = of all material desires
సంన్యాసీ = renouncer
యోగారూఢః = elevated in yoga
తదా = at that time
ఉచ్యతే = is said to be.
ఉద్ధరేత్ = one must deliver
ఆత్మనా = by the mind
ఆత్మానం = the conditioned soul
న = never
ఆత్మానం = the conditioned soul
అవసాదయేత్ = put into degradation
ఆత్మా = mind
ఏవ = certainly
హి = indeed
ఆత్మనః = of the conditioned soul
బంధుః = friend
ఆత్మా = mind
ఏవ = certainly
రిపుః = enemy
ఆత్మనః = of the conditioned soul.
బంధుః = friend
ఆత్మా = the mind
ఆత్మనః = of the living entity
తస్య = of him
యేన = by whom
ఆత్మా = the mind
ఏవ = certainly
ఆత్మనా = by the living entity
జితః = conquered
అనాత్మనః = of one who has failed to control the mind
తు = but
శత్రుత్వే = because of enmity
వర్తేత = remains
ఆత్మైవ = the very mind
శత్రువత్ = as an enemy.
జితాత్మనః = of one who has conquered his mind
ప్రశాంతస్య = who has attained tranquillity by such control over the mind
పరమాత్మా = the Supersoul
సమాహితః = approached completely
శీత = in cold
ఉష్ణ = heat
సుఖ = happiness
దుఃఖేషు = and distress
తథా = also
మాన = in honor
అపమానయోః = and dishonor.
జ్ఞాన = by acquired knowledge
విజ్ఞాన = and realized knowledge
తృప్త = satisfied
ఆత్మా = a living entity
కూటస్థః = spiritually situated
విజితేంద్రియః = sensually controlled
యుక్తః = competent for self-realization
ఇతి = thus
ఉచ్యతే = is said
యోగీ = a mystic
సమ = equipoised
లోష్ట్ర = pebbles
అశ్మ = stone
కాంచనః = gold.
సుహృత్ = to well-wishers by nature
మిత్ర = benefactors with affection
అరి = enemies
ఉదాసీన = neutrals between belligerents
మధ్యస్థ = mediators between belligerents
ద్వేష్య = the envious
బంధుషు = and the relatives or well-wishers
సాధుషు = unto the pious
అపి = as well as
చ = and
పాపేషు = unto the sinners
సమబుద్ధిః = having equal intelligence
విశిష్యతే = is far advanced.
యోగీ = a transcendentalist
యుంజీత = must concentrate in KRiShNa consciousness
సతతం = constantly
ఆత్మానం = himself (by body, mind and self)
రహసి = in a secluded place
స్థితః = being situated
ఏకాకీ = alone
యతచిత్తాత్మా = always careful in mind
నిరాశీః = without being attracted by anything else
అపరిగ్రహః = free from the feeling of possessiveness.
శుచౌ = in a sanctified
దేశే = land
ప్రతిష్ఠాప్య = placing
స్థిరం = firm
ఆసనం = seat
ఆత్మనః = his own
న = not
అతి = too
ఉచ్ఛ్రితం = high
న = nor
అతి = too
నీచం = low
చైలాజిన = of soft cloth and deerskin
కుశ = and kusa grass
ఉత్తరం = covering
తత్ర = thereupon
ఏకాగ్రం = with one attention
మనః = mind
కృత్వా = making
యతచిత్త = controlling the mind
ఇంద్రియ = senses
క్రియః = and activities
ఉపవిశ్య = sitting
ఆసనే = on the seat
యుంజ్యాత్ = should execute
యోగం = yoga practice
ఆత్మా = the heart
విశుద్ధయే = for clarifying.
సమం = straight
కాయ = body
శిరః = head
గ్రీవం = neck
ధారయన్ = holding
అచలం = unmoving
స్థిరః = still
సంప్రేక్ష్య = looking
నాసికా = of the nose
అగ్రం = at the tip
స్వం = own
దిశః = on all sides
చ = also
అనవలోకయాన్ = not looking
ప్రశాంత = unagitated
ఆత్మా = mind
విగతభీః = devoid of fear
బ్రహ్మచారివ్రతే = in the vow of celibacy
స్థితః = situated
మనః = mind
సంయమ్య = completely subduing
మత్ = upon Me (KRiShNa)
చిత్తః = concentrating the mind
యుక్తః = the actual yogi
ఆసీత = should sit
మత్ = Me
పరః = the ultimate goal.
యుంజన్ = practicing
ఏవం = as mentioned above
సదా = constantly
ఆత్మానం = body, mind and soul
యోగీ = the mystic transcendentalist
నియతమనసః = with a regulated mind
శాంతిం = peace
నిర్వాణపరమాం = cessation of material existence
మత్సంస్థాం = the spiritual sky (the kingdom of God)
అధిగచ్ఛతి = does attain.
న = never
అతి = too much
అశ్నతః = of one who eats
తు = but
యోగః = linking with the Supreme
అస్తి = there is
న = nor
చ = also
ఏకాంతం = overly
అనశ్నతః = abstaining from eating
న = nor
చ = also
అతి = too much
స్వప్నశీలస్య = of one who sleeps
జగ్రతః = or one who keeps night watch too much
న = not
ఏవ = ever
చ = and
అర్జున = O Arjuna.
యుక్త = regulated
ఆహార = eating
విహారస్య = recreation
యుక్త = regulated
చేష్టస్య = of one who works for maintenance
కర్మసు = in discharging duties
యుక్త = regulated
స్వప్నావబోధస్య = sleep and wakefulness
యోగః = practice of yoga
భవతి = becomes
దుఃఖహా = diminishing pains.
యదా = when
వినియతం = particularly disciplined
చిత్తం = the mind and its activities
ఆత్మని = in the transcendence
ఏవ = certainly
అవతిష్ఠతే = becomes situated
నిస్పృహః = devoid of desire
సర్వ = for all kinds of
కామేభ్యః = material sense gratification
యుక్తః = well situated in yoga
ఇతి = thus
ఉచ్యతే = is said to be
తదా = at that time.
యథా = as
దీపః = a lamp
నివాతస్థః = in a place without wind
న = does not
ఇంగతే = waver
సా = this
ఉపమా = comparison
స్మృతా = is considered
యోగినః = of the yogi
యతచిత్తస్య = whose mind is controlled
యుంజతః = constantly engaged
యోగం = in meditation
ఆత్మనః = on transcendence.
యత్ర = in that state of affairs where
ఉపరమతే = cease (because one feels transcendental happiness)
చిత్తం = mental activities
నిరుద్ధం = being restrained from matter
యోగసేవయా = by performance of yoga
యత్ర = in which
చ = also
ఏవ = certainly
ఆత్మనా = by the pure mind
ఆత్మానం = the self
పశ్యన్ = realizing the position of
ఆత్మని = in the self
తుష్యతి = one becomes satisfied
సుఖం = happiness
ఆత్యంతికం = supreme
యత్ = which
తత్ = that
బుద్ధి = by intelligence
గ్రాహ్యం = accessible
అతీంద్రియం = transcendental
వేత్తి = one knows
యత్ర = wherein
న = never
చ = also
ఏవ = certainly
అయం = he
స్థితః = situated
చలతి = moves
తత్త్వతః = from the truth
యం = that which
లబ్ధ్వా = by attainment
చ = also
అపరం = any other
లాభం = gain
మన్యతే = considers
న = never
అధికం = more
తతః = than that
యస్మిన్ = in which
స్థితః = being situated
న = never
దుఃఖేన = by miseries
గురుణాపి = even though very difficult
విచాల్యతే = becomes shaken
తం = that
విద్యాత్ = you must know
దుఃఖసంయోగ = of the miseries of material contact
వియోగం = extermination
యోగసంజ్ఞితం = called trance in yoga.
సః = that
నిశ్చయేన = with firm determination
యోక్తవ్యః = must be practiced
యోగః = yoga system
అనిర్విణ్ణచేతస = without deviation
సంకల్ప = mental speculations
ప్రభవాన్ = born of
కామాన్ = material desires
త్యక్త్వా = giving up
సర్వాన్ = all
అశేషతః = completely
మనసా = by the mind
ఏవ = certainly
ఇంద్రియగ్రామం = the full set of senses
వినియమ్య = regulating
సమంతతః = from all sides.
శనైః = gradually
శనైః = step by step
ఉపరమేత్ = one should hold back
బుద్ధ్యా = by intelligence
ధృతిగృహీతయా = carried by conviction
ఆత్మసంస్థం = placed in transcendence
మనః = mind
కృత్వా = making
న = not
కించిత్ = anything else
అపి = even
చింతయేత్ = should think of.
యతస్యతః = wherever
నిశ్చలతి = becomes verily agitated
మనః = the mind
చంచలం = flickering
అస్థిరం = unsteady
తతస్తతః = from there
నియమ్య = regulating
ఏతత్ = this
ఆత్మని = in the self
ఏవ = certainly
వశం = control
నయేత్ = must bring under.
ప్రశాంత = peaceful, fixed on the lotus feet of KRiShNa
మనసం = whose mind
హి = certainly
ఏనం = this
యోగినం = yogi
సుఖం = happiness
ఉత్తమం = the highest
ఉపైతి = attains
శాంతరజసం = his passion pacified
బ్రహ్మభూతం = liberation by identification with the Absolute
అకల్మషం = freed from all past sinful reactions.
యుంజన్ = engaging in yoga practice
ఏవం = thus
సదా = always
ఆత్మానం = the self
యోగీ = one who is in touch with the Supreme Self
విగత = freed from
కల్మషః = all material contamination
సుఖేన = in transcendental happiness
బ్రహ్మసంస్పర్శం = being in constant touch with the Supreme
అత్యంతం = the highest
సుఖం = happiness
అశ్నుతే = attains.
సర్వభూతస్థం = situated in all beings
ఆత్మానం = the Supersoul
సర్వ = all
భూతానీ = entities
చ = also
ఆత్మని = in the self
ఈక్షతే = does see
యోగయుక్తాత్మా = one who is dovetailed in KRiShNa consciousness
సర్వత్ర = everywhere
సమదర్శనః = seeing equally.
యః = whoever
మాం = Me
పశ్యతి = sees
సర్వత్ర = everywhere
సర్వం = everything
చ = and
మయి = in Me
పశ్యతి = sees
తస్య = for him
అహం = I
న = not
ప్రణశ్యామి = am lost
సః = he
చ = also
మే = to Me
న = nor
ప్రణశ్యతి = is lost.
సర్వభూతస్థితం = situated in everyone’s heart
యః = he who
మాం = Me
భజతి = serves in devotional service
ఏకత్వం = in oneness
ఆస్థితః = situated
సర్వథా = in all respects
వర్తమానః = being situated
అపి = in spite of
సః = he
యోగీ = the transcendentalist
మయి = in Me
వర్తతే = remains.
ఆత్మా = with his self
ఔపమ్యేన = by comparison
సర్వత్ర = everywhere
సమం = equally
పశ్యతి = sees
యః = he who
అర్జున = O Arjuna
సుఖం = happiness
వా = or
యది = if
వా = or
దుఃఖం = distress
సః = such
యోగీ = a transcendentalist
పరమః = perfect
మతః = is considered.
అర్జున ఉవాచ = Arjuna said
యోఽయం = this system
యోగః = mysticism
త్వయా = by You
ప్రోక్తః = described
సామ్యేన = generally
మధుసూదన = O killer of the demon Madhu
ఏతస్య = of this
అహం = I
న = do not
పశ్యామి = see
చంచలత్వాత్ = due to being restless
స్థితిం = situation
స్థిరాం = stable.
చంచలం = flickering
హి = certainly
మనః = mind
కృష్ణ = O KRiShNa
ప్రమాథి = agitating
బలవత్ = strong
దృఢం = obstinate
తస్య = its
అహం = I
నిగ్రహం = subduing
మన్యే = think
వాయోః = of the wind
ఇవ = like
సుదుష్కరం = difficult.
శ్రీభగవానువాచ = the Personality of Godhead said
అసంశయం = undoubtedly
మహాబాహో = O mighty-armed one
మనః = the mind
దుర్నిగ్రహం = difficult to curb
చలం = flickering
అభ్యాసేన = by practice
తు = but
కౌంతేయ = O son of Kunti
వైరాగ్యేణ = by detachment
చ = also
గృహ్యతే = can be so controlled.
అసంయతా = unbridled
ఆత్మనా = by the mind
యోగః = self-realization
దుష్ప్రాపః = difficult to obtain
ఇతి = thus
మే = My
మతిః = opinion
వశ్య = controlled
ఆత్మనా = by the mind
తు = but
యతతా = while endeavoring
శక్యః = practical
అవాప్తుం = to achieve
ఉపాయతః = by appropriate means.
అర్జున ఉవాచ = Arjuna said
అయతిః = the unsuccessful transcendentalist
శ్రద్ధయా = with faith
ఉపేతః = engaged
యోగాత్ = from the mystic link
చలిత = deviated
మానసః = who has such a mind
అప్రాప్య = failing to attain
యోగసంసిద్ధిం = the highest perfection in mysticism
కాం = which
గతిం = destination
కృష్ణ = O KRiShNa
గచ్ఛతి = achieves.
కచ్చిత్ = whether
న = not
ఉభయ = both
విభ్రష్టః = deviated from
ఛిన్న = torn
అభ్రం = cloud
ఇవ = like
నశ్యతి = perishes
అప్రతిష్ఠః = without any position
మహాబాహో = O mighty-armed KRiShNa
విమూఢః = bewildered
బ్రహ్మణః = of transcendence
పథి = on the path.
ఏతత్ = this is
మే = my
సంశయం = doubt
కృష్ణ = O KRiShNa
ఛేత్తుం = to dispel
అర్హసి = You are requested
అశేషతః = completely
త్వత్ = than You
అన్యః = other
సంశయస్య = of the doubt
అస్య = this
ఛేత్తా = remover
న = never
హి = certainly
ఉపపద్యతే = is to be found.
శ్రీభగవానువాచ = the Supreme Personality of Godhead said
పార్థ = O son of Pritha
నైవ = never is it so
ఇహ = in this material world
న = never
అముత్ర = in the next life
వినాశః = destruction
తస్య = his
విద్యతే = exists
న = never
హి = certainly
కల్యాణకృత్ = one who is engaged in auspicious activities
కశ్చిత్ = anyone
దుర్గతిం = to degradation
తాత = My friend
గచ్ఛతి = goes.
ప్రాప్య = after achieving
పుణ్యకృతం = of those who performed pious activities
లోకాన్ = planets
ఉషిత్వా = after dwelling
శాశ్వతీః = many
సమాః = years
శుచీనాం = of the pious
శ్రీమతం = of the prosperous
గేహే = in the house
యోగభ్రష్టః = one who has fallen from the path of self-realization
అభిజాయతే = takes his birth.
అథవా = or
యోగినాం = of learned transcendentalists
ఏవ = certainly
కులే = in the family
భవతి = takes birth
ధీమతాం = of those who are endowed with great wisdom
ఏతత్ = this
హి = certainly
దుర్లభతరం = very rare
లోకే = in this world
జన్మ = birth
యత్ = that which
ఈదృషం = like this.
తత్ర = thereupon
తం = that
బుద్ధిసంయోగం = revival of consciousness
లభతే = gains
పౌర్వదేహికం = from the previous body
యతతే = he endeavors
చ = also
తతః = thereafter
భూయః = again
సంసిద్ధౌ = for perfection
కురునందన = O son of Kuru.
పూర్వ = previous
అభ్యాసేన = by practice
తేన = by that
ఏవ = certainly
హ్రియతే = is attracted
హి = surely
అవశః = automatically
అపి = also
సః = he
జిజ్ఞాసుః = inquisitive
అపి = even
యోగస్య = about yoga
శబ్దబ్రహ్మ = ritualistic principles of scriptures
అతివర్తతే = transcends.
ప్రయత్నాత్ = by rigid practice
యతమానః = endeavoring
తు = and
యోగీ = such a transcendentalist
సంశుద్ధ = washed off
కిల్బిషః = all of whose sins
అనేక = after many, many
జన్మ = births
సంసిద్ధః = having achieved perfection
తతః = thereafter
యాతి = attains
పరాం = the highest
గతిం = destination.
తపస్విభ్యః = than the ascetics
అధికః = greater
యోగీ = the yogi
జ్ఞానిభ్యః = than the wise
అపి = also
మతః = considered
అధికః = greater
కర్మిభ్యః = than the fruitive workers
చ = also
అధికః = greater
యోగీ = the yogi
తస్మాత్ = therefore
యోగీ = a transcendentalist
భవ = just become
అర్జున = O Arjuna.
యోగినాం = of yogis
అపి = also
సర్వేషాం = all types of
మద్గతేన = abiding in Me, always thinking of Me
అంతరాత్మనా = within himself
శ్రద్ధావాన్ = in full faith
భజతే = renders transcendental loving service
యః = one who
మాం = to Me (the Supreme Lord)
సః = he
మే = by Me
యుక్తతమః = the greatest yogi
మతః = is considered.
End of 6.47
శ్రీభగవానువాచ = the Supreme Lord said
మయి = to Me
ఆసక్తమనాః = mind attached
పార్థ = O son of Pritha
యోగం = self-realization
యుంజన్ = practicing
మదాశ్రయః = in consciousness of Me (KRiShNa consciousness)
అసంశయం = without doubt
సమగ్రం = completely
మాం = Me
యథా = how
జ్ఞాస్యసి = you can know
తత్ = that
శృణు = try to hear.
జ్ఞానం = phenomenal knowledge
తే = unto you
అహం = I
స = with
విజ్ఞానం = numinous knowledge
ఇదం = this
వక్ష్యామి = shall explain
అశేషతః = in full
యత్ = which
జ్ఞాత్వా = knowing
న = not
ఇహ = in this world
భూయః = further
అన్యత్ = anything more
జ్ఞాతవ్యం = knowable
అవశిష్యతే = remains.
మనుష్యాణాం = of men
సహస్రేషు = out of many thousands
కశ్చిత్ = someone
యతతి = endeavors
సిద్ధయే = for perfection
యతతాం = of those so endeavoring
అపి = indeed
సిద్ధానాం = of those who have achieved perfection
కశ్చిత్ = someone
మాం = Me
వేత్తి = does know
తత్త్వతః = in fact.
భూమిః = earth
ఆపః = water
అనలః = fire
వాయుః = air
ఖం = ether
మనః = mind
బుద్ధిః = intelligence
ఏవ = certainly
చ = and
అహంకారః = false ego
ఇతి = thus
ఇయం = all these
మే = My
భిన్నా = separated
ప్రకృతిః = energies
అష్టధా = eightfold.
అపరా = inferior
ఇయం = this
ఇతః = besides this
తు = but
అన్యాం = another
ప్రకృతిం = energy
విద్ధి = just try to understand
మే = My
పరం = superior
జివభూతాం = comprising the living entities
మహాబాహో = O mighty-armed one
యయా = by whom
ఇదం = this
ధార్యతే = is utilized or exploited
జగత్ = the material world.
ఏతత్ = these two natures
యోనీని = whose source of birth
భూతాని = everything created
సర్వాణి = all
ఇతి = thus
ఉపధారయ = know
అహం = I
కృత్స్నస్య = all-inclusive
జగతః = of the world
ప్రభవః = the source of manifestation
ప్రలయః = annihilation
తథా = as well as.
మత్తః = beyond Me
పరతరం = superior
న = not
అన్యత్ కించిత్ = anything else
అస్తి = there is
ధనంజయ = O conqueror of wealth
మయి = in Me
సర్వం = all that be
ఇదం = which we see
ప్రోతం = is strung
సూత్రే = on a thread
మణిగణాః = pearls
ఇవ = like.
రసః = taste
అహం = I
అప్సు = in water
కౌంతేయ = O son of Kunti
ప్రభా = the light
అస్మి = I am
శశిసూర్యయోః = of the moon and the sun
ప్రణవః = the three letters a-u-m
సర్వ = in all
వేదేషు = the Vedas
శబ్దః = sound vibration
ఖే = in the ether
పౌరుషం = ability
నృషు = in men.
పుణ్యః = original
గంధః = fragrance
పృథివ్యాం = in the earth
చ = also
తేజః = heat
చ = also
అస్మి = I am
విభావసౌ = in the fire
జీవనం = life
సర్వ = in all
భూతేషు = living entities
తపః = penance
చ = also
అస్మి = I am
తపస్విషు = in those who practice penance.
బీజం = the seed
మాం = Me
సర్వభూతానాం = of all living entities
విద్ధి = try to understand
పార్థ = O son of Pritha
సనాతనం = original, eternal
బుద్ధిః = intelligence
బుద్ధిమతాం = of the intelligent
అస్మి = I am
తేజః = prowess
తేజస్వినాం = of the powerful
అహం = I am.
బలం = strength
బలవతాం = of the strong
చ = and
అహం = I am
కామ = passion
రాగ = and attachment
వివర్జితం = devoid of
ధర్మావిరుద్ధః = not against religious principles
భూతేషు = in all beings
కామః = sex life
అస్మి = I am
భరతర్షభ = O lord of the Bharatas.
యే = all which
చ = and
ఏవ = certainly
సాత్త్వికాః = in goodness
భావః = states of being
రాజసః = in the mode of passion
తామసాః = in the mode of ignorance
చ = also
యే = all which
మత్తః = from Me
ఏవ = certainly
ఇతి = thus
తాన్ = those
విద్ధి = try to know
న = not
తు = but
అహం = I
తేషు = in them
తే = they
మయి = in Me.
త్రిభిః = three
గుణమయైః = consisting of the gunas
భావైః = by the states of being
ఏభిః = all these
సర్వం = whole
ఇదం = this
జగత్ = universe
మోహితం = deluded
నాభిజానాతి = does not know
మాం = Me
ఏభ్యః = above these
పరం = the Supreme
అవ్యయం = inexhaustible.
దైవీ = transcendental
హి = certainly
ఏషా = this
గుణమయీ = consisting of the three modes of material nature
మమ = My
మాయా = energy
దురత్యయా = very difficult to overcome
మాం = unto Me
ఏవ = certainly
యే = those who
ప్రపద్యంతే = surrender
మాయామేతాం = this illusory energy
తరంతి = overcome
తే = they.
న = not
మాం = unto Me
దుష్కృతినః = miscreants
మూఢః = foolish
ప్రపద్యంతే = surrender
నరాధమాః = lowest among mankind
మాయయా = by the illusory energy
అపహృత = stolen
జ్ఞానః = whose knowledge
ఆసురం = demonic
భావం = nature
ఆశ్రితాః = accepting.
చతుర్విధాః = four kinds of
భజంతే = render services
మాం = unto Me
జనాః = persons
సుకృతినః = those who are pious
అర్జున = O Arjuna
ఆర్తః = the distressed
జిజ్ఞాసుః = the inquisitive
అర్థార్థీ = one who desires material gain
జ్ఞానీ = one who knows things as they are
చ = also
భరతర్షభ = O great one amongst the descendants of Bharata.
తేషాం = out of them
జ్ఞానీ = one in full knowledge
నిత్యయుక్తః = always engaged
ఏక = only
భక్తిః = in devotional service
విశిష్యతే = is special
ప్రియః = very dear
హి = certainly
జ్ఞానినః = to the person in knowledge
అత్యర్థం = highly
అహం = I am
సః = he
చ = also
మమ = to Me
ప్రియః = dear.
ఉదారాః = magnanimous
సర్వ = all
ఏవ = certainly
ఏతే = these
జ్ఞానీ = one who is in knowledge
తు = but
ఆత్మైవ = just like Myself
మే = My
మతం = opinion
ఆస్థితః = situated
సః = he
హి = certainly
యుక్తాత్మా = engaged in devotional service
మాం = in Me
ఏవ = certainly
అనుత్తమాం = the highest
గతిం = destination.
బహూనాం = many
జన్మనాం = repeated births and deaths
అంతే = after
జ్ఞానవాన్ = one who is in full knowledge
మాం = unto Me
ప్రపద్యతే = surrenders
వాసుదేవః = the Personality of Godhead, KRiShNa
సర్వం = everything
ఇతి = thus
సః = that
మహాత్మా = great soul
సుదుర్లభః = very rare to see.
కామైః = by desires
తైస్తైః = various
హృత = deprived of
జ్ఞానాః = knowledge
ప్రపద్యంతే = surrender
అన్య = to other
దేవతాః = demigods
తం తం = corresponding
నియమం = regulations
ఆస్థాయ = following
ప్రకృత్యా = by nature
నియతాః = controlled
స్వయా = by their own.
యస్య = whoever
యాం యాం = whichever
తనుం = form of a demigod
భక్తః = devotee
శ్రద్ధయా = with faith
అర్చితుం = to worship
ఇచ్ఛతి = desires
తస్య తస్య = to him
అచలం = steady
శ్రద్ధాం = faith
తాం = that
ఏవ = surely
విదధామి = give
అహం = I.
సః = he
తయా = with that
శ్రద్ధయా = inspiration
యుక్తః = endowed
తస్య = of that demigod
ఆరాధనం = for the worship
ఈహతే = he aspires
లభతే = obtains
చ = and
తతః = from that
కామాన్ = his desires
మయా = by Me
ఏవ = alone
విహితాన్ = arranged
హి = certainly
తాన్ = those.
అంతవత్ = perishable
తు = but
ఫలం = fruit
తేషాం = their
తత్ = that
భవతి = becomes
అల్పమేధసాం = of those of small intelligence
దేవాన్ = to the demigods
దేవయజః = the worshipers of the demigods
యాంతి = go
మత్ = My
భక్తాః = devotees
యాంతి = go
మాం = to Me
అపి = also.
అవ్యక్తం = nonmanifested
వ్యక్తిం = personality
ఆపన్నం = achieved
మన్యంతే = think
మాం = Me
అబుద్ధయః = less intelligent persons
పరం = supreme
భావం = existence
అజానంతః = without knowing
మమ = My
అవ్యయం = imperishable
అనుత్తమం = the finest.
న = nor
అహం = I
ప్రకాశః = manifest
సర్వస్య = to everyone
యోగమాయా = by internal potency
సమావృతః = covered
మూఢః = foolish
అయం = these
న = not
అభిజానాతి = can understand
లోకః = persons
మాం = Me
అజం = unborn
అవ్యయం = inexhaustible.
వేద = know
అహం = I
సమతీతాని = completely past
వర్తమానాని = present
చ = and
అర్జున = O Arjuna
భవిష్యాణి = future
చ = also
భూతానీ = all living entities
మాం = Me
తు = but
వేద = knows
న = not
కశ్చన = anyone.
ఇచ్ఛా = desire
ద్వేష = and hate
సముత్థేన = arisen from
ద్వంద్వ = of duality
మోహేన = by the illusion
భారత = O scion of Bharata
సర్వ = all
భూతానీ = living entities
సమ్మోహం = into delusion
సర్గే = while taking birth
యాంతి = go
పరంతప = O conqueror of enemies.
యేషాం = whose
తు = but
అంతగతం = completely eradicated
పాపం = sin
జనానాం = of the persons
పుణ్య = pious
కర్మణాం = whose previous activities
తే = they
ద్వంద్వ = of duality
మోహ = delusion
నిర్ముక్తాః = free from
భజంతే = engage in devotional service
మాం = to Me
దృఢవ్రతాః = with determination.
జరా = from old age
మరణ = and death
మోక్షాయ = for the purpose of liberation
మాం = Me
ఆశ్రిత్య = taking shelter of
యతంతి = endeavor
యే = all those who
తే = such persons
బ్రహ్మ = Brahman
తత్ = actually that
విదుః = they know
కృత్స్నం = everything
అధ్యాత్మం = transcendental
కర్మ = activities
చ = also
అఖిలం = entirely.
సాధిభూత = and the governing principle of the material manifestation
అధిదైవం = governing all the demigods
మాం = Me
సాధియజ్ఞం = and governing all sacrifices
చ = also
యే = those who
విదుః = know
ప్రయాణ = of death
కాలే = at the time
అపి = even
చ = and
మాం = Me
తే = they
విదుః = know
యుక్తచేతసః = their minds engaged in Me.
End of 7.30
అర్జున ఉవాచ = Arjuna said
కిం = what
తత్ = that
బ్రహ్మ = Brahman
కిం = what
అధ్యాత్మం = the self
కిం = what
కర్మ = fruitive activities
పురుషోత్తమ = O Supreme Person
అధిభూతం = the material manifestation
చ = and
కిం = what
ప్రోక్తం = is called
అధిదైవం = the demigods
కిం = what
ఉచ్యతే = is called.
అధియజ్ఞః = the Lord of sacrifice
కథం = how
కః = who
అత్ర = here
దేహే = in the body
అస్మిన్ = this
మధుసూదన = O Madhusudana
ప్రయాణకాలే = at the time of death
చ = and
కథం = how
జ్ఞేయోసి = You can be known
నియతాత్మభిః = by the self-controlled.
శ్రీభగవానువాచ = the Supreme Personality of Godhead said
అక్షరం = indestructible
బ్రహ్మ = Brahman
పరమం = transcendental
స్వభావః = eternal nature
అధ్యాత్మం = the self
ఉచ్యతే = is called
భూతభావోద్భవకరః = producing the material bodies of the living entities
విసర్గః = creation
కర్మ = fruitive activities
సంజ్ఞితః = is called.
అధిభూతం = the physical manifestation
క్షరః = constantly changing
భావః = nature
పురుషః = the universal form
చ = and
అధిదైవతం = called adhidaiva
అధియజ్ఞః = the Supersoul
అహం = I (KRiShNa)
ఏవ = certainly
అత్ర = in this
దేహే = body
దేహభృతాం = of the embodied
వర = O best.
అంతకాలే = at the end of life
చ = also
మాం = Me
ఏవ = certainly
స్మరన్ = remembering
ముక్త్వా = quitting
కలేవరం = the body
యః = he who
ప్రయాతి = goes
సః = he
మద్భావం = My nature
యాతి = achieves
న = not
అస్తి = there is
అత్ర = here
సంశయః = doubt.
యం యం = whatever
వాపి = at all
స్మరన్ = remembering
భావం = nature
త్యజతి = gives up
అంతే = at the end
కలేవరం = this body
తం తం = similar
ఏవ = certainly
ఏతి = gets
కౌంతేయ = O son of Kunti
సదా = always
తత్ = that
భావ = state of being
భావితాః = remembering.
తస్మాత్ = therefore
సర్వేషు = at all
కాలేషు = times
మాం = Me
అనుస్మర = go on remembering
యుధ్య = fight
చ = also
మయి = unto Me
అర్పిత = surrendering
మనః = mind
బుద్ధిః = intellect
మాం = unto Me
ఏవ = surely
ఏష్యసి = you will attain
అసంశయః = beyond a doubt.
అభ్యాసయోగ = by practice
యుక్తేన = being engaged in meditation
చేతసా = by the mind and intelligence
నాన్యగామినా = without their being deviated
పరమం = the Supreme
పురుషం = Personality of Godhead
దివ్యం = transcendental
యాతి = one achieves
పార్థ = O son of Pritha
అనుచింతయన్ = constantly thinking of.
కవిం = the one who knows everything
పురాణం = the oldest
అనుశాసితారం = the controller
అణోః = than the atom
అణీయాంసం = smaller
అనుస్మరేత్ = always thinks of
యః = one who
సర్వస్య = of everything
ధాతారం = the maintainer
అచింత్య = inconceivable
రూపం = whose form
ఆదిత్యవర్ణం = luminous like the sun
తమసః = to darkness
పరస్తాత్ = transcendental.
ప్రయాణకాలే = at the time of death
మనసా = by the mind
అచలేన = without its being deviated
భక్త్యా = in full devotion
యుక్తః = engaged
యోగబలేన = by the power of mystic yoga
చ = also
ఏవ = certainly
భ్రువోః = the two eyebrows
మధ్యే = between
ప్రాణం = the life air
ఆవేశ్య = establishing
సమ్యక్ = completely
సః = he
తం = that
పరం = transcendental
పురుషం = Personality of Godhead
ఉపైతి = achieves
దివ్యం = in the spiritual kingdom.
యత్ = that which
అక్షరం = syllable om
వేదవిదః = persons conversant with the Vedas
వదంతి = say
విశంతి = enter
యత్ = in which
యతయః = great sages
వీతరాగాః = in the renounced order of life
యత్ = that which
ఇచ్ఛంతః = desiring
బ్రహ్మచర్యం = celibacy
చరంతి = practice
తత్ = that
తే = unto you
పదం = situation
సంగ్రహేణ = in summary
ప్రవక్ష్యే = I shall explain.
సర్వద్వారాణి = all the doors of the body
సంయమ్య = controlling
మనః = the mind
హృది = in the heart
నిరుధ్య = confining
చ = also
మూర్ధ్ని = on the head
ఆధాయ = fixing
ఆత్మనః = of the soul
ప్రాణం = the life air
ఆస్థితః = situated in
యోగధారణాం = the yogic situation.
ఓం = the combination of letters om (omkara)
ఇతి = thus
ఏకాక్షరం = the one syllable
బ్రహ్మ = absolute
వ్యాహరన్ = vibrating
మాం = Me (KRiShNa)
అనుస్మరన్ = remembering
యః = anyone who
ప్రయాతి = leaves
త్యజన్ = quitting
దేహం = this body
సః = he
యాతి = achieves
పరమాం = the supreme
గతిం = destination.
అనన్యచేతాః = without deviation of the mind
సతతం = always
యః = anyone who
మాం = Me (KRiShNa)
స్మరతి = remembers
నిత్యశః = regularly
తస్య = to him
అహం = I am
సులభః = very easy to achieve
పార్థ = O son of Pritha
నిత్య = regularly
యుక్తస్య = engaged
యోగినః = for the devotee.
మాం = Me
ఉపేత్య = achieving
పునః = again
జన్మ = birth
దుఃఖాలయం = place of miseries
అశాశ్వతం = temporary
న = never
ఆప్నువంతి = attain
మహాత్మనః = the great souls
సంసిద్ధిం = perfection
పరమాం = ultimate
గతాః = having achieved.
ఆబ్రహ్మభువనాత్ = up to the Brahmaloka planet
లోకాః = the planetary systems
పునః = again
ఆవర్తినః = returning
అర్జున = O Arjuna
మాం = unto Me
ఉపేత్య = arriving
తు = but
కౌంతేయ = O son of Kunti
పునర్జన్మ = rebirth
న = never
విద్యతే = takes place.
సహస్ర = one thousand
యుగ = millenniums
పర్యంతం = including
అహః = day
యత్ = that which
బ్రహ్మణః = of Brahma
విదుః = they know
రాత్రిం = night
యుగ = millenniums
సహస్రాంతాం = similarly, ending after one thousand
తే = they
అహోరాత్ర = day and night
విదః = who understand
జనాః = people.
అవ్యక్తాత్ = from the unmanifest
వ్యక్తయః = living entities
సర్వః = all
ప్రభవంతి = become manifest
అహరాగమే = at the beginning of the day
రాత్ర్యాగమే = at the fall of night
ప్రలీయంతే = are annihilated
తత్ర = into that
ఏవ = certainly
అవ్యక్త = the unmanifest
సంజ్ఞకే = which is called.
భూతగ్రామః = the aggregate of all living entities
సః = these
ఏవ = certainly
అయం = this
భూత్వా భూత్వా = repeatedly taking birth
ప్రలీయతే = is annihilated
రాత్రి = of night
ఆగమే = on the arrival
అవశః = automatically
పార్థ = O son of Pritha
ప్రభవతి = is manifest
అహః = of daytime
ఆగమే = on the arrival.
పరః = transcendental
తస్మాత్ = to that
తు = but
భావః = nature
అన్యః = another
అవ్యక్తః = unmanifest
అవ్యక్తాత్ = to the unmanifest
సనాతనః = eternal
యః సః = that which
సర్వేషు = all
భూతేషు = manifestation
నశ్యాత్సు = being annihilated
న = never
వినశ్యతి = is annihilated.
అవ్యక్తః = unmanifested
అక్షరః = infallible
ఇతి = thus
ఉక్తః = is said
తం = that
ఆహుః = is known
పరమాం = the ultimate
గతిం = destination
యం = which
ప్రాప్య = gaining
న = never
నివర్తంతే = come back
తత్ = that
ధామ = abode
పరమం = supreme
మమ = My.
పురుషః = the Supreme Personality
సః = He
పరః = the Supreme, than whom no one is greater
పార్థ = O son of Pritha
భక్త్యా = by devotional service
లభ్యః = can be achieved
తు = but
అనన్యయా = unalloyed, undeviating
యస్య = whom
అంతఃస్థాని = within
భూతానీ = all of this material manifestation
యేన = by whom
సర్వం = all
ఇదం = whatever we can see
తతం = is pervaded.
యత్ర = at which
కాలే = time
తు = and
అనావృత్తిం = no return
ఆవృత్తిం = return
చ = also
ఏవ = certainly
యోగినః = different kinds of mystics
ప్రయాతాః = having departed
యాంతి = attain
తం = that
కాలం = time
వక్ష్యామి = I shall describe
భరతర్షభ = O best of the Bharatas.
అగ్నిః = fire
జ్యోతిః = light
అహః = day
శుక్లః = the white fortnight
షణ్మాసాః = the six months
ఉత్తరాయణం = when the sun passes on the northern side
తత్ర = there
ప్రయాతాః = those who pass away
గచ్ఛంతి = go
బ్రహ్మ = to the Absolute
బ్రహ్మవిదః = who know the Absolute
జనాః = persons.
ధుమః = smoke
రాత్రిః = night
తథా = also
కృష్ణః = the fortnight of the dark moon
షణ్మాసాః = the six months
దక్షిణాయనం = when the sun passes on the southern side
తత్ర = there
చాంద్రమసం = the moon planet
జ్యోతిః = the light
యోగీ = the mystic
ప్రాప్య = achieving
నివర్తతే = comes back.
శుక్ల = light
కృష్ణే = and darkness
గతి = ways of passing
హి = certainly
ఏతే = these two
జగతః = of the material world
శాశ్వతే = of the Vedas
మతే = in the opinion
ఏకయా = by one
యాతి = goes
అనావృత్తిం = to no return
అన్యయా = by the other
ఆవర్తతే = comes back
పునః = again.
న = never
ఏతే = these two
సృతీ = different paths
పార్థ = O son of Pritha
జానన్ = even if he knows
యోగీ = the devotee of the Lord
ముహ్యతి = is bewildered
కశ్చన = any
తస్మాత్ = therefore
సర్వేషు కాలేషు = always
యోగయుక్తః = engaged in KRiShNa consciousness
భవ = just become
అర్జున = O Arjuna.
వేదేషు = in the study of the Vedas
యజ్ఞేషు = in the performances of yajna, sacrifice
తపఃసు = in undergoing different types of austerities
చ = also
ఏవ = certainly
దానేషు = in giving charities
యత్ = that which
పుణ్యఫలం = result of pious work
ప్రదిష్టం = indicated
అత్యేతి = surpasses
తత్ సర్వం = all those
ఇదం = this
విదిత్వా = knowing
యోగీ = the devotee
పరం = supreme
స్థానం = abode
ఉపైతి = achieves
చ = also
ఆద్యం = original.
End of 8.28
శ్రీభగవానువాచ = the Supreme Personality of Godhead said
ఇదం = this
తు = but
తే = unto you
గుహ్యతమం = the most confidential
ప్రవక్ష్యామి = I am speaking
అనసుయవే = to the nonenvious
జ్ఞానం = knowledge
విజ్ఞాన = realized knowledge
సహితం = with
యత్ = which
జ్ఞాత్వా = knowing
మోక్ష్యసే = you will be released
అశుభాత్ = from this miserable material existence.
రాజవిద్యా = the king of education
రాజగుహ్యం = the king of confidential knowledge
పవిత్రం = the purest
ఇదం = this
ఉత్తమం = transcendental
ప్రత్యక్ష = by direct experience
అవగమం = understood
ధర్మ్యం = the principle of religion
సుసుఖం = very happy
కర్తుం = to execute
అవ్యయం = everlasting.
అశ్రద్దధానాః = those who are faithless
పురుషాః = such persons
ధర్మస్య = toward the process of religion
అస్య = this
పరంతప = O killer of the enemies
అప్రాప్య = without obtaining
మాం = Me
నివర్తంతే = come back
మృత్యు = of death
సంసార = in material existence
వర్త్మని = on the path.
మయా = by Me
తతం = pervaded
ఇదం = this
సర్వం = all
జగత్ = cosmic manifestation
అవ్యక్తమూర్తినా = by the unmanifested form
మత్స్థాని = in Me
సర్వభూతానీ = all living entities
న = not
చ = also
అహం = I
తేషు = in them
అవస్థితః = situated.
న = never
చ = also
మత్స్థాని = situated in Me
భూతాని = all creation
పశ్య = just see
మే = My
యోగమైశ్వరం = inconceivable mystic power
భూతభృత్ = the maintainer of all living entities
న = never
చ = also
భూతస్థః = in the cosmic manifestation
మమ = My
ఆత్మా = Self
భూతభావనః = the source of all manifestations.
యథా = just as
ఆకాశస్థితః = situated in the sky
నిత్యం = always
వాయుః = the wind
సర్వత్రగః = blowing everywhere
మహాన్ = great
తథా = similarly
సర్వాణి భూతాని = all created beings
మత్స్థాని = situated in Me
ఇతి = thus
ఉపధారయ = try to understand.
సర్వభూతాని = all created entities
కౌంతేయ = O son of Kunti
ప్రకృతిం = nature
యాంతి = enter
మామికాం = My
కల్పక్షయే = at the end of the millennium
పునః = again
తాని = all those
కల్పాదౌ = in the beginning of the millennium
విసృజామి = create
అహం = I.
ప్రకృతిం = the material nature
స్వాం = of My personal Self
అవష్టభ్య = entering into
విసృజామి = I create
పునః పునః = again and again
భూతగ్రామం = all the cosmic manifestations
ఇమం = these
కృత్స్నం = in total
అవసం = automatically
ప్రకృతేః = of the force of nature
వశాత్ = under obligation.
న = never
చ = also
మాం = Me
తాని = all those
కర్మాణి = activities
నిబధ్నంతి = bind
ధనంజయ = O conqueror of riches
ఉదాసీనవత్ = as neutral
ఆసినం = situated
అసక్తం = without attraction
తేషు = for those
కర్మసు = activities.
మయా = by Me
అధ్యక్షేణ = by superintendence
ప్రకృతిః = material nature
సూయతే = manifests
స = with both
చరాచరం = the moving and the nonmoving
హేతునా = for the reason
అనేన = this
కౌంతేయ = O son of Kunti
జగత్ = the cosmic manifestation
విపరివర్తతే = is working.
అవజానంతి = deride
మాం = Me
మూఢాః = foolish men
మానుషీం = in a human form
తనుం = a body
ఆశ్రితం = assuming
పరం = transcendental
భావం = nature
అజానంతః = not knowing
మమ = My
భూత = of everything that be
మహేశ్వరం = the supreme proprietor.
మోఘాశాః = baffled in their hopes
మోఘకర్మాణః = baffled in fruitive activities
మోఘజ్ఞానాః = baffled in knowledge
విచేతసః = bewildered
రాక్షసీం = demonic
ఆసురీం = atheistic
చ = and
ఏవ = certainly
ప్రకృతిం = nature
మోహినీం = bewildering
శ్రితాః = taking shelter of.
మహాత్మానః = the great souls
తు = but
మాం = unto Me
పార్థ = O son of Pritha
దైవీం = divine
ప్రకృతిం = nature
ఆశ్రితాః = having taken shelter of
భజంతి = render service
అనన్యమనసః = without deviation of the mind
జ్ఞాత్వా = knowing
భూత = of creation
ఆదిం = the origin
అవ్యయం = inexhaustible.
సతతం = always
కీర్తయంతః = chanting
మాం = about Me
యతంతః = fully endeavoring
చ = also
దృఢవ్రతాః = with determination
నమస్యంతః = offering obeisances
చ = and
మాం = Me
భక్త్యా = in devotion
నిత్యయుక్తాః = perpetually engaged
ఉపాసతే = worship.
జ్ఞానయజ్ఞేన = by cultivation of knowledge
చ = also
అపి = certainly
అన్యే = others
యజంతః = sacrificing
మాం = Me
ఉపాసతే = worship
ఏకత్వేన = in oneness
పృథక్త్వేన = in duality
బహుధా = in diversity
విశ్వతోముఖం = and in the universal form.
అహం = I
క్రతుః = Vedic ritual
అహం = I
యజ్ఞః = smrti sacrifice
స్వధా = oblation
అహం = I
అహం = I
ఔషధం = healing herb
మంత్రః = transcendental chant
అహం = I
అహం = I
ఏవ = certainly
ఆజ్యం = melted butter
అహం = I
అగ్నిః = fire
అహం = I
హుతం = offering.
పితా = father
అహం = I
అస్య = of this
జగతః = universe
మాతా = mother
ధాతా = supporter
పితామహః = grandfather
వేద్యం = what is to be known
పవిత్రం = that which purifies
ఓంకార = the syllable om
ఋక్ = the Rg Veda
సామ = the Sama Veda
యజుః = the Yajur Veda
ఏవ = certainly
చ = and.
గతిః = goal
భర్తా = sustainer
ప్రభుః = Lord
సక్షీ = witness
నివాసః = abode
శరణం = refuge
సుహృత్ = most intimate friend
ప్రభవః = creation
ప్రలయః = dissolution
స్థానం = ground
నిధానం = resting place
బీజం = seed
అవ్యయం = imperishable.
తపామి = give heat
అహం = I
అహం = I
వర్షం = rain
నిగృహ్ణామి = withhold
ఉత్సృజామి = send forth
చ = and
అమృతం = immortality
చ = and
ఏవ = certainly
మృత్యుః = death
చ = and
సత్ = spirit
అసత్ = matter
చ = and
అహం = I
అర్జున = O Arjuna.
త్రైవిద్యః = the knowers of the three Vedas
మాం = Me
సోమపాః = drinkers of soma juice
పూత = purified
పాపాః = of sins
యజ్ఞైః = with sacrifices
ఇష్ట్వా = worshiping
స్వర్గతిం = passage to heaven
ప్రార్థయంతే = pray for
తే = they
పుణ్యం = pious
ఆసాద్య = attaining
సురేంద్ర = of Indra
లోకం = the world
అశ్నంతి = enjoy
దివ్యాన్ = celestial
దివి = in heaven
దేవభోగాన్ = the pleasures of the gods.
తే = they
తం = that
భుక్త్వా = enjoying
స్వర్గలోకం = heaven
విశాలం = vast
క్షీణే = being exhausted
పుణ్యే = the results of their pious activities
మర్త్యలోకం = to the mortal earth
విశంతి = fall down
ఏవం = thus
త్రయీ = of the three Vedas
ధర్మం = doctrines
అనుప్రపన్నాః = following
గతాగతం = death and birth
కామకామాః = desiring sense enjoyments
లభంతే = attain.
అనన్యాః = having no other object
చింతయంతః = concentrating
మాం = on Me
యే = those who
జనాః = persons
పర్యుపాసతే = properly worship
తేషాం = of them
నిత్య = always
అభియుక్తానాం = fixed in devotion
యోగ = requirements
క్షేమం = protection
వహామి = carry
అహం = I.
యే = those who
అపి = also
అన్య = of other
దేవతా = gods
భక్తాః = devotees
యజంతే = worship
శ్రద్ధయాన్వితాః = with faith
తే = they
అపి = also
మాం = Me
ఏవ = only
కౌంతేయ = O son of Kunti
యజంతి = they worship
అవిధిపూర్వకం = in a wrong way.
అహం = I
హి = surely
సర్వ = of all
యజ్ఞానాం = sacrifices
భోక్తా = the enjoyer
చ = and
ప్రభుః = the Lord
ఏవ = also
చ = and
న = not
తు = but
మాం = Me
అభిజానంతి = they know
తత్త్వేన = in reality
అతః = therefore
చ్యవంతి = fall down
తే = they.
యాంతి = go
దేవవ్రతాః = worshipers of demigods
దేవాన్ = to the demigods
పితౄన్ = to the ancestors
యాంతి = go
పితృవ్రతాః = worshipers of ancestors
భూతానీ = to the ghosts and spirits
యాంతి = go
భూతేజ్యాః = worshipers of ghosts and spirits
యాంతి = go
మత్ = My
యజినః = devotees
అపి = but
మాం = unto Me.
పత్రం = a leaf
పుష్పం = a flower
ఫలం = a fruit
తోయం = water
యః = whoever
మే = unto Me
భక్త్యా = with devotion
ప్రయచ్ఛతి = offers
తత్ = that
అహం = I
భక్త్యుపహృతం = offered in devotion
అశ్నామి = accept
ప్రయతాత్మనః = from one in pure consciousness.
యత్ = whatever
కరోసి = you do
యత్ = whatever
అశ్నాసి = you eat
యత్ = whatever
జుహోసి = you offer
దదాసి = you give away
యత్ = whatever
యత్ = whatever
తపస్యసి = austerities you perform
కౌంతేయ = O son of Kunti
తత్ = that
కురుష్వ = do
మత్ = unto Me
అర్పణం = as an offering.
శుభ = from auspicious
అశుభ = and inauspicious
ఫలైః = results
ఏవం = thus
మోక్ష్యసే = you will become free
కర్మ = of work
బంధనైః = from the bondage
సంన్యాస = of renunciation
యోగ = the yoga
యుక్తాత్మ = having the mind firmly set on
విముక్తః = liberated
మాం = to Me
ఉపైష్యసి = you will attain.
సమః = equally disposed
అహం = I
సర్వభూతేషు = to all living entities
న = no one
మే = to Me
ద్వేష్యః = hateful
అస్తి = is
న = nor
ప్రియః = dear
యే = those who
భజంతి = render transcendental service
తు = but
మాం = unto Me
భక్త్యా = in devotion
మయి = are in Me
తే = such persons
తేషు = in them
చ = also
అపి = certainly
అహం = I.
అపి = even
చేత్ = if
సుదురాచారః = one committing the most abominable actions
భజతే = is engaged in devotional service
మాం = unto Me
అనన్యభాక్ = without deviation
సాధుః = a saint
ఏవ = certainly
సః = he
మంతవ్యః = is to be considered
సమ్యక్ = completely
వ్యవసితః = situated in determination
హి = certainly
సః = he.
క్షిప్రం = very soon
భవతి = becomes
ధర్మాత్మా = righteous
శశ్వచ్ఛాంతిం = lasting peace
నిగచ్ఛతి = attains
కౌంతేయ = O son of Kunti
ప్రతిజానీహి = declare
న = never
మే = My
భక్తః = devotee
ప్రణశ్యతి = perishes.
మాం = of Me
హి = certainly
పార్థ = O son of Pritha
వ్యపాశ్రిత్య = particularly taking shelter
యే = those who
అపి = also
స్యుః = are
పాపయోనయః = born of a lower family
స్త్రియః = women
వైశ్యః = mercantile people
తథా = also
శూద్రః = lower-class men
తేఽపి = even they
యాంతి = go
పరాం = to the supreme
గతిం = destination.
కిం = how much
పునః = again
బ్రాహ్మణాః = brahmanas
పుణ్యాః = righteous
భక్తాః = devotees
రాజర్షయః = saintly kings
తథా = also
అనిత్యం = temporary
అసుఖం = full of miseries
లోకం = planet
ఇమం = this
ప్రాప్య = gaining
భజస్వ = be engaged in loving service
మాం = unto Me.
మన్మనాః = always thinking of Me
భవ = become
మత్ = My
భక్తః = devotee
మత్ = My
యాజి = worshiper
మాం = unto Me
నమస్కురు = offer obeisances
మాం = unto Me
ఏవ = completely
ఏష్యసి = you will come
యుక్త్వా = being absorbed
ఏవం = thus
ఆత్మానం = your soul
మత్పరాయణః = devoted to Me.
End of 9.34
శ్రీభగవానువాచ = the Supreme Personality of Godhead said
భూయః = again
ఏవ = certainly
మహాబాహో = O mighty-armed
శృణు = just hear
మే = My
పరమం = supreme
వచః = instruction
యత్ = that which
తే = to you
అహం = I
ప్రీయమాణాయ = thinking you dear to Me
వక్ష్యామి = say
హితకామ్యయా = for your benefit.
న = never
మే = My
విదుః = know
సురగణాః = the demigods
ప్రభవం = origin, opulences
న = never
మహర్షయః = great sages
అహం = I am
ఆదిః = the origin
హి = certainly
దేవానాం = of the demigods
మహర్షీణాం = of the great sages
చ = also
సర్వశః = in all respects.
యః = anyone who
మాం = Me
అజం = unborn
అనాదిం = without beginning
చ = also
వేత్తి = knows
లోక = of the planets
మహేశ్వరం = the supreme master
అసమ్మూఢః = undeluded
సః = he
మర్త్యేషు = among those subject to death
సర్వపాపైః = from all sinful reactions
ప్రముచ్యతే = is delivered.
బుద్ధిః = intelligence
జ్ఞానం = knowledge
అసమ్మోహః = freedom from doubt
క్షమా = forgiveness
సత్యం = truthfulness
దమః = control of the senses
శమః = control of the mind
సుఖం = happiness
దుఃఖం = distress
భవః = birth
అభావః = death
భయం = fear
చ = also
అభయం = fearlessness
ఏవ = also
చ = and
అహింసా = nonviolence
సమతా = equilibrium
తుష్టిః = satisfaction
తపః = penance
దానం = charity
యశః = fame
అయశః = infamy
భవంతి = come about
భావాః = natures
భూతానాం = of living entities
మత్తః = from Me
ఏవ = certainly
పృథగ్విధాః = variously arranged.
మహర్షయః = the great sages
సప్త = seven
పూర్వే = before
చత్వారః = four
మనవః = Manus
తథా = also
మద్భావాః = born of Me
మానసాః = from the mind
జాతాః = born
యేషాం = of them
లోకే = in the world
ఇమాః = all this
ప్రజాః = population.
ఏతాం = all this
విభూతిం = opulence
యోగం = mystic power
చ = also
మమ = of Mine
యః = anyone who
వేత్తి = knows
తత్త్వతః = factually
సః = he
అవికల్పేన = without division
యోగేన = in devotional service
యుజ్యతే = is engaged
న = never
అత్ర = here
సంశయః = doubt.
అహం = I
సర్వస్య = of all
ప్రభవః = the source of generation
మత్తః = from Me
సర్వం = everything
ప్రవర్తతే = emanates
ఇతి = thus
మత్వా = knowing
భజంతే = become devoted
మాం = unto Me
బుధాః = the learned
భావసమన్వితః = with great attention.
మచ్చిత్తాః = their minds fully engaged in Me
మద్గతప్రాణాః = their lives devoted to Me
బోధయంతః = preaching
పరస్పరం = among themselves
కథయంతః = talking
చ = also
మాం = about Me
నిత్యం = perpetually
తుష్యంతి = become pleased
చ = also
రమంతి = enjoy transcendental bliss
చ = also.
తేషాం = unto them
సతతయుక్తానాం = always engaged
భజతాం = in rendering devotional service
ప్రీతిపూర్వకం = in loving ecstasy
దదామి = I give
బుద్ధియోగం = real intelligence
తం = that
యేన = by which
మాం = unto Me
ఉపయాంతి = come
తే = they.
తేషాం = for them
ఏవ = certainly
అనుకంపార్థం = to show special mercy
అహం = I
అజ్ఞానజం = due to ignorance
తమః = darkness
నాశయామి = dispel
ఆత్మభావ = within their hearts
స్థః = situated
జ్ఞాన = of knowledge
దీపేన = with the lamp
భాస్వతా = glowing.
అర్జున ఉవాచ = Arjuna said
పరం = supreme
బ్రహ్మ = truth
పరం = supreme
ధామ = sustenance
పవిత్రం = pure
పరమం = supreme
భవాన్ = You
పురుషం = personality
శాశ్వతం = original
దివ్యం = transcendental
ఆదిదేవం = the original Lord
అజం = unborn
విభుం = greatest
ఆహుః = say
త్వాం = of You
ఋషయః = sages
సర్వే = all
దేవర్షిః = the sage among the demigods
నారదః = Narada
తథా = also
అసితః = Asita
దేవలః = Devala
వ్యాసః = Vyasa
స్వయం = personally
చ = also
ఏవ = certainly
బ్రవీషి = You are explaining
మే = unto me.
సర్వం = all
ఏతత్ = this
ఋతం = truth
మన్యే = I accept
యత్ = which
మాం = unto me
వదసి = You tell
కేశవ = O KRiShNa
న = never
హి = certainly
తే = Your
భగవాన్ = O Personality of Godhead
వ్యక్తిం = revelation
విదుః = can know
దేవాః = the demigods
న = nor
దానవః = the demons.
స్వయం = personally
ఏవ = certainly
ఆత్మనా = by Yourself
ఆత్మానం = Yourself
వేత్థ = know
త్వం = You
పురుషోత్తమ = O greatest of all persons
భూతభావన = O origin of everything
భూతేశ = O Lord of everything
దేవదేవ = O Lord of all demigods
జగత్పతే = O Lord of the entire universe.
వక్తుం = to say
అర్హసి = You deserve
అశేషేణ = in detail
దివ్యాః = divine
హి = certainly
ఆత్మ = Your own
విభూతయః = opulences
యాభిః = by which
విభూతిభిః = opulences
లోకాన్ = all the planets
ఇమాన్ = these
త్వాం = You
వ్యాప్య = pervading
తిష్ఠసి = remain.
కథం = how
విద్యామహం = shall I know
యోగిన్ = O supreme mystic
త్వాం = You
సదా = always
పరిచింతయన్ = thinking of
కేషు = in which
కేషు = in which
చ = also
భావేషు = natures cintyah
అసి = You are to be remembered
భగవన్ = O Supreme
మయా = by me.
విస్తరేణ = in detail
ఆత్మనః = Your
యోగం = mystic power
విభూతిం = opulences
చ = also
జనార్దన = O killer of the atheists
భూయః = again
కథయ = describe
తృప్తిః = satisfaction
హి = certainly
శృణ్వతః = hearing
నాస్తి = there is not
మే = my
అమృతం = nectar.
శ్రీభగవానువాచ = the Supreme Personality of Godhead said
హంత = yes
తే = unto you
కథయిష్యామి = I shall speak
దివ్యాః = divine
హి = certainly
ఆత్మవిభూతయః = personal opulences
ప్రాధాన్యతః = which are principal
కురుశ్రేష్ఠ = O best of the Kurus
నాస్తి = there is not
అంతః = limit
విస్తరస్య = to the extent
మే = My.
అహం = I
ఆత్మా = the soul
గుడాకేశ = O Arjuna
సర్వభూత = of all living entities
ఆశయస్థితాః = situated within the heart
అహం = I am
ఆదిః = the origin
చ = also
మధ్యం = middle
చ = also
భూతానాం = of all living entities
అంతః = end
ఏవ = certainly
చ = and.
ఆదిత్యానాం = of the Adityas
అహం = I am
విష్ణుః = the Supreme Lord
జ్యోతీషాం = of all luminaries
రవిః = the sun
అంశుమాన్ = radiant
మరీచిః = Marici
మరుతాం = of the Maruts
అస్మి = I am
నక్షత్రాణాం = of the stars
అహం = I am
శశీ = the moon.
వేదానాం = of all the Vedas
సామవేదః = the Sama Veda
అస్మి = I am
దేవానాం = of all the demigods
అస్మి = I am
వాసవః = the heavenly king
ఇంద్రియాణాం = of all the senses
మనః = the mind
చ = also
అస్మి = I am
భూతానాం = of all living entities
అస్మి = I am
చేతనా = the living force.
రుద్రాణాం = of all the Rudras
శంకరః = Lord Siva
చ = also
అస్మి = I am
విత్తేశః = the lord of the treasury of the demigods
యక్షరక్షసాం = of the Yaksas and Raksasas
వసౌనాం = of the Vasus
పావకః = fire
చ = also
అస్మి = I am
మేరుః = Meru
శిఖరిణాం = of all mountains
అహం = I am.
పురోధసాం = of all priests
చ = also
ముఖ్యం = the chief
మాం = Me
విద్ధి = understand
పార్థ = O son of Pritha
బృహస్పతిం = Brhaspati
సేనానీనాం = of all commanders
అహం = I am
స్కందః = Kartikeya
సరసాం = of all reservoirs of water
అస్మి = I am
సాగరః = the ocean.
మహర్షీణాం = among the great sages
భృగుః = Bhrigu
అహం = I am
గిరాం = of vibrations
అస్మి = I am
ఏకమక్షరం = pranava
యజ్ఞానాం = of sacrifices
జపయజ్ఞః = chanting
అస్మి = I am
స్థావరాణాం = of immovable things
హిమాలయః = the Himalayan mountains.
అశ్వత్థః = the banyan tree
సర్వవృక్షాణాం = of all trees
దేవర్షీణాం = of all the sages amongst the demigods
చ = and
నారదః = Narada
గంధర్వాణాం = of the citizens of the Gandharva planet
చిత్రరథః = Citraratha
సిద్ధానాం = of all those who are perfected
కపిలః మునిః = Kapila Muni.
ఉచ్చైఃశ్రవసం = Uccaihsrava
అశ్వానాం = among horses
విద్ధి = know
మాం = Me
అమృతోద్భవం = produced from the churning of the ocean
ఐరావతం = Airavata
గజేంద్రాణాం = of lordly elephants
నరాణాం = among human beings
చ = and
నరాధిపం = the king.
ఆయుధానాం = of all weapons
అహం = I am
వజ్రం = the thunderbolt
ధేనూనాం = of cows
అస్మి = I am
కామధుక్ = the surabhi cow
ప్రజనః = the cause for begetting children
చ = and
అస్మి = I am
కందర్పః = Cupid
సర్పాణాం = of serpents
అస్మి = I am
వాసుకిః = Vasuki.
అనంతః = Ananta
చ = also
అస్మి = I am
నాగానాం = of the manyhooded serpents
వరుణః = the demigod controlling the water
యాదసాం = of all aquatics
అహం = I am
పితౄణాం = of the ancestors
అర్యమా = Aryama
చ = also
అస్మి = I am
యమః = the controller of death
సంయమతాం = of all regulators
అహం = I am.
ప్రహ్లాదః = Prahlada
చ = also
అస్మి = I am
దైత్యానాం = of the demons
కాలః = time
కలయతాం = of subduers
అహం = I am
మృగాణాం = of animals
చ = and
మృగేంద్రః = the lion
అహం = I am
వైనతేయః = Garuda
చ = also
పక్షిణాం = of birds.
పవనః = the wind
పవతాం = of all that purifies
అస్మి = I am
రామః = Rama
శస్త్రభృతాం = of the carriers of weapons
అహం = I am
ఝషాణాం = of all fish
మకరః = the shark
చ = also
అస్మి = I am
స్రోతసాం = of flowing rivers
అస్మి = I am
జాహ్నవీ = the River Ganges.
సర్గాణాం = of all creations
ఆదిః = the beginning
అంతః = end
చ = and
మధ్యం = middle
చ = also
ఏవ = certainly
అహం = I am
అర్జున = O Arjuna
అధ్యాత్మవిద్యా = spiritual knowledge
విద్యానాం = of all education
వాదః = the natural conclusion
ప్రవదతాం = of arguments
అహం = I am.
అక్షరాణాం = of letters
అకారః = the first letter
అస్మి = I am
ద్వంద్వః = the dual
సామాసికస్య = of compounds
చ = and
అహం = I am
ఏవ = certainly
అక్షయః = eternal
కాలః = time
ధాతా = the creator
అహం = I am
విశ్వతోముఖః = Brahma.
మృత్యుః = death
సర్వహరః = all-devouring
చ = also
అహం = I am
ఉద్భవః = generation
చ = also
భవిష్యతాం = of future manifestations
కీర్తిః = fame
శ్రీః = opulence or beauty
వాక్ = fine speech
చ = also
నారీణాం = of women
స్మృతిః = memory
మేధా = intelligence
ధృతిః = firmness
క్షమా = patience.
బృహత్సామ = the BrAhat-sama
తథా = also
సామ్నం = of the Sama Veda songs
గాయత్రీ = the Gayatri hymns
ఛందసాం = of all poetry
అహం = I am
మాసానాం = of months
మార్గశీర్షః = the month of November-December
అహం = I am
ఋతూనాం = of all seasons
కుసుమాకరః = spring.
ద్యుతం = gambling
ఛలయతాం = of all cheats
అస్మి = I am
తేజః = the splendor
తేజస్వినాం = of everything splendid
అహం = I am
జయః = victory
అస్మి = I am
వ్యవసాయః = enterprise or adventure
అస్మి = I am
సత్త్వం = the strength
సత్త్వవతం = of the strong
అహం = I am.
వృష్ణీనాం = of the descendants of VRiShNi
వాసుదేవః = KRiShNa in Dvaraka
అస్మి = I am
పాండవానాం = of the Pandavas
ధనంజయః = Arjuna
మునీనాం = of the sages
అపి = also
అహం = I am
వ్యాసః = Vyasa, the compiler of all Vedic literature
కవీనాం = of all great thinkers
ఉశనా = Usana
కవిః = the thinker.
దండః = punishment
దమయతాం = of all means of suppression
అస్మి = I am
నీతిః = morality
అస్మి = I am
జిగిషతాం = of those who seek victory
మౌనం = silence
చ = and
ఏవ = also
అస్మి = I am
గుహ్యానాం = of secrets
జ్ఞానం = knowledge
జ్ఞానవతాం = of the wise
అహం = I am.
యత్ = whatever
చ = also
అపి = may be
సర్వభూతానాం = of all creations
బీజం = seed
తత్ = that
అహం = I am
అర్జున = O Arjuna
న = not
తత్ = that
అస్తి = there is
వినా = without
యత్ = which
స్యాత్ = exists
మయా = Me
భూతం = created being
చరాచరం = moving and nonmoving.
న = nor
అంతః = a limit
అస్తి = there is
మమ = My
దివ్యానాం = of the divine
విభూతినాం = opulences
పరంతప = O conqueror of the enemies
ఏషః = all this
తు = but
ఉద్దేశతః = as examples
ప్రోక్తాః = spoken
విభూతేః = of opulences
విస్తరః = the expanse
మయా = by Me.
యద్యత్ = whatever
విభూతి = opulences
మత్ = having
సత్త్వం = existence
శ్రీమత్ = beautiful
ఉర్జితం = glorious
ఏవ = certainly
వా = or
తత్ తత్ = all those
ఏవ = certainly
అవగచ్ఛ = must know
త్వం = you
మమ = My
తేజః = of the splendor
అంశ = a part
సంభవం = born of.
అథవా = or
బహునా = many
ఏతేన = by this kind
కిం = what
జ్ఞాతేన = by knowing
తవ = your
అర్జున = O Arjuna
విష్టభ్య = pervading
అహం = I
ఇదం = this
కృత్స్నం = entire
ఏక = by one
అంశేన = part
స్థితాః = am situated
జగత్ = universe.
End of 10.41
అర్జున ఉవాచ = Arjuna said
మదనుగ్రహాయ = just to show me favor
పరమం = supreme
గుహ్యం = confidential subject
అధ్యాత్మ = spiritual
సంజ్ఞితం = in the matter of
యత్ = what
త్వయా = by You
ఉక్తం = said
వచః = words
తేన = by that
మోహః = illusion
అయం = this
విగతః = is removed
మమ = my.
భవ = appearance
అప్యయౌ = disappearance
హి = certainly
భూతానాం = of all living entities
శ్రుతౌ = have been heard
విస్తరశః = in detail
మయా = by me
త్వత్తః = from You
కమలపత్రాక్ష = O lotus-eyed one
మాహాత్మ్యం = glories
అపి = also
చ = and
అవ్యయం = inexhaustible.
ఏవం = thus
ఏతత్ = this
యథా = as it is
ఆత్థ = have spoken
త్వం = You
ఆత్మానం = Yourself
పరమేశ్వర = O Supreme Lord
ద్రష్టుం = to see
ఇచ్ఛామి = I wish
తే = Your
రూపం = form
ఐశ్వరం = divine
పురుషోత్తమ = O best of personalities.
మన్యసే = You think
యది = if
తత్ = that
శక్యం = is able
మయా = by me
ద్రష్టుం = to be seen
ఇతి = thus
ప్రభో = O Lord
యోగేశ్వర = O Lord of all mystic power
తతః = then
మే = unto me
త్వం = You
దర్శయ = show
ఆత్మానం = Your Self
అవ్యయం = eternal.
శ్రీభగవానువాచ = the Supreme Personality of Godhead said
పశ్య = just see
మే = My
పార్థ = O son of Pritha
రూపాణి = forms
శతశః = hundreds
అథ = also
సహస్రశః = thousands
నానావిధాని = variegated
దివ్యాని = divine
నానా = variegated
వర్ణ = colors
ఆకృతీని = forms
చ = also.
పశ్య = see
ఆదిత్యాన్ = the twelve sons of Aditi
వసున్ = the eight Vasus
రుద్రాన్ = the eleven forms of Rudra
అశ్వినౌ = the two Asvinis
మరుతః = the forty-nine Maruts (demigods of the wind)
తథా = also
బహూని = many
అదృష్ట = that you have not seen
పూర్వాణి = before
పశ్య = see
ఆశ్చర్యాణి = all the wonders
భారత = O best of the Bharatas.
ఇహ = in this
ఏకస్థం = in one place
జగత్ = the universe
కృత్స్నం = completely
పశ్య = see
ఆద్య = immediately
స = with
చర = the moving
అచరం = and not moving
మమ = My
దేహే = in this body
గుడాకేశ = O Arjuna
యత్ = that which
చ = also
అన్యత్ = other
ద్రష్టుం = to see
ఇచ్ఛసి = you wish.
న = never
తు = but
మాం = Me
శక్యసే = are able
ద్రష్టుం = to see
అనేన = with these
ఏవ = certainly
స్వచక్షుషా = your own eyes
దివ్యం = divine
దదామి = I give
తే = to you
చక్షుః = eyes
పశ్య = see
మే = My
యోగమైశ్వరం = inconceivable mystic power.
సంజయ ఉవాచ = Sanjaya said
ఏవం = thus
ఉక్త్వా = saying
తతః = thereafter
రాజన్ = O King
మహాయోగేశ్వరః = the most powerful mystic
హరిః = the Supreme Personality of Godhead, KRiShNa
దర్శయామాస = showed
పార్థాయ = unto Arjuna
పరమం = the divine
రూపమైశ్వరం = universal form.
అనేక = various
వక్త్ర = mouths
నయనం = eyes
అనేక = various
అద్భుత = wonderful
దర్శనం = sights
అనేక = many
దివ్య = divine
ఆభరణం = ornaments
దివ్య = divine
అనేక = various
ఉద్యత = uplifted
ఆయుధం = weapons
దివ్య = divine
మాల్య = garlands
అంబర = dresses
ధరం = wearing
దివ్య = divine
గంధ = fragrances
అనులేపనం = smeared with
సర్వ = all
ఆశ్చర్యమయం = wonderful
దేవం = shining
అనంతం = unlimited
విశ్వతోముఖం = all-pervading.
దివి = in the sky
సూర్య = of suns
సహస్రస్య = of many thousands
భవేత్ = there were
యుగపత్ = simultaneously
ఉత్థితా = present
యది = if
భాః = light
సదృశీ = like that
స = that
స్యాత్ = might be
భాసః = effulgence
తస్య = of Him
మహాత్మనః = the great Lord.
తత్ర = there
ఏకస్థం = in one place
జగత్ = the universe
కృత్స్నం = complete
ప్రవిభక్తం = divided
అనేకధా = into many
అపశ్యత్ = could see
దేవదేవస్య = of the Supreme Personality of Godhead
శరీరే = in the universal form
పాండవః = Arjuna
తదా = at that time.
తతః = thereafter
సః = he
విస్మయావిష్టః = being overwhelmed with wonder
హృష్టరోమా = with his bodily hairs standing on end due to his great ecstasy
ధనంజయః = Arjuna
ప్రణమ్య = offering obeisances
శిరసా = with the head
దేవం = to the Supreme Personality of Godhead
కృతాంజలిః = with folded hands
అభాషత = began to speak.
అర్జున ఉవాచ = Arjuna said
పశ్యామి = I see
దేవాన్ = all the demigods
తవ = Your
దేవ = O Lord
దేహే = in the body
సర్వాన్ = all
తథా = also
భూత = living entities
విశేషసంఘాన్ = specifically assembled
బ్రహ్మాణం = Lord Brahma
ఈశం = Lord Siva
కమలాసనస్థం = sitting on the lotus flower
ఋషిన్ = great sages
చ = also
సర్వాన్ = all
ఉరగాన్ = serpents
చ = also
దివ్యాన్ = divine.
అనేక = many
బాహు = arms
ఉదర = bellies
వక్త్ర = mouths
నేత్రం = eyes
పశ్యామి = I see
త్వం = You
సర్వతః = on all sides
అనంతరూపం = unlimited form
నాంతం = no end
న మధ్యం = no middle
న పునః = nor again
తవ = Your
ఆదిం = beginning
పశ్యామి = I see
విశ్వేశ్వర = O Lord of the universe
విశ్వరూప = in the form of the universe.
కిరీటినం = with helmets
గదినం = with maces
చక్రిణం = with discs
చ = and
తేజోరాశిం = effulgence
సర్వతః = on all sides
దీప్తిమంతం = glowing
పశ్యామి = I see
త్వాం = You
దుర్నిరీక్ష్యం = difficult to see
సమంతాత్ = everywhere
దీప్తానల = blazing fire
అర్క = of the sun
ద్యుతిం = the sunshine
అప్రమేయం = immeasurable.
త్వం = You
అక్షరం = the infallible
పరమం = supreme
వేదితవ్యం = to be understood
త్వం = You
అస్య = of this
విశ్వస్య = universe
పరం = supreme
నిధానం = basis
త్వం = You
అవ్యయః = inexhaustible
శాశ్వతధర్మగోప్తా = maintainer of the eternal religion
సనాతనః = eternal
త్వం = You
పురుషః = the Supreme Personality
మతః మే = this is my opinion.
అనాది = without beginning
మధ్య = middle
అంతం = or end
అనంత = unlimited
వీర్యాం = glories
అనంత = unlimited
బాహుం = arms
శశీ = the moon
సూర్య = and sun
నేత్రం = eyes
పశ్యామి = I see
త్వాం = You
దీప్త = blazing
హుతాశవక్త్రం = fire coming out of Your mouth
స్వతేజసా = by Your radiance
విశ్వం = universe
ఇదం = this
తపంతం = heating.
ద్యౌ = from outer space
అపృథివ్యోః = to the earth
ఇదం = this
అంతరం = between
హి = certainly
వ్యాప్తం = pervaded
త్వయా = by You
ఏకేన = alone
దిశః = directions
చ = and
సర్వాః = all
దృష్ట్వా = by seeing
అద్భుతం = wonderful
రూపం = form
ఉగ్రం = terrible
తవ = Your
ఇదం = this
లోక = the planetary systems
త్రయం = three
ప్రవ్యథితం = perturbed
మహాత్మన్ = O great one.
అమీ = all those
హి = certainly
త్వాం = You
సురసంఘాః = groups of demigods
విశంతి = are entering
కేచిత్ = some of them
భితాః = out of fear
ప్రాంజలయః = with folded hands
గృణంతి = are offering prayers
స్వస్తి = all peace
ఇతి = thus
ఉక్త్వా = speaking
మహర్షి = great sages
సిద్ధసంఘాః = perfect beings
స్తువంతి = are singing hymns
త్వాం = unto You
స్తుతిభిః = with prayers
పుష్కలాభిః = Vedic hymns.
రుద్ర = manifestations of Lord Siva
ఆదిత్యః = the Adityas
వసవః = the Vasus
యే = all those
చ = and
సాధ్యాః = the Sadhyas
విశ్వే = the Visvedevas
అశ్వినౌ = the Asvini-kumaras
మరుతః = the Maruts
చ = and
ఉష్మపాః = the forefathers
చ = and
గంధర్వ = of the Gandharvas
యక్ష = the Yaksas
అసుర = the demons
సిద్ధ = and the perfected demigods
సంఘాః = the assemblies
వీక్షంతే = are beholding
త్వాం = You
విస్మితాః = in wonder
చ = also
ఏవ = certainly
సర్వే = all.
రూపం = the form
మహత్ = very great
తే = of You
బహు = many
వక్త్ర = faces
నేత్రం = and eyes
మహాబాహో = O mighty-armed one
బహు = many
బాహు = arms
ఉరు = thighs
పాదం = and legs
బహూదరం = many bellies
బహుదంష్ట్రా = many teeth
కరాలం = horrible
దృష్ట్వా = seeing
లోకాః = all the planets
ప్రవ్యథితాః = perturbed
తథా = similarly
అహం = I.
నభఃస్పృశం = touching the sky
దీప్తం = glowing
అనేక = many
వర్ణం = colors
వ్యత్త = open
ఆననం = mouths
దీప్త = glowing
విశాల = very great
నేత్రం = eyes
దృష్ట్వా = seeing
హి = certainly
త్వాం = You
ప్రవ్యథిత = perturbed
అంతః = within
ఆత్మా = soul
ధృతిం = steadiness
న = not
విందామి = I have
శమం = mental tranquillity
చ = also
విష్ణో = O Lord Visnu.
దంష్ట్రా = teeth
కరాలాని = terrible
చ = also
తే = Your
ముఖాని = faces
దృష్ట్వా = seeing
ఏవ = thus
కాలానల = the fire of death
సన్నిభాని = as if
దిశః = the directions
న = not
జానే = I know
న = not
లభే = I obtain
చ = and
శర్మ = grace
ప్రసీద = be pleased
దేవేశ = O Lord of all lords
జగన్నివాస = O refuge of the worlds.
అమీ = these
చ = also
త్వాం = You
ధృతరాష్ట్రస్య = of Dhritarashtra
పుత్రాః = the sons
సర్వే = all
సహ = with
ఏవ = indeed
అవనిపాల = of warrior kings
సంఘైః = the groups
భీష్మః = Bhishmadeva
ద్రోణః = Dronacarya
సూతపుత్రః = Karna
తథా = also
అసౌ = that
సహ = with
అస్మదీయైః = our
అపి = also
యోధముఖ్యైః = chiefs among the warriors
వక్త్రాణి = mouths
తే = Your
త్వరమాణాః = rushing
విశంతి = are entering
దంష్ట్రా = teeth
కరాలాని = terrible
భయానకాని = very fearful
కేచిత్ = some of them
విలగ్నాః = becoming attached
దశనాంతరేషు = between the teeth
సందృశ్యంతే = are seen
చూర్ణితైః = with smashed
ఉత్తమాంగైః = heads.
యథా = as
నదీనాం = of the rivers
బహవః = the many
అంబువేగాః = waves of the waters
సముద్రం = the ocean
ఏవ = certainly
అభిముఖాః = towards
ద్రవంతి = glide
తథా = similarly
తవ = Your
అమీ = all these
నరలోకవీరాః = kings of human society
విశంతి = are entering
వక్త్రాణి = the mouths
అభివిజ్వలంతి = and are blazing.
యథా = as
ప్రదీప్తం = blazing
జ్వలనం = a fire
పతంగాః = moths
విశంతి = enter
నాశాయ = for destruction
సమృద్ధ = with full
వేగాః = speed
తథైవ = similarly
నాశాయ = for destruction
విశంతి = are entering
లోకాః = all people
తవ = Your
అపి = also
వక్త్రాణి = mouths
సమృద్ధవేగః = with full speed.
లేలిహ్యసే = You are licking
గ్రసమానః = devouring
సమంతాత్ = from all directions
లోకాన్ = people
సమగ్రాన్ = all
వదనైః = by the mouths
జ్వలద్భిః = blazing
తేజోభిః = by effulgence
ఆపూర్య = covering
జగత్ = the universe
సమగ్రం = all
భాసః = rays
తవ = Your
ఉగ్రః = terrible
ప్రతపంతి = are scorching
విష్ణో = O all-pervading Lord.
ఆఖ్యాహి = please explain
మే = unto me
కః = who
భవాన్ = You
ఉగ్రరూపః = fierce form
నమః అస్తు = obeisances
తే = unto You
దేవవర = O great one amongst the demigods
ప్రసీద = be gracious
విజ్ఞాతుం = to know
ఇచ్ఛామి = I wish
భవంతం = You
ఆద్యం = the original
న = not
హి = certainly
ప్రజానామి = do I know
తవ = Your
ప్రవృత్తిం = mission.
శ్రీభగవానువాచ = the Personality of Godhead said
కాలః = time
అస్మి = I am
లోక = of the worlds
క్షయకృత్ = the destroyer
ప్రవృద్ధః = great
లోకాన్ = all people
సమాహర్తుం = in destroying
ఇహ = in this world
ప్రవృత్తః = engaged
ఋతే = without, except for
అపి = even
త్వాం = you
న = never
భవిష్యంతి = will be
సర్వే = all
యే = who
అవస్థితాః = situated
ప్రత్యానీకేషు = on the opposite sides
యోధాః = the soldiers.
తస్మాత్ = therefore
త్వం = you
ఉత్తిష్ఠ = get up
యశః = fame
లభస్వ = gain
జిత్వా = conquering
శత్రున్ = enemies
భుంక్ష్వ = enjoy
రాజ్యం = kingdom
సమృద్ధం = flourishing
మయా = by Me
ఏవ = certainly
ఏతే = all these
నిహతాః = killed
పూర్వమేవ = by previous arrangement
నిమిత్తమాత్రం = just the cause
భవ = become
సవ్యసాచిన్ = O Savyasaci.
ద్రోణం చ = also Drona
భీష్మం చ = also Bhishma
జయద్రథం చ = also Jayadratha
కర్ణం = Karna
తథా = also
అన్యాన్ = others
అపి = certainly
యోధవీరాన్ = great warriors
మయా = by Me
హతాన్ = already killed
త్వం = you
జహి = destroy
మా = do not
వ్యథిష్ఠాః = be disturbed
యుధ్యస్వ = just fight
జేతాసి = you will conquer
రణే = in the fight
సపత్నాన్ = enemies.
సంజయ ఉవాచ = Sanjaya said
ఏతత్ = thus
శ్రుత్వా = hearing
వచనం = the speech
కేశవస్య = of KRiShNa
కృతాంజలిః = with folded hands
వేపమానః = trembling
కిరీటిన్ = Arjuna
నమస్కృత్వా = offering obeisances
భూయః = again
ఏవ = also
అహ = said
కృష్ణం = unto KRiShNa
సగద్గదం = with a faltering voice
భీతభీతః = fearful
ప్రణమ్య = offering obeisances.
అర్జున ఉవాచ = Arjuna said
స్థానే = rightly
హృషీకేశ = O master of all senses
తవ = Your
ప్రకీర్త్య = by the glories
జగత్ = the entire world
ప్రహృష్యతి = is rejoicing
అనురజ్యతే = is becoming attached
చ = and
రక్షాంసి = the demons
భీతాని = out of fear
దిశః = in all directions
ద్రవంతి = are fleeing
సర్వే = all
నమస్యంతి = are offering respects
చ = also
సిద్ధసంఘాః = the perfect human beings.
కస్మాత్ = why
చ = also
తే = unto You
న = not
నమేరన్ = they should offer proper obeisances
మహాత్మన్ = O great one
గరీయసే = who are better
బ్రహ్మణః = than Brahma
అపి = although
ఆదికర్త్రే = to the supreme creator
అనంత = O unlimited
దేవేశ = O God of the gods
జగన్నివాస = O refuge of the universe
త్వం = You are
అక్షరం = imperishable
సదసత్ = to cause and effect
తత్పరం = transcendental
యత్ = because.
త్వం = You
ఆదిదేవః = the original Supreme God
పురుషః = personality
పురాణః = old
త్వం = You
అస్య = of this
విశ్వస్య = universe
పరం = transcendental
నిధానం = refuge
వేత్త = the knower
అసి = You are
వేద్యం = the knowable
చ = and
పరం = transcendental
చ = and
ధామ = refuge
త్వయా = by You
తతం = pervaded
విశ్వం = the universe
అనంతరూప = O unlimited form.
వాయుః = air
యమః = the controller
అగ్నిః = fire
వరుణః = water
శశాంకః = the moon
ప్రజాపతిః = Brahma
త్వం = You
ప్రపితామహః = the great-grandfather
చ = also
నమః = my respects
నమః = again my respects
తే = unto You
అస్తు = let there be
సహస్రకృత్వః = a thousand times
పునశ్చ = and again
భూయః = again
అపి = also
నమః = offering my respects
నమస్తే = offering my respects unto You.
నమః = offering obeisances
పురస్తాత్ = from the front
అథ = also
పృష్ఠతః = from behind
తే = unto You
నమః అస్తు = I offer my respects
తే = unto You
సర్వతః = from all sides
ఏవ = indeed
సర్వ = because You are everything
అనంతవీర్యా = unlimited potency
అమితవిక్రమః = and unlimited force
త్వం = You
సర్వం = everything
సమాప్నోషి = You cover
తతః = therefore
అసి = You are
సర్వః = everything.
సఖా = friend
ఇతి = thus
మత్వా = thinking
ప్రసభం = presumptuously
యత్ = whatever
ఉక్తం = said
హే కృష్ణ = O KRiShNa
హే యాదవ = O Yadava
హే సఖే = O my dear friend
ఇతి = thus
అజానతా = without knowing
మహిమానం = glories
తవ = Your
ఇదం = this
మయా = by me
ప్రమాదాత్ = out of foolishness
ప్రణయేన = out of love
వాపి = either
యత్ = whatever
చ = also
అవహాసార్థం = for joking
అసత్కృతః = dishonored
అసి = You have been
విహార = in relaxation
శయ్యా = in lying down
ఆసన = in sitting
భోజనేషు = or while eating together
ఏకః = alone
అథవా = or
అపి = also
అచ్యుత = O infallible one
తత్సమక్షం = among companions
తత్ = all those
క్షామయే = ask forgiveness
త్వం = from You
అహం = I
అప్రమేయం = immeasurable.
పితా = the father
అసి = You are
లోకస్య = of all the world
చర = moving
అచరస్య = and nonmoving
త్వం = You are
అస్య = of this
పూజ్యః = worshipable
చ = also
గురుః = master
గరీయాన్ = glorious
న = never
త్వత్సమః = equal to You
అస్తి = there is
అభ్యధికః = greater
కుతః = how is it possible
అన్యః = other
లోకత్రయే = in the three planetary systems
అపి = also
అప్రతిమప్రభావ = O immeasurable power.
తస్మాత్ = therefore
ప్రణమ్య = offering obeisances
ప్రణిధాయ = laying down
కాయం = the body
ప్రసాదయే = to beg mercy
త్వం = unto You
అహం = I
ఈశం = unto the Supreme Lord
ఇడ్యం = worshipable
పితేవ = like a father
పుత్రస్య = with a son
సఖైవ = like a friend
సఖ్యుః = with a friend
ప్రియః = a lover
ప్రియాయాః = with the dearmost
అర్హసి = You should
దేవ = my Lord
సోఢుం = tolerate.
అదృష్టపూర్వం = never seen before
హృషితః = gladdened
అస్మి = I am
దృష్ట్వా = by seeing
భయేన = out of fear
చ = also
ప్రవ్యథితం = perturbed
మనః = mind
మే = my
తత్ = that
ఏవ = certainly
మే = unto me
దర్శయ = show
దేవ = O Lord
రూపం = the form
ప్రసీద = just be gracious
దేవేశ = O Lord of lords
జగన్నివాస = O refuge of the universe.
కిరీటినం = with helmet
గదినం = with club
చక్రహస్తం = disc in hand
ఇచ్ఛామి = I wish
త్వాం = You
ద్రష్టుం = to see
అహం = I
తథైవ = in that position
తేనైవ = in that
రూపేణ = form
చతుర్భుజేన = four-handed
సహస్రబాహో = O thousand-handed one
భవ = just become
విశ్వమూర్తే = O universal form.
శ్రీభగవానువాచ = the Supreme Personality of Godhead said
మయా = by Me
ప్రసన్నేన = happily
తవ = unto you
అర్జున = O Arjuna
ఇదం = this
రూపం = form
పరం = transcendental
దర్శితం = shown
ఆత్మయోగాత్ = by My internal potency
తేజోమయం = full of effulgence
విశ్వం = the entire universe
అనంతం = unlimited
ఆద్యం = original
యత్ = that which
మే = My
త్వదన్యేన = besides you
న దృష్టపూర్వం = no one has previously seen.
న = never
వేదయజ్ఞ = by sacrifice
అధ్యయనైః = or Vedic study
న = never
దానైః = by charity
న = never
చ = also
క్రియాభిః = by pious activities
న = never
తపోభిః = by serious penances
ఉగ్రైః = severe
ఏవం రూపః = in this form
శక్యః = can
అహం = I
నృలోకే = in this material world
ద్రష్టుం = be seen
త్వత్ = than you
అన్యేన = by another
కురుప్రవీర = O best among the Kuru warriors.
మా = let it not be
తే = unto you
వ్యథా = trouble
మా = let it not be
చ = also
విమూఢభావః = bewilderment
దృష్ట్వా = by seeing
రూపం = form
ఘోరం = horrible
ఇదృక్ = as it is
మమ = My
ఇదం = this
వ్యపేతభీః = free from all fear
ప్రీతమనాః = pleased in mind
పునః = again
త్వం = you
తత్ = that
ఏవ = thus
మే = My
రూపం = form
ఇదం = this
ప్రపశ్య = just see.
సంజయ ఉవాచ = Sanjaya said
ఇతి = thus
అర్జునం = unto Arjuna
వాసుదేవాః = KRiShNa
తథా = in that way
ఉక్త్వా = speaking
స్వకం = His own
రూపం = form
దర్శయామాస = showed
భూయః = again
ఆశ్వాసయామాస = encouraged
చ = also
భీతం = fearful
ఏనం = him
భూత్వా = becoming
పునః = again
సౌమ్యవపుః = the beautiful form
మహాత్మా = the great one.
అర్జున ఉవాచ = Arjuna said
దృష్ట్వా = seeing
ఇదం = this
మానుషం = human
రూపం = form
తవ = Your
సౌమ్యం = very beautiful
జనార్దన = O chastiser of the enemies
ఇదానీం = now
అస్మి = I am
సంవృత్తః = settled
సచేతాః = in my consciousness
ప్రకృతిం = to my own nature
గతః = returned.
శ్రీభగవానువాచ = the Supreme Personality of Godhead said
సుదుర్దర్శం = very difficult to see
ఇదం = this
రూపం = form
దృష్టవానసి = as you have seen
యత్ = which
మమ = of Mine
దేవాః = the demigods
అపి = also
అస్య = this
రూపస్య = form
నిత్యం = eternally
దర్శనకాంక్షిణః = aspiring to see.
న = never
అహం = I
వేదైః = by study of the Vedas
న = never
తపసా = by serious penances
న = never
దానేన = by charity
న = never
చ = also
ఇజ్యయా = by worship
శక్యః = it is possible
ఏవంవిధాః = like this
ద్రష్టుం = to see
దృష్టవాన్ = seeing
అసి = you are
మాం = Me
యథా = as.
భక్త్యా = by devotional service
తు = but
అనన్యయా = without being mixed with fruitive activities or speculative knowledge
శక్యః = possible
అహం = I
ఏవంవిధః = like this
అర్జున = O Arjuna
జ్ఞాతుం = to know
ద్రష్టుం = to see
చ = and
తత్త్వేన = in fact
ప్రవేష్టుం = to enter into
చ = also
పరంతప = O mighty-armed one.
మత్కర్మకృత్ = engaged in doing My work
మత్పరమః = considering Me the Supreme
మద్భక్తః = engaged in My devotional service
సంగవర్జితః = freed from the contamination of fruitive activities and mental speculation
నిర్వైరః = without an enemy
సర్వభూతేషు = among all living entities
యః = one who
సః = he
మాం = unto Me
ఏతి = comes
పాండవ = O son of Pandu.
End of 11.55
అర్జున ఉవాచ = Arjuna said
ఏవం = thus
సతత = always
యుక్తః = engaged
యే = those who
భక్తాః = devotees
త్వాం = You
పర్యుపాసతే = properly worship
యే = those who
చ = also
అపి = again
అక్షరం = beyond the senses
అవ్యక్తం = the unmanifested
తేషాం = of them
కే = who
యోగవిత్తమాః = the most perfect in knowledge of yoga.
శ్రీభగవానువాచ = the Supreme Personality of Godhead said
మయి = upon Me
ఆవేశ్య = fixing
మనః = the mind
యే = those who
మాం = Me
నిత్య = always
యుక్తాః = engaged
ఉపాసతే = worship
శ్రద్ధయా = with faith
పరయా = transcendental
ఉపేతః = endowed
తే = they
మే = by Me
యుక్తతమాః = most perfect in yoga
మతాః = are considered.
యే = those who
తు = but
అక్షరం = that which is beyond the perception of the senses
అనిర్దేశ్యం = indefinite
అవ్యక్తం = unmanifested
పర్యుపాసతే = completely engage in worshiping
సర్వత్రగం = all-pervading
అచింత్యం = inconceivable
చ = also
కూటస్థం = unchanging
అచలం = immovable
ధ్రువం = fixed
సన్నియమ్య = controlling
ఇంద్రియగ్రామం = all the senses
సర్వత్ర = everywhere
సమబుద్ధయః = equally disposed
తే = they
ప్రాప్నువంతి = achieve
మాం = Me
ఏవ = certainly
సర్వభూతహితే = for the welfare of all living entities
రతాః = engaged.
క్లేశః = trouble
అధికతరః = very much
తేషాం = of them
అవ్యక్త = to the unmanifested
అసక్త = attached
చేతసాం = of those whose minds
అవ్యక్తా = toward the unmanifested
హి = certainly
గతిః = progress
దుఃఖం = with trouble
దేహవద్భిః = by the embodied
అవాప్యతే = is achieved.
యే = those who
తు = but
సర్వాణి = all
కర్మాణి = activities
మయి = unto Me
సంన్యస్య = giving up
మత్పరాః = being attached to Me
అనన్యేన = without division
ఏవ = certainly
యోగేన = by practice of such bhakti-yoga
మాం = upon Me
ధ్యాయంతః = meditating
ఉపాసతే = worship
తేషాం = of them
అహం = I
సముద్ధర్తా = the deliverer
మృత్యు = of death
సంసార = in material existence
సాగరాత్ = from the ocean
భవామి = I become
న = not
చిరాత్ = after a long time
పార్థ = O son of Pritha
మయి = upon Me
ఆవేశిత = fixed
చేతసాం = of those whose minds.
మయి = upon Me
ఏవ = certainly
మనః = mind
ఆధత్స్వ = fix
మయి = upon Me
బుద్ధిం = intelligence
నివేశయ = apply
నివసిష్యసి = you will live
మయి = in Me
ఏవ = certainly
అత ఊర్ధ్వం = thereafter
న = never
సంశయః = doubt.
అథ = if, therefore
చిత్తం = mind
సమాధాతుం = to fix
న = not
శక్నోషి = you are able
మయి = upon Me
స్థిరం = steadily
అభ్యాసయోగేన = by the practice of devotional service
తతః = then
మాం = Me
ఇచ్ఛా = desire
ఆప్తుం = to get
ధనంజయ = O winner of wealth, Arjuna.
అభ్యాసే = in practice
అపి = even if
అసమర్థః = unable
అసి = you are
మత్కర్మ = My work
పరమః = dedicated to
భవ = become
మదర్థం = for My sake
అపి = even
కర్మాణి = work
కుర్వన్ = performing
సిద్ధిం = perfection
అవాప్స్యసి = you will achieve.
అథ = even though
ఏతత్ = this
అపి = also
అశక్తః = unable
అసి = you are
కర్తుం = to perform
మత్ = unto Me
యోగం = in devotional service
ఆశ్రితః = taking refuge
సర్వకర్మ = of all activities
ఫల = of the results
త్యాగం = renunciation
తతః = then
కురు = do
యతాత్మవాన్ = self-situated.
శ్రేయః = better
హి = certainly
జ్ఞానం = knowledge
అభ్యాసాత్ = than practice
జ్ఞానాత్ = than knowledge
ధ్యానం = meditation
విశిష్యతే = is considered better
ధ్యానాత్ = than meditation
కర్మఫలత్యాగః = renunciation of the results of fruitive action
త్యాగాత్ = by such renunciation
శాంతిః = peace
అనంతరం = thereafter.
అద్వేష్టా = nonenvious
సర్వభూతానాం = toward all living entities
మైత్రః = friendly
కరుణః = kindly
ఏవ = certainly
చ = also
నిర్మమః = with no sense of proprietorship
నిరహంకారః = without false ego
సమ = equal
దుఃఖ = in distress
సుఖః = and happiness
క్షమీ = forgiving
సంతుష్టః = satisfied
సతతం = always
యోగీ = one engaged in devotion
యతాత్మ = self-controlled
దృఢనిశ్చయః = with determination
మయి = upon Me
అర్పిత = engaged
మనః = mind
బుద్ధిః = and intelligence
యః = one who
మద్భక్తః = My devotee
సః = he
మే = to Me
ప్రియః = dear.
యస్మాత్ = from whom
న = never
ఉద్విజతే = are agitated
లోకః = people
లోకాత్ = from people
న = never
ఉద్విజతే = is disturbed
చ = also
యః = anyone who
హర్ష = from happiness
అమర్ష = distress
భయ = fear
ఉద్వేగైః = and anxiety
ముక్తః = freed
యః = who
సః = anyone
చ = also
మే = to Me
ప్రియః = very dear.
అనపేక్షః = neutral
శుచిః = pure
దక్షః = expert
ఉదాసీనః = free from care
గతవ్యథాః = freed from all distress
సర్వారంభ = of all endeavors
పరిత్యాగీ = renouncer
యః = anyone who
మద్భక్తః = My devotee
సః = he
మే = to Me
ప్రియః = very dear.
యః = one who
న = never
హృష్యతి = takes pleasure
న = never
ద్వేష్టి = grieves
న = never
శోచతి = laments
న = never
కాంక్షతి = desires
శుభ = of the auspicious
అశుభ = and the inauspicious
పరిత్యాగీ = renouncer
భక్తిమాన్ = devotee
యః = one who
సః = he is
మే = to Me
ప్రియః = dear.
సమః = equal
శత్రౌ = to an enemy
చ = also
మిత్రే = to a friend
చ = also
తథా = so
మాన = in honor
అపమానయోః = and dishonor
శీత = in cold
ఉష్ణ = heat
సుఖ = happiness
దుఃఖేషు = and distress
సమః = equipoised
సంగవివర్జితః = free from all association
తుల్య = equal
నిందా = in defamation
స్తుతిః = and repute
మౌని = silent
సంతుష్టః = satisfied
యేనకేనచిత్ = with anything
అనికేతః = having no residence
స్థిర = fixed
మతిః = determination
భక్తిమాన్ = engaged in devotion
మే = to Me
ప్రియః = dear
నరః = a man.
యే = those who
తు = but
ధర్మ = of religion
అమృతం = nectar
ఇదం = this
యథా = as
ఉక్తం = said
పర్యుపాసతే = completely engage
శ్రద్దధానాః = with faith
మత్పరమాః = taking Me, the Supreme Lord, as everything
భక్తః = devotees
తే = they
అతీవ = very, very
మే = to Me
ప్రియః = dear.
End of 12.20
అర్జున ఉవాచ = Arjuna said
ప్రకృతిం = nature
పురుషం = the enjoyer
చ = also
ఏవ = certainly
క్షేత్రం = the field
క్షేత్రజ్ఞం = the knower of the field
ఏవ = certainly
చ = also
ఏతత్ = all this
వేదితుం = to understand
ఇచ్ఛామి = I wish
జ్ఞానం = knowledge
జ్ఞేయం = the object of knowledge
చ = also
కేశవ = O KRiShNa
శ్రీభగవానువాచ = the Personality of Godhead said
ఇదం = this
శరీరం = body
కౌంతేయ = O son of Kunti
క్షేత్రం = the field
ఇతి = thus
అభిధీయతే = is called
ఏతత్ = this
యః = one who
వేత్తి = knows
తం = he
ప్రాహుః = is called
క్షేత్రజ్ఞః = the knower of the field
ఇతి = thus
తత్విదః = by those who know this.
క్షేత్రజ్ఞం = the knower of the field
చ = also
అపి = certainly
మాం = Me
విద్ధి = know
సర్వ = all
క్షేత్రేషు = in bodily fields
భారత = O son of Bharata
క్షేత్ర = the field of activities (the body)
క్షేత్రజ్ఞయోః = and the knower of the field
జ్ఞానం = knowledge of
యత్ = that which
తత్ = that
జ్ఞానం = knowledge
మతం = opinion
మమ = My.
తత్ = that
క్షేత్రం = field of activities
యత్ = what
చ = also
యాదృక్ = as it is
చ = also
యత్ = having what
వికారి = changes
యతః = from which
చ = also
యత్ = what
సః = he
చ = also
యః = who
యత్ = having what
ప్రభావః = influence
చ = also
తత్ = that
సమాసేన = in summary
మే = from Me
శృణు = understand.
ఋషిభిః = by the wise sages
బహుధా = in many ways
గీతం = described
ఛందోభిః = by Vedic hymns
వివిధైః = various
పృథక్ = variously
బ్రహ్మసూత్ర = of the Vedanta
పదైః = by the aphorisms
చ = also
ఏవ = certainly
హేతుమద్భిః = with cause and effect
వినిశ్చితైః = certain.
మహాభూతానీ = the great elements
అహంకారః = false ego
బుద్ధిః = intelligence
అవ్యక్తం = the unmanifested
ఏవ = certainly
చ = also
ఇంద్రియాణి = the senses
దశైకం = eleven
చ = also
పంచ = five
చ = also
ఇంద్రియగోచరాః = the objects of the senses
ఇచ్ఛా = desire
ద్వేషః = hatred
సుఖం = happiness
దుఃఖం = distress
సంఘాతః = the aggregate
చేతనా = living symptoms
ధృతిః = conviction
ఏతత్ = all this
క్షేత్రం = the field of activities
సమాసేన = in summary
సవికారం = with interactions
ఉదాహృతం = exemplified.
అమానిత్వం = humility
అదంభిత్వం = pridelessness
అహింసా = nonviolence
క్షంతిః = tolerance
ఆర్జవం = simplicity
ఆచార్యోపాసనం = approaching a bona fide spiritual master
శౌచం = cleanliness
స్థైర్యం = steadfastness
ఆత్మవినిగ్రహః = self-control
ఇంద్రియార్థేషు = in the matter of the senses
వైరాగ్యం = renunciation
అనహంకారః = being without false egoism
ఏవ = certainly
చ = also
జన్మ = of birth
మృత్యు = death
జరా = old age
వ్యాధి = and disease
దుఃఖ = of the distress
దోష = the fault
అనుదర్శనం = observing
అసక్తిః = being without attachment
అనభిశ్వంగః = being without association
పుత్ర = for son
దారా = wife
గృహాదిషు = home, etc.
నిత్యం = constant
చ = also
సమచిత్తత్వం = equilibrium
ఇష్ట = the desirable
అనిష్ట = and undesirable
ఉపపత్తిషు = having obtained
మయి = unto Me
చ = also
అనన్యయోగేన = by unalloyed devotional service
భక్తిః = devotion
అవ్యభిచారిణీ = without any break
వివిక్త = to solitary
దేశ = places
సేవిత్వం = aspiring
అరతిః = being without attachment
జనసంసది = to people in general
అధ్యాత్మ = pertaining to the self
జ్ఞాన = in knowledge
నిత్యత్వం = constancy
తత్త్వజ్ఞాన = of knowledge of the truth
అర్థ = for the object
దర్శనం = philosophy
ఏతత్ = all this
జ్ఞానం = knowledge
ఇతి = thus
ప్రోక్తం = declared
అజ్ఞానం = ignorance
యత్ = that which
అతః = from this
అన్యథా = other.
జ్ఞేయం = the knowable
యత్ = which
తత్ = that
ప్రవక్ష్యామి = I shall now explain
యత్ = which
జ్ఞాత్వా = knowing
అమృతం = nectar
అశ్నుతే = one tastes
అనాది = beginningless
మత్పరం = subordinate to Me
బ్రహ్మ = spirit
న = neither
సత్ = cause
తత్ = that
న = nor
అసత్ = effect
ఉచ్యతే = is said to be.
సర్వతః = everywhere
పాణి = hands
పదం = legs
తత్ = that
సర్వతః = everywhere
అక్షి = eyes
శిరః = heads
ముఖం = faces
సర్వతః = everywhere
శ్రుతిమత్ = having ears
లోకే = in the world
సర్వం = everything
ఆవృత్య = covering
తిష్ఠతి = exists.
సర్వ = of all
ఇంద్రియ = senses
గుణ = of the qualities
ఆభాసం = the original source
సర్వ = all
ఇంద్రియ = senses
వివర్జితం = being without
అసక్తం = without attachment
సర్వభృత్ = the maintainer of everyone
చ = also
ఏవ = certainly
నిర్గుణం = without material qualities
గుణభోక్తృ = master of the gunas
చ = also.
బహిః = outside
అంతః = inside
చ = also
భూతానాం = of all living entities
అచరం = not moving
చరం = moving
ఏవ = also
చ = and
సూక్ష్మత్వాత్ = on account of being subtle
తత్ = that
అవిజ్ఞేయం = unknowable
దూరస్థం = far away
చ = also
అంతికే = near
చ = and
తత్ = that.
అవిభక్తం = without division
చ = also
భూతేషు = in all living beings
విభక్తం = divided
ఇవ = as if
చ = also
స్థితం = situated
భూతభర్తృ = the maintainer of all living entities
చ = also
తత్ = that
జ్ఞేయం = to be understood
గ్రసిష్ణు = devouring
ప్రభవిష్ణు = developing
చ = also.
జ్యోతీషాం = in all luminous objects
అపి = also
తత్ = that
జ్యోతిః = the source of light
తమసః = the darkness
పరం = beyond
ఉచ్యతే = is said
జ్ఞానం = knowledge
జ్ఞేయం = to be known
జ్ఞానగమ్యం = to be approached by knowledge
హృది = in the heart
సర్వస్య = of everyone
విష్ఠితం = situated.
ఇతి = thus
క్షేత్రం = the field of activities (the body)
తథా = also
జ్ఞానం = knowledge
జ్ఞేయం = the knowable
చ = also
ఉక్తం = described
సమాసతః = in summary
మద్భక్తః = My devotee
ఏతత్ = all this
విజ్ఞాయ = after understanding
మద్భావాయ = to My nature
ఉపపద్యతే = attains.
ప్రకృతిం = material nature
పురుషం = the living entities
చ = also
ఏవ = certainly
విద్ధి = you must know
అనాది = without beginning
ఉభౌ = both
అపి = also
వికారాన్ = transformations
చ = also
గుణాన్ = the three modes of nature
చ = also
ఏవ = certainly
విద్ధి = know
ప్రకృతి = material nature
సంభవాన్ = produced of.
కార్య = of effect
కారణ = and cause
కర్తృత్వే = in the matter of creation
హేతుః = the instrument
ప్రకృతిః = material nature
ఉచ్యతే = is said to be
పురుషః = the living entity
సుఖ = of happiness
దుఃఖానాం = and distress
భోక్తృత్వే = in enjoyment
హేతుః = the instrument
ఉచ్యతే = is said to be.
పురుషః = the living entity
ప్రకృతిస్థః = being situated in the material energy
హి = certainly
భుంక్తే = enjoys
ప్రకృతిజాన్ = produced by the material nature
గుణాన్ = the modes of nature
కరణం = the cause
గుణసంగః = the association with the modes of nature
అస్య = of the living entity
సదసత్ = in good and bad
యోని = species of life
జన్మసు = in births.
ఉపద్రష్టా = overseer
అనుమంతా = permitter
చ = also
భర్తా = master
భోక్తా = supreme enjoyer
మహేశ్వరః = the Supreme Lord
పరమాత్మ = the Supersoul
ఇతి = also
చ = and
అపి = indeed
ఉక్తః = is said
దేహే = in the body
అస్మిన్ = this
పురుషః = enjoyer
పరః = transcendental.
యః = anyone who
ఏవం = thus
వేత్తి = understands
పురుషం = the living entity
ప్రకృతిం = material nature
చ = and
గుణైః = the modes of material nature
సహ = with
సర్వథా = in all ways
వర్తమానః = being situated
అపి = in spite of
న = never
సః = he
భూయః = again
అభిజాయతే = takes his birth.
ధ్యానేన = by meditation
ఆత్మని = within the self
పశ్యంతి = see
కేచిత్ = some
ఆత్మానం = the Supersoul
ఆత్మనా = by the mind
అన్యే = others
సాంఖ్యేన = of philosophical discussion
యోగేన = by the yoga system
కర్మయోగేణ = by activities without fruitive desire
చ = also
అపరే = others.
అన్యే = others
తు = but
ఏవం = thus
అజానంతః = without spiritual knowledge
శ్రుత్వా = by hearing
అన్యేభ్యః = from others
ఉపాసతే = begin to worship
తే = they
అపి = also
చ = and
అతితరంతి = transcend
ఏవ = certainly
మృత్యుం = the path of death
శ్రుతిపరాయణాః = inclined to the process of hearing.
యావత్ = whatever
సంజాయతే = comes into being
కించిత్ = anything
సత్త్వం = existence
స్థావర = not moving
జంగమం = moving
క్షేత్ర = of the body
క్షేత్రజ్ఞ = and the knower of the body
సంయోగాత్ = by the union between
తద్విద్ధి = you must know it
భరతర్షభ = O chief of the Bharatas.
సమం = equally
సర్వేషు = in all
భూతేషు = living entities
తిష్ఠంతం = residing
పరమేశ్వరం = the Supersoul
వినశ్యత్సు = in the destructible
అవినశ్యంతం = not destroyed
యః = anyone who
పశ్యతి = sees
సః = he
పశ్యతి = actually sees.
సమం = equally
పశ్యన్ = seeing
హి = certainly
సర్వత్ర = everywhere
సమవస్థితం = equally situated
ఈశ్వరం = the Supersoul
న = does not
హినస్తి = degrade
ఆత్మనా = by the mind
ఆత్మానం = the soul
తతః = then
యాతి = reaches
పరాం = the transcendental
గతిం = destination.
ప్రకృత్యా = by material nature
ఏవ = certainly
చ = also
కర్మాణి = activities
క్రియమాణాని = being performed
సర్వశః = in all respects
యః = anyone who
పశ్యతి = sees
తథా = also
ఆత్మానం = himself
అకర్తారం = the nondoer
సః = he
పశ్యతి = sees perfectly.
యదా = when
భూత = of living entities
పృథగ్భావం = separated identities
ఏకస్థం = situated in one
అనుపశ్యతి = one tries to see through authority
తతః ఏవ = thereafter
చ = also
విస్తారం = the expansion
బ్రహ్మ = the Absolute
సంపద్యతే = he attains
తదా = at that time.
అనాదిత్వాత్ = due to eternity
నిర్గుణత్వాత్ = due to being transcendental
పరమ = beyond material nature
ఆత్మా = spirit
అయం = this
అవ్యయః = inexhaustible
శరీరస్థః = dwelling in the body
అపి = though
కౌంతేయ = O son of Kunti
న కరోతి = never does anything
న లిప్యతే = nor is he entangled.
యథా = as
సర్వగతం = all-pervading
సౌక్ష్మ్యాత్ = due to being subtle
ఆకాశం = the sky
న = never
ఉపలిప్యతే = mixes
సర్వత్ర = everywhere
అవస్థితః = situated
దేహే = in the body
తథా = so
ఆత్మా = the self
న = never
ఉపలిప్యతే = mixes.
యథా = as
ప్రకాశయతి = illuminates
ఏకః = one
కృత్స్నం = the whole
లోకం = universe
ఇమం = this
రవిః = sun
క్షేత్రం = this body
క్షేత్రీ = the soul
తథా = similarly
కృత్స్నం = all
ప్రకాశయతి = illuminates
భారత = O son of Bharata.
క్షేత్ర = of the body
క్షేత్రజ్ఞయోః = of the proprietor of the body
ఏవం = thus
అంతరం = the difference
జ్ఞానచక్షుషా = by the vision of knowledge
భూత = of the living entity
ప్రకృతి = from material nature
మోక్షం = the liberation
చ = also
యే = those who
విదుః = know
యాంతి = approach
తే = they
పరం = the Supreme.
End of 13.35
శ్రీభగవానువాచ = the Supreme Personality of Godhead said
పరం = transcendental
భూయః = again
ప్రవక్ష్యామి = I shall speak
జ్ఞానానాం = of all knowledge
జ్ఞానం = knowledge
ఉత్తమం = the supreme
యత్ = which
జ్ఞాత్వా = knowing
మునయః = the sages
సర్వే = all
పరం = transcendental
సిద్ధిం = perfection
ఇతః = from this world
గతాః = attained.
ఇదం = this
జ్ఞానం = knowledge
ఉపాశ్రిత్య = taking shelter of
మమ = My
సాధర్మ్యం = same nature
ఆగతః = having attained
సర్గేఽపి = even in the creation
న = never
ఉపజాయంతే = are born
ప్రలయే = in the annihilation
న = nor
వ్యథంతి = are disturbed
చ = also.
మమ = My
యోనిః = source of birth
మహత్ = the total material existence
బ్రహ్మ = supreme
తస్మిన్ = in that
గర్భం = pregnancy
దధామి = create
అహం = I
సంభవః = the possibility
సర్వభూతానాం = of all living entities
తతః = thereafter
భవతి = becomes
భారత = O son of Bharata.
సర్వయోనిషు = in all species of life
కౌంతేయ = O son of Kunti
మూర్తయః = forms
సంభవంతి = they appear
యః = which
తాసాం = of all of them
బ్రహ్మ = the supreme
మహద్యోనిః = source of birth in the material substance
అహం = I
బీజప్రదః = the seed-giving
పితా = father.
సత్త్వం = the mode of goodness
రజః = the mode of passion
తమః = the mode of ignorance
ఇతి = thus
గుణాః = the qualities
ప్రకృతి = material nature
సంభవాః = produced of
నిబధ్నంతి = do condition
మహాబాహో = O mighty-armed one
దేహే = in this body
దేహీనం = the living entity
అవ్యయం = eternal.
తత్ర = there
సత్త్వం = the mode of goodness
నిర్మలత్వాత్ = being purest in the material world
ప్రకాశకం = illuminating
అనామయం = without any sinful reaction
సుఖ = with happiness
సంగేన = by association
బధ్నాతి = conditions
జ్ఞాన = with knowledge
సంగేన = by association
చ = also
అనఘ = O sinless one.
రజః = the mode of passion
రాగాత్మకం = born of desire or lust
విద్ధి = know
తృష్ణా = with hankering
సంగ = association
సముద్భవం = produced of
తత్ = that
నిబధ్నాతి = binds
కౌంతేయ = O son of Kunti
కర్మసంగేన = by association with fruitive activity
దేహినం = the embodied.
తమః = the mode of ignorance
తు = but
అజ్ఞానజం = produced of ignorance
విద్ధి = know
మోహనం = the delusion
సర్వదేహినాం = of all embodied beings
ప్రమాద = with madness
అలస్య = indolence
నిద్రాభిః = and sleep
తత్ = that
నిబధ్నాతి = binds
భారత = O son of Bharata.
సత్త్వం = the mode of goodness
సుఖే = in happiness
సంజయతి = binds
రజః = the mode of passion
కర్మాణి = in fruitive activity
భారత = O son of Bharata
జ్ఞానం = knowledge
ఆవృత్య = covering
తు = but
తమః = the mode of ignorance
ప్రమాదే = in madness
సంజయతి = binds
ఉత = it is said.
రజః = the mode of passion
తమః = the mode of ignorance
చ = also
అభిభూయ = surpassing
సత్త్వం = the mode of goodness
భవతి = becomes prominent
భారత = O son of Bharata
రజః = the mode of passion
సత్త్వం = the mode of goodness
తమః = the mode of ignorance
చ = also
ఏవ = like that
తమః = the mode of ignorance
సత్త్వం = the mode of goodness
రజః = the mode of passion
తథా = thus.
సర్వద్వారేషు = in all the gates
దేహేఽస్మిన్ = in this body
ప్రకాశః = the quality of illumination
ఉపజాయతే = develops
జ్ఞానం = knowledge
యదా = when
తదా = at that time
విద్యాత్ = know
వివృద్ధం = increased
సత్త్వం = the mode of goodness
ఇత్యుత = thus it is said.
లోభః = greed
ప్రవృత్తిః = activity
ఆరంభః = endeavor
కర్మణాం = in activities
అశమః = uncontrollable
స్పృహా = desire
రజసి = of the mode of passion
ఏతాని = all these
జాయంతే = develop
వివృద్ధే = when there is an excess
భరతర్షభ = O chief of the descendants of Bharata.
అప్రకాశః = darkness
అప్రవృత్తిః = inactivity
చ = and
ప్రమాదః = madness
మోహః = illusion
ఏవ = certainly
చ = also
తమసి = the mode of ignorance
ఏతాని = these
జాయంతే = are manifested
వివృద్ధే = when developed
కురునందన = O son of Kuru.
యదా = when
సత్త్వే = the mode of goodness
ప్రవృద్ధే = developed
తు = but
ప్రలయం = dissolution
యాతి = goes
దేహభృత్ = the embodied
తదా = at that time
ఉత్తమవిదాం = of the great sages
లోకాన్ = the planets
అమలాన్ = pure
ప్రతిపద్యతే = attains.
రజసి = in passion
ప్రలయం = dissolution
గత్వా = attaining
కర్మసంగిషు = in the association of those engaged in fruitive activities
జాయతే = takes birth
తథా = similarly
ప్రలీనః = being dissolved
తమసి = in ignorance
మూఢయోనిషు = in animal species
జాయతే = takes birth.
కర్మణః = of work
సుకృతస్య = pious
ఆహుః = is said
సాత్త్వికం = in the mode of goodness
నిర్మలం = purified
ఫలం = the result
రజసః = of the mode of passion
తు = but
ఫలం = the result
దుఃఖం = misery
అజ్ఞానం = nonsense
తమసః = of the mode of ignorance
ఫలం = the result.
సత్త్వాత్ = from the mode of goodness
సంజాయతే = develops
జ్ఞానం = knowledge
రజసః = from the mode of passion
లోభః = greed
ఏవ = certainly
చ = also
ప్రమాద = madness
మోహౌ = and illusion
తమసః = from the mode of ignorance
భవతః = develop
అజ్ఞానం = nonsense
ఏవ = certainly
చ = also.
ఊర్ధ్వం = upwards
గచ్ఛంతి = go
సత్త్వస్థాః = those situated in the mode of goodness
మధ్యే = in the middle
తిష్ఠంతి = dwell
రాజసాః = those situated in the mode of passion
జఘన్య = of abominable
గుణ = quality
వృత్తిస్థాః = whose occupation
అధః = down
గచ్ఛంతి = go
తామసాః = persons in the mode of ignorance.
న = no
అన్యం = other
గుణేభ్యః = than the qualities
కర్తారం = performer
యదా = when
ద్రష్టా = a seer
అనుపశ్యతి = sees properly
గుణేభ్యః = to the modes of nature
చ = and
పరం = transcendental
వేత్తి = knows
మద్భావం = to My spiritual nature
సః = he
అధిగచ్ఛతి = is promoted.
గుణాన్ = qualities
ఏతాన్ = all these
అతీత్య = transcending
త్రీన్ = three
దేహీ = the embodied
దేహ = the body
సముద్భవాన్ = produced of
జన్మ = of birth
మృత్యు = death
జరా = and old age
దుఃఖైః = the distresses
విముక్తః = being freed from
అమృతం = nectar
అశ్నుతే = he enjoys.
అర్జున ఉవాచ = Arjuna said
కైః = by which
లింగైః = symptoms
త్రీన్ = three
గుణాన్ = qualities
ఏతాన్ = all these
అతీతః = having transcended
భవతి = is
ప్రభో = O my Lord
కిం = what
ఆచారః = behavior
కథం = how
చ = also
ఏతాన్ = these
త్రీన్ = three
గుణాన్ = qualities
అతివర్తతే = transcends.
శ్రీభగవానువాచ = the Supreme Personality of Godhead said
ప్రకాశం = illumination
చ = and
ప్రవృత్తిం = attachment
చ = and
మోహం = illusion
ఏవ చ = also
పాండవ = O son of Pandu
న ద్వేష్టి = does not hate
సంప్రవృత్తాని = although developed
న నివృత్తాని = nor stopping development
కాంక్షతి = desires
ఉదాసీనవత్ = as if neutral
ఆసీనః = situated
గుణైః = by the qualities
యః = one who
న = never
విచాల్యతే = is agitated
గుణాః = the qualities
వర్తంతే = are acting
ఇత్యేవం = knowing thus
యః = one who
అవతిష్ఠతి = remains
న = never
ఇంగతే = flickers
సమ = equal
దుఃఖ = in distress
సుఖః = and happiness
స్వస్థః = being situated in himself
సమ = equally
లోష్ట = a lump of earth
అశ్మ = stone
కాంచనః = gold
తుల్య = equally disposed
ప్రియ = to the dear
అప్రియః = and the undesirable
ధీరః = steady
తుల్య = equal
నిందా = in defamation
ఆత్మసంస్తుతిః = and praise of himself
మాన = in honor
అపమానయోః = and dishonor
తుల్యః = equal
తుల్యః = equal
మిత్ర = of friends
అరి = and enemies
పక్షయోః = to the parties
సర్వ = of all
ఆరంభ = endeavors
పరిత్యాగీ = renouncer
గుణాతీతః = transcendental to the material modes of nature
సః = he
ఉచ్యతే = is said to be.
మాం = unto Me
చ = also
యః = a person who
అవ్యభిచారేణ = without fail
భక్తియోగేన = by devotional service
సేవతే = renders service
సః = he
గుణాన్ = the modes of material nature
సమతిత్య = transcending
ఏతాన్ = all these
బ్రహ్మభుయాయ = elevated to the Brahman platform
కల్పతే = becomes.
బ్రహ్మణః = of the impersonal brahmajyoti
హి = certainly
ప్రతిష్ఠా = the rest
అహం = I am
అమృతస్య = of the immortal
అవ్యయస్య = of the imperishable
చ = also
శాశ్వతస్య = of the eternal
చ = and
ధర్మస్య = of the constitutional position
సుఖస్య = of happiness
ఐకాంతికస్య = ultimate
చ = also.
End of 14.27
శ్రీభగవానువాచ = the Supreme Personality of Godhead said
ఊర్ధ్వమూలం = with roots above
అధః = downwards
శాఖం = branches
అశ్వత్థం = a banyan tree
ప్రాహుః = is said
అవ్యయం = eternal
ఛందాంసి = the Vedic hymns
యస్య = of which
పర్ణాని = the leaves
యః = anyone who
తం = that
వేద = knows
సః = he
వేదవిత్ = the knower of the Vedas.
అధః = downward
చ = and
ఊర్ధ్వం = upward
ప్రసృతాః = extended
తస్య = its
శాఖాః = branches
గుణ = by the modes of material nature
ప్రవృద్ధాః = developed
విషయ = sense objects
ప్రవాలాః = twigs
అధః = downward
చ = and
మూలాని = roots
అనుసంతతాని = extended
కర్మ = to work
అనుబంధీని = bound
మనుష్యలోకే = in the world of human society.
న = not
రూపం = the form
అస్య = of this tree
ఇహ = in this world
తథా = also
ఉపలభ్యతే = can be perceived
న = never
అంతః = end
న = never
చ = also
ఆదిః = beginning
న = never
చ = also
సంప్రతిష్ఠా = the foundation
అశ్వత్థం = banyan tree
ఏనం = this
సువిరూఢ = strongly
మూలం = rooted
అసంగశస్త్రేణ = by the weapon of detachment
దృఢేన = strong
ఛిత్త్వ = cutting
తతః = thereafter
పదం = situation
తత్ = that
పరిమార్గితవ్యం = has to be searched out
యస్మిన్ = where
గతాః = going
న = never
నివర్తంతి = they come back
భూయః = again
తం = to Him
ఏవ = certainly
చ = also
ఆద్యం = original
పురుషం = the Personality of Godhead
ప్రపద్యే = surrender
యతః = from whom
ప్రవృత్తిః = the beginning
ప్రసృతా = extended
పురాణీ = very old.
నిః = without
మాన = false prestige
మోహః = and illusion
జిత = having conquered
సంగ = of association
దోషాః = the faults
అధ్యాత్మ = in spiritual knowledge
నిత్యాః = in eternity
వినివృత్త = disassociated
కామాః = from lust
ద్వంద్వైః = from the dualities
విముక్తః = liberated
సుఖదుఃఖ = happiness and distress
సంజ్ఞైః = named
గచ్ఛంతి = attain
అమూఢాః = unbewildered
పదం = situation
అవ్యయం = eternal
తత్ = that.
న = not
తత్ = that
భాసయతే = illuminates
సూర్యః = the sun
న = nor
శశాంకః = the moon
న = nor
పావకః = fire, electricity
యత్ = where
గత్వా = going
న = never
నివర్తంతే = they come back
తద్ధామ = that abode
పరమం = supreme
మమ = My.
మమ = My
ఏవ = certainly
అంశః = fragmental particle
జీవలోకే = in the world of conditional life
జీవభూతః = the conditioned living entity
సనాతనః = eternal
మనః = with the mind
షష్ఠాణి = the six
ఇంద్రియాణి = senses
ప్రకృతి = in material nature
స్థాని = situated
కర్షతి = is struggling hard.
శరీరం = the body
యత్ = as
అవాప్నోతి = gets
యత్ = as
చాపి = also
ఉత్క్రామతి = gives up
ఈశ్వరః = the lord of the body
గృహీత్వా = taking
ఏతాని = all these
సంయాతి = goes away
వాయుః = the air
గంధాన్ = smells
ఇవ = like
అశయాత్ = from their source.
శ్రోత్రం = ears
చక్షుః = eyes
స్పర్శనం = touch
చ = also
రసనం = tongue
ఘ్రాణం = smelling power
ఏవ = also
చ = and
అధిష్ఠాయ = being situated in
మనః = mind
చ = also
అయం = he
విషయాన్ = sense objects
ఉపసేవతే = enjoys.
ఉత్క్రామంతం = quitting the body
స్థితం = situated in the body
వాపి = either
భుంజానం = enjoying
వా = or
గుణాన్వితం = under the spell of the modes of material nature
విమూఢాః = foolish persons
న = never
అనుపశ్యంతి = can see
పశ్యంతి = can see
జ్ఞానచక్షుషః = those who have the eyes of knowledge.
యతంతః = endeavoring
యోగినః = transcendentalists
చ = also
ఏనం = this
పశ్యంతి = can see
ఆత్మని = in the self
అవస్థితం = situated
యతంతః = endeavoring
అపి = although
అకృతాత్మానః = those without self-realization
న = do not
ఏనం = this
పశ్యంతి = see
అచేతసః = having undeveloped minds.
యత్ = that which
ఆదిత్యగతం = in the sunshine
తేజః = splendor
జగత్ = the whole world
భాసయతే = illuminates
అఖిలం = entirely
యత్ = that which
చంద్రమసి = in the moon
యత్ = that which
చ = also
అగ్నౌ = in fire
తత్ = that
తేజః = splendor
విద్ధి = understand
మామకం = from Me.
గాం = the planets
ఆవిశ్య = entering
చ = also
భూతానీ = the living entities
ధారయామి = sustain
అహం = I
ఓజసా = by My energy
పుష్ణామి = am nourishing
చ = and
ఔషధీః = vegetables
సర్వాః = all
సోమః = the moon
భూత్వా = becoming
రసాత్మకః = supplying the juice.
అహం = I
వైశ్వానరః = My plenary portion as the digesting fire
భూత్వా = becoming
ప్రాణినాం = of all living entities
దేహం = in the bodies
ఆశ్రితః = situated
ప్రాణ = the outgoing air
అపాన = the down-going air
సమాయుక్తః = keeping in balance
పచామి = I digest
అన్నం = foodstuff
చతుర్విధం = the four kinds.
సర్వస్య = of all living beings
చ = and
అహం = I
హృది = in the heart
సన్నివిష్టః = situated
మత్తః = from Me
స్మృతిః = remembrance
జ్ఞానం = knowledge
అపోహనం = forgetfulness
చ = and
వేదైః = by the Vedas
చ = also
సర్వైః = all
అహం = I am
ఏవ = certainly
వేద్యః = knowable
వేదాంతకృత్ = the compiler of the Vedanta
వేదవిత్ = the knower of the Vedas
ఏవ = certainly
చ = and
అహం = I.
ద్వౌ = two
ఇమౌ = these
పురుషౌ = living entities
లోకే = in the world
క్షరః = fallible
చ = and
అక్షరః = infallible
ఏవ = certainly
చ = and
క్షరః = fallible
సర్వాణి = all
భూతానీ = living entities
కూటస్థః = in oneness
అక్షరః = infallible
ఉచ్యతే = is said.
ఉత్తమః = the best
పురుషః = personality
తు = but
అన్యః = another
పరమ = the supreme
ఆత్మా = self
ఇతి = thus
ఉదాహృతః = is said
యః = who
లోక = of the universe
త్రయం = the three divisions
ఆవిశ్య = entering
బిభర్తి = is maintaining
అవ్యయః = inexhaustible
ఈశ్వరః = the Lord.
యస్మాత్ = because
క్షరం = to the fallible
అతీతః = transcendental
అహం = I am
అక్షరాత్ = beyond the infallible
అపి = also
చ = and
ఉత్తమః = the best
అతః = therefore
అస్మి = I am
లోకే = in the world
వేదే = in the Vedic literature
చ = and
ప్రథితః = celebrated
పురుషోత్తమః = as the Supreme Personality.
యః = anyone who
మాం = Me
ఏవం = thus
అసమ్మూఢః = without a doubt
జానాతి = knows
పురుషోత్తమం = the Supreme Personality of Godhead
సః = he
సర్వవిత్ = the knower of everything
భజతి = renders devotional service
మాం = unto Me
సర్వభావేన = in all respects
భారత = O son of Bharata.
ఇతి = thus
గుహ్యతమం = the most confidential
శాస్త్రం = revealed scripture
ఇదం = this
ఉక్తం = disclosed
మయా = by Me
అనఘ = O sinless one
ఏతత్ = this
బుద్ధ్వా = understanding
బుద్ధిమాన్ = intelligent
స్యాత్ = one becomes
కృతకృత్యః = the most perfect in his endeavors
చ = and
భారత = O son of Bharata.
End of 15.20
శ్రీభగవానువాచ = the Supreme Personality of Godhead said
అభయం = fearlessness
సత్త్వసంశుద్ధిః = purification of one’s existence
జ్ఞాన = in knowledge
యోగ = of linking up
వ్యవస్థితిః = the situation
దానం = charity
దమః = controlling the mind
చ = and
యజ్ఞః = performance of sacrifice
చ = and
స్వాధ్యాయః = study of Vedic literature
తపః = austerity
ఆర్జవం = simplicity
అహింసా = nonviolence
సత్యం = truthfulness
అక్రోధః = freedom from anger
త్యాగః = renunciation
శాంతిః = tranquillity
అపైశునం = aversion to fault-finding
దయా = mercy
భూతేషు = towards all living entities
అలోలుప్త్వం = freedom from greed
మార్దవం = gentleness
హ్రీః = modesty
అచాపలం = determination
తేజః = vigor
క్షమా = forgiveness
ధృతిః = fortitude
శౌచం = cleanliness
అద్రోహః = freedom from envy
న = not
అతి మానితా = expectation of honor
భవంతి = are
సంపదం = the qualities
దైవీం = the transcendental nature
అభిజాతస్య = of one who is born of
భారత = O son of Bharata.
దంభః = pride
దర్పః = arrogance
అభిమనః = conceit
చ = and
క్రోధః = anger
పారుష్యం = harshness
ఏవ = certainly
చ = and
అజ్ఞానం = ignorance
చ = and
అభిజాతస్య = of one who is born of
పార్థ = O son of Pritha
సంపదం = the qualities
ఆసురీం = the demoniac nature.
దైవీ = transcendental
సంపత్ = assets
విమోక్షాయ = meant for liberation
నిబంధాయ = for bondage
ఆసురీ = demoniac qualities
మతా = are considered
మా = do not
శుచః = worry
సంపదం = assets
దైవీం = transcendental
అభిజాతః = born of
అసి = you are
పాండవ = O son of Pandu.
ద్వౌ = two
భూతసర్గౌ = created living beings
లోకే = in the world
అస్మిన్ = this
దైవః = godly
ఆసురః = demoniac
ఏవ = certainly
చ = and
దైవః = the divine
విస్తరశః = at great length
ప్రోక్తః = said
ఆసురం = the demoniac
పార్థ = O son of Pritha
మే = from Me
శృణు = just hear.
ప్రవృత్తిం = acting properly
చ = also
నివృత్తిం = not acting improperly
చ = and
జనాః = persons
న = never
విదుః = know
ఆసురః = of demoniac quality
న = never
శౌచం = cleanliness
న = nor
అపి = also
చ = and
ఆచారః = behavior
న = never
సత్యం = truth
తేషు = in them
విద్యతే = there is.
అసత్యం = unreal
అప్రతిష్ఠం = without foundation
తే = they
జగత్ = the cosmic manifestation
ఆహుః = say
అనీశ్వరం = with no controller
అపరస్పర = without cause
సంభూతం = arisen kim
అన్యత్ = there is no other cause
కామహైతుకం = it is due to lust only.
ఏతాం = this
దృష్టిం = vision
అవష్టభ్య = accepting
నష్ట = having lost
ఆత్మనః = themselves
అల్పబుద్ధయః = the less intelligent
ప్రభవంతి = flourish
ఉగ్రకర్మాణః = engaged in painful activities
క్షయాయ = for destruction
జగతః = of the world
అహితాః = unbeneficial.
కామం = lust
ఆశ్రిత్య = taking shelter of
దుష్పూరం = insatiable
దంభ = of pride
మన = and false prestige
మదాన్వితాః = absorbed in the conceit
మోహాత్ = by illusion
గృహీత్వా = taking
అసత్ = nonpermanent
గ్రాహాన్ = things
ప్రవర్తంతే = they flourish
అశుచి = to the unclean
వ్రతాః = avowed.
చింతాం = fears and anxieties
అపరిమేయం = immeasurable
చ = and
ప్రలయాంతాం = unto the point of death
ఉపాశ్రితాః = having taken shelter of
కామోపభోగ = sense gratification
పరమాః = the highest goal of life
ఏతావత్ = thus
ఇతి = in this way
నిశ్చితాః = having ascertained
ఆశాపాశ = entanglements in a network of hope
శతైః = by hundreds
బద్ధాః = being bound
కామ = of lust
క్రోధ = and anger
పరాయణాః = always situated in the mentality
ఈహంతే = they desire
కామ = lust
భోగ = sense enjoyment
అర్థం = for the purpose of
అన్యాయేన = illegally
అర్థ = of wealth
సంచయాన్ = accumulation.
ఇదం = this
అద్య = today
మయా = by me
లబ్ధం = gained
ఇమం = this
ప్రాప్స్యే = I shall gain
మనోరథం = according to my desires
ఇదం = this
అస్తి = there is
ఇదం = this
అపి = also
మే = mine
భవిష్యతి = it will increase in the future
పునః = again
ధనం = wealth
అసౌ = that
మయా = by me
హతః = has been killed
శత్రుః = enemy
హనిష్యే = I shall kill
చ = also
అపరాన్ = others
అపి = certainly
ఈశ్వరః = the lord
అహం = I am
అహం = I am
భోగీ = the enjoyer
సిద్ధః = perfect
అహం = I am
బలవాన్ = powerful
సుఖీ = happy
ఆఢ్యః = wealthy
అభిజనవాన్ = surrounded by aristocratic relatives
అస్మి = I am
కః = who
అన్యః = other
అస్తి = there is
సదృశః = like
మయా = me
యక్ష్యే = I shall sacrifice
దాస్యామి = I shall give charity
మోదిష్యే = I shall rejoice
ఇతి = thus
అజ్ఞాన = by ignorance
విమోహితాః = deluded.
అనేక = numerous
చిత్త = by anxieties
విభ్రాంతాః = perplexed
మోహ = of illusions
జాల = by a network
సమావృతః = surrounded
ప్రసక్తాః = attached
కామభోగేషు = to sense gratification
పతంతి = they glide down
నరకే = into hell
అశుచౌ = unclean.
ఆత్మాసంభవితాః = self-complacent
స్తబ్ధః = impudent
ధనమాన = of wealth and false prestige
మద = in the delusion
అన్వితాః = absorbed
యజంతే = they perform sacrifice
నామ = in name only
యజ్ఞైః = with sacrifices
తే = they
దంభేన = out of pride
అవిధిపూర్వకం = without following any rules and regulations.
అహంకారం = false ego
బలం = strength
దర్పం = pride
కామం = lust
క్రోధం = anger
చ = also
సంశ్రితాః = having taken shelter of
మాం = Me
ఆత్మ = in their own
పర = and in other
దేహేషు = bodies
ప్రద్విషంతః = blaspheming
అభ్యసూయకాః = envious.
తాన్ = those
అహం = I
ద్విషతః = envious
క్రూరాన్ = mischievous
సంసారేషు = into the ocean of material existence
నరాధమాన్ = the lowest of mankind
క్షిపామి = I put
అజస్రం = forever
అశుభాన్ = inauspicious
ఆసురీషు = demoniac
ఏవ = certainly
యోనిషు = into the wombs.
ఆసురీం = demoniac
యోనిం = species
ఆపన్నాః = gaining
మూఢాః = the foolish
జన్మని జన్మని = in birth after birth
మాం = Me
అప్రాప్య = without achieving
ఏవ = certainly
కౌంతేయ = O son of Kunti
తతః = thereafter
యాంతి = go
అధమాం = condemned
గతిం = destination.
త్రివిధం = of three kinds
నరకస్య = of hell
ఇదం = this
ద్వారం = gate
నాశనం = destructive
ఆత్మనః = of the self
కామః = lust
క్రోధః = anger
తథా = as well as
లోభః = greed
తస్మాత్ = therefore
ఏతత్ = these
త్రయం = three
త్యజేత్ = one must give up.
ఏతైః = from these
విముక్తః = being liberated
కౌంతేయ = O son of Kunti
తమోద్వారైః = from the gates of ignorance
త్రిభిః = of three kinds
నరః = a person
ఆచరతి = performs
ఆత్మనః = for the self
శ్రేయః = benediction
తతః = thereafter
యాతి = he goes
పరాం = to the supreme
గతిం = destination.
యః = anyone who
శాస్త్రవిధిం = the regulations of the scriptures
ఉత్సృజ్య = giving up
వర్తతే = remains
కామకారతః = acting whimsically in lust
న = never
సః = he
సిద్ధిం = perfection
అవాప్నోతి = achieves
న = never
సుఖం = happiness
న = never
పరాం = the supreme
గతిం = perfectional stage.
తస్మాత్ = therefore
శాస్త్రం = the scriptures
ప్రమాణం = evidence
తే = your
కార్య = duty
అకార్య = and forbidden activities
వ్యవస్థితౌ = in determining
జ్ఞాత్వా = knowing
శాస్త్ర = of scripture
విధాన = the regulations
ఉక్తం = as declared
కర్మ = work
కర్తుం = do
ఇహ = in this world
అర్హసి = you should.
End of 16.24
అర్జున ఉవాచ = Arjuna said
యే = those who
శాస్త్రవిధిం = the regulations of scripture
ఉత్సృజ్య = giving up
యజంతే = worship
శ్రద్ధయా = full faith
అన్వితాః = possessed of
తేషాం = of them
నిష్ఠా = the faith
తు = but
కా = what
కృష్ణ = O KRiShNa
సత్త్వం = in goodness
ఆహో = or else
రజః = in passion
తమః = in ignorance.
శ్రీభగవానువాచ = the Supreme Personality of Godhead said
త్రివిధా = of three kinds
భవతి = becomes
శ్రద్ధా = the faith
దేహినాం = of the embodied
సా = that
స్వభావజా = according to his mode of material nature
సాత్త్వికీ = in the mode of goodness
రాజసీ = in the mode of passion
చ = also
ఏవ = certainly
తామసీ = in the mode of ignorance
చ = and
ఇతి = thus
తాం = that
శృణు = hear from Me.
సత్త్వానురూపా = according to the existence
సర్వస్య = of everyone
శ్రద్ధా = faith
భవతి = becomes
భారత = O son of Bharata
శ్రద్ధా = faith
మయః = full of
అయం = this
పురుషః = living entity
యః = who
యత్ = having which
శ్రద్ధః = faith
సః = thus
ఏవ = certainly
సః = he.
యజంతే = worship
సాత్త్వికాః = those who are in the mode of goodness
దేవాన్ = demigods
యక్షరక్షాంసి = demons
రాజసాః = those who are in the mode of passion
ప్రేతాన్ = spirits of the dead
భూతగణాన్ = ghosts
చ = and
అన్యే = others
యజంతే = worship
తామసాః = in the mode of ignorance
జనాః = people.
అశాస్త్ర = not in the scriptures
విహితం = directed
ఘోరం = harmful to others
తప్యంతే = undergo
యే = those who
తపః = austerities
జనాః = persons
దంభ = with pride
అహంకార = and egoism
సంయుక్తాః = engaged
కామ = of lust
రాగ = and attachment
బల = by the force
అన్వితాః = impelled
కర్షయంతః = tormenting
శరీరస్థం = situated within the body
భూతగ్రామం = the combination of material elements
అచేతసః = having a misled mentality
మాం = Me
చ = also
ఏవ = certainly
అంతః = within
శరీరస్థం = situated in the body
తాన్ = them
విద్ధి = understand
ఆసురనిశ్చయాన్ = demons.
ఆహారః = eating
తు = certainly
అపి = also
సర్వస్య = of everyone
త్రివిధః = of three kinds
భవతి = there is
ప్రియః = dear
యజ్ఞః = sacrifice
తపః = austerity
తథా = also
దానం = charity
తేషాం = of them
భేదం = the differences
ఇమం = this
శృణు = hear.
ఆయుః = duration of life
సత్త్వ = existence
బల = strength
ఆరోగ్య = health
సుఖ = happiness
ప్రీతి = and satisfaction
వివర్ధనాః = increasing
రస్యాః = juicy
స్నిగ్ధాః = fatty
స్థిరాః = enduring
హృద్యాః = pleasing to the heart
ఆహారః = food
సాత్త్విక = to one in goodness
ప్రియాః = palatable.
కటు = bitter
ఆమ్ల = sour
లవణ = salty
అత్యుష్ణ = very hot
తీక్ష్ణ = pungent
రుక్ష = dry
విదాహినః = burning
ఆహారః = food
రాజసస్య = to one in the mode of passion
ఇష్టాః = palatable
దుఃఖ = distress
శోక = misery
ఆమయ = disease
ప్రదాః = causing.
యాతయామం = food cooked three hours before being eaten
గతరసం = tasteless
పూతి = bad-smelling
పర్యుషితం = decomposed
చ = also
యత్ = that which
ఉచ్ఛిష్టం = remnants of food eaten by others
అపి = also
చ = and
అమేధ్యం = untouchable
భోజనం = eating
తామస = to one in the mode of darkness
ప్రియం = dear.
అఫలాకాంక్షిభిః = by those devoid of desire for result
యజ్ఞః = sacrifice
విధిదిష్టః = according to the direction of scripture
యః = which
ఇజ్యతే = is performed
యష్టవ్యం = must be performed
ఏవ = certainly
ఇతి = thus
మనః = mind
సమాధాయ = fixing
సః = it
సాత్త్వికః = in the mode of goodness.
అభిసంధాయ = desiring
తు = but
ఫలం = the result
దంభ = pride
అర్థం = for the sake of
అపి = also
చ = and
ఏవ = certainly
యత్ = that which
ఇజ్యతే = is performed
భరతశ్రేష్ఠ = O chief of the Bharatas
తం = that
యజ్ఞం = sacrifice
విద్ధి = know
రాజసం = in the mode of passion.
విధిహీనం = without scriptural direction
అసృష్టాన్నం = without distribution of prasAdam
మంత్రహీనం = with no chanting of the Vedic hymns
అదక్షిణం = with no remunerations to the priests
శ్రద్ధా = faith
విరహితం = without
యజ్ఞం = sacrifice
తామసం = in the mode of ignorance
పరిచక్షతే = is to be considered.
దేవ = of the Supreme Lord
ద్విజ = the brahmanas
గురు = the spiritual master
ప్రజ్ఞా = and worshipable personalities
పూజానం = worship
శౌచం = cleanliness
ఆర్జవం = simplicity
బ్రహ్మచర్యం = celibacy
అహింసా = nonviolence
చ = also
శరీరం = pertaining to the body
తపః = austerity
ఉచ్యతే = is said to be.
అనుద్వేగకరం = not agitating
వాక్యం = words
సత్యం = truthful
ప్రియ = dear
హితం = beneficial
చ = also
యత్ = which
స్వాధ్యాయ = of Vedic study
అభ్యసనం = practice
చ = also
ఏవ = certainly
వాఙ్మయం = of the voice
తపః = austerity
ఉచ్యతే = is said to be.
మనఃప్రసాదః = satisfaction of the mind
సౌమ్యత్వం = being without duplicity towards others
మౌనం = gravity
ఆత్మ = of the self
వినిగ్రహః = control
భావ = of one’s nature
సంశుద్ధిః = purification
ఇతి = thus
ఏతత్ = this
తపః = austerity
మానసం = of the mind
ఉచ్యతే = is said to be.
శ్రద్ధయా = with faith
పరయా = transcendental
తప్తం = executed
తపః = austerity
తత్ = that
త్రివిధం = of three kinds
నరైః = by men
అఫలాకాంక్షిభిః = who are without desires for fruits
యుక్తైః = engaged
సాత్త్వికం = in the mode of goodness
పరిచక్షతే = is called.
సత్కార = respect
మాన = honor
పూజా = and worship
అర్థం = for the sake of
తపః = austerity
దంభేన = with pride
చ = also
ఏవ = certainly
యత్ = which
క్రియతే = is performed
తత్ = that
ఇహ = in this world
ప్రోక్తం = is said
రాజసం = in the mode of passion
చలం = flickering
అధ్రువం = temporary.
మూఢ = foolish
గ్రాహేణ = with endeavor
ఆత్మనః = of one’s own self
యత్ = which
పీడయా = by torture
క్రియతే = is performed
తపః = penance
పరస్య = to others
ఉత్సాదనార్థం = for the sake of causing annihilation
వా = or
తత్ = that
తామసం = in the mode of darkness
ఉదాహృతం = is said to be.
దాతవ్యం = worth giving
ఇతి = thus
యత్ = that which
దానం = charity
దీయతే = is given
అనుపకారిణే = irrespective of return
దేశే = in a proper place
కాలే = at a proper time
చ = also
పాత్రే = to a suitable person
చ = and
తత్ = that
దానం = charity
సాత్త్వికం = in the mode of goodness
స్మృతం = is considered.
యత్ = that which
తు = but
ప్రత్యుపకారార్థం = for the sake of getting some return
ఫలం = a result
ఉద్దిశ్య = desiring
వా = or
పునః = again
దీయతే = is given
చ = also
పరిక్లిష్టం = grudgingly
తత్ = that
దానం = charity
రాజసం = in the mode of passion
స్మృతం = is understood to be.
అదేశ = at an unpurified place
కాలే = and unpurified time
యత్ = that which
దానం = charity
అపాత్రేభ్యః = to unworthy persons
చ = also
దీయతే = is given
అసత్కృతం = without respect
అవజ్ఞాతం = without proper attention
తత్ = that
తామసం = in the mode of darkness
ఉదాహృతం = is said to be.
ఓం = indication of the Supreme
తత్ = that
సత్ = eternal
ఇతి = thus
నిర్దేశః = indication
బ్రహ్మణః = of the Supreme
త్రివిధః = threefold
స్మృతః = is considered
బ్రాహ్మణాః = the brahmanas
తేన = with that
వేదాః = the Vedic literature
చ = also
యజ్ఞాః = sacrifice
చ = also
విహితాః = used
పురా = formerly.
తస్మాత్ = therefore
ఓం = beginning with om
ఇతి = thus
ఉదాహృత్య = indicating
యజ్ఞ = of sacrifice
దాన = charity
తపః = and penance
క్రియాః = performances
ప్రవర్తంతే = begin
విధానోక్తః = according to scriptural regulation
సతతం = always
బ్రహ్మవాదినాం = of the transcendentalists.
తత్ = that
ఇతి = thus
అనభిసంధాయ = without desiring
ఫలం = the fruitive result
యజ్ఞ = of sacrifice
తపః = and penance
క్రియాః = activities
దాన = of charity
క్రియాః = activities
చ = also
వివిధాః = various
క్రియంతే = are done
మోక్షకాంక్షిభిః = by those who actually desire liberation.
సద్భవే = in the sense of the nature of the Supreme
సాధుభావే = in the sense of the nature of the devotee
చ = also
సత్ = the word sat
ఇతి = thus
ఏతత్ = this
ప్రయుజ్యతే = is used
ప్రశస్తే = in bona fide
కర్మణి = activities
తథా = also
సచ్ఛబ్దః = the sound sat
పార్థ = O son of Pritha
యుజ్యతే = is used
యజ్ఞే = in sacrifice
తపసి = in penance
దానే = in charity
చ = also
స్థితిః = the situation
సత్ = the Supreme
ఇతి = thus
చ = and
ఉచ్యతే = is pronounced
కర్మ = work
చ = also
ఏవ = certainly
తత్ = for that
అర్థియం = meant
సత్ = the Supreme
ఇతి = thus
ఏవ = certainly
అభిధీయతే = is indicated.
అశ్రద్ధయా = without faith
హుతం = offered in sacrifice
దత్తం = given
తపః = penance
తప్తం = executed
కృతం = performed
చ = also
యత్ = that which
అసత్ = false
ఇతి = thus
ఉచ్యతే = is said to be
పార్థ = O son of Pritha
న = never
చ = also
తత్ = that
ప్రేత్య = after death
నో = nor
ఇహ = in this life.
End of 17.28
అర్జున ఉవాచ = Arjuna said
సంన్యాసస్య = of renunciation
మహాబాహో = O mighty-armed one
తత్త్వం = the truth
ఇచ్ఛామి = I wish
వేదితుం = to understand
త్యాగస్య = of renunciation
చ = also
హృషీకేశ = O master of the senses
పృథక్ = differently
కేశినిశూదన = O killer of the Kesi demon.
శ్రీభగవానువాచ = the Supreme Personality of Godhead said
కామ్యానాం = with desire
కర్మణాం = of activities
న్యాసం = renunciation
సంన్యాసం = the renounced order of life
కవయః = the learned
విదుః = know
సర్వ = of all
కర్మ = activities
ఫల = of results
త్యాగం = renunciation
ప్రాహుః = call
త్యాగం = renunciation
విచక్షణః = the experienced.
త్యాజ్యం = must be given up
దోషవత్ = as an evil
ఇతి = thus
ఏకే = one group
కర్మ = work
ప్రాహుః = they say
మనీషిణః = great thinkers
యజ్ఞ = of sacrifice
దాన = charity
తపః = and penance
కర్మ = works
న = never
త్యాజ్యం = are to be given up
ఇతి = thus
చ = and
అపరే = others.
నిశ్చయం = certainty
శృణు = hear
మే = from Me
తత్ర = therein
త్యాగే = in the matter of renunciation
భరతసత్తమ = O best of the Bharatas
త్యాగః = renunciation
హి = certainly
పురుషవ్యాఘ్ర = O tiger among human beings
త్రివిధః = of three kinds
సంప్రకీర్తితః = is declared.
యజ్ఞ = of sacrifice
దాన = charity
తపః = and penance
కర్మ = activity
న = never
త్యాజ్యం = to be given up
కార్యం = must be done
ఏవ = certainly
తత్ = that
యజ్ఞః = sacrifice
దానం = charity
తపః = penance
చ = also
ఏవ = certainly
పావనాని = purifying
మనీషిణాం = even for the great souls.
ఏతాని = all these
అపి = certainly
తు = but
కర్మాణి = activities
సంగం = association
త్యక్త్వా = renouncing
ఫలాని = results
చ = also
కర్తవ్యాని = should be done as duty
ఇతి = thus
మే = My
పార్థ = O son of Pritha
నిశ్చితం = definite
మతం = opinion
ఉత్తమం = the best.
నియతస్య = prescribed
తు = but
సంన్యాసః = renunciation
కర్మణః = of activities
న = never
ఉపపద్యతే = is deserved
మోహాత్ = by illusion
తస్య = of them
పరిత్యాగః = renunciation
తామసః = in the mode of ignorance
పరికీర్తితః = is declared.
దుఃఖం = unhappy
ఇతి = thus
ఏవ = certainly
యత్ = which
కర్మ = work
కాయ = for the body
క్లేశ = trouble
భయాత్ = out of fear
త్యజేత్ = gives up
సః = he
కృత్వా = after doing
రాజసం = in the mode of passion
త్యాగం = renunciation
న = not
ఏవ = certainly
త్యాగ = of renunciation
ఫలం = the results
లభేత్ = gains.
కార్యం = it must be done
ఇతి = thus
ఏవ = indeed
యత్ = which
కర్మ = work
నియతం = prescribed
క్రియతే = is performed
అర్జున = O Arjuna
సంగం = association
త్యక్త్వా = giving up
ఫలం = the result
చ = also
ఏవ = certainly
సః = that
త్యాగః = renunciation
సాత్త్వికః = in the mode of goodness
మతః = in My opinion.
న = never
ద్వేష్టి = hates
అకుశలం = inauspicious
కర్మ = work
కుశలే = in the auspicious
న = nor
అనుషజ్జతే = becomes attached
త్యాగీ = the renouncer
సత్త్వ = in goodness
సమావిష్టః = absorbed
మేధావీ = intelligent
ఛిన్న = having cut off
సంశయః = all doubts.
న = never
హి = certainly
దేహభృతా = by the embodied
శక్యం = is possible
త్యక్తుం = to be renounced
కర్మాణి = activities
అశేషతః = altogether
యః = anyone who
తు = but
కర్మ = of work
ఫల = of the result
త్యాగీ = the renouncer
సః = he
త్యాగీ = the renouncer
ఇతి = thus
అభిధీయతే = is said.
అనిష్టం = leading to hell
ఇష్టం = leading to heaven
మిశ్రం = mixed
చ = and
త్రివిధం = of three kinds
కర్మణః = of work
ఫలం = the result
భవతి = comes
అత్యాగినాం = for those who are not renounced
ప్రేత్య = after death
న = not
తు = but
సంన్యాసీనాం = for the renounced order
క్వచిత్ = at any time.
పంచ = five
ఏతాని = these
మహాబాహో = O mighty-armed one
కారణాని = causes
నిబోధ = just understand
మే = from Me
సాంఖ్యే = in the Vedanta
కృతాంతే = in the conclusion
ప్రోక్తాని = said
సిద్ధయే = for the perfection
సర్వ = of all
కర్మణాం = activities.
అధిష్ఠానం = the place
తథా = also
కర్తా = the worker
కరణం = instruments
చ = and
పృథగ్విధం = of different kinds
వివిధః = various
చ = and
పృథక్ = separate
చేష్టః = the endeavors
దైవం = the Supreme
చ = also
ఏవ = certainly
అత్ర = here
పంచమం = the fifth.
శరీర = by the body
వాక్ = speech
మనోభిః = and mind
యత్ = which
కర్మ = work
ప్రారభతే = begins
నరః = a person
న్యాయ్యం = right
వా = or
విపరీతం = the opposite
వా = or
పంచ = five
ఏతే = all these
తస్య = its
హేతవః = causes.
తత్ర = there
ఏవం = thus
సతి = being
కర్తారం = the worker
ఆత్మానం = himself
కేవలం = only
తు = but
యః = anyone who
పశ్యతి = sees
అకృతబుద్ధిత్వాత్ = due to unintelligence
న = never
సః = he
పశ్యతి = sees
దుర్మతిః = foolish.
యస్య = one whose
న = never
అహంకృతః = of false ego
భావః = nature
బుద్ధిః = intelligence
యస్య = one whose
న = never
లిప్యతే = is attached
హత్వా = killing
అపి = even
సః = he
ఇమాన్ = this
లోకాన్ = world
న = never
హంతి = kills
న = never
నిబధ్యతే = becomes entangled.
జ్ఞానం = knowledge
జ్ఞేయం = the objective of knowledge
పరిజ్ఞాతా = the knower
త్రివిధా = of three kinds
కర్మ = of work
చోదనా = the impetus
కరణం = the senses
కర్మ = the work
కర్తా = the doer
ఇతి = thus
త్రివిధః = of three kinds
కర్మ = of work
సంగ్రహః = the accumulation.
జ్ఞానం = knowledge
కర్మ = work
చ = also
కర్తా = worker
చ = also
త్రిధా = of three kinds
ఏవ = certainly
గుణభేదతః = in terms of different modes of material nature
ప్రోచ్యతే = are said
గుణసంఖ్యానే = in terms of different modes
యథావత్ = as they are
శృణు = hear
తాని = all of them
అపి = also.
సర్వభూతేషు = in all living entities
యేన = by which
ఏకం = one
భావం = situation
అవ్యయం = imperishable
ఈక్షతే = one sees
అవిభక్తం = undivided
విభక్తేషు = in the numberless divided
తత్ = that
జ్ఞానం = knowledge
విద్ధి = know
సాత్త్వికం = in the mode of goodness.
పృథక్త్వేన = because of division
తు = but
యత్ = which
జ్ఞానం = knowledge
నానాభావాన్ = multifarious situations
పృథగ్విధాన్ = different
వేత్తి = knows
సర్వేషు = in all
భూతేషు = living entities
తత్ = that
జ్ఞానం = knowledge
విద్ధి = must be known
రాజసం = in terms of passion.
యత్ = that which
తు = but
కృత్స్నవత్ = as all in all
ఏకస్మిన్ = in one
కార్యే = work
సక్తం = attached
అహైతుకం = without cause
అతత్త్వార్థవత్ = without knowledge of reality
అల్పం = very meager
చ = and
తత్ = that
తామసం = in the mode of darkness
ఉదాహృతం = is said to be.
నియతం = regulated
సంగరహితం = without attachment
అరాగద్వేషతః = without love or hatred
కృతం = done
అఫలప్రేప్సునా = by one without desire for fruitive result
కర్మ = action
యత్ = which
తత్ = that
సాత్త్వికం = in the mode of goodness
ఉచ్యతే = is called.
యత్ = that which
తు = but
కామేప్సునా = by one with desires for fruitive results
కర్మ = work
సాహంకారేణ = with ego
వా = or
పునః = again
క్రియతే = is performed
బహులాయాసం = with great labor
తత్ = that
రాజసం = in the mode of passion
ఉదాహృతం = is said to be.
అనుబంధం = of future bondage
క్షయం = destruction
హింసాం = and distress to others
అనపేక్ష్య = without considering the consequences
చ = also
పౌరుషం = self-sanctioned
మోహాత్ = by illusion
ఆరభ్యతే = is begun
కర్మ = work
యత్ = which
తత్ = that
తామసం = in the mode of ignorance
ఉచ్యతే = is said to be.
ముక్తసంగః = liberated from all material association
అనహంవాది = without false ego
ధృతి = with determination
ఉత్సాహ = and great enthusiasm
సమన్వితః = qualified
సిద్ధి = in perfection
అసిద్ధ్యోః = and failure
నిర్వికారః = without change
కర్తా = worker
సాత్త్వికః = in the mode of goodness
ఉచ్యతే = is said to be.
రాగీ = very much attached
కర్మఫల = the fruit of the work
ప్రేప్సుః = desiring
లుబ్ధః = greedy
హింసాత్మకః = always envious
అశుచిః = unclean
హర్షశోకాన్వితః = subject to joy and sorrow
కర్తా = such a worker
రాజసః = in the mode of passion
పరికీర్తితః = is declared.
అయుక్తః = not referring to the scriptural injunctions
ప్రాకృతః = materialistic
స్తబ్ధః = obstinate
శఠః = deceitful
నైష్కృతికః = expert in insulting others
అలసః = lazy
విషాది = morose
దీర్ఘసూత్రీ = procrastinating
చ = also
కర్తా = worker
తామసః = in the mode of ignorance
ఉచ్యతే = is said to be.
బుద్ధేః = of intelligence
భేదం = the differences
ధృతేః = of steadiness
చ = also
ఏవ = certainly
గుణతః = by the modes of material nature
త్రివిధం = of three kinds
శృణు = just hear
ప్రోచ్యమానం = as described by Me
అశేషేణ = in detail
పృథక్త్వేన = differently
ధనంజయ = O winner of wealth.
ప్రవృత్తిం = doing
చ = also
నివృత్తిం = not doing
చ = and
కార్య = what ought to be done
అకార్యే = and what ought not to be done
భయ = fear
అభయే = and fearlessness
బంధం = bondage
మోక్షం = liberation
చ = and
యా = that which
వేత్తి = knows
బుద్ధిః = understanding
సా = that
పార్థ = O son of Pritha
సాత్త్వికీ = in the mode of goodness.
యయా = by which
ధర్మం = the principles of religion
అధర్మం = irreligion
చ = and
కార్యం = what ought to be done
చ = also
అకార్యం = what ought not to be done
ఏవ = certainly
చ = also
అయథావత్ = imperfectly
ప్రజానాతి = knows
బుద్ధిః = intelligence
సా = that
పార్థ = O son of Pritha
రాజసీ = in the mode of passion.
అధర్మం = irreligion
ధర్మం = religion
ఇతి = thus
యా = which
మన్యతే = thinks
తమస = by illusion
ఆవృతా = covered
సర్వార్థాన్ = all things
విపరీతాన్ = in the wrong direction
చ = also
బుద్ధిః = intelligence
సా = that
పార్థ = O son of Pritha
తామసీ = in the mode of ignorance.
ధృత్యా = determination
యయా = by which
ధారయతే = one sustains
మనః = of the mind
ప్రాణ = life
ఇంద్రియ = and senses
క్రియాః = the activities
యోగేన = by yoga practice
అవ్యభిచారిణ్యా = without any break
ధృతిః = determination
సా = that
పార్థ = O son of Pritha
సాత్త్వికీ = in the mode of goodness.
యయా = by which
తు = but
ధర్మ = religiosity
కామ = sense gratification
అర్థన్ = and economic development
ధృత్య = by determination
ధారయతే = one sustains
అర్జున = O Arjuna
ప్రసంగేన = because of attachment
ఫలాకాంక్షీ = desiring fruitive results
ధృతిః = determination
సా = that
పార్థ = O son of Pritha
రాజసీ = in the mode of passion.
యయా = by which
స్వప్నం = dreaming
భయం = fearfulness
శోకం = lamentation
విషాదం = moroseness
మదం = illusion
ఏవ = certainly
చ = also
న = never
విముంచతి = one gives up
దుర్మేధా = unintelligent
ధృతిః = determination
సా = that
పార్థ = O son of Pritha
తామసీ = in the mode of ignorance.
సుఖం = happiness
తు = but
ఇదానీం = now
త్రివిధం = of three kinds
శృణు = hear
మే = from Me
భరతర్షభ = O best amongst the Bharatas
అభ్యాసాత్ = by practice
రమతే = one enjoys
యత్ర = where
దుఃఖ = of distress
అంతం = the end
చ = also
నిగచ్ఛతి = gains.
యత్ = which
తత్ = that
అగ్రే = in the beginning
విషమివ = like poison
పరిణామే = at the end
అమృత = nectar
ఉపమం = compared to
తత్ = that
సుఖం = happiness
సాత్త్వికం = in the mode of goodness
ప్రోక్తం = is said
ఆత్మ = in the self
బుద్ధి = of intelligence
ప్రసాదజం = born of the satisfaction.
విషయ = of the objects of the senses
ఇంద్రియ = and the senses
సంయోగాత్ = from the combination
యత్ = which
తత్ = that
అగ్రే = in the beginning
అమృతోపమం = just like nectar
పరిణామే = at the end
విషమివ = like poison
తత్ = that
సుఖం = happiness
రాజసం = in the mode of passion
స్మృతం = is considered.
యత్ = that which
అగ్రే = in the beginning
చ = also
అనుబంధే = at the end
చ = also
సుఖం = happiness
మోహనం = illusory
ఆత్మనః = of the self
నిద్రా = sleep
ఆలస్య = laziness
ప్రమాద = and illusion
ఉత్థం = produced of
తత్ = that
తామసం = in the mode of ignorance
ఉదాహృతం = is said to be.
న = not
తత్ = that
అస్తి = there is
పృథివ్యాం = on the earth
వా = or
దివి = in the higher planetary system
దేవేషు = amongst the demigods
వా = or
పునః = again
సత్త్వం = existence
ప్రకృతిజైః = born of material nature
ముక్తం = liberated
యత్ = that
ఏభిః = from the influence of these
స్యాత్ = is
త్రిభిః = three
గుణైః = modes of material nature.
బ్రాహ్మణ = of the brahmanas
క్షత్రియ = the ksatriyas
విశాం = and the vaisyas
శూద్రాణాం = of the shudras
చ = and
పరంతప = O subduer of the enemies
కర్మాణి = the activities
ప్రవిభక్తాని = are divided
స్వభావ = their own nature
ప్రభవైః = born of
గుణైః = by the modes of material nature.
సమః = peacefulness
దమః = self-control
తపః = austerity
శౌచం = purity
క్షాంతిః = tolerance
ఆర్జవం = honesty
ఏవ = certainly
చ = and
జ్ఞానం = knowledge
విజ్ఞానం = wisdom
ఆస్తిక్యం = religiousness
బ్రహ్మ = of a brahmana
కర్మ = duty
స్వభావజం = born of his own nature.
శౌర్యం = heroism
తేజః = power
ధృతిః = determination
దాక్ష్యం = resourcefulness
యుద్ధే = in battle
చ = and
అపి = also
అపలాయనం = not fleeing
దానం = generosity
ఈశ్వర = of leadership
భావః = the nature
చ = and
క్షాత్రం = of a ksatriya
కర్మ = duty
స్వభావజం = born of his own nature.
కృషి = plowing
గో = of cows
రక్ష్య = protection
వాణిజ్యం = trade
వైశ్య = of a vaisya
కర్మ = duty
స్వభావజం = born of his own nature
పరిచర్య = service
ఆత్మకం = consisting of
కర్మ = duty
శూద్రస్య = of the shudra
అపి = also
స్వభావజం = born of his own nature.
స్వే స్వే = each his own
కర్మణి = work
అభిరతః = following
సంసిద్ధిం = perfection
లభతే = achieves
నరః = a man
స్వకర్మ = in his own duty
నిరతః = engaged
సిద్ధిం = perfection
యథా = as
విందతి = attains
తత్ = that
శృణు = listen.
యతః = from whom
ప్రవృత్తిః = the emanation
భూతానాం = of all living entities
యేన = by whom
సర్వం = all
ఇదం = this
తతం = is pervaded
స్వకర్మణా = by his own duties
తం = Him
అభ్యర్చ్య = by worshiping
సిద్ధిం = perfection
విందతి = achieves
మానవః = a man.
శ్రేయాన్ = better
స్వధర్మః = one’s own occupation
విగుణః = imperfectly performed
పరధర్మాత్ = than another’s occupation
స్వనుష్ఠితాత్ = perfectly done
స్వభావనియతం = prescribed according to one’s nature
కర్మ = work
కుర్వన్ = performing
న = never
ఆప్నోతి = achieves
కిల్బిశం = sinful reactions.
సహజం = born simultaneously
కర్మ = work
కౌంతేయ = O son of Kunti
సదోషం = with fault
అపి = although
న = never
త్యజేత్ = one should give up
సర్వారంభః = all ventures
హి = certainly
దోషేన = with fault
ధూమేన = with smoke
అగ్నిః = fire
ఇవ = as
ఆవృతాః = covered.
అసక్తబుద్ధిః = having unattached intelligence
సర్వత్ర = everywhere
జితాత్మా = having control of the mind
విగతస్పృహః = without material desires
నైష్కర్మ్యసిద్ధిం = the perfection of nonreaction
పరమాం = supreme
సంన్యాసేన = by the renounced order of life
అధిగచ్ఛతి = one attains.
సిద్ధిం = perfection
ప్రాప్తః = achieving
యథా = as
బ్రహ్మ = the Supreme
తథా = so
ఆప్నోతి = one achieves
నిబోధ = try to understand
మే = from Me
సమాసేన = summarily
ఏవ = certainly
కౌంతేయ = O son of Kunti
నిష్ఠా = the stage
జ్ఞానస్య = of knowledge
యా = which
పరా = transcendental.
బుద్ధ్యా = with the intelligence
విశుద్ధయా = fully purified
యుక్తః = engaged
ధృత్య = by determination
ఆత్మానం = the self
నియమ్య = regulating
చ = also
శబ్దాదిన్ = such as sound
విషయాన్ = the sense objects
త్యక్త్వా = giving up
రాగ = attachment
ద్వేషౌ = and hatred
వ్యుదస్య = laying aside
చ = also
వివిక్తసేవీ = living in a secluded place
లఘ్వాశీ = eating a small quantity
యత = having controlled
వాక్ = speech
కాయ = body
మానసః = and mind
ధ్యానయోగపరః = absorbed in trance
నిత్యం = twenty-four hours a day
వైరాగ్యం = detachment
సముపాశ్రితః = having taken shelter of
అహంకారం = false ego
బలం = false strength
దర్పం = false pride
కామం = lust
క్రోధం = anger
పరిగ్రహం = and acceptance of material things
విముచ్య = being delivered from
నిర్మమః = without a sense of proprietorship
శాంతః = peaceful
బ్రహ్మభూయాయ = for self-realization
కల్పతే = is qualified.
బ్రహ్మభూతః = being one with the Absolute
ప్రసన్నాత్మా = fully joyful
న = never
శోచతి = laments
న = never
కాంక్షతి = desires
సమః = equally disposed
సర్వేషు = to all
భూతేషు = living entities
మద్భక్తిం = My devotional service
లభతే = gains
పరాం = transcendental.
భక్త్యా = by pure devotional service
మాం = Me
అభిజానాతి = one can know
యావాన్ = as much as yah
చాస్మి = as I am
తత్త్వతః = in truth
తతః = thereafter
మాం = Me
తత్త్వతః = in truth
జ్ఞాత్వా = knowing
విశతే = he enters
తదనంతరం = thereafter.
సర్వ = all
కర్మాణి = activities
అపి = although
సదా = always
కుర్వాణః = performing
మద్వ్యపాశ్రయః = under My protection
మత్ప్రసాదాత్ = by My mercy
అవాప్నోతి = one achieves
శాశ్వతం = the eternal
పదం = abode
అవ్యయం = imperishable.
చేతసా = by intelligence
సర్వకర్మాణి = all kinds of activities
మయి = unto Me
సంన్యస్య = giving up
మత్పరః = under My protection
బుద్ధియోగం = devotional activities
ఉపాశ్రిత్య = taking shelter of
మచ్చిత్తః = in consciousness of Me
సతతం = twenty-four hours a day
భవ = just become.
మత్ = of Me
చిత్తః = being in consciousness
సర్వ = all
దుర్గాణి = impediments
మత్ప్రసాదాత్ = by My mercy
తరిష్యసి = you will overcome
అథ = but
చేత్ = if
త్వం = you
అహంకారాత్ = by false ego
న శ్రోస్యసి = do not hear
వినంక్ష్యసి = you will be lost.
యత్ = if
అహంకారం = of false ego
ఆశ్రిత్య = taking shelter
న యోత్స్యే = I shall not fight
ఇతి = thus
మన్యసే = you think
మిథ్యైషః = this is all false
వ్యవసాయః = determination
తే = your
ప్రకృతిః = material nature
త్వాం = you
నియోక్ష్యతి = will engage.
స్వభావజేన = born of your own nature
కౌంతేయ = O son of Kunti
నిబద్ధః = conditioned
స్వేన = by your own
కర్మణా = activities
కర్తుం = to do
న = not
ఇచ్ఛసి = you like
యత్ = that which
మోహాత్ = by illusion
కరిష్యసి = you will do
అవశః = involuntarily
అపి = even
తత్ = that.
ఈశ్వరః = the Supreme Lord
సర్వభూతానాం = of all living entities
హృద్దేశే = in the location of the heart
అర్జున = O Arjuna
తిష్ఠతి = resides
భ్రామయన్ = causing to travel
సర్వభూతానీ = all living entities
యంత్ర = on a machine
ఆరూఢాని = being placed
మాయయా = under the spell of material energy.
తం = unto Him
ఏవ = certainly
శరణం గచ్ఛ = surrender
సర్వభావేన = in all respects
భారత = O son of Bharata
తత్ప్రసాదాత్ = by His grace
పరాం = transcendental
శాంతిం = peace
స్థానం = the abode
ప్రాప్స్యసి = you will get
శాశ్వతం = eternal.
ఇతి = thus
తే = unto you
జ్ఞానం = knowledge
ఆఖ్యాతం = described
గుహ్యాత్ = than confidential
గుహ్యతరం = still more confidential
మయా = by Me
విమృశ్య = deliberating
ఏతత్ = on this
అశేషేణ = fully
యథా = as
ఇచ్ఛసి = you like
తథా = that
కురు = perform.
సర్వగుహ్యతమం = the most confidential of all
భూయః = again
శృణు = just hear
మే = from Me
పరమం = the supreme
వచః = instruction
ఇష్టః అసి = you are dear
మే = to Me
దృఢం = very
ఇతి = thus
తతః = therefore
వక్ష్యామి = I am speaking
తే = for your
హితం = benefit.
మన్మనాః = thinking of Me
భవ = just become
మద్భక్తః = My devotee
మద్యాజీ = My worshiper
మాం = unto Me
నమస్కురు = offer your obeisances
మాం = unto Me
ఏవ = certainly
ఏష్యసి = you will come
సత్యం = truly
తే = to you
ప్రతిజానే = I promise
ప్రియః = dear
అసి = you are
మే = to Me.
సర్వధర్మాన్ = all varieties of religion
పరిత్యజ్య = abandoning
మాం = unto Me
ఏకం = only
శరణం = for surrender
వ్రజ = go
అహం = I
త్వాం = you
సర్వ = all
పాపేభ్యః = from sinful reactions
మోక్షయిష్యామి = will deliver
మా = do not
శుచః = worry.
ఇదం = this
తే = by you
న = never
అతపస్కాయ = to one who is not austere
న = never
అభక్తాయ = to one who is not a devotee
కదాచన = at any time
న = never
చ = also
అశుశ్రూషవే = to one who is not engaged in devotional service
వాచ్యం = to be spoken
న = never
చ = also
మాం = toward Me
యః = anyone who
అభ్యసూయతి = is envious.
యః = anyone who
ఇదం = this
పరమం = most
గుహ్యం = confidential secret
మత్ = of Mine
భక్తేషు = amongst devotees
అభిధాస్యతి = explains
భక్తిం = devotional service
మయి = unto Me
పరాం = transcendental
కృత్వా = doing
మాం = unto Me
ఏవ = certainly
ఏష్యతి = comes
అసంశయః = without doubt.
న = never
చ = and
తస్మాత్ = than him
మనుష్యేషు = among men
కశ్చిత్ = anyone
మే = to Me
ప్రియకృత్తమః = more dear
భవితా = will become
న = nor
చ = and
మే = to Me
తస్మాత్ = than him
అన్యః = another
ప్రియతరః = dearer
భువి = in this world.
అధ్యేష్యతే = will study
చ = also
యః = he who
ఇమం = this
ధర్మ్యం = sacred
సంవాదం = conversation
ఆవయోః = of ours
జ్ఞాన = of knowledge
యజ్ఞేన = by the sacrifice
తేన = by him
అహం = I
ఇష్టః = worshiped
స్యాం = shall be
ఇతి = thus
మే = My
మతిః = opinion.
శ్రద్ధావాన్ = faithful
అనసూయః = not envious
చ = and
శృణుయాత్ = does hear
అపి = certainly
యః = who
నరః = a man
సః = he
అపి = also
ముక్తః = being liberated
శుభాన్ = the auspicious
లోకాన్ = planets
ప్రాప్నుయాత్ = he attains
పుణ్యకర్మణాం = of the pious.
కచ్చిత్ = whether
ఏతత్ = this
శ్రుతం = heard
పార్థ = O son of Pritha
త్వయా = by you
ఏకాగ్రేణ = with full attention
చేతసా = by the mind
కచ్చిత్ = whether
అజ్ఞాన = of ignorance
సమ్మోహః = the illusion
ప్రణష్టః = dispelled
తే = of you
ధనంజయ = O conqueror of wealth (Arjuna).
అర్జున ఉవాచ = Arjuna said
నష్టః = dispelled
మోహః = illusion
స్మృతిః = memory
లబ్ధా = regained
త్వత్ప్రసాదాత్ = by Your mercy
మయా = by me
అచ్యుత = O infallible KRiShNa
స్థితః = situated
అస్మి = I am
గత = removed
సందేహః = all doubts
కరిష్యే = I shall execute
వచనం = order
తవ = Your.
సంజయ ఉవాచ = Sanjaya said
ఇతి = thus
అహం = I
వాసుదేవస్య = of KRiShNa
పార్థస్య = and Arjuna
చ = also
మహాత్మనః = of the great soul
సంవాదం = discussion
ఇమం = this
అశ్రౌషం = have heard
అద్భుతం = wonderful
రోమహర్షణం = making the hair stand on end.
వ్యాసప్రసాదాత్ = by the mercy of Vyasadeva
శ్రుతవాన్ = have heard
ఏతత్ = this
గుహ్యం = confidential
అహం = I
పరం = the supreme
యోగం = mysticism
యోగేశ్వరాత్ = from the master of all mysticism
కృష్ణాత్ = from KRiShNa
సాక్షాత్ = directly
కథయతః = speaking
స్వయం = personally.
రాజన్ = O King
సంస్మృత్య = remembering
సంస్మృత్య = remembering
సంవాదం = message
ఇమం = this
అద్భుతం = wonderful
కేశవ = of Lord KRiShNa
అర్జునయోః = and Arjuna
పుణ్యం = pious
హృష్యామి = I am taking pleasure
చ = also
ముహుర్ముహుః = repeatedly.
తత్ = that
చ = also
సంస్మృత్య = remembering
సంస్మృత్య = remembering
రూపం = form
అతి = greatly
అద్భుతం = wonderful
హరేః = of Lord KRiShNa
విస్మయః = wonder
మే = my
మహాన్ = great
రాజన్ = O King
హృష్యామి = I am enjoying
చ = also
పునః పునః = repeatedly.
యత్ర = where
యోగేశ్వరః = the master of mysticism
కృష్ణః = Lord KRiShNa
యత్ర = where
పార్థః = the son of Pritha
ధనుర్ధరః = the carrier of the bow and arrow
తత్ర = there
శ్రీః = opulence
విజయః = victory
భూతిః = exceptional power
ధ్రువా = certain
నీతిః = morality
మతిర్మమ = my opinion.
End of 18.78
Also Read:
Bhagavad Gita in Gujarati words Meanings in Hindi | English | Bengali | Gujarati | Kannada | Malayalam | Oriya | Telugu | Tamil
