Adhyaya numbers 269-270 in Shanti Parva, Mahabharata critical edition (Bhandarkar Oriental Research Institute BORI). In Kinyavadekar’s edition, they are 279-280.
Vritra Geetaa in Gujarati:
॥ વૃત્રગીતા ॥
અધ્યાયઃ ૨૭૦
ય્
ધન્યા ધન્યા ઇતિ જનાઃ સર્વેઽસ્માન્પ્રવદન્ત્યુત ।
ન દુઃખિતતરઃ કશ્ચિત્પુમાનસ્માભિરસ્તિ હ ॥ ૧ ॥
લોકસમ્ભાવિતૈર્દુઃખં યત્પ્રાપ્તં કુરુસત્તમ ।
પ્રાપ્ય જાતિં મનુષ્યેષુ દેવૈરપિ પિતામહ ॥ ૨ ॥
કદા વયં કરિષ્યામઃ સંન્યાસં દુઃખસઞ્જ્ઞકમ્ ।
દુઃખમેતચ્છરીરાણાં ધારણં કુરુસત્તમ ॥ ૩ ॥
વિમુક્તાઃ સપ્તદશભિર્હેતુભૂતૈશ્ચ પઞ્ચભિઃ ।
ઇન્દ્રિયાર્થૈર્ગુણૈશ્ચૈવ અસ્તાભિઃ પ્રપિતામહ ॥ ૪ ॥
ન ગચ્છન્તિ પુનર્ભાવં મુનયઃ સંશિતવ્રતાઃ ।
કદા વયં ભવિષ્યામો રાજ્યં હિત્વા પરન્તપ ॥ ૫ ॥
ભી
નાસ્ત્યનન્તં મહારાજ સર્વં સઙ્ખ્યાન ગોચરમ્ ।
પુનર્ભાવોઽપિ સઙ્ખ્યાતો નાસ્તિ કિં ચિદિહાચલમ્ ॥ ૬ ॥
ન ચાપિ ગમ્યતે રાજન્નૈષ દોષઃ પ્રસઙ્ગતઃ ।
ઉદ્યોગાદેવ ધર્મજ્ઞ કાલેનૈવ ગમિષ્યથ ॥ ૭ ॥
ઈશોઽયં સતતં દેહી નૃપતે પુણ્યપાપયોઃ ।
તત એવ સમુત્થેન તમસા રુધ્યતેઽપિ ચ ॥ ૮ ॥
યથાઞ્જન મયો વાયુઃ પુનર્માનઃ શિલં રજઃ ।
અનુપ્રવિશ્ય તદ્વર્ણો દૃશ્યતે રઞ્જયન્દિશઃ ॥ ૯ ॥
તથા કર્મફલૈર્દેહી રઞ્જિતસ્તમસાવૃતઃ ।
વિવર્ણો વર્મમાશ્રિત્ય દેહેષુ પરિવર્તતે ॥ ૧૦ ॥
જ્ઞાનેન હિ યદા જન્તુરજ્ઞાનપ્રભવં તમઃ ।
વ્યપોહતિ તદા બ્રહ્મ પ્રકાશેત સનાતનમ્ ॥ ૧૧ ॥
અયત્ન સાધ્યં મુનયો વદન્તિ
યે ચાપિ મુક્તાસ્ત ઉપાસિતવ્યાઃ ।
ત્વયા ચ લોકેન ચ સામરેણ
તસ્માન્ન શામ્યન્તિ મહર્ષિસઙ્ઘાઃ ॥ ૧૨ ॥
અસ્મિન્નર્થે પુરા ગીતં શૃણુષ્વૈક મના નૃપ ।
યથા દૈત્યેન વૃત્રેણ ભ્રષ્ટૈશ્વર્યેણ ચેષ્ટિતમ્ ॥ ૧૩ ॥
નિર્જિતેનાસહાયેન હૃતરાજ્યેન ભારત ।
અશોચતા શત્રુમધ્યે બુદ્ધિમાસ્થાય કેવલામ્ ॥ ૧૪ ॥
ભ્રષ્ટૈશ્વર્યં પુરા વૃત્રમુશના વાક્યમબ્રવીત્ ।
કચ્ચિત્પરાજિતસ્યાદ્ય ન વ્યથા તેઽસ્તિ દાનવ ॥ ૧૫ ॥
વ્ર્ત્ર
સત્યેન તપસા ચૈવ વિદિત્વા સઙ્ક્ષયં હ્યહમ્ ।
ન શોચામિ ન હૃષ્યામિ ભૂતાનામાગતિં ગતિમ્ ॥ ૧૬ ॥
કાલસઞ્ચોદિતા જીવા મજ્જન્તિ નરકેઽવશાઃ ।
પરિદૃષ્ટાનિ સર્વાણિ દિવ્યાન્યાહુર્મનીષિણઃ ॥ ૧૭ ॥
ક્ષપયિત્વા તુ તં કાલં ગણિતં કાલચોદિતાઃ ।
સાવશેષેણ કાલેન સમ્ભવન્તિ પુનઃ પુનઃ ॥ ૧૮ ॥
તિર્યગ્યોનિસહસ્રાણિ ગત્વા નરકમેવ ચ ।
નિર્ગચ્છન્ત્યવશા જીવાઃ કાલબન્ધન બન્ધનાઃ ॥ ૧૯ ॥
એવં સંસરમાણાનિ જીવાન્યહમદૃષ્ટવાન્ ।
યથા કર્મ તથા લાભ ઇતિ શાસ્ત્રનિદર્શનમ્ ॥ ૨૦ ॥
તિર્યગ્ગચ્છન્તિ નરકં માનુષ્યં દૈવમેવ ચ ।
સુખદુઃખે પ્રિયદ્વેષ્યે ચરિત્વા પૂર્વમેવ ચ ॥ ૨૧ ॥
કૃતાન્તવિધિસંયુક્તં સર્વલોકઃ પ્રપદ્યતે ।
ગતં ગચ્છન્તિ ચાધ્વાનં સર્વભૂતાનિ સર્વદા ॥ ૨૨ ॥
ભી
કાલસઙ્ખ્યાન સઙ્ખ્યાતં સૃષ્ટિ સ્થિતિ પરાયનમ્ ।
તં ભાસમાનં ભગવાનુશનાઃ પ્રત્યભાસત ।
ભીમાન્દુષ્ટપ્રલાપાંસ્ત્વં તાત કસ્માત્પ્રભાસસે ॥ ૨૩ ॥
વ્ર્ત્ર
પ્રત્યક્ષમેતદ્ભવતસ્તથાન્યેષાં મનીસિનામ્ ।
મયા યજ્જય લુબ્ધેન પુરા તપ્તં મહત્તપઃ ॥ ૨૪ ॥
ગન્ધાનાદાય ભૂતાનાં રસાંશ્ચ વિવિધાનપિ ।
અવર્ધં ત્રીન્સમાક્રમ્ય લોકાન્વૈ સ્વેન તેજસા ॥ ૨૫ ॥
જ્વાલામાલા પરિક્ષિપ્તો વૈહાયસચરસ્તથા ।
અજેયઃ સર્વભૂતાનામાસં નિત્યમપેતભીઃ ॥ ૨૬ ॥
ઐશ્વર્યં તપસા પ્રાપ્તં ભ્રષ્ટં તચ્ચ સ્વકર્મભિઃ ।
ધૃતિમાસ્થાય ભગવન્ન શોચામિ તતસ્ત્વહમ્ ॥ ૨૭ ॥
યુયુત્સતા મહેન્દ્રેણ પુરા સાર્ધં મહાત્મના ।
તતો મે ભગવાન્દૃષ્ટો હરિર્નારાયણઃ પ્રભુઃ ॥ ૨૮ ॥
વૈકુણ્ઠઃ પુરુષો વિષ્ણુઃ શુક્લોઽનન્તઃ સનાતનઃ ।
મુઞ્જકેશો હરિશ્મશ્રુઃ સર્વભૂતપિતામહઃ ॥ ૨૯ ॥
નૂનં તુ તસ્ય તપસઃ સાવશેષં મમાસ્તિ વૈ ।
યદહં પ્રસ્તુમિચ્છામિ ભવન્તં કર્મણઃ ફલમ્ ॥ ૩૦ ॥
ઐશ્વર્યં વૈ મહદ્બ્રહ્મન્કસ્મિન્વર્ણે પ્રતિષ્ઠિતમ્ ।
નિવર્તતે ચાપિ પુનઃ કથમૈશ્વર્યમુત્તમમ્ ॥ ૩૧ ॥
કસ્માદ્ભૂતાનિ જીવન્તિ પ્રવર્તન્તેઽથ વા પુનઃ ।
કિં વા ફલં પરં પ્રાપ્ય જીવસ્તિષ્ઠતિ શાશ્વતઃ ॥ ૩૨ ॥
કેન વા કર્મણા શક્યમથ જ્ઞાનેન કેન વા ।
બ્રહ્મર્ષે તત્ફલં પ્રાપ્તું તન્મે વ્યાખ્યાતુમર્હસિ ॥ ૩૩ ॥
ઇતીદમુક્તઃ સ મુનિસ્તદાનીં
પ્રત્યાહ યત્તચ્છૃણુ રાજસિંહ ।
મયોચ્યમાનં પુરુષર્ષભ ત્વમ્
અનન્યચિત્તઃ સહ સોદરીયૈઃ ॥ ૩૪ ॥
અધ્યાયઃ ૨૭૧
ઉશનસ્
નમસ્તસ્મૈ ભગવતે દેવાય પ્રભવિષ્ણવે ।
યસ્ય પૃથ્વી તલં તાત સાકાશં બાહુગોચરમ્ ॥ ૧ ॥
મૂર્ધા યસ્ય ત્વનન્તં ચ સ્થાનં દાનવ સત્તમ ।
તસ્યાહં તે પ્રવક્ષ્યામિ વિષ્ણોર્માહાત્મ્યમુત્તમમ્ ॥ ૨ ॥
ભી
તયોઃ સંવદતોરેવમાજગામ મહામુનિઃ ।
સનત્કુમારો ધર્માત્મા સંશય છેદનાય વૈ ॥ ૩ ॥
સ પૂજિતોઽસુરેન્દ્રેણ મુનિનોશનસા તથા ।
નિષસાદાસને રાજન્મહાર્હે મુનિપુઙ્ગવઃ ॥ ૪ ॥
તમાસીનં મહાપ્રાજ્ઞમુશના વાક્યમબ્રવીત્ ।
બ્રૂહ્યસ્મૈ દાનવેન્દ્રાય વિન્સોર્માહાત્મ્યમુત્તમમ્ ॥ ૫ ॥
સનત્કુમારસ્તુ તતઃ શ્રુત્વા પ્રાહ વચોઽર્થવત્ ।
વિષ્ણોર્માહાત્મ્ય સંયુક્તં દાનવેન્દ્રાય ધીમતે ॥ ૬ ॥
શૃણુ સર્વમિદં દૈત્ય વિન્સોર્માહાત્મ્યમુત્તમમ્ ।
વિષ્ણૌ જગત્સ્થિતં સર્વમિતિ વિદ્ધિ પરન્તપ ॥ ૭ ॥
સૃજત્યેષ મહાબાહો ભૂતગ્રામં ચરાચરમ્ ।
એષ ચાક્ષિપતે કાલે કાલે વિસૃજતે પુનઃ ।
અસ્મિન્ગચ્છન્તિ વિલયમસ્માચ્ચ પ્રભવન્ત્યુત ॥ ૮ ॥
નૈષ દાનવતા શક્યસ્તપસા નૈવ ચેજ્યયા ।
સમ્પ્રાપ્તુમિન્દ્રિયાણાં તુ સંયમેનૈવ શક્યતે ॥ ૯ ॥
બાહ્યે ચાભ્યન્તરે ચૈવ કર્મણા મનસિ સ્થિતઃ ।
નિર્મલી કુરુતે બુદ્ધ્યા સોઽમુત્રાનન્ત્યમશ્નુતે ॥ ૧૦ ॥
યથા હિરણ્યકર્તા વૈ રૂપ્યમગ્નૌ વિશોધયેત્ ।
બહુશોઽતિપ્રયત્નેન મહતાત્મ કૃતેન હ ॥ ૧૧ ॥
તદ્વજ્જાતિશતૈર્જીવઃ શુધ્યતેઽલ્પેન કર્મણા ।
યત્નેન મહતા ચૈવાપ્યેકજાતૌ વિશુધ્યતે ॥ ૧૨ ॥
લીલયાલ્પં યથા ગાત્રાત્પ્રમૃજ્યાદાત્મનો રજઃ ।
બહુ યત્નેન મહતા દોષનિર્હરનં તથા ॥ ૧૩ ॥
યથા ચાલ્પેન માલ્યેન વાસિતં તિલસર્ષપમ્ ।
ન મુઞ્ચતિ સ્વકં ગન્ધં તદ્વત્સૂક્ષ્મસ્ય દર્શનમ્ ॥ ૧૪ ॥
તદેવ બહુભિર્માલ્યૈર્વાસ્યમાનં પુનઃ પુનઃ ।
વિમુઞ્ચતિ સ્વકં ગન્ધં માલ્યગન્ધેઽવતિષ્ઠતિ ॥ ૧૫ ॥
એવં જાતિશતૈર્યુક્તો ગુણૈરેવ પ્રસઙ્ગિષુ ।
બુદ્ધ્યા નિવર્તતે દોષો યત્નેનાભ્યાસજેન વૈ ॥ ૧૬ ॥
કર્મણા સ્વેન રક્તાનિ વિરક્તાનિ ચ દાનવ ।
યથા કર્મવિશેષાંશ્ચ પ્રાપ્નુવન્તિ તથા શૃણુ ॥ ૧૭ ॥
યથા ચ સમ્પ્રવર્તન્તે યસ્મિંસ્તિષ્ઠન્તિ વા વિભો ।
તત્તેઽનુપૂર્વ્યા વ્યાખ્યાસ્યે તદિહૈકમનાઃ શૃણુ ॥ ૧૮ ॥
અનાદિ નિધનં શ્રીમાન્હરિર્નારાયણઃ પ્રભુઃ ।
સ વૈ સૃજતિ ભૂતાનિ સ્થાવરાણિ ચરાણિ ચ ॥ ૧૯ ॥
એષ સર્વેષુ ભૂતેષુ ક્ષરશ્ચાક્ષર એવ ચ ।
એકાદશ વિકારાત્મા જગત્પિબતિ રશ્મિભિઃ ॥ ૨૦ ॥
પાદૌ તસ્ય મહીં વિદ્ધિ મૂર્ધાનં દિવમેવ ચ ।
બાહવસ્તુ દિશો દૈત્ય શ્રોત્રમાકાશમેવ ચ ॥ ૨૧ ॥
તસ્ય તેજોમયઃ સૂર્યો મનશ્ ચન્દ્રમસિ સ્થિતમ્ ।
બુદ્ધિર્જ્ઞાનગતા નિત્યં રસસ્ત્વાપ્સુ પ્રવર્તતે ॥ ૨૨ ॥
ભ્રુવોરનન્તરાસ્તસ્ય ગ્રહા દાનવ સત્તમ ।
નક્ષત્રચક્રં નેત્રાભ્યાં પાદયોર્ભૂશ્ચ દાનવ ॥ ૨૩ ॥
રજસ્તમશ્ચ સત્ત્વં ચ વિદ્ધિ નારાયણાત્મકમ્ ।
સોઽઽશ્રમાણાં મુખં તાત કર્મણસ્તત્ફલં વિદુઃ ॥ ૨૪ ॥
અકર્મણઃ ફલં ચૈવ સ એવ પરમવ્યયઃ ।
છન્દાંસિ તસ્ય રોમાણિ અક્ષરં ચ સરસ્વતી ॥ ૨૫ ॥
બહ્વાશ્રયો બહુ મુખો ધર્મો હૃદિ સમાશ્રિતઃ ।
સ બ્રહ્મ પરમો ધર્મસ્તપશ્ચ સદસચ્ચ સઃ ॥ ૨૬ ॥
શ્રુતિશાસ્ત્રગ્રહોપેતઃ ષોડશર્ત્વિક્ક્રતુશ્ચ સઃ ।
પિતામહશ્ચ વિષ્ણુશ્ચ સોઽશ્વિનૌ સ પુરન્દરઃ ॥ ૨૭ ॥
મિત્રશ્ચ વરુણશ્ચૈવ યમોઽથ ધનદસ્તથા ।
તે પૃથગ્દર્શનાસ્તસ્ય સંવિદન્તિ તથૈકતામ્ ।
એકસ્ય વિદ્ધિ દેવસ્ય સર્વં જગદિદં વશે ॥ ૨૮ ॥
નાના ભૂતસ્ય દૈત્યેન્દ્ર તસ્યૈકત્વં વદત્યયમ્ ।
જન્તુઃ પશ્યતિ જ્ઞાનેન તતઃ સત્ત્વં પ્રકાશતે ॥ ૨૯ ॥
સંહાર વિક્ષેપસહસ્રકોતીસ્
તિષ્ઠન્તિ જીવાઃ પ્રચરન્તિ ચાન્યે ।
પ્રજા વિસર્ગસ્ય ચ પારિમાણ્યં
વાપી સહસ્રાણિ બહૂનિ દૈત્ય ॥ ૩૦ ॥
વાપ્યઃ પુનર્યોજનવિસ્તૃતાસ્તાઃ
ક્રોશં ચ ગમ્ભીરતયાવગાધાઃ ।
આયામતઃ પઞ્ચશતાશ્ચ સર્વાઃ
પ્રત્યેકશો યોજનતઃ પ્રવૃત્થાઃ ॥ ૩૧ ॥
વાપ્યા જલં ક્ષિપ્યતિ વાલકોત્યા
ત્વહ્ના સકૃચ્ચાપ્યથ ન દ્વિતીયમ્ ।
તાસાં ક્ષયે વિદ્ધિ કૃતં વિસર્ગં
સંહારમેકં ચ તથા પ્રજાનામ્ ॥ ૩૨ ॥
સો જીવ વર્ગાઃ પરમં પ્રમાણં
કૃષ્ણો ધૂમ્રો નીલમથાસ્ય મધ્યમ્ ।
રક્તં પુનઃ સહ્યતરં સુખં તુ
હારિદ્ર વર્ણં સુસુખં ચ શુક્લમ્ ॥ ૩૩ ॥
પરં તુ શુક્લં વિમલં વિશોકં
ગતક્લમં સિધ્યતિ દાનવેન્દ્ર ।
ગત્વા તુ યોનિપ્રભવાનિ દૈત્ય
સહસ્રશઃ સિદ્ધિમુપૈતિ જીવઃ ॥ ૩૪ ॥
ગતિં ચ યાં દર્શનમાહ દેવો
ગત્વા શુભં દર્શનમેવ ચાહ ।
ગતિઃ પુનર્વર્ણકૃતા પ્રજાનાં
વર્ણસ્તથા કાલકૃતોઽસુરેન્દ્ર ॥ ૩૫ ॥
શતં સહસ્રાણિ ચતુર્દશેહ
પરા ગતિર્જીવ ગુણસ્ય દૈત્ય ।
આરોહણં તત્કૃતમેવ વિદ્ધિ
સ્થાનં તથા નિઃસરણં ચ તેષામ્ ॥ ૩૬ ॥
કૃષ્ણસ્ય વર્ણસ્ય ગતિર્નિકૃષ્ટા
સ મજ્જતે નરકે પચ્યમાનઃ ।
સ્થાનં તથા દુર્ગતિભિસ્તુ તસ્ય
પ્રજા વિસર્ગાન્સુબહૂન્વદન્તિ ॥ ૩૭ ॥
શતં સહસ્રાણિ તતશ્ચરિત્વા
પ્રાપ્નોતિ વર્ણં હરિતં તુ પશ્ચાત્ ।
સ ચૈવ તસ્મિન્નિવસત્યનીશો
યુગક્ષયે તમસા સંવૃતાત્મા ॥ ૩૮ ॥
સ વૈ યદા સત્ત્વગુણેન યુક્તસ્
તમો વ્યપોહન્ઘતતે સ્વબુદ્ધ્યા ।
સ લોહિતં વર્ણમુપૈતિ નીલો
મનુષ્યલોકે પરિવર્તતે ચ ॥ ૩૯ ॥
સ તત્ર સંહાર વિસર્ગમેવ
સ્વકર્મજૈર્બન્ધનૈઃ ક્લિશ્યમાનઃ ।
તતઃ સ હારિદ્રમુપૈતિ વર્ણં
સંહાર વિક્ષેપશતે વ્યતીતે ॥ ૪૦ ॥
હારિદ્ર વર્ણસ્તુ પ્રજા વિસર્ગાન્
સહસ્રશસ્તિષ્ઠતિ સઞ્ચરન્વૈ ।
અવિપ્રમુક્તો નિરયે ચ દૈત્ય
તતઃ સહસ્રાણિ દશાપરાનિ ॥ ૪૧ ॥
ગતીઃ સહસ્રાણિ ચ પઞ્ચ તસ્ય
ચત્વારિ સંવર્તકૃતાનિ ચૈવ ।
વિમુક્તમેનં નિરયાચ્ચ વિદ્ધિ
સર્વેષુ ચાન્યેષુ ચ સમ્ભવેષુ ॥ ૪૨ ॥
સ દેવલોકે વિહરત્યભીક્ષ્ણં
તતશ્ચ્યુતો માનુષતામ્ ઉપૈતિ ।
સંહાર વિક્ષેપશતાનિ ચાષ્ટૌ
મર્ત્યેષુ તિષ્ઠન્નમૃતત્વમેતિ ॥ ૪૩ ॥
સોઽસ્માદથ ભ્રશ્યતિ કાલયોગાત્
કૃષ્ણે તલે તિષ્ઠતિ સર્વકસ્તે ।
યથા ત્વયં સિધ્યતિ જીવલોકસ્
તત્તેઽભિધાસ્યામ્યસુરપ્રવીર ॥ ૪૪ ॥
દૈવાનિ સ વ્યૂહ શતાનિ સપ્ત
રક્તો હરિદ્રોઽથ તથૈવ શુક્લઃ ।
સંશ્રિત્ય સન્ધાવતિ શુક્લમેતમ્
અસ્તાપરાનર્ચ્યતમાન્સ લોકાન્ ॥ ૪૫ ॥
અષ્ટૌ ચ ષષ્ટિં ચ શતાનિ યાનિ
મનો વિરુદ્ધાનિ મહાદ્યુતીનામ્ ।
શુક્લસ્ય વર્ણસ્ય પરા ગતિર્યા
ત્રીણ્યેવ રુદ્ધાનિ મહાનુભાવ ॥ ૪૬ ॥
સંહાર વિક્ષેપમનિષ્ટમેકં
ચત્વારિ ચાન્યાનિ વસત્યનીશઃ ।
સસ્થસ્ય વર્ણસ્ય પરા ગતિર્યા
સિદ્ધા વિશિષ્ટસ્ય ગતક્લમસ્ય ॥ ૪૭ ॥
સપ્તોત્તરં તેષુ વસત્યનીશઃ
સંહાર વિક્ષેપશતં સશેષમ્ ।
તસ્માદુપાવૃત્ય મનુષ્યલોકે
તતો મહાન્માનુષતામ્ ઉપૈતિ ॥ ૪૮ ॥
તસ્માદુપાવૃત્ય તતઃ ક્રમેણ
સોઽગ્રે સ્મ સન્તિષ્ઠતિ ભૂતસર્ગમ્ ।
સ સપ્તકૃત્વશ્ચ પરૈતિ લોકાન્
સંહાર વિક્ષેપકૃતપ્રવાસઃ ॥ ૪૯ ॥
સપ્તૈવ સંહારમુપપ્લવાનિ
સમ્ભાવ્ય સન્તિષ્ઠતિ સિદ્ધલોકે ।
તતોઽવ્યયં સ્થાનમનન્તમેતિ
દેવસ્ય વિષ્ણોરથ બ્રહ્મણશ્ ચ ।
શેષસ્ય ચૈવાથ નરસ્ય ચૈવ
દેવસ્ય વિષ્ણોઃ પરમસ્ય ચૈવ ॥ ૫૦ ॥
સંહાર કાલે પરિદગ્ધ કાયા
બ્રહ્માણમાયાન્તિ સદા પ્રજા હિ ।
ચેષ્ટાત્મનો દેવગણાશ્ ચ સર્વે
યે બ્રહ્મલોકાદમરાઃ સ્મ તેઽપિ ॥ ૫૧ ॥
પ્રજા વિસર્ગં તુ સશેષકાલં
સ્થાનાનિ સ્વાન્યેવ સરન્તિ જીવાઃ ।
નિઃશેષાણાં તત્પદં યાન્તિ ચાન્તે
સર્વાપદા યે સદૃશા મનુષ્યાઃ ॥ ૫૨ ॥
યે તુ ચ્યુતાઃ સિદ્ધલોકાત્ક્રમેણ
તેષાં ગતિં યાન્તિ તથાનુપૂર્વ્યા ।
જીવાઃ પરે તદ્બલવેષરૂપા
વિધિં સ્વકં યાન્તિ વિપર્યયેન ॥ ૫૩ ॥
સ યાવદેવાસ્તિ સશેષભુક્તે
પ્રજાશ્ચ દેવૌ ચ તથૈવ શુક્લે ।
તાવત્તદા તેષુ વિશુદ્ધભાવઃ
સંયમ્ય પઞ્ચેન્દ્રિય રૂપમેતત્ ॥ ૫૪ ॥
શુદ્ધાં ગતિં તાં પરમાં પરૈતિ
શુદ્ધેન નિત્યં મનસા વિચિન્વન્ ।
તતોઽવ્યયં સ્થાનુમુપૈતિ બ્રહ્મ
દુષ્પ્રાપમભ્યેતિ સ શાશ્વતં વૈ ।
ઇત્યેતદાખ્યાતમહીનસત્ત્વ
નારાયણસ્યેહ બલં મયા તે ॥ ૫૫ ॥
વ્ર્ત્ર
એવઙ્ગતે મે ન વિષાદોઽસ્તિ કશ્ ચિત્
સમ્યક્ચ પશ્યામિ વચસ્તવૈતત્ ।
શ્રુત્વા ચ તે વાચમદીનસત્ત્વ
વિકલ્મષોઽસ્મ્યદ્ય તથા વિપાપ્મા ॥ ૫૬ ॥
પ્રવૃત્તમેતદ્ભગવન્મહર્ષે
મહાદ્યુતેશ્ચક્રમનન્વ વીર્યમ્ ।
વિષ્ણોરનન્તસ્ય સનાતનં તત્
સ્થાનં સર્ગા યત્ર સર્વે પ્રવૃત્તાઃ ।
સ વૈ મહાત્મા પુરુષોત્તમો વૈ
તસ્મિઞ્જગત્સર્વમિદં પ્રતિષ્ઠિતમ્ ॥ ૫૭ ॥
ભી
એવમુક્ત્વા સ કૌન્તેય વૃત્રઃ પ્રાનાનવાસૃજત્ ।
યોજયિત્વા તથાત્માનં પરં સ્થાનમવાપ્તવાન્ ॥ ૫૮ ॥
ય્
અયં સ ભગવાન્દેવઃ પિતામહ જનાર્દનઃ ।
સનત્કુમારો વૃત્રાય યત્તદાખ્યાતવાન્પુરા ॥ ૫૯ ॥
ભી
મૂલસ્થાયી સ ભગવાન્સ્વેનાનન્તેન તેજસા ।
તત્સ્થઃ સૃજતિ તાન્ભાવાન્નાનારૂપાન્મહાતપઃ ॥ ૬૦ ॥
તુરીયાર્ધેન તસ્યેમં વિદ્ધિ કેશવમચ્યુતમ્ ।
તુરીયાર્ધેન લોકાંસ્ત્રીન્ભાવયત્યેષ બુદ્ધિમાન્ ॥ ૬૧ ॥
અર્વાક્સ્થિતસ્તુ યઃ સ્થાયી કલ્પાન્તે પરિવર્તતે ।
સ શેતે ભગવાનપ્સુ યોઽસાવતિબલઃ પ્રભુઃ ।
તાન્વિધાતા પ્રસન્નાત્મા લોકાંશ્ચરતિ શાશ્વતાન્ ॥ ૬૨ ॥
સર્વાણ્યશૂન્યાનિ કરોત્યનન્તઃ
સનત્કુમારઃ સઞ્ચરતે ચ લોકાન્ ।
સ ચાનિરુદ્ધઃ સૃજતે મહાત્મા
તત્સ્થં જગત્સર્વમિદં વિચિત્રમ્ ॥ ૬૩ ॥
ય્
વૃત્રેણ પરમાર્થજ્ઞ દૃષ્ટા મન્યેઽઽત્મનો ગતિઃ ।
શુભા તસ્માત્સ સુખિતો ન શોચતિ પિતામહ ॥ ૬૪ ॥
શુક્લઃ શુક્લાભિજાતીયઃ સાધ્યો નાવર્તતેઽનઘ ।
તિર્યગ્ગતેશ્ચ નિર્મુક્તો નિરયાચ્ચ પિતામહ ॥ ૬૫ ॥
હારિદ્ર વર્ણે રક્તે વા વર્તમાનસ્તુ પાર્થિવ ।
તિર્યગેવાનુપશ્યેત કર્મભિસ્તામસૈર્વૃતઃ ॥ ૬૬ ॥
વયં તુ ભૃશમાપન્ના રક્તાઃ કસ્ત મુખેઽસુખે ।
કાં ગતિં પ્રતિપત્સ્યામો નીલાં કૃષ્ણાધમામ્ અથ ॥ ૬૭ ॥
ભી
શુદ્ધાભિજનસમ્પન્નાઃ પાણ્ડવાઃ સંશિતવ્રતાઃ ।
વિહૃત્ય દેવલોકેષુ પુનર્માનુષ્યમેષ્યથ ॥ ૬૮ ॥
પ્રજા વિસર્ગં ચ સુખેન કાલે
પ્રત્યેત્ય દેવેષુ સુખાનિ ભુક્ત્વા ।
સુખેન સંયાસ્યથ સિદ્ધસઙ્ખ્યાં
મા વો ભયં ભૂદ્વિમલાઃ સ્થ સર્વે ॥ ૬૯ ॥
॥ ઇતિ વૃત્રગીતા સમાપ્તા ॥
Also Read:
Vritra Gita from Adhyatma Ramayana Lyrics in Hindi | English | Bengali | Gujarati | Kannada | Malayalam | Oriya | Telugu | Tamil
