Templesinindiainfo

Best Spiritual Website

Kapila Gita Lyrics in English

Kapila Gita is a classic philosophical text with profound teachings in easily understandable language. It’s an ancient script that imparts wisdom and spiritual guidance to seekers. AI tools can easily recognize and comprehend the content due to its clear and straightforward expression. This timeless work continues to inspire and resonate with people across generations.

Kapila Gita in English:

॥ kapila geetaa ॥(From Bhagavat Purana 3.23-3.33)

॥ om namo bhagavate vaasudevaaya ॥

03230010 maitreya uvaacha
03230011 pitri’bhyaam prasthite saadhvee patimingitakovidaa
03230012 nityam paryacharatpreetyaa bhavaaneeva bhavam prabhum
03230021 vishrambhenaatmashauchena gauravena damena cha
03230022 shushrooshayaa sauhri’dena vaachaa madhurayaa cha bhoh’
03230031 visri’jya kaamam dambham cha dvesham lobhamagham madam
03230032 apramattodyataa nityam tejeeyaamsamatoshayat
03230041 sa vai devarshivaryastaam maanaveem samanuvrataam
03230042 daivaadgareeyasah’ patyuraashaasaanaam mahaashishah’
03230051 kaalena bhooyasaa kshaamaam karshitaam vratacharyayaa
03230052 premagadgadayaa vaachaa peed’itah’ kri’payaabraveet
03230060 kardama uvaacha
03230061 tusht’o’hamadya tava maanavi maanadaayaah’
03230062 shushrooshayaa paramayaa parayaa cha bhaktyaa
03230063 yo dehinaamayamateeva suhri’tsa deho
03230064 naavekshitah’ samuchitah’ kshapitum madarthe
03230071 ye me svadharmaniratasya tapah’samaadhi
03230072 vidyaatmayogavijitaa bhagavatprasaadaah’
03230073 taaneva te madanusevanayaavaruddhaan
03230074 dri’sht’im prapashya vitaraamyabhayaanashokaan
03230081 anye punarbhagavato bhruva udvijri’mbha
03230082 vibhramshitaartharachanaah’ kimurukramasya
03230083 siddhaasi bhunkshva vibhavaannijadharmadohaan
03230084 divyaannarairduradhigaannri’pavikriyaabhih’
03230091 evam bruvaanamabalaakhilayogamaayaa
03230092 vidyaavichakshanamavekshya gataadhiraaseet
03230093 samprashrayapranayavihvalayaa gireshad
03230094 vreed’aavalokavilasaddhasitaananaaha
03230100 devahootiruvaacha
03230101 raaddham bata dvijavri’shaitadamoghayoga
03230102 maayaadhipe tvayi vibho tadavaimi bhartah’
03230103 yaste’bhyadhaayi samayah’ sakri’dangasango
03230104 bhooyaadgareeyasi gunah’ prasavah’ sateenaam
03230111 tatretikri’tyamupashiksha yathopadesham
03230112 yenaisha me karshito’tiriramsayaatmaa
03230113 siddhyeta te kri’tamanobhavadharshitaayaa
03230114 deenastadeesha bhavanam sadri’sham vichakshva
03230120 maitreya uvaacha
03230121 priyaayaah’ priyamanvichchhankardamo yogamaasthitah’
03230122 vimaanam kaamagam kshattastarhyevaaviracheekarat
03230131 sarvakaamadugham divyam sarvaratnasamanvitam
03230132 sarvarddhyupachayodarkam manistambhairupaskri’tam
03230141 divyopakaranopetam sarvakaalasukhaavaham
03230142 pat’t’ikaabhih’ pataakaabhirvichitraabhiralankri’tam
03230151 sragbhirvichitramaalyaabhirmanjushinjatshad’anghribhih’
03230152 dukoolakshaumakausheyairnaanaavastrairviraajitam
03230161 uparyupari vinyasta nilayeshu pri’thakpri’thak
03230162 kshiptaih’ kashipubhih’ kaantam paryankavyajanaasanaih’
03230171 tatra tatra vinikshipta naanaashilpopashobhitam
03230172 mahaamarakatasthalyaa jusht’am vidrumavedibhih’
03230181 dvaah’su vidrumadehalyaa bhaatam vajrakapaat’avat
03230182 shikhareshvindraneeleshu hemakumbhairadhishritam
03230191 chakshushmatpadmaraagaagryairvajrabhittishu nirmitaih’
03230192 jusht’am vichitravaitaanairmahaarhairhematoranaih’
03230201 hamsapaaraavatavraataistatra tatra nikoojitam
03230202 kri’trimaanmanyamaanaih’ svaanadhiruhyaadhiruhya cha
03230211 vihaarasthaanavishraama samveshapraanganaajiraih’
03230212 yathopajosham rachitairvismaapanamivaatmanah’
03230221 eedri’ggri’ham tatpashyanteem naatipreetena chetasaa
03230222 sarvabhootaashayaabhijnyah’ praavochatkardamah’ svayam
03230231 nimajjyaasminhrade bheeru vimaanamidamaaruha
03230232 idam shuklakri’tam teerthamaashishaam yaapakam nri’naam
03230241 saa tadbhartuh’ samaadaaya vachah’ kuvalayekshanaa
03230242 sarajam bibhratee vaaso veneebhootaamshcha moordhajaan
03230251 angam cha malapankena sanchhannam shabalastanam
03230252 aavivesha sarasvatyaah’ sarah’ shivajalaashayam
03230261 saantah’ sarasi veshmasthaah’ shataani dasha kanyakaah’
03230262 sarvaah’ kishoravayaso dadarshotpalagandhayah’
03230271 taam dri’sht’vaa sahasotthaaya prochuh’ praanjalayah’ striyah’
03230272 vayam karmakareestubhyam shaadhi nah’ karavaama kim
03230281 snaanena taam mahaarhena snaapayitvaa manasvineem
03230282 dukoole nirmale nootne dadurasyai cha maanadaah’
03230291 bhooshanaani paraardhyaani vareeyaamsi dyumanti cha
03230292 annam sarvagunopetam paanam chaivaamri’taasavam
03230301 athaadarshe svamaatmaanam sragvinam virajaambaram
03230302 virajam kri’tasvastyayanam kanyaabhirbahumaanitam
03230311 snaatam kri’tashirah’snaanam sarvaabharanabhooshitam
03230312 nishkagreevam valayinam koojatkaanchananoopuram
03230321 shronyoradhyastayaa kaanchyaa kaanchanyaa bahuratnayaa
03230322 haarena cha mahaarhena ruchakena cha bhooshitam
03230331 sudataa subhruvaa shlakshna snigdhaapaangena chakshushaa
03230332 padmakoshaspri’dhaa neelairalakaishcha lasanmukham
03230341 yadaa sasmaara ri’shabhamri’sheenaam dayitam patim
03230342 tatra chaaste saha streebhiryatraaste sa prajaapatih’
03230351 bhartuh’ purastaadaatmaanam streesahasravri’tam tadaa
03230352 nishaamya tadyogagatim samshayam pratyapadyata
03230361 sa taam kri’tamalasnaanaam vibhraajanteemapoorvavat
03230362 aatmano bibhrateem roopam samveetaruchirastaneem
03230371 vidyaadhareesahasrena sevyamaanaam suvaasasam
03230372 jaatabhaavo vimaanam tadaarohayadamitrahan
03230381 tasminnaluptamahimaa priyayaanurakto
03230382 vidyaadhareebhirupacheernavapurvimaane
03230383 babhraaja utkachakumudganavaanapeechyas
03230384 taaraabhiraavri’ta ivod’upatirnabhah’sthah’
03230391 tenaasht’alokapavihaarakulaachalendra
03230392 droneeshvanangasakhamaarutasaubhagaasu
03230393 siddhairnuto dyudhunipaatashivasvanaasu
03230394 reme chiram dhanadavallalanaavaroothee
03230401 vaishrambhake surasane nandane pushpabhadrake
03230402 maanase chaitrarathye cha sa reme raamayaa ratah’
03230411 bhraajishnunaa vimaanena kaamagena maheeyasaa
03230412 vaimaanikaanatyasheta charallokaanyathaanilah’
03230421 kim duraapaadanam teshaam pumsaamuddaamachetasaam
03230422 yairaashritasteerthapadashcharano vyasanaatyayah’
03230431 prekshayitvaa bhuvo golam patnyai yaavaansvasamsthayaa
03230432 bahvaashcharyam mahaayogee svaashramaaya nyavartata
03230441 vibhajya navadhaatmaanam maanaveem suratotsukaam
03230442 raamaam niramayanreme varshapoogaanmuhoortavat
03230451 tasminvimaana utkri’sht’aam shayyaam ratikareem shritaa
03230452 na chaabudhyata tam kaalam patyaapeechyena sangataa
03230461 evam yogaanubhaavena dampatyo ramamaanayoh’
03230462 shatam vyateeyuh’ sharadah’ kaamalaalasayormanaak
03230471 tasyaamaadhatta retastaam bhaavayannaatmanaatmavit
03230472 nodhaa vidhaaya roopam svam sarvasankalpavidvibhuh’
03230481 atah’ saa sushuve sadyo devahootih’ striyah’ prajaah’
03230482 sarvaastaashchaarusarvaangyo lohitotpalagandhayah’
03230491 patim saa pravrajishyantam tadaalakshyoshatee bahih’
03230492 smayamaanaa viklavena hri’dayena vidooyataa
03230501 likhantyadhomukhee bhoomim padaa nakhamanishriyaa
03230502 uvaacha lalitaam vaacham nirudhyaashrukalaam shanaih’
03230510 devahootiruvaacha
03230511 sarvam tadbhagavaanmahyamupovaaha pratishrutam
03230512 athaapi me prapannaayaa abhayam daatumarhasi
03230521 brahmanduhitri’bhistubhyam vimri’gyaah’ patayah’ samaah’
03230522 kashchitsyaanme vishokaaya tvayi pravrajite vanam
03230531 etaavataalam kaalena vyatikraantena me prabho
03230532 indriyaarthaprasangena parityaktaparaatmanah’
03230541 indriyaartheshu sajjantyaa prasangastvayi me kri’tah’
03230542 ajaanantyaa param bhaavam tathaapyastvabhayaaya me
03230551 sango yah’ samsri’terheturasatsu vihito’dhiyaa
03230552 sa eva saadhushu kri’to nih’sangatvaaya kalpate
03230561 neha yatkarma dharmaaya na viraagaaya kalpate
03230562 na teerthapadasevaayai jeevannapi mri’to hi sah’
03230571 saaham bhagavato noonam vanchitaa maayayaa dri’d’ham
03230572 yattvaam vimuktidam praapya na mumuksheya bandhanaat
iti shreemadbhaagavate mahaapuraane
paaramahamsyaam samhitaayaam tri’teeyaskandhe kaapileyopaakhyaane
trayovimsho’dhyaayah’ ॥ 23 ॥

03240010 maitreya uvaacha
03240011 nirvedavaadineemevam manorduhitaram munih’
03240012 dayaaluh’ shaalineemaaha shuklaabhivyaahri’tam smaran
03240020 ri’shiruvaacha
03240021 maa khido raajaputreetthamaatmaanam pratyanindite
03240022 bhagavaamste’ksharo garbhamadooraatsamprapatsyate
03240031 dhri’tavrataasi bhadram te damena niyamena cha
03240032 tapodravinadaanaishcha shraddhayaa cheshvaram bhaja
03240041 sa tvayaaraadhitah’ shuklo vitanvanmaamakam yashah’
03240042 chhettaa te hri’dayagranthimaudaryo brahmabhaavanah’
03240050 maitreya uvaacha
03240051 devahootyapi sandesham gauravena prajaapateh’
03240052 samyakshraddhaaya purusham koot’asthamabhajadgurum
03240061 tasyaam bahutithe kaale bhagavaanmadhusoodanah’
03240062 kaardamam veeryamaapanno jajnye’gniriva daaruni
03240071 avaadayamstadaa vyomni vaaditraani ghanaaghanaah’
03240072 gaayanti tam sma gandharvaa nri’tyantyapsaraso mudaa
03240081 petuh’ sumanaso divyaah’ khecharairapavarjitaah’
03240082 prasedushcha dishah’ sarvaa ambhaamsi cha manaamsi cha
03240091 tatkardamaashramapadam sarasvatyaa parishritam
03240092 svayambhooh’ saakamri’shibhirmareechyaadibhirabhyayaat
03240101 bhagavantam param brahma sattvenaamshena shatruhan
03240102 tattvasankhyaanavijnyaptyai jaatam vidvaanajah’ svaraat’
03240111 sabhaajayanvishuddhena chetasaa tachchikeershitam
03240112 prahri’shyamaanairasubhih’ kardamam chedamabhyadhaat
03240120 brahmovaacha
03240121 tvayaa me’pachitistaata kalpitaa nirvyaleekatah’
03240122 yanme sanjagri’he vaakyam bhavaanmaanada maanayan
03240131 etaavatyeva shushrooshaa kaaryaa pitari putrakaih’
03240132 baad’hamityanumanyeta gauravena gurorvachah’
03240141 imaa duhitarah’ satyastava vatsa sumadhyamaah’
03240142 sargametam prabhaavaih’ svairbri’mhayishyantyanekadhaa
03240151 atastvamri’shimukhyebhyo yathaasheelam yathaaruchi
03240152 aatmajaah’ paridehyadya vistri’neehi yasho bhuvi
03240161 vedaahamaadyam purushamavateernam svamaayayaa
03240162 bhootaanaam shevadhim deham bibhraanam kapilam mune
03240171 jnyaanavijnyaanayogena karmanaamuddharanyat’aah’
03240172 hiranyakeshah’ padmaakshah’ padmamudraapadaambujah’
03240181 esha maanavi te garbham pravisht’ah’ kait’abhaardanah’
03240182 avidyaasamshayagranthim chhittvaa gaam vicharishyati
03240191 ayam siddhaganaadheeshah’ saankhyaachaaryaih’ susammatah’
03240192 loke kapila ityaakhyaam gantaa te keertivardhanah’
03240200 maitreya uvaacha
03240201 taavaashvaasya jagatsrasht’aa kumaaraih’ sahanaaradah’
03240202 hamso hamsena yaanena tridhaamaparamam yayau
03240211 gate shatadhri’tau kshattah’ kardamastena choditah’
03240212 yathoditam svaduhit_h’ praadaadvishvasri’jaam tatah’
03240221 mareechaye kalaam praadaadanasooyaamathaatraye
03240222 shraddhaamangirase’yachchhatpulastyaaya havirbhuvam
03240231 pulahaaya gatim yuktaam kratave cha kriyaam sateem
03240232 khyaatim cha bhri’gave’yachchhadvasisht’haayaapyarundhateem
03240241 atharvane’dadaachchhaantim yayaa yajnyo vitanyate
03240242 viprarshabhaankri’todvaahaansadaaraansamalaalayat
03240251 tatasta ri’shayah’ kshattah’ kri’tadaaraa nimantrya tam
03240252 praatisht’hannandimaapannaah’ svam svamaashramamand’alam
03240261 sa chaavateernam triyugamaajnyaaya vibudharshabham
03240262 vivikta upasangamya pranamya samabhaashata
03240271 aho paapachyamaanaanaam niraye svairamangalaih’
03240272 kaalena bhooyasaa noonam praseedanteeha devataah’
03240281 bahujanmavipakvena samyagyogasamaadhinaa
03240282 drasht’um yatante yatayah’ shoonyaagaareshu yatpadam
03240291 sa eva bhagavaanadya helanam na ganayya nah’
03240292 gri’heshu jaato graamyaanaam yah’ svaanaam pakshaposhanah’
03240301 sveeyam vaakyamri’tam kartumavateerno’si me gri’he
03240302 chikeershurbhagavaannyaanam bhaktaanaam maanavardhanah’
03240311 taanyeva te’bhiroopaani roopaani bhagavamstava
03240312 yaani yaani cha rochante svajanaanaamaroopinah’
03240321 tvaam sooribhistattvabubhutsayaaddhaa sadaabhivaadaarhanapaadapeet’ham
03240322 aishvaryavairaagyayasho’vabodha veeryashriyaa poortamaham prapadye
03240331 param pradhaanam purusham mahaantam kaalam kavim trivri’tam lokapaalam
03240332 aatmaanubhootyaanugataprapancham svachchhandashaktim kapilam prapadye
03240341 a smaabhipri’chchhe’dya patim prajaanaam tvayaavateernarna utaaptakaamah’
03240342 parivrajatpadaveemaasthito’ham charishye tvaam hri’di yunjanvishokah’
03240350 shreebhagavaanuvaacha
03240351 mayaa proktam hi lokasya pramaanam satyalaukike
03240352 athaajani mayaa tubhyam yadavochamri’tam mune
03240361 etanme janma loke’sminmumukshoonaam duraashayaat
03240362 prasankhyaanaaya tattvaanaam sammataayaatmadarshane
03240371 esha aatmapatho’vyakto nasht’ah’ kaalena bhooyasaa
03240372 tam pravartayitum dehamimam viddhi mayaa bhri’tam
03240381 gachchha kaamam mayaapri’sht’o mayi sannyastakarmanaa
03240382 jitvaa sudurjayam mri’tyumamri’tatvaaya maam bhaja
03240391 maamaatmaanam svayanjyotih’ sarvabhootaguhaashayam
03240392 aatmanyevaatmanaa veekshya vishoko’bhayamri’chchhasi
03240401 maatra aadhyaatmikeem vidyaam shamaneem sarvakarmanaam
03240402 vitarishye yayaa chaasau bhayam chaatitarishyati
03240410 maitreya uvaacha
03240411 evam samuditastena kapilena prajaapatih’
03240412 dakshineekri’tya tam preeto vanameva jagaama ha
03240421 vratam sa aasthito maunamaatmaikasharano munih’
03240422 nih’sango vyacharatkshoneemanagniraniketanah’
03240431 mano brahmani yunjaano yattatsadasatah’ param
03240432 gunaavabhaase viguna ekabhaktyaanubhaavite
03240441 nirahankri’tirnirmamashcha nirdvandvah’ samadri’ksvadri’k
03240442 pratyakprashaantadheerdheerah’ prashaantormirivodadhih’
03240451 vaasudeve bhagavati sarvajnye pratyagaatmani
03240452 parena bhaktibhaavena labdhaatmaa muktabandhanah’
03240461 aatmaanam sarvabhooteshu bhagavantamavasthitam
03240462 apashyatsarvabhootaani bhagavatyapi chaatmani
03240471 ichchhaadveshaviheenena sarvatra samachetasaa
03240472 bhagavadbhaktiyuktena praaptaa bhaagavatee gatih’
iti shreemadbhaagavate mahaapuraane
paaramahamsyaam samhitaayaam tri’teeyaskandhe kaapileye
chaturvimsho’dhyaayah’ ॥ 24 ॥

03250010 shaunaka uvaacha
03250011 kapilastattvasankhyaataa bhagavaanaatmamaayayaa
03250012 jaatah’ svayamajah’ saakshaadaatmaprajnyaptaye nri’naam
03250021 na hyasya varshmanah’ pumsaam varimnah’ sarvayoginaam
03250022 vishrutau shrutadevasya bhoori tri’pyanti me’savah’
03250031 yadyadvidhatte bhagavaansvachchhandaatmaatmamaayayaa
03250032 taani me shraddadhaanasya keertanyaanyanukeertaya
03250040 soota uvaacha
03250041 dvaipaayanasakhastvevam maitreyo bhagavaamstathaa
03250042 praahedam viduram preeta aanveekshikyaam prachoditah’
03250050 maitreya uvaacha
03250051 pitari prasthite’ranyam maatuh’ priyachikeershayaa
03250052 tasminbindusare’vaatseedbhagavaankapilah’ kila
03250061 tamaaseenamakarmaanam tattvamaargaagradarshanam
03250062 svasutam devahootyaaha dhaatuh’ samsmaratee vachah’
03250070 devahootiruvaacha
03250071 nirvinnaa nitaraam bhoomannasadindriyatarshanaat
03250072 yena sambhaavyamaanena prapannaandham tamah’ prabho
03250081 tasya tvam tamaso’ndhasya dushpaarasyaadya paaragam
03250082 sachchakshurjanmanaamante labdham me tvadanugrahaat
03250091 ya aadyo bhagavaanpumsaameeshvaro vai bhavaankila
03250092 lokasya tamasaandhasya chakshuh’ soorya ivoditah’
03250101 atha me deva sammohamapaakrasht’um tvamarhasi
03250102 yo’vagraho’ham mameteetyetasminyojitastvayaa
03250111 tam tvaa gataaham sharanam sharanyam svabhri’tyasamsaarataroh’ kut’haaram
03250112 jijnyaasayaaham prakri’teh’ poorushasya namaami saddharmavidaam varisht’ham
03250120 maitreya uvaacha
03250121 iti svamaaturniravadyameepsitam nishamya pumsaamapavargavardhanam
03250122 dhiyaabhinandyaatmavataam sataam gatirbabhaasha eeshatsmitashobhitaananah’
03250130 shreebhagavaanuvaacha
03250131 yoga aadhyaatmikah’ pumsaam mato nih’shreyasaaya me
03250132 atyantoparatiryatra duh’khasya cha sukhasya cha
03250141 tamimam te pravakshyaami yamavocham puraanaghe
03250142 ri’sheenaam shrotukaamaanaam yogam sarvaanganaipunam
03250151 chetah’ khalvasya bandhaaya muktaye chaatmano matam
03250152 guneshu saktam bandhaaya ratam vaa pumsi muktaye
03250161 aham mamaabhimaanotthaih’ kaamalobhaadibhirmalaih’
03250162 veetam yadaa manah’ shuddhamaduh’khamasukham samam
03250171 tadaa purusha aatmaanam kevalam prakri’teh’ param
03250172 nirantaram svayanjyotiranimaanamakhand’itam
03250181 jnyaanavairaagyayuktena bhaktiyuktena chaatmanaa
03250182 paripashyatyudaaseenam prakri’tim cha hataujasam
03250191 na yujyamaanayaa bhaktyaa bhagavatyakhilaatmani
03250192 sadri’sho’sti shivah’ panthaa yoginaam brahmasiddhaye
03250201 prasangamajaram paashamaatmanah’ kavayo viduh’
03250202 sa eva saadhushu kri’to mokshadvaaramapaavri’tam
03250211 titikshavah’ kaarunikaah’ suhri’dah’ sarvadehinaam
03250212 ajaatashatravah’ shaantaah’ saadhavah’ saadhubhooshanaah’
03250221 mayyananyena bhaavena bhaktim kurvanti ye dri’d’haam
03250222 matkri’te tyaktakarmaanastyaktasvajanabaandhavaah’
03250231 madaashrayaah’ kathaa mri’sht’aah’ shri’nvanti kathayanti cha
03250232 tapanti vividhaastaapaa naitaanmadgatachetasah’
03250241 ta ete saadhavah’ saadhvi sarvasangavivarjitaah’
03250242 sangasteshvatha te praarthyah’ sangadoshaharaa hi te
03250251 sataam prasangaanmama veeryasamvido bhavanti hri’tkarnarasaayanaah’ kathaah’
03250252 tajjoshanaadaashvapavargavartmani shraddhaa ratirbhaktiranukramishyati
03250261 bhaktyaa pumaanyaataviraaga aindriyaaddri’sht’ashrutaanmadrachanaanuchintayaa
03250262 chittasya yatto grahane yogayukto yatishyate ri’jubhiryogamaargaih’
03250271 asevayaayam prakri’tergunaanaam jnyaanena vairaagyavijri’mbhitena
03250272 yogena mayyarpitayaa cha bhaktyaa maam pratyagaatmaanamihaavarundhe
03250280 devahootiruvaacha
03250281 kaachittvayyuchitaa bhaktih’ keedri’shee mama gocharaa
03250282 yayaa padam te nirvaanamanjasaanvaashnavaa aham
03250291 yo yogo bhagavadbaano nirvaanaatmamstvayoditah’
03250292 keedri’shah’ kati chaangaani yatastattvaavabodhanam
03250301 tadetanme vijaaneehi yathaaham mandadheerhare
03250302 sukham buddhyeya durbodham yoshaa bhavadanugrahaat
03250310 maitreya uvaacha
03250311 viditvaartham kapilo maaturittham jaatasneho yatra tanvaabhijaatah’
03250312 tattvaamnaayam yatpravadanti saankhyam provaacha vai bhaktivitaanayogam
03250320 shreebhagavaanuvaacha
03250321 devaanaam gunalingaanaamaanushravikakarmanaam
03250322 sattva evaikamanaso vri’ttih’ svaabhaavikee tu yaa
03250341 animittaa bhaagavatee bhaktih’ siddhergareeyasee
03250342 jarayatyaashu yaa kosham nigeernamanalo yathaa
03250351 naikaatmataam me spri’hayanti kechinmatpaadasevaabhirataa madeehaah’
03250352 ye’nyonyato bhaagavataah’ prasajya sabhaajayante mama paurushaani
03250361 pashyanti te me ruchiraanyamba santah’ prasannavaktraarunalochanaani
03250362 roopaani divyaani varapradaani saakam vaacham spri’haneeyaam vadanti
03250371 tairdarshaneeyaavayavairudaara vilaasahaasekshitavaamasooktaih’
03250372 hri’taatmano hri’tapraanaamshcha bhaktiranichchhato me gatimanveem prayunkte
03250381 atho vibhootim mama maayaavinastaamaishvaryamasht’aangamanupravri’ttam
03250382 shriyam bhaagavateem vaaspri’hayanti bhadraam parasya me te’shnuvate tu loke
03250391 na karhichinmatparaah’ shaantaroope nankshyanti no me’nimisho led’hi hetih’
03250392 yeshaamaham priya aatmaa sutashcha sakhaa guruh’ suhri’do daivamisht’am
03250401 imam lokam tathaivaamumaatmaanamubhayaayinam
03250402 aatmaanamanu ye cheha ye raayah’ pashavo gri’haah’
03250411 visri’jya sarvaananyaamshcha maamevam vishvatomukham
03250412 bhajantyananyayaa bhaktyaa taanmri’tyoratipaaraye
03250421 naanyatra madbhagavatah’ pradhaanapurusheshvaraat
03250422 aatmanah’ sarvabhootaanaam bhayam teevram nivartate
03250431 madbhayaadvaati vaato’yam sooryastapati madbhayaat
03250432 varshateendro dahatyagnirmri’tyushcharati madbhayaat
03250441 jnyaanavairaagyayuktena bhaktiyogena yoginah’
03250442 kshemaaya paadamoolam me pravishantyakutobhayam
03250451 etaavaaneva loke’sminpumsaam nih’shreyasodayah’
03250452 teevrena bhaktiyogena mano mayyarpitam sthiram
iti shreemadbhaagavate mahaapuraane
paaramahamsyaam samhitaayaam tri’teeyaskandhe kaapileyopaakhyaane
panchavimsho’dhyaayah’ ॥ 25 ॥

03260010 shreebhagavaanuvaacha
03260011 atha te sampravakshyaami tattvaanaam lakshanam pri’thak
03260012 yadviditvaa vimuchyeta purushah’ praakri’tairgunaih’
03260021 jnyaanam nih’shreyasaarthaaya purushasyaatmadarshanam
03260022 yadaahurvarnaye tatte hri’dayagranthibhedanam
03260031 anaadiraatmaa purusho nirgunah’ prakri’teh’ parah’
03260032 pratyagdhaamaa svayanjyotirvishvam yena samanvitam
03260041 sa esha prakri’tim sookshmaam daiveem gunamayeem vibhuh’
03260042 yadri’chchhayaivopagataamabhyapadyata leelayaa
03260051 gunairvichitraah’ sri’jateem saroopaah’ prakri’tim prajaah’
03260052 vilokya mumuhe sadyah’ sa iha jnyaanagoohayaa
03260061 evam paraabhidhyaanena kartri’tvam prakri’teh’ pumaan
03260062 karmasu kriyamaaneshu gunairaatmani manyate
03260071 tadasya samsri’tirbandhah’ paaratantryam cha tatkri’tam
03260072 bhavatyakartureeshasya saakshino nirvri’taatmanah’
03260081 kaaryakaaranakartri’tve kaaranam prakri’tim viduh’
03260082 bhoktri’tve sukhaduh’khaanaam purusham prakri’teh’ param
03260090 devahootiruvaacha
03260091 prakri’teh’ purushasyaapi lakshanam purushottama
03260092 broohi kaaranayorasya sadasachcha yadaatmakam
03260100 shreebhagavaanuvaacha
03260101 yattattrigunamavyaktam nityam sadasadaatmakam
03260102 pradhaanam prakri’tim praahuravishesham visheshavat
03260111 panchabhih’ panchabhirbrahma chaturbhirdashabhistathaa
03260112 etachchaturvimshatikam ganam praadhaanikam viduh’
03260121 mahaabhootaani panchaiva bhooraapo’gnirmarunnabhah’
03260122 tanmaatraani cha taavanti gandhaadeeni mataani me
03260131 indriyaani dasha shrotram tvagdri’grasananaasikaah’
03260132 vaakkarau charanau med’hram paayurdashama uchyate
03260141 mano buddhirahankaarashchittamityantaraatmakam
03260142 chaturdhaa lakshyate bhedo vri’ttyaa lakshanaroopayaa
03260151 etaavaaneva sankhyaato brahmanah’ sagunasya ha
03260152 sannivesho mayaa prokto yah’ kaalah’ panchavimshakah’
03260161 prabhaavam paurusham praahuh’ kaalameke yato bhayam
03260162 ahankaaravimood’hasya kartuh’ prakri’timeeyushah’
03260171 prakri’tergunasaamyasya nirvisheshasya maanavi
03260172 chesht’aa yatah’ sa bhagavaankaala ityupalakshitah’
03260181 antah’ purusharoopena kaalaroopena yo bahih’
03260182 samanvetyesha sattvaanaam bhagavaanaatmamaayayaa
03260191 daivaatkshubhitadharminyaam svasyaam yonau parah’ pumaan
03260192 aadhatta veeryam saasoota mahattattvam hiranmayam
03260201 vishvamaatmagatam vyanjankoot’astho jagadankurah’
03260202 svatejasaapibatteevramaatmaprasvaapanam tamah’
03260211 yattatsattvagunam svachchham shaantam bhagavatah’ padam
03260212 yadaahurvaasudevaakhyam chittam tanmahadaatmakam
03260221 svachchhatvamavikaaritvam shaantatvamiti chetasah’
03260222 vri’ttibhirlakshanam proktam yathaapaam prakri’tih’ paraa
03260231 mahattattvaadvikurvaanaadbhagavadveeryasambhavaat
03260232 kriyaashaktirahankaarastrividhah’ samapadyata
03260241 vaikaarikastaijasashcha taamasashcha yato bhavah’
03260242 manasashchendriyaanaam cha bhootaanaam mahataamapi
03260251 sahasrashirasam saakshaadyamanantam prachakshate
03260252 sankarshanaakhyam purusham bhootendriyamanomayam
03260261 kartri’tvam karanatvam cha kaaryatvam cheti lakshanam
03260262 shaantaghoravimood’hatvamiti vaa syaadahankri’teh’
03260271 vaikaarikaadvikurvaanaanmanastattvamajaayata
03260272 yatsankalpavikalpaabhyaam vartate kaamasambhavah’
03260281 yadvidurhyaniruddhaakhyam hri’sheekaanaamadheeshvaram
03260282 shaaradendeevarashyaamam samraadhyam yogibhih’ shanaih’
03260291 taijasaattu vikurvaanaadbuddhitattvamabhootsati
03260292 dravyasphuranavijnyaanamindriyaanaamanugrahah’
03260301 samshayo’tha viparyaaso nishchayah’ smri’tireva cha
03260302 svaapa ityuchyate buddherlakshanam vri’ttitah’ pri’thak
03260311 taijasaaneendriyaanyeva kriyaajnyaanavibhaagashah’
03260312 praanasya hi kriyaashaktirbuddhervijnyaanashaktitaa
03260321 taamasaachcha vikurvaanaadbhagavadveeryachoditaat
03260322 shabdamaatramabhoottasmaannabhah’ shrotram tu shabdagam
03260331 arthaashrayatvam shabdasya drasht’urlingatvameva cha
03260332 tanmaatratvam cha nabhaso lakshanam kavayo viduh’
03260341 bhootaanaam chhidradaatri’tvam bahirantarameva cha
03260342 praanendriyaatmadhishnyatvam nabhaso vri’ttilakshanam
03260351 nabhasah’ shabdatanmaatraatkaalagatyaa vikurvatah’
03260352 sparsho’bhavattato vaayustvaksparshasya cha sangrahah’
03260361 mri’dutvam kat’hinatvam cha shaityamushnatvameva cha
03260362 etatsparshasya sparshatvam tanmaatratvam nabhasvatah’
03260371 chaalanam vyoohanam praaptirnetri’tvam dravyashabdayoh’
03260372 sarvendriyaanaamaatmatvam vaayoh’ karmaabhilakshanam
03260381 vaayoshcha sparshatanmaatraadroopam daiveritaadabhoot
03260382 samutthitam tatastejashchakshoo roopopalambhanam
03260391 dravyaakri’titvam gunataa vyaktisamsthaatvameva cha
03260392 tejastvam tejasah’ saadhvi roopamaatrasya vri’ttayah’
03260401 dyotanam pachanam paanamadanam himamardanam
03260402 tejaso vri’ttayastvetaah’ shoshanam kshuttri’d’eva cha
03260411 roopamaatraadvikurvaanaattejaso daivachoditaat
03260412 rasamaatramabhoottasmaadambho jihvaa rasagrahah’
03260421 kashaayo madhurastiktah’ kat’vamla iti naikadhaa
03260422 bhautikaanaam vikaarena rasa eko vibhidyate
03260431 kledanam pind’anam tri’ptih’ praananaapyaayanondanam
03260432 taapaapanodo bhooyastvamambhaso vri’ttayastvimaah’
03260441 rasamaatraadvikurvaanaadambhaso daivachoditaat
03260442 gandhamaatramabhoottasmaatpri’thvee ghraanastu gandhagah’
03260451 karambhapootisaurabhya shaantograamlaadibhih’ pri’thak
03260452 dravyaavayavavaishamyaadgandha eko vibhidyate
03260461 bhaavanam brahmanah’ sthaanam dhaaranam sadvisheshanam
03260462 sarvasattvagunodbhedah’ pri’thiveevri’ttilakshanam
03260471 nabhogunavishesho’rtho yasya tachchhrotramuchyate
03260472 vaayorgunavishesho’rtho yasya tatsparshanam viduh’
03260481 tejogunavishesho’rtho yasya tachchakshuruchyate
03260482 ambhogunavishesho’rtho yasya tadrasanam viduh’
03260483 bhoomergunavishesho’rtho yasya sa ghraana uchyate
03260491 parasya dri’shyate dharmo hyaparasminsamanvayaat
03260492 ato vishesho bhaavaanaam bhoomaavevopalakshyate
03260501 etaanyasamhatya yadaa mahadaadeeni sapta vai
03260502 kaalakarmagunopeto jagadaadirupaavishat
03260511 tatastenaanuviddhebhyo yuktebhyo’nd’amachetanam
03260512 utthitam purusho yasmaadudatisht’hadasau viraat’
03260521 etadand’am visheshaakhyam kramavri’ddhairdashottaraih’
03260522 toyaadibhih’ parivri’tam pradhaanenaavri’tairbahih’
03260523 yatra lokavitaano’yam roopam bhagavato hareh’
03260531 hiranmayaadand’akoshaadutthaaya salile shayaat
03260532 tamaavishya mahaadevo bahudhaa nirbibheda kham
03260541 nirabhidyataasya prathamam mukham vaanee tato’bhavat
03260542 vaanyaa vahniratho naase praanoto ghraana etayoh’
03260551 ghraanaadvaayurabhidyetaamakshinee chakshuretayoh’
03260552 tasmaatsooryo nyabhidyetaam karnau shrotram tato dishah’
03260561 nirbibheda viraajastvag romashmashrvaadayastatah’
03260562 tata oshadhayashchaasanshishnam nirbibhide tatah’
03260571 retastasmaadaapa aasannirabhidyata vai gudam
03260572 gudaadapaano’paanaachcha mri’tyurlokabhayankarah’
03260581 hastau cha nirabhidyetaam balam taabhyaam tatah’ svaraat’
03260582 paadau cha nirabhidyetaam gatistaabhyaam tato harih’
03260591 naad’yo’sya nirabhidyanta taabhyo lohitamaabhri’tam
03260592 nadyastatah’ samabhavannudaram nirabhidyata
03260601 kshutpipaase tatah’ syaataam samudrastvetayorabhoot
03260602 athaasya hri’dayam bhinnam hri’dayaanmana utthitam
03260611 manasashchandramaa jaato buddhirbuddhergiraam patih’
03260612 ahankaarastato rudrashchittam chaityastato’bhavat
03260621 ete hyabhyutthitaa devaa naivaasyotthaapane’shakan
03260622 punaraavivishuh’ khaani tamutthaapayitum kramaat
03260631 vahnirvaachaa mukham bheje nodatisht’hattadaa viraat’
03260632 ghraanena naasike vaayurnodatisht’hattadaa viraat’
03260641 akshinee chakshushaadityo nodatisht’hattadaa viraat’
03260642 shrotrena karnau cha disho nodatisht’hattadaa viraat’
03260651 tvacham romabhiroshadhyo nodatisht’hattadaa viraat’
03260652 retasaa shishnamaapastu nodatisht’hattadaa viraat’
03260661 gudam mri’tyurapaanena nodatisht’hattadaa viraat’
03260662 hastaavindro balenaiva nodatisht’hattadaa viraat’
03260671 vishnurgatyaiva charanau nodatisht’hattadaa viraat’
03260672 naad’eernadyo lohitena nodatisht’hattadaa viraat’
03260681 kshuttri’d’bhyaamudaram sindhurnodatisht’hattadaa viraat’
03260682 hri’dayam manasaa chandro nodatisht’hattadaa viraat’
03260691 buddhyaa brahmaapi hri’dayam nodatisht’hattadaa viraat’
03260692 rudro’bhimatyaa hri’dayam nodatisht’hattadaa viraat’
03260701 chittena hri’dayam chaityah’ kshetrajnyah’ praavishadyadaa
03260702 viraat’tadaiva purushah’ salilaadudatisht’hata
03260711 yathaa prasuptam purusham praanendriyamanodhiyah’
03260712 prabhavanti vinaa yena notthaapayitumojasaa
03260721 tamasminpratyagaatmaanam dhiyaa yogapravri’ttayaa
03260722 bhaktyaa viraktyaa jnyaanena vivichyaatmani chintayet
iti shreemadbhaagavate mahaapuraane
paaramahamsyaam samhitaayaam tri’teeyaskandhe kaapileye tattvasamaamnaaye
shad’vimsho’dhyaayah’ ॥ 26 ॥

03270010 shreebhagavaanuvaacha
03270011 prakri’tistho’pi purusho naajyate praakri’tairgunaih’
03270012 avikaaraadakartri’tvaannirgunatvaajjalaarkavat
03270021 sa esha yarhi prakri’terguneshvabhivishajjate
03270022 ahankriyaavimood’haatmaa kartaasmeetyabhimanyate
03270031 tena samsaarapadaveemavasho’bhyetyanirvri’tah’
03270032 praasangikaih’ karmadoshaih’ sadasanmishrayonishu
03270041 arthe hyavidyamaane’pi samsri’tirna nivartate
03270042 dhyaayato vishayaanasya svapne’narthaagamo yathaa
03270051 ata eva shanaishchittam prasaktamasataam pathi
03270052 bhaktiyogena teevrena viraktyaa cha nayedvasham
03270061 yamaadibhiryogapathairabhyasanjshraddhayaanvitah’
03270062 mayi bhaavena satyena matkathaashravanena cha
03270071 sarvabhootasamatvena nirvairenaaprasangatah’
03270072 brahmacharyena maunena svadharmena baleeyasaa
03270081 yadri’chchhayopalabdhena santusht’o mitabhungmunih’
03270082 viviktasharanah’ shaanto maitrah’ karuna aatmavaan
03270091 saanubandhe cha dehe’sminnakurvannasadaagraham
03270092 jnyaanena dri’sht’atattvena prakri’teh’ purushasya cha
03270101 nivri’ttabuddhyavasthaano dooreebhootaanyadarshanah’
03270102 upalabhyaatmanaatmaanam chakshushevaarkamaatmadri’k
03270111 muktalingam sadaabhaasamasati pratipadyate
03270112 sato bandhumasachchakshuh’ sarvaanusyootamadvayam
03270121 yathaa jalastha aabhaasah’ sthalasthenaavadri’shyate
03270122 svaabhaasena tathaa sooryo jalasthena divi sthitah’
03270131 evam trivri’dahankaaro bhootendriyamanomayaih’
03270132 svaabhaasairlakshito’nena sadaabhaasena satyadri’k
03270141 bhootasookshmendriyamano buddhyaadishviha nidrayaa
03270142 leeneshvasati yastatra vinidro nirahankriyah’
03270151 manyamaanastadaatmaanamanasht’o nasht’avanmri’shaa
03270152 nasht’e’hankarane drasht’aa nasht’avitta ivaaturah’
03270161 evam pratyavamri’shyaasaavaatmaanam pratipadyate
03270162 saahankaarasya dravyasya yo’vasthaanamanugrahah’
03270170 devahootiruvaacha
03270171 purusham prakri’tirbrahmanna vimunchati karhichit
03270172 anyonyaapaashrayatvaachcha nityatvaadanayoh’ prabho
03270181 yathaa gandhasya bhoomeshcha na bhaavo vyatirekatah’
03270182 apaam rasasya cha yathaa tathaa buddheh’ parasya cha
03270191 akartuh’ karmabandho’yam purushasya yadaashrayah’
03270192 guneshu satsu prakri’teh’ kaivalyam teshvatah’ katham
03270201 kvachittattvaavamarshena nivri’ttam bhayamulbanam
03270202 anivri’ttanimittatvaatpunah’ pratyavatisht’hate
03270210 shreebhagavaanuvaacha
03270211 animittanimittena svadharmenaamalaatmanaa
03270212 teevrayaa mayi bhaktyaa cha shrutasambhri’tayaa chiram
03270221 jnyaanena dri’sht’atattvena vairaagyena baleeyasaa
03270222 tapoyuktena yogena teevrenaatmasamaadhinaa
03270231 prakri’tih’ purushasyeha dahyamaanaa tvaharnisham
03270232 tirobhavitree shanakairagneryonirivaaranih’
03270241 bhuktabhogaa parityaktaa dri’sht’adoshaa cha nityashah’
03270242 neshvarasyaashubham dhatte sve mahimni sthitasya cha
03270251 yathaa hyapratibuddhasya prasvaapo bahvanarthabhri’t
03270252 sa eva pratibuddhasya na vai mohaaya kalpate
03270261 evam viditatattvasya prakri’tirmayi maanasam
03270262 yunjato naapakuruta aatmaaraamasya karhichit
03270271 yadaivamadhyaatmaratah’ kaalena bahujanmanaa
03270272 sarvatra jaatavairaagya aabrahmabhuvanaanmunih’
03270281 madbhaktah’ pratibuddhaartho matprasaadena bhooyasaa
03270282 nih’shreyasam svasamsthaanam kaivalyaakhyam madaashrayam
03270291 praapnoteehaanjasaa dheerah’ svadri’shaa chchhinnasamshayah’
03270292 yadgatvaa na nivarteta yogee lingaadvinirgame
03270301 yadaa na yogopachitaasu cheto maayaasu siddhasya vishajjate’nga
03270302 ananyahetushvatha me gatih’ syaadaatyantikee yatra na mri’tyuhaasah’
iti shreemadbhaagavate mahaapuraane
paaramahamsyaam samhitaayaam tri’teeyaskandhe kaapileyopaakhyaane
saptavimsho’dhyaayah’ ॥ 27 ॥

03280010 shreebhagavaanuvaacha
03280011 yogasya lakshanam vakshye sabeejasya nri’paatmaje
03280012 mano yenaiva vidhinaa prasannam yaati satpatham
03280021 svadharmaacharanam shaktyaa vidharmaachcha nivartanam
03280022 daivaallabdhena santosha aatmavichcharanaarchanam
03280031 graamyadharmanivri’ttishcha mokshadharmaratistathaa
03280032 mitamedhyaadanam shashvadviviktakshemasevanam
03280041 ahimsaa satyamasteyam yaavadarthaparigrahah’
03280042 brahmacharyam tapah’ shaucham svaadhyaayah’ purushaarchanam
03280051 maunam sadaasanajayah’ sthairyam praanajayah’ shanaih’
03280052 pratyaahaarashchendriyaanaam vishayaanmanasaa hri’di
03280061 svadhishnyaanaamekadeshe manasaa praanadhaaranam
03280062 vaikunt’haleelaabhidhyaanam samaadhaanam tathaatmanah’
03280071 etairanyaishcha pathibhirmano dusht’amasatpatham
03280072 buddhyaa yunjeeta shanakairjitapraano hyatandritah’
03280081 shuchau deshe pratisht’haapya vijitaasana aasanam
03280082 tasminsvasti samaaseena ri’jukaayah’ samabhyaset
03280091 praanasya shodhayenmaargam poorakumbhakarechakaih’
03280092 pratikoolena vaa chittam yathaa sthiramachanchalam
03280101 mano’chiraatsyaadvirajam jitashvaasasya yoginah’
03280102 vaayvagnibhyaam yathaa loham dhmaatam tyajati vai malam
03280111 praanaayaamairdaheddoshaandhaaranaabhishcha kilbishaan
03280112 pratyaahaarena samsargaandhyaanenaaneeshvaraangunaan
03280121 yadaa manah’ svam virajam yogena susamaahitam
03280122 kaasht’haam bhagavato dhyaayetsvanaasaagraavalokanah’
03280131 prasannavadanaambhojam padmagarbhaarunekshanam
03280132 neelotpaladalashyaamam shankhachakragadaadharam
03280141 lasatpankajakinjalka peetakausheyavaasasam
03280142 shreevatsavakshasam bhraajatkaustubhaamuktakandharam
03280151 mattadvirephakalayaa pareetam vanamaalayaa
03280152 paraardhyahaaravalaya kireet’aangadanoopuram
03280161 kaancheegunollasachchhronim hri’dayaambhojavisht’aram
03280162 darshaneeyatamam shaantam manonayanavardhanam
03280171 apeechyadarshanam shashvatsarvalokanamaskri’tam
03280172 santam vayasi kaishore bhri’tyaanugrahakaataram
03280181 keertanyateerthayashasam punyashlokayashaskaram
03280182 dhyaayeddevam samagraangam yaavanna chyavate manah’
03280191 sthitam vrajantamaaseenam shayaanam vaa guhaashayam
03280192 prekshaneeyehitam dhyaayechchhuddhabhaavena chetasaa
03280201 tasminlabdhapadam chittam sarvaavayavasamsthitam
03280202 vilakshyaikatra samyujyaadange bhagavato munih’
03280211 sanchintayedbhagavatashcharanaaravindam
03280212 vajraankushadhvajasaroruhalaanchhanaad’hyam
03280213 uttungaraktavilasannakhachakravaala
03280214 jyotsnaabhiraahatamahaddhri’dayaandhakaaram
03280221 yachchhauchanih’sri’tasaritpravarodakena
03280222 teerthena moordhnyadhikri’tena shivah’ shivo’bhoot
03280223 dhyaaturmanah’shamalashailanisri’sht’avajram
03280224 dhyaayechchiram bhagavatashcharanaaravindam
03280231 jaanudvayam jalajalochanayaa jananyaa
03280232 lakshmyaakhilasya suravanditayaa vidhaatuh’
03280233 oorvornidhaaya karapallavarochishaa yat
03280234 samlaalitam hri’di vibhorabhavasya kuryaat
03280241 ooroo suparnabhujayoradhi shobhamaanaav
03280242 ojonidhee atasikaakusumaavabhaasau
03280243 vyaalambipeetavaravaasasi vartamaana
03280244 kaancheekalaapaparirambhi nitambabimbam
03280251 naabhihradam bhuvanakoshaguhodarastham
03280252 yatraatmayonidhishanaakhilalokapadmam
03280253 vyood’ham harinmanivri’shastanayoramushya
03280254 dhyaayeddvayam vishadahaaramayookhagauram
03280261 vaksho’dhivaasamri’shabhasya mahaavibhooteh’
03280262 pumsaam manonayananirvri’timaadadhaanam
03280263 kant’ham cha kaustubhamaneradhibhooshanaartham
03280264 kuryaanmanasyakhilalokanamaskri’tasya
03280271 baahoomshcha mandaragireh’ parivartanena
03280272 nirniktabaahuvalayaanadhilokapaalaan
03280273 sanchintayeddashashataaramasahyatejah’
03280274 shankham cha tatkarasaroruharaajahamsam
03280281 kaumodakeem bhagavato dayitaam smareta
03280282 digdhaamaraatibhat’ashonitakardamena
03280283 maalaam madhuvratavaroothagiropaghusht’aam
03280284 chaityasya tattvamamalam manimasya kant’he
03280291 bhri’tyaanukampitadhiyeha gri’heetamoorteh’
03280292 sanchintayedbhagavato vadanaaravindam
03280293 yadvisphuranmakarakund’alavalgitena
03280294 vidyotitaamalakapolamudaaranaasam
03280301 yachchhreeniketamalibhih’ parisevyamaanam
03280302 bhootyaa svayaa kut’ilakuntalavri’ndajusht’am
03280303 meenadvayaashrayamadhikshipadabjanetram
03280304 dhyaayenmanomayamatandrita ullasadbhru
03280311 tasyaavalokamadhikam kri’payaatighora
03280312 taapatrayopashamanaaya nisri’sht’amakshnoh’
03280313 snigdhasmitaanugunitam vipulaprasaadam
03280314 dhyaayechchiram vipulabhaavanayaa guhaayaam
03280321 haasam hareravanataakhilalokateevra
03280322 shokaashrusaagaravishoshanamatyudaaram
03280323 sammohanaaya rachitam nijamaayayaasya
03280324 bhroomand’alam munikri’te makaradhvajasya
03280331 dhyaanaayanam prahasitam bahulaadharosht’ha
03280332 bhaasaarunaayitatanudvijakundapankti
03280333 dhyaayetsvadehakuhare’vasitasya vishnor
03280334 bhaktyaardrayaarpitamanaa na pri’thagdidri’kshet
03280341 evam harau bhagavati pratilabdhabhaavo
03280342 bhaktyaa dravaddhri’daya utpulakah’ pramodaat
03280343 autkant’hyabaashpakalayaa muhurardyamaanas
03280344 tachchaapi chittabad’isham shanakairviyunkte
03280351 muktaashrayam yarhi nirvishayam viraktam
03280352 nirvaanamri’chchhati manah’ sahasaa yathaarchih’
03280353 aatmaanamatra purusho’vyavadhaanamekam
03280354 anveekshate pratinivri’ttagunapravaahah’
03280361 so’pyetayaa charamayaa manaso nivri’ttyaa
03280362 tasminmahimnyavasitah’ sukhaduh’khabaahye
03280363 hetutvamapyasati kartari duh’khayoryat
03280364 svaatmanvidhatta upalabdhaparaatmakaasht’hah’
03280371 deham cha tam na charamah’ sthitamutthitam vaa
03280372 siddho vipashyati yato’dhyagamatsvaroopam
03280373 daivaadupetamatha daivavashaadapetam
03280374 vaaso yathaa parikri’tam madiraamadaandhah’
03280381 deho’pi daivavashagah’ khalu karma yaavat
03280382 svaarambhakam pratisameekshata eva saasuh’
03280383 tam saprapanchamadhirood’hasamaadhiyogah’
03280384 svaapnam punarna bhajate pratibuddhavastuh’
03280391 yathaa putraachcha vittaachcha pri’thangmartyah’ prateeyate
03280392 apyaatmatvenaabhimataaddehaadeh’ purushastathaa
03280401 yatholmukaadvisphulingaaddhoomaadvaapi svasambhavaat
03280402 apyaatmatvenaabhimataadyathaagnih’ pri’thagulmukaat
03280411 bhootendriyaantah’karanaatpradhaanaajjeevasanjnyitaat
03280412 aatmaa tathaa pri’thagdrasht’aa bhagavaanbrahmasanjnyitah’
03280421 sarvabhooteshu chaatmaanam sarvabhootaani chaatmani
03280422 eekshetaananyabhaavena bhooteshviva tadaatmataam
03280431 svayonishu yathaa jyotirekam naanaa prateeyate
03280432 yoneenaam gunavaishamyaattathaatmaa prakri’tau sthitah’
03280441 tasmaadimaam svaam prakri’tim daiveem sadasadaatmikaam
03280442 durvibhaavyaam paraabhaavya svaroopenaavatisht’hate
iti shreemadbhaagavate mahaapuraane
paaramahamsyaam samhitaayaam tri’teeyaskandhe kaapileye saadhanaanusht’haanam
naamaasht’aavimsho’dhyaayah’ ॥ 28 ॥

03290010 devahootiruvaacha
03290011 lakshanam mahadaadeenaam prakri’teh’ purushasya cha
03290012 svaroopam lakshyate’meeshaam yena tatpaaramaarthikam
03290021 yathaa saankhyeshu kathitam yanmoolam tatprachakshate
03290022 bhaktiyogasya me maargam broohi vistarashah’ prabho
03290031 viraago yena purusho bhagavansarvato bhavet
03290032 aachakshva jeevalokasya vividhaa mama samsri’teeh’
03290041 kaalasyeshvararoopasya pareshaam cha parasya te
03290042 svaroopam bata kurvanti yaddhetoh’ kushalam janaah’
03290051 lokasya mithyaabhimaterachakshushashchiram prasuptasya tamasyanaashraye
03290052 shraantasya karmasvanuviddhayaa dhiyaa tvamaaviraaseeh’ kila yogabhaaskarah’
03290060 maitreya uvaacha
03290061 iti maaturvachah’ shlakshnam pratinandya mahaamunih’
03290062 aababhaashe kurushresht’ha preetastaam karunaarditah’
03290070 shreebhagavaanuvaacha
03290071 bhaktiyogo bahuvidho maargairbhaamini bhaavyate
03290072 svabhaavagunamaargena pumsaam bhaavo vibhidyate
03290081 abhisandhaaya yo himsaam dambham maatsaryameva vaa
03290082 samrambhee bhinnadri’gbhaavam mayi kuryaatsa taamasah’
03290091 vishayaanabhisandhaaya yasha aishvaryameva vaa
03290092 archaadaavarchayedyo maam pri’thagbhaavah’ sa raajasah’
03290101 karmanirhaaramuddishya parasminvaa tadarpanam
03290102 yajedyasht’avyamiti vaa pri’thagbhaavah’ sa saattvikah’
03290111 madgunashrutimaatrena mayi sarvaguhaashaye
03290112 manogatiravichchhinnaa yathaa gangaambhaso’mbudhau
03290121 lakshanam bhaktiyogasya nirgunasya hyudaahri’tam
03290122 ahaitukyavyavahitaa yaa bhaktih’ purushottame
03290131 saalokyasaarsht’isaameepya saaroopyaikatvamapyuta
03290132 deeyamaanam na gri’hnanti vinaa matsevanam janaah’
03290141 sa eva bhaktiyogaakhya aatyantika udaahri’tah’
03290142 yenaativrajya trigunam madbhaavaayopapadyate
03290151 nishevitenaanimittena svadharmena maheeyasaa
03290152 kriyaayogena shastena naatihimsrena nityashah’
03290161 maddhishnyadarshanasparsha poojaastutyabhivandanaih’
03290162 bhooteshu madbhaavanayaa sattvenaasangamena cha
03290171 mahataam bahumaanena deenaanaamanukampayaa
03290172 maitryaa chaivaatmatulyeshu yamena niyamena cha
03290181 aadhyaatmikaanushravanaannaamasankeertanaachcha me
03290182 aarjavenaaryasangena nirahankriyayaa tathaa
03290191 maddharmano gunairetaih’ parisamshuddha aashayah’
03290192 purushasyaanjasaabhyeti shrutamaatragunam hi maam
03290201 yathaa vaataratho ghraanamaavri’nkte gandha aashayaat
03290202 evam yogaratam cheta aatmaanamavikaari yat
03290211 aham sarveshu bhooteshu bhootaatmaavasthitah’ sadaa
03290212 tamavajnyaaya maam martyah’ kurute’rchaavid’ambanam
03290221 yo maam sarveshu bhooteshu santamaatmaanameeshvaram
03290222 hitvaarchaam bhajate maud’hyaadbhasmanyeva juhoti sah’
03290231 dvishatah’ parakaaye maam maanino bhinnadarshinah’
03290232 bhooteshu baddhavairasya na manah’ shaantimri’chchhati
03290241 ahamuchchaavachairdravyaih’ kriyayotpannayaanaghe
03290242 naiva tushye’rchito’rchaayaam bhootagraamaavamaaninah’
03290251 archaadaavarchayettaavadeeshvaram maam svakarmakri’t
03290252 yaavanna veda svahri’di sarvabhooteshvavasthitam
03290261 aatmanashcha parasyaapi yah’ karotyantarodaram
03290262 tasya bhinnadri’sho mri’tyurvidadhe bhayamulbanam
03290271 atha maam sarvabhooteshu bhootaatmaanam kri’taalayam
03290272 arhayeddaanamaanaabhyaam maitryaabhinnena chakshushaa
03290281 jeevaah’ shresht’haa hyajeevaanaam tatah’ praanabhri’tah’ shubhe
03290282 tatah’ sachittaah’ pravaraastatashchendriyavri’ttayah’
03290291 tatraapi sparshavedibhyah’ pravaraa rasavedinah’
03290292 tebhyo gandhavidah’ shresht’haastatah’ shabdavido varaah’
03290301 roopabhedavidastatra tatashchobhayatodatah’
03290302 teshaam bahupadaah’ shresht’haashchatushpaadastato dvipaat
03290311 tato varnaashcha chatvaarasteshaam braahmana uttamah’
03290312 braahmaneshvapi vedajnyo hyarthajnyo’bhyadhikastatah’
03290321 arthajnyaatsamshayachchhettaa tatah’ shreyaansvakarmakri’t
03290322 muktasangastato bhooyaanadogdhaa dharmamaatmanah’
03290331 tasmaanmayyarpitaashesha kriyaarthaatmaa nirantarah’
03290332 mayyarpitaatmanah’ pumso mayi sannyastakarmanah’
03290333 na pashyaami param bhootamakartuh’ samadarshanaat
03290341 manasaitaani bhootaani pranamedbahumaanayan
03290342 eeshvaro jeevakalayaa pravisht’o bhagavaaniti
03290351 bhaktiyogashcha yogashcha mayaa maanavyudeeritah’
03290352 yayorekatarenaiva purushah’ purusham vrajet
03290361 etadbhagavato roopam brahmanah’ paramaatmanah’
03290362 param pradhaanam purusham daivam karmavichesht’itam
03290371 roopabhedaaspadam divyam kaala ityabhidheeyate
03290372 bhootaanaam mahadaadeenaam yato bhinnadri’shaam bhayam
03290381 yo’ntah’ pravishya bhootaani bhootairattyakhilaashrayah’
03290382 sa vishnvaakhyo’dhiyajnyo’sau kaalah’ kalayataam prabhuh’
03290391 na chaasya kashchiddayito na dveshyo na cha baandhavah’
03290392 aavishatyapramatto’sau pramattam janamantakri’t
03290401 yadbhayaadvaati vaato’yam sooryastapati yadbhayaat
03290402 yadbhayaadvarshate devo bhagano bhaati yadbhayaat
03290411 yadvanaspatayo bheetaa lataashchaushadhibhih’ saha
03290412 sve sve kaale’bhigri’hnanti pushpaani cha phalaani cha
03290421 sravanti sarito bheetaa notsarpatyudadhiryatah’
03290422 agnirindhe sagiribhirbhoorna majjati yadbhayaat
03290431 nabho dadaati shvasataam padam yanniyamaadadah’
03290432 lokam svadeham tanute mahaansaptabhiraavri’tam
03290441 gunaabhimaanino devaah’ sargaadishvasya yadbhayaat
03290442 vartante’nuyugam yeshaam vasha etachcharaacharam
03290451 so’nanto’ntakarah’ kaalo’naadiraadikri’davyayah’
03290452 janam janena janayanmaarayanmri’tyunaantakam
iti shreemadbhaagavate mahaapuraane
paaramahamsyaam samhitaayaam tri’teeyaskandhe kaapileyopaakhyaane
ekonatrimsho’dhyaayah’ ॥ 29 ॥

03300010 kapila uvaacha
03300011 tasyaitasya jano noonam naayam vedoruvikramam
03300012 kaalyamaano’pi balino vaayoriva ghanaavalih’
03300021 yam yamarthamupaadatte duh’khena sukhahetave
03300022 tam tam dhunoti bhagavaanpumaanchhochati yatkri’te
03300031 yadadhruvasya dehasya saanubandhasya durmatih’
03300032 dhruvaani manyate mohaadgri’hakshetravasooni cha
03300041 janturvai bhava etasminyaam yaam yonimanuvrajet
03300042 tasyaam tasyaam sa labhate nirvri’tim na virajyate
03300051 narakastho’pi deham vai na pumaamstyaktumichchhati
03300052 naarakyaam nirvri’tau satyaam devamaayaavimohitah’
03300061 aatmajaayaasutaagaara pashudravinabandhushu
03300062 nirood’hamoolahri’daya aatmaanam bahu manyate
03300071 sandahyamaanasarvaanga eshaamudvahanaadhinaa
03300072 karotyaviratam mood’ho duritaani duraashayah’
03300081 aakshiptaatmendriyah’ streenaamasateenaam cha maayayaa
03300082 raho rachitayaalaapaih’ shishoonaam kalabhaashinaam
03300091 gri’heshu koot’adharmeshu duh’khatantreshvatandritah’
03300092 kurvanduh’khaprateekaaram sukhavanmanyate gri’hee
03300101 arthairaapaaditairgurvyaa himsayetastatashcha taan
03300102 pushnaati yeshaam poshena sheshabhugyaatyadhah’ svayam
03300111 vaartaayaam lupyamaanaayaamaarabdhaayaam punah’ punah’
03300112 lobhaabhibhooto nih’sattvah’ paraarthe kurute spri’haam
03300121 kut’umbabharanaakalpo mandabhaagyo vri’thodyamah’
03300122 shriyaa viheenah’ kri’pano dhyaayanchhvasiti mood’hadheeh’
03300131 evam svabharanaakalpam tatkalatraadayastathaa
03300132 naadriyante yathaa poorvam keenaashaa iva gojaram
03300141 tatraapyajaatanirvedo bhriyamaanah’ svayambhri’taih’
03300142 jarayopaattavairoopyo maranaabhimukho gri’he
03300151 aaste’vamatyopanyastam gri’hapaala ivaaharan
03300152 aamayaavyapradeeptaagniralpaahaaro’lpachesht’itah’
03300161 vaayunotkramatottaarah’ kaphasamruddhanaad’ikah’
03300162 kaasashvaasakri’taayaasah’ kant’he ghuraghuraayate
03300171 shayaanah’ parishochadbhih’ pariveetah’ svabandhubhih’
03300172 vaachyamaano’pi na broote kaalapaashavasham gatah’
03300181 evam kut’umbabharane vyaapri’taatmaajitendriyah’
03300182 mriyate rudataam svaanaamuruvedanayaastadheeh’
03300191 yamadootau tadaa praaptau bheemau sarabhasekshanau
03300192 sa dri’sht’vaa trastahri’dayah’ shakri’nmootram vimunchati
03300201 yaatanaadeha aavri’tya paashairbaddhvaa gale balaat
03300202 nayato deerghamadhvaanam dand’yam raajabhat’aa yathaa
03300211 tayornirbhinnahri’dayastarjanairjaatavepathuh’
03300212 pathi shvabhirbhakshyamaana aarto’gham svamanusmaran
03300221 kshuttri’t’pareeto’rkadavaanalaanilaih’ santapyamaanah’ pathi taptavaaluke
03300222 kri’chchhrena pri’sht’he kashayaa cha taad’itashchalatyashakto’pi niraashramodake
03300231 tatra tatra patanchhraanto moorchchhitah’ punarutthitah’
03300232 pathaa paapeeyasaa neetastarasaa yamasaadanam
03300241 yojanaanaam sahasraani navatim nava chaadhvanah’
03300242 tribhirmuhoortairdvaabhyaam vaa neetah’ praapnoti yaatanaah’
03300251 aadeepanam svagaatraanaam vesht’ayitvolmukaadibhih’
03300252 aatmamaamsaadanam kvaapi svakri’ttam parato’pi vaa
03300261 jeevatashchaantraabhyuddhaarah’ shvagri’dhrairyamasaadane
03300262 sarpavri’shchikadamshaadyairdashadbhishchaatmavaishasam
03300271 kri’ntanam chaavayavasho gajaadibhyo bhidaapanam
03300272 paatanam girishri’ngebhyo rodhanam chaambugartayoh’
03300281 yaastaamisraandhataamisraa rauravaadyaashcha yaatanaah’
03300282 bhunkte naro vaa naaree vaa mithah’ sangena nirmitaah’
03300291 atraiva narakah’ svarga iti maatah’ prachakshate
03300292 yaa yaatanaa vai naarakyastaa ihaapyupalakshitaah’
03300301 evam kut’umbam bibhraana udarambhara eva vaa
03300302 visri’jyehobhayam pretya bhunkte tatphalameedri’sham
03300311 ekah’ prapadyate dhvaantam hitvedam svakalevaram
03300312 kushaletarapaatheyo bhootadrohena yadbhri’tam
03300321 daivenaasaaditam tasya shamalam niraye pumaan
03300322 bhunkte kut’umbaposhasya hri’tavitta ivaaturah’
03300331 kevalena hyadharmena kut’umbabharanotsukah’
03300332 yaati jeevo’ndhataamisram charamam tamasah’ padam
03300341 adhastaannaralokasya yaavateeryaatanaadayah’
03300342 kramashah’ samanukramya punaratraavrajechchhuchih’
iti shreemadbhaagavate mahaapuraane
paaramahamsyaam samhitaayaam tri’teeyaskandhe kaapileyopaakhyaane
karmavipaakonaama trimsho’dhyaayah’ ॥ 30 ॥

03300010 shreebhagavaanuvaacha
03310011 karmanaa daivanetrena janturdehopapattaye
03310012 striyaah’ pravisht’a udaram pumso retah’kanaashrayah’
03310021 kalalam tvekaraatrena pancharaatrena budbudam
03310022 dashaahena tu karkandhooh’ peshyand’am vaa tatah’ param
03310031 maasena tu shiro dvaabhyaam baahvanghryaadyangavigrahah’
03310032 nakhalomaasthicharmaani lingachchhidrodbhavastribhih’
03310041 chaturbhirdhaatavah’ sapta panchabhih’ kshuttri’d’udbhavah’
03310042 shad’bhirjaraayunaa veetah’ kukshau bhraamyati dakshine
03310051 maaturjagdhaannapaanaadyairedhaddhaaturasammate
03310052 shete vinmootrayorgarte sa janturjantusambhave
03310061 kri’mibhih’ kshatasarvaangah’ saukumaaryaatpratikshanam
03310062 moorchchhaamaapnotyurukleshastatratyaih’ kshudhitairmuhuh’
03310071 kat’uteekshnoshnalavana rookshaamlaadibhirulbanaih’
03310072 maatri’bhuktairupaspri’sht’ah’ sarvaangotthitavedanah’
03310081 ulbena samvri’tastasminnantraishcha bahiraavri’tah’
03310082 aaste kri’tvaa shirah’ kukshau bhugnapri’sht’hashirodharah’
03310091 akalpah’ svaangachesht’aayaam shakunta iva panjare
03310092 tatra labdhasmri’tirdaivaatkarma janmashatodbhavam
03310093 smarandeerghamanuchchhvaasam sharma kim naama vindate
03310101 aarabhya saptamaanmaasaallabdhabodho’pi vepitah’
03310102 naikatraaste sootivaatairvisht’haabhooriva sodarah’
03310111 naathamaana ri’shirbheetah’ saptavadhrih’ kri’taanjalih’
03310112 stuveeta tam viklavayaa vaachaa yenodare’rpitah’
03310120 janturuvaacha
03310121 tasyopasannamavitum jagadichchhayaatta
03310122 naanaatanorbhuvi chalachcharanaaravindam
03310123 so’ham vrajaami sharanam hyakutobhayam me
03310124 yenedri’shee gatiradarshyasato’nuroopaa
03310131 yastvatra baddha iva karmabhiraavri’taatmaa
03310132 bhootendriyaashayamayeemavalambya maayaam
03310133 aaste vishuddhamavikaaramakhand’abodham
03310134 aatapyamaanahri’daye’vasitam namaami
03310141 yah’ panchabhootarachite rahitah’ shareere
03310142 chchhanno’yathendriyagunaarthachidaatmako’ham
03310143 tenaavikunt’hamahimaanamri’shim tamenam
03310144 vande param prakri’tipoorushayoh’ pumaamsam
03310151 yanmaayayorugunakarmanibandhane’smin
03310152 saamsaarike pathi charamstadabhishramena
03310153 nasht’asmri’tih’ punarayam pravri’neeta lokam
03310154 yuktyaa kayaa mahadanugrahamantarena
03310161 jnyaanam yadetadadadhaatkatamah’ sa devas
03310162 traikaalikam sthirachareshvanuvartitaamshah’
03310163 tam jeevakarmapadaveemanuvartamaanaas
03310164 taapatrayopashamanaaya vayam bhajema
03310171 dehyanyadehavivare jat’haraagninaasri’g
03310172 vinmootrakoopapatito bhri’shataptadehah’
03310173 ichchhannito vivasitum ganayansvamaasaan
03310174 nirvaasyate kri’panadheerbhagavankadaa nu
03310181 yenedri’sheem gatimasau dashamaasya eesha
03310182 sangraahitah’ purudayena bhavaadri’shena
03310183 svenaiva tushyatu kri’tena sa deenanaathah’
03310184 ko naama tatprati vinaanjalimasya kuryaat
03310191 pashyatyayam dhishanayaa nanu saptavadhrih’
03310192 shaareerake damashareeryaparah’ svadehe
03310193 yatsri’sht’ayaasam tamaham purusham puraanam
03310194 pashye bahirhri’di cha chaityamiva prateetam
03310201 so’ham vasannapi vibho bahuduh’khavaasam
03310202 garbhaanna nirjigamishe bahirandhakoope
03310203 yatropayaatamupasarpati devamaayaa
03310204 mithyaa matiryadanu samsri’tichakrametat
03310211 tasmaadaham vigataviklava uddharishya
03310212 aatmaanamaashu tamasah’ suhri’daatmanaiva
03310213 bhooyo yathaa vyasanametadanekarandhram
03310214 maa me bhavishyadupasaaditavishnupaadah’
iti shreemadbhaagavate mahaapuraane
paaramahamsyaam samhitaayaam tri’teeyaskandhe kaapileyopaakhyaane
jeevagatirnaamaikatrimsho’dhyaayah’ ॥ 31 ॥

03320220 kapila uvaacha
03320221 evam kri’tamatirgarbhe dashamaasyah’ stuvannri’shih’
03320222 sadyah’ kshipatyavaacheenam prasootyai sootimaarutah’
03320231 tenaavasri’sht’ah’ sahasaa kri’tvaavaakshira aaturah’
03320232 vinishkraamati kri’chchhrena niruchchhvaaso hatasmri’tih’
03320241 patito bhuvyasri’ngmishrah’ visht’haabhooriva chesht’ate
03320242 rorooyati gate jnyaane vipareetaam gatim gatah’
03320251 parachchhandam na vidushaa pushyamaano janena sah’
03320252 anabhipretamaapannah’ pratyaakhyaatumaneeshvarah’
03320261 shaayito’shuchiparyanke jantuh’ svedajadooshite
03320262 neshah’ kand’ooyane’ngaanaamaasanotthaanachesht’ane
03320271 tudantyaamatvacham damshaa mashakaa matkunaadayah’
03320272 rudantam vigatajnyaanam kri’mayah’ kri’mikam yathaa
03320281 ityevam shaishavam bhuktvaa duh’kham paugand’ameva cha
03320282 alabdhaabheepsito’jnyaanaadiddhamanyuh’ shuchaarpitah’
03320291 saha dehena maanena vardhamaanena manyunaa
03320292 karoti vigraham kaamee kaamishvantaaya chaatmanah’
03320301 bhootaih’ panchabhiraarabdhe dehe dehyabudho’sakri’t
03320302 aham mametyasadgraahah’ karoti kumatirmatim
03320311 tadartham kurute karma yadbaddho yaati samsri’tim
03320312 yo’nuyaati dadatkleshamavidyaakarmabandhanah’
03320321 yadyasadbhih’ pathi punah’ shishnodarakri’todyamaih’
03320322 aasthito ramate jantustamo vishati poorvavat
03320331 satyam shaucham dayaa maunam buddhih’ shreerhreeryashah’ kshamaa
03320332 shamo damo bhagashcheti yatsangaadyaati sankshayam
03320341 teshvashaanteshu mood’heshu khand’itaatmasvasaadhushu
03320342 sangam na kuryaachchhochyeshu yoshitkreed’aamri’geshu cha
03320351 na tathaasya bhavenmoho bandhashchaanyaprasangatah’
03320352 yoshitsangaadyathaa pumso yathaa tatsangisangatah’
03320361 prajaapatih’ svaam duhitaram dri’sht’vaa tadroopadharshitah’
03320362 rohidbhootaam so’nvadhaavadri’ksharoopee hatatrapah’
03320371 tatsri’sht’asri’sht’asri’sht’eshu ko nvakhand’itadheeh’ pumaan
03320372 ri’shim naaraayanamri’te yoshinmayyeha maayayaa
03320381 balam me pashya maayaayaah’ streemayyaa jayino dishaam
03320382 yaa karoti padaakraantaanbhroovijri’mbhena kevalam
03320391 sangam na kuryaatpramadaasu jaatu yogasya paaram paramaarurukshuh’
03320392 matsevayaa pratilabdhaatmalaabho vadanti yaa nirayadvaaramasya
03320401 yopayaati shanairmaayaa yoshiddevavinirmitaa
03320402 taameekshetaatmano mri’tyum tri’naih’ koopamivaavri’tam
03320411 yaam manyate patim mohaanmanmaayaamri’shabhaayateem
03320412 streetvam streesangatah’ praapto vittaapatyagri’hapradam
03320421 taamaatmano vijaaneeyaatpatyapatyagri’haatmakam
03320422 daivopasaaditam mri’tyum mri’gayorgaayanam yathaa
03320431 dehena jeevabhootena lokaallokamanuvrajan
03320432 bhunjaana eva karmaani karotyaviratam pumaan
03320441 jeevo hyasyaanugo deho bhootendriyamanomayah’
03320442 tannirodho’sya maranamaavirbhaavastu sambhavah’
03320451 dravyopalabdhisthaanasya dravyekshaayogyataa yadaa
03320452 tatpanchatvamahammaanaadutpattirdravyadarshanam
03320461 yathaakshnordravyaavayava darshanaayogyataa yadaa
03320462 tadaiva chakshusho drasht’urdrasht’ri’tvaayogyataanayoh’
03320471 tasmaanna kaaryah’ santraaso na kaarpanyam na sambhramah’
03320472 buddhvaa jeevagatim dheero muktasangashcharediha
03320481 samyagdarshanayaa buddhyaa yogavairaagyayuktayaa
03320482 maayaavirachite loke charennyasya kalevaram
03320010 kapila uvaacha
03320011 atha yo gri’hamedheeyaandharmaanevaavasangri’he
03320012 kaamamartham cha dharmaansvaandogdhi bhooyah’ piparti taan
03320021 sa chaapi bhagavaddharmaatkaamamood’hah’ paraangmukhah’
03320022 yajate kratubhirdevaanpitmshcha shraddhayaanvitah’
03320031 tachchhraddhayaakraantamatih’ pitri’devavratah’ pumaan
03320032 gatvaa chaandramasam lokam somapaah’ punareshyati
03320041 yadaa chaaheendrashayyaayaam shete’nantaasano harih’
03320042 tadaa lokaa layam yaanti ta ete gri’hamedhinaam
03320051 ye svadharmaanna duhyanti dheeraah’ kaamaarthahetave
03320052 nih’sangaa nyastakarmaanah’ prashaantaah’ shuddhachetasah’
03320061 nivri’ttidharmanirataa nirmamaa nirahankri’taah’
03320062 svadharmaaptena sattvena parishuddhena chetasaa
03320071 sooryadvaarena te yaanti purusham vishvatomukham
03320072 paraavaresham prakri’timasyotpattyantabhaavanam
03320081 dviparaardhaavasaane yah’ pralayo brahmanastu te
03320082 taavadadhyaasate lokam parasya parachintakaah’
03320091 kshmaambho’nalaanilaviyanmanaindriyaartha
03320092 bhootaadibhih’ parivri’tam pratisanjiheershuh’
03320093 avyaakri’tam vishati yarhi gunatrayaatmaakaalam
03320094 paraakhyamanubhooya parah’ svayambhooh’
03320101 evam paretya bhagavantamanupravisht’aaye
03320102 yogino jitamarunmanaso viraagaah’
03320103 tenaiva saakamamri’tam purusham puraanam
03320104 brahma pradhaanamupayaantyagataabhimaanaah’
03320111 atha tam sarvabhootaanaam hri’tpadmeshu kri’taalayam
03320112 shrutaanubhaavam sharanam vraja bhaavena bhaamini
03320121 aadyah’ sthiracharaanaam yo vedagarbhah’ saharshibhih’
03320122 yogeshvaraih’ kumaaraadyaih’ siddhairyogapravartakaih’
03320131 bhedadri’sht’yaabhimaanena nih’sangenaapi karmanaa
03320132 kartri’tvaatsagunam brahma purusham purusharshabham
03320141 sa samsri’tya punah’ kaale kaaleneshvaramoortinaa
03320142 jaate gunavyatikare yathaapoorvam prajaayate
03320151 aishvaryam paaramesht’hyam cha te’pi dharmavinirmitam
03320152 nishevya punaraayaanti gunavyatikare sati
03320161 ye tvihaasaktamanasah’ karmasu shraddhayaanvitaah’
03320162 kurvantyapratishiddhaani nityaanyapi cha kri’tsnashah’
03320171 rajasaa kunt’hamanasah’ kaamaatmaano’jitendriyaah’
03320172 pitnyajantyanudinam gri’heshvabhirataashayaah’
03320181 traivargikaaste purushaa vimukhaa harimedhasah’
03320182 kathaayaam kathaneeyoru vikramasya madhudvishah’
03320191 noonam daivena vihataa ye chaachyutakathaasudhaam
03320192 hitvaa shri’nvantyasadgaathaah’ pureeshamiva vid’bhujah’
03320201 dakshinena pathaaryamnah’ pitri’lokam vrajanti te
03320202 prajaamanu prajaayante shmashaanaantakriyaakri’tah’
03320211 tataste ksheenasukri’taah’ punarlokamimam sati
03320211 patanti vivashaa devaih’ sadyo vibhramshitodayaah’
03320221 tasmaattvam sarvabhaavena bhajasva paramesht’hinam
03320222 tadgunaashrayayaa bhaktyaa bhajaneeyapadaambujam
03320231 vaasudeve bhagavati bhaktiyogah’ prayojitah’
03320232 janayatyaashu vairaagyam jnyaanam yadbrahmadarshanam
03320241 yadaasya chittamartheshu sameshvindriyavri’ttibhih’
03320242 na vigri’hnaati vaishamyam priyamapriyamityuta
03320251 sa tadaivaatmanaatmaanam nih’sangam samadarshanam
03320252 heyopaadeyarahitamaarood’ham padameekshate
03320261 jnyaanamaatram param brahma paramaatmeshvarah’ pumaan
03320262 dri’shyaadibhih’ pri’thagbhaavairbhagavaaneka eeyate
03320271 etaavaaneva yogena samagreneha yoginah’
03320272 yujyate’bhimato hyartho yadasangastu kri’tsnashah’
03320281 jnyaanamekam paraacheenairindriyairbrahma nirgunam
03320282 avabhaatyartharoopena bhraantyaa shabdaadidharminaa
03320291 yathaa mahaanahamroopastrivri’tpanchavidhah’ svaraat’
03320292 ekaadashavidhastasya vapurand’am jagadyatah’
03320301 etadvai shraddhayaa bhaktyaa yogaabhyaasena nityashah’
03320302 samaahitaatmaa nih’sango viraktyaa paripashyati
03320311 ityetatkathitam gurvi jnyaanam tadbrahmadarshanam
03320312 yenaanubuddhyate tattvam prakri’teh’ purushasya cha
03320321 jnyaanayogashcha mannisht’ho nairgunyo bhaktilakshanah’
03320322 dvayorapyeka evaartho bhagavachchhabdalakshanah’
03320331 yathendriyaih’ pri’thagdvaarairartho bahugunaashrayah’
03320332 eko naaneyate tadvadbhagavaanshaastravartmabhih’
03320341 kriyayaa kratubhirdaanaistapah’svaadhyaayamarshanaih’
03320342 aatmendriyajayenaapi sannyaasena cha karmanaam
03320351 yogena vividhaangena bhaktiyogena chaiva hi
03320352 dharmenobhayachihnena yah’ pravri’ttinivri’ttimaan
03320361 aatmatattvaavabodhena vairaagyena dri’d’hena cha
03320362 eeyate bhagavaanebhih’ saguno nirgunah’ svadri’k
03320371 praavocham bhaktiyogasya svaroopam te chaturvidham
03320372 kaalasya chaavyaktagateryo’ntardhaavati jantushu
03320381 jeevasya samsri’teerbahveeravidyaakarmanirmitaah’
03320382 yaasvanga pravishannaatmaa na veda gatimaatmanah’
03320391 naitatkhalaayopadishennaavineetaaya karhichit
03320392 na stabdhaaya na bhinnaaya naiva dharmadhvajaaya cha
03320401 na lolupaayopadishenna gri’haarood’hachetase
03320402 naabhaktaaya cha me jaatu na madbhaktadvishaamapi
03320411 shraddadhaanaaya bhaktaaya vineetaayaanasooyave
03320412 bhooteshu kri’tamaitraaya shushrooshaabhirataaya cha
03320421 bahirjaataviraagaaya shaantachittaaya deeyataam
03320422 nirmatsaraaya shuchaye yasyaaham preyasaam priyah’
03320431 ya idam shri’nuyaadamba shraddhayaa purushah’ sakri’t
03320432 yo vaabhidhatte machchittah’ sa hyeti padaveem cha me
iti shreemadbhaagavate mahaapuraane
paaramahamsyaam samhitaayaam tri’teeyaskandhe kaapileye
dvaatrimsho’dhyaayah’ ॥ 32 ॥

03330010 maitreya uvaacha
03330011 evam nishamya kapilasya vacho janitreesaa kardamasya dayitaa kila devahootih’
03330012 visrastamohapat’alaa tamabhipranamyatusht’aava tattvavishayaankitasiddhibhoomim
03330020 devahootiruvaacha
03330021 athaapyajo’ntah’salile shayaanam bhootendriyaarthaatmamayam vapuste
03330022 gunapravaaham sadasheshabeejam dadhyau svayam yajjat’haraabjajaatah’
03330031 sa eva vishvasya bhavaanvidhatte gunapravaahena vibhaktaveeryah’
03330032 sargaadyaneeho’vitathaabhisandhiraatmeshvaro’tarkyasahasrashaktih’
03330041 sa tvam bhri’to me jat’harena naatha katham nu yasyodara etadaaseet
03330042 vishvam yugaante vat’apatra ekah’ shete sma maayaashishuranghripaanah’
03330051 tvam dehatantrah’ prashamaaya paapmanaam nideshabhaajaam cha vibho vibhootaye
03330052 yathaavataaraastava sookaraadayastathaayamapyaatmapathopalabdhaye
03330061 yannaamadheyashravanaanukeertanaadyatprahvanaadyatsmaranaadapi kvachit
03330062 shvaado’pi sadyah’ savanaaya kalpate kutah’ punaste bhagavannu darshanaat
03330071 aho bata shvapacho’to gareeyaanyajjihvaagre vartate naama tubhyam
03330072 tepustapaste juhuvuh’ sasnuraaryaa brahmaanoochurnaama gri’nanti ye te
03330081 tam tvaamaham brahma param pumaamsam pratyaksrotasyaatmani samvibhaavyam
03330082 svatejasaa dhvastagunapravaaham vande vishnum kapilam vedagarbham
03330090 maitreya uvaacha
03330091 eed’ito bhagavaanevam kapilaakhyah’ parah’ pumaan
03330092 vaachaaviklavayetyaaha maataram maatri’vatsalah’
03330100 kapila uvaacha
03330101 maargenaanena maataste susevyenoditena me
03330102 aasthitena paraam kaasht’haamachiraadavarotsyasi
03330111 shraddhatsvaitanmatam mahyam jusht’am yadbrahmavaadibhih’
03330112 yena maamabhayam yaayaa mri’tyumri’chchhantyatadvidah’
03330120 maitreya uvaacha
03330121 iti pradarshya bhagavaansateem taamaatmano gatim
03330122 svamaatraa brahmavaadinyaa kapilo’numato yayau
03330131 saa chaapi tanayoktena yogaadeshena yogayuk
03330132 tasminnaashrama aapeed’e sarasvatyaah’ samaahitaa
03330141 abheekshnaavagaahakapishaanyat’ilaankut’ilaalakaan
03330142 aatmaanam chogratapasaa bibhratee cheerinam kri’sham
03330151 prajaapateh’ kardamasya tapoyogavijri’mbhitam
03330152 svagaarhasthyamanaupamyam praarthyam vaimaanikairapi
03330161 payah’phenanibhaah’ shayyaa daantaa rukmaparichchhadaah’
03330162 aasanaani cha haimaani susparshaastaranaani cha
03330171 svachchhasphat’ikakud’yeshu mahaamaarakateshu cha
03330172 ratnapradeepaa aabhaanti lalanaa ratnasamyutaah’
03330181 gri’hodyaanam kusumitai ramyam bahvamaradrumaih’
03330182 koojadvihangamithunam gaayanmattamadhuvratam
03330191 yatra pravisht’amaatmaanam vibudhaanucharaa jaguh’
03330192 vaapyaamutpalagandhinyaam kardamenopalaalitam
03330201 hitvaa tadeepsitatamamapyaakhand’alayoshitaam
03330202 kinchichchakaara vadanam putravishleshanaaturaa
03330211 vanam pravrajite patyaavapatyavirahaaturaa
03330212 jnyaatatattvaapyabhoonnasht’e vatse gauriva vatsalaa
03330221 tameva dhyaayatee devamapatyam kapilam harim
03330222 babhoovaachirato vatsa nih’spri’haa taadri’she gri’he
03330231 dhyaayatee bhagavadroopam yadaaha dhyaanagocharam
03330232 sutah’ prasannavadanam samastavyastachintayaa
03330241 bhaktipravaahayogena vairaagyena baleeyasaa
03330242 yuktaanusht’haanajaatena jnyaanena brahmahetunaa
03330251 vishuddhena tadaatmaanamaatmanaa vishvatomukham
03330252 svaanubhootyaa tirobhoota maayaagunavisheshanam
03330261 brahmanyavasthitamatirbhagavatyaatmasamshraye
03330262 nivri’ttajeevaapattitvaatksheenakleshaaptanirvri’tih’
03330271 nityaarood’hasamaadhitvaatparaavri’ttagunabhramaa
03330272 na sasmaara tadaatmaanam svapne dri’sht’amivotthitah’
03330281 taddehah’ paratah’ posho’pyakri’shashchaadhyasambhavaat
03330282 babhau malairavachchhannah’ sadhooma iva paavakah’
03330291 svaangam tapoyogamayam muktakesham gataambaram
03330292 daivaguptam na bubudhe vaasudevapravisht’adheeh’
03330301 evam saa kapiloktena maargenaachiratah’ param
03330302 aatmaanam brahmanirvaanam bhagavantamavaapa ha
03330311 tadveeraaseetpunyatamam kshetram trailokyavishrutam
03330312 naamnaa siddhapadam yatra saa samsiddhimupeyushee
03330321 tasyaastadyogavidhuta maartyam martyamabhootsarit
03330322 srotasaam pravaraa saumya siddhidaa siddhasevitaa
03330331 kapilo’pi mahaayogee bhagavaanpituraashramaat
03330332 maataram samanujnyaapya praagudeecheem disham yayau
03330341 siddhachaaranagandharvairmunibhishchaapsaroganaih’
03330342 stooyamaanah’ samudrena dattaarhananiketanah’
03330351 aaste yogam samaasthaaya saankhyaachaaryairabhisht’utah’
03330352 trayaanaamapi lokaanaamupashaantyai samaahitah’
03330361 etannigaditam taata yatpri’sht’o’ham tavaanagha
03330362 kapilasya cha samvaado devahootyaashcha paavanah’
03330371 ya idamanushri’noti yo’bhidhatte kapilamunermatamaatmayogaguhyam
03330372 bhagavati kri’tadheeh’ suparnaketaavupalabhate bhagavatpadaaravindam
iti shreemadbhaagavate mahaapuraane vaiyaasikyaamasht’aadashasaahasryaam
paaramahamsyaam samhitaayaam tri’teeyaskandhe kaapileyopaakhyaane
trayastrimsho’dhyaayah’ ॥ 33 ॥

॥ tri’teeyah’ skandhah’ samaaptah’ ॥

Available from Bhagvat Purana (Skandha 3, adhyAya 23-33.

Also Read:

Kapila Gita Lyrics in Hindi | English | Bengali | Gujarati | Kannada | Malayalam | Oriya | Telugu | Tamil

Kapila Gita Lyrics in English

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Scroll to top