Brahma Gita Skanda Purana in Kannada:
॥ ಬ್ರಹ್ಮಗೀತಾ ಸ್ಕಂದಪುರಾಣಾಂತರ್ಗತಾ ॥
ಶ್ರೀಸ್ಕಂದಪುರಾಣೇ ಸೂತಸಂಹಿತಾಯಾಂ ಚತುರ್ಥಸ್ಯ
ಯಜ್ಞವೈಭವಖಂಡಸ್ಯೋಪರಿಭಾಗೇ ಬ್ರಹ್ಮಗೀತಾಸೂಪನಿಷತ್ಸು
ಬ್ರಹ್ಮಗೀತಿರ್ನಾಮ ಪ್ರಥಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 1-60
ವೇದಾರ್ಥವಿಚಾರೋ ನಾಮ ದ್ವಿತೀಯೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 1-60
ಸಾಕ್ಷಿಶಿವಸ್ವರೂಪಕಥನಂ ನಾಮ ತೃತೀಯೋಽಧ್ಯಯಃ ॥ 1-118
ತಲವಕಾರೋಪನಿಷದ್ವ್ಯಾಖ್ಯಾಕಥನಂ ನಾಮ ಚತುರ್ಥೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 1-154
ಆದೇಶಕಥನಂ ನಾಮ ಪಂಚಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 1-196
ದಹರೋಪಾಸನವಿವರಣಂ ನಾಮ ಷಷ್ಠೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 1-58
ವಸ್ತುಸ್ವರೂಪವಿಚಾರೋ ನಾಮ ಸಪ್ತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 1-95
ಕೈವಲ್ಯೋಪನಿಷದ್ವಿವರಣೇ ತತ್ತ್ವವೇದನವಿಧಿರ್ನಾಮಾಷ್ಟಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ 1-55
ಬೃಹಾದಾರಣ್ಯಕೋಪನಿಷದ್ವ್ಯಾಖ್ಯಾನೇ ನವಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 1-57
ಬೃಹಾದಾರಣ್ಯಕವ್ಯಾಖ್ಯಾಕಥನಂ ನಾಮ ದಶಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 1-56
ಕಠವಲ್ಲೀಶ್ವೇತಾಶ್ವೇತರವ್ಯಾಖ್ಯಾಯಾಮೇಕಾದಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 1-72
ಶಿವಸ್ಯಾಹಂಪ್ರತ್ಯಾಯಾಶ್ರತ್ವಂ ನಾಮ ದ್ವಾದಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 1-77
॥ ಅಥ ಪ್ರಾರಭ್ಯತೇ ಸ್ಕಂದಪುರಾಣಾಂತರ್ಗತಸೂತಸಂಹಿತಾಯಾಂ ಬ್ರಹ್ಮಗೀತಾ ॥
॥ ಪ್ರಥಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥
। ಬ್ರಹ್ಮಗೀತಿಃ ।
ಮುನಯ ಊಚುಃ –
ಭವತಾ ಸರ್ವಮಾಖ್ಯಾತಂ ಸಂಕ್ಷೇಪಾದ್ವಿಸ್ತರಾದಪಿ ।
ಇದಾನೀಂ ಶ್ರೋತುಮಿಚ್ಛಾಮೋ ಬ್ರಹ್ಮಗೀತಾಮನುತ್ತಮಾಂ ॥ 1 ॥
ಸರ್ವವಿಜ್ಞಾನರತ್ನಾನಾಮಾಕರಸ್ಯ ಮಹಾತ್ಮನಃ ।
ಕೃಷ್ಣದ್ವೈಪಾಯನಸ್ಯೈವ ಭವಾಂಛಿಷ್ಯಃ ಸುಶಿಕ್ಷಿತಃ ॥ 2 ॥
ತ್ವಯೈವಾವಿದಿತಂ ಕಿಂಚಿನ್ನಾಸ್ತಿ ಸತ್ಯಂ ಪ್ರಭಾಷಿತಂ ।
ಯದಿ ಪ್ರಸನ್ನೋ ಭಗವಾಂಸ್ತನ್ನೋ ವಕ್ತುಮಿಹಾರ್ಹಸಿ ॥ 3 ॥
ಸೂತ ಉವಾಚ –
ವಕ್ಷ್ಯೇ ತಾಮಾದರೇಣೈವ ಬ್ರಹ್ಮಗೀತಾಮನುತ್ತಮಾಂ ।
ಶ್ರದ್ಧಯಾ ಸಹಿತಾ ಯೂಯಂ ಶೃಣುತ ಬ್ರಹ್ಮವಿತ್ತಮಾಃ ॥ 4 ॥
ಪುರಾ ಕಲ್ಪಾಂತರೇ ದೇವಾಃ ಸರ್ವೇ ಸಂಭೂಯ ಸಾದರಂ ।
ವಿಚಾರ್ಯ ಸುಚಿರಂ ಕಾಲಂ ವೇದಾನಾಮರ್ಥಮುತ್ತಮಂ ॥ 5 ॥
ಸಂಶಯಾವಿಷ್ಟಚಿತ್ತಾಸ್ತು ತಪಸ್ತಪ್ತ್ವಾ ಮಹತ್ತರಂ ।
ಅಭಿಜಗ್ಮುರ್ವಿಧಾತಾರಂ ಪ್ರಷ್ಟುಂ ದೇವಾ ಮುನೀಶ್ವರಾಃ ॥ 6 ॥
ಯತ್ರಾಸ್ತೇ ಜಗತಾಂ ನಾಥಃ ಸರ್ವಜ್ಞಃ ಸರ್ವವಿತ್ಪ್ರಭುಃ ।
ಮಹಾಕಾರುಣಿಕಃ ಶ್ರೀಮಾನ್ಬ್ರಹ್ಮಾ ಭಕ್ತಹಿತೇ ರತಃ ॥ 7 ॥
ಮೇರುಶೃಂಗೇ ವರೇ ರಮ್ಯೇ ಸರ್ವಯೋಗಿಸಮಾವೃತೇ ।
ಯಕ್ಷರಾಕ್ಷಸಗಂಧರ್ವಸಿದ್ಧಾದ್ಯೈಶ್ಚ ಸುಸೇವಿತೇ ॥ 8 ॥
ನಾನಾರತ್ನಸಮಾಕೀರ್ಣೇ ನಾನಾಧಾತುವಿಚಿತ್ರಿತೇ ।
ಶಕುಂತಸಂಘಸಂಘೃಷ್ಟೇ ನಾನಾತೀರ್ಥಸಮಾವೃತೇ ॥ 9 ॥
ಗುಹಾಕೋಟಿಸಮಾಯುಕ್ತೇ ಗಿರಿಪ್ರಸ್ರವಣೈರ್ಯುತೇ ।
ಮಧುರಾದಿರಸೈಃ ಷಡ್ಭಿಃ ಸಮೃದ್ಧೇಽತೀವ ಶೋಭನೇ ॥ 10 ॥
ತತ್ರ ಬ್ರಹ್ಮವನಂ ನಾಮ ಶತಯೋಜನಮಾಯತಂ ।
ಶತಯೋಜನವಿಸ್ತೀರ್ಣಂ ದೀರ್ಘಿಕಾಭಿಃ ಸುಸಂಯುತಂ ॥ 11 ॥
ನಾನಾಪಶುಸಮಾಯುಕ್ತಂ ನಾನಾಪಕ್ಷಿಸಮಾಕುಲಂ ।
ಸ್ವಾದುಪಾನೀಯಸಂಯುಕ್ತಂ ಫಲಮೂಲೈಶ್ಚ ಸಂಯುತಂ ॥ 12 ॥
ಭ್ರಮದ್ಭ್ರಮರಸಂಛನ್ನಸುಗಂಧಕುಸುಮದ್ರುಮಂ ।
ಮಂದಾನಿಲಸಮಾಯುಕ್ತಂ ಮಂದಾತಪಸಮಾಯುತಂ ॥ 13 ॥
ನಿಶಾಕರಕರೈರ್ಯುಕ್ತಂ ವನಮಸ್ತಿ ಮಹತ್ತರಂ ।
ತತ್ರ ಜಾಂಬೂನದಮಯಂ ತರುಣಾದಿತ್ಯಸನ್ನಿಭಂ ॥ 14 ॥
ನವಪ್ರಾಕಾರಸಂಯುಕ್ತಮಶೀತಿದ್ವಾರಸಂಯುತಂ ।
ಮಹಾಬಲಸಮೋಪೇತೈರ್ದ್ವಾರಪಾಲೈಶ್ಚ ಕೋಟಿಭಿಃ ॥ 15 ॥
ಖಡ್ಗತೋಮರಚಾಪಾದಿಶಸ್ತ್ರಯುಕ್ತೈಶ್ಚ ರಕ್ಷಿತಂ ।
ಪುಷ್ಪಪ್ರಕರಸಂಕೀರ್ಣಂ ಪೂರ್ಣಕುಂಭೈಶ್ಚ ಸಂಯುತಂ ॥ 16 ॥
ಜ್ವಲದ್ದೀಪೈಃ ಸಮಾಯುಕ್ತಂ ಪುಷ್ಪಮಾಲಾವಿರಾಜಿತಂ ।
ವಿಚಿತ್ರಚಿತ್ರಸಂಯುಕ್ತಭಿತ್ತಿಕೋಟಿಸುಶೋಭಿತಂ ॥ 17 ॥
ಮುಕ್ತಾದಾಮಸಮಾಯುಕ್ತಂ ವಿತಾನೈರ್ಮೌಕ್ತಿಕೈರ್ಯುತಂ ।
ಅಭ್ರಗಾಮಿಧ್ವಜೈರ್ಯುಕ್ತಂ ಪ್ರಾಂಶುತೋರಣಸಂಯುತಂ ॥ 18 ॥
ನೃತ್ಯಗೀತಾದಿಭಿರ್ಯುಕ್ತಮಪ್ಸರೋಗಣಸೇವಿತಂ ।
ನಾನಾವಿಧಮಹಾವಾದ್ಯೈರ್ನಾನಾತಾಲೈಶ್ಚ ಸಂಯುತಂ ॥ 19 ॥
ಮೃದುಮಧ್ಯೋಗ್ರಶಬ್ದಾಢ್ಯಂ ನಾನಾಕಾಹಲಸಂಯುತಂ ।
ವೇದಘೋಷಸಮಾಯುಕ್ತಂ ಸ್ಮೃತಿಘೋಷಸಮನ್ವಿತಂ ॥ 20 ॥
ಪುರಾಣಘೋಷಸಂಯುಕ್ತಮಿತಿಹಾಸರವಾನ್ವಿತಂ ।
ಸರ್ವವಿದ್ಯಾರವೈರ್ಯುಕ್ತಂ ಸರ್ವಜ್ಞೈಶ್ಚ ಸಮಾವೃತಂ ॥ 21 ॥
ಅಗಾಧಜಲಪರ್ಯಂತಮವರೋಧಸಮನ್ವಿತಂ ।
ರಥಕೋಟಿಸಮಾಯುಕ್ತಂ ಕೋಟಿಕೋಟಿಗಜಾವೃತಂ ॥ 22 ॥
ಕೋಟಿಕೋಟಿಸಹಸ್ರೈಶ್ಚ ಮಹಾಶ್ವೈಶ್ಚ ವಿರಾಜಿತಂ ।
ಅಸ್ತ್ರಶಸ್ತ್ರಾದಿಸಂಯುಕ್ತೈರಸಂಖ್ಯಾತಬಲಾನ್ವಿತೈಃ ॥ 23 ॥
ಅಸಂಖ್ಯಾತೈರ್ಭಟೈರ್ನಿತ್ಯಂ ರಕ್ಷಿತಂ ಪುರಮುತ್ತಮಂ ।
ಅಸ್ತಿ ಪುಣ್ಯವತಾಂ ಪ್ರಾಪ್ಯಮಪ್ರಾಪ್ಯಂ ಪಾಪಕರ್ಮಣಾಂ ॥ 24 ॥
ತಸ್ಮಿನ್ನಂತಃಪುರೇ ಶುದ್ಧೇ ಸಹಸ್ರಸ್ಥೂಣಸಂಯುತೇ ।
ಸರ್ವಲಕ್ಷಣಸಂಯುಕ್ತೇ ಸರ್ವಾಲಂಕಾರಸಂಯುತೇ ॥ 25 ॥
ಮೃದುತೋರಣಸಂಯುಕ್ತೇ ಕಲ್ಪವೃಕ್ಷಸಮನ್ವಿತೇ ।
ಕಂಠೀರವಮುಖೈರ್ಯುಕ್ತೇ ಷಟ್ಪದಸ್ವನಸಂಯುತೇ ॥ 26 ॥
ಮೃದುತಲ್ಪಸಮೋಪೇತೇ ರತ್ನನಿರ್ಮಿತಮಂಡಪೇ ।
ದೇವ್ಯಾ ಚಾಪಿ ಸರಸ್ವತ್ಯಾ ವರ್ಣವಿಗ್ರಹಯಾ ಸಹ ॥ 27 ॥
ಸರ್ವಶಬ್ದಾರ್ಥಭೂತಸ್ತು ಬ್ರಹ್ಮಾ ನಿವಸತಿ ಪ್ರಭುಃ ।
ತತ್ರ ದೇವಾ ದ್ವಿಜಾ ಗತ್ವಾ ದದೃಶುರ್ಲೋಕನಾಯಕಂ ॥ 28 ॥
ನಾನಾರತ್ನಸಮೋಪೇತಂ ವಿಚಿತ್ರಮುಕುಟೋಜ್ಜ್ವಲಂ ।
ರತ್ನಕುಂಡಲಸಂಯುಕ್ತಂ ಪ್ರಸನ್ನವದನಂ ಶುಭಂ ॥ 29 ॥
ನಾನಾರತ್ನಸಮೋಪೇತಹಾರಾಭರಣಭೂಷಿತಂ ।
ಮಹಾರ್ಹಮಣಿಸಂಯುಕ್ತಕೇಯೂರಕರಸಂಯುತಂ ॥ 30 ॥
ವಿಚಿತ್ರಕಟಕೋಪೇತಮಂಗುಲೀಯಕಶೋಭಿತಂ ।
ಉತ್ತರೀಯಕಸಂಯುಕ್ತಂ ಶುಕ್ಲಯಜ್ಞೋಪವೀತಿನಂ ॥ 31 ॥
ನಾನಾರತ್ನಸಮೋಪೇತಂ ತುಂದಬಂಧವಿರಾಜಿತಂ ।
ಚಂದನಾಗರುಕರ್ಪೂರಕ್ಷೋದದಿಗ್ಧತನೂರುಹಂ ॥ 32 ॥
ಸುಗಂಧಕುಸುಮೋತ್ಪನ್ನನಾನಾಮಾಲಾವಿಭೂಷಿತಂ ।
ಶುಕ್ಲವಸ್ತ್ರಪರೀಧಾನಂ ತಪ್ತಜಾಂಬೂನದಪ್ರಭಂ ॥ 33 ॥
ಸ್ವಭಾಸಾ ಸಕಲಂ ನಿತ್ಯಂ ಭಾಸಯಂತಂ ಪರಾತ್ಪರಂ ।
ಸುರಾಸುರಮುನೀಂದ್ರೈಶ್ಚ ವಂದ್ಯಮಾನಪದಾಂಬುಜಂ ॥ 34 ॥
ತಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಸರ್ವಕರ್ತಾರಂ ಸಾಕ್ಷಿಣಂ ತಮಸಃ ಪರಂ ।
ಮಹಾಪ್ರೀತಿಸಮೋಪೇತಾಃ ಪ್ರಸನ್ನವದನೇಕ್ಷಣಾಃ ॥ 35 ॥
ಸಂಜಾತಪುಲಕೈರ್ಯುಕ್ತಾ ವಿವಶಾ ಗದ್ಗದಸ್ವರಾಃ ।
ಪ್ರಕಾಶಿತಸುಖಾಬ್ಧ್ಯಂತರ್ನಿಮಗ್ನಾ ನಿರ್ಮಲಾವೃತಂ ॥ 36 ॥
ನಿರಸ್ತನಿಖಿಲಧ್ವಾಂತಾಃ ಪ್ರಣಮ್ಯ ವಸುಧಾತಲೇ ।
ಶಿರಸ್ಯಂಜಲಿಮಾಧಾಯ ಸರ್ವೇ ದೇವಾಃ ಸಮಾಹಿತಾಃ ॥ 37 ॥
ತುಷ್ಟುವುರ್ಹೃಷ್ಟಮೀಶಾನಂ ಸರ್ವಲೋಕಪಿತಾಮಹಂ ।
ಮುಕ್ತಿದಂ ಪುಣ್ಯನಿಷ್ಠಾನಾಂ ದುಃಖದಂ ಪಾಪಕರ್ಮಣಾಂ ॥ 38 ॥
ದೇವಾ ಊಚುಃ –
ಬ್ರಹ್ಮಣೇ ಬ್ರಹ್ಮವಿಜ್ಞಾನದುಗ್ಧೋದಧಿವಿಧಾಯಿನೇ ।
ಬ್ರಹ್ಮತತ್ತ್ವದಿದೃಕ್ಷೂಣಾಂ ಬ್ರಹ್ಮದಾಯ ನಮೋ ನಮಃ ॥ 39 ॥
ಕಷ್ಟಸಾಗರಮಗ್ನಾನಾಂ ಸಂಸಾರೋತ್ತಾರಹೇತವೇ ।
ಸಾಕ್ಷಿಣೇ ಸರ್ವಭೂತಾನಾಂ ಸಾಕ್ಷ್ಯಹೀನಾಯ ವೈ ನಮಃ ॥ 40 ॥
ಸರ್ವಧಾತ್ರೇ ವಿಧಾತ್ರೇ ಚ ಸರ್ವದ್ವಂದ್ವಾಪಹಾರಿಣೇ ।
ಸರ್ವಾವಸ್ಥಾಸು ಸರ್ವೇಷಾಂ ಸಾಕ್ಷಿಣೇ ವೈ ನಮೋ ನಮಃ ॥ 41 ॥
ಪರಾತ್ಪರವಿಹೀನಾಯ ಪರಾಯ ಪರಮೇಷ್ಠಿನೇ ।
ಪರಿಜ್ಞಾತವತಾಮಾತ್ಮಸ್ವರೂಪಾಯ ನಮೋ ನಮಃ ॥ 42 ॥
ಪದ್ಮಜಾಯ ಪವಿತ್ರಾಯ ಪದ್ಮನಾಭಸುತಾಯ ಚ ।
ಪದ್ಮಪುಷ್ಪೇಣ ಪೂಜ್ಯಾಯ ನಮಃ ಪದ್ಮಧರಾಯ ಚ ॥ 43 ॥
ಸುರಜ್ಯೇಷ್ಠಾಯ ಸೂರ್ಯಾದಿದೇವತಾತೃಪ್ತಿಕಾರಿಣೇ ।
ಸುರಾಸುರನರಾದೀನಾಂ ಸುಖದಾಯ ನಮೋ ನಮಃ ॥ 44 ॥
ವೇಧಸೇ ವಿಶ್ವನೇತ್ರಾಯ ವಿಶುದ್ಧಜ್ಞಾನರೂಪಿಣೇ ।
ವೇದವೇದ್ಯಾಯ ವೇದಾಂತವಿಧಯೇ ವೈ ನಮೋ ನಮಃ ॥ 45 ॥
ವಿಧಯೇ ವಿಧಿಹೀನಾಯ ವಿಧಿವಾಕ್ಯವಿಧಾಯಿನೇ ।
ವಿಧ್ಯುಕ್ತಕರ್ಮನಿಷ್ಠಾನಾಂ ನಮೋ ವಿದ್ಯಾಪ್ರದಾಯಿನೇ ॥ 46 ॥
ವಿರಿಂಚಾಯ ವಿಶಿಷ್ಟಾಯ ವಿಶಿಷ್ಟಾರ್ತಿಹರಾಯ ಚ ।
ವಿಷಣ್ಣಾನಾಂ ವಿಷಾದಾಬ್ಧಿವಿನಾಶಾಯ ನಮೋ ನಮಃ ॥ 47 ॥
ನಮೋ ಹಿರಣ್ಯಗರ್ಭಾಯ ಹಿರಣ್ಯಗಿರಿವರ್ತಿನೇ ।
ಹಿರಣ್ಯದಾನಲಭ್ಯಾಯ ಹಿರಣ್ಯಾತಿಪ್ರಿಯಾಯ ಚ ॥ 48 ॥
ಶತಾನಂದಾಯ ಶಾಂತಾಯ ಶಾಂಕರಜ್ಞಾನದಾಯಿನೇ ।
ಶಮಾದಿಸಹಿತಸ್ಯೈವ ಜ್ಞಾನದಾಯ ನಮೋ ನಮಃ ॥ 49 ॥
ಶಂಭವೇ ಶಂಭುಭಕ್ತಾನಾಂ ಶಂಕರಾಯ ಶರೀರಿಣಾಂ ।
ಶಾಂಕರಜ್ಞಾನಹೀನಾನಾಂ ಶತ್ರವೇ ವೈ ನಮೋ ನಮಃ ॥ 50 ॥
ನಮಃ ಸ್ವಯಂಭುವೇ ನಿತ್ಯಂ ಸ್ವಯಂಭುಬ್ರಹ್ಮದಾಯಿನೇ ।
ಸ್ವಯಂ ಬ್ರಹ್ಮಸ್ವರೂಪಾಯ ಸ್ವತಂತ್ರಾಯ ಪರಾತ್ಮನೇ ॥ 51 ॥
ದ್ರುಹಿಣಾಯ ದುರಾಚಾರನಿರತಸ್ಯ ದುರಾತ್ಮನಃ ।
ದುಃಖದಾಯಾನ್ಯಜಂತೂನಾಮಾತ್ಮದಾಯ ನಮೋ ನಮಃ ॥ 52 ॥
ವಂದ್ಯಹೀನಾಯ ವಂದ್ಯಾಯ ವರದಾಯ ಪರಸ್ಯ ಚ ।
ವರಿಷ್ಠಾಯ ವರಿಷ್ಠಾನಾಂ ಚತುರ್ವಕ್ತ್ರಾಯ ವೈ ನಮಃ ॥ 53 ॥
ಪ್ರಜಾಪತಿಸಮಾಖ್ಯಾಯ ಪ್ರಜಾನಾಂ ಪತಯೇ ಸದಾ ।
ಪ್ರಾಜಾಪತ್ಯವಿರಕ್ತಸ್ಯ ನಮಃ ಪ್ರಜ್ಞಾನದಾಯಿನೇ ॥ 54 ॥
ಪಿತಾಮಹಾಯ ಪಿತ್ರಾದಿಕಲ್ಪನಾರಹಿತಾಯ ಚ ।
ಪಿಶುನಾಗಮ್ಯದೇಹಾಯ ಪೇಶಲಾಯ ನಮೋ ನಮಃ ॥ 55 ॥
ಜಗತ್ಕರ್ತ್ರೇ ಜಗದ್ಗೋಪ್ತ್ರೇ ಜಗದ್ಧಂತ್ರೇ ಪರಾತ್ಮನೇ ।
ಜಗದ್ದೃಶ್ಯವಿಹೀನಾಯ ಚಿನ್ಮಾತ್ರಜ್ಯೋತಿಷೇ ನಮಃ ॥ 56 ॥
ವಿಶ್ವೋತ್ತೀರ್ಣಾಯ ವಿಶ್ವಾಯ ವಿಶ್ವಹೀನಾಯ ಸಾಕ್ಷಿಣೇ ।
ಸ್ವಪ್ರಕಾಶೈಕಮಾನಾಯ ನಮಃ ಪೂರ್ಣಪರಾತ್ಮನೇ ॥ 57 ॥
ಸ್ತುತ್ಯಾಯ ಸ್ತುತಿಹೀನಾಯ ಸ್ತೋತ್ರರೂಪಾಯ ತತ್ತ್ವತಃ ।
ಸ್ತೋತೄಣಾಮಪಿ ಸರ್ವೇಷಾಂ ಸುಖದಾಯ ನಮೋ ನಮಃ ॥ 58 ॥
ಸೂತ ಉವಾಚ –
ಏವಂ ಬ್ರಹ್ಮಾಣಮಾದಿತ್ಯಾಃ ಸ್ತುತ್ವಾ ಭಕ್ತಿಪುರಃಸರಂ ।
ಪೃಷ್ಟವಂತಸ್ತು ಸರ್ವೇಷಾಂ ವೇದಾನಾಮರ್ಥಮಾದರಾತ್ ॥ 59 ॥
ಬ್ರಹ್ಮಾಽಪಿ ಬ್ರಹ್ಮವಿನ್ಮುಖ್ಯಃ ಸರ್ವವೇದೈರಭಿಷ್ಟುತಃ ।
ಪ್ರಾಹ ಗಂಭೀರಯಾ ವಾಚಾ ವೇದಾನಾಮರ್ಥಮುತ್ತಮಂ ॥ 60 ॥
ಇತಿ ಶ್ರೀಸ್ಕಂದಪುರಾಣೇ ಸೂತಸಂಹಿತಾಯಾಂ ಚತುರ್ಥಸ್ಯ
ಯಜ್ಞವೈಭವಖಂಡಸ್ಯೋಪರಿಭಾಗೇ ಬ್ರಹ್ಮಗೀತಾಸೂಪನಿಷತ್ಸು
ಬ್ರಹ್ಮಗೀತಿರ್ನಾಮ ಪ್ರಥಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 1 ॥
॥ ಅಥ ದ್ವಿತೀಯೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥
॥ ವೇದಾರ್ಥವಿಚಾರಃ ॥
ಬ್ರಹ್ಮೋವಾಚ –
ಅವಾಚ್ಯ ಏವ ವೇದಾರ್ಥಃ ಸರ್ವಥಾ ಸರ್ವಚೇತನೈಃ ।
ತಥಾಽಪಿ ವಕ್ಷ್ಯೇ ಭಕ್ತಾನಾಂ ಯುಷ್ಮಾಕಂ ಶೃಣುತಾದರಾತ್ ॥ 1 ॥
ಆತ್ಮಸಂಜ್ಞಃ ಶಿವಃ ಶುದ್ಧ ಏಕ ಏವಾದ್ವಯಃ ಸದಾ ।
ಅಗ್ರೇ ಸರ್ವಮಿದಂ ದೇವಾ ಆಸೀತ್ತನ್ಮಾತ್ರಮಾಸ್ತಿಕಾಃ ॥ 2 ॥
ತತೋ ನಾನ್ಯನ್ಮಿಷತ್ಕಿಂಚಿತ್ಸ ಪುನಃ ಕಾಲಪಾಕತಃ ।
ಪ್ರಾಣಿನಾಂ ಕರ್ಮಸಂಸ್ಕಾರಾತ್ಸ್ವಶಕ್ತಿಗತಸತ್ತ್ವತಃ ॥ 3 ॥
ಸ ಐಕ್ಷತ ಜಗತ್ಸರ್ವಂ ನು ಸೃಜಾ ಇತಿ ಶಂಕರಃ ।
ಸ ಪುನಃ ಸಕಲಾನೇತಾಁಲ್ಲೋಕಾನಾತ್ಮೀಯಶಕ್ತಿತಃ ॥ 4 ॥
ಯಥಾಪೂರ್ವಂ ಕ್ರಮೇಣೈವ ಸುರಾ ಅಸೃಜತ ಪ್ರಭುಃ ।
ತಂ ಹರಂ ಕೇಚಿದಿಚ್ಛಂತಿ ಕೇಚಿದ್ವಿಷ್ಣುಂ ಸುರೋತ್ತಮಾಃ ॥ 5 ॥
ಕೇಚಿನ್ಮಾಮೇವ ಚೇಚ್ಛಂತಿ ಕೇಚಿದಿಂದ್ರಾದಿದೇವತಾಃ ।
ಕೇಚಿತ್ಪ್ರಧಾನಂ ತ್ರಿಗುಣಂ ಸ್ವತಂತ್ರಂ ಕೇವಲಂ ಜಡಂ ॥ 6 ॥
ಅಣವಃ ಕೇಚಿದಿಚ್ಛಂತಿ ಶಬ್ದಂ ಕೇಚನ ಮೋಹಿತಾಃ ।
ಕ್ಷಣಪ್ರಧ್ವಂಸಿವಿಜ್ಞಾನಂ ಕೇಚನ ಭ್ರಾಂತಚೇತಸಃ ॥ 7 ॥
ಶೂನ್ಯಸಂಜ್ಞಂ ಸುರಾಃ ಕೇಚಿನ್ನಿರುಪಾಖ್ಯಂ ವಿಮೋಹಿತಾಃ ।
ಕೇಚಿದ್ಭೂತಾನಿ ಚೇಚ್ಛಂತಿ ನಿಸರ್ಗಂ ಕೇಚನ ಭ್ರಮಾತ್ ॥ 8 ॥
ತತ್ರ ತತ್ರೈವ ತರ್ಕಾಂಶ್ಚ ಪ್ರವದಂತಿ ಯಥಾಬಲಂ ।
ಸರ್ವೇ ವಾದಾಃ ಶ್ರುತಿಸ್ಮೃತ್ಯೋರ್ವಿರುದ್ಧಾ ಇತಿ ಮೇ ಮತಿಃ ॥ 9 ॥
ಪಾಪಿಷ್ಠಾನಾಂ ತು ಜಂತೂನಾಂ ತತ್ರ ತತ್ರ ಸುರರ್ಷಭಾಃ ।
ಪ್ರಾಕ್ಸಂಸಾರವಶಾದೇವ ಜಾಯತೇ ರುಚಿರಾಸ್ತಿಕಾಃ ॥ 10 ॥
ತೇಽಪಿ ಕಾಲವಿಪಾಕೇನ ಶ್ರದ್ಧಯಾ ಪೂತಯಾಽಪಿ ಚ ।
ಪುರಾತನೇನ ಪುಣ್ಯೇನ ದೇವತಾನಾಂ ಪ್ರಸಾದತಃ ॥ 11 ॥
ಕಾಲೇನ ಮಹತಾ ದೇವಾಃ ಸೋಪಾನಕ್ರಮತಃ ಪುನಃ ।
ವೇದಮಾರ್ಗಮಿಮಂ ಮುಖ್ಯಂ ಪ್ರಾಪ್ನುವಂತಿ ಚಿರಂತನಂ ॥ 12 ॥
ಪ್ರಾಕ್ಸಂಸಾರವಶಾದೇವ ಯೇ ವಿಚಿಂತ್ಯ ಬಲಾಬಲೇ ।
ವಿವಶಾ ವೇದಮಾಪನ್ನಾಸ್ತೇಽಪಿ ಕೈವಲ್ಯಭಾಗಿನಃ ॥ 13 ॥
ವೇದಮಾರ್ಗಮಿಮಂ ಮುಕ್ತ್ವಾ ಮಾರ್ಗಮನ್ಯಂ ಸಮಾಶ್ರಿತಃ ।
ಹಸ್ತಸ್ಥಂ ಪಾಯಸಂ ತ್ಯಕ್ತ್ವಾ ಲಿಹೇತ್ಕೂರ್ಪರಮಾತ್ಮನಃ ॥ 14 ॥
ವಿದಾ ವೇದೇನ ಜಂತೂನಾಂ ಮುಕ್ತಿರ್ಮಾರ್ಗಾಂತರೇಣ ಚೇತ್ ।
ತಮಸಾಽಪಿ ವಿನಾ ಲೋಕಂ ತೇ ಪಶ್ಯಂತಿ ಘಟಾದಿಕಂ ॥ 15 ॥
ತಸ್ಮಾದ್ವೇದೋದಿತೋ ಹ್ಯರ್ಥಃ ಸತ್ಯಂ ಸತ್ಯಂ ಮಯೋದಿತಂ ।
ಅನ್ಯೇನ ವೇದಿತೋ ಹ್ಯರ್ಥೋ ನ ಸತ್ಯಃ ಪರಮಾರ್ಥತಃ ॥ 16 ॥
ಪರಮಾರ್ಥೋ ದ್ವಿಧಾ ಪ್ರೋಕ್ತೋ ಮಯಾ ಹೇ ಸ್ವರ್ಗವಾಸಿನಃ ।
ಏಕಃ ಸ್ವಭಾವತಃ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಪರಮಾರ್ಥಃ ಸದೈವ ತು ॥ 17 ॥
ಸ ಶಿವಃ ಸತ್ಯಚೈತನ್ಯಸುಖಾನಂತಸ್ವಲಕ್ಷಣಃ ।
ಅಪರಃ ಕಲ್ಪಿತಃ ಸಾಕ್ಷಾದ್ಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯಧ್ಯಸ್ತಮಾಯಯಾ ॥ 18 ॥
ಕಲ್ಪಿತಾನಾಮವಸ್ತೂನಾಂ ಮಧ್ಯೇ ಕೇಚನ ಮಾಯಯಾ ।
ಪರಮಾರ್ಥತಯಾ ಕ್ಲೃಪ್ತಾಃ ವ್ಯವಹಾರೇ ಸುರರ್ಷಭಾಃ ॥ 19 ॥
ವ್ಯವಹಾರೇ ತು ಸಂಕ್ಲೃಪ್ತಾಃ ಕೇಚನಾಪರಮಾರ್ಥತಃ ।
ಆಕಾಶಾದಿ ಜಗಚ್ಛುಕ್ತಿರೂಪೇ ತೇ ಕಥಿತೇ ಮಯಾ ॥ 20 ॥
ವ್ಯಾವಹಾರಿಕಸತ್ಯಾರ್ಥಂ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಸತ್ಯಾರ್ಥಚಿದ್ಘನಂ ।
ಉಭಯಂ ವಕ್ತಿ ವೇದಸ್ತು ಮಾರ್ಗಾ ನೈವಂ ವದಂತಿ ಹಿ ॥ 21 ॥
ಸ್ವಪ್ನಾವಸ್ಥಾಸು ಸಂಕ್ಲೃಪ್ತಸತ್ಯಾರ್ಥೇನ ಸಮಾನಿಮಾನ್ ।
ಅರ್ಥಾನೇವಾಮನಂತ್ಯನ್ಯೇ ಮಾರ್ಗಾ ಹೇ ಸ್ವರ್ಗವಾಸಿನಃ ॥ 22 ॥
ಜಾಗ್ರತ್ಕಾಲೇ ತು ಸಂಕ್ಲೃಪ್ತಸತ್ಯಾರ್ಥೇನ ಸಮಾನಿಮಾನ್ ।
ಮಾರ್ಗಾ ಏವಾಮನಂತ್ಯರ್ಥಾ ಕಾ ಕಥಾ ಸತ್ಯಚಿದ್ಘನೇ ॥ 23 ॥
ತಸ್ಮಾದೇಕೈಕಯಾ ದೃಷ್ಟ್ಯಾ ಮಾರ್ಗಾಃ ಸತ್ಯಾರ್ಥಭಾಷಿಣಃ ।
ದೃಷ್ಟ್ಯಾಂತರೇಣ ತೇ ಭ್ರಾಂತಾ ಇತಿ ಸಮ್ಯಙ್ನಿರೂಪಣಂ ॥ 24 ॥
ಚೈತನ್ಯಾಪೇಕ್ಷಯಾ ಚೇತ್ಯಂ ವ್ಯೋಮಾದಿ ಸಕಲಂ ಜಗತ್ ।
ಅಸತ್ಯಂ ಸತ್ಯರೂಪಂ ತತ್ಕುಂಭಕುಡ್ಯಾದ್ಯಪೇಕ್ಷಯಾ ॥ 25 ॥
ಕುಂಭಕುಡ್ಯಾದಯೋ ಭಾವಾ ಅಪಿ ವ್ಯೋಮಾದ್ಯಪೇಕ್ಷಯಾ ।
ಅಸತ್ಯಾಃ ಸತ್ಯರೂಪಾಸ್ತೇ ಶುಕ್ತಿರೂಪಾದ್ಯಪೇಕ್ಷಯಾ ॥ 26 ॥
ಜಾಗ್ರದಿತ್ಯುದಿತಾವಸ್ಥಾಮಪೇಕ್ಷ್ಯ ಸ್ವಪನಾಭಿಧಾ ।
ಅವಸ್ಥಾಽಸತ್ಯರೂಪಾ ಹಿ ನ ಸತ್ಯಾ ಹಿ ದಿವೌಕಸಃ ॥ 27 ॥
ತಥಾಽಪಿ ಸ್ವಪ್ನದೃಷ್ಟಂ ತು ವಸ್ತು ಸ್ವರ್ಗನಿವಾಸಿನಃ ।
ಸೂಚಕಂ ಹಿ ಭವತ್ಯೇವ ಜಾಗ್ರತ್ಸತ್ಯಾರ್ಥಸಿದ್ಧಯೇ ॥ 28 ॥
ತಥೈವ ಮಾರ್ಗಾಃ ಸುಭ್ರಾಂತಾ ಅಪಿ ವೇದೋದಿತಸ್ಯ ತು ।
ಅರ್ಥಸ್ಯ ಪ್ರಾಪ್ತಿಸಿದ್ಧ್ಯಾರ್ಥಾ ಭವಂತ್ಯೇವ ನ ಸಂಶಯಃ ॥ 29 ॥
ತಸ್ಮಾದ್ವೇದೇತರಾ ಮಾರ್ಗಾ ನೈವ ತ್ಯಾಜ್ಯಾ ನಿರೂಪಣೇ ।
ವೇದನಿಷ್ಠಸ್ತು ತಾನ್ಮಾರ್ಗಾನ್ಕದಾಚಿದಪಿ ನ ಸ್ಪೃಶೇತ್ ॥ 30 ॥
ವೇದನಿಷ್ಠಸ್ತು ಮಾರ್ಗಾಂಸ್ತಾನ್ಮೋಹೇನಾಪಿ ಸ್ಪೃಶೇದ್ಯದಿ ।
ಪ್ರಾಯಶ್ಚಿತ್ತೀ ಭವತ್ಯೇವ ನಾತ್ರ ಕಾರ್ಯಾ ವಿಚಾರಣಾ ॥ 31 ॥
ಏಕಸ್ಯಾಮಪಿ ತೈಃ ಸಾರ್ಧಂ ಪಂಕ್ತೌ ವೇದೈಕಸಂಸ್ಥಿತಃ ।
ಮೋಹೇನಾಪಿ ನ ಭುಂಜೀತ ಭುಕ್ತ್ವಾ ಚಾಂದ್ರಾಯಣಂ ಚರೇತ್ ॥ 32 ॥
ಇಜ್ಯಾದಾನವಿವಾಹಾದಿಕಾರ್ಯಮಧ್ಯಯನಂ ಶ್ರುತೇಃ ।
ಯದಿ ತೈರ್ಮೋಹತಃ ಕುರ್ಯಾತ್ಕುರ್ಯಾಚ್ಚಾಂದ್ರಾಯಣತ್ರಯಂ ॥ 33 ॥
ಧರ್ಮಾಧರ್ಮಾದಿವಿಜ್ಞಾನಂ ನಾದದೀತ ಶ್ರುತೌ ಸ್ಥಿತಃ ।
ತೇಭ್ಯೋ ಮೋಹಾದಪಿ ಪ್ರಾಜ್ಞಾಃ ಶ್ರೇಯಸ್ಕಾಮೀ ಕದಾಚನ ॥ 34 ॥
ವೇದಬಾಹ್ಯೇಷು ಮಾರ್ಗೇಷು ಸಂಸ್ಕೃತಾ ಯೇ ನರಾಃ ಸುರಾಃ ।
ತೇ ಹಿ ಪಾಷಂಡಿನಃ ಸಾಕ್ಷಾತ್ತಥಾ ತೈಃ ಸಹವಾಸಿನಃ ॥ 35 ॥
ಕಲೌ ಜಗದ್ವಿಧಾತಾರಂ ಶಿವಂ ಸತ್ಯಾದಿಲಕ್ಷಣಂ ।
ನಾರ್ಚಯಿಷ್ಯಂತಿ ವೇದೇನ ಪಾಷಂಡೋಪಹತಾ ಜನಾಃ ॥ 36 ॥
ವೇದಸಿದ್ಧಂ ಮಹಾದೇವಂ ಸಾಂಬಂ ಚಂದ್ರಾರ್ಧಶೇಖರಂ ।
ನಾರ್ಚಯಿಷ್ಯಂತಿ ವೇದೇನ ಪಾಷಂಡೋಪಹತಾ ಜನಾಃ ॥ 37 ॥
ವೇದೋಕ್ತೇನೈವ ಮಾರ್ಗೇಣ ಭಸ್ಮನೇವ ತ್ರಿಪುಂಡ್ರಕಂ ।
ಧೂಲನಂ ನಾಚರಿಷ್ಯಂತಿ ಪಾಷಂಡೋಪಹತಾ ಜನಾಃ ॥ 38 ॥
ರುದ್ರಾಕ್ಷಧಾರಣಂ ಭಕ್ತ್ಯಾ ವೇದೋಕ್ತೇನೈವೇ ವರ್ತ್ಮನಾ ।
ನ ಕರಿಷ್ಯಂತಿ ಮೋಹೇನ ಪಾಷಂಡೋಪಹತಾ ಜನಾಃ ॥ 39 ॥
ಲಿಂಗೇ ದಿನೇ ದಿನೇ ದೇವಂ ಶಿವರುದ್ರಾದಿಸಂಜ್ಞಿತಂ ।
ನಾರ್ಚಯಿಷ್ಯಂತಿ ವೇದೇನ ಪಾಷಂಡೋಪಹತಾ ಜನಾಃ ॥ 40 ॥
ದೇವಕಾರ್ಯಂ ನ ಕುರ್ವಂತಿ ಪಿತೃಕಾರ್ಯಂ ವಿಶೇಷತಃ ।
ಔಪಾಸನಂ ನ ಕುರ್ವಂತಿ ಪಾಷಂಡೋಪಹತಾ ಜನಾಃ ॥ 41 ॥
ಪಂಚಯಜ್ಞಂ ನ ಕುರ್ವಂತಿ ತಥೈವಾತಿಥಿಪೂಜನಂ ।
ವೈಶ್ವದೇವಂ ನ ಕುರ್ವಂತಿ ಪಾಷಂಡೋಪಹತಾ ಜನಾಃ ॥ 42 ॥
ವೇದಬಾಹ್ಯೇನ ಮಾರ್ಗೇಣ ಪೂಜಯಂತಿ ಜನಾರ್ದನಂ ।
ನಿಂದಂತಿ ಶಂಕರಂ ಮೋಹಾತ್ಪಾಷಂಡೋಪಹತಾ ಜನಾಃ ॥ 43 ॥
ಬ್ರಹ್ಮಾಣಂ ಕೇಶವಂ ರುದ್ರಂ ಭೇದಭಾವೇನ ಮೋಹಿತಾಃ ।
ಪಶ್ಯಂತ್ಯೇಕಂ ನ ಜಾನಂತಿ ಪಾಷಂಡೋಪಹತಾ ಜನಾಃ ॥ 44 ॥
ಅದಕ್ಷಿಣಮನಭ್ಯಂಗಮಧೌತಚರಣಂ ತಥಾ ।
ಕುರ್ವಂತ್ಯನಗ್ನಿಕಂ ಶ್ರಾದ್ಧಂ ಪಾಷಂಡೋಪಹತಾ ಜನಾಃ ॥ 45 ॥
ಏಕಾದಶ್ಯಾಮಥಾಷ್ಟಮ್ಯಾಂ ಚತುರ್ದಶ್ಯಾಂ ವಿಶೇಷತಃ ।
ಉಪವಾಸಂ ನ ಕುರ್ವಂತಿ ಪಾಷಂಡೋಪಹತಾ ಜನಾಃ ॥ 46 ॥
ಶತರುದ್ರೀಯಚಮಕೈಸ್ತಥಾ ಪೌರುಷಸೂಕ್ತಕೈಃ ।
ನಾಭಿಷಿಂಚಂತಿ ದೇವೇಶಂ ಪಾಷಂಡೋಪಹತಾ ಜನಾಃ ॥ 47 ॥
ಚಿರಂತನಾನಿ ಸ್ಥಾನಾನಿ ಶಿವಸ್ಯ ಪರಮಾತ್ಮನಃ ।
ನ ದ್ರಕ್ಷ್ಯಂತಿ ಮಹಾಭಕ್ತ್ಯಾ ಪಾಷಂಡೋಪಹತಾ ಜನಾಃ ॥ 48 ॥
ಶ್ರೀಮದ್ದಕ್ಷಿಣಕೈಲಾಸೇ ವರ್ತನಂ ಶ್ರದ್ಧಯಾ ಸಹ ।
ವತ್ಸರಂ ನ ಕರಿಷ್ಯಂತಿ ಪಾಷಂಡೋಪಹತಾ ಜನಾಃ ॥ 49 ॥
ಶ್ರೀಮದ್ವ್ಯಾಘ್ರಪುರೇ ಪುಣ್ಯೇ ವರ್ತನಂ ಭುಕ್ತಿಮುಕ್ತಿದಂ ।
ವತ್ಸರಂ ನ ಕರಿಷ್ಯಂತಿ ಪಾಷಂಡೋಪಹತಾ ಜನಾಃ ॥ 50 ॥
ಅನ್ಯೇಷು ಚ ವಿಶಿಷ್ಟೇಷು ಶಿವಸ್ಥಾನೇಷು ವರ್ತನಂ ।
ವತ್ಸರಂ ನ ಕರಿಷ್ಯಂತಿ ಪಾಷಂಡೋಪಹತಾ ಜನಾಃ ॥ 51 ॥
ದಿನೇ ದಿನೇ ತು ವೇದಾಂತಮಹಾವಾಕ್ಯಾರ್ಥನಿರ್ಣಯಂ ।
ಆಚಾರ್ಯಾನ್ನ ಕರಿಷ್ಯಂತಿ ಪಾಷಂಡೋಪಹತಾ ಜನಾಃ ॥ 52 ॥
ಸನ್ನ್ಯಾಸಂ ಪರಹಂಸಾಖ್ಯಂ ನಾಂಗೀಕುರ್ವಂತಿ ಮೋಹಿತಾಃ ।
ಪ್ರದ್ವೇಷಂ ಚ ಕರಿಷ್ಯಂತಿ ಪಾಷಂಡೋಪಹತಾ ಜನಾಃ ॥ 53 ॥
ಅನ್ಯಾನಿ ಯಾನಿ ಕರ್ಮಾಣಿ ವೇದೇನೈವೋದಿತಾನಿ ತು ।
ನಾಚರಿಷ್ಯಂತಿ ತಾನ್ಯೇವ ಪಾಷಂಡೋಪಹತಾ ಜನಾಃ ॥ 54 ॥
ಸ್ಮಾರ್ತಾನ್ಯಪಿ ಚ ಕರ್ಮಾಣಿ ಯಾನಿ ಯಾನಿ ಸುರೋತ್ತಮಾಃ ।
ನಾಚರಿಷ್ಯಂತಿ ತಾನ್ಯೇವ ಪಾಷಂಡೋಪಹತಾ ಜನಾಃ ॥ 55 ॥
ಊರ್ಧ್ವಪುಂಡ್ರಂ ಲಲಾಟೇ ತು ವರ್ತುಲಂ ಚಾರ್ಧಚಂದ್ರಕಂ ।
ಧಾರಯಿಷ್ಯಂತಿ ಮೋಹೇನ ಪಾಷಂಡೋಪಹತಾ ಜನಾಃ ॥ 56 ॥
ಶಂಖಚಕ್ರಗದಾವಜ್ರೈರಂಕನಂ ವಿಗ್ರಹೇ ಸ್ವಕೇ ।
ಮೋಹೇನೈವ ಕರಿಷ್ಯಂತಿ ಪಾಷಂಡೋಪಹತಾ ಜನಾಃ ॥ 57 ॥
ಮನುಷ್ಯಾಣಾಂ ಚ ನಾಮ್ನಾ ತು ತೇಷಾಮಾಕಾರತೋಽಪಿ ಚ ।
ಲಾಂಛಿತಾಶ್ಚ ಭವಿಷ್ಯಂತಿ ಪಾಷಂಡೋಪಹತಾ ಜನಾಃ ॥ 58 ॥
ಬಹುನೋಕ್ತೇನ ಕಿಂ ವೇದಮರ್ಯಾದಾಭೇದನಂ ಸುರಾಃ ।
ಶ್ರದ್ಧಯೈವ ಕರಿಷ್ಯಂತಿ ಪಾಷಂಡೋಪಹತಾ ಜನಾಃ ॥ 59 ॥
ಧೀರಾ ವಿಶಿಷ್ಟಾಶ್ಚ ಮಹೇಶ್ವರಸ್ಯ
ಪ್ರಸಾದಯುಕ್ತಾಶ್ಚ ಮಹತ್ತಮಾಶ್ಚ ।
ವೇದೋದಿತಂ ಕೇವಲಮೇವ ದೇವಾ
ಮುದಾ ಕರಿಷ್ಯಂತಿ ವಿಮುಕ್ತಿಸಿದ್ಧ್ಯೈ ॥ 60 ॥
ಇತಿ ಬ್ರಹ್ಮಗೀತಾಸೂಪನಿಷತ್ಸು
ವೇದಾರ್ಥವಿಚಾರೋ ನಾಮ ದ್ವಿತೀಯೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 2 ॥
॥ ಅಥ ತೃತೀಯೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥
॥ ಸಾಕ್ಷಿಶಿವಸ್ವರೂಪಕಥನಂ ॥
ಬ್ರಹ್ಮೋವಾಚ –
ಸರ್ವಾತ್ಮಾ ಶಂಕರೋ ನಾಮ ಸಾಕ್ಷ್ಯೇವ ಸಕಲಸ್ಯ ತು ।
ಸಾಕ್ಷ್ಯಭಾವೇ ಜಗತ್ಸಾಕ್ಷ್ಯಂ ಕಥಂ ಭಾತಿ ಸುರೋತ್ತಮಾಃ ॥ 1 ॥
ಸ್ವತೋ ಭಾನವಿಹೀನಂ ಹಿ ಜಗತ್ಸರ್ವಂ ಚರಾಚರಂ ।
ಜಡತಾಽಜಡತಾ ಚಾಸ್ಯ ಜಗತೋ ಭಾನವತ್ತಯಾ ॥ 2 ॥
ಭಾನಂ ವಿಜ್ಞಾನತೋ ಜನ್ಯಮಿತಿ ಕೈಶ್ಚಿದುದೀರ್ಯತೇ ।
ತನ್ನ ಸಂಗತಮೇವ ಸ್ಯಾಜ್ಜನ್ಯಂ ಚೇಜ್ಜಡಮೇವ ತತ್ ।
ಜಡಾನಾಮೇವ ಜನ್ಯತ್ವಂ ಕುಂಭಾದೀನಾಂ ಹಿ ಸಮ್ಮತಂ ॥ 3 ॥
ವಿಜ್ಞಾನಂ ಚಾಪಿ ಭಾನಸ್ಯ ನೈವೋತ್ಪಾದಕಮಿಷ್ಯತೇ ।
ಜ್ಞಾನಸ್ಯ ಭಾನರೂಪೇಣ ಪರಿಣಾಮೋ ನ ಸಿಧ್ಯತಿ ॥ 4 ॥
ಅವಿಕ್ರಿಯತ್ವಾಜ್ಜ್ಞಾನಸ್ಯ ಯದಿ ತಸ್ಯಾಪಿ ವಿಕ್ರಿಯಾ ।
ತರ್ಹಿ ಕ್ಷೀರಾದಿವಚ್ಚೇತ್ಯಂ ಭವೇತ್ತನ್ನೈವ ವೇದನಂ ॥ 5 ॥
ತಥಾ ಭಾನಸ್ಯ ವಿಜ್ಞಾನಂ ನೈವಾರಂಭಕಮಿಷ್ಯತೇ ।
ಅದ್ರವ್ಯತ್ವಾದ್ಗುಣತ್ವೇನ ಪರೈರಂಗೀಕೃತತ್ವತಃ ॥ 6 ॥
ಅಸದ್ರೂಪಸ್ಯ ಭಾನಸ್ಯ ಜ್ಞಾನಂ ನಾರಂಭಕಂ ಭವೇತ್ ।
ವಂಧ್ಯಾಸೂನೋರಪಿ ಜ್ಞಾನಂ ತದಾ ಹ್ಯಾರಂಭಕಂ ಭವೇತ್ ॥ 7 ॥
ಪ್ರಾಗಸದ್ರೂಪಭಾನಸ್ಯ ಜ್ಞಾನಂ ನಾರಂಭಕಂ ಭವೇತ್ ।
ಅಸತಃ ಪ್ರಾಕ್ತ್ವಪೂರ್ವಾಣಾಂ ವಿಶೇಷಾಣಾಮಭಾವತಃ ॥ 8 ॥
ಅತೋ ವಿಜ್ಞಾನಜನ್ಯತ್ವಂ ನಾಸ್ತಿ ಭಾನಸ್ಯ ಸರ್ವದಾ ॥ 9 ॥
ಜ್ಞಾನಸ್ಯಾಪಿ ನ ಜನ್ಯತ್ವಮಸ್ತಿ ಹೇ ಸ್ವರ್ಗವಾಸಿನಃ ।
ಉಕ್ತನ್ಯಾಯೇನ ಜನ್ಯತ್ವಪ್ರತೀತಿರ್ಭ್ರಾಂತಿರೇವ ಹಿ ॥ 10 ॥
ಭಾನಸ್ಯಾಪಿ ತಥಾ ಭ್ರಾಂತಿರ್ಜನ್ಯತ್ವಪ್ರತಿಭಾ ಸುರಾಃ ।
ಭಾವತ್ವೇ ಸತ್ಯಜನ್ಯತ್ವಾದ್ಭಾನಂ ನಿತ್ಯಂ ಸುರೋತ್ತಮಾಃ ॥ 11 ॥
ಯಜ್ಜಗದ್ಭಾಸಕಂ ಭಾನಂ ನಿತ್ಯಂ ಭಾತಿ ಸ್ವತಃ ಸುರಾಃ ।
ಸ ಏವ ಜಗತಃ ಸಾಕ್ಷೀ ಸರ್ವಾತ್ಮಾ ಶಂಕರಾಭಿಧಃ ॥ 12 ॥
ತೇನ ಕಲ್ಪಿತಸಂಬಂಧಾದಜ್ಞಾನಂ ಭಾತಿ ನ ಸ್ವತಃ ।
ಅಜ್ಞಾನಜನ್ಯಂ ಚಿತ್ತಂ ಚ ರಾಗದ್ವೇಷಾದಯಸ್ತಥಾ ।
ಅಜ್ಞಾನಸ್ಪೃಷ್ಟಚೈತನ್ಯಾದೇವಂ ಭಾಂತಿ ನ ಚ ಸ್ವತಃ ॥ 13 ॥
ಪ್ರಾಣಶ್ಚಾಪಿ ತಥಾ ಬಾಹ್ಯಕರಣಾನಿ ವಪುಸ್ತಥಾ ।
ಚಿತ್ತವೃತ್ತ್ಯಭಿಸಂಬಂಧದ್ವಾರೇಣೈವ ದೃಗನ್ವಯಾತ್ ॥ 14 ॥
ವಿಭಾಂತಿ ನ ಸ್ವತೋ ಬಾಹ್ಯವಿಷಯಾಶ್ಚ ತಥೈವ ಚ ॥ 15 ॥
ಅನುಮಾನಾದಿವೃತ್ತಿಸ್ಥಂ ಚೈತನ್ಯಂ ಸುರಸತ್ತಮಾಃ ।
ಅರ್ಥಾನಾಮಪಿ ಕೇಷಾಂ ಚಿದ್ಭಾಸಕಂ ತೇನ ಶಂಕರಃ ॥ 16 ॥
ಸರ್ವಾವಭಾಸಕಃ ಪ್ರೋಕ್ತಸ್ತೇನ ಭಾತಮಿದಂ ಜಗತ್ ।
ಅತೋ ರೂಪಾಣಿ ತೇನೈವ ಪಶ್ಯತೀಶೇನ ಮಾನವಃ ॥ 17 ॥
ಶೃಣೋತ್ಯನೇನ ಶಬ್ದಾಂಶ್ಚ ಗಂಧಾನಾಜಿಘ್ರತಿ ಪ್ರಿಯಾನ್ ।
ಅನೇನೈವ ಸದಾ ವಾಚಂ ವ್ಯಾಕರೋತಿ ತು ಮಾನವಃ ।
ಅನೇನ ಸ್ವಾದು ಚಾಸ್ವಾದು ವಿಜಾನಾತಿ ಚ ಮಾನವಃ ॥ 18 ॥
ಶಂಕರಾಖ್ಯಂ ತು ವಿಜ್ಞಾನಂ ಬಹುಧಾ ಶಬ್ದ್ಯತೇ ಬುಧೈಃ ।
ಕೇಚಿಧೃದಯಮಿತ್ಯಾಹುರ್ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಹೇ ಸುರೋತ್ತಮಾಃ ॥ 19 ॥
ಮನ ಇತ್ಯಪರೇ ಸಂತಃ ಸಂಜ್ಞಾನಮಿತಿ ಕೇಚನ ।
ಆಜ್ಞಾನಮಿತಿ ವಿದ್ವಾಂಸಃ ಕೇಚಿದ್ಧೇ ಸ್ವರ್ಗವಾಸಿನಃ ॥ 20 ॥
ವಿಜ್ಞಾನಮಿತಿ ಚಾಪ್ಯನ್ಯೇ ಪ್ರಜ್ಞಾನಮಿತಿ ಕೇಚನ ।
ಮೇಧೇತಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾಃ ಕೇಚಿದ್ದೃಷ್ಟಿರಿತ್ಯಪರೇ ಬುಧಾಃ ॥ 21 ॥
ಧೃತಿರಿತ್ಯಪರೇ ಪ್ರಾಜ್ಞಾ ಮತಿರಿತ್ಯಪಿ ಕೇಚನ ।
ಮನೀಷೇತಿ ಮಹಾಪ್ರಾಜ್ಞಾ ಜೂತಿರಿತ್ಯಪರೇ ಬುಧಾಃ ॥ 22 ॥
ಸ್ಮೃತಿರಿತ್ಯಾಸ್ತಿಕಾಃ ಕೇಚಿತ್ಸಂಕಲ್ಪ ಇತಿ ಕೇಚನ ।
ಕ್ರತುರಿತ್ಯಪರೇ ಪ್ರಾಜ್ಞಾಃ ಕಾಮ ಇತ್ಯಪರೇ ಜನಾಃ ॥ 23 ॥
ವಶ ಇತ್ಯಾಸ್ತಿಕಾಃ ಕೇಚಿತ್ಸರ್ವಾಣ್ಯೇತಾನಿ ಸಂತತಂ ।
ಪ್ರಜ್ಞಾನಸ್ಯ ಶಿವಸ್ಯಾಸ್ಯ ನಾಮಧ್ಯೇಯಾನ್ಯಸಂಶಯಂ ॥ 24 ॥
ಏಷ ಬ್ರಹ್ಮೈಷ ಏವೇಂದ್ರ ಏಷ ಏವ ಪ್ರಜಾಪತಿಃ ।
ಏಷ ಏವ ಹಿ ದೇವಾಶ್ಚ ಭೂತಾನಿ ಭವನಾನಿ ಚ ॥ 25 ॥
ಅಂಡಜಾ ಜಾರುಜಾಶ್ಚೈವ ಸ್ವೇದಜಾ ಉದ್ಭಿಜಾ ಅಪಿ ।
ಅಶ್ವಾ ಗಾವಶ್ಚ ಮರ್ತ್ಯಾಶ್ಚ ಹಸ್ತಿಪೂರ್ವಾಸ್ತಥೈವ ಚ ॥ 26 ॥
ಸ್ಥಾವರಂ ಜಂಗಮಂ ಚೈವ ತಥಾಽನ್ಯದಪಿ ಕಿಂಚನ ।
ಸರ್ವಮೇತದಯಂ ಶಂಭುಃ ಪ್ರಜ್ಞಾನಘನಲಕ್ಷಣಃ ॥ 27 ॥
ಪ್ರತಿಷ್ಠಾ ಸರ್ವವಸ್ತೂನಾಂ ಪ್ರಜ್ಞೈಷಾ ಪಾರಮೇಶ್ವರೀ ।
ಪ್ರಜ್ಞಾನಮೇವ ತದ್ಬ್ರಹ್ಮ ಶಿವರುದ್ರಾದಿ ಸಂಜ್ಞಿತಂ ॥ 28 ॥
ಏವಂರೂಪಪರಿಜ್ಞಾನಾದೇವ ಮರ್ತ್ಯೋಽಮೃತೋ ಭವೇತ್ ।
ನ ಕರ್ಮಣಾ ನ ಪ್ರಜಯಾ ನ ಚಾನ್ಯೇನಾಪಿ ಕೇನಚಿತ್ ॥ 29 ॥
ಬ್ರಹ್ಮವೇದನಮಾತ್ರೇಣ ಬ್ರಹ್ಮಾಪ್ನೋತ್ಯೇವ ಮಾನವಃ ।
ಅತ್ರ ನಾಸ್ತ್ಯೇವ ಸಂದೇಹಸ್ತ್ರಿರ್ವಃ ಶಪಥಯಾಮ್ಯಹಂ ॥ 30 ॥
ತದ್ವಿದ್ಯಾವಿಷಯಂ ಬ್ರಹ್ಮ ಸತ್ಯಜ್ಞಾನಸುಖಾದ್ವಯಂ ।
ಸಂಸಾರಕೇ ಗುಹಾವಾಚ್ಯೇ ಮಾಯಾಜ್ಞಾನಾದಿಸಂಜ್ಞಿತೇ ।
ನಿಹಿತಂ ಬ್ರಹ್ಮ ಯೋ ವೇದ ಪರಮವ್ಯೋಮಸಂಜ್ಞಿತೇ ॥ 31 ॥
ಸೋಽಶ್ನುತೇ ಸಕಲಾನ್ಕಾಮಾನಕ್ರಮೇಣ ಸುರರ್ಷಭಾಃ ।
ವಿದಿತಬ್ರಹ್ಮರೂಪೇಣ ಜೀವನ್ಮುಕ್ತೋ ನ ಸಂಶಯಃ ॥ 32 ॥
ಪ್ರತ್ಯಗಜ್ಞಾನವಿಜ್ಞಾನಮಾಯಾಶಕ್ತೇಸ್ತು ಸಾಕ್ಷಿಣಂ ।
ಏಕಂ ಬ್ರಹ್ಮ ಚ ಸಂಪಶ್ಯನ್ಸಾಕ್ಷಾದ್ಬ್ರಹ್ಮವಿದುತ್ತಮಃ ॥ 33 ॥
ಬ್ರಹ್ಮರೂಪಾತ್ಮನಸ್ತಸ್ಮಾದೇತಸ್ಮಾಚ್ಛಕ್ತಿಮಿಶ್ರಿತಾತ್ ।
ಅಪಂಚೀಕೃತ ಆಕಾಶಃ ಸಂಭೂತೋ ರಜ್ಜುಸರ್ಪವತ್ ॥ 34 ॥
ಆಕಾಶಾದ್ವಾಯುಸಂಜ್ಞಸ್ತು ಸ್ಪರ್ಶೋಽಪಂಚೀಕೃತಃ ಪುನಃ ।
ವಾಯೋರಗ್ನಿಸ್ತಥಾ ಚಾಗ್ನೇರಾಪ ಅದ್ಭ್ಯೋ ವಸುಂಧರಾ ॥ 35 ॥
ತಾನಿ ಭೂತಾನಿ ಸೂಕ್ಷ್ಮಾಣಿ ಪಂಚೀಕೃತ್ಯ ಶಿವಾಜ್ಞಯಾ ।
ತೇಭ್ಯ ಏವ ಸುರಾ ಸೃಷ್ಟಂ ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡಾಖ್ಯಮಿದಂ ಮಯಾ ॥ 36 ॥
ಭುವನಾನಿ ವಿಶಿಷ್ಟಾನಿ ನಿರ್ಮಿತಾನಿ ಶಿವಾಜ್ಞಯಾ ।
ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡಸ್ಯೋದರೇ ದೇವಾ ದೇವಾಶ್ಚ ವಿವಿಧಾ ಅಮೀ ॥ 37 ॥
ದೇವಾದಯೋ ಮನುಷ್ಯಾಶ್ಚ ತಥಾ ಪಶ್ವಾದಯೋ ಜನಾಃ ।
ತತ್ತತ್ಕರ್ಮಾನುರೂಪೇಣ ಮಯಾ ಸೃಷ್ಟಾಃ ಶಿವಾಜ್ಞಯಾ ॥ 38 ॥
ಅಸ್ಥಿಸ್ನಾಯ್ವಾದಿರೂಪಂ ಯಚ್ಛರೀರಂ ಭಾತಿ ದೇಹಿನಾಂ ।
ತಸ್ಮಾತ್ಪ್ರಾಣಮಯೋ ಹ್ಯಾತ್ಮಾ ವಿಭಿನ್ನಶ್ಚಾಂತರೋ ಯತಃ ॥ 39 ॥
ಯೋಽಯಂ ಪ್ರಾಣಮಯೋ ಹ್ಯಾತ್ಮಾ ಭಾತಿ ಸರ್ವಶರೀರಿಣಾಂ ।
ತತೋ ಮನೋಮಯೋ ಹ್ಯಾತ್ಮಾ ವಿಭಿನ್ನಶ್ಚಾಂತರತ್ವತಃ ॥ 40 ॥
ಯೋಽಯಂ ಮನೋಮಯೋ ಹ್ಯಾತ್ಮಾ ಭಾತಿ ಸರ್ವಶರೀರಿಣಾಂ ।
ವಿಜ್ಞಾನಮಯ ಆತ್ಮಾ ಚ ತತೋಽನ್ಯಶ್ಚಾಂತರೋ ಯತಃ ॥ 41 ॥
ವಿಜ್ಞಾನಮಯ ಆತ್ಮಾ ಯೋ ವಿಭಾತಿ ಸಕಲಾತ್ಮನಾಂ ।
ಆನಂದಮಯ ಆತ್ಮಾ ಚ ತತೋಽನ್ಯಶ್ಚಾಂತರೋ ಯತಃ ॥ 42 ॥
ಯೋಽಯಮನ್ನಮಯಃ ಸೋಽಯಂ ಪೂರ್ಣಃ ಪ್ರಾಣಮಯೇನ ತು ।
ಮನೋಮಯೇನ ಪ್ರಾಣೋಽಪಿ ತಥಾ ಪೂರ್ಣಃ ಸ್ವಭಾವತಃ ॥ 43 ॥
ತಥಾ ಮನೋಮಯೋ ಹ್ಯಾತ್ಮಾ ಪೂರ್ಣೋ ಜ್ಞಾನಮಯೇನ ತು ।
ಆನಂದೇನ ಸದಾ ಪೂರ್ಣಸ್ತಥಾ ಜ್ಞಾನಮಯಃ ಸುರಾಃ ॥ 44 ॥
ತಥಾಽಽನಂದಮಯಶ್ಚಾಪಿ ಬ್ರಹ್ಮಣಾಽನ್ಯೇನ ಸಾಕ್ಷಿಣಾ ।
ಸರ್ವಾಂತರೇಣ ಸಂಪೂರ್ಣೋ ಬ್ರಹ್ಮ ನಾನ್ಯೇನ ಕೇನಚಿತ್ ॥ 45 ॥
ಯದಿದಂ ಬ್ರಹ್ಮ ಪುಚ್ಛಾಖ್ಯಂ ಸತ್ಯಜ್ಞಾನಾದ್ವಯಾತ್ಮಕಂ ।
ಸ ರಸಃ ಸರ್ವದಾ ಸಾಕ್ಷಾನ್ನಾನ್ಯಥಾ ಸುರಪುಂಗವಾಃ ॥ 46 ॥
ಏತಮೇವ ರಸಂ ಸಾಕ್ಷಾಲ್ಲಬ್ಧ್ವಾ ದೇಹೀ ಸನಾತನಂ ।
ಸುಖೀ ಭವತಿ ಸರ್ವತ್ರ ನಾನ್ಯಥಾ ಸುರಸತ್ತಮಾಃ ॥ 47 ॥
ಅಸತ್ಯಸ್ಮಿನ್ಪರಾನಂದೇ ಸ್ವಾತ್ಮಭೂತೇಽಖಿಲಾತ್ಮನಾಂ ।
ಕೋ ಜೀವತಿ ನರೋ ದೇವಾಃ ಕೋ ವಾ ನಿತ್ಯಂ ವಿಚೇಷ್ಟತೇ ॥ 48 ॥
ತಸ್ಮಾತ್ಸರ್ವಾತ್ಮನಾಂ ಚಿತ್ತೇ ಭಾಸಮಾನೋ ರಸೋ ಹರಃ ।
ಆನಂದಯತಿ ದುಃಖಾಢ್ಯಂ ಜೀವಾತ್ಮಾನಂ ಕೃಪಾಬಲಾತ್ ॥ 49 ॥
ಯದಾ ಹ್ಯೇವೈಷ ಏತಸ್ಮಿನ್ನದೃಶ್ಯತ್ವಾದಿಲಕ್ಷಣೇ ।
ನಿರ್ಭೇದಂ ಪರಮೇಕತ್ವಂ ವಿಂದತೇ ಸುರಸತ್ತಮಾಃ ॥ 50 ॥
ತದೈವಾಭಯಮತ್ಯಂತಂ ಕಲ್ಯಾಣಂ ಪರಮಾಮೃತಂ ।
ಸ್ವಾತ್ಮಭೂತಂ ಪರಂ ಬ್ರಹ್ಮ ಸ ಯಾತಿ ಸ್ವರ್ಗವಾಸಿನಃ ॥ 51 ॥
ಯದಾ ಹ್ಯೇವೈಷ ಏತಸ್ಮಿನ್ನಲ್ಪಮತ್ಯಂತರಂ ನರಃ ।
ವಿಜಾನಾತಿ ತದಾ ತಸ್ಯ ಭಯಂ ಸ್ಯಾನ್ನಾತ್ರ ಸಂಶಯಃ ॥ 52 ॥
ಸರ್ವೇಷಾಮಾತ್ಮಭೂತಂ ಯದ್ಬ್ರಹ್ಮ ಸತ್ಯಾದಿಲಕ್ಷಣಂ ।
ಉದಾಸ್ತೇ ತತ್ಸುರಶ್ರೇಷ್ಠಾ ಯಥಾಜಾತಜನಂ ಪ್ರತಿ ॥ 53 ॥
ಸಮ್ಯಗ್ಜ್ಞಾನೈಕನಿಷ್ಠಾನಾಂ ತದೇವ ಪರಮಂ ಪದಂ ।
ತದಾ ಸ್ವಾತ್ಮತಯಾ ಭಾತಿ ಕೇವಲಂ ಕೃಪಯಾ ಸುರಾಃ ॥ 54 ॥
ತತ್ತ್ವೇವಾಧೀತವೇದಸ್ಯ ಸಹಾಂಗೈಃ ಸುರಪುಂಗವಾಃ ।
ಮನನೇನ ವಿಹೀನಸ್ಯ ಭಯಹೇತುಃ ಸದಾ ಭವೇತ್ ॥ 55 ॥
ಭೀಷಾಽಸ್ಮಾತ್ಪವತೇ ವಾಯುರ್ಭೀಷೋದೇತಿ ದಿವಾಕರಃ ।
ಭೀಷಾಽಸ್ಮಾದಗ್ನಿರಿಂದ್ರಶ್ಚ ಮೃತ್ಯುರ್ಧಾವತಿ ಪಂಚಮಃ ॥ 56 ॥
ಅಸ್ಯೈವಾನಂದಲೇಶೇನ ಸ್ತಂಬಾಂತಾ ವಿಷ್ಣುಪೂರ್ವಕಾಃ ।
ಭವಂತಿ ಸುಖಿನೋ ದೇವಾಸ್ತಾರತಮ್ಯಕ್ರಮೇಣ ತು ॥ 57 ॥
ತತ್ತತ್ಪದವಿರಕ್ತಸ್ಯ ಶ್ರೋತ್ರಿಯಸ್ಯ ಪ್ರಸಾದಿನಃ ।
ಸ್ವರೂಪಭೂತ ಆನಂದಃ ಸ್ವಯಂ ಭಾತಿ ಪದೇ ಯಥಾ ॥ 58 ॥
ಅಯಮೇವ ಶಿವಃ ಸಾಕ್ಷಾದಾದಿತ್ಯಹೃದಯೇ ತಥಾ ।
ಅನ್ಯೇಷಾಂ ಹೃದಯೇ ಚೈವ ಭಾತಿ ಸಾಕ್ಷಿತಯಾ ಸ್ವಯಂ ॥ 59 ॥
ವಿಹಾಯ ಸಾಕ್ಷ್ಯಂ ದೇಹಾದಿ ಮಾಯಾಂತಂ ತು ವಿವೇಕತಃ ।
ಸರ್ವಸಾಕ್ಷಿಣಮಾತ್ಮಾನಂ ಯಃ ಪಶ್ಯತಿ ಸ ಪಶ್ಯತಿ ॥ 60 ॥
ರುದ್ರನಾರಾಯಣಾದೀನಾಂ ಸ್ತಂಬಾಂತಾನಾಂ ಚ ಸಾಕ್ಷಿಣಂ ।
ಏವಂ ತರ್ಕಪ್ರಮಾಣಾಭ್ಯಾಂ ಯಃ ಪಶ್ಯತಿ ಸ ಪಶ್ಯತಿ ॥ 61 ॥
ಯಸ್ಯೈವಂ ತರ್ಕಮಾನಾಭ್ಯಾಮಸ್ತಿ ವಿಜ್ಞಾನಮಾಸ್ತಿಕಾಃ ।
ಸ ಲೋಕಾದಖಿಲಾದಸ್ಮಾದ್ವಿಭಿದ್ಯಾತ್ಮಾನಮಾತ್ಮನಾ ॥ 62 ॥
ಅನ್ನಾದೀನಖಿಲಾನ್ಕೋಶಾನಾಭಾಸೇನ ವಿಭಾಸಿತಾನ್ ।
ಉಪಸಂಕ್ರಾಮತೀಶಸ್ಯ ಪ್ರಸಾದಾದೇವ ಕೇವಲಾತ್ ॥ 63 ॥
ಯತೋ ವಾಚೋ ನಿವರ್ತಂತೇ ನಿಮಿತ್ತಾನಾಮಭಾವತಃ ।
ನಿರ್ವಿಶೇಷೇ ಶಿವೇ ಶಬ್ದಃ ಕಥಂ ದೇವಾಃ ಪ್ರವರ್ತತೇ ॥ 64 ॥
ವಿಶೇಷಂ ಕಂಚಿದಾಶ್ರಿತ್ಯ ಖಲು ಶಬ್ದಃ ಪ್ರವರ್ತತೇ ।
ಯಸ್ಮಾದೇತನ್ಮನಃ ಸೂಕ್ಷ್ಮಾಂ ವ್ಯಾವೃತ್ತಂ ಸರ್ವಗೋಚರಂ ॥ 65 ॥
ಯಸ್ಮಾಚ್ಛ್ರೋತ್ರತ್ವಗಕ್ಷ್ಯಾದಿಖಾನಿ ಕರ್ಮೇಂದ್ರಿಯಾಣಿ ಚ ।
ವ್ಯಾವೃತ್ತಾನಿ ಪರಾಗ್ವಸ್ತುವಿಷಯಾಣಿ ಸುರೋತ್ತಮಾಃ ॥ 66 ॥
ತದ್ಬ್ರಹ್ಮಾನಂದಮದ್ವಂದ್ವಂ ನಿರ್ಗುಣಂ ಸತ್ಯಚಿದ್ಘನಂ ।
ವಿದಿತ್ವಾ ಸ್ವಾತ್ಮರೂಪೇಣ ನ ಬಿಭೇತಿ ಕುತಶ್ಚನ ॥ 67 ॥
ಏವಂ ಯಸ್ತು ವಿಜಾನಾತಿ ಸ್ವಗುರೋರುಪದೇಶತಃ ।
ಸ ಸಾಧ್ವಸಾಧುಕರ್ಮಭ್ಯಾಂ ಸದಾ ನ ತಪತಿ ಪ್ರಭುಃ ॥ 68 ॥
ತಪ್ಯತಾಪಕರೂಪೇಣ ವಿಭಾತಮಖಿಲಂ ಜಗತ್ ।
ಪ್ರತ್ಯಗಾತ್ಮತಯಾ ಭಾತಿ ಜ್ಞಾನಾದ್ವೇದಾಂತವಾಕ್ಯಜಾತ್ ॥ 69 ॥
ಕರ್ತಾ ಕಾರಯಿತಾ ಕರ್ಮ ಕರಣಂ ಕಾರ್ಯಮಾಸ್ತಿಕಃ ।
ಸರ್ವಮಾತ್ಮತಯಾ ಭಾತಿ ಪ್ರಸಾದಾತ್ಪರಮೇಶ್ವರಾತ್ ॥ 70 ॥
ಪ್ರಮಾತಾ ಚ ಪ್ರಮಾಣಂ ಚ ಪ್ರಮೇಯಂ ಪ್ರಮಿತಿಸ್ತಥಾ ।
ಸರ್ವಮಾತ್ಮತಯಾ ಭಾತಿ ಪ್ರಸಾದಾತ್ಪಾರಮೇಶ್ವರಾತ್ ॥ 71 ॥
ನಿಯೋಜ್ಯಶ್ಚ ನಿಯೋಗಶ್ಚ ಸಾಧನಾನಿ ನಿಯೋಜಕಃ ।
ಸರ್ವಮಾತ್ಮತಯಾ ಭಾತಿ ಪ್ರಸಾದಾತ್ಪಾರಮೇಶ್ವರಾತ್ ॥ 72 ॥
ಭೋಕ್ತಾ ಭೋಜಯಿತಾ ಭೋಗೋ ಭೋಗೋಪಕರಣಾನಿ ಚ ।
ಸರ್ವಮಾತ್ಮತಯಾ ಭಾತಿ ಪ್ರಸಾದಾತ್ಪಾರಮೇಶ್ವರಾತ್ ॥ 73 ॥
ಗ್ರಾಹಕಶ್ಚ ತಥಾ ಗ್ರಾಹ್ಯಂ ಗ್ರಹಣಂ ಸರ್ವತೋಮುಖಂ ।
ಸರ್ವಮಾತ್ಮತಯಾ ಭಾತಿ ಪ್ರಸಾದಾತ್ಪಾರಮೇಶ್ವರಾತ್ ॥ 74 ॥
ಅನ್ಯಥಾಜ್ಞಾನಮಜ್ಞಾನಂ ಸಂಶಯಜ್ಞಾನಮೇವ ಚ ।
ಸರ್ವಮಾತ್ಮತಯಾ ಭಾತಿ ಪ್ರಸಾದಾತ್ಪಾರಮೇಶ್ವರಾತ್ ॥ 75 ॥
ಘಟಜ್ಞಾನಂ ಪಟಜ್ಞಾನಂ ಕುಡ್ಯಾದಿಜ್ಞಾನಮೇವ ಚ ।
ಸರ್ವಮಾತ್ಮತಯಾ ಭಾತಿ ಪ್ರಸಾದಾತ್ಪಾರಮೇಶ್ವರಾತ್ ॥ 76 ॥
ಘಟಃ ಕುಡ್ಯಂ ಕುಸೂಲಂ ಚ ಪಟಃ ಪಾತ್ರಂ ಚ ಪರ್ವತಃ ।
ಸರ್ವಮಾತ್ಮತಯಾ ಭಾತಿ ಪ್ರಸಾದಾತ್ಪಾರಮೇಶ್ವರಾತ್ ॥ 77 ॥
ಪಾತಾಲಾದ್ಯಾಶ್ಚ ಲೋಕಾಶ್ಚ ಸತ್ಯಲೋಕಾದಯೋಽಪಿ ಚ ।
ಸರ್ವಮಾತ್ಮತಯಾ ಭಾತಿ ಪ್ರಸಾದಾತ್ಪಾರಮೇಶ್ವರಾತ್ ॥ 78 ॥
ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡಂ ತತ್ರ ಕ್ಲೃಪ್ತಾನಾಮಂಡಾನಾಂ ಶತಕೋಟಯಃ ।
ಸರ್ವಮಾತ್ಮತಯಾ ಭಾತಿ ಪ್ರಸಾದಾತ್ಪಾರಮೇಶ್ವರಾತ್ ॥ 79 ॥
ಸಮುದ್ರಾಶ್ಚ ತಟಾಕಾಶ್ಚ ನದ್ಯಃ ಸರ್ವನದಾ ಅಪಿ ।
ಸರ್ವಮಾತ್ಮತಯಾ ಭಾತಿ ಪ್ರಸಾದಾತ್ಪಾರಮೇಶ್ವರಾತ್ ॥ 80 ॥
ಮೇರುಮಂದಾರಪೂರ್ವಾಶ್ಚ ಪರ್ವತಾಶ್ಚ ಮಹತ್ತರಾಃ ।
ಸರ್ವಮಾತ್ಮತಯಾ ಭಾತಿ ಪ್ರಸಾದಾತ್ಪಾರಮೇಶ್ವರಾತ್ ॥ 81 ॥
ವನಾನಿ ವನದೇಶಾಶ್ಚ ವನ್ಯಾನಿ ವಿವಿಧಾನಿ ಚ ।
ಸರ್ವಮಾತ್ಮತಯಾ ಭಾತಿ ಪ್ರಸಾದಾತ್ಪಾರಮೇಶ್ವರಾತ್ ॥ 82 ॥
ವೃಕ್ಷಾಶ್ಚ ವಿವಿಧಾಃ ಕ್ಷುದ್ರತೃಣಗುಲ್ಮಾದಯೋಽಪಿ ಚ ।
ಸರ್ವಮಾತ್ಮತಯಾ ಭಾತಿ ಪ್ರಸಾದಾತ್ಪಾರಮೇಶ್ವರಾತ್ ॥ 83 ॥
ಆಕಾಶಾದೀನಿ ಭೂತಾನಿ ಭೌತಿಕಾನ್ಯಖಿಲಾನ್ಯಪಿ ।
ಸರ್ವಮಾತ್ಮತಯಾ ಭಾತಿ ಪ್ರಸಾದಾತ್ಪಾರಮೇಶ್ವರಾತ್ ॥ 84 ॥
ಶಬ್ದಸ್ಪರ್ಶಾದಿತನ್ಮಾತ್ರರೂಪಾಣಿ ಸಕಲಾನಿ ಚ ।
ಸರ್ವಮಾತ್ಮತಯಾ ಭಾತಿ ಪ್ರಸಾದಾತ್ಪಾರಮೇಶ್ವರಾತ್ ॥ 85 ॥
ಕೃಮಿಕೀಟಪತಂಗಾಶ್ಚ ಕ್ಷುದ್ರಾ ಅಪಿ ಚ ಜಂತವಃ ।
ಸರ್ವಮಾತ್ಮತಯಾ ಭಾತಿ ಪ್ರಸಾದಾತ್ಪಾರಮೇಶ್ವರಾತ್ ॥ 86 ॥
ಪಶವಶ್ಚ ಮೃಗಾಶ್ಚೈವ ಪನ್ನಗಾಃ ಪಾಪಯೋನಯಃ ।
ಸರ್ವಮಾತ್ಮತಯಾ ಭಾತಿ ಪ್ರಸಾದಾತ್ಪಾರಮೇಶ್ವರಾತ್ ॥ 87 ॥
ಮನುಷ್ಯಾಶ್ಚೈವ ಮಾತಂಗಾ ಅಶ್ವಾ ಉಷ್ಟ್ರಾಃ ಖರಾ ಅಪಿ ।
ಸರ್ವಮಾತ್ಮತಯಾ ಭಾತಿ ಪ್ರಸಾದಾತ್ಪಾರಮೇಶ್ವರಾತ್ ॥ 88 ॥
ಯಕ್ಷರಾಕ್ಷಸಗಂಧರ್ವಪ್ರಮುಖಾಃ ಸಿದ್ಧಕಿನ್ನರಾಃ ।
ಸರ್ವಮಾತ್ಮತಯಾ ಭಾತಿ ಪ್ರಸಾದಾತ್ಪಾರಮೇಶ್ವರಾತ್ ॥ 89 ॥
ಕರ್ಮದೇವಾಶ್ಚ ದೇವಾಶ್ಚ ದೇವರಾಜೋ ವಿರಾಟ್ ಸ್ವರಾಟ್ ।
ಸರ್ವಮಾತ್ಮತಯಾ ಭಾತಿ ಪ್ರಸಾದಾತ್ಪಾರಮೇಶ್ವರಾತ್ ॥ 90 ॥
ಅಹಂ ಚ ಮದ್ವಿಭೂತಿಶ್ಚ ವಿಷ್ಣುಭಕ್ತಾಶ್ಚ ದೇಹಿನಃ ।
ಸರ್ವಮಾತ್ಮತಯಾ ಭಾತಿ ಪ್ರಸಾದಾತ್ಪಾರಮೇಶ್ವರಾತ್ ॥ 91 ॥
ವಿಷ್ಣುರ್ವಿಷ್ಣುವಿಭೂತಿಶ್ಚ ವಿಷ್ಣುಭಕ್ತಾಶ್ಚ ದೇಹಿನಃ ।
ಸರ್ವಮಾತ್ಮತಯಾ ಭಾತಿ ಪ್ರಸಾದಾತ್ಪಾರಮೇಶ್ವರಾತ್ ॥ 92 ॥
ರುದ್ರೋ ರುದ್ರವಿಭೂತಿಶ್ಚ ರುದ್ರಭಕ್ತಾಶ್ಚ ದೇಹಿನಃ ।
ಸರ್ವಮಾತ್ಮತಯಾ ಭಾತಿ ಪ್ರಸಾದಾತ್ಪಾರಮೇಶ್ವರಾತ್ ॥ 93 ॥
ಈಶ್ವರಸ್ತದ್ವಿಭೂತಿಶ್ಚ ತದೀಯಾಃ ಸರ್ವದೇಹಿನಃ ।
ಸರ್ವಮಾತ್ಮತಯಾ ಭಾತಿ ಪ್ರಸಾದಾತ್ಪಾರಮೇಶ್ವರಾತ್ ॥ 94 ॥
ಸದಾಶಿವಸಮಾಖ್ಯಸ್ತು ಶಿವಸ್ತಸ್ಯ ವಿಭೂತಯಃ ।
ಸರ್ವಮಾತ್ಮತಯಾ ಭಾತಿ ಪ್ರಸಾದಾತ್ಪಾರಮೇಶ್ವರಾತ್ ॥ 95 ॥
ದಿಶಶ್ಚ ವಿದಿಶಶ್ಚೈವ ಸಾಭ್ರಂ ನಕ್ಷತ್ರಮಂಡಲಂ ।
ಸರ್ವಮಾತ್ಮತಯಾ ಭಾತಿ ಪ್ರಸಾದಾತ್ಪಾರಮೇಶ್ವರಾತ್ ॥ 96 ॥
ವಾಸುದೇವಃ ಸಂಕರ್ಷಣಃ ಪ್ರದ್ಯುಮ್ನಶ್ಚಾನಿರುದ್ಧಕಃ ।
ಸರ್ವಮಾತ್ಮತಯಾ ಭಾತಿ ಪ್ರಸಾದಾತ್ಪಾರಮೇಶ್ವರಾತ್ ॥ 97 ॥
ಮತ್ಸ್ಯಃ ಕೂರ್ಮೋ ವರಾಹಶ್ಚ ನಾರಸಿಂಹೋಽಥ ವಾಮನಃ ।
ತದ್ಭಕ್ತಾಶ್ಚ ತಥಾ ಭಾಂತಿ ಪ್ರಸಾದಾತ್ಪಾರಮೇಶ್ವರಾತ್ ॥ 98 ॥
ಆಶ್ರಮಾಶ್ಚ ತಥಾ ವರ್ಣಾಃ ಸಂಕರಾ ವಿವಿಧಾ ಅಪಿ ।
ಸರ್ವಮಾತ್ಮತಯಾ ಭಾತಿ ಪ್ರಸಾದಾತ್ಪಾರಮೇಶ್ವರಾತ್ ॥ 99 ॥
ನಿಷಿದ್ಧಂ ಚಾನಿಷಿದ್ಧಂ ಚ ನಿಷೇಧಾ ವಿಧಯೋಽಪಿ ಚ ।
ಸರ್ವಮಾತ್ಮತಯಾ ಭಾತಿ ಪ್ರಸಾದಾತ್ಪಾರಮೇಶ್ವರಾತ್ ॥ 100 ॥
ಶರೀರಮಿಂದ್ರಿಯಂ ಪ್ರಾಣೋ ಮನೋ ಬುದ್ಧಿರಹಂಕೃತಿಃ ।
ಸರ್ವಮಾತ್ಮತಯಾ ಭಾತಿ ಪ್ರಸಾದಾತ್ಪಾರಮೇಶ್ವರಾತ್ ॥ 101 ॥
ಕಾಮಕ್ರೋಧಾದಯಃ ಸರ್ವೇ ತಥಾ ಶಾಂತ್ಯಾದಯೋಽಪಿ ಚ ।
ಸರ್ವಮಾತ್ಮತಯಾ ಭಾತಿ ಪ್ರಸಾದಾತ್ಪಾರಮೇಶ್ವರಾತ್ ॥ 102 ॥
ಜೀವಾತ್ಮಾ ಪರಮಾತ್ಮಾ ಚ ತಯೋರ್ಭೇದಶ್ಚ ಭೇದಕಃ ।
ಸರ್ವಮಾತ್ಮತಯಾ ಭಾತಿ ಪ್ರಸಾದಾತ್ಪಾರಮೇಶ್ವರಾತ್ ॥ 103 ॥
ಜಡಶಕ್ತಿಪ್ರಭೇದಾಶ್ಚ ಚಿಚ್ಛಕ್ತಿಸ್ತದ್ಭಿದಾಽಪಿ ಚ ।
ಸರ್ವಮಾತ್ಮತಯಾ ಭಾತಿ ಪ್ರಸಾದಾತ್ಪಾರಮೇಶ್ವರಾತ್ ॥ 104 ॥
ಅಸ್ತಿಶಬ್ದೋದಿತಾ ಅರ್ಥಾ ನಾಸ್ತಿಶಬ್ದೋದಿತಾ ಅಪಿ ।
ಸರ್ವಮಾತ್ಮತಯಾ ಭಾತಿ ಪ್ರಸಾದಾತ್ಪಾರಮೇಶ್ವರಾತ್ ॥ 105 ॥
ಆತ್ಮಾ ನಾಮ ಸುರಾಃ ಸ್ವೇನ ಭಾಸಾ ಯೋ ಭಾತಿ ಸಂತತಂ ।
ತಮೇವ ತ್ವಮಹಂಶಬ್ದಪ್ರತ್ಯಯಾಭ್ಯಾಂ ತು ಜಂತವಃ ॥ 106 ॥
ವ್ಯವಹಾರೇ ವಿಜಾನಂತಿ ನ ಜಾನಂತ್ಯೇವ ತೇಽರ್ಥತಃ ।
ಅರ್ಥತಶ್ಚಾಸ್ಯ ವೇತ್ತಾರೋ ನ ವಿದ್ಯಂತೇಽದ್ವಯತ್ವತಃ ॥ 107 ॥
ಏವಮಾತ್ಮಾನಮದ್ವೈತಮಾತ್ಮನಾ ವೇದ ಯಃ ಸ್ಥಿರಂ ।
ಸೋಽಯಮರ್ಥಮಿಮಂ ನಿತ್ಯಂ ಗಾಯನ್ನಾಸ್ತೇ ಸ್ವಭಾವತಃ ॥ 108 ॥
ಯಥಾ ನರ್ತನಮೀಶಸ್ಯ ಸ್ವಭಾವಾಲ್ಲೋಕರಕ್ಷಕಂ ।
ತಥಾ ವಿದ್ಯಾ ವಿನೋದಾಖ್ಯಾ ಗೀತಿರ್ಲೋಕೋಪಕಾರಿಣೀ ॥ 109 ॥
ಯಥೈವಾದಿಗುರೋರ್ಗೀತಿರ್ಲೋಕಾನಾಂ ಹಿತಕಾರಿಣೀ ।
ತಥೈವಾಸ್ಯ ಗುರೋರ್ಗೀತಿರ್ಲೋಕಾನಾಂ ಹಿತಕಾಮ್ಯಯಾ ॥ 110 ॥
ಆಪ್ತಕಾಮಸ್ಯ ರುದ್ರಸ್ಯ ಗೀತಿರ್ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಲಕ್ಷಣಾ ।
ಪರೋಪಕಾರಿಣೀ ತದ್ವದ್ಗೀತಿರಸ್ಯಾಪಿ ಸದ್ಗುರೋಃ ॥ 111 ॥
ಲೌಕಿಕೇಷ್ವಪಿ ಗಾನೇಷು ಪ್ರಸಾದಂ ಕುರುತೇ ಶಿವಃ ।
ಕಿಂ ಪುನರ್ವೈದಿಕೇ ಗಾನೇ ತತೋ ಗಾನಂ ಸಮಾಶ್ರಯೇತ್ ॥ 112 ॥
ವ್ಯಾಖ್ಯಾಗಾನೇಷ್ವಶಕ್ತಸ್ತು ಶಿವಮುದ್ದಿಶ್ಯ ಭಕ್ತಿತಃ ।
ಲೌಕಿಕೀಮಪಿ ವಾ ಗೀತಿಂ ಕುರ್ಯಾನ್ನಿತ್ಯಮತಂದ್ರಿತಃ ॥ 113 ॥
ಗೀತಿಜ್ಞಾನಂ ಶಿವಪ್ರಾಪ್ತೇಃ ಸುತರಾಂ ಕಾರಣಂ ಭವೇತ್ ।
ಗೀತಿಜ್ಞಾನೇನ ಯೋಗಃ ಸ್ಯಾದ್ಯೋಗಾದೇವ ಶಿವೈಕ್ಯತಾ ॥ 114 ॥
ಗೀತಿಜ್ಞೋ ಯದಿ ಯೋಗೇನ ನ ಯಾತಿ ಪರಮೇಶ್ವರಂ ।
ಪ್ರತಿಬಂಧಕಬಾಹುಲ್ಯಾತ್ತಸ್ಯೈವಾನುಚರೋ ಭವೇತ್ ॥ 115 ॥
ಕೇವಲಂ ಲೌಕಿಕಂ ಗಾನಂ ನ ಕುರ್ಯಾನ್ಮೋಹತೋಽಪಿ ವಾ ।
ಯದಿ ಕುರ್ಯಾತ್ಪ್ರಮಾದೇನ ಪ್ರಾಯಶ್ಚಿತ್ತೀ ಭವೇದ್ವಿಜಃ ॥ 116 ॥
ಅತಸ್ತು ಸಂಸಾರವಿನಾಶನೇ ರತಃ
ಶ್ರುತಿಪ್ರಮಾಣೇನ ಚ ತರ್ಕವರ್ತ್ಮನಾ ।
ಪ್ರಬೋಧಮಾಸಾದ್ಯ ಶಿವಸ್ಯ ತಂ ಪುನಃ
ಸದೈವ ಗಾಯನ್ವಿಚರೇದಿಮಾಂ ಮಹೀಂ ॥ 117 ॥
ಇತ್ಯುಪನಿಷತ್ಪರತತ್ತ್ವವಿಷಯಾ ವಃ
ಸತ್ಯಮುದಿತಾ ಸಕಲದುಃಖನಿಹಂತ್ರೀ ।
ಕಷ್ಟಹೃದಯಸ್ಯ ಮನುಜಸ್ಯ ನ ದೇಯಾ
ಭಕ್ತಿಸಹಿತಸ್ಯ ತು ಶಿವಸ್ಯ ಖಲು ದೇಯಾ ॥ 118 ॥
ಇತಿ ಬ್ರಹ್ಮಗೀತಾಸೂಪನಿಷತ್ಸು
ಸಾಕ್ಷಿಶಿವಸ್ವರೂಪಕಥನಂ ನಾಮ ತೃತೀಯೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 3 ॥
॥ ಅಥ ಚತುರ್ಥೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥
॥ ತಲವಕಾರೋಪನಿಷದ್ವ್ಯಾಖ್ಯಾಕಥನಂ ॥
ಬ್ರಹ್ಮೋವಾಚ –
ಅಸ್ತಿ ದೇವಃ ಸ್ವತಃ ಸಿದ್ಧಃ ಸಾಕ್ಷೀ ಸರ್ವಸ್ಯ ಸರ್ವದಾ ।
ಸಂಸಾರಾರ್ಣವಮಗ್ನಾನಾಂ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಸಂಸಾರಮೋಚಕಃ ॥ 1 ॥
ಸರ್ವೇಷಾಂ ತು ಮನಸ್ತೇನ ಪ್ರೇರಿತಂ ನಿಯಮೇನ ತು ।
ವಿಷಯೇ ಗಚ್ಛತಿ ಪ್ರಾಣಶ್ಚೇಷ್ಟತೇ ವಾಗ್ವದತ್ಯಪಿ ॥ 2 ॥
ಚಕ್ಷುಃ ಪಶ್ಯತಿ ರೂಪಾಣಿ ಶ್ರೋತ್ರಂ ಶಬ್ದಂ ಶೃಣೋತ್ಯಪಿ ।
ಅನ್ಯಾನಿ ಖಾನಿ ಸರ್ವಾಣಿ ತೇನೈವ ಪ್ರೇರಿತಾನಿ ತು ॥ 3 ॥
ಸ್ವಂ ಸ್ವಂ ವಿಷಯಮುದ್ದಿಶ್ಯ ಪ್ರವರ್ತಂತೇ ನಿರಂತರಂ ।
ಪ್ರವರ್ತಕತ್ವಂ ಚಾಪ್ಯಸ್ಯ ಮಾಯಯಾ ನ ಸ್ವಭಾವತಃ ॥ 4 ॥
ಇಂದ್ರಿಯಾಣಾಂ ತು ಸತ್ತಾ ಚ ನೈವ ಸ್ವಾಭಾವಿಕೀ ಮತಾ ।
ತಪ್ತಾಯಃ ಪಿಂಡವತ್ತಸ್ಯ ಸತ್ತ್ಯಯೈವ ಸುರರ್ಷಭಾಃ ॥ 5 ॥
ಶ್ರೋತ್ರಮಾತ್ಮನಿ ಚಾಧ್ಯಸ್ತಂ ಸ್ವಯಂ ದೇವೋ ಮಹೇಶ್ವರಃ ।
ಅನುಪ್ರವಿಶ್ಯ ಶ್ರೋತ್ರಸ್ಯ ದದಾತಿ ಶ್ರೋತ್ರತಾಂ ಹರಃ ॥ 6 ॥
ಮನ ಆತ್ಮನಿ ಚಾಧ್ಯಸ್ತಂ ಪ್ರವಿಶ್ಯ ಪರಮೇಶ್ವರಃ ।
ಮನಸ್ತ್ವಂ ತಸ್ಯ ಸತ್ತ್ವಸ್ಥೋ ದದಾತಿ ನಿಯಮೇನ ತು ॥ 7 ॥
ವಾಚೋ ವಾಕ್ತ್ವಮನುಪ್ರಾಪ್ಯ ಪ್ರಾಣಸ್ಯ ಪ್ರಣತಾಂ ಹರಃ ।
ದದಾತಿ ನಿಯಮೇನೈವ ಚಕ್ಷುಷ್ಟ್ವಂ ಚಕ್ಷುಷಸ್ತಥಾ ॥ 8 ॥
ಅನ್ಯೇಷಾಮಿಂದ್ರಿಯಾಣಾಂ ತು ಕಲ್ಪಿತಾನಾಮಪೀಶ್ವರಃ ।
ತತ್ತದ್ರೂಪಮನುಪ್ರಾಪ್ಯ ದದಾತಿ ನಿಯಮೇನ ತು ॥ 9 ॥
ತತ್ರ ಚಕ್ಷುಶ್ಚ ವಾಕ್ಚೈವ ಮನಶ್ಚಾನ್ಯಾನಿ ಖಾನಿ ಚ ।
ನ ಗಚ್ಛಂತಿ ಸ್ವಯಂಜ್ಯೋತಿಃಸ್ವಭಾವೇ ಪರಮಾತ್ಮನಿ ॥ 10 ॥
ಸ ದೇವೋ ವಿದಿತಾದನ್ಯಸ್ತಥೈವಾವಿದಿತಾದಪಿ.
ವಾಚಾ ಚ ಮನಸಾ ಚೈವ ಚಕ್ಷುಷಾ ಚ ತಥೈವ ಚ ॥ 11 ॥
ಶ್ರೋತ್ರೇಣಾಪಿ ಸುರಶ್ರೇಷ್ಠಾಃ ಪ್ರಾಣೇನಾನ್ಯೇನ ಕೇನಚಿತ್ ।
ನ ಶಕ್ಯೋ ಗೋಚರೀಕರ್ತುಂ ಸತ್ಯಮೇವ ಮಯೋದಿತಂ ॥ 12 ॥
ಯಸ್ಯೇದಮಖಿಲಂ ನಿತ್ಯಂ ಗೋಚರಂ ರೂಪವದ್ರವೇಃ ।
ತದೇವ ಪರಮಂ ಬ್ರಹ್ಮ ವಿತ್ತ ಯೂಯಂ ಸನಾತನಂ ॥ 13 ॥
ಏವಂ ಜಾನಂತಿ ಯೇ ಧೀರಾಸ್ತರ್ಕತಶ್ಚ ಪ್ರಮಾಣತಃ ।
ಗುರೂಕ್ತ್ಯಾ ಸ್ವಾನುಭೂತ್ಯಾ ಚ ಭವಂತಿ ಖಲು ತೇಽಮೃತಾಃ ॥ 14 ॥
ಸುಜ್ಞಾತಮಿತಿ ತದ್ಬ್ರಹ್ಮ ಮನುಧ್ವಂ ಯದಿ ಹೇ ಸುರಾಃ ।
ದಭ್ರಮೇವ ಹಿ ತತ್ಸಾಕ್ಷಿ ಬ್ರಹ್ಮ ವೇದ್ಯಂ ಕಥಂ ಭವೇತ್ ॥ 15 ॥
ಯಸ್ಯ ಸ್ವಾತ್ಮತಯಾ ಬ್ರಹ್ಮ ವಿದಿತಂ ಕರ್ಮತಾಂ ವಿನಾ ।
ತಸ್ಯ ತಜ್ಜ್ಞಾನಕರ್ತೃತ್ವವಿಹೀನಸ್ಯ ಮತಂ ಹಿ ತತ್ ॥ 16 ॥
ಯಸ್ಯಾಮತಂ ತಸ್ಯ ಮತಂ ಮತಂ ಯಸ್ಯ ನ ವೇದ ಸಃ ।
ಅವಿಜ್ಞಾತಂ ವಿಜಾನತಾಂ ವಿಜ್ಞಾತಮವಿಜಾನತಾಂ ॥ 17 ॥
ಬ್ರಹ್ಮಜ್ಞಾನೇ ಘಟಜ್ಞಾನೇ ಭ್ರಾಂತಿಜ್ಞಾನೇಽಪಿ ಚಾಸ್ತಿಕಾಃ ।
ನೈವ ಕರ್ತೃ ನ ಕರ್ಮಾಪಿ ಬ್ರಹ್ಮ ಚಿತ್ಕೇವಲಂ ಭವೇತ್ ॥ 18 ॥
ಯಸ್ಯ ಕರ್ತೃತಯಾ ಭಾತಂ ಬ್ರಹ್ಮಾಕರ್ತೃ ಸುರೋತ್ತಮಾಃ ।
ತಸ್ಯ ಬ್ರಹ್ಮಾಮತಂ ಯಸ್ಮಾತ್ಕರ್ಮ ತಸ್ಯ ಮತಂ ಹಿ ತತ್ ॥ 19 ॥
ಯಸ್ಯ ಕರ್ಮತಯಾ ಭಾತಂ ಬ್ರಹ್ಮಾಕರ್ಮ ಸುರೋತ್ತಮಾಃ ।
ತಸ್ಯ ಬ್ರಹ್ಮಾಮತಂ ಯಸ್ಮಾತ್ಕರ್ಮ ತಸ್ಯ ಮತಂ ಹಿ ತತ್ ॥ 20 ॥
ಅಕರ್ತ್ರವಿಷಯಪ್ರತ್ಯಕ್ಪ್ರಕಾಶಃ ಸ್ವಾತ್ಮನೈವ ತು ।
ವಿನಾ ತರ್ಕಪ್ರಮಾಣಾಭ್ಯಾಂ ಬ್ರಹ್ಮ ಯೋ ವೇದ ವೇದ ಸಃ ॥ 21 ॥
ಏವಂರೂಪಪರಿಜ್ಞಾನಮಪಿ ದೃಶ್ಯತಯೈವ ತು ।
ಯಸ್ಯ ಭಾತಿ ಸ ತತ್ಸಾಕ್ಷೀ ಬ್ರೂತ ಬ್ರಹ್ಮಾತ್ಮವಿತ್ಕಥಂ ॥ 22 ॥
ಬ್ರಹ್ಮಾವಿದ್ಯಾಽಪಿ ಜ್ಞಾತಾ ಚೇದ್ವೇದ್ಯಾ ಭವತಿ ಕುಂಭವತ್ ।
ಅವೇದ್ಯಂ ಬ್ರಹ್ಮ ವೇದ್ಯಂ ಸ್ಯಾದ್ವೇದ್ಯವಿದ್ಯಾಭಿಸಂಗಮಾತ್ ॥ 23 ॥
ವೇತ್ತಾಽಪಿ ವಿದ್ಯಾಸಂಬಂಧಾತ್ಸವಿಶೇಷೋ ಭವೇದ್ಧ್ರುವಂ ।
ನಿರ್ವಿಶೇಷಂ ಪರಂ ಬ್ರಹ್ಮ ತತೋ ವಿದ್ವಾನ್ನ ಚಾತ್ಮವಿತ್ ॥ 24 ॥
ವಿದ್ಯಾಯಾ ಆಶ್ರಯತ್ವೇನ ವಿಷಯತ್ವೇನ ವಾ ಭವೇತ್ ।
ಬ್ರಹ್ಮ ನೈವಾನ್ಯಥಾ ತತ್ರ ಬ್ರಹ್ಮ ಬ್ರಹ್ಮ ಭವೇತ್ಕಥಂ ॥ 25 ॥
ಬ್ರಹ್ಮಸಂಬಂಧಹೀನಾ ಚೇದ್ವಿದ್ಯಾ ಬ್ರಹ್ಮ ತು ವೇದಿತುಂ ।
ಅಶಕ್ಯಂ ತತ್ರ ಹೇ ದೇವಾಃ ಕೋ ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಾತ್ಮವಿದ್ಭವೇತ್ ॥ 26 ॥
ಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯಧ್ಯಸ್ತಮಾಯಾದಿನಿವೃತ್ತಿಂ ಕುರುತೇ ತು ಸಾ ।
ವಿದ್ಯಾ ಯದಿ ನ ಮಾಯಾಯಾಃ ಪ್ರತ್ಯಗಾತ್ಮನ್ಯಸಂಭವಾತ್ ॥ 27 ॥
ಪ್ರತ್ಯಗಾತ್ಮಾ ಪರಂ ಜ್ಯೋತಿರ್ಮಾಯಾ ಸಾ ತು ಮಹತ್ತಮಃ ।
ತಥಾ ಸತಿ ಕಥಂ ಮಾಯಾಸಂಭವಃ ಪ್ರತ್ಯಗಾತ್ಮನಿ ॥ 28 ॥
ತಸ್ಮಾತ್ತರ್ಕಪ್ರಮಾಣಾಭ್ಯಾಂ ಸ್ವಾನುಭೂತ್ಯಾ ಚ ಚಿದ್ಘನೇ ।
ಸ್ವಪ್ರಕಾಶೈಕಸಂಸಿದ್ಧೇರ್ನಾಸ್ತಿ ಮಾಯಾ ಪರಾತ್ಮನಿ ॥ 29 ॥
ವ್ಯಾವಹಾರಿಕದೃಷ್ಟ್ಯೇಯಂ ವಿದ್ಯಾಽವಿದ್ಯಾ ನ ಚಾನ್ಯಥಾ ।
ತತ್ತ್ವದೃಷ್ಟ್ಯಾ ತು ನಾಸ್ತ್ಯೇವ ತತ್ತ್ವಮೇವಾಸ್ತಿ ಕೇವಲಂ ॥ 30 ॥
ವ್ಯಾವಹಾರಿಕದೃಷ್ಟಿಸ್ತು ಪ್ರಕಾಶಾವ್ಯಭಿಚಾರತಃ ।
ಪ್ರಕಾಶ ಏವ ಸತತಂ ತಸ್ಮಾದದ್ವೈತಮೇವ ಹಿ ॥ 31 ॥
ಅದ್ವೈತಮಿತಿ ಚೋಕ್ತಿಶ್ಚ ಪ್ರಕಾಶಾವ್ಯಭಿಚಾರತಃ ।
ಪ್ರಕಾಶ ಏವ ಸತತಂ ತಸ್ಮಾನ್ಮೌನಂ ಹಿ ಯುಜ್ಯತೇ ॥ 32 ॥
ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಾದಿ ಪ್ರಮಾಣೈಶ್ಚ ತರ್ಕೈಃ ಶ್ರುತ್ಯಾ ತಥೈವ ಚ ।
ಸ್ವಗುರೋರುಪದೇಶೇನ ಪ್ರಸಾದೇನ ಶಿವಸ್ಯ ತು ॥ 33 ॥
ಅರ್ಜಿತೈರಪಿ ಧರ್ಮೈಶ್ಚ ಕಾಲಪಾಕೇನ ಧಾರ್ಮಿಕಾಃ ।
ಅರ್ಥೋ ಮಹಾನಯಂ ಭಾತಿ ಶಾಂಕರಃ ಪುರುಷಸ್ಯ ತು ॥ 34 ॥
ಯಸ್ಯ ಪ್ರಕಾಶಿತಃ ಸಾಕ್ಷಾದಯಮರ್ಥೋ ಮಹತ್ತರಃ ।
ತಸ್ಯ ನಾಸ್ತಿ ಕ್ರಿಯಾಃ ಸರ್ವಾ ಜ್ಞಾನಂ ಚಾಪ್ಯದ್ವಯತ್ವತಃ ॥ 35 ॥
ಅಯಮರ್ಥೋ ಮಹಾನ್ಯಸ್ಯ ಸ್ವತ ಏವ ಪ್ರಕಾಶಿತಃ ।
ನ ಸ ಜೀವೋ ನ ಚ ಬ್ರಹ್ಮ ನ ಚಾನ್ಯದಪಿ ಕಿಂಚನ ॥ 36 ॥
ಅಯಮರ್ಥೋ ಮಹಾನ್ಯಸ್ಯ ಸ್ವತ ಏವ ಪ್ರಕಾಶಿತಃ ।
ನ ತಸ್ಯ ವರ್ಣಾ ವಿದ್ಯಂತೇ ನಾಶ್ರಮಾಶ್ಚ ತಥೈವ ಚ ॥ 37 ॥
ಅಯಮರ್ಥೋ ಮಹಾನ್ಯಸ್ಯ ಸ್ವತ ಏವ ಪ್ರಕಾಶಿತಃ ।
ನ ತಸ್ಯ ಧರ್ಮೋಽಧರ್ಮಶ್ಚ ನ ನಿಷೇಧೋ ವಿಧಿರ್ನ ಚ ॥ 38 ॥
ಏತಮರ್ಥಂ ಮಹಾಂತಂ ಯಃ ಪ್ರಾಪ್ತಃ ಶಂಭೋಃ ಪ್ರಸಾದತಃ ।
ಸ ಶಂಭುರೇವ ನೈವಾನ್ಯ ಇತಿ ಮೇ ನಿಶ್ಚಿತಾ ಮತಿಃ ॥ 39 ॥
ಏತಮರ್ಥಂ ಮಹಾಂತಂ ಯಃ ಪ್ರಾಪ್ತಃ ಶಂಭೋಃ ಪ್ರಸಾದತಃ ।
ತಸ್ಯಾಹಂ ವೈಭವಂ ವಕ್ತುಂ ನ ಶಕ್ತಃ ಸತ್ಯಮೀರಿತಂ ॥ 40 ॥
ಏತಮರ್ಥಂ ಮಹಾಂತಂ ಯಃ ಪ್ರಾಪ್ತಃ ಶಂಭೋಃ ಪ್ರಸಾದತಃ ।
ವೈಭವಂ ತಸ್ಯ ವಿಷ್ಣುಶ್ಚ ನ ಶಕ್ತೋ ವಕ್ತುಮಾಸ್ತಿಕಾಃ ॥ 41 ॥
ಏತಮರ್ಥಂ ಮಹಾಂತಂ ಯಃ ಪ್ರಾಪ್ತಃ ಶಂಭೋಃ ಪ್ರಸಾದತಃ ।
ವೈಭವಂ ತಸ್ಯ ರುದ್ರಶ್ಚ ನ ಶಕ್ತೋ ವಕ್ತುಮಾಸ್ತಿಕಾಃ ॥ 42 ॥
ಏತಮರ್ಥಂ ಮಹಾಂತಂ ಯಃ ಪ್ರಾಪ್ತಃ ಶಂಭೋಃ ಪ್ರಸಾದತಃ ।
ವೈಭವಂ ತಸ್ಯ ವೇದಾಶ್ಚ ನ ಶಕ್ತಾ ವಕ್ತುಮಾಸ್ತಿಕಾಃ ॥ 43 ॥
ಅಸ್ಮಿಂದೇಹೇ ಯದಿ ಜ್ಞಾತಃ ಪುರೋಕ್ತೋಽರ್ಥೋಮಹಾನಯಂ ।
ಸ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಸತ್ಯಮದ್ವೈತಂ ನಿರ್ವಾಣಂ ಯಾತಿ ಮಾನವಃ ॥ 44 ॥
ಅಸ್ಮಿಂದೇಹೇ ನ ವಿಜ್ಞಾತಃ ಪುರೋಕ್ತೋಽರ್ಥೋ ಮಹಾನ್ಯದಿ ।
ವಿನಷ್ಟಿರೇವ ಮಹತೀ ತಸ್ಯ ನೈವ ಪರಾ ಗತಿಃ ॥ 45 ॥
ಸ್ವಶರೀರೇಽನ್ಯದೇಹೇಷು ಸಮಂ ನಿಶ್ಚಿತ್ಯ ತಂ ದೃಢಂ ।
ಅಥ ಧೀರಾ ನ ಜಾಯಂತೇ ಹ್ಯಮೃತಾಶ್ಚ ಭವಂತಿ ಹಿ ॥ 46 ॥
ಬದ್ಧೋ ಮುಕ್ತೋ ಮಹಾವಿದ್ವಾನಜ್ಞ ಇತ್ಯಾದಿಭೇದತಃ ।
ಏಕ ಏವ ಸದಾ ಭಾತಿ ನಾನೇವ ಸ್ವಪ್ನವತ್ಸ್ವಯಂ ॥ 47 ॥
ಅತಃ ಸ್ವಮುಕ್ತ್ಯೈವಾನ್ಯೇಷಾಮಾಭಾಸಾನಾಮಪಿ ಧ್ರುವಂ ।
ಮುಕ್ತಿಂ ಜಾನಾತಿ ಹೇ ದೇವಾ ಆತ್ಮನಾಮಾತ್ಮವಿದ್ವರಃ ॥ 48 ॥
ಸ್ವಸಂಸಾರದಶಾಯಾಂ ತು ಸ್ವಭ್ರಾಂತ್ಯಾ ಸರ್ವದೇಹಿನಾಂ ।
ಆಭಾಸಾನಾಂ ಚ ಸಂಸಾರಂ ವೇದ ಮುಕ್ತಿಂ ತಥೈವ ಚ ॥ 49 ॥
ಪ್ರಾರಬ್ಧಕರ್ಮಪರ್ಯಂತಂ ಕದಾಚಿತ್ಪರಮಾತ್ಮವಿತ್.
ಜಗಜ್ಜೀವಾದಿಕಂ ವೇದ ಕದಾಚಿನ್ನೈವ ವೇದ ತತ್ ॥ 50 ॥
ಕದಾಚಿದ್ಬ್ರಹ್ಮ ಜಾನಾತಿ ಪ್ರತೀತಮಖಿಲಂ ಸುರಾಃ ।
ಕದಾಚಿನ್ನೈವ ಜಾನಾತಿ ಸ್ವಭಾವಾದೇವ ತತ್ತ್ವವಿತ್ ॥ 51 ॥
ಜಗಜ್ಜೀವಾದಿರೂಪೇಣ ಯದಾ ಬ್ರಹ್ಮ ವಿಭಾಸತೇ ।
ತದಾ ದುಃಖಾದಿಭೋಗೋಽಪಿ ಭಾತಿ ಚಾಭಾಸರೂಪತಃ ॥ 52 ॥
ಯದಾ ಬ್ರಹ್ಮಾತ್ಮನಾ ಸರ್ವಂ ವಿಭಾತಿ ಸ್ವತ ಏವ ತು ।
ತದಾ ದುಃಖಾದಿಭೋಗೋಽಯಮಾಭಾಸೋ ನ ವಿಭಾಸತೇ ॥ 53 ॥
ಜಗಜ್ಜೀವಾದಿರೂಪೇಣ ಪಶ್ಯನ್ನಪಿ ಪರಾತ್ಮವಿತ್ ।
ನ ತತ್ಪಶ್ಯತಿ ತದ್ರೂಪಂ ಬ್ರಹ್ಮವಸ್ತ್ವೇವ ಪಶ್ಯತಿ ॥ 54 ॥
ಬ್ರಹ್ಮಣೋಽನ್ಯತ್ಸದಾ ನಾಸ್ತಿ ವಸ್ತುತೋಽವಸ್ತುತೋಽಪಿ ಚ ।
ತಥಾ ಸತಿ ಶಿವಾದನ್ಯತ್ಕಥಂ ಪಶ್ಯತಿ ತತ್ತ್ವವಿತ್ ॥ 55 ॥
ಬ್ರಹ್ಮರೂಪೇಣ ವಾ ಸಾಕ್ಷಾಜ್ಜಗಜ್ಜೀವಾತ್ಮನಾಽಥವಾ ।
ಯಥಾ ಯಥಾ ಪ್ರಥಾ ಸಾಕ್ಷಾದ್ಬ್ರಹ್ಮ ಭಾತಿ ತಥಾ ತಥಾ ॥ 56 ॥
ಯಥಾ ಯಥಾಽವಭಾಸೋಽಯಂ ಸ್ವಭಾವಾದೇವ ಭಾಸತೇ ।
ತಥಾ ತಥಾಽನುಸಂಧಾನಂ ಯೋಗಿನಃ ಸ್ವಾತ್ಮವೇದನಂ ॥ 57 ॥
ನಾಮತಶ್ಚಾರ್ಥತಶ್ಚಾಪಿ ಮಹಾದೇವೋ ಯದಿ ಪ್ರಭುಃ ।
ಕಿಂ ಜಹಾತಿ ತದಾ ವಿದ್ವಾನ್ಕಿಂ ಗೃಹ್ಣಾತಿ ಸುರರ್ಷಭಾಃ ॥ 58 ॥
ಗ್ರಾಹ್ಯಂ ವಾ ಶಂಕರಾದನ್ಯತ್ತ್ಯಾಜ್ಯಂ ವಾ ಯದಿ ವಿದ್ಯತೇ ।
ಮಹತ್ತ್ವಂ ತಸ್ಯ ಹೀಯೇತ ಸ್ವಭಾವೋ ನ ವಿಹನ್ಯತೇ ॥ 59 ॥
ಮಹತ್ತ್ವಂ ನೈವ ಧರ್ಮೋಽಸ್ಯ ಭೇದಾಭಾವಾತ್ಪರಾತ್ಮನಃ ।
ಧರ್ಮಧರ್ಮಿತ್ವವಾರ್ತಾ ಚ ಭೇದೇ ಸತಿ ಹಿ ವಿದ್ಯತೇ ॥ 60 ॥
ಭೇದೋಽಭೇದಸ್ತಥಾ ಭೇದಾಭೇದಃ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಪರಾತ್ಮನಾ ।
ನಾಸ್ತಿ ಸ್ವಾತ್ಮಾತಿರೇಕೇಣ ಸ್ವಯಮೇವಾಸ್ತಿ ಸರ್ವದಾ ॥ 61 ॥
ಬ್ರಹ್ಮೈವ ವಿದ್ಯತೇ ಸಾಕ್ಷಾದ್ವಸ್ತುತೋಽವಸ್ತುತೋಽಪಿ ಚ ।
ತಥಾ ಸತಿ ಶಿವಜ್ಞಾನೀ ಕಿಂ ಗೃಹ್ಣಾತಿ ಜಹಾತಿ ಕಿಂ ॥ 62 ॥
ಮಾಯಯಾ ವಿದ್ಯತೇ ಸರ್ವಮಿತಿ ಕೇಚನ ಮೋಹಿತಾಃ ।
ಶಿವರೂಪಾತಿರೇಕೇಣ ನಾಸ್ತಿ ಮಾಯಾ ಚ ವಸ್ತುತಃ ॥ 63 ॥
ಮಾಯಯಾ ವಾ ಶಿವಾದನ್ಯದ್ವಿದ್ಯತೇ ಚೇಚ್ಛಿವಸ್ಯ ತು ।
ಮಹತ್ತ್ವಂ ಪರಮಂ ಸಾಕ್ಷಾದ್ಧೀಯತೇ ಸುರಪುಂಗವಾಃ ॥ 64 ॥
ಮಹತ್ತ್ವಸ್ಯ ತು ಸಂಕೋಚೋ ನಾಸ್ತಿ ಸಮ್ಯಙ್ನಿರೂಪಣೇ ।
ಅಸ್ತಿ ಚೇದಪ್ರಮಾಣಂ ಸ್ಯಾಚ್ಛ್ರುತಿಃ ಸತ್ಯಾರ್ಥವಾದಿನೀ ॥ 65 ॥
ತಸ್ಮಾದಸ್ತಿ ಮಹಾದೇವ ಏವ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಸ್ವಯಂಪ್ರಭುಃ ।
ಆನಂದರೂಪಃ ಸಂಪೂರ್ಣೋ ನ ತತೋಽನ್ಯತ್ತು ಕಿಂಚನ ॥ 66 ॥
ಇಯಮೇವ ತು ತರ್ಕಾಣಾಂ ನಿಷ್ಠಾಕಾಷ್ಠಾ ಸುರೋತ್ತಮಾಃ ।
ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಾದಿಪ್ರಮಾಣಾನಾಂ ವೇದಾಂತಾನಾಮಪೀಶ್ವರಾಃ ॥ 67 ॥
ಸ್ಮೃತೀನಾಂ ಚ ಪುರಾಣಾನಾಂ ಭಾರತಸ್ಯ ತಥೈವ ಚ ।
ವೇದಾನುಸಾರಿವಿದ್ಯಾನಾಮನ್ಯಾಸಾಮಾಸ್ತಿಕೋತ್ತಮಾಃ ॥ 68 ॥
ಶೈವಾಗಮಾನಾಂ ಸರ್ವೇಷಾಂ ವಿಷ್ಣುಪ್ರೋಕ್ತಾಗಮಸ್ಯ ಚ ।
ಅಸ್ಮದುಕ್ತಾಗಮಸ್ಯಾಪಿ ಸುರಾಃ ಸೂಕ್ಷ್ಮನಿರೂಪಣೇ ॥ 69 ॥
ಬುದ್ಧಾಗಮಾನಾಂ ಸರ್ವೇಷಾಂ ತಥೈವಾರ್ಹಾಗಮಸ್ಯ ಚ ।
ಯಕ್ಷಗಂಧರ್ವಸಿದ್ಧಾದಿನಿರ್ಮಿತಸ್ಯಾಗಮಸ್ಯ ಚ ॥ 70 ॥
ಪರಮಾದ್ವೈತವಿಜ್ಞಾನಂ ಕಸ್ಯ ಮರ್ತ್ಯಸ್ಯ ಸಿಧ್ಯತಿ ।
ಕಸ್ಯ ದೇವಸ್ಯ ವಾ ಸಾಕ್ಷಾಚ್ಛಿವಸ್ಯೈವ ಹಿ ಸಿಧ್ಯತಿ ॥ 71 ॥
ಪರಮಾದ್ವೈತವಿಜ್ಞಾನಂ ಶಿವಸ್ಯಾಮಿತತೇಜಸಃ ।
ಸ್ವಭಾವಸಿದ್ಧಂ ದೇವ್ಯಾಶ್ಚ ಶಿವಾಯಾ ಆಸ್ತಿಕೋತ್ತಮಾಃ ॥ 72 ॥
ಪ್ರಸಾದಾದೇವ ರುದ್ರಸ್ಯ ಶಿವಾಯಾಶ್ಚ ತಥೈವ ಚ ।
ಪರಮಾದ್ವೈತವಿಜ್ಞಾನಂ ವಿಷ್ಣೋಃ ಸಾಕ್ಷಾನ್ಮಮಾಪಿ ಚ ॥ 73 ॥
ವಿರಾಟ್ಸಂಜ್ಞಸ್ಯ ದೇವಸ್ಯ ಸ್ವರಾಟ್ಸಂಜ್ಞಸ್ಯ ಚಾತ್ಮನಃ ।
ಸಮ್ರಾಟ್ಸಂಜ್ಞಸ್ಯ ಚಾನ್ಯೇಷಾಂ ಪ್ರಸಾದ್ದಾಏವ ವೇದನಂ ॥ 74 ॥
ಯುಷ್ಮಾಕಮಪಿ ಸರ್ವೇಷಾಂ ಶಿವಸ್ಯ ಪರಮಾತ್ಮನಃ ।
ಪರಮಾದ್ವೈತವಿಜ್ಞಾನಂ ಪ್ರಸಾದಾದೇವ ನಾನ್ಯಥಾ ॥ 75 ॥
ಯಕ್ಷರಾಕ್ಷಸಗಂಧರ್ವಸಿದ್ಧಾದೀನಾಮಪೀಶ್ವರಾಃ ।
ಪರಮಾದ್ವೈತವಿಜ್ಞಾನಂ ಪ್ರಸಾದಾದೇವ ಶೂಲಿನಃ ॥ 76 ॥
ಮನುಷ್ಯಾಣಾಂ ಚ ಸರ್ವೇಷಾಂ ಪಶ್ವಾದೀನಾಂ ತಥೈವ ಚ ।
ಪರಮಾದ್ವೈತವಿಜ್ಞಾನಂ ಪ್ರಸಾದಾದೇವ ಶೂಲಿನಃ ॥ 77 ॥
ಪ್ರಸಾದೇ ಸತಿ ಕೀಟೋ ವಾ ಪತಂಗೋ ವಾ ನರೋಽಥ ವಾ ।
ದೇವೋ ವಾ ದಾನವೋ ವಾಽಪಿ ಲಭತೇ ಜ್ಞಾನಮುತ್ತಮಂ ॥ 78 ॥
ಏಷ ಏವ ಹಿ ಜಂತೂನಾಂ ಪರಜ್ಞಾನಂ ದದಾತಿ ಚ ।
ನ ವಿಷ್ಣುರ್ನಾಹಮನ್ಯಶ್ಚ ಸತ್ಯಮೇವ ಮಯೋದಿತಂ ॥ 79 ॥
ಆದಾನೇ ಚ ತಥಾ ದಾನೇ ನ ಸ್ವತಂತ್ರೋ ಮಹಾನ್ ಹರಿಃ ।
ತಥೈವಾಹಂ ಸುರಶ್ರೇಷ್ಠಾಃ ಸತ್ಯಮೇವ ಮಯೋದಿತಂ ॥ 80 ॥
ಸ್ವತಂತ್ರಃ ಶಿವ ಏವಾಯಂ ಸ ಹಿ ಸಂಸಾರಮೋಚಕಃ ।
ತಂ ವಿನಾ ನ ಮಯೋದ್ಧರ್ತುಂ ಶಕ್ಯತೇ ಸಂಸೃತೇರ್ಜನಃ ॥ 81 ॥
ವಿಷ್ಣುನಾ ಚ ಪರೇಣಾಪಿ ಮಹಾದೇವಂ ಘೃಣಾನಿಧಿಂ ।
ವಿನಾ ಜಂತುಂ ಸಮುದ್ಧರ್ತುಂ ಶಕ್ಯತೇ ನ ಹಿ ಸತ್ತಮಾಃ ॥ 82 ॥
ದರ್ವೀನ್ಯಾಯೇನ ಸಂಸಾರಾದುದ್ಧರಾಮಿ ಜನಾನಿಮಾನ್ ।
ನ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯೇಣ ಹೇ ದೇವಾಃ ಸಾಕ್ಷಾದ್ವಿಷ್ಣುಸ್ತಥೈವ ಚ ॥ 83 ॥
ದೇವದೇವಸ್ಯ ರುದ್ರಸ್ಯ ಸ್ವರೂಪಂ ತಸ್ಯ ವೈಭವಂ ।
ಕೋ ವಾ ಜಾನಾತಿ ನಾಸ್ತ್ಯೇವ ಸ್ವಯಂ ಜಾನಾತಿ ವಾ ನ ವಾ ॥ 84 ॥
ದುರ್ವಿಜ್ಞೇಯೋ ಮಹಾದೇವೋ ಮಹತಾಮಪಿ ದೇಹಿನಾಂ ।
ಪ್ರಸಾದೇನ ವಿನಾ ದೇವಾಃ ಸತ್ಯಮೇವ ಮಯೋದಿತಂ ॥ 85 ॥
ಪುರಾ ಸುರಾಣಾಂ ಸರ್ವೇಷಾಮಸುರಾಣಾಂ ದುರಾತ್ಮನಾಂ ।
ಮಹಾಮೋಹೇನ ಸಂಗ್ರಾಮಃ ಸಂಜಾತೋ ದುರ್ನಿವಾರಕಃ ॥ 86 ॥
ಅಸುರೈಃ ಪೀಡಿತಾ ದೇವಾ ಬಲವದ್ಭಿಃ ಸುರಾ ಭೃಶಂ ।
ತಾಂದೃಷ್ಟ್ವಾ ಭಗವಾನೀಶಃ ಸರ್ವಜ್ಞಃ ಕರುಣಾಕರಃ ॥ 87 ॥
ದೇವಾನಾಂ ವಿಜಯಂ ದೇವಾ ಅಸುರಾಣಾಂ ಪರಾಜಯಂ ।
ದದೌ ತೇನ ಸುರೈಃ ಶೀಘ್ರಮಸುರಾಸ್ತು ಪರಾಜಿತಾಃ ॥ 88 ॥
ಅವಿಜ್ಞಾಯ ಮಹಾದೇವವೈಭವಂ ಪರಿಮೋಹಿತಾಃ ।
ವಯಂ ವಿಜಯಮಾಪನ್ನಾ ಅಸುರಾಶ್ಚ ಪರಾಜಿತಾಃ ॥ 89 ॥
ಇತ್ಯಹಮ್ಮಾನಸಂಛನ್ನಾಃ ಸರ್ವೇ ದೇವಾಃ ಪುರಾತನಾಃ ।
ಅತೀವ ಪ್ರೀತಿಮಾಪನ್ನಾ ಅಭವನ್ಸುರಪುಂಗವಾಃ ॥ 90 ॥
ಪುನರ್ವಿಶ್ವಾಧಿಕೋ ರುದ್ರೋ ಭಗವಾನ್ಕರುಣಾನಿಧಿಃ ।
ಸ್ವಸ್ಯ ದರ್ಶಯಿತುಂ ತೇಷಾಂ ದುರ್ಜ್ಞೇಯತ್ವಂ ತಥೈವ ಚ ॥ 91 ॥
ತೇಷಾಂ ಭ್ರಾಂತಿನಿವೃತ್ಯರ್ಥಮಪಿ ಸಾಕ್ಷಾನ್ಮಹೇಶ್ವರಃ ।
ಆವಿರ್ಬಭೂವ ಸರ್ವಜ್ಞೋ ಯಕ್ಷರೂಪೇಣ ಹೇ ಸುರಾಃ ॥ 92 ॥
ತಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಯಕ್ಷಮತ್ಯಂತಂ ವಿಸ್ಮಯೇನ ಸಹಾಮರಾಃ ।
ವಿಚಾರ್ಯ ಸರ್ವೇ ಸಂಭೂಯ ಕಿಮಿದಂ ಯಕ್ಷಮಿತ್ಯಪಿ ॥ 93 ॥
ಪುನರಗ್ನಿಂ ಸಮಾಹೂಯ ದೇವಾಃ ಸರ್ವೇ ವಿಮೋಹಿತಾಃ ।
ಅಬ್ರುವಂಸ್ತ್ವಂ ವಿಜಾನೀಹಿ ಕಿಮೇತದ್ಯಕ್ಷಮಿತ್ಯಪಿ ॥ 94 ॥
ಅಗ್ನಿಸ್ತಥಾ ಕರೋಮೀತಿ ಪ್ರೋಚ್ಯ ಯಕ್ಷಂ ಗತೋಽಭವತ್ ।
ಯಕ್ಷರೂಪೋ ಮಹಾದೇವಃ ಕೋಽಸೀತ್ಯಾಹಾನಲಂ ಪ್ರತಿ ॥ 95 ॥
ಅಗ್ನಿರ್ವಾ ಅಹಮಸ್ಮೀತಿ ಯಕ್ಷಂ ಪ್ರತ್ಯಾಹ ಸೋಽಪಿ ಚ ।
ಸೋಽಪಿ ಪ್ರೋವಾಚ ಭಗವಾಂಸ್ತ್ವಯಿ ಕಿಂ ವೀರ್ಯಮಿತ್ಯಪಿ ॥ 96 ॥
ಇದಂ ಸರ್ವಂ ದಹೇಯಂ ಯದಿದಂ ಭೂಮ್ಯಾಂ ವ್ಯವಸ್ಥಿತಂ ।
ಇತ್ಯಾಹಾಗ್ನಿಸ್ತೃಣಂ ತಸ್ಮೈ ನಿಧಾಯ ಪರಮೇಶ್ವರಃ ॥ 97 ॥
ಏತದ್ದಹೇತಿ ಭಗವಾನ್ಸ್ಮಯಮಾನೋಽಭ್ಯಭಾಷತ ।
ಅಗ್ನಿಃ ಸರ್ವಜವೇನೈವ ತದ್ದಗ್ಧುಂ ತೃಣಮಾಸ್ತಿಕಾಃ ॥ 98 ॥
ಅಶಕ್ತೋ ಲಜ್ಜಯಾ ಯುಕ್ತೋ ಭೀತೋಽಗಚ್ಛತ್ಸುರಾನ್ಪ್ರತಿ ।
ಮಾಯಾ ತಸ್ಯೈವ ವಿಜ್ಞಾತುಂ ನ ಶಕ್ಯಂ ವೈಭವಂ ಸುರಾಃ ॥ 99 ॥
ವಿತ್ತ ಯೂಯಂ ಮಹಾಯಾಸಾದಿತ್ಯಾಹಾಗ್ನಿಃ ಸುರಾನ್ಪ್ರತಿ ।
ತಚ್ಛ್ರುತ್ವಾ ವಾಯುಮಾಹೂಯ ವಿಜಾನೀಹೀತಿ ಚಾಬ್ರುವನ್ ॥ 100 ॥
ಸೋಽಪಿ ಗತ್ವಾ ತಥಾ ತೇನ ಯಕ್ಷರೂಪೇಣ ಶಂಭುನಾ ।
ಭೃಶಂ ಪ್ರತಿಹತೋ ಭೂತ್ವಾ ತಥಾಽಗಚ್ಛತ್ಸುರಾನ್ಪ್ರತಿ ॥ 101 ॥
ಪುನರಿಂದ್ರಃ ಸ್ವಯಂ ಮೋಹಾದಹಂತಾಕಂಚುಕಾವೃತಃ ।
ವಿಜ್ಞಾತುಂ ಯಕ್ಷಮಗಮತ್ಸ ತತ್ರೈವ ತಿರೋದಧೇ ॥ 102 ॥
ಇಂದ್ರೋಽತೀವ ವಿಷಣ್ಣಸ್ತು ಮಹಾತಾಪಸಮನ್ವಿತಃ ।
ವಿದ್ಯಾರೂಪಾಮುಮಾಂ ದೇವೀಂ ಧ್ಯಾತ್ವಾ ಕಾರುಣಿಕೋತ್ತಮಾಂ ॥ 103 ॥
ಲೌಕಿಕೈರ್ವೈದಿಕೈಃ ಸ್ತೋತ್ರೈಸ್ತುಷ್ಟಾವ ಪರಮೇಶ್ವರೀಂ ।
ಸಾ ಶಿವಾ ಕರುಣಾಮೂರ್ತಿರ್ಜಗನ್ಮಾತಾ ತ್ರಯೀಮಯೀ ॥ 104 ॥
ಶಿವಾಭಿನ್ನಾ ಪರಾನಂದಾ ಶಂಕರಸ್ಯಾಪಿ ಶಂಕರೀ ।
ಸ್ವೇಚ್ಛಯಾ ಹಿಮವತ್ಪುತ್ರೀ ಸ್ವಭಕ್ತಜನವತ್ಸಲಾ ॥ 105 ॥
ಮಹಾದೇವಸ್ಯ ಮಾಹಾತ್ಮ್ಯಂ ದುರ್ಜ್ಞೇಯಂ ಸರ್ವಜಂತುಭಿಃ ।
ಇತಿ ದರ್ಶಯಿತುಂ ದೇವೀ ತತ್ರೈವಾವಿರಭೂತ್ಸ್ವಯಂ ॥ 106 ॥
ತಾಮಾರಾಧ್ಯ ಶಿವಾಮಿಂದ್ರಃ ಶೋಭಮಾನಾಂ ತು ಸರ್ವತಃ ।
ಉಮಾಂ ಪರ್ವತರಾಜೇಂದ್ರಕನ್ಯಕಾಮಾಹ ವಜ್ರಭೃತ್ ॥ 107 ॥
ಕಿಮೇತದ್ಯಕ್ಷಮತ್ರೈವ ಪ್ರಾದುರ್ಭೂತಂ ತಿರೋಹಿತಂ ।
ವಕ್ತುಮರ್ಹಸಿ ದೇವೇಶಿ ಮಮ ಕಾರುಣಿಕೋತ್ತಮೇ ॥ 108 ॥
ದೇವೀ ಪರಮಕಾರುಣ್ಯಾದ್ಬ್ರಹ್ಮ ಮೇ ಪತಿರತ್ರ ತು ।
ಪ್ರಾದುರ್ಭೂತಂ ತಿರೋಭೂತಮಿತ್ಯಾಹಾದೇಷನಾಯಿಕಾ ॥ 109 ॥
ದುರ್ವಿಜ್ಞೇಯೋ ಮಹಾದೇವೋ ವಿಷ್ಣೋಃ ಸಾಕ್ಷಾದಜಸ್ಯ ಚ ।
ಅನ್ಯೇಷಾಮಪಿ ದೇವಾನಾಂ ತವಾಪಿ ಮಘವನ್ಭೃಶಂ ॥ 110 ॥
ಪ್ರದರ್ಶಯಿತುಮೀಶಾನೋ ದುರ್ಜ್ಞೇಯತ್ವಂ ಸ್ವಕಂ ಪರಂ ।
ಆವಿರ್ಭೂತೋ ನ ಚಾನ್ಯೇನ ಕಾರಣೇನ ಸುರಾಧಿಪ ॥ 111 ॥
ಸ ಏವ ಸರ್ವದೇವಾನಾಂ ತವಾಪಿ ವಿಜಯಪ್ರದಃ ।
ಪರಾಜಯಕರೋಽನ್ಯೇಷಾಂ ತಮೇವ ಶರಣಂ ವ್ರಜ ॥ 112 ॥
ಇತ್ಯುಕ್ತ್ವಾ ಸಾ ಮಹಾದೇವೀ ಚಿದ್ರೂಪಾ ಸರ್ವಸಾಕ್ಷಿಣೀ ।
ಭಕ್ತಾನಾಂ ಪಾಶಹಂತ್ರೀ ತು ತತ್ರೈವಾಂತರ್ಹಿತಾಽಭವತ್ ॥ 113 ॥
ಪುನರ್ದೇವಾ ಮಹಾದೇವಂ ಮಹಾಕಾರುಣಿಕೋತ್ತಮಂ ।
ದುರ್ವಿಜ್ಞೇಯಂ ಸುರಶ್ರೇಷ್ಠಾಃ ಸ್ವತಂತ್ರಂ ಭಕ್ತಿಮುಕ್ತಿದಂ । ಭುಕ್ತಿಮುಕ್ತಿದಂ?
ವಿದುಃ ಸುನಿಶ್ಚಿತಂ ತ್ಯಕ್ತ್ವಾ ಮಾತ್ಸರ್ಯಂ ಭವಕಾರಣಂ ॥ 114 ॥
ಪ್ರಸಾದೇ ಸತಿ ವಿಜ್ಞಾತುಂ ಶಕ್ಯತೇ ಪರಮೇಶ್ವರಃ ।
ಪ್ರಸಾದೇನ ವಿನಾ ನೈವ ಶಕ್ಯತೇ ಸರ್ವಜಂತುಭಿಃ ॥ 115 ॥
ಪ್ರಸಾದೇನ ವಿನಾ ವಿಷ್ಣುರ್ನ ಜಾನಾತಿ ಮಹೇಶ್ವರಂ ।
ತಥಾ ಚಾಹಂ ನ ಜಾನಾಮಿ ದೇವತಾಃ ಸಕಲಾ ಅಪಿ ॥ 116 ॥
ಪ್ರಸಾದಸ್ಯ ತು ಸಿದ್ಧ್ಯರ್ಥಂ ಖಲು ಸರ್ವಂ ಸುರರ್ಷಭಾಃ ।
ಪ್ರಸಾದೇನ ವಿನಾ ದೇವಂ ಯೇ ಜಾನಂತಿ ಸುರರ್ಷಭಾಃ ॥ 117 ॥
ತೇ ಜಾನಂತಿ ವಿನಾ ಘ್ರಾಣಂ ಗಂಧಂ ಹಸ್ತೇನ ಕೇವಲಂ ।
ಪ್ರಸಾದೋ ನಾಮ ರುದ್ರಸ್ಯ ಕರ್ಮಸಾಮ್ಯೇ ತು ದೇಹಿನಾಂ ॥ 118 ॥
ದೇಶಿಕಾಲೋಕನಾಜ್ಜಾತೋ ವಿಶಿಷ್ಟಾತಿಶಯಃ ಸುರಾಃ ।
ಪ್ರಸಾದಸ್ಯ ಸ್ವರೂಪಂ ತು ಮಯಾ ನಾರಾಯಣೇನ ಚ ॥ 119 ॥
ರುದ್ರೇಣಾಪಿ ಸುರಾ ವಕ್ತುಂ ನ ಶಕ್ಯಂ ಕಲ್ಪಕೋಟಿಭಿಃ ।
ಕೇವಲಂ ಲಿಂಗಗಮ್ಯಂ ತು ನ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಂ ಶಿವಸ್ಯ ಚ ॥ 120 ॥
ಶಿವಾಯಾಶ್ಚ ಹರೇಃ ಸಾಕ್ಷಾನ್ಮಮ ಚಾನ್ಯಸ್ಯ ಚಾಸ್ತಿಕಾಃ ।
ಪ್ರಹರ್ಷಃ ಸ್ವರನೇತ್ರಾಂಗವಿಕ್ರಿಯಾ ಕಂಪನಂ ತಥಾ ॥ 121 ॥
ಸ್ತೋಭಃ ಶರೀರಪಾತಶ್ಚ ಭ್ರಮಣಂ ಚೋದ್ಗತಿಸ್ತಥಾ ।
ಆಕಾಶೇಽವಸ್ಥಿತಿರ್ದೇವಾಃ ಶರೀರಾಂತರಸಂಸ್ಥಿತಿಃ ॥ 122 ॥
ಅದರ್ಶನಂ ಚ ದೇಹಸ್ಯ ಪ್ರಕಾಶತ್ವೇನ ಭಾಸನಂ ।
ಅನಧೀತಸ್ಯ ಶಾಸ್ತ್ರಸ್ಯ ಸ್ವತ ಏವ ಪ್ರಕಾಶನಂ ॥ 123 ॥
ನಿಗ್ರಹಾನುಗ್ರಹೇ ಶಕ್ತಿಃ ಪರ್ವತಾದೇಶ್ಚ ಭೇದನಂ ।
ಏವಮಾದೀನಿ ಲಿಂಗಾನಿ ಪ್ರಸಾದಸ್ಯ ಸುರರ್ಷಭಾಃ ॥ 124 ॥
ತೀವ್ರಾತ್ತೀವ್ರತರಃ ಶಂಭೋಃ ಪ್ರಸಾದೋ ನ ಸಮೋ ಭವೇತ್ ।
ಏವಂರೂಪಃ ಪ್ರಸಾದಶ್ಚ ಶಿವಯಾ ಚ ಶಿವೇನ ಚ ॥ 125 ॥
ಜ್ಞಾಯತೇ ನ ಮಯಾ ನಾನ್ಯೈರ್ನೈವ ನಾರಾಯಣೇನ ಚ ।
ಅತಃ ಸರ್ವಂ ಪರಿತ್ಯಜ್ಯ ಶಿವಾದನ್ಯತ್ತು ದೈವತಂ ॥ 126 ॥
ತಮೇವ ಶರಣಂ ಗಚ್ಛೇತ್ಸದ್ಯೋ ಮುಕ್ತಿಂ ಯದೀಚ್ಛತಿ ।
ವಿಷ್ಣುಭಕ್ತ್ಯಾ ಚ ಮದ್ಭಕ್ತ್ಯಾ ನಾಸ್ತಿ ನಾಸ್ತಿ ಪರಾ ಗತಿಃ ॥ 127 ॥
ಶಂಭುಭಕ್ತ್ಯೈವ ಸರ್ವೇಷಾಂ ಸತ್ಯಮೇವ ಮಯೋದಿತಂ ।
ಶಂಭುಭಕ್ತಸ್ಯ ದೇಹೇಽಸ್ಮಿನ್ಪ್ರಸಾದೋ ಗಮ್ಯತೇ ಯಥಾ ॥ 128 ॥
ನ ತಥಾ ವಿಷ್ಣುಭಕ್ತಸ್ಯ ನ ಮದ್ಭಕ್ತಸ್ಯ ದೇಹಿನಃ ।
ತಸ್ಮಾನ್ಮುಮುಮುಕ್ಷುರ್ಮಾಂ ವಿಷ್ಣುಮಪಿ ತ್ಯಕ್ತ್ವಾ ಮಹೇಶ್ವರಂ ॥ 129 ॥
ಆಶ್ರಯೇತ್ಸರ್ವಭಾವೇನ ಪ್ರಸಾದಂ ಕುರುತೇ ಹಿ ಸಃ ।
ಪ್ರಸಾದೇ ಸತಿ ದೇವೇಶೋ ದುರ್ಜ್ಞೇಯೋಽಪಿ ಸುರರ್ಷಭಾಃ ॥ 130 ॥
ಶಕ್ಯತೇ ಮನುಜೈರ್ದ್ರಷ್ಟುಂ ಪ್ರತ್ಯಗಾತ್ಮತಯಾ ಸದಾ ।
ಪ್ರಸಾದೇ ಸತಿ ದೇವೇಶೋ ದುರ್ಜ್ಞೇಯೋಽಪಿ ಸುರರ್ಷಭಾಃ ॥ 131 ॥
ಶಕ್ಯತೇ ಮನುಜೈರ್ದ್ರಷ್ಟುಂ ಸದಾ ಮೂರ್ತ್ಯಾತ್ಮನೈವ ತು ।
ಪ್ರಸಾದೇ ಸತಿ ದೇವೇಶೋ ದುರ್ಜ್ಞೇಯೋಽಪಿ ಸುರರ್ಷಭಾಃ ॥ 132 ॥
ಶಕ್ಯತೇ ಮನುಜೈರ್ದ್ರಷ್ಟುಂ ಸದಾ ಸರ್ವಾತ್ಮರೂಪತಃ ।
ಸರ್ವಸಾಕ್ಷಿಣಮಾತ್ಮಾನಂ ವಿದಿತ್ವಾ ಸಕಲಂ ಜಗತ್ ॥ 133 ॥
ಸಾಕ್ಷಿಮಾತ್ರತಯಾ ನಿತ್ಯಂ ಯಃ ಪಶ್ಯತಿ ಸ ಪಶ್ಯತಿ ।
ಪರಮಾದ್ವೈತನಿಷ್ಠಾ ಹಿ ನಿಷ್ಠಾಕಾಷ್ಠಾ ಸುದುರ್ಲಭಾ ॥ 134 ॥
ಶಿವಾದನ್ಯತಯಾ ಭ್ರಾಂತ್ಯಾ ದ್ವೈತಂ ವಾ ವೇದ ಚೇತ್ಪಶುಃ ।
ಪರಮಾದ್ವೈತವಿಜ್ಞಾನೀ ಸ್ವಯಂ ತು ಪರದೇವತಾ ॥ 135 ॥
ತಸ್ಯೈವ ಪರಮಾ ಮುಕ್ತಿರ್ನ ಹಿ ಸಂಶಯಕಾರಣಂ ।
ಗೌತಮಸ್ಯ ಮುನೇಃ ಶಾಪಾದ್ದಧೀಚಸ್ಯ ಚ ಶಾಪತಃ ॥ 136 ॥
ಜನ್ಮಾಂತರಕೃತಾತ್ಪಾಪಾದಯಮರ್ಥೋ ನ ರೋಚತೇ ।
ಮಹಾಪಾಪವತಾಂ ನೄಣಾಂ ಪರಮಾದ್ವೈತವೇದನೇ ॥ 137 ॥
ಪ್ರದ್ವೇಷೋ ಜಾಯತೇ ಸಾಕ್ಷಾದ್ವೇದಜನ್ಯೇ ಶಿವೇಽಪಿ ಚ ।
ಮಹಾಪಾವತಾಂ ನೄಣಾಂ ಶಿವಜ್ಞಾನಸ್ಯ ಸಾಧನೇ ॥ 138 ॥
ಸರ್ವಾಂಗೋದ್ಧೂಲನೇ ತಿರ್ಯಕ್ತ್ರಿಪುಂಡ್ರಸ್ಯ ಚ ಧಾರಣೇ ।
ರುದ್ರಾಕ್ಷಧಾರಣೇ ರುದ್ರಲಿಂಗಸ್ಯೈವ ತು ಪೂಜನೇ ॥ 139 ॥
ಪ್ರದ್ವೇಷೋ ಜಾಯತೇ ನಿತ್ಯಂ ಶಿವಶಬ್ದಜಪೇಽಪಿ ಚ ।
ಅನೇಕಜನ್ಮಸಿದ್ಧಾನಾಂ ಶ್ರೌತಸ್ಮಾರ್ತಾನುವರ್ತಿನಾಂ ॥ 140 ॥
ಪರಮಾದ್ವೈತವಿಜ್ಞಾನಂ ಜಾಯತೇ ಸುರಪುಂಗವಾಃ ।
ಪರಮಾದ್ವೈತವಿಜ್ಞಾನೀ ಮಯಾಽಽರಾಧ್ಯಃ ಸದೈವ ತು ॥ 141 ॥
ನಾರಾಯಣೇನ ರುದ್ರೇಣ ತಥಾ ದೇವೈರ್ವಿಶೇಷತಃ ।
ಪರಮಾದ್ವೈತವಿಜ್ಞಾನೀ ಯತ್ರ ಕುತ್ರ ಸ್ಥಿತಃ ಸುರಾಃ ॥ 142 ॥
ತತ್ರ ಸನ್ನಿಹಿತಾ ಮುಕ್ತಿರ್ನಾತ್ರ ಕಾರ್ಯಾ ವಿಚಾರಣಾ ।
ಪರಮಾದ್ವೈತವಿಜ್ಞಾನನಿಷ್ಠಸ್ಯೈವ ಮಹಾತ್ಮನಃ ॥ 143 ॥
ಶುಶ್ರೂಷಾ ಕ್ರಿಯತೇ ಯೇನ ತತ್ಪಾದೌ ಮಮ ಮಸ್ತಕೇ ।
ಪರಮಾದ್ವೈತವಿಜ್ಞಾನನಿಷ್ಠಸ್ಯ ಪರಯೋಗಿನಃ ॥ 144 ॥
ಸಮಂ ದೇವಾ ನ ಪಶ್ಯಾಮಿ ನ ಹರಿರ್ನ ಮಹೇಶ್ವರಃ ।
ಪರಮಾದ್ವೈತವಿಜ್ಞಾನನಿಷ್ಠಾಯ ಪರಯೋಗಿನೇ ॥ 145 ॥
ಶರೀರಮರ್ಥಂ ಪ್ರಾಣಾಂಶ್ಚ ಪ್ರದದ್ಯಾಚ್ಛ್ರದ್ಧಯಾ ಸಹ ।
ಪರಮಾದ್ವೈತವಿಜ್ಞಾನನಿಷ್ಠಸ್ಯ ಪರಯೋಗಿನಃ ॥ 146 ॥
ಶುಶ್ರೂಷಾ ಶುದ್ಧವಿದ್ಯಾಯಾಃ ಸಾಧನಂ ಹಿ ನ ಸಂಶಯಃ ।
ವೇದಬಾಹ್ಯೇಷು ತಂತ್ರೇಷು ನರಾಣಾಂ ವಾಸನಾಽಪಿ ಚ ॥ 147 ॥
ಕುತರ್ಕವಾಸನಾ ಲೋಕವಾಸನಾ ಚ ಸುರರ್ಷಭಾಃ ।
ಪುತ್ರಮಿತ್ರಕಲತ್ರಾದೌ ವಾಸನಾ ಚಾರ್ಥವಾಸನಾ ॥ 148 ॥
ದೇಹೇಂದ್ರಿಯಮನೋಬುದ್ಧಿಪ್ರಾಣಾದಾವಪಿ ವಾಸನಾ ।
ಪಾಂಡಿತ್ಯವಾಸನಾ ಭೋಗವಾಸನಾ ಕಾಂತಿವಾಸನಾ ॥ 149 ॥
ಪ್ರದ್ವೇಷವಾಸನಾ ರುದ್ರವೇದನಾರಾಯಣಾದಿಷು ।
ಜ್ಞಾನಸಾಧನಭೂತೇಷು ತ್ರಿಪುಂಡ್ರೋದ್ಧಲನಾದಿಷು ॥ 150 ॥
ಪ್ರದ್ವೇಷವಾಸನಾ ಪಾಪವಾಸನಾ ಸುರಪುಂಗವಾಃ ।
ಪರಮಾದ್ವೈತವಿಜ್ಞಾನಜನ್ಮನಃ ಪ್ರತಿಬಂಧಕಂ ॥ 151 ॥
ತಸ್ಮಾನ್ಮುಮುಕ್ಷುಃ ಶ್ರದ್ಧಾಲುರ್ವಾಸನಾಮಖಿಲಾಮಿಮಾಂ ।
ವಿಸೃಜ್ಯ ಪರಮಾದ್ವೈತಜ್ಞಾನನಿಷ್ಠೋ ಭವೇತ್ಸದಾ ॥ 152 ॥
ವೇದೋದಿತಮಹಾದ್ವೈತಪರಿಜ್ಞಾನಸ್ಯ ವೈಭವಂ ।
ನ ಶಕ್ಯಂ ವಕ್ತುಮಸ್ಮಾಭಿಸ್ತಸ್ಮಾದೇವೋಪರಮ್ಯತೇ ॥ 153 ॥
ಕಥಿತಮಖಿಲದುಃಖಧ್ವಂಸಕಂ ವಃ ಸಮಸ್ತಂ
ಪರಮಸುಖಶಿವಾತ್ಮಪ್ರಾಪಕಂ ಸದ್ಯ ಏವ ।
ವಿಗತಸಕಲದೋಷಾ ವೇದವೇದಾಂತನಿಷ್ಠಾ
ಹೃದಯಕುಹರನಿಷ್ಠಂ ಕರ್ತುಮರ್ಹಂತಿ ಚೈತತ್ ॥ 154 ॥
ಇತಿ ಬ್ರಹ್ಮಗೀತಾಸೂಪನಿಷತ್ಸು
ತಲವಕಾರೋಪನಿಷದ್ವ್ಯಾಖ್ಯಾಕಥನಂ
ನಾಮ ಚತುರ್ಥೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 4 ॥
॥ ಅಥ ಪಂಚಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥
॥ ಆದೇಶಕಥನಂ ॥
ಬ್ರಹ್ಮೋವಾಚ ।
ಅತೀವಗುಹ್ಯಮಾದೇಶಮನಂತಾರ್ಥಪ್ರಕಾಶಕಂ ।
ವಕ್ಷ್ಯೇ ಯುಷ್ಮಾಕಮದ್ಯಾಹಂ ಶೃಣುತ ಶ್ರದ್ಧಯಾ ಸಹ ॥ 1 ॥
ಯಸ್ಯ ಶ್ರವಣಮಾತ್ರೇಣ ಶ್ರುತಮೇವಾಶ್ರುತಂ ಭವೇತ್ ।
ಅಮತಂ ಚ ಮತಂ ಜ್ಞಾತಮವಿಜ್ಞಾತಂ ಚ ಸತ್ತಮಾಃ ॥ 2 ॥
ಏಕೇನೈವ ತು ಪಿಂಡೇನ ಮೃತ್ತಿಕಾಯಾ ಯಥಾ ಸುರಾಃ ।
ವಿಜ್ಞಾತಂ ಮೃಣ್ಮಯಂ ಸರ್ವಂ ಮೃದಭಿನ್ನತ್ವತಃ ಸದಾ ॥ 3 ॥
ಏಕೇನ ಲೋಹಮಣಿನಾ ಸರ್ವಂ ಲೋಹಮಯಂ ಯಥಾ ।
ವಿಜ್ಞಾತಂ ಸ್ಯಾದ್ಯಥೈಕೇನ ನಖಾನಾಂ ಕೃಂತನೇನ ಚ ॥ 4 ॥
ಸರ್ವಂ ಕಾರ್ಷ್ಣಾಯಸಂ ಜ್ಞಾತಂ ತದಭಿನ್ನತ್ವತಃ ಸುರಾಃ ।
ಕಾರ್ಯಂ ತು ಕಾರಣಾಭಿನ್ನಂ ನ ಭಿನ್ನಂ ನೋಭಯಾತ್ಮಕಂ ॥ 5 ॥
ಭಿನ್ನಪಕ್ಷೇ ತು ಸದ್ವಾಽಸತ್ಕಾರ್ಯಂ ಸದಸದೇವ ವಾ ।
ಸಚ್ಚೇತ್ಕಾರಣಸತ್ತಾ ವಾ ಕಾರ್ಯಸತ್ತಾಽಥವಾ ಪರಾ ॥ 6 ॥
ಯದಿ ಕಾರಣಸತ್ತೈವ ಕಾರ್ಯಸತ್ತಾ ನ ಚಾಪರಾ ।
ತರ್ಹಿ ಕಾರಣಸತ್ತೈಕಾ ಕಥಂ ಸತ್ತಾಭಿದಾ ಭವೇತ್ ॥ 7 ॥
ಸತ್ತೈಕಾಽಪಿ ಭವೇದ್ಭಿನ್ನಂ ಕಾರಣಾತ್ಕಾರ್ಯಸಂಜ್ಞಿತಂ ।
ಇತಿ ವಾರ್ತಾ ಚ ವಾರ್ತೈವ ಕಾರ್ಯಸಂಜ್ಞಮಸತ್ಖಲು ॥ 8 ॥
ಸತ್ತಾಹೀನಸ್ಯ ಕಾರ್ಯಸ್ಯಾಸತ್ತ್ವಮೇವ ಹಿ ಯುಜ್ಯತೇ ।
ಪ್ರಾಪ್ತೇಽಸತ್ತ್ವೇ ತು ಕಾರ್ಯಸ್ಯ ಸತ್ಕಾರ್ಯೋಕ್ತಿರ್ವೃಥಾ ಭವೇತ್ ॥ 9 ॥
ನೈವ ಕಾರಣಸತ್ತೈವ ಕಾರ್ಯಸತ್ತಾಽಪರೈವ ಚೇತ್ ।
ತರ್ಹಿ ಸಾ ಕಾರ್ಯಸತ್ತಾ ತು ತಯಾ ಕಾರಣಸತ್ತಯಾ ॥ 10 ॥
ಸದ್ರೂಪೇಣೈವ ಭಿನ್ನಾ ಸ್ಯಾದಸದ್ರೂಪೇಣ ವಾ ಭವೇತ್ ।
ಸದ್ರೂಪೇಣೇತಿ ಚೇದೇಕಾ ಸತ್ತಾ ಭಿನ್ನಾ ನ ಸಾ ಭವೇತ್ ॥ 11 ॥
ಅಸದ್ರೂಪೇಣ ಸಾ ಭಿನ್ನಾ ಕಾರ್ಯಸತ್ತಾ ತಯಾ ಯದಿ ।
ತರ್ಹಿ ಸಾ ನೈವ ಸತ್ತಾ ಸ್ಯಾದಸತ್ತ್ವಾದೇವ ಶೂನ್ಯವತ್ ॥ 12 ॥
ಯದ್ಯಸತ್ಕಾರ್ಯಮಿಷ್ಯೇತ ನ ಕಾರ್ಯಂ ತರ್ಹಿ ತದ್ಭವೇತ್ ।
ವಂಧ್ಯಾಪುತ್ರೋ ನ ಕಸ್ಯಾಪಿ ವಸ್ತುನಃ ಕಾರ್ಯಮಿಷ್ಯತೇ ॥ 13 ॥
ಪ್ರಧ್ವಂಸೋಽಪಿ ನ ಕಾರ್ಯಂ ಸ್ಯಾತ್ತಸ್ಯೋತ್ಪತ್ತೇರಸಂಭವಾತ್ ।
ನಾಸ್ತಿ ಕಾರಕಸಂಬಂಧಃ ಪ್ರಧ್ವಂಸಸ್ಯ ಸುರೋತ್ತಮಾಃ ।
ಶೂನ್ಯವನ್ನಿರುಪಾಖ್ಯತ್ವಾತ್ತತೋ ನಾಸ್ತಿ ಜನಿಕ್ರಿಯಾ ॥ 14 ॥
ಅಸತ್ತ್ವೇಽಪಿ ವಿಶೇಷೋಽಸ್ತಿ ಕಾರ್ಯಸ್ಯೇತಿ ಮತಿರ್ಯದಿ ॥ 15 ॥
ಕೋ ವಿಶೇಷೋಽಸ್ಯ ಸಂಬಂಧಃ ಕಾರಕೈರ್ಯದಿ ತನ್ನ ಹಿ ।
ವಿಶೇಷೇ ಸತಿ ಸಂಬಂಧಃ ಸಂಬಂಧೋಽಸ್ಯ ಸ ಏವ ಹಿ ॥ 16 ॥
ಜನಿಕ್ರಿಯಾಶ್ರಯತ್ವಂ ಚೇದ್ವಿಶೇಷೋಽಸ್ಯ ತದಾಽಪಿ ತು ।
ಪೂರ್ವೋಕ್ತದೋಷಃ ಸಂಪ್ರಾಪ್ತಸ್ತಸ್ಯ ನಾಸ್ತಿ ನಿವಾರಕಃ ॥ 17 ॥
ಸತ್ತಾಸಂಬಂಧವತ್ತ್ವಂ ಚೇದ್ವಿಶೇಷೋಽಸ್ಯ ನ ತತ್ಪಟು ।
ತದಾಽಪಿ ದೋಷಃ ಪೂರ್ವೋಕ್ತಃ ಪ್ರಾಪ್ನೋತ್ಯೇವ ನ ಸಂಶಯಃ ॥ 18 ॥
ಅತೋಽಸತೋ ನ ಕಾರ್ಯತ್ವಂ ಸದಸತ್ತ್ವಂ ನ ಸಂಗತಂ ।
ಉಕ್ತದೋಷದ್ವಯಾಪತ್ತೇರತಃ ಕಾರ್ಯಂ ತು ಕಾರಣಾತ್ ।
ಅಭಿನ್ನಮೇವ ಭೇದಸ್ಯಾಸಂಭವಾದೇವ ವಸ್ತುತಃ ॥ 19 ॥
ಭೇದಾಭೇದಸಮಾಖ್ಯಾ ತು ಸುತರಾಂ ನೈವ ಸಿಧ್ಯತಿ ।
ಕಾರಣಾತ್ಕಾರ್ಯಜಾತಸ್ಯ ಭೇದಾಭಾವಾಚ್ಚ ವಸ್ತುತಃ ॥ 20 ॥
ಕಾರ್ಯಕಾರಣಭೇದಶ್ಚ ಕಾರಕವ್ಯಾವೃತಿಸ್ತಥಾ ।
ಉತ್ಪತ್ತಿಶ್ಚ ವಿನಾಶಶ್ಚ ತಥೈವಾರ್ಥಕ್ರಿಯಾಽಪಿ ಚ ॥ 21 ॥
ನಾಮರೂಪವಿಶೇಷಶ್ಚ ಸರ್ವಂ ಭ್ರಾಂತ್ಯಾ ಪ್ರಸಿಧ್ಯತಿ ॥ 22 ॥
ಅತಃ ಸರ್ವೋ ವಿಕಾರಶ್ಚ ವಾಚಾ ಕೇವಲಮಾಸ್ತಿಕಾಃ ।
ಅಸ್ತೀತ್ಯಾರಭ್ಯತೇ ನಾಮಧೇಯಮಾತ್ರಂ ಹಿ ಸತ್ಸದಾ ॥ 23 ॥
ಪ್ರಾತೀತಿಕೇನ ರೂಪೇಣ ವಿಕಾರೋಽಸತ್ಯ ಏವ ಹಿ ।
ಕಾರಣಾಕಾರ ಏವಾಸ್ಯ ಸತ್ಯಃ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಸದಾ ಸುರಾಃ ॥ 24 ॥
ಕಾರಣಾಭಿನ್ನರೂಪೇಣ ಕಾರ್ಯಂ ಕಾರಣಮೇವ ಹಿ ।
ಸದ್ರೂಪೇಣ ಸದಾ ಸತ್ಯಂ ಭೇದೇನೋಕ್ತಿರ್ಮೃಷಾ ಖಲು ॥ 25 ॥
ಅತಃ ಕಾರಣವಿಜ್ಞಾನಾತ್ಸರ್ವವಿಜ್ಞಾನಮಾಸ್ತಿಕಾಃ ।
ಸುತರಾಮುಪಪನ್ನಂ ಹಿ ನ ಸಂದೇಹೋಽಸ್ತಿ ಕಶ್ಚನ ॥ 26 ॥
ತಚ್ಚ ಕಾರಣಮೇಕಂ ಹಿ ನ ಭಿನ್ನಂ ನೋಭಯಾತ್ಮಕಂ ।
ಭೇದಃ ಸರ್ವತ್ರ ಮಿಥ್ಯೈವ ಧರ್ಮ್ಯಾದೇರನಿರೂಪಣಾತ್ ॥ 27 ॥
ಭೇದೇ ಜ್ಞಾತೇ ಹಿ ಧರ್ಮ್ಯಾದಿವಿಭಾಗಸ್ಯ ಚ ವೇದನಂ ।
ವಿಭೇದೇನೈವ ಧರ್ಮ್ಯಾದೌ ವಿಜ್ಞಾತೇ ಭೇದವೇದನಂ ॥ 28 ॥
ಭೇದಾನಿರೂಪಣಾದೇವ ಭೇದಾಭೇದೋ ನ ಸಂಗತಃ ।
ಅತಶ್ಚ ಕಾರಣಂ ನಿತ್ಯಮೇಕಮೇವಾದ್ವಯಂ ಸುರಾಃ ॥ 29 ॥
ಕುಲಾಲಾದೇರ್ಮೃದಾದೇಶ್ಚ ಭೇದೇ ದೃಷ್ಟೇಽಪಿ ಭೂತಲೇ ।
ಅಚೈತನ್ಯಾನ್ಮೃದಾದೇಸ್ತು ಕುಲಾಲಾದಿರಪೇಕ್ಷ್ಯತೇ ॥ 30 ॥
ಅತ್ರ ಕಾರಣಮದ್ವೈತಂ ಶುದ್ಧಂ ಚೈತನ್ಯಮೇವ ಹಿ ।
ತೇನ ನಾಪೇಕ್ಷತೇ ಹ್ಯನ್ಯತ್ಕಾರಣಂ ಚೇತನಾತ್ಮಕಂ ॥ 31 ॥
ಸ್ವಯಂ ಚೇತನಮಪ್ಯೇತತ್ಕಾರಣಂ ನ ಕುಲಾಲವತ್ ।
ಅಪೇಕ್ಷತೇ ಮೃದಾ ತುಲ್ಯಮಚಿದ್ರೂಪಂ ತು ಕಾರಣಂ ॥ 32 ॥
ಪ್ರತೀತ್ಯಾ ಕೇವಲಂ ಶಕ್ತಿರಚಿದ್ರೂಪಾ ತಮೋಮಯೀ ।
ಸರ್ವಪ್ರಕಾರೈರ್ವಿದ್ವದ್ಭಿರನಿರೂಪ್ಯಾಽಸ್ತಿ ಶಾಂಕರೀ ॥ 33 ॥
ತಯಾ ದುರ್ಘಟಕಾರಿಣ್ಯಾ ತಾದಾತ್ಮ್ಯೇನೈವ ಸಂಗತಂ ।
ಕಾರಣಂ ಸಕಲಸ್ರಷ್ಟೃ ಸರ್ವಸಂಹರ್ತೃ ಚಾಸ್ತಿಕಾಃ ॥ 34 ॥
ಪಾಲಕಂ ಚ ಸದಾ ಸಚ್ಚ ಚಿದ್ರೂಪತ್ವಾತ್ಸುರೋತ್ತಮಾಃ ।
ಚಿದ್ರೂಪಸ್ಯ ತು ಸತ್ಯತ್ವಂ ಯುಕ್ತಮೇವಾಸ್ತಿಕಾಃ ಸದಾ ॥ 35 ॥
ಅಚಿದ್ರೂಪಾಹಿರಜ್ಜ್ವಾದೇರ್ಮೃಷಾತ್ವಂ ಸಮ್ಮತಂ ಖಲು ।
ಅತಸ್ತತ್ಕಾರಣಂ ದೇವಾಃ ಸದೇವೈಕಂ ಚ ಶಾಶ್ವತಂ ॥ 36 ॥
ಇದಂ ಸರ್ವಂ ಜಗತ್ಪೂರ್ವಂ ಸದೇವಾಽಸೀತ್ಸುರರ್ಷಭಾಃ ।
ಅಸದಾಸೀದಿತಿ ಭ್ರಾಂತಾ ವದಂತಿ ಸುರಪುಂಗವಾಃ ॥ 37 ॥
ಅಸನ್ನ ಕಾರಣಂ ಯುಕ್ತಂ ವಸ್ತುತತ್ತ್ವನಿರೂಪಣೇ ।
ವಂಧ್ಯಾಪುತ್ರೋಽಪಿ ಸರ್ವೇಷಾಂ ಕಾರಣಂ ಸ್ಯಾತ್ಸ್ವಯಂ ಖಲು ॥ 38 ॥
ಸ್ವಶಕ್ತ್ಯಾಽಸಚ್ಚ ಸರ್ವೇಷಾಂ ಕಾರಣಂ ಭವತೀತಿ ಚೇತ್ ।
ಶಕ್ತಿರಪ್ಯಸತೋ ನಾಸ್ತಿ ಸತೋ ಬೀಜಸ್ಯ ದರ್ಶನಾತ್ ॥ 39 ॥
ಅಂಕುರೋತ್ಪಾದಿಕಾ ಶಕ್ತಿಃ ಸದ್ರೂಪಸ್ಯೈವ ದೃಶ್ಯತೇ ।
ಖಲು ಬೀಜಸ್ಯ ಸರ್ವತ್ರ ನಾಸತಸ್ತದದರ್ಶನಾತ್ ॥ 40 ॥
ಸಾಽಪಿ ಶಕ್ತಿಃ ಸತೀ ಕಿಂವಾಽಸತೀ ಸದಸತೀ ತು ವಾ ।
ಸತೀ ಚೇತ್ಸಾ ಸತೀ ಶಕ್ತಿಃ ಕಥಂ ವಂಧ್ಯಾಸುತಾಶ್ರಯಾ ।
ಆಶ್ರಯತ್ವಂ ಸತೋ ದೃಷ್ಟಂ ಖಲು ಲೋಕೇ ನ ಚಾಸತಃ ॥ 41 ॥
ಸಾಽಸತೀ ಚೇತ್ಕಥಂ ಶಕ್ತಿಃ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಾಹಿಕಾಽಸತೀ ॥ 42 ॥
ವಂಧ್ಯಾಪುತ್ರಃ ಸ್ವಯಂ ನೈವ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಾಹಕಃ ಖಲು ।
ನಿರ್ವಾಹಕತ್ವಧರ್ಮಶ್ಚ ಸತ ಏವ ಹಿ ದೃಶ್ಯತೇ ॥ 43 ॥
ಶಕ್ತಿಃ ಸದಸತೀ ಸಾ ಚೇದ್ದೋಷದ್ವಯಸಮಾಗಮಃ ।
ಅತಃ ಸ್ವಶಕ್ತ್ಯಾ ಚಾಸತ್ತು ಸರ್ವೇಷಾಂ ನೈವ ಕಾರಣಂ ॥ 44 ॥
ತಸ್ಮಾತ್ಸೋಽಯಮಸದ್ವಾದೋ ಜಲ್ಪಮಾತ್ರಂ ನ ಯುಕ್ತಿಮಾನ್ ।
ಅತಃ ಸದೇವ ಸರ್ವೇಷಾಂ ಕಾರಣಂ ನಾಸದಾಸ್ತಿಕಾಃ ॥ 45 ॥
ಸೃಷ್ಟೇಸ್ತು ಪ್ರಾಗಿದಂ ಸರ್ವಂ ಸದೇವಾಽಽಸೀತ್ತು ಕಾರಣಂ ।
ತಚ್ಚ ಕಾರಣಮಾದ್ಯಂತವಿನಿರ್ಮುಕ್ತಂ ಸದದ್ವಯಂ ॥ 46 ॥
ಪೂರ್ವಕಲ್ಪಪ್ರಪಂಚೋತ್ಥಸಂಸ್ಕಾರೇಣಾನುರಂಜಿತಂ ।
ಕಾಲಕರ್ಮವಿಪಾಕೇನ ಸತ್ತ್ವವೃತ್ತಿಸಮಾಶ್ರಿತಂ ॥ 47 ॥
ಸೃಷ್ಟ್ಯರ್ಥಮೈಕ್ಷತ ಪ್ರಾಜ್ಞಾ ಬಹು ಸ್ಯಾಮಿತಿ ಶಕ್ತಿಮತ್ ।
ಪುನಸ್ತತ್ಪೂರ್ವಸಂಸ್ಕಾರಾದಾಕಾಶಂ ವಾಯುಮಾದಿತಃ ॥ 48 ॥
ಸೃಷ್ಟ್ವಾ ತೇಜಸ್ತತಃ ಸೃಷ್ಟ್ವಾ ಪುನಃ ಸೃಷ್ಟ್ವಾ ತ್ವಪಸ್ತತಃ ।
ಅನ್ನಶಬ್ದೋದಿತಾಂ ದೇವಾಃ ಸಸರ್ಜ ಪೃಥಿವೀಂ ಪರಾಂ ॥ 49 ॥
ತತ್ಪುನಃ ಕಾರಣಂ ಬ್ರಹ್ಮ ತಾನಿ ಭೂತಾನಿ ಪಂಚ ಚ ।
ಏಕೈಕಂ ದ್ವಿವಿಧಂ ಕೃತ್ವಾ ತೇಷಾಂ ಮಧ್ಯೇ ಸುರೋತ್ತಮಾಃ ॥ 50 ॥
ಅಂಶಾನ್ಪಂಚ ಸಮಾದಾಯ ತೇಷಾಮೇಕೈಕಮಾಸ್ತಿಕಾಃ ।
ಕೃತ್ವಾ ಚತುರ್ಧಾ ತೇಷ್ವಂಶಾನಾದಾಯ ಚತುರಃ ಸುರಾಃ ॥ 51 ॥
ಯಥಾಕ್ರಮೇಣ ಭೂತಾನಾಂ ಚತುರಸ್ತಾಂಶ್ಚ ಕಾರಣಂ ।
ಯಥಾಕ್ರಮೇಣ ಭೂತಾರ್ಧೇನೈಕೇನೈಕಂ ಕರೋತಿ ತತ್ ॥ 52 ॥
ಏವಮಂಶಾಂತರಾನೇತಾನಾದಾಯ ಚತುರಃ ಸ್ವಯಂ ।
ಏಕಂ ಭೂತಾಂತರಾರ್ಧೇನ ಕರೋತಿ ಕ್ರಮಶಃ ಸುರಾಃ ॥ 53 ॥
ಏವಂ ಭೂತಾನಿ ಸರ್ವಾಣಿ ಪಂಚೀಕೃತ್ಯ ಸುರರ್ಷಭಾಃ ।
ಅಂಡಾನಿ ಭುವನಾನ್ಯಾಶು ಕರೋತಿ ಬ್ರಹ್ಮ ಕಾರಣಂ ॥ 54 ॥
ಅಂಡಜಂ ಜಾರಜಂ ಚೈವ ಸ್ವೇದಜಂ ಚೋದ್ಭಿಜಂ ತಥಾ ।
ಕರೋತಿ ಕಾಲಪಾಕೇನ ಪ್ರಾಣಿಕರ್ಮವಶೇನ ಚ ॥ 55 ॥
ಬ್ರಹ್ಮ ಸರ್ವತ್ರ ಚಿದ್ರೂಪೇಣೈವಾನುಪ್ರಾಪ್ಯ ಸಾತ್ತ್ವಿಕಾಃ ।
ಪೃಥಙ್ನಾಮಾನಿ ರೂಪಾಣಿ ಕುರುತೇ ಪೂರ್ವಕಲ್ಪವತ್ ॥ 56 ॥
ಇದಂ ಸರ್ವಂ ಜಗತ್ಸತ್ಯಮಿವ ಭಾತಮಪಿ ಸ್ವತಃ ।
ಕಾರಣವ್ಯತಿರೇಕೇಣ ನಾಸ್ತ್ಯೇವಾತ್ರ ನ ಸಂಶಯಃ ॥ 57 ॥
ಯದ್ಗ್ನೇ ರೋಹಿತಂ ರೂಪಂ ತದ್ರೂಪಂ ತೇಜಸಃ ಸದಾ ।
ಯಚ್ಛುಕ್ಲಂ ತದಪಾಂ ರೂಪಂ ಯತ್ಕೃಷ್ಣಂ ಭೌಮಮೇವ ತತ್ ॥ 58 ॥
ನಾಸ್ತಿ ರೂಪಾತಿರೇಕೇಣ ಸದಾ ಸೋಽಗ್ನಿಃ ಸುರರ್ಷಭಾಃ ।
ವಾಚಾರಂಭಣಮಾತ್ರೋ ಹಿ ವಿಕಾರೋ ವಹ್ನಿಸಂಜ್ಞಿತಃ ॥ 59 ॥
ತ್ರೀಣಿ ರೂಪಾಣಿ ಹೇ ದೇವಾ ಏವ ಸತ್ಯಂ ನ ಚಾನಲಃ ।
ಯದ್ಭಾನೋ ರೋಹಿತಂ ರೂಪಂ ತದ್ರೂಪಂ ತೇಜಸಃ ಸದಾ ॥ 60 ॥
ಯಚ್ಛುಕ್ಲಂ ತದಪಾಂ ರೂಪಂ ಯತ್ಕೃಷ್ಣಂ ಭೌಮಮೇವ ತತ್ ।
ನಾಸ್ತಿ ರೂಪಾತಿರೇಕೇಣ ಸದಾಽಽದಿತ್ಯೋ ನ ಸಂಶಯಃ ॥ 61 ॥
ಭ್ರಾಂತ್ಯಾ ಕೇವಲಮಾದಿತ್ಯ ಇತ್ಯಾಹುರವಿವೇಕಿನಃ ।
ಏವಂ ಚಂದ್ರಶ್ಚ ವಿಜ್ಞೇಯೋ ವಿದ್ಯುಚ್ಚ ಸುರಪುಂಗವಾಃ ॥ 62 ॥
ಘಟಕುಡ್ಯಾದಯೋ ಭಾವಾ ಭೂತಾನಿ ಭುವನಾನಿ ಚ ।
ಸರ್ವಂ ಬ್ರಹ್ಮಾತಿರೇಕೇಣ ನಾಸ್ತಿ ಬ್ರಹ್ಮೈವ ಸತ್ಸದಾ ॥ 63 ॥
ಪೂರ್ವಪೂರ್ವಭ್ರಮೋತ್ಪನ್ನವಾಸನಾಯಾ ಬಲೇನ ತು ।
ದೇಹೇಂದ್ರಿಯಾದಿಸಂಘಾತೇಽಹಮ್ಮತಿರ್ಜಾಯತೇ ದೃಢಂ ॥ 64 ॥
ದೇಹೇಂದ್ರಿಯಾದಯೋ ಭಾವಾ ನಾಹಮರ್ಥಾ ನಿರೂಪಣೇ ।
ಭೌತಿಕತ್ವಾಚ್ಚ ಭೂತಾಂಶೈಃ ಸದೈವಾಪ್ಯಾಯಿತತ್ವತಃ ॥ 65 ॥
ಮೃದಂಭಸಾ ಯಥಾ ಭಿತ್ತಿರ್ನಿರ್ಮಿತಾ ವೈ ಮೃದಂಭಸಾ ।
ಆಪ್ಯಾಯತೇ ತಥಾ ಭುಕ್ತೈರ್ಭೂತೈರ್ದೇಹಾದಯೋಽಪಿ ಚ ॥ 66 ॥
ಅತೋ ದೇಹಾದಿಸಂಘಾತೇಽಹಮ್ಮಮೇತ್ಯಾದಿಕಾಂ ಮತಿಂ ।
ವಿಸೃಜ್ಯ ಸಾಕ್ಷಿಚೈತನ್ಯೇ ವಿದ್ವಾನ್ಕುರ್ಯಾದಹಮ್ಮತಿಂ ॥ 67 ॥
ದಧ್ನಃ ಸರ್ಪಿರ್ಯಥಾ ಜಾತಂ ಮಂಥನೇನ ಸುರರ್ಷಭಾಃ ।
ತಥಾ ಬುದ್ಧ್ಯಾದಯೋ ಭಾವಾ ಭೂತೇಭ್ಯಶ್ಚೋದ್ಭವಂತಿ ಹಿ ॥ 68 ॥
ಭೌತಿಕಂ ದೇಹಸಂಘಾತಂ ವಿಸೃಜ್ಯ ಮತಿಮಾನ್ಪುನಃ ।
ಸರ್ವಸಾಕ್ಷಿಣಿ ಚಿದ್ರೂಪೇ ಕುರ್ಯಾನ್ನಿತ್ಯಮಹಮ್ಮತಿಂ ॥ 69 ॥
ಅನ್ನೇನಾಪ್ಯಾಯತೇಽಭುಕ್ತೇ ನಾಧೀತಂ ತಸ್ಯ ಭಾಸತೇ ।
ತತೋಽಪಿ ಬುದ್ಧಿರನ್ನಸ್ಯ ಕಾರ್ಯಮೇವ ನ ಸಂಶಯಃ ॥ 70 ॥
ಅತೋಽಪಿ ಬುದ್ಧಿಮನ್ನಸ್ಯ ಕಾರ್ಯಂ ತ್ಯಕ್ತ್ವಾ ವಿವಿಕ್ತಧೀಃ ।
ಸರ್ವಸಾಕ್ಷಿಣಿ ಚಿದ್ರೂಪೇ ಕುರ್ಯಾನ್ನಿತ್ಯಮಹಮ್ಮತಿಂ ॥ 71 ॥
ದೇಹೇಂದ್ರಿಯಾದಿಸಂಘಾತೇಽಹಮ್ಮಮೇತ್ಯಾದಿಕಾಂ ಮತಿಂ ।
ತ್ಯಕ್ತ್ವಾ ಸ್ವಾತ್ಮನಿ ಚಿದ್ರೂಪೇ ಯದಾಽಪೀತೋ ಭವತ್ಯಯಂ ॥ 72 ॥
ತದಾ ಸ್ವಪಿತಿ ದುಃಖಾದಿದರ್ಶನಂ ಚ ನ ವಿದ್ಯತೇ ।
ಸ್ವಾತ್ಮರೂಪಸುಖಪ್ರಾಪ್ತಿರೇವಂ ದೃಷ್ಟಾಽಸ್ಯ ದೇಹಿನಃ ॥ 73 ॥
ಅತೋಽಪಿ ಮತಿಮಾನ್ನಿತ್ಯಂ ತ್ಯಕ್ತ್ವಾ ದೇಹಾದಿಗಾಂ ಧಿಯಂ ।
ಸರ್ವಸಾಕ್ಷಿಣಿ ಚಿದ್ರೂಪೇ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕುರ್ಯಾದಹಮ್ಮತಿಂ ॥ 74 ॥
ಯದಿದಂ ಸಾಕ್ಷಿಣಾ ವೇದ್ಯಂ ತತ್ಸರ್ವಂ ಬ್ರಹ್ಮ ಕೇವಲಂ ।
ತತ್ಸತ್ಯಂ ಪೂರ್ಣಚೈತನ್ಯಂ ತತ್ತ್ವಮರ್ಥೋ ನ ಸಂಶಯಃ ॥ 75 ॥
ತ್ವಂಶಬ್ದಾರ್ಥೋ ಯ ಆಭಾತಿ ಸೋಽಹಂಶಬ್ದಾರ್ಥ ಏವ ಹಿ ।
ಯೋಽಹಂಶಬ್ದಾರ್ಥ ಆಭಾತಿ ಸ ತ್ವಂಶಬ್ದಾರ್ಥ ಏವ ಹಿ ॥ 76 ॥
ತ್ವಮಹಂಶಬ್ದಲಕ್ಷ್ಯಾರ್ಥಃ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಪ್ರತ್ಯಕ್ಚಿತಿಃ ಪರಾ ।
ತಚ್ಛಬ್ದಸ್ಯ ಚ ಲಕ್ಷ್ಯಾರ್ಥಃ ಸೈವ ನಾತ್ರ ವಿಚಾರಣಾ ॥ 77 ॥
ತ್ವಮಹಂಶಬ್ದವಾಚ್ಯಾರ್ಥಸ್ಯೈವ ದೇಹಾದಿವಸ್ತುನಃ ।
ನ ತಚ್ಛಬ್ದಾರ್ಥತಾಂ ವಕ್ತಿ ಶ್ರುತಿಸ್ತತ್ತ್ವಮಸೀತಿ ಸಾ ॥ 78 ॥
ತದರ್ಥೈಕ್ಯವಿರುದ್ಧಾಂಶಂ ತ್ಯಕ್ತ್ವಾ ವಾಚ್ಯಗತಂ ಶ್ರುತಿಃ ।
ಅವಿರುದ್ಧಚಿದಾಕಾರಂ ಲಕ್ಷಯಿತ್ವಾ ಬ್ರವೀತಿ ಹಿ ॥ 79 ॥
ತದರ್ಥೇ ಚ ತ್ವಮರ್ಥೈಕ್ಯವಿರುದ್ಧಾಂಶಂ ವಿನೈವ ತು ।
ಕಾರಣತ್ವಾದಿವಾಚ್ಯಸ್ಥಂ ಲಕ್ಷಯಿತ್ವಾ ತು ಕೇವಲಂ ॥ 80 ॥
ಚಿದಾಕಾರಂ ಪುನಸ್ತಸ್ಯ ತ್ವಮರ್ಥೈಕ್ಯಂ ಬ್ರವೀತಿ ಚ ।
ತತ್ತ್ವಂಶಬ್ದಾರ್ಥಲಕ್ಷ್ಯಸ್ಯ ಚಿನ್ಮಾತ್ರಸ್ಯ ಪರಾತ್ಮನಃ ॥ 81 ॥
ಏಕತ್ವಂ ಯತ್ಸ್ವತಃಸಿದ್ಧಂ ಸ ಹಿ ವಾಕ್ಯಾರ್ಥ ಆಸ್ತಿಕಾಃ ।
ಇತೋಽನ್ಯಥಾ ಯೋ ವಾಕ್ಯಾರ್ಥಃ ಸೋಽವಾಕ್ಯಾರ್ಥೋ ನ ಸಂಶಯಃ ॥ 82 ॥
ಏಕತ್ವಪ್ರಮಿತಿಂ ವಾಕ್ಯಂ ನ ಕರೋತಿ ಸುರರ್ಷಭಾಃ ।
ವ್ಯಾವಹಾರಿಕಮಜ್ಞಾನಂ ಬಾಧತೇ ವಿದ್ಯಯೈವ ತು ॥ 83 ॥
ಸದಾ ಪ್ರಮಿತಮೇಕತ್ವಂ ಸ್ವತ ಏವ ನ ಚಾನ್ಯತಃ ।
ಅತೋ ನ ಪ್ರಮಿತಿಂ ವಾಕ್ಯಂ ಕುರುತೇಽಜ್ಞಾನಬಾಧಕಂ ॥ 84 ॥
ವಸ್ತುತೋ ನಾಸ್ತಿ ಚಾಜ್ಞಾನಂ ಚಿತ್ಪ್ರಕಾಶವಿರೋಧತಃ ।
ಅತೋ ವಾಕ್ಯಂ ನ ಚಾಜ್ಞಾನಬಾಧಕಂ ಚ ನಿರೂಪಣೇ ॥ 85 ॥
ಏಕತ್ವಂ ಯತ್ಪುರಾ ಪ್ರೋಕ್ತಂ ತತ್ಸ್ವಯಂ ಸೇದ್ಧುಮರ್ಹತಿ ।
ನ ಪ್ರಮಾಣೇನ ಮಾನಾನಿ ತಸ್ಮಿನ್ಕುಂಠೀಭವಂತಿ ಹಿ ॥ 86 ॥
ವ್ಯಾವಹಾರಿಕಮಜ್ಞಾನಮಪಿ ಬ್ರಹ್ಮೈವ ವಸ್ತುತಃ ।
ಅಜ್ಞಾನಮಿತಿ ವಾರ್ತಾಽಪಿ ತ್ವರ್ಥಸದ್ಭಾವ ಏವ ಹಿ ॥ 87 ॥
ಸತ ಏವ ಹಿ ಸದ್ಭಾವೋ ನಾಸತಃ ಸೂಕ್ಷ್ಮದರ್ಶನೇ ।
ಸದಸತ್ಕೋಟಿನಿರ್ಮುಕ್ತಮಿತ್ಯುಕ್ತಿಶ್ಚಾರ್ಥಭಾಸನೇ ।
ಖಲು ನಾಭಾಸತೇ ಭಾನಂ ಬ್ರಹ್ಮ ವಸ್ತ್ವೇವ ಕೇವಲಂ ॥ 88 ॥
ಭಾನಸಂಬಂಧತೋಽಭಾನಮಿತಿ ವಾರ್ತಾಽಪ್ಯಸಂಗತಾ ॥ 89 ॥
ಸಂಬಂಧಿರೂಪಸದ್ಭಾವೇ ಸತಿ ಸಂಬಂಧಸಂಭವಃ ।
ಸದ್ಭಾವೇ ಸತಿ ಸಂಬಂಧಿರೂಪಂ ಬ್ರಹ್ಮೈವ ಕೇವಲಂ ॥ 90 ॥
ಅನಿರೂಪಿತರೂಪೇಣ ಸದ್ಭಾವ ಇತಿ ಚೇನ್ಮತಂ ।
ಅನಿರೂಪಿತರೂಪಸ್ಯ ರೂಪಂ ತು ಬ್ರಹ್ಮ ಕೇವಲಂ ।
ಬ್ರಹ್ಮೈವ ರೂಪಂ ನೈವಾನ್ಯನ್ನ ರೂಪಮಪರಸ್ಯ ಹಿ ॥ 91 ॥
ಅಸ್ತಿ ಚೇದಪರಸ್ಯಾಪಿ ರೂಪಂ ತರ್ಹಿ ಸುರೋತ್ತಮಾಃ ।
ರೂಪರೂಪೇಣ ರೂಪಂ ಚ ಬ್ರಹ್ಮರೂಪಂ ಭವೇತ್ಖಲು ॥ 92 ॥
ಬ್ರಹ್ಮರೂಪೇಣ ನಾನ್ಯಸ್ಯ ರೂಪಂ ರೂಪಾಂತರೇಣ ಚೇತ್ ॥ 93 ॥
ತರ್ಹಿ ರೂಪಾಂತರಂ ರೂಪಾದ್ಭಿನ್ನಂ ವಾಽಭಿನ್ನಮೇವ ವಾ ।
ಭಿನ್ನಾಭಿನ್ನಂ ನ ವಾ ಭಿನ್ನಂ ಯದಿ ರೂಪಾದ್ವಿಭೇದತಃ ॥ 94 ॥
ತುಚ್ಛವತ್ತದರೂಪಂ ಸ್ಯಾದಭಿನ್ನಂ ಚೇತ್ತದೇವ ತತ್ ।
ಉಕ್ತದೋಷದ್ವಯಾಪತ್ತೇರ್ಭಿನ್ನಾಭಿನ್ನಂ ನ ತದ್ಭವೇತ್ ॥ 95 ॥
ಅತ ಏವ ಸುರಶ್ರೇಷ್ಠಾ ಅನಿರೂಪಿತರೂಪತಃ ।
ಸದ್ಭಾವ ಇತಿ ವಾರ್ತಾ ಚ ವಾರ್ತೈವ ಖಲು ಕೇವಲಂ ॥ 96 ॥
ತಸ್ಮಾದಜ್ಞಾನಮೇವೈತದ್ಬ್ರಹ್ಮೈವ ಸತತೋದಿತಂ ।
ಅಜ್ಞಾನಮಯಮೇವೇದಂ ಸರ್ವಮಿತ್ಯಪಿ ಭಾಷಣಂ ।
ನೈವ ಭಾಷಣಮಜ್ಞಾನಾಭಾವಾದೇವ ಶಿವಂ ವಿನಾ ॥ 97 ॥
ತಸ್ಮಾದಜ್ಞಾನಮಜ್ಞಾನಕಾರ್ಯಂ ಚ ಸುರಪುಂಗವಾಃ ॥ 98 ॥
ಏಕಂ ಬ್ರಹ್ಮೈವ ನೈವಾನ್ಯದಿತಿ ಮೇ ನಿಶ್ಚಿತಾ ಮತಿಃ ।
ಐತದಾತ್ಮ್ಯಮಿದಂ ಸರ್ವಮಿತ್ಯಾಹ ಹಿ ಪರಾ ಶ್ರುತಿಃ ॥ 99 ॥
ಸಾಕ್ಷಾದರ್ಥಸ್ವಭಾವೇನ ಶ್ರುತಿಃ ಸೇಯಂ ಪ್ರವರ್ತತೇ ।
ಶ್ರೋತುಶ್ಚಿತ್ತಾವಿಪಾಕೇನ ವಿಷಣ್ಣಾ ವಿವಶಾ ಶ್ರುತಿಃ ॥ 100 ॥
ಕ್ವಚಿತ್ಕದಾಚಿದನ್ಯಾರ್ಥಂ ವಕ್ತಿ ಚ ಬ್ರಹ್ಮಣಃ ಪೃಥಕ್ ।
ಸಾಧ್ಯಸಾಧನಸಂಬಂಧಕಥನಂ ಫಲಭಾಷಣಂ ॥ 101 ॥
ಜಗದ್ವೈಚಿತ್ರ್ಯನಿರ್ದೇಶೋ ಧರ್ಮಾಧರ್ಮಾರ್ಥಭಾಷಣಂ ।
ವರ್ಣಾಶ್ರಮವಿಭಾಗೋಕ್ತಿಸ್ತದ್ಧರ್ಮೋಕ್ತಿಸ್ತಥೈವ ಚ ॥ 102 ॥
ಶೋಭನಾಶೋಭನೋಕ್ತಿಶ್ಚ ಭೂತಭೌತಿಕಭಾಷಣಂ ।
ಶಬ್ದಾನಾಂ ಭೇದನಿರ್ದೇಶಸ್ತಥಾಽರ್ಥಾನಾಂ ಚ ಭಾಷಣಂ ॥ 103 ॥
ಆತ್ಮನೋಽನ್ಯಸ್ಯ ಸರ್ವಸ್ಯ ಸದ್ಭಾವೋಕ್ತಿಃ ಸುರರ್ಷಭಾಃ ।
ಮಿಥ್ಯಾತ್ವಭಾಷಣಂ ತಸ್ಯ ಮಾಯಾಸದ್ಭಾವಭಾಷಣಂ ॥ 104 ॥
ಮಾಯಾತ್ವೋಕ್ತಿಶ್ಚ ಮಾಯಾಯಾ ಬಂಧ ಇತ್ಯಭಿಭಾಷಣಂ ।
ಗುರುಶಿಷ್ಯಕಥೋಕ್ತಿಶ್ಚ ಬ್ರಹ್ಮವಿದ್ಯಾಭಿಭಾಷಣಂ ॥ 105 ॥
ಶಾಸ್ತ್ರಾಣಾಮಪಿ ನಿರ್ದೇಶಸ್ತರ್ಕಾಣಾಮಪಿ ಭಾಷಣಂ ।
ಅನ್ಯದ್ವಿತರ್ಕಜಾಲಂ ಯತ್ತದುಕ್ತಿಶ್ಚ ಸಮಾಸತಃ ।
ಅನ್ಯಾರ್ಥೇನ ಪರಂ ಬ್ರಹ್ಮ ಶ್ರುತಿಃ ಸಾಧ್ವೀ ನ ತತ್ಪರಾ ॥ 106 ॥
ಚಿತ್ತಪಾಕಾನುಗುಣ್ಯೇನ ಶ್ರೋತೄಣಾಂ ಪರಮಾ ಶ್ರುತಿಃ ।
ಸೋಪಾನಕ್ರಮತೋ ದೇವಾ ಮಂದಂ ಮಂದಂ ಹಿತಂ ನೃಣಾಂ ॥ 107 ॥
ಉಪದಿಶ್ಯ ವಿಷಣ್ಣಾಽಪಿ ಪುನಃ ಪಕ್ವಾಧಿಕಾರಿಣಃ ।
ಐತದಾತ್ಮ್ಯಮಿದಂ ಸರ್ವಮಿತ್ಯಾಹ ಪರಮಾದ್ವಯಂ ॥ 108 ॥
ಜಗಜ್ಜೀವೇಶ್ವರತ್ವಾದಿವಿಚಿತ್ರವಿಭವಂ ವಿನಾ ।
ಕೇವಲಂ ಚಿತ್ಸದಾನಂದಬ್ರಹ್ಮಾತ್ಮೈಕ್ಯಪರಾ ಶ್ರುತಿಃ ॥ 109 ॥
ಜಗಜ್ಜೀವೇಶ್ವರತ್ವಾದಿ ಸರ್ವಂ ಬ್ರಹ್ಮೈವ ಕೇವಲಂ ।
ಇತಿ ಸ್ವಪೂರ್ಣತಾಜ್ಞಾನಂ ಪರಮಾದ್ವೈತವೇದನಂ ॥ 110 ॥
ಇತೋಽನ್ಯದ್ಯತ್ಪರಿಜ್ಞಾನಂ ತದಜ್ಞಾನಂ ನ ಸಂಶಯಃ ।
ವಿಚಾರೇಣಾಯಮೇವಾರ್ಥಸ್ತ್ವಯಮೇವಾವಿಚಾರಣೇ ॥ 111 ॥
ನ ಕದಾಚಿದ್ವಿಶೇಷೋಽಸ್ತೀತ್ಯೇತಜ್ಜ್ಞಾನಂ ಸುದುರ್ಲಭಂ ॥ 112 ॥
ಯಥಾ ಯಥಾ ಸ್ವಭಾವೇನ ಯದ್ಯದ್ಭಾತಿ ಸುರರ್ಷಭಾಃ ।
ತಥಾ ತಥಾ ಶಿವೋ ಭಾತಿ ಸ್ವಯಮೇವ ನ ಚಾಪರಃ ॥ 113 ॥
ಯಥಾ ಯಥಾ ಪ್ರಭಾ ಸಾಕ್ಷಾಚ್ಛಾಂಭವೀ ಸಾ ನ ಚಾಪರಾ ।
ಇತಿ ನಿಶ್ಚಯವಿಜ್ಞಾನಂ ಪರಮಾದ್ವೈತವೇದನಂ ॥ 114 ॥
ಯಥಾ ಯಥಾಽವಭಾಸೋಽಯಂ ಶಿವ ಏವೇತಿ ಪಶ್ಯತಿ ।
ತಥಾ ತಥಾ ಮಹಾದೇವಂ ಭಜತೇಽಯತ್ನತಸ್ತು ಸಃ ॥ 115 ॥
ಯಥಾ ಯಥಾ ಪ್ರಥಾ ಪುಂಸಸ್ತದ್ವಸ್ತುಷ್ವನವಸ್ಥಿತಾ ।
ತಥಾ ತಥಾಽನುಸಂಧಾನಂ ಸ್ವಭಾವೇನೈವ ಪೂಜನಂ ॥ 116 ॥
ಶಿವರೂಪತಯಾ ಸರ್ವಂ ಯೋ ವೇದ ಸ ಹಿ ತತ್ತ್ವವಿತ್ ।
ಅಶಿವಂ ವೇದ ಯತ್ಕಿಂಚಿತ್ಸ ಏವ ಪರಿಮೋಹಿತಃ ॥ 117 ॥
ಶಿವಾದನ್ಯತಯಾ ಕಿಂಚಿದಪಿ ಯೋ ವೇದ ಸೋಽಧಮಃ ।
ಶಿವಸ್ಯೈವಾಪಚಾರಂ ಹಿ ಕುರುತೇ ಸ ಪಶುರ್ನರಃ ॥ 118 ॥
ಶಿವರೂಪತಯಾ ಸರ್ವಂ ಯಸ್ಯ ಭಾತಿ ಸ್ವಭಾವತಃ ।
ಸ್ವೇಚ್ಛಾಚಾರಃ ಸಮಾಚಾರಸ್ತಸ್ಯ ಚಾರ್ಚಾ ಚ ಶೂಲಿನಃ ॥ 119 ॥
ಯಥಾ ಯಥಾ ಪ್ರಭಾ ಶಂಭೋಃ ಪ್ರಥಾ ಸಾ ಸಾ ತದರ್ಚನಂ ।
ಇತ್ಯಯತ್ನೇನ ವಿಜ್ಞಾನಾತ್ಪೂಜ್ಯತೇ ಪರಮೇಶ್ವರಃ ॥ 120 ॥
ಕ್ರೀಡಯಾ ಜಗದಾಕಾರಾ ನಾನ್ಯತಶ್ಚಾತ್ಮದೇವತಾ ।
ಕ್ರೀಡಯೈವಾತ್ಮನಾಽಽತ್ಮಾನಂ ಭುಂಕ್ತೇ ಸಾ ತದ್ಧಿ ವೇದನಂ ॥ 121 ॥
ಇಂದ್ರಿಯಾಕಾರಭಾಸಾ ಸಾ ವಿಷಯಾಕಾರಭಾಸನಂ ।
ಕ್ರೀಡಯಾ ದೇವತಾ ಭುಂಕ್ತೇ ಸ್ವತ ಇತ್ಯರ್ಚನಂ ಮತಂ ॥ 122 ॥
ಪರಮಾದ್ವೈತವಿಜ್ಞಾನಮಿದಂ ಭವಭಯಾಪಹಂ ।
ಭವಪ್ರಸಾದತೋ ಲಭ್ಯಂ ಭಾವನಾರಹಿತಂ ಪರಂ ॥ 123 ॥
ಯಥಾ ನಕ್ತಂದೃಶಃ ಸೂರ್ಯಪ್ರಕಾಶೋ ನಾವಭಾಸತೇ ।
ತಥೇದಂ ಪರಮಾದ್ವೈತಂ ಮನುಷ್ಯಾಣಾಂ ನ ಭಾಸತೇ ॥ 124 ॥
ಪ್ರಸಾದಾದೇವ ರುದ್ರಸ್ಯ ಶ್ರದ್ಧಯಾ ಸ್ವಸ್ಯ ಧೈರ್ಯತಃ ।
ದೇಶಿಕಾಲೋಕನಾಚ್ಚೈವ ಕರ್ಮಸಾಮ್ಯೇ ಪ್ರಕಾಶತೇ ॥ 125 ॥
ಬಹುಪ್ರಕಾರಂ ಬಹುಶಃ ಶ್ರುತಿಃ ಸಾಧ್ವೀ ಸನಾತನೀ ।
ಏವಮೇತಂ ಮಹಾಯಾಸಾದರ್ಥಂ ವದತಿ ದುಃಖಿನಾಂ ॥ 126 ॥
ಶಿವ ಏವಾಸ್ತಿ ನೈವಾನ್ಯದಿತಿ ಯೋ ನಿಶ್ಚಯಃ ಸ್ಥಿರಃ ।
ಸದಾ ಸ ಏವ ಸಿದ್ಧಾಂತಃ ಪೂರ್ವಪಕ್ಷಾಸ್ತಥಾ ಪರೇ ॥ 127 ॥
ಅಯಮೇವ ಹಿ ವೇದಾರ್ಥೋ ನಾಪರಃ ಪರಮಾಸ್ತಿಕಾಃ ।
ಗೃಹ್ಣಾಮಿ ಪರಶುಂ ತಪ್ತಂ ಸತ್ಯಮೇವ ನ ಸಂಶಯಃ ॥ 128 ॥
ಅಯಮೇವ ಹಿ ಸತ್ಯಾರ್ಥೋ ನಾಪರಃ ಪರಮಾಸ್ತಿಕಾಃ ।
ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಥಂ ಶಿವಂ ಸ್ಪೃಷ್ಟ್ವಾ ತ್ರಿರ್ವಃ ಶಪಥಯಾಮ್ಯಹಂ ॥ 129 ॥
ಅಯಮೇವ ಹಿ ವೇದಾರ್ಥೋ ನಾಪರಃ ಪರಮಾಸ್ತಿಕಾಃ ।
ಅನ್ಯಥಾ ಚೇತ್ಸುರಾಃ ಸತ್ಯಂ ಮೂರ್ಧಾ ಮೇಽತ್ರ ಪತಿಷ್ಯತಿ ॥ 130 ॥
ಅಯಮೇವ ಹಿ ಸತ್ಯಾರ್ಥೋ ನಾಪರಃ ಪರಮಾಸ್ತಿಕಾಃ ।
ಅತ್ರೈವ ಸನ್ನಿಧಿಂ ದೇವೋ ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಥಂ ಕರಿಷ್ಯತಿ ॥ 131 ॥
ಸೂತ ಉವಾಚ –
ಏವಮುಕ್ತ್ವಾ ತು ಭಗವಾನ್ಬ್ರಹ್ಮಾ ಸರ್ವಹಿತೇ ರತಃ ।
ಪ್ರಣಮ್ಯ ದಂಡವದ್ಭೂಮೌ ಭಕ್ತ್ಯಾ ಪರವಶೋಽಭವತ್ ॥ 132 ॥
ಅಸ್ಮಿನ್ನವಸರೇ ಶ್ರೀಮಾಞ್ಶಂಕರಃ ಶಶಿಶೇಖರಃ ।
ನೀಲಕಂಠೋ ವಿರೂಪಾಕ್ಷಃ ಸಾಂಬಃ ಸಾಕ್ಷಾದ್ಘೃಣಾನಿಧಿಃ ॥ 133 ॥
ಬ್ರಹ್ಮವಿಷ್ಣುಮಹೇಶಾದ್ಯೈರುಪಾಸ್ಯೋ ಗುಣಮೂರ್ತಿಭಿಃ ।
ಆವಿರ್ಬಭೂವ ಸರ್ವಜ್ಞಸ್ತತ್ರೈವ ಸುರಸನ್ನಿಧೌ ॥ 134 ॥
ಆಸನಂ ವಿಮಲಂ ದಿವ್ಯಂ ಶಿವಾರ್ಹಂ ಹೈಮಮದ್ಭುತಂ ।
ಆಗತಂ ತತ್ರ ಭಗವಾನಾಸ್ತೇ ತಸ್ಮಿನ್ಯಥಾಸುಖಂ ॥ 135 ॥
ವಿಷ್ಣುರ್ವಿಶ್ವಜಗತ್ಕರ್ತಾ ಶಿವಸ್ಯಾಮಿತತೇಜಸಃ ।
ಬುದ್ಧ್ವೋದ್ಯೋಗಂ ಮಹಾಪ್ರೀತಸ್ತತ್ರ ಸನ್ನಿಹಿತೋಽಭವತ್ ॥ 136 ॥
ಪುಷ್ಪವೃಷ್ಟಿರಭವತ್ಪುನಃ ಪುನಃ
ಶಬ್ದಿತಂ ಚ ಮುನಿಭಿಃ ಸನಾತನೈಃ ।
ಶುದ್ಧವೇದವಚನೈಃ ಸುಶೋಭನೈ-
ರ್ಭಕ್ತಿಮದ್ಭಿರಪಿ ಪೂಜನಂ ಕೃತಂ ॥ 137 ॥
ಉಚ್ಚಮಂದಮೃದುತೀವ್ರಕಾಹಲೈಃ
ಶಬ್ದಿತಂ ಚ ಪಟಹಾದಿಭಿಸ್ತಥಾ ।
ತಾಲಮಾನಕುಶಲೈಸ್ತಥಾ ಪರೈ-
ರ್ಭೇರಿಕಾದಿಕುಶಲೈಃ ಸುಘೋಷಿತಂ ॥ 138 ॥
ಅಪ್ಸರೋಭಿರಪಿ ನರ್ತನಂ ಕೃತಂ
ಗಾಯನೈಶ್ಚ ಸಹಿತೈರ್ಮಹತ್ತರೈಃ ।
ಗೀತಮಾಶು ಕವಿಭಿಶ್ಚ ಕೀರ್ತಿತಂ
ಸ್ಥಾನಮೀಶದೃಶಿಗೋಚರಂ ದ್ವಿಜಾಃ ॥ 139 ॥
ವಿಸ್ಮಿತಾಶ್ಚ ಮುನಯಶ್ಚ ಕೇಚನ
ಶ್ರದ್ಧಯೈವ ಶಿರಸಾ ಚ ನರ್ತಿತಾಃ ।
ಮುಷ್ಟಿಯುದ್ಧಮಪಿ ಕುರ್ಯುರಾಸ್ತಿಕಾಃ
ಶ್ರದ್ಧಯೈವ ಪರಯಾ ಚ ಕೇಚನ ॥ 140 ॥
ಮಸ್ತಕೇನ ಮನುಜಾನತಿಪ್ರಿಯಾನ್
ಪೃಷ್ಠತಶ್ಚ ಚರಣೇನ ಪಾಣಿನಾ ।
ದಂಡರಜ್ಜುಶಿಬಿಕಾದಿಭಿಸ್ತಥಾ
ಕೇಚಿದಶ್ವನಿಕರೈರ್ವಹಂತಿ ಚ ॥ 141 ॥
ಬಂಧನಂ ಚ ನಿಗಡೈಶ್ಚ ಗರ್ವಿತಾ
ಮೋಚನಂ ಚ ಮನುಜಾನತಿಪ್ರಿಯಾನ್ ।
ಕುರ್ಯುರಸ್ತ್ರನಿಕರೈಶ್ಚ ಕೇಚನ
ಚ್ಛೇದನಂ ಚ ವಿವಶಾಶ್ಚ ಕೇಚನ ॥ 142 ॥
ಅನ್ಯೋನ್ಯಮಾಲಿಂಗನಮಾಚರಂತಿ
ಪ್ರಿಯೇಣ ಕೇಚಿನ್ಮುನಯಶ್ಚ ಕೇಚಿತ್ ।
ಧಾವಂತಿ ವೇಗೇನ ಪಟಂ ವಿಸೃಜ್ಯ
ಪ್ರಿಯೇಣ ಚಾನ್ಯಾನಪಿ ತಾಡಯಂತಿ ॥ 143 ॥
ವಿಲೋಕ್ಯ ಸರ್ವಂ ಶಿವಯಾ ಶಿವೋಽಪಿ
ಪ್ರಹೃಷ್ಟಚಿತ್ತಸ್ತು ನಿವಾರ್ಯ ಸರ್ವಾನ್ ।
ಹರಿಂ ವಿರಂಚಿಂ ಚ ಸುರಾನಶೇಷಾ-
ನತಿಪ್ರಿಯೇಣೈವ ನಿರೀಕ್ಷ್ಯ ವಿಪ್ರಾಃ ॥ 144 ॥
ಉವಾಚ ಸತ್ಯಂ ಕರುಣಾನಿಧಾನಃ
ಶ್ರುತಿಪ್ರಮಾಣೈಕಸುನಿಶ್ಚಿತಾರ್ಥಃ ।
ಹಿತಾಯ ಲೋಕಸ್ಯ ಸುರಾಸುರಾದ್ಯೈಃ
ಪ್ರಪೂಜನೀಯಶ್ಚ ಸದಾ ಮಹೇಶಃ ॥ 145 ॥
ಈಶ್ವರ ಉವಾಚ :
ಅಹಂ ಹಿ ಸರ್ವಂ ನ ಚ ಕಿಂಚಿದನ್ಯ-
ನ್ನಿರೂಪಣಾಯಾಮನಿರೂಪಣಾಯಾಂ ।
ಇಯಂ ಹಿ ವೇದಸ್ಯ ಪರಾ ಹಿ ನಿಷ್ಠಾ
ಮಮಾನುಭೂತಿಶ್ಚ ನ ಸಂಶಯಶ್ಚ ॥ 146 ॥
ಅಹಂ ಸದಾಽಧಶ್ಚ ಯಥಾಽಹಮೂರ್ಧ್ವಂ
ತ್ವಹಂ ಪುರಸ್ತಾದಹಮೇವ ಪಶ್ಚಾತ್ ।
ಅಹಂ ಚ ಸವ್ಯೇತರಮಾಸ್ತಿಕಾಸ್ತಥಾ
ತ್ವಹಂ ಸದೈವೋತ್ತರತೋಽನ್ತರಾಲಂ ॥ 147 ॥
ಪರೋಕ್ಷರೂಪೇಣ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ
ತಥಾಽಪರೋಕ್ಷೇಣ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ ।
ಅನಾತ್ಮರೂಪೇಣ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ
ಸದಾತ್ಮರೂಪೇಣ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ ॥ 148 ॥
ಜೈವೇನ ರೂಪೇಣ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ
ತಥೇಶರೂಪೇಣ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ ।
ಅಜ್ಞಾನರೂಪೇಣ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ
ವಿಜ್ಞಾನರೂಪೇಣ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ ॥ 149 ॥
ಸಂಸಾರರೂಪೇಣ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ
ಕೈವಲ್ಯರೂಪೇಣ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ ।
ಶಿಷ್ಯಾದಿರೂಪೇಣ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ
ಗುರ್ವಾದಿರೂಪೇಣ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ ॥ 150 ॥
ವೇದಾದಿರೂಪೇಣ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ
ಸ್ಮೃತ್ಯಾದಿರೂಪೇಣ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ ।
ಪುರಾಣರೂಪೇಣ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ
ಕಲ್ಪಾದಿರೂಪೇಣ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ ॥ 151 ॥
ಪ್ರಮಾತೃರೂಪೇಣ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ
ಪ್ರಮಾಣರೂಪೇಣ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ ।
ಪ್ರಮೇಯರೂಪೇಣ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ
ಮಿತಿಸ್ವರೂಪೇಣ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ ॥ 152 ॥
ಕರ್ತೃಸ್ವರೂಪೇಣ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ
ಕ್ರಿಯಾಸ್ವರೂಪೇಣ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ ।
ತದ್ಧೇತುರೂಪೇಣ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ
ಫಲಸ್ವರೂಪೇಣ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ ॥ 153 ॥
ಭೋಕ್ತೃಸ್ವರೂಪೇಣ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ
ಭೋಗಸ್ವರೂಪೇಣ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ ।
ತದ್ಧೇತುಸ್ವರೂಪೇಣ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ
ಭೋಗ್ಯಸ್ವರೂಪೇಣ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ ॥ 154 ॥
ಪುಣ್ಯಸ್ವರೂಪೇಣ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ
ಪಾಪಸ್ವರೂಪೇಣ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ ।
ಸುಖಸ್ವರೂಪೇಣ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ
ದುಃಖಸ್ವರೂಪೇಣ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ ॥ 155 ॥
ರುದ್ರಪ್ರಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ
ವಿಷ್ಣುಪ್ರಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ ।
ಬ್ರಹ್ಮಪ್ರಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ
ದೇವಪ್ರಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ ॥ 156 ॥
ಮರ್ತ್ಯಪ್ರಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ
ತಿರ್ಯಕ್ಪ್ರಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ
ಕೃಮಿಪ್ರಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ
ಕೀಟಪ್ರಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ ॥ 157 ॥
ವೃಕ್ಷಪ್ರಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ
ಗುಲ್ಮಪ್ರಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ ।
ಲತಾಪ್ರಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ
ತೃಣಪ್ರಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ ॥ 158 ॥
ಕಲಾಪ್ರಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ
ಘಟಪ್ರಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ ।
ಪಟಪ್ರಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ
ಕುಡ್ಯಾದಿಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ ॥ 159 ॥
ಅನ್ನಪ್ರಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ
ಪಾನಪ್ರಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ ।
ವನಪ್ರಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ
ಗಿರಿಪ್ರಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ ॥ 160 ॥
ನದೀಪ್ರಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ
ನದಪ್ರಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ ।
ಸಮುದ್ರಪ್ರಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ
ತಟಪ್ರಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ ॥ 161 ॥
ತಡಾಗಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ
ಅಭ್ರಪ್ರಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ ।
ನಕ್ಷತ್ರಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ
ಗ್ರಹಪ್ರಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ ॥ 162 ॥
ಮೇಘಪ್ರಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ
ವಿದ್ಯುತ್ಪ್ರಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ ।
ಯಕ್ಷಪ್ರಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ
ರಕ್ಷಃಪ್ರಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ ॥ 163 ॥
ಗಂಧರ್ವಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ
ಸಿದ್ಧಪ್ರಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ ।
ಅಂಡಪ್ರಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ
ಲೋಕಪ್ರಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ ॥ 164 ॥
ದೇಶಪ್ರಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ
ಗ್ರಾಮಪ್ರಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ ।
ಗೃಹಪ್ರಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ
ಮಠಪ್ರಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ ॥ 165 ॥
ಕಟಪ್ರಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ
ಪ್ರಾಕಾರಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ ।
ಪುರಪ್ರಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ
ಪುರೀಪ್ರಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ ॥ 166 ॥
ವ್ಯೋಮಾದಿಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ
ಶಬ್ದಾದಿಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ ।
ಶರೀರಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ
ಪ್ರಾಣಪ್ರಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ ॥ 167 ॥
ಶ್ರೋತ್ರಾದಿಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ
ಪದಾದಿಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ ।
ಮನಃಪ್ರಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ
ಬುದ್ಧಿಪ್ರಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ ॥ 168 ॥
ಅಹಂಪ್ರಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ
ಚಿತ್ತಪ್ರಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ ।
ಸಂಘಾತಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ
ಜನ್ಮಾದಿಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ ॥ 169 ॥
ಜಾಗ್ರತ್ಪ್ರಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ
ಸ್ವಪ್ನಪ್ರಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ ।
ಸುಷುಪ್ತಿಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ
ತುರೀಯಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ ॥ 170 ॥
ದೃಶ್ಯಪ್ರಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ
ದ್ರಷ್ಟೃಪ್ರಭೇದೇನ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ ।
ಸಾಕ್ಷಿಸ್ವರೂಪೇಣ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ
ಸರ್ವಸ್ವರೂಪೇಣ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೋಽಹಂ ॥ 171 ॥
ಅಸ್ತಿನಾಸ್ತಿವಚನೇನ ಭಾಷಿತಂ
ಭಾತಿಶಬ್ದಪರಿಭಾಷಿತಂ ತಥಾ ।
ಭಾನಹೀನಪರಿಭಾಷಿತಂ ಚ ಮೇ
ರೂಪಮೇವ ಹಿ ನ ಸಂಶಯಃ ಕ್ವಚಿತ್ ॥ 172 ॥
ಶಬ್ದಗೋಚರತಯಾ ಸ್ಥಿತಂ ಸದಾ
ಶಬ್ದಗೋಚರವಿಹೀನರೂಪತಃ ।
ಯತ್ಸ್ಥಿತಂ ತದಹಮೇವ ಸಂತತಂ
ಪ್ರತ್ಯಯೇಽಪಿ ಗತಿರೇವಮೇವ ಹಿ ॥ 173 ॥
ನಿತ್ಯಶುದ್ಧಪರಿಬುದ್ಧಮುಕ್ತತಾಂ
ಯಸ್ಯ ನಿತ್ಯಮಿತಿ ವಕ್ತಿ ವಾಕ್ ಶ್ರುತೇಃ ।
ತಸ್ಯ ಸತ್ಯಸುಖಬೋಧಪೂರ್ಣತಾ
ತಥ್ಯಮೇವ ಮಮ ನಾಸ್ತಿ ಸಂಶಯಃ ॥ 174 ॥
ಯತ್ಸ್ವರೂಪಮಹಮಾತ್ಮನಾ ತಥಾ
ಯತ್ಸ್ವರೂಪಮಿದಮಾತ್ಮನೈವ ತು ।
ಭಾತಿ ತತ್ತು ಮಮ ಚಿದ್ವಪುಃ ಸದಾ
ಭಾತಿ ನಾನ್ಯದಿತಿ ನಿಶ್ಚಯೋ ಮಮ ॥ 175 ॥
ಅಹಂ ಸಮಸ್ತಂ ಮಮ ರೂಪತಃ ಪೃಥಙ್
ನ ಕಿಂಚಿದಸ್ತೀತಿ ಸುನಿಶ್ಚಯಃ ಕೃತಃ ।
ಮಯಾ ತು ವೇದಾಂತವಚೋಭಿರಂಜಸಾ
ಪಿತಾಮಹೇನಾಪಿ ಚ ಸತ್ಯಮೀರಿತಂ ॥ 176 ॥
ಅತ್ರ ಸಂಶಯಮತಿರ್ವಿನಶ್ಯತಿ
ಭ್ರಷ್ಟ ಏವ ಪರಮಾರ್ಥದರ್ಶನಾತ್ ।
ಅತ್ರ ನಿಶ್ಚಯಮತಿಸ್ತು ಮುಚ್ಯತೇ
ಕಷ್ಟರೂಪಭವಪಾಶಬಂಧನಾತ್ ॥ 177 ॥
ಸೂತ ಉವಾಚ ।
ಏವಮುಕ್ತ್ವಾ ಮಹಾದೇವಃ ಸಾಂಬಃ ಸಂಸಾರಮೋಚಕಃ ।
ಸಮಾಲಿಂಗ್ಯ ಮಹಾವಿಷ್ಣುಂ ಬ್ರಹ್ಮಾಣಮಪಿ ಸಾದರಂ ॥ 178 ॥
ವಿಲೋಕ್ಯ ದೇವಾನಖಿಲಾನ್ವಿಶುದ್ಧೇನೈವ ಚೇತಸಾ ।
ಭದ್ರಮಸ್ತು ಸುರಶ್ರೇಷ್ಠಾ ಯುಷ್ಮಾಕಮಿತಿ ಚಾಬ್ರವೀತ್ ॥ 179 ॥
ದೇವಾಶ್ಚ ದೇವದೇವೇಶಂ ಪ್ರಸನ್ನಂ ಕರುಣಾನಿಧಿಂ ।
ಪೂಜಯಾಮಾಸುರಾಹ್ಲಾದಾತ್ಪತ್ರಪುಷ್ಪಫಲಾದಿಭಿಃ ॥ 180 ॥
ವಿಷ್ಣುರ್ವಿಶ್ವಜಗತ್ಕರ್ತಾ ವಿಶ್ವೇಶಾಂಘ್ರಿಸರೋರುಹಂ ।
ಸ್ವಮೂರ್ಧ್ನಿ ಭಕ್ತ್ಯಾ ನಿಕ್ಷಿಪ್ಯ ಪುನಃ ಪರವಶೋಽಭವತ್ ॥ 181 ॥
ಪಿತಾಮಹೋಽಪಿ ಸರ್ವಾತ್ಮಾ ಶಿವಪಾದಾಂಬುಜದ್ವಯಂ ।
ಸ್ವಮೂರ್ಧ್ನಿ ಭಕ್ತ್ಯಾ ನಿಕ್ಷಿಪ್ಯ ಪುನಃ ಪರವಶೋಽಭವತ್ ॥ 182 ॥
ದೇವದೇವೋ ಮಹಾದೇವಃ ಸಾಂಬಃ ಸಂಸಾರಮೋಚಕಃ ।
ನನರ್ತ ಪರಮಂ ಭಾವಮೈಶ್ವರಂ ಸಂಪ್ರದರ್ಶಯನ್ ॥ 183 ॥
ಕರತಾಲಂ ಮಹಾದೇವೀ ಕರುಣಾಸಾಗರಾ ಪರಾ ।
ಚಕಾರ ಪರಮಪ್ರೀತ್ಯಾ ಸಮಾಲೋಕ್ಯ ಮಹೇಶ್ವರಂ ॥ 184 ॥
ವಿಷ್ಣುರ್ಬ್ರಹ್ಮಾ ಸುರಾಃ ಸರ್ವೇ ತತ್ರ ಸನ್ನಿಹಿತಾ ಜನಾಃ ।
ಸರ್ವೇ ಸಂತೋಷತಸ್ತತ್ರ ನೃತ್ಯಂತಿ ಸ್ಮ ಯಥಾಬಲಂ ॥ 185 ॥
ದೇವದೇವೋ ಮಹಾದೇವೋ ಮಹಾನಂದೋದಧಿರ್ದ್ವಿಜಾಃ ।
ವಿಲೋಕ್ಯ ಸರ್ವಾನ್ಸುಪ್ರೀತಸ್ತತ್ರೈವಾಂತರ್ಹಿತೋಽಭವತ್ ॥ 186 ॥
ವಿಷ್ಣುರ್ಬ್ರಹ್ಮಾಣಮಾಲಿಂಗ್ಯ ವಿಲೋಕ್ಯ ಸಕಲಾನ್ಸುರಾನ್ ।
ಪ್ರಸನ್ನಃ ಪದ್ಮಯಾ ಸಾರ್ಧಂ ವೈಕುಂಠಮಗಮತ್ಪ್ರಭುಃ ॥ 187 ॥
ಬ್ರಹ್ಮಾಽಪಿ ವಿಸ್ಮಯಾಪನ್ನೋ ವಿಲೋಕ್ಯ ಸಕಲಾನ್ಸುರಾನ್ ।
ಅವಶಃ ಸನ್ಪುನಶ್ಚಾಹ ಶ್ರದ್ಧಯೈವ ತು ಕೇವಲಂ ॥ 188 ॥
ಬ್ರಹ್ಮೋವಾಚ ।
ವಿದ್ಯಾಃ ಸರ್ವಾ ನೃಣಾಂ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಸಂಸಾರಸ್ಯ ಪ್ರವರ್ತಿಕಾಃ ।
ಆತ್ಮವಿದ್ಯಾ ತು ಸಂಸಾರತಮಸಃ ಪ್ರತಿಘಾತಿನೀ ॥ 189 ॥
ಆತ್ಮವಿದ್ಯಾವಿಹೀನಸ್ಯ ಶೋಕಸಾಗರ ಏವ ಹಿ ।
ಮುಕ್ತಿರೇವಾತ್ಮನಿಷ್ಠಸ್ಯ ನಾಸ್ತಿ ಸಂಶಯಕಾರಣಂ ॥ 190 ॥
ಯತ್ರಾನ್ಯತ್ಪಶ್ಯತಿ ಪ್ರಾಣೀ ಶೃಣೋತ್ಯನ್ಯತ್ತಥೈವ ಚ ।
ಅನ್ಯಜ್ಜಾನಾತಿ ಚಾಲ್ಪಂ ತದ್ಯದಲ್ಪಂ ಮರ್ತ್ಯಮೇವ ತತ್ ॥ 191 ॥
ಯತ್ರ ಪಶ್ಯತಿ ನಾನ್ಯಚ್ಚ ನ ಶೃಣೋತ್ಯನ್ಯದಾಸ್ತಿಕಾಃ ।
ಅನ್ಯಚ್ಚ ನ ವಿಜಾನಾತಿ ಸ ಭೂಮಾ ಸುರಪುಂಗವಾಃ ॥ 192 ॥
ಯೋ ವೈ ಭೂಮಾ ಸುಖಂ ತದ್ಧಿ ತದ್ಧಿ ಕೈವಲ್ಯಮುತ್ತಮಂ ।
ನಾಲ್ಪೇ ಚಾಸ್ತಿ ಸುಖಂ ತಸ್ಮಾನ್ಮಹಾದ್ವೈತಪರೋ ಭವೇತ್ ॥ 193 ॥
ಮಹಾದ್ವೈತಪರಸ್ಯಾಸ್ಯ ನ ನಾಶೋ ಜನ್ಮ ನೈವ ಚ ।
ನೈವ ಗತ್ಯಾಗತೀ ನಾನ್ಯದ್ಬಂಧನಂ ನ ವಿಮೋಚನಂ ॥ 194 ॥
ಅತ್ರೈವ ಲೀಯತೇ ಸಮ್ಯಕ್ಸರ್ವಮಾತ್ಮತಯಾ ಸ್ವತಃ ।
ಘೃತಕಾಠಿನ್ಯವತ್ಸ್ವಪ್ನಪ್ರಪಂಚಪ್ರತಿಭಾಸವತ್ ॥ 195 ॥
ಸರ್ವಮೇತದತಿಶೋಭನಂ ಪರಂ ಕೇವಲಂ ಕರುಣಯೈವ ಭಾಷಿತಂ ।
ದೇವದೇವಚರಣಪ್ರಸಾದತೋ ನೇತರದ್ಧಿ ಕಥನೀಯಮಸ್ತಿ ವಃ ॥ 196 ॥
ಇತಿ ಬ್ರಹ್ಮಗೀತಾಸೂಪನಿಷತ್ಸು
ಆದೇಶಕಥನಂ ನಾಮ ಪಂಚಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 5 ॥
॥ ಅಥ ಷಷ್ಠೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥
॥ ದಹರೋಪಾಸನವಿವರಣಂ ॥
ಬ್ರಹ್ಮೋವಾಚ ।
ಅಸ್ಮಿನ್ಬ್ರಹ್ಮಪುರೇ ವೇಶ್ಮ ದಹರಂ ಯದಿದಂ ಸುರಾಃ ।
ಪುಂಡರೀಕಂ ತು ತನ್ಮಧ್ಯ ಆಕಾಶೋ ದಹರೋಽಸ್ತಿ ತು ॥ 1 ॥
ಸ ಶಿವಃ ಸಚ್ಚಿದಾನಂದಃ ಸೋಽನ್ವೇಷ್ಟವ್ಯೋ ಮುಮುಕ್ಷಿಭಿಃ ।
ಸ ವಿಜಿಜ್ಞಾಸಿತವ್ಯಶ್ಚ ವಿನಾ ಸಂಕೋಚಮಾಸ್ತಿಕಾಃ ॥ 2 ॥
ಸ್ವಾಭಿವ್ಯಂಜಕಸಂಕೋಚತ್ಸಂಕೋಚಪ್ರತಿಭಾಽಽತ್ಮನಃ ।
ನ ಸ್ವರೂಪೇಣ ಚಿದ್ರೂಪಂ ಸರ್ವವ್ಯಾಪಿ ಸದಾ ಖಲು ॥ 3 ॥
ಜ್ಞಾತರೂಪೇಣ ಚಾಜ್ಞಾತಸ್ವರೂಪೇಣ ಚ ಸಾಕ್ಷಿಣಃ ।
ಸರ್ವಂ ಭಾತಿ ತದಾಭಾತಿ ತತಸ್ತದ್ವ್ಯಾಪಿ ಸರ್ವದಾ ॥ 4 ॥
ಸ್ವಯಂ ಸೇದ್ಧುಮಶಕ್ಯಂ ಹಿ ಜಡಾತ್ಮಕಮಿದಂ ಜಗತ್ ।
ಚಿತ್ಸಂಬಂಧಬಲೇನೈವ ಖಲು ಭಾತಿ ನ ಚಾನ್ಯಥಾ ॥ 5 ॥
ಅತೋಽವಭಾಸ್ಯಂ ಸಕಲಂ ವ್ಯಾಪ್ಯ ತದ್ಭಾಸಕಃ ಶಿವಃ ।
ಸ್ವತೋ ವ್ಯಾಪೀ ನ ಚಾವ್ಯಾಪೀ ಸಂಕೋಚಶ್ಚಾನ್ಯಸಂಗಮಾತ್ ॥ 6 ॥
ಯಾವಾನ್ವಾ ಅಯಮಾಕಾಶಸ್ತಾವಾನಾಕಾಶ ಆಂತರಃ ।
ದ್ಯಾವಾಪೃಥ್ವೀ ಉಭೇ ಅಸ್ಮಿನ್ನಂತರೇವ ಸಮಾಹಿತೇ ॥ 7 ॥
ಉಭಾವಗ್ನಿಶ್ಚ ವಾಯುಶ್ಚ ಸೂರ್ಯಾಚಂದ್ರಮಸಾವುಭೌ ।
ನಕ್ಷತ್ರಾಣಿ ಚ ವಿದ್ಯುಚ್ಚ ಯಚ್ಚಾಸ್ತಿತ್ವೇನ ಭಾಸತೇ ॥ 8 ॥
ಯಚ್ಚ ನಾಸ್ತಿತಯಾ ಭಾತಿ ಸರ್ವಂ ತಸ್ಮಿನ್ಸಮಾಹಿತಂ ।
ಅತಃ ಸರ್ವಾಶ್ರಯಃ ಶಂಭುಃ ಸರ್ವವ್ಯಾಪೀ ಸ್ವಭಾವತಃ ॥ 9 ॥
ಏಷ ಆತ್ಮಾ ಪರೋ ವ್ಯಾಪೀ ಪಾಪ್ಮಭಿಃ ಸಕಲೈಃ ಸದಾ ।
ಅಸೌ ಚಾ(ನಾ)ಪಹತಃ ಸಾಕ್ಷೀ ವಿಮೃತ್ಯುರ್ವಿಜರಃ ಸುರಾಃ ॥ 10 ॥
ವಿಶೋಕೋ ವಿಜಿಘತ್ಸೋಽಪಿಪಾಸಃ ಸತ್ಯಾದಿಲಕ್ಷಣಃ ।
ಸತ್ಯಕಾಮಸ್ತಥಾ ಸತ್ಯಸಂಕಲ್ಪಶ್ಚ ಸುರರ್ಷಭಾಃ ॥ 11 ॥
ಯಥಾ ಕರ್ಮಜಿತಾ ಲೋಕಾಃ ಕ್ಷೀಯಂತೇ ಭುವಿ ಸತ್ತಮಾಃ ।
ತಥಾ ಪುಣ್ಯಜಿತಾ ಲೋಕಾಃ ಕ್ಷೀಯಂತೇ ಹಿ ಪರತ್ರ ಚ ॥ 12 ॥
ಯೇಽವಿದಿತ್ವಾ ಪರಾತ್ಮಾನಂ ವ್ರಜಂತಿ ಸಕಲಾಃ ಕ್ರಿಯಾಃ ।
ತೇಷಾಂ ಸರ್ವೇಷು ಲೋಕೇಷು ಕಾಮಚಾರೋ ನ ವಿದ್ಯತೇ ॥ 13 ॥
ಯೇ ವಿದಿತ್ವಾ ಪರಾತ್ಮಾನಂ ವ್ರಜಂತೀವ ಕ್ರಿಯಾಃ ಸ್ಥಿತಾಃ ।
ತೇಷಾಂ ಸರ್ವೇಷು ಲೋಕೇಷು ಕಾಮಚಾರಸ್ತು ವಿದ್ಯತೇ ॥ 14 ॥
ಯಥಾ ಹಿರಣ್ಯಂ ನಿಹಿತಂ ಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞಾನವಿವರ್ಜಿತಾಃ ।
ಉಪರ್ಯುಪರಿ ಗಚ್ಛಂತ್ಯೋ ನ ವಿಂದೇಯುಃ ಪ್ರಜಾ ಇಮಾಃ ॥ 15 ॥
ತಥಾ ಸುಷುಪ್ತೌ ಗಚ್ಛಂತೋ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಂ ಸ್ವಯಂಪ್ರಭಂ ।
ನ ವಿಂದಂತಿ ಮಹಾಮೋಹಾದಹೋ ಮೋಹಸ್ಯ ವೈಭವಂ ॥ 16 ॥
ಅಯಂ ಹೃದಿ ಸ್ಥಿತಃ ಸಾಕ್ಷೀ ಸರ್ವೇಷಾಮವಿಶೇಷತಃ ।
ತೇನಾಯಂ ಹೃದಯಂ ಪ್ರೋಕ್ತಂ ಶಿವಃ ಸಂಸಾರಮೋಚಕಃ ॥ 17 ॥
ಯ ಏವಂ ವೇದ ಸ ಸ್ವರ್ಗಂ ಲೋಕಮೇತಿ ನ ಸಂಶಯಃ ।
ಅಸ್ಮಾಚ್ಛರೀರಾದುತ್ಥಾಯ ಸುಷುಪ್ತೌ ಯಃ ಸುರರ್ಷಭಾಃ ॥ 18 ॥
ಪರಂ ಜ್ಯೋತಿಃಸ್ವರೂಪಂ ತಂ ಶಿವಂ ಸಂಪದ್ಯತೇ ಸುರಾಃ ।
ಅಭಿನಿಷ್ಪದ್ಯತೇ ಸ್ವೇನ ರೂಪೇಣೈವ ಸ್ವಭಾವತಃ ॥ 19 ॥
ಏಷ ಆತ್ಮಾ ನ ಚೈವಾನ್ಯಃ ಸತ್ಯಮೇವ ಮಯೋದಿತಂ ।
ಏತದೇವಾಮೃತಂ ಸಾಕ್ಷಾದಭಯಂ ಬ್ರಹ್ಮ ಹೇ ಸುರಾಃ ॥ 20 ॥
ಯ ಆತ್ಮಾ ದಹರಾಕಾಶಃ ಸ ಸೇತುರ್ವಿಧೃತಿಃ ಸುರಾಃ ।
ಅಸಂಭೇದಾಯ ಲೋಕಾನಾಮೇಷಾಮೇತಂ ಮಹೇಶ್ವರಂ ॥ 21 ॥
ಅಹೋರಾತ್ರೇ ನ ತರತೋ ನ ಮೃತ್ಯುರ್ನ ಜರಾಽಪಿ ಚ ।
ನ ಶೋಕೋ ನೈವ ಸುಕೃತಂ ನ ದುಷ್ಕೃತಮಪೀಶ್ವರಾಃ ॥ 22 ॥
ಅತಃ ಸರ್ವೇ ನಿವರ್ತಂತೇ ಪಾಪ್ಮಾನಃ ಸುರಪುಂಗವಾಃ ।
ಏಷೋಽಪಹತಪಾಪ್ಮಾ ಹಿ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಃ ಸ್ವಯಂಪ್ರಭಃ ॥ 23 ॥
ತಸ್ಮಾದ್ವೈ ಸೇತುಮೇತಂ ತು ತೀರ್ತ್ವಾಽನ್ಧಃ ಸನ್ಸುರರ್ಷಭಾಃ ।
ಭವತ್ಯನಂಧೋ ವಿದ್ಧಃ ಸನ್ನವಿದ್ಧಸ್ತದ್ವದೇವ ತು ॥ 24 ॥
ಯ ಏಷೋ ದಹರಾಕಾಶ ಇತ್ಯುಕ್ತಃ ಪರಮೇಶ್ವರಃ ।
ಸ ದೇಹಾದಿವಿಶೇಷೇಭ್ಯಃ ಪೃಥಗ್ಭೂತಃ ಸನಾತನಃ ॥ 25 ॥
ಜಾಗ್ರತ್ಸ್ವಪ್ನಸುಷುಪ್ತಾಖ್ಯಾಽವಸ್ಥಾ ಯಾ ಭಾತಿ ದೇಹಿನಾಂ ।
ತಸ್ಯಾ ಅಪಿ ಮಹಾದೇವಃ ಸಾಕ್ಷೀ ಭಿನ್ನಃ ಸ್ವಯಂಪ್ರಭಃ ॥ 26 ॥
ತಸ್ಮಿನ್ನಧ್ಯಸ್ತರೂಪೇಣ ಸಾ ವಿಭಾತಿ ನ ಭಾತಿ ಚ ॥ 27 ॥
ಸ್ವದೃಶ್ಯೇನ ಶರೀರೇಣ ಸಶರೀರಸ್ಯ ಸರ್ವದಾ ।
ಪ್ರಿಯಾಪ್ರಿಯಾಭ್ಯಾಂ ಸಂಬಂಧೋ ಭವತ್ಯೇವ ನ ಸಂಶಯಃ ॥ 28 ॥
ಅಶರೀರಂ ವಾವ ಸಂತಂ ವಿದ್ಯಯಾ ನ ಪ್ರಿಯಾಪ್ರಿಯೇ ।
ಸ್ಪೃಶತಃ ಸತ್ಯಮೇವೋಕ್ತಂ ನಾತ್ರ ಸಂದೇಹಕಾರಣಂ ॥ 29 ॥
ಯ ಏಷ ದಹರಾಕಾಶಃ ಸ ಏವ ಸುರಪುಂಗವಾಃ ।
ನಾಮರೂಪಸ್ಯ ನಿರ್ಮಾತಾ ತದೇವ ಬ್ರಹ್ಮ ಶಾಶ್ವತಂ ॥ 30 ॥
ಅಮೃತಂ ಚ ತದೇವೈತತ್ಸ ಆತ್ಮಾ ಸರ್ವದೇಹಿನಾಂ ।
ತತೋ ನಾನ್ಯತ್ಪರಂ ಕಿಂಚಿನ್ನಾಪರಂ ಚಾಸ್ತಿ ಕಿಂಚನ ॥ 31 ॥
ಸ ಏವ ಸರ್ವರೂಪೇಣ ವಿಭಾತಿ ನ ವಿಭಾತಿ ಚ ।
ಅಹೋ ರುದ್ರಸ್ಯ ದೇವಸ್ಯ ಪೂರ್ಣತಾ ಕೋ ನು ವೇದ ತಾಂ ॥ 32 ॥
ಯಥಾ ಮೃತ್ಸ್ವವಿಕಾರೇಷು ತತ್ತದ್ರೂಪೇಣ ಸಂಸ್ಥಿತಾ ।
ತಥಾ ಸರ್ವತ್ರ ತತ್ಸಾಕ್ಷೀ ತತ್ತದ್ರೂಪೇಣ ಸಂಸ್ಥಿತಃ ॥ 33 ॥
ಯಥಾ ವಾರಿವಿಕಾರೇಷು ಜಲಂ ತತ್ತತ್ಸ್ವರೂಪತಃ ।
ತಥಾ ಸರ್ವತ್ರ ತತ್ಸಾಕ್ಷೀ ತತ್ತದ್ರೂಪೇಣ ಸಂಸ್ಥಿತಃ ॥ 34 ॥
ಯಥಾಽಗ್ನಿಃ ಸ್ವವಿಕಾರೇಷು ತತ್ತದ್ರೂಪೇಣ ಸಂಸ್ಥಿತಃ ।
ತಥಾ ಸರ್ವತ್ರ ತತ್ಸಾಕ್ಷೀ ತತ್ತದ್ರೂಪೇಣ ಸಂಸ್ಥಿತಃ ॥ 35 ॥
ಯಥಾ ವಾ ಸ್ವವಿಕಾರೇಷು ವಾಯುಸ್ತತ್ತತ್ಸ್ವರೂಪತಃ ।
ತಥಾ ಸರ್ವತ್ರ ತತ್ಸಾಕ್ಷೀ ತತ್ತದ್ರೂಪೇಣ ಸಂಸ್ಥಿತಃ ॥ 36 ॥
ಯಥಾ ವಾ ಸರ್ವಗಂ ವ್ಯೋಮ ಸ್ವಾಕಾರಾಣೈವ ಸಂಸ್ಥಿತಂ ।
ತಥಾ ಸರ್ವಾತ್ಮಕಃ ಸಾಕ್ಷೀ ಸಾಕ್ಷಿರೂಪೇಣ ಸಂಸ್ಥಿತಃ ॥ 37 ॥
ಘಟಾಕಾಶಾದಿಭೇದೇನ ವಿಭಿನ್ನೋಽಪ್ಯವಿಭಾಗವಾನ್ ।
ಆಕಾಶಸ್ತದ್ವದೀಶಾನೋ ವಿಭಿನ್ನೋಽಪ್ಯವಿಭಾಗವಾನ್ ॥ 38 ॥
ಮಹಾದೇವೋಽವಿಭಾಗೇನ ವಿಭಾಗೇನ ಚ ಭಾಸತೇ ।
ಅನ್ಯಥಾ ಚೇನ್ಮಹಾದೇವೋ ಮಹಾದೇವಃ ಕಥಂ ಭವೇತ್ ॥ 39 ॥
ಮಹಾದೇವೋ ಮಹಾದೇವ ಏವ ನೈವಾಮಹಾನಯಂ ।
ತಥಾ ಸತಿ ಮಹಾದೇವ ಏವ ಸರ್ವಂ ನ ಚಾಪರಂ ॥ 40 ॥
ಯೇನ ಕೇನಾಪಿ ರೂಪೇಣ ಯದ್ಯದ್ಭಾತಿ ನ ಭಾತಿ ಚ ।
ತೇನ ತೇನೈವ ರೂಪೇಣ ಶಿವ ಏವಾವಭಾಸತೇ ॥ 41 ॥
ಯಥಾಭಾತೇನ ರೂಪೇಣ ಶಿವ ಏವೇತಿ ಯಾ ಮತಿಃ ।
ಸಾ ಶಿವಾ ಪರಮಾ ಸಂವಿನ್ನಾಪರಾ ನ ಹಿ ಸಂಶಯಃ ॥ 42 ॥
ಅಹಮಿತಿ ಶಿವಸತ್ಯಚಿದ್ಘನಃ
ಸ್ಫುರತಿ ಸದಾ ಪೃಥಗಸ್ತಿ ನೈವ ವಸ್ತು ।
ಇದಮಿತಿ ವಪುಷಾ ಚ ತೇನ ಬಂಧನಂ
ನ ಹಿ ಮನುಜಸ್ಯ ವಿಮೋಚನಂ ಚ ಕಿಂಚಿತ್ ॥ 43 ॥
ಶಿವ ಇತಿ ಸಕಲಂ ಯದಾ ವಿಭಾಸತೇ
ನ ಚ ಮರಣಂ ಜನನಂ ತದಾಽಸ್ತಿ ಕಿಂಚಿತ್ ।
ಇತಿ ಹೃದಯೇ ವಚನಂ ಮದೀಯಮೇತ-
ನ್ನಿಶಿತಮತಿಃ ಸತತಂ ನಿಧಾಯ ತಿಷ್ಠೇತ್ ॥ 44 ॥
ಪರಮಶಿವಃ ಪರಮೇಶ್ವರಃ ಪ್ರಸನ್ನೋ
ಯದಿ ವಿಮಲಾ ಪರಮಾನುಭೂತಿರೇಷಾ ।
ನ ಹಿ ಸಕಲೈರ್ವಿಮಲೈರುಪಾಯವೃಂದೈ-
ರ್ನ ಚ ಹರಿಣಾ ನ ಮಯಾ ನ ಚಾಪರೇಣ ॥ 45 ॥
ಪರಮಶಿವಃ ಪರಮೇಶ್ವರಃ ಸ್ವತಂತ್ರೋ
ಯದಿ ಕುರುತೇ ಮನುಜಸ್ಯ ವೇದನಂ ಹಿ ತತ್ ।
ಪರಮಪದಂ ವಿಮಲಂ ಪ್ರಯಾತಿ ಮರ್ತ್ಯೋ
ಯದಿ ಕುರುತೇ ನ ಶಿವಃ ಪ್ರಯಾತಿ ಬಂಧಂ ॥ 46 ॥
ದಿನಕರಕಿರಣೈರ್ಹಿ ಶಾರ್ವರಂ ತಮೋ
ನಿಬಿಡತರಂ ಝಟಿತಿ ಪ್ರಣಾಶಮೇತಿ ।
ಘನತರಭವಕಾರಣಾಂತರಂ ತಮಃ
ಶಿವದಿನಕೃತ್ಪ್ರಭಯಾ ನ ಚಾಪರೇಣ ॥ 47 ॥
ಹರಿರಹಮಪ್ಯಪರೇ ಸುರಾಸುರಾದ್ಯಾಃ
ಪರಮಶಿವಪ್ರಭಯಾ ತಿರಸ್ಕೃತಾಶ್ಚ ।
ರವಿಕಿರಣೈರಖಿಲಾನ್ಯಹಾನಿ ಯದ್ವತ್
ಪರಮಶಿವಃ ಸ್ವತ ಏವ ಬೋಧಕಾರೀ ॥ 48 ॥
ಶಿವಚರಣಸ್ಮರಣೇನ ಪೂಜಯಾ ಚ
ಸ್ವಕತಮಸಃ ಪರಿಮುಚ್ಯತೇ ಹಿ ಜಂತುಃ ।
ನ ಹಿ ಮರಣಪ್ರಭವಪ್ರಣಾಶಹೇತುಃ
ಶಿವಚರಣಸ್ಮರಣಾದೃತೇಽಸ್ತಿ ಕಿಂಚಿತ್ ॥ 49 ॥
ಪರಮಶಿವಃ ಖಲು ನಃ ಸಮಸ್ತಹೇತುಃ
ಪರಮಶಿವಃ ಖಲು ನಃ ಸಮಸ್ತಮೇತತ್ ।
ಪರಮಶಿವಃ ಖಲು ನಃ ಸ್ಬರೂಪಭೂತಃ
ಪರಮಶಿವಃ ಖಲು ನಃ ಪ್ರಮಾಣಭೂತಃ ॥ 50 ॥
ಪರಮಶಿವಃ ಸಕಲಾಗಮಾದಿನಿಷ್ಠಃ
ಪರಮಶಿವಃ ಪರಮಾನುಭೂತಿಗಮ್ಯಃ ।
ಪರಮಶಿವಃ ಪರಮಾನುಭೂತಿರೂಪಃ
ಪರಮಶಿವಃ ಪರಮಾನುಭೂತಿದಶ್ಚ ॥ 51 ॥
ಪರಮಶಿವಸಮುದ್ರೇಽಹಂ ಹರಿಃ ಸರ್ವದೇವಾ
ಮನುಜಪಶುಮೃಗಾದ್ಯಾಃ ಶೀಕರಾ ಏವ ಸತ್ಯಂ ।
ವಿಮಲಮತಿಭಿರೇವಂ ವೇದವೇದಾಂತನಿಷ್ಠೈ-
ರ್ಹೃದಯಕುಹರನಿಷ್ಠಂ ವೇದಿತುಂ ಶಕ್ಯತೇ ಹಿ ॥ 52 ॥
ಮಾಯಾಬಲೇನೈವ ಹರಿಂ ಶಿವೇನ
ಸಮಾನಮಾಹುಃ ಪುರುಷಾಧಮಾಶ್ಚ ।
ಮೋಹೇನ ಕೇಚಿನ್ಮಮ ಸಾಮ್ಯಮಾಹು-
ರ್ಮಾಯಾ ತು ಶೈವೀ ಖಲು ದುಸ್ತರೇಯಂ ॥ 53 ॥
ಖದ್ಯೋತೋ ಯದಿ ಚಂಡಭಾನುಸದೃಶಸ್ತುಲ್ಯೋ ಹರಿಃ ಶಂಭುನಾ
ಕಿಂಪಾಕೋ ಯದಿ ಚಂದನೇನ ಸದೃಶಸ್ತುಲ್ಯೋಽಹಮೀಶೇನ ಚ ।
ಅಜ್ಞಾನಂ ಯದಿ ವೇದನೇನ ಸದೃಶಂ ದೇವೇನ ತುಲ್ಯಾ ಜನಾಃ
ಕಿಂ ವಕ್ಷ್ಯೇ ಸುರಪುಂಗವಾ ಅಹಮಹೋ ಮೋಹಸ್ಯ ದುಶ್ಚೇಷ್ಟಿತಂ ॥ 54 ॥
ಅತಃ ಶಿವೇನೈವ ಸಮಸ್ತಮೇತ-
ದ್ಭವತ್ಯನಂತೇನ ನ ಚಾಪರೇಣ ।
ಶಿವಸ್ವಭಾವೇನ ಶಿವಃ ಸಮಸ್ತಂ
ಶಿವಪ್ರಭಾವೇನ ಜಗದ್ವಿಚಿತ್ರಂ ॥ 55 ॥
ತತ್ತ್ವದೃಕ್ಸಕಲಮದ್ವಯಂ ಸದಾ
ಪಶ್ಯತಿ ಸ್ಮ ಪರಿಮೋಹಿತಃ ಪುಮಾನ್ ।
ಕಷ್ಟಶಿಷ್ಟಘಟಕುಡ್ಯರೂಪತಃ
ಕಷ್ಟಮೇವ ಖಲು ತಸ್ಯ ವೇದನಂ ॥ 56 ॥
ಇದಂ ಜಗದಿತಿ ಸ್ವತಃ ಸಕಲಜಂತೋಃ ಪ್ರತೀತಿರ್ದೃಢಾ
ಪರಂ ಜಗದಿತಿ ಸ್ಫುರತ್ಯಮಲಬೋಧಸ್ವಭಾವೇನ ಚ ।
ಇದಂ ಹಿ ಪರಿವೇದನಂ ವಿಮಲಚಿತ್ತಸ್ಯ ಪುಂಸಃ ಸದಾ
ಭವಂ ತರತಿ ಮಾನವಃ ಪರಮಬೋಧೇನ ಚೈತೇನ ಹಿ ॥ 57 ॥
ಛಂದೋಗಶ್ರುತಿಮಸ್ತಕೇ ವಿನಿಹಿತಂ ವಿಜ್ಞಾನಮೇತನ್ಮಯಾ
ಜಂತೂನಾಮವಿವೇಕಿನಾಮತಿತರಾಮಜ್ಞಾನವಿಧ್ವಸ್ತಯೇ ।
ಕಾರುಣ್ಯಾದಮರಾಧಿಪಾ ಅತಿಶುಭಬ್ರಹ್ಮಾಮೃತಾವಾಪ್ತಯೇ
ದೇವಾನಾಮಧಿಪಾಧಿಪಸ್ಯ ವಚನಾದುಕ್ತಂ ಮಹೇಶಸ್ಯ ಚ ॥ 58 ॥
ಇತಿ ಬ್ರಹ್ಮಗೀತಾಸೂಪನಿಷತ್ಸು ದಹರೋಪಾಸನವಿವರಣಂ
ನಾಮ ಷಷ್ಠೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 6 ॥
॥ ಅಥ ಸಪ್ತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥
॥ ವಸ್ತುಸ್ವರೂಪವಿಚಾರಃ ॥
ಬ್ರಹ್ಮೋವಾಚ ।
ಅಸ್ತಿ ತತ್ತ್ವಂ ಪರಂ ಸಾಕ್ಷಾದಕ್ಷರಂ ಕ್ಷರವಸ್ತುನಾಂ ।
ಅಧಿಷ್ಠಾನಮನೌಪಮ್ಯಮವಾಙ್ಮನಸಗೋಚರಂ ॥ 1 ॥
ತಸ್ಮಿನ್ಸುವಿದಿತೇ ಸರ್ವಂ ವಿಜ್ಞಾತಂ ಸ್ಯಾದಿದಂ ಸುರಾಃ ।
ತದಾತ್ಮಕತ್ವಾತ್ಸರ್ವಸ್ಯ ನಾಸ್ತ್ಯೇವ ಹಿ ಭಿದಾ ಸ್ವತಃ ॥ 2 ॥
ದ್ವೇ ವಿದ್ಯೇ ವೇದಿತವ್ಯೇ ಹಿ ಪರಾ ಚೈವಾಪರಾಪಿ ಚ ।
ತತ್ರಾಪರಾ ತು ವಿದ್ಯೈಷಾ ಋಗ್ವೇದೋ ಯಜುರೇವ ಚ ॥ 3 ॥
ಸಾಮವೇದಸ್ತಥಾಽಥರ್ವವೇದಃ ಶಿಕ್ಷಾ ಸುರರ್ಷಭಾಃ ।
ಕಲ್ಪೋ ವ್ಯಾಕರಣಂ ಚೈವ ನಿರುಕ್ತಂ ಛಂದ ಏವ ಚ ।
ಜ್ಯೋತಿಷಂ ಚ ತಥಾಽನಾತ್ಮವಿಷಯಾ ಅಪಿ ಬುದ್ಧಯಃ ॥ 4 ॥
ಅಥೈಷಾ ಪರವಿದ್ಯಾ ಸಾ ಯಯಾ ತತ್ಪರಮಕ್ಷರಂ ।
ಗಮ್ಯತೇ ಸುದೃಢಂ ಪ್ರಾಜ್ಞೈಃ ಸಾಕ್ಷಾಚ್ಛಂಭೋಃ ಪ್ರಸಾದಿಭಿಃ ॥ 5 ॥
ಯತ್ತದದ್ರೇಶ್ಯಮಗ್ರಾಹ್ಯಮಗೋತ್ರಂ ರೂಪವರ್ಜಿತಂ ।
ಅಚಕ್ಷುಃ ಶ್ರೋತ್ರಮತ್ಯರ್ಥಂ ತದಪಾಣಿಪದಂ ಸದಾ ॥ 6 ॥
ನಿತ್ಯಂ ವಿಭುಂ ಸರ್ವಗತಂ ಸುಸೂಕ್ಷ್ಮಂ ಚ ತದವ್ಯಯಂ ।
ಯದ್ಭೂತಯೋನಿಂ ಧೀಮಂತಃ ಪರಿಪಶ್ಯಂತಿ ಚಾತ್ಮನಾ ॥ 7 ॥
ಯಥೋರ್ಣನಾಭಿಃ ಸೃಜತೇ ಗೃಹ್ಣತೇ ಚ ಸುರರ್ಷಭಾಃ ।
ಯಥಾ ಪೃಥ್ವ್ಯಾಮೋಷಧಯಃ ಸಂಭವಂತಿ ಯಥಾ ಸತಃ ॥ 8 ॥
ಪುರುಷಾತ್ಕೇಶಲೋಮಾನಿ ತಥಾ ಚೈವಾಕ್ಷರಾತ್ಸುರಾಃ ।
ವಿಶ್ವಂ ಸಂಭವತೀಹೈವ ತತ್ಸರ್ವಂ ಸ್ವಪನೋಪಮಂ ॥ 9 ॥
ತಪಸಾ ಚೀಯತೇ ಬ್ರಹ್ಮ ತದನ್ನಮಭಿಜಾಯತೇ ।
ಅನ್ನಾತ್ಪ್ರಾಣೋ ಮನಃ ಸತ್ಯಂ ಲೋಕಾಃ ಕರ್ಮಸು ಚಾಮೃತಂ ॥ 10 ॥
ಯಃ ಸರ್ವಜ್ಞಃ ಸರ್ವವಿದ್ಯೋ ಯಸ್ಯ ಜ್ಞಾನಮಯಂ ತಪಃ ॥ 11 ॥
ತಸ್ಮಾದೇತತ್ಸುರಾ ಬ್ರಹ್ಮ ನಾಮರೂಪಾನ್ನಪೂರ್ವಕಂ ।
ಜಾಯತೇ ಸತ್ಯವತ್ಸ್ವಪ್ನಪ್ರಪಂಚೋಪಮಮೇವ ತತ್ ॥ 12 ॥
ತದೇತದಕ್ಷರಂ ಸತ್ಯಂ ತದ್ವಿಜ್ಞಾಯ ವಿಮುಚ್ಯತೇ ।
ಕರ್ಮಣಾ ನಾಸ್ತಿ ತತ್ಪ್ರಾಪ್ತಿಃ ಸಂಸಾರಸ್ಯ ವಿನಾಶನಂ ।
ಪ್ಲವಾ ಹ್ಯೇತೇ ಸುರಾ ಯಜ್ಞಾ ಅದೃಢಾಶ್ಚ ನ ಸಂಶಯಃ ॥ 13 ॥
ಏಭಿರೇವ ಪರಂ ಶ್ರೇಯ ಇತಿ ಜಾನಂತಿ ಯೇ ಜನಾಃ ।
ತೇ ಮೂಢಾ ಅನಿಶಂ ಮೃತ್ಯುಂ ಜರಾಂ ಚೈವಾಪಿಯಂತಿ ಹಿ ॥ 14 ॥
ಕರ್ಮನಿಷ್ಠಾಃ ಸ್ವಯಂ ಧೀರಾ ಮರ್ತ್ಯಾಃ ಪಂಡಿತಮಾನಿನಃ ॥ 15 ॥
ಮೂಢಾ ಏವ ನ ವಿದ್ವಾಂಸಸ್ತೇಷಾಂ ನಾಸ್ತಿ ಪರಾ ಗತಿಃ ।
ಅಂಧೇನೈವ ಯಥಾ ಚಾಂಧಾ ನೀಯಮಾನಾಃ ಸುದಾರುಣೇ ॥ 16 ॥
ಅಂಧಕೂಪೇ ಪತಂತ್ಯೇವ ತಥಾ ಕರ್ಮರತಾ ಜನಾಃ ।
ಕರ್ಮನಿಷ್ಠಾ ಸ್ವಯಂ ಸರ್ವೇ ಕೃತಾರ್ಥಾ ಇತಿ ಮೋಹಿತಾಃ ॥ 17 ॥
ಅಭಿಮನ್ಯಂತಿ ತೇ ಕರ್ಮಕ್ಷಯೇ ವಶ್ಯಂ ಪತಂತಿ ಹಿ ।
ವಿನಾ ನಾಸ್ತಿ ಪರಂ ಜ್ಞಾನಂ ತೇಷಾಂ ಕೈವಲ್ಯಮುತ್ತಮಂ ॥ 18 ॥
ಇಷ್ಟಾಪೂರ್ತಂ ಮನ್ಯಮಾನಾ ವರಿಷ್ಠಮಿತಿ ಯೇ ಜನಾಃ ।
ತೇ ಮೂಢಾಃ ಪರಮಂ ಶ್ರೇಯೋ ನೈವ ಯಾಂತಿ ನ ಸಂಶಯಃ ॥ 19 ॥
ಅನೇಕಜನ್ಮಸಂಸಿದ್ಧಃ ಶ್ರೌತಸ್ಮಾರ್ತಪರಾಯಣಃ ।
ಅನಿತ್ಯಮಿತಿ ವಿಜ್ಞಾಯ ಜಗದ್ವೈರಾಗ್ಯಮಾಪ್ನುಯಾತ್ ॥ 20 ॥
ಜ್ಞಾನಾದೇವ ಹಿ ಸಂಸಾರವಿನಾಶೋ ನೈವ ಕರ್ಮಣಾ ।
ಇತಿ ಜ್ಞಾತ್ವಾ ಶಿವಜ್ಞಾನಸಿದ್ಧ್ಯರ್ಥಂ ಪುನರಾಸ್ತಿಕಾಃ ॥ 21 ॥
ಶ್ರೋತ್ರಿಯಂ ಬ್ರಹ್ಮನಿಷ್ಠಂ ಚ ಗುರುಂ ಗಚ್ಛೇತ್ಪ್ರಿಯೇಣ ಚ ।
ಗುರುಸ್ತಸ್ಮೈ ಪರಾಂ ವಿದ್ಯಾಂ ದದ್ಯಾಚ್ಚ ಸುರಪುಂಗವಾಃ ॥ 22 ॥
ವಿಸ್ಫುಲಿಂಗಾ ಯಥಾ ಚಾಗ್ನೇಃ ಸುದೀಪ್ತಾತ್ಪ್ರಭವಂತಿ ಚ ।
ಅಪಿಯಂತಿ ತಥಾ ಭಾವಾ ಅಕ್ಷರೇ ಶಿವಸಂಜ್ಞಕೇ ॥ 23 ॥
ದಿವ್ಯೋ ಹ್ಯಮೂರ್ತಃ ಪುರುಷಃ ಸಬಾಹ್ಯಾಭ್ಯಂತರೋ ಹ್ಯಜಃ ।
ಅಪ್ರಾಣೋ ಹ್ಯಮನಾಃ ಶುಭ್ರೋ ಮಾಯಾಯಾ ಜೀವತಃ ಪರಃ ॥ 24 ॥
ಏತಸ್ಮಾಜ್ಜಾಯತೇ ಪ್ರಾಣೋ ಮನಃ ಸರ್ವೇಂದ್ರಿಯಾಣಿ ಚ ।
ಖಂ ವಾಯುರ್ಜ್ಯೋತಿರಾಪಶ್ಚ ಭೂಮಿರ್ವಿಶ್ವಸ್ಯ ಧಾರಿಣೀ ॥ 25 ॥
ಅಗ್ನಿರ್ಮೂರ್ಧಾ ಚಕ್ಷುಷೀ ಚಂದ್ರಸೂರ್ಯೌ
ದಿಶಃ ಶ್ರೋತ್ರೇ ವಾಗ್ವಿವೃತಾಶ್ಚ ವೇದಾಃ ।
ವಾಯುಃ ಪ್ರಾಣೋ ಹೃದಯಂ ವಿಶ್ವಮಸ್ಯ
ಪದ್ಭ್ಯಾಂ ಭೂಮಿಃ ಶಂಕರೋಽಯಂ ಹಿ ಸತ್ಯಃ ॥ 26 ॥
ತಸ್ಮಾದಗ್ನಿಃ ಸಮಿಧೋ ಯಸ್ಯ ಸೂರ್ಯಃ
ಸೋಮಾದ್ವೃಷ್ಟಿಶ್ಚೌಷಧಯಃ ಪೃಥಿವ್ಯಾಂ ।
ಪುಮಾನ್ ರೇತಃ ಸಿಂಚತಿ ಯೋಷಿತಾಯಾಂ
ಬಹ್ವೀಃ ಪ್ರಜಾ ಬಹುಧಾ ಸಂಪ್ರಸೂತಾಃ ॥ 27 ॥
ತಸ್ಮಾದೃಚಃ ಸಾಮ ಯಜೂಂಷಿ ದೀಕ್ಷಾ
ಯಜ್ಞಾಶ್ಚ ಸರ್ವೇ ಕ್ರತವೋ ದಕ್ಷಿಣಾಶ್ಚ ।
ಸಂವತ್ಸರೋ ಯಜಮಾನಶ್ಚ ಲೋಕಃ
ಸೋಮೋ ಯತ್ರ ಪವತೇ ಯತ್ರ ಸೂರ್ಯಃ ॥ 28 ॥
ತಸ್ಮಾದ್ದೇವಾ ಬಹುಧಾ ಸಂಪ್ರಸೂತಾಃ
ಸಾಧ್ಯಾ ಮರ್ತ್ಯಾಃ ಪಶವಃ ಪಕ್ಷಿಣಶ್ಚ ।
ಪ್ರಾಣಾಪಾನೌ ವ್ರೀಹಿಯವೌ ತಪಶ್ಚ
ಶ್ರದ್ಧಾ ಸತ್ಯಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರ್ಯಂ ವಿಧಿಶ್ಚ ॥ 29 ॥
ತಸ್ಮಾತ್ಪ್ರಾಣಾ ಅರ್ಚಿಷಃ ಸಪ್ತ ಹೋಮಾಃ
ಸುರಶ್ರೇಷ್ಠಾಃ ಸಮಿಧಃ ಸಪ್ತ ಚೈವ ।
ಲೋಕಾಃ ಸರ್ವೇ ಚೋದ್ಭವಂತ್ಯಾಶು ಪೂರ್ವಂ
ಯಥಾ ತದ್ವತ್ಸ್ವಪ್ನತುಲ್ಯಂ ತಥಾಽಪಿ ॥ 30 ॥
ಅತಃ ಸಮುದ್ರಾ ಗಿರಯಶ್ಚ ನದ್ಯ-
ಸ್ತಥಾ ಸರ್ವಾ ಓಷಧಯೋ ರಸಾಶ್ಚ ।
ಸರ್ವಸ್ಯಾತ್ಮಾ ಸರ್ವಸಾಕ್ಷೀ ಪರಾತ್ಮಾ
ನಿತ್ಯಾನಂದೋಽಯಂ ಪುರಾಣಃ ಸುಪೂರ್ಣಃ ॥ 31 ॥
ಇದಂ ಸಕಲಮಾಸ್ತಿಕಾಃ ಪುರುಷ ಏವ ನೈವಾಪರಂ
ನ ಕಿಂಚಿದಪರಂ ತತಃ ಸಕಲಮಸ್ತಿ ಸತ್ಯಂ ಹಿ ತತ್ ।
ಇದಂ ಹಿ ಮಮ ವೇದನಂ ಮುನಿಗಣಸ್ಯ ಶಂಭೋರ್ಹರೇ-
ರ್ನ ಕಶ್ಚಿದಪಿ ಸಂಶಯಃ ಶ್ರುತಿಮತಸ್ಯ ಯುಕ್ತಃ ಖಲು ॥ 32 ॥
ಅಹೋ ವಿಷಯಮಾಯಯಾ ಮರಣಪೂರ್ವದುಃಖೋದಧೌ
ಪತಂತಿ ಮನುಜಾ ಅಮೀ ಪರಶಿವಸ್ಯ ವಿದ್ಯಾಂ ವಿನಾ ।
ತರಂತಿ ಜನನಾರ್ಣವಂ ಪರಶಿವಸ್ಯ ವಿದ್ಯಾಬಲಾ-
ದಿದಂ ತು ಶಿವವೇದನಂ ಶಿವಪದಸ್ಯ ದೇವಾಬಲಾತ್ ॥ 33 ॥
ಗುಹಾಯಾಂ ನಿಹಿತಂ ಸಾಕ್ಷಾದಕ್ಷರಂ ವೇದ ಚೇನ್ನರಃ ।
ಛಿತ್ತ್ವಾಽವಿದ್ಯಾಮಹಾಗ್ರಂಥಿಂ ಶಿವಂ ಗಚ್ಛೇತ್ಸನಾತನಂ ॥ 34 ॥
ತದೇತದಕ್ಷರಂ ಬ್ರಹ್ಮ ಸ ಪ್ರಾಣಸ್ತದು ವಾಙ್ಮನಃ ।
ತದೇತದಮೃತಂ ಸತ್ಯಂ ತದ್ವೇದ್ಧವ್ಯಂ ಮನೀಷಿಭಿಃ ॥ 35 ॥
ಧನುಸ್ತಾರಂ ಶರೋ ಹ್ಯಾತ್ಮಾ ಬ್ರಹ್ಮ ತಲ್ಲಕ್ಷ್ಯಮುಚ್ಯತೇ ।
ಅಪ್ರಮತ್ತೇನ ವೇದ್ಧವ್ಯಂ ಶರವತ್ತನ್ಮಯೋ ಭವೇತ್ ॥ 36 ॥
ಲಕ್ಷ್ಯಂ ಸರ್ವಗತಂ ಚೈವ ಶರೋಽಯಂ ಸರ್ವತೋಮುಖಃ ।
ವೇದ್ಧಾ ಸರ್ವಗತಶ್ಚೈವ ವಿದ್ಧಂ ಲಕ್ಷ್ಯಂ ನ ಸಂಶಯಃ ॥ 37 ॥
ಆತ್ಮಾನಮರಣಿಂ ಕೃತ್ವಾ ಪ್ರಣವಂ ಚೋತ್ತರಾರಣಿಂ ।
ಧ್ಯಾನನಿರ್ಮಥನಾಭ್ಯಾಸಾದ್ದೇವ ಪಶ್ಯೇನ್ನಿಗೂಢವತ್ ॥ 38 ॥
ದ್ಯೌರಂತರಿಕ್ಷಂ ಭೂಮಿಶ್ಚ ಮನಃ ಪ್ರಾಣಃ ಸುರೋತ್ತಮಾಃ ।
ಯಸ್ಮಿನ್ನೋತಂ ತಮೇವೈಕಂ ವಿದ್ಯಾತ್ಪ್ರಾಜ್ಞಃ ಸಮಾಹಿತಃ ॥ 39 ॥
ಬ್ರಹ್ಮೈಕವಿಷಯಾಂ ವಾಚಂ ವದೇತ್ಸತತಮಾಸ್ತಿಕಾಃ ।
ಅನ್ಯಾ ವಾಚಸ್ತ್ಯಜೇದೇಷ ಸೇತುರೇವಾಮೃತಸ್ಯ ಚ ॥ 40 ॥
ಯಃ ಸರ್ವಜ್ಞಃ ಸರ್ವವಿದ್ಯೋ ಯಸ್ಯೈಷ ಮಹಿಮಾ ಭುವಿ ।
ದಿವ್ಯೇ ಬ್ರಹ್ಮಪುರೇ ವ್ಯೋಮ್ನಿ ಶಿವಃ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತಃ ॥ 41 ॥
ಮನೋಮಯಃ ಪ್ರಾಣಶರೀರನೇತಾ
ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತಃ ಸರ್ವಹೃದಂಬುಜಾಂತಃ ।
ತದ್ವಿಜ್ಞಾನೇನ ಪರಿಮುಚ್ಯಂತಿ ಧೀರಾ
ಯದ್ಭಾತಿ ಚಾನಂದವಪುಃ ಸ್ವಭಾವಾತ್ ॥ 42 ॥
ಭಿದ್ಯತೇ ಹೃದಯಗ್ರಂಥಿಶ್ಛಿದ್ಯಂತೇ ಸರ್ವಸಂಶಯಾಃ ।
ಕ್ಷೀಯಂತೇ ಚಾಸ್ಯ ಕರ್ಮಾಣಿ ತಸ್ಮಿಂದೃಷ್ಟೇ ಪರಾವರೇ ॥ 43 ॥
ಹಿರಣ್ಮಯೇ ಪರೇ ಕೋಶೇ ವಿರಜಂ ಬ್ರಹ್ಮ ನಿಷ್ಕಲಂ ।
ತಚ್ಛುಭ್ರಂ ಜ್ಯೋತಿಷಾಂ ಜ್ಯೋತಿಸ್ತದ್ಯದಾತ್ಮವಿದೋ ವಿದುಃ ॥ 44 ॥
ನ ತತ್ರ ಸೂರ್ಯಶ್ಚಂದ್ರಶ್ಚ ತಾರಕಾ ವಿದ್ಯುತೋಽನಲಃ ।
ವಿಭಾಂತಿ ಶಂಕರೇ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಸ್ವಯಂಭಾನೇ ಚಿದಾತ್ಮಕೇ ॥ 45 ॥
ತಮೇವ ಸಕಲಂ ಭಾಂತಮನುಭಾತಿ ಸ್ವಭಾವತಃ ।
ತಸ್ಯ ಭಾಸಾ ಸರ್ವಮಿದಂ ವಿಭಾತಿ ತತ ಏವ ಹಿ ॥ 46 ॥
ನ ತತ್ರ ಚಂದ್ರಾರ್ಕವಪುಃ ಪ್ರಕಾಶತೇ
ನ ವಾಂತಿ ವಾತಾಃ ಸಕಲಾಶ್ಚ ದೇವತಾಃ ।
ಸ ಏಷ ದೇವಃ ಕೃತಭೂತಭಾವನಃ
ಸ್ವಯಂ ವಿಶುದ್ಧೋ ವಿರಜಃ ಪ್ರಕಾಶತೇ ॥ 47 ॥
ಬ್ರಹ್ಮೈವೇದಮಮೃತಂ ತತ್ಪುರಸ್ತಾ-
ದ್ಬ್ರಹ್ಮಾನಂತಂ ಪರಮಂ ಚೈವ ಪಶ್ಚಾತ್ ।
ಬ್ರಹ್ಮಾನಂತಂ ಪರಮಂ ದಕ್ಷಿಣೇ ಚ
ಬ್ರಹ್ಮಾನಂತಂ ಪರಮಂ ಚೋತ್ತರೇ ಚ ॥ 48 ॥
ದ್ವೌ ಸುಪರ್ಣೌ ಶರೀರೇಽಸ್ಮಿನ್
ಜೀವೇಶಾಖ್ಯೌ ಸಹ ಸ್ಥಿತೌ ।
ತಯೋರ್ಜೀವಃ ಫಲಂ ಭುಂಕ್ತೇ
ಕರ್ಮಣೋ ನ ಮಹೇಶ್ವರಃ ॥ 49 ॥
ಕೇವಲಂ ಸಾಕ್ಷಿರೂಪೇಣ ವಿನಾ ಭೋಗಂ ಮಹೇಶ್ವರಃ ।
ಪ್ರಕಾಶತೇ ಸ್ವಯಂಭೇದಃ ಕಲ್ಪಿತೋ ಮಾಯಯಾ ತಯೋಃ ॥ 50 ॥
ಯಥಾಕಾಶೋ ಘಟಾಕಾಶಮಹಾಕಾಶಮಭೇದತಃ ।
ಕಲ್ಪಿತಃ ಪರಚಿಜ್ಜೀವಃ ಶಿವರೂಪೇಣ ಕಲ್ಪಿತಃ ॥ 51 ॥
ತತ್ತ್ವತಶ್ಚಿಚ್ಛಿವಃ ಸಾಕ್ಷಾಚ್ಚಿಜ್ಜೀವಶ್ಚ ತತಃ ಸದಾ ।
ಚಿಚ್ಚಿದಾಕಾರತೋಽಭಿನ್ನಾ ನ ಭಿನ್ನ ಚಿತ್ತ್ವಹಾನಿತಃ ॥ 52 ॥
ಚಿತಶ್ಚಿನ್ನ ಚಿದಾಕಾರಾದ್ಭಿದ್ಯತೇ ಜಡರೂಪತಃ ।
ಭಿದ್ಯತೇ ಚೇಜ್ಜಡೇ ಭೇದಶ್ಚಿದೇಕಾ ಸರ್ವದಾ ಖಲು ॥ 53 ॥
ತರ್ಕತಶ್ಚ ಪ್ರಮಾಣಾಚ್ಚ ಚಿದೇಕತ್ವೇ ವ್ಯವಸ್ಥಿತೇ ।
ಅಪಿ ಪಾಪವತಾಂ ಪುಂಸಾಂ ವಿಪರೀತಾ ಮತಿರ್ಭವೇತ್ ॥ 54 ॥
ಶ್ರೌತಸ್ಮಾರ್ತಸಮಾಚಾರೈರ್ವಿಶುದ್ಧಸ್ಯ ಮಹಾತ್ಮನಃ ।
ಪ್ರಸಾದಾದೇವ ರುದ್ರಸ್ಯ ಚಿದೇಕತ್ವೇ ಮತಿರ್ಭವೇತ್ ॥ 55 ॥
ಚಿದೇಕತ್ವಪರಿಜ್ಞಾನಾನ್ನ ಶೋಚತಿ ನ ಮುಹ್ಯತಿ ।
ಅದ್ವೈತಂ ಪರಮಾನಂದಂ ಶಿವಂ ಯಾತಿ ತು ಕೇವಲಂ ॥ 56 ॥
ಶಿವಸ್ಥಾನೇ ಶರೀರೇಽಸ್ಮಿನ್ಸ್ಥಿತೋಽಪಿ ಸ್ವಾತ್ಮಮಾಯಯಾ ।
ದುಃಖಾದಿಸಾಗರೇ ಮಗ್ನೋ ಮುಹ್ಯಮಾನಶ್ಚ ಶೋಚತಿ ॥ 57 ॥
ಸ್ವಸ್ಮಾದನ್ಯತಯಾ ಭಾತಮೀಶಂ ಸ್ವೇನೈವ ಸೇವಿತಂ ।
ಅಧಿಷ್ಠಾನಂ ಸಮಸ್ತಸ್ಯ ಜಗತಃ ಸತ್ಯಚಿದ್ಘನಂ ॥ 58 ॥
ಅಹಮಸ್ಮೀತಿ ನಿಶ್ಚಿತ್ಯ ವೀತಶೋಕೋ ಭವತ್ಯಯಂ ।
ಅಸ್ಯ ಚಿನ್ಮಾತ್ರರೂಪಸ್ಯ ಸ್ವಸ್ಯ ಸರ್ವಸ್ಯ ಸಾಕ್ಷಿಣಃ ॥ 59 ॥
ಮಹಿಮಾನಂ ಯದಾ ವೇದ ಪರಮಾದ್ವೈತಲಕ್ಷಣಂ ।
ತದೈವ ವಿದ್ಯಯಾ ಸಾಕ್ಷಾದ್ವೀತಶೋಕೋ ಭವತ್ಯಯಂ ॥ 60 ॥
ಬ್ರಹ್ಮಯೋನಿಂ ಸದಾ ಪೂರ್ಣಂ ರುಕ್ಮವರ್ಣಂ ಮಹೇಶ್ವರಂ ।
ಅಪಶ್ಯನ್ನೇವ ಪಶ್ಯಂತಂ ಕರ್ತೃತ್ವೇನ ಪ್ರಕಾಶಿತಂ ॥ 61 ॥
ಅನೇಕಕೋಟಿಭಿಃ ಕಲ್ಪೈರರ್ಜಿತೈಃ ಪುಣ್ಯಕರ್ಮಭಿಃ ।
ತರ್ಕತಶ್ಚ ಪ್ರಮಾಣಾಚ್ಚ ಪ್ರಸಾದಾತ್ಪರಮೇಶ್ವರಾತ್ ॥ 62 ॥
ಪಶ್ಯತಿ ಶ್ರದ್ಧಯಾ ಚಾಪಿ ಯದಾ ವಿದ್ವಾನ್ಸುರರ್ಷಭಾಃ ।
ಪುಣ್ಯಪಾಪೇ ವಿಧೂಯಾಯಮಸಕ್ತಃ ಸರ್ವಹೇತುಭಿಃ ॥ 63 ॥
ಸರ್ವಾಕಾರತಯಾ ಸಾಮ್ಯಂ ಪರಮಾದ್ವೈತಲಕ್ಷಣಂ ।
ಉಪೈತಿ ನಾತ್ರ ಸಂದೇಹಃ ಕರ್ತವ್ಯಶ್ಚ ಮನೀಷಿಭಿಃ ॥ 64 ॥
ಚಿನ್ಮಾತ್ರಂ ಹಿ ಸದಾ ರೂಪಮುಭಯೋಃ ಶಿವಜೀವಯೋಃ ।
ತಥಾ ಸತಿ ಕಥಂ ಸಾಮ್ಯಂ ಚಿನ್ಮಾತ್ರೇ ಭೇದವರ್ಜಿತೇ ॥ 65 ॥
ಉಪಾಧಿಯುಕ್ತರೂಪೇ ತು ತಯೋಃ ಸಾಮ್ಯಂ ಭವೇದ್ಯದಿ ।
ತದಾಽಪಿ ನೈವ ಸಾಮ್ಯಂ ಸ್ಯಾಜ್ಜೀವಸ್ಯ ಪರಮಾತ್ಮನಃ ॥ 66 ॥
ಮಹಾಕಾಶಸಮತ್ವಂ ತು ಘಟಾಕಾಶಸ್ಯ ಸರ್ವಥಾ ।
ಯಥಾ ನಾಸ್ತಿ ತಥಾ ಸಾಮ್ಯಂ ನ ಜೀವಸ್ಯ ಶಿವೇನ ತು ॥ 67 ॥
ಅಸ್ತು ವಾ ಸಾಮ್ಯಮೀಶೇನ ಜೀವಸ್ಯಾಸ್ಯ ತದಾಽಪಿ ತು ।
ಕರ್ಮಣಾ ವಿದ್ಯಯಾ ವಾ ತತ್ಸಾಮ್ಯಂ ಸಿಧ್ಯತಿ ನಾನ್ಯಥಾ ॥ 68 ॥
ಕರ್ಮಣಾ ಚೇದ್ವಿನಾಶಃ ಸ್ಯಾತ್ಕರ್ಮಸಾಧ್ಯಂ ಹಿ ನಶ್ವರಂ ।
ವಿದ್ಯಯೈವ ತು ಚೇತ್ಸಾಮ್ಯಂ ಪುರಸ್ತಾದೇವ ಚಾಸ್ತಿ ಹಿ ॥ 69 ॥
ಪುರಸ್ತಾದೇವ ಸಿದ್ಧಸ್ಯ ಬೋಧಕಂ ಖಲು ವೇದನಂ ।
ಅಭೂತಾರ್ಥಸ್ಯ ಚೋತ್ಪತ್ತಿಂ ನ ಕರೋತಿ ಕದಾಚನ ॥ 70 ॥
ತತ್ರೈವಂ ಸತಿ ಸಾಮ್ಯಂ ತು ತಯೋಃ ಸರ್ವಾತ್ಮನೈವ ತು ।
ಪುರಸ್ತಾದೇವ ಚಾಸ್ತ್ಯೇವ ತದಾಽಪಿ ಶಿವಜೀವಯೋಃ ॥ 71 ॥
ಪುರಸ್ತಾದೇವ ಕೈವಲ್ಯಂ ಲಕ್ಷಣೈಕತ್ವತೋಽಸ್ತಿ ಚ ।
ತಥಾ ಸತಿ ಶಿವೋ ಭಿನ್ನೋ ವಿದ್ಯಯಾಽಭಿನ್ನವತ್ಸ್ಥಿತಃ ॥ 72 ॥
ವಿದ್ಯಯಾ ತದ್ವಿನಾಶೇನ ಸ್ವಸಾಮ್ಯಂ ಯಾತಿ ನಾನ್ಯಥಾ ।
ಅತಃ ಸಾಮ್ಯಂ ತಯೋಃ ಸಾಕ್ಷಾದೈಕ್ಯಮೇವ ನ ಚೇತರತ್ ॥ 73 ॥
ಏವಂ ಜೀವಃ ಸ್ವಕಂ ರೂಪಂ ಶಿವಂ ಪಶ್ಯತಿ ಚೇದ್ದೃಢಂ ।
ಸ್ವಾತ್ಮನ್ಯೇವ ರತಿಂ ಕ್ರೀಡಾಮನ್ಯಚ್ಚ ಕುರುತೇ ಸದಾ ॥ 74 ॥
ಬಹಿಶ್ಚೇಷ್ಟಾ ಚ ಮಯ್ಯೇವ ಶಿವೇ ಸತ್ಯಸುಖಾತ್ಮಕೇ ।
ಇತಿ ಜಾನಾತಿ ಸರ್ವಂ ತು ಸ್ವಾತ್ಮನೈವ ಹಿ ಭಾಸತೇ ॥ 75 ॥
ಸ್ವಾತ್ಮನೈವ ಸ್ವಯಂ ಸರ್ವಂ ಯದಾ ಪಶ್ಯತಿ ನಿರ್ಭಯಃ ।
ತದಾ ಮುಕ್ತೋ ನ ಮುಕ್ತಶ್ಚ ಬದ್ಧಸ್ಯ ಹಿ ವಿಮುಕ್ತತಾ ॥ 76 ॥
ಏವಂ ರೂಪಾ ಪರಾ ವಿದ್ಯಾ ಸತ್ಯೇನ ತಪಸಾಽಪಿ ಚ ।
ಬ್ರಹ್ಮಚರ್ಯಾದಿಭಿರ್ಧರ್ಮೈರ್ಲಭ್ಯಾ ವೇದೋಕ್ತವರ್ತ್ಮನಾ ॥ 77 ॥
ಶರೀರೇಽನ್ತಃ ಸ್ವಯಂಜ್ಯೋತಿಃಸ್ವರೂಪಂ ಸ್ವಕಮೈಶ್ವರಂ ।
ಕ್ಷೀಣದೋಷಾಃ ಪ್ರಪಶ್ಯಂತಿ ನೇತರೇ ಮಾಯಯಾಽಽವೃತಾಃ ॥ 78 ॥
ಏವಂ ರೂಪಪರಿಜ್ಞಾನಂ ಯಸ್ಯಾಸ್ತಿ ಪರಯೋಗಿನಃ ।
ಕುತ್ರಚಿದ್ಗಮನಂ ನಾಸ್ತಿ ತಸ್ಯ ಸಂಪೂರ್ಣರೂಪಿಣಃ ॥ 79 ॥
ಆಕಾಶಮೇಕಂ ಸಂಪೂರ್ಣಂ ಕುತ್ರಚಿನ್ನೈವ ಗಚ್ಛತಿ ।
ತದ್ವತ್ಸ್ವಾತ್ಮವಿಭುತ್ವಜ್ಞಃ ಕುತ್ರಚಿನ್ನೈವ ಗಚ್ಛತಿ ॥ 80 ॥
ನ ಚಕ್ಷುಷಾ ಗೃಹ್ಯತೇ ನಾಪಿ ವಾಚಾ
ನಾನ್ಯೈರ್ದೇವೈಸ್ತಪಸಾ ಕರ್ಮಣಾ ವಾ ।
ಜ್ಞಾನಪ್ರಸಾದೇನ ವಿಶುದ್ಧಸತ್ತ್ವಃ
ಸ ನಿಷ್ಕಲಂ ಪಶ್ಯತಿ ರೂಪಮೈಶಂ ॥ 81 ॥
ಧ್ಯಾನೇನ ಪರಮೇಶಸ್ಯ ಸಾಂಬಮೂರ್ತಿಧರಸ್ಯ ಚ ।
ಸ್ವನಿಷ್ಕಲಪರಿಜ್ಞಾನಂ ಜಾಯತೇ ನಾನ್ಯಹೇತುನಾ ॥ 82 ॥
ಏಷ ಆತ್ಮಾ ಸುಸೂಕ್ಷ್ಮೋಽಪಿ ವೇದಿತವ್ಯೋಽಗ್ರ್ಯಯಾ ಧಿಯಾ ।
ಪಂಚಧಾ ಸನ್ನಿವಿಷ್ಟೋಽಸುರ್ಯಸ್ಮಿನ್ಸರ್ವಾಶ್ರಯೇ ಸುರಾಃ ॥ 83 ॥
ಸಂವಿಭಾತಿ ಸ್ವಚಿತ್ತೇನ ಯಂ ಯಂ ಲೋಕಂ ವಿಶುದ್ಧಧೀಃ ।
ಸದಾ ಕಾಮಯತೇ ಯಾಂಶ್ಚ ತಜ್ಜಯತ್ಯಖಿಲಂ ತತಃ ॥ 84 ॥
ತಸ್ಮಾದಾತ್ಮವಿದಂ ಸಾಕ್ಷಾದೀಶ್ವರಂ ಭವತಾರಕಂ ।
ಅರ್ಚಯೇದ್ಭೂತಿಕಾಮಸ್ತು ಸ್ವಶರೀರೇಣ ಚಾರ್ಥತಃ ॥ 85 ॥
ನಾಯಮಾತ್ಮಾ ಪ್ರವಚನೇನ ಲಭ್ಯೋ
ನ ಮೇಧಯಾ ನ ಬಹುನಾ ಶ್ರುತೇನ ।
ಯಮೇವೈಷ ವೃಣುತೇ ತೇನ ಲಭ್ಯ-
ಸ್ತಸ್ಯೈಷ ಆತ್ಮಾ ವಿವೃಣುತೇ ತನುಂ ಸ್ವಾಂ ॥ 86 ॥
ನಾಯಮಾತ್ಮಾ ಬಲಹೀನೇನ ಲಭ್ಯಃ
ಪ್ರಮಾದತಸ್ತಪಸೋ ನಾನ್ಯಲಿಂಗಾತ್ ।
ಏತೈರ್ಯತ್ನಂ ಯಃ ಕರೋತ್ಯೇವ ಧೀಮಾಂ-
ಸ್ತಸ್ಯಾತ್ಮಾಽಯಂ ವಿಶತೇ ಬ್ರಹ್ಮ ಧಾಮ ॥ 87 ॥
ಸಂಪ್ರಾಪ್ಯೈನಮೃಷಯೋ ಜ್ಞಾನತೃಪ್ತಾಃ
ಕೃತಾತ್ಮಾನೋ ವೀತಶೋಕಾಃ ಪ್ರಶಾಂತಾಃ ।
ತೇ ಸರ್ವಗಂ ಸರ್ವಶಃ ಪ್ರಾಪ್ಯ ಧೀರಾ
ಯುಕ್ತಾತ್ಮಾನಃ ಸರ್ವಮೇವಾವಿಶಂತಿ ॥ 88 ॥
ವೇದಾಂತವಿಜ್ಞಾನಸುನಿಶ್ಚಿತಾರ್ಥಾಃ
ಸನ್ನ್ಯಾಸಯೋಗಾದ್ಯತಯಃ ಶುದ್ಧಸತ್ತ್ವಾಃ ।
ತೇ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇ ತು ಪರಾಂತಕಾಲೇ
ಪರಾಮೃತಾತ್ಪರಿಮುಚ್ಯಂತಿ ಸರ್ವೇ ॥ 89 ॥
ಗತಾಃ ಕಲಾಃ ಪಂಚದಶ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾ
ದೇವಾಶ್ಚ ಸರ್ವೇ ಪ್ರತಿದೇವತಾಶ್ಚ ।
ಕರ್ಮಾಣಿ ವಿಜ್ಞಾನಮಯಶ್ಚ ಆತ್ಮಾ
ಪರೇಽವ್ಯಯೇ ಸರ್ವ ಏಕೀಭವಂತಿ ॥ 90 ॥
ಯಥಾ ನದ್ಯಃ ಸ್ಯಂದಮಾನಾಃ ಸಮುದ್ರೇ
ಅಸ್ತಂ ಯಾಂತಿ ನಾಮರೂಪೇ ವಿಹಾಯ ।
ತಥಾ ವಿದ್ವಾನ್ನಾಮರೂಪಾದ್ವಿಮುಕ್ತಃ
ಪರಾತ್ಪರಂ ಪುರುಷಂ ಬ್ರಹ್ಮ ಯಾತಿ ॥ 91 ॥
ಸ ಯೋ ಹ ವೈ ತತ್ಪರಮಂ ಬ್ರಹ್ಮ ವೇದ ಸುರರ್ಷಭಾಃ ।
ಬ್ರಹ್ಮೈವ ಭವತಿ ಜ್ಞಾನಾನ್ನಾಸ್ತಿ ಸಂಶಯಕಾರಣಂ ॥ 92 ॥
ಸುನಿಶ್ಚಿತಂ ಪರಂ ಬ್ರಹ್ಮ ವೇದ ಚೇತ್ಸ್ವಾನುಭೂತಿತಃ ।
ಕುಲೇ ಭವತಿ ನಾಬ್ರಹ್ಮವಿತ್ತಸ್ಯ ಸುರಪುಂಗವಾಃ ॥ 93 ॥
ಶೋಕಂ ತರತಿ ಪಾಪ್ಮಾನಂ ಗುಹಾಗ್ರಂಥಿರ್ವಿನಶ್ಯತಿ ।
ಅಮೃತೋ ಭವತಿ ಪ್ರಾಜ್ಞಃ ಸತ್ಯಮೇವ ಮಯೋದಿತಂ ॥ 94 ॥
ಸರ್ವಮುಕ್ತಮತಿಶೋಭನಂ ಮಯಾ
ಶೋಕಮೋಹಪಟಲಸ್ಯ ಭೇದಕಂ ।
ಆಶು ಸತ್ಯಸುಖಬೋಧವಸ್ತುದಂ
ವೇದಮಾನನಿರತಸ್ಯ ಭಾಸತೇ ॥ 95 ॥
ಇತಿ ಬ್ರಹ್ಮಗೀತಾಸೂಪನಿಷತ್ಸು ವಸ್ತುಸ್ವರೂಪವಿಚಾರೋ
ನಾಮ ಸಪ್ತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 7 ॥
॥ ಅಥ ಅಷ್ಟಮೋಽಧ್ಯಾಃ ॥
॥ ಕೈವಲ್ಯೋಪನಿಷದ್ವಿವರಣೇ ತತ್ತ್ವವೇದನವಿಧಿಃ ॥
ಬ್ರಹ್ಮೋವಾಚ –
ಅಸ್ತಿ ತತ್ತ್ವಂ ಪರಂ ಸಾಕ್ಷಾಚ್ಛಿವರುದ್ರಾದಿಸಂಜ್ಞಿತಂ ।
ತದವಶ್ಯಂ ಮಹಾಯಾಸಾದ್ವೇದಿತವ್ಯಂ ಮನೀಷಿಭಿಃ ॥ 1 ॥
ತದ್ವಿದ್ಯಾ ಯತಿಭಿಃ ಸೇವ್ಯಾ ನಿಗೂಢಾತೀವ ಶೋಭನಾ ।
ಅಚಿರಾತ್ಸರ್ವಪಾಪಘ್ನೀ ಪರಬ್ರಹ್ಮಪ್ರದಾ ನೃಣಾಂ ॥ 2 ॥
ಶ್ರದ್ಧಯಾ ಪರಯಾ (ಚ ಮಹಾ) ಭಕ್ತ್ಯಾ ಧ್ಯಾನೇನ ಚ ಸುರೋತ್ತಮಾಃ ।
ಯೋಗೇನ ಚ ಪರಾ ವಿದ್ಯಾ ಲಭ್ಯಾ ಸಾ ನೈವ ಕರ್ಮಣಾ ।
ನ ಪ್ರಜಾಭಿರ್ನ ಚಾರ್ಥೇನ ತ್ಯಾಗೇನೈಷಾಂ ಸುರರ್ಷಭಾಃ ॥ 3 ॥
ಯೇ ವೇದಾಂತಮಹಾವಾಕ್ಯಶ್ರವಣೋತ್ಪನ್ನವಿದ್ಯಯಾ ।
ಸುನಿಶ್ಚಿತಾರ್ಥಾ ಯತಯೋ ವಿಶುದ್ಧಹೃದಯಾ ಭೃಶಂ ॥ 4 ॥
ಬ್ರಹ್ಮದೃಶ್ಯೇ ಶರೀರೇಽಸ್ಮಿನ್ನಂತಕಾಲೇ ಪರಸ್ಯ ತು ।
ಅಜ್ಞಾನಾಖ್ಯಸ್ಯ ತೇ ಸರ್ವೇ ಮುಚ್ಯಂತಿ ಹಿ ಪರಾಮೃತಾತ್ ॥ 5 ॥
ಅತೋ ವಿದ್ಯಾಽಽಪ್ತಿಸಿದ್ಧ್ಯರ್ಥಂ ಮುಮುಕ್ಷುರ್ಮತಿಮತ್ತಮಃ ॥ 6 ॥
ವಿವಿಕ್ತಂ ದೇಶಮಾಶ್ರಿತ್ಯ ಸುಖಾಸೀನೋ ಮಹಾಶುಚಿಃ ।
ಸಮಗ್ರೀವಶಿರಃಕಾಯಃ ಸಿತಭಸ್ಮಾವಗುಂಠಿತಃ ॥ 7 ॥
ಇಂದ್ರಿಯಾಣಿ ಸಮಸ್ತಾನಿ ನಿರುಧ್ಯ ಸುರಪುಂಗವಾಃ ।
ಪ್ರಣಮ್ಯ ಸ್ವಗುರುಂ ಭಕ್ತ್ಯಾ ವಿಚಿಂತ್ಯ ಹೃದಯಾಂಬುಜಂ ॥ 8 ॥
ವಿಶುದ್ಧಂ ವಿರಜಂ ತಸ್ಯ ಮಧ್ಯೇ ವಿಶದಮೀಶ್ವರಂ ।
ಅನಂತಂ ಶುದ್ಧಮವ್ಯಕ್ತಮಚಿಂತ್ಯಂ ಸರ್ವಜಂತುಭಿಃ ॥ 9 ॥
ಶಿವಂ ಪ್ರಶಾಂತಮಮೃತಂ ವೇದಯೋನಿಂ ಸುರರ್ಷಭಾಃ ।
ಆದಿಮಧ್ಯಾಂತನಿರ್ಮುಕ್ತಮೇಕಂ ಸಾಕ್ಷಾದ್ವಿಭುಂ ತಥಾ ॥ 10 ॥
ಅರೂಪಂ ಸಚ್ಚಿದಾನಂದಮದ್ಭುತಂ ಪರಮೇಶ್ವರಂ ।
ಉಮಾಸಹಾಯಮೋಮರ್ಥಂ ಪ್ರಭುಂ ಸಾಕ್ಷಾತ್ತ್ರಿಲೋಚನಂ ।
ನೀಲಕಂಠಂ ಪ್ರಶಾ(ಭಾ)ನ್ತಸ್ತಂ(ಸ್ಥಂ) ಧ್ಯಾಯೇನ್ನಿತ್ಯಮತಂದ್ರಿತಃ ॥ 11 ॥
ಏವಂ ಧ್ಯಾನಪರಃ ಸಾಕ್ಷಾನ್ಮುನಿರ್ಬ್ರಹ್ಮಾತ್ಮವಿದ್ಯಯಾ ॥ 12 ॥
ಭೂತಯೋನಿಂ ಸಮಸ್ತಸ್ಯ ಸಾಕ್ಷಿಣಂ ತಮಸಃ ಪರಂ ।
ಗಚ್ಛತ್ಯೇವ ನ ಸಂದೇಹಃ ಸತ್ಯಮುಕ್ತಂ ಮಯಾ ಸುರಾಃ ॥ 13 ॥
ಯೋಽಯಂ ಧ್ಯೇಯಶ್ಚ ವಿಜ್ಞೇಯಃ ಶಿವಃ ಸಂಸಾರಮೋಚಕಃ ।
ಸ ಬ್ರಹ್ಮಾ ಸ ಶಿವಃ ಸೇಂದ್ರಃ ಸೋಽಕ್ಷರಃ ಪರಮಃ ಸ್ವರಾಟ್ ॥ 14 ॥
ಸ ಏವ ವಿಷ್ಣುಃ ಸ ಪ್ರಾಣಃ ಸ ಕಾಲೋಽಗ್ನಿಃ ಸ ಚಂದ್ರಮಾಃ ।
ಸ ಏವ ಸರ್ವಂ ಯದ್ಭೂತಂ ಯಚ್ಚ ಭವ್ಯಂ ಸಮಾಸತಃ ॥ 15 ॥
ಸ ಏವ ವಿದ್ಯಾವಿದ್ಯಾ ಚ ನ ತತೋಽನ್ಯತ್ತು ಕಿಂಚನ ।
ಜ್ಞಾತ್ವಾ ತಂ ಮೃತ್ಯುಮತ್ಯೇತಿ ನಾನ್ಯಃ ಪಂಥಾ ವಿಮುಕ್ತಯೇ ॥ 16 ॥
ಸರ್ವಭೂತಸ್ಥಮಾತ್ಮಾನಂ ಸರ್ವಭೂತಾನಿ ಚಾತ್ಮನಿ ।
ಸಂಪಶ್ಯನ್ಬ್ರಹ್ಮ ಪರಮಂ ಯಾತಿ ನಾನ್ಯೇನ ಹೇತುನಾ ॥ 17 ॥
ಆತ್ಮಾನಮರಣಿಂ ಕೃತ್ವಾ ಪ್ರಣವಂ ಚೋತ್ತರಾರಣಿಂ ।
ಧ್ಯಾನನಿರ್ಮಥನಾದೇವ ಪಾ(ಶಾ)ಪಾಂದಹತಿ ಪಂಡಿತಃ ॥ 18 ॥
ಸ ಏವ ಭಗವಾನೀಶೋ ಮಾಯಯೈವಾತ್ಮಭೂತಯಾ ।
ಮುಹ್ಯಮಾನ ಇವ ಸ್ಥಿತ್ವಾ ಸ್ವಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಬಲೇನ ತು ॥ 19 ॥
ಶರೀರಮಿದಮಾಸ್ಥಾಯ ಕರೋತಿ ಸಕಲಂ ಪುನಃ ।
ಜಾಗ್ರತ್ಸಂಜ್ಞಮಿದಂ ಧಾಮ ಪ್ರಕಲ್ಪ್ಯ ಸ್ವೀಯಮಾಯಯಾ ॥ 20 ॥
ರಾಜಪುತ್ರಾದಿವತ್ತಸ್ಮಿನ್ಕ್ರೀಡಯಾ ಕೇವಲಂ ಹರಃ ।
ಅನ್ನಪಾನಾದಿಭಿಃ ಸ್ತ್ರೀಭಿಸ್ತೃಪ್ತಿಮೇತಿ ಸುರರ್ಷಭಾಃ ॥ 21 ॥
ಸ್ವಪ್ನಕಾಲೇ ತಥಾ ಶಂಭುರ್ಜೀವತ್ವೇನ ಪ್ರಕಾಶಿತಃ ।
ಸುಖದುಃಖಾದಿಕಾನ್ಭೋಗಾನ್ಭುಂಕ್ತೇ ಸ್ವೇನೈವ ನಿರ್ಮಿತಾನ್ ॥ 22 ॥
ಸುಷುಪ್ತಿಕಾಲೇ ಸಕಲೇ ವಿಲೀನೇ ತಮಸಾಽಽವೃತಃ ।
ಸ್ವಸ್ವರೂಪಮಹಾನಂದಂ ಭುಂಕ್ತೇ ವಿಶ್ವ(ದೃಶ್ಯ)ವಿವರ್ಜಿತಃ ॥ 23 ॥
ಪುನಃ ಪೂರ್ವಕ್ರಿಯಾಯೋಗಾಜ್ಜೀವತ್ವೇನ ಪ್ರಕಾಶಿತಃ ।
ಜಾಗ್ರತ್ಸಂಜ್ಞಮಿದಂ ಧಾಮ ಯಾತಿ ಸ್ವಪ್ನಮಥಾಪಿ ವಾ ॥ 24 ॥
ಪುರತ್ರಯಮಿದಂ ಪುಂಸೋ ಭೋಗಾಯೈವ ವಿನಿರ್ಮಿತಂ ।
ಭೋಗಶ್ಚಾಸ್ಯ ಸದಾ ಕ್ರೀಡಾ ನ ದುಃಖಾಯ ಕದಾಚನ ॥ 25 ॥
ವಿಶ್ವಾಧಿಕೋ ಮಹಾನಂದಃ ಸ್ವತಂತ್ರೋ ನಿರುಪದ್ರವಃ ।
ಅಸಕ್ತಃ ಸರ್ವದೋಷೈಶ್ಚ ಕಥಂ ದುಃಖೀ ಭವೇದ್ಧರಃ ॥ 26 ॥
ಸ ನ ಜೀವಃ ಶಿವಾದನ್ಯೋ ಯೋ ಭುಂಕ್ತೇ ಕರ್ಮಣಾಂ ಫಲಂ ।
ಭೇದಾಭಾವಾಚ್ಚಿತಶ್ಚೇತ್ಯಂ ನ ಕರ್ಮಫಲಮರ್ಹತಿ ॥ 27 ॥
ಅತಃ ಸರ್ವಜಗತ್ಸಾಕ್ಷೀ ಚಿದ್ರೂಪಃ ಪರಮೇಶ್ವರಃ ।
ಅದ್ವಿತೀಯೋ ಮಹಾನಂದಃ ಕ್ರೀಡಯಾ ಭೋಗಮರ್ಹತಿ ॥ 28 ॥
ಧಾಮತ್ರಯಮಿದಂ ಶಂಭೋರ್ನ ದುಃಖಾಯ ಕದಾಚನ ।
ಕ್ರೀಡಾರಾಮತಯಾ ಭಾತಿ ನ ಚೋದ್ಯಾರ್ಹೋ ಮಹೇಶ್ವರಃ ॥ 29 ॥
ಇದಂ ಧಾಮತ್ರಯಂ ಶಂಭೋರ್ವಿಭೇದೇನ ನ ವಿದ್ಯತೇ ।
ಶಂಭುರೇವ ತಥಾ ಭಾತಿ ನ ಹ್ಯನ್ಯತ್ಪರಮೇಶ್ವರಾತ್ ॥ 30 ॥
ಜಾಗ್ರತ್ಸ್ವಪ್ನಸುಷುಪ್ತ್ಯಾಖ್ಯಾವಸ್ಥಾರೂಪೇಣ ಭಾತಿ ಯಃ ।
ಸ ವಿಶ್ವತೈಜಸಪ್ರಾಜ್ಞಸಮಾಖ್ಯಾಃ ಕ್ರಮಶೋ ಭವೇತ್ ॥ 31 ॥
ವಿಶ್ವೋ ಹಿ ಸ್ಥೂಲಭುಙ್ನಿತ್ಯಂ ತೈಜಸಃ ಪ್ರವಿವಿಕ್ತಭುಕ್ ।
ಪ್ರಾಜ್ಞಸ್ತ್ವಾನಂದಭುಕ್ಸಾಕ್ಷೀ ಕೇವಲಃ ಸುಖಲಕ್ಷಣಃ ॥ 32 ॥
ತ್ರಿಷು ಧಾಮಸು ಯದ್ಭೋಗ್ಯಂ ಭೋಕ್ತಾ ಯಶ್ಚ ಪ್ರಕೀರ್ತಿತಃ ।
ಉಭಯಂ ಬ್ರಹ್ಮ ಯೋ ವೇದ ಸ ಭುಂಜಾನೋ ನ ಲಿಪ್ಯತೇ ॥ 33 ॥
ಅಶ್ವಮೇಧಸಹಸ್ರಾಣಿ ಬ್ರಹ್ಮಹತ್ಯಾಶತಾನಿ ಚ ।
ಕುರ್ವನ್ನಪಿ ನ ಲಿಪ್ಯೇತ ಯದ್ಯೇಕತ್ವಂ ಪ್ರಪಶ್ಯತಿ ॥ 34 ॥
ಜೀವರೂಪ ಇವ ಸ್ಥಿತ್ವಾ ಯಃ ಕ್ರೀಡತಿ ಪುರತ್ರಯೇ ।
ಸ ನ ಜೀವಃ ಸದಾ ಶಂಭುಃ ಸತ್ಯಮೇವ ನ ಸಂಶಯಃ ॥ 35 ॥
ತತಸ್ತು ಜಾತಂ ಸಕಲಂ ವಿಚಿತ್ರಂ ಸತ್ಯವತ್ಸುರಾಃ ।
ಸ ಸತ್ಯೋಽಸತ್ಯಸಾಕ್ಷಿತ್ವಾತ್ಸಾಕ್ಷಿತ್ವಾಚ್ಚಿತ್ಸುಖಂ ತಥಾ ॥ 36 ॥
ಪ್ರೇಮಾಸ್ಪದತ್ವಾದದ್ವೈತೋ ಭೇದಾಭಾವಾತ್ಸುರರ್ಷಭಾಃ ।
ತಸ್ಮಿನ್ನೈವ ಲಯಂ ಯಾತಿ ಪುರತ್ರಯಮಿದಂ ತತಃ ॥ 37 ॥
ನ ಜೀವೋ ಜೀವವದ್ಭಾತಿ ಸಾಕ್ಷಾದ್ಬ್ರಹ್ಮೈವ ಕೇವಲಂ ।
ಅಜ್ಞಾನಾಜ್ಜೀವರೂಪೇಣ ಭಾಸತೇ ನ ಸ್ವಭಾವತಃ ॥ 38 ॥
ಬ್ರಹ್ಮಣೋ ಜಾಯತೇ ಪ್ರಾಣೋ ಮನಃ ಸರ್ವೇಂದ್ರಿಯಾಣಿ ಚ ।
ಖಂ ವಾಯುರ್ಜ್ಯೋತಿರಾಪಶ್ಚ ಭೂಮಿರ್ವಿಶ್ವಸ್ಯ ಧಾರಿಣೀ ॥ 39 ॥
ಯತ್ಪರಂ ಬ್ರಹ್ಮ ಸರ್ವಾತ್ಮಾ ವಿಶ್ವಸ್ಯಾಯತನಂ ಮಹತ್ ।
ಸೂಕ್ಷ್ಮಾತ್ಸೂಕ್ಷ್ಮತಮಂ ನಿತ್ಯಂ ತತ್ತ್ವಂಶಬ್ದಾರ್ಥ ಏವ ಹಿ ॥ 40 ॥
ಯಸ್ತ್ವಂಶಬ್ದಸ್ಯ ಲಕ್ಷ್ಯಾರ್ಥಃ ಸ ತಚ್ಛಬ್ದಾರ್ಥ ಏವ ಹಿ ।
ತತ್ತ್ವಂಶಬ್ದೌ ಸ್ವತಃಸಿದ್ಧೇ ಚಿನ್ಮಾತ್ರೇ ಪರ್ಯವಸ್ಯತಃ ॥ 41 ॥
ಯಃ ಪದದ್ವಯಲಕ್ಷ್ಯಾರ್ಥಸ್ತಸ್ಮಿನ್ಭೇದಃ ಪ್ರಕಲ್ಪಿತಃ ।
ಮಾಯಾವಿದ್ಯಾತ್ಮಕೋಪಾಧಿಭೇದೇನೈವ ನ ವಸ್ತುತಃ ॥ 42 ॥
ಸ್ವತಃಸಿದ್ಧೈಕತಾಜ್ಞಾನಂ ವ್ಯುದಸ್ಯ ಶ್ರುತಿರಾದರಾತ್ ।
ಸ್ವಭಾವಸಿದ್ಧಮೇಕತ್ವಂ ಬೋಧಯತ್ಯಧಿಕಾರಿಣಃ ॥ 43 ॥
ಜಾಗ್ರತ್ಸ್ವಪ್ನಸುಷುಪ್ತ್ಯಾದಿಪ್ರಪಂಚತ್ವೇನ ಭಾತಿ ಯತ್ ।
ತದ್ಬ್ರಹ್ಮಾಹಮಿತಿ ಜ್ಞಾತ್ವಾ ಸರ್ವಬಂಧೈಃ ಪ್ರಮುಚ್ಯತೇ ॥ 44 ॥
ಯಸ್ತು ಬ್ರಹ್ಮ ವಿಜಾನಾತಿ ಸ್ವಾತ್ಮನಾ ಸುದೃಢಂ ನರಃ ।
ತಸ್ಯ ಸ್ವಾನುಭವಸ್ತ್ವೇವಂ ಸ್ವಭಾವಾದನುವರ್ತತೇ ॥ 45 ॥
ತ್ರಿಷು ಧಾಮಸು ಯದ್ಭೋಗ್ಯಂ ಭೋಕ್ತಾ ಭೋಗಶ್ಚ ಯಸ್ತಥಾ ।
ತೇಭ್ಯೋ ವಿಲಕ್ಷಣಃ ಸಾಕ್ಷೀ ಚಿನ್ಮಾತ್ರೋಽಹಂ ಸದಾಶಿವಃ ॥ 46 ॥
ಮಯ್ಯೇವ ಸಕಲಂ ಜಾತಂ ಮಯಿ ಸರ್ವಂ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತಂ ।
ಮಯಿ ಸರ್ವಂ ಲಯಂ ಯಾತಿ ತದ್ಬ್ರಹ್ಮಾದ್ವಯಮಸ್ಮ್ಯಹಂ ॥ 47 ॥
ಅಣೋರಣೀಯಾನಹಮೇವ ತದ್ವ-
ನ್ಮಹಾನಹಂ ವಿಶ್ವಮಹಂ ವಿಶುದ್ಧಃ ।
ಪುರಾತನೋಽಹಂ ಪುರುಷೋಽಹಮೀಶೋ
ಹಿರಣ್ಮಯೋಽಹಂ ಶಿವರೂಪಮಸ್ಮಿ ॥ 48 ॥
ಅಪಾಣಿಪಾದೋಽಹಮಚಿಂತ್ಯಶಕ್ತಿಃ
ಪಶ್ಯಾಮ್ಯಚಕ್ಷುಶ್ಚ ಶೃಣೋಮ್ಯಕರ್ಣಃ ।
ಅಹಂ ವಿಜಾನಾಮಿ ವಿವಿಕ್ತರೂಪೋ
ನ ಚಾಸ್ತಿ ವೇತ್ತಾ ಮಮ ಚಿತ್ಸದಾಽಹಂ ॥ 49 ॥
ವೇದೈರನೇಕೈರಹಮೇವ ವೇದ್ಯೋ
ವೇದಾಂತಕೃದ್ವೇದವಿದೇವ ಚಾಹಂ ।
ನ ಪುಣ್ಯಪಾಪೇ ಮಮ ನಾಸ್ತಿ ನಾಶೋ
ನ ಜನ್ಮ ದೇಹೇಂದ್ರಿಯಬುದ್ಧಯಶ್ಚ ॥ 50 ॥
ನ ಭೂಮಿರಾಪೋ ಮಮ ನೈವ ವಹ್ನಿ-
ರ್ನ ಚಾನಿಲೋ ಮೇಽಸ್ತಿ ನ ಚಾಂಬರಂ ಚ ।
ಸದಾಽಹಮೇವಾಹಮಿತಿ ಸ್ಫುರಾಮಿ
ಸ್ವಭಾವತಶ್ಚೇದಮಿತಿ ಸ್ಫುರಾಮಿ ॥ 51 ॥
ಅಭಾತರೂಪೇಣ ತಥೈವ ಸರ್ವದಾ
ವಿಭಾತರೂಪೇಣ ಚ ಭಾನರೂಪತಃ ।
ಅಭಾನರೂಪೇಣ ಚ ಸರ್ವರೂಪತಃ
ಸ್ಫುರಾಮಿ ದೇವೋಽಹಮತಃ ಪುರಾತನಃ ॥ 52 ॥
ಏವಂ ವಿದಿತ್ವಾ ಪರಮಾತ್ಮರೂಪಂ
ಗುಹಾಶಯಂ ನಿಷ್ಕಲಮದ್ವಿತೀಯಂ ।
ಸಮಸ್ತಭಾನಂ ಸದಸದ್ವಿಹೀನಂ
ಪ್ರಯಾತಿ ಶುದ್ಧಂ ಪರಮಾತ್ಮರೂಪಂ ॥ 53 ॥
ಅತಶ್ಚ ವೇದಾಂತವಚೋಭಿರಂಜಸಾ
ಮುಮುಕ್ಷುಭಿರ್ನಿತ್ಯಮಶೇಷನಾಯಕಃ ।
ಗುರೂಪದೇಶೇನ ಚ ತರ್ಕತಸ್ತಥಾ
ವಿಚಿಂತನೀಯಶ್ಚ ವಿಶೇಷತಃ ಶಿವಃ ॥ 54 ॥
ಕೈವಲ್ಯೋಪನಿಷತ್ಪರಾ ಪರಕೃಪಾಯುಕ್ತಾ ಯದುಚ್ಚೈರ್ಮುದಾ
ಪ್ರೋವಾಚ ಪ್ರತಿತೌಜಸೈರಪಿ ಹರಿಬ್ರಹ್ಮಾದಿಭಿಶ್ಚಾದೃತಂ ।
ಹೇ ದೇವಾ ಅಹಮುಕ್ತವಾನತಿಶುಭಬ್ರಹ್ಮಾಪರೋಕ್ಷಾಯ ತ-
ತ್ಸರ್ವೇಷಾಮಧಿಕಾರಿಣಾಂ ಮತಮಿದಂ ವಿತ್ತಾತಿಭಕ್ತ್ಯಾ ಸಹ ॥ 55 ॥
ಇತಿ ಬ್ರಹ್ಮಗೀತಾಸೂಪನಿಷತ್ಸು ಕೈವಲ್ಯೋಪನಿಷದ್ವಿವರಣೇ
ತತ್ತ್ವವೇದನವಿಧಿರ್ನಾಮಾಷ್ಟಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 8 ॥
॥ ಅಥ ನವಮೋ.ಧ್ಯಾಯಃ ॥
॥ ಬೃಹಾದಾರಣ್ಯಕೋಪನಿಷದ್ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಂ ॥
ಬ್ರಹ್ಮೋವಾಚ ।
ಪ್ರತ್ಯಗ್ರೂಪಃ ಶಿವಃ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಪರಾನಂದಸ್ವಲಕ್ಷಣಃ ।
ಪರಪ್ರೇಮಾಸ್ಪದತ್ವೇನ ಪ್ರತೀತತ್ವಾತ್ಸುರರ್ಷಭಾಃ ।
ಪರಪ್ರೇಮಾಸ್ಪದಾನಂದಃ ಸುರಾ ಆನಂದ ಏವ ಹಿ ॥ 1 ॥
ಪ್ರಿಯೋ ಭವತಿ ಭಾರ್ಯಾಯಾಃ ಪತಿಃ ಸೋಽಯಂ ಸುರರ್ಷಭಾಃ ॥ 2 ॥
ಪತಿರ್ನ ಪತ್ಯುಃ ಕಾಮಾಯ ಪ್ರಿಯೋ ಭವತಿ ಸರ್ವಥಾ ।
ಕಿಂ ತ್ವಾತ್ಮನಸ್ತು ಕಾಮಾಯ ತತಃ ಪ್ರಿಯತಮಃ ಸ್ವಯಂ ॥ 3 ॥
ಜಾಯಾಯಾಸ್ತು ನ ಕಾಮಾಯ ನ ಹಿ ಜಾಯಾ ಪ್ರಿಯಾ ಮತಾ ।
ಕಿಂ ತ್ವಾತ್ಮನಸ್ತು ಕಾಮಾಯ ತತಃ ಪ್ರಿಯತಮಃ ಸ್ವಯಂ ॥ 4 ॥
ಪುತ್ರಾಣಾಂ ತು ನ ಕಾಮಾಯ ಪ್ರಿಯಾಃ ಪುತ್ರಾ ಭವಂತಿ ಚ ।
ಕಿಂ ತ್ವಾತ್ಮನಸ್ತು ಕಾಮಾಯ ತತಃ ಪ್ರಿಯತಮಃ ಸ್ವಯಂ ॥ 5 ॥
ಬ್ರಹ್ಮಣಸ್ತ್ವೇವ ಕಾಮಾಯ ನ ಬ್ರಹ್ಮ ಭವತಿ ಪ್ರಿಯಂ ।
ಕಿಂ ತ್ವಾತ್ಮನಸ್ತು ಕಾಮಾಯ ತತಃ ಪ್ರಿಯತಮಃ ಸ್ವಯಂ ॥ 6 ॥
ಕ್ಷತ್ರಸ್ಯೈವ ತು ಕಾಮಾಯ ನ ಕ್ಷತ್ರಂ ಭವತಿ ಪ್ರಿಯಂ ।
ಕಿಂ ತ್ವಾತ್ಮನಸ್ತು ಕಾಮಾಯ ತತಃ ಪ್ರಿಯತಮಃ ಸ್ವಯಂ ॥ 7 ॥
ವಿತ್ತಸ್ಯೈವ ತು ಕಾಮಾಯ ನ ವಿತ್ತಂ ಭವತಿ ಪ್ರಿಯಂ ।
ಕಿಂ ತ್ವಾತ್ಮನಸ್ತು ಕಾಮಾಯ ತತಃ ಪ್ರಿಯತಮಃ ಸ್ವಯಂ ॥ 8 ॥
ಲೋಕಾನಾಮೇವ ಕಾಮಾಯ ನ ಭವಂತಿ ಪ್ರಿಯಾಶ್ಚ ತೇ ।
ಕಿಂ ತ್ವಾತ್ಮನಸ್ತು ಕಾಮಾಯ ತತಃ ಪ್ರಿಯತಮಃ ಸ್ವಯಂ ॥ 9 ॥
ದೇವಾನಾಮಪಿ ಕಾಮಾಯ ಪ್ರಿಯಾ ದೇವಾ ಭವಂತಿ ನ ।
ಕಿಂ ತ್ವಾತ್ಮನಸ್ತು ಕಾಮಾಯ ತತಃ ಪ್ರಿಯತಮಃ ಸ್ವಯಂ ॥ 10 ॥
ವೇದಾನಾಮೇವ ಕಾಮಾಯ ಪ್ರಿಯಾ ವೇದಾ ಭವಂತಿ ನ ।
ಕಿಂ ತ್ವಾತ್ಮನಸ್ತು ಕಾಮಾಯ ತತಃ ಪ್ರಿಯತಮಃ ಸ್ವಯಂ ॥ 11 ॥
ಭೂತಾನ್ಯಪಿ ಚ ಭೂತಾನಾಂ ಕಾಮಾಯ ನ ಭವಂತಿ ಚ ।
ಕಿಂ ತ್ವಾತ್ಮನಸ್ತು ಕಾಮಾಯ ತತಃ ಪ್ರಿಯತಮಃ ಸ್ವಯಂ ॥ 12 ॥
ಸರ್ವಸ್ಯೈವ ತು ಕಾಮಾಯ ನ ಸರ್ವಂ ಭವತಿ ಪ್ರಿಯಂ ।
ಕಿಂ ತ್ವಾತ್ಮನಸ್ತು ಕಾಮಾಯ ತತಃ ಪ್ರಿಯತಮಃ ಸ್ವಯಂ ॥ 13 ॥
ಅತಃ ಪ್ರಿಯತಮೋ ಹ್ಯಾತ್ಮಾ ಸುಖವತ್ಸುಖಲಕ್ಷಣಃ ।
ಸುಖಾಭಿಲಾಷಿಭಿಃ ಸೋಽಯಂ ತ್ಯಕ್ತ್ವಾ ಕರ್ಮಾಣಿ ಸಾದರಂ ॥ 14 ॥
ದ್ರಷ್ಟವ್ಯಸ್ತು ಸುರಾ ನಿತ್ಯಂ ಶ್ರೋತವ್ಯಶ್ಚ ತಥೈವ ಚ ।
ಮಂತವ್ಯಶ್ಚ ವಿಚಿಂತ್ಯಶ್ಚ ಸರ್ವಂ ತದ್ದರ್ಶನಾದಿಭಿಃ ॥ 15 ॥
ದುಃಖರಾಶೇರ್ವಿನಾಶಾಯ ಪರಮಾದ್ವೈತವಿದ್ಭವೇತ್ ॥ 16 ॥
ಪರಮಾದ್ವೈತವಿಜ್ಞಾನಾತ್ಸಂಸಾರಃ ಪ್ರವಿಣಶ್ಯತಿ ।
ಸ್ವತಃಸಿದ್ಧಾದ್ವಯಾನಂದಃ ಸ್ವಯಮೇವ ವಿಭಾತಿ ಚ ॥ 17 ॥
ಪರಾದಾತ್ತಂ ಸುರಾ ಬ್ರಹ್ಮ ಸ್ವತೋಽನ್ಯದ್ಬ್ರಹ್ಮ ವೇದ ಯಃ ।
ತಥಾ ಪರಾದಾತ್ಕ್ಷತ್ರಂ ತಂ ಲೋಕಾ ಅಪಿ ತಥೈವ ಚ ॥ 18 ॥
ದೇವಾ ವೇದಾಶ್ಚ ಭೂತಾನಿ ಪರಾದುಃ ಖಲು ತಂ ಪಶುಂ ।
ಸ್ವಸ್ವರೂಪಾತ್ಪರಂ ಕಿಂಚಿದಪಿ ಪಶ್ಯನ್ಪ್ರಣಶ್ಯತಿ ॥ 19 ॥
ಬ್ರಹ್ಮಕ್ಷತ್ರಾದಿಭೇದೇನ ಪ್ರತೀತಾ ಹ್ಯಖಿಲಾ ಅಮೀ ।
ವರ್ಣಾಸ್ತಥಾಽಽಶ್ರಮಾಃ ಸರ್ವೇ ಸಂಕರಾಃ ಸಕಲಾ ಅಪಿ ॥ 20 ॥
ದೇವಗಂಧರ್ವಪೂರ್ವಾಶ್ಚ ಭೂತಾನಿ ಭುವನಾನಿ ಚ ।
ಅಸ್ತಿ ನಾಸ್ತೀತಿ ಶಬ್ದಾರ್ಥೌ ತಥೈವಾನ್ಯಚ್ಚ ಕಿಂಚನ ॥ 21 ॥
ಮಾಯಾವಿದ್ಯಾತಮೋಮೋಹಪ್ರಭೇದಾ ಅಖಿಲಾ ಅಪಿ ।
ಸರ್ವಮಾತ್ಮೈವ ನೈವಾನ್ಯದನ್ಯಬುದ್ಧಿರ್ಹಿ ಸಂಸೃತಿಃ ॥ 22 ॥
ನಿರ್ವಿಕಲ್ಪೇ ಪರೇ ತತ್ತ್ವೇ ವಿದ್ಯಯಾ ಬುದ್ಧಿವಿಶ್ರಮಃ ।
ಸಾ ಹಿ ಸಂಸಾರವಿಚ್ಛಿತ್ತಿರ್ನಾಪರಾ ಪುರುಷಾಧಿಕಾ ॥ 23 ॥
ಪ್ರತೀತಮವಿಶೇಷೇಣ ಸಕಲಂ ಬ್ರಹ್ಮ ಯಃ ಪುಮಾನ್ ।
ವೇದ ತಂ ಶಿರಸಾ ನಿತ್ಯಂ ಪ್ರಣಯಾಮಿ ಜಗದ್ಗುರುಂ ॥ 24 ॥
ವೇದಾ ಬಹುಮುಖಾ ಭಾಂತಿ ಸ್ಮೃತಯಶ್ಚ ತಥೈವ ಚ ।
ಪುರಾಣಾನಿ ಸಮಸ್ತಾನಿ ಬುದ್ಧಾರ್ಹಾದ್ಯಾಗಮಾಂತರಾಃ ॥ 25 ॥
ಶೈವಾಶ್ಚ ವೈಷ್ಣವಾಶ್ಚೈವ ಮದುಕ್ತಾ ಆಗಮಾ ಅಪಿ ।
ಅಪಭ್ರಂಶಾಃ ಸಮಸ್ತಾಶ್ಚ ಕೇವಲಂ ಲೌಕಿಕೀ ಮತಿಃ ॥ 26 ॥
ತರ್ಕಾಶ್ಚ ವಿವಿಧಾಃ ಸೂಕ್ಷ್ಮಾಃ ಸ್ಥೂಲಾಶ್ಚ ಸಕಲಾ ಅಪಿ ।
ಪರಸ್ಪರವಿರೋಧೇನ ಪ್ರಭಾಂತಿ ಸಕಲಾತ್ಮನಾಂ ॥ 27 ॥
ತೇಷಾಮೇವಾವಿರೋಧೇ ತು ಕಾಲೋ ಯಾತಿ ಚ ಧೀಮತಾಂ ।
ಕಥಂಚಿತ್ಕಾಲಸದ್ಭಾವೇಽಪ್ಯವಿರೋಧೋ ನ ಸಿಧ್ಯತಿ ॥ 28 ॥
ಅತಃ ಸರ್ವಂ ಪರಿತ್ಯಜ್ಯ ಮನಸೋ ಮಲಕಾರಣಂ ।
ಯಥಾಭಾತೇನ ರೂಪೇಣ ಶಿವಂ ಪಶ್ಯೇತ್ಸುನಿಶ್ಚಲಃ ॥ 29 ॥
ಕ್ರಿಮಿಕೀಟಪತಂಗೇಭ್ಯಃ ಪಶವಃ ಪ್ರಜ್ಞಯಾಽಧಿಕಾಃ ।
ಪಶ್ವಾದಿಭ್ಯೋ ನರಾಃ ಪ್ರಾಜ್ಞಾಸ್ತೇಷು ಕೇಚನ ಕೋವಿದಾಃ ॥ 30 ॥
ತಥಾ ತೇಭ್ಯಶ್ಚ ಗಂಧರ್ವಾಃ ಪಿತರೋ ಮತಿಮತ್ತಮಾಃ ।
ಅನ್ಯೇ ಚ ತಾರತಮ್ಯೇನ ಪಂಡಿತಾ ಉತರೋತ್ತರಂ ॥ 31 ॥
ಯೂಯಂ ಸತ್ತ್ವೋತ್ಕಟಾಃ ಪ್ರಾಜ್ಞಾಃ ಸರ್ವೇಷಾಮಪಿ ಹೇ ಸುರಾಃ ।
ಯುಷ್ಮಭ್ಯೋಽಹಂ ಮಹಾಪ್ರಾಜ್ಞೋ ಮತ್ತಃ ಪ್ರಾಜ್ಞೋ ಜನಾರ್ದನಃ ॥ 32 ॥
ಜನಾರ್ದನಾದಪಿ ಪ್ರಾಜ್ಞಃ ಶಂಕರೋ ಗುಣಮೂರ್ತಿಷು ।
ತತಃ ಪ್ರಾಜ್ಞತಮಃ ಸಾಕ್ಷಾಚ್ಛಿವಃ ಸಾಂಬಃ ಸನಾತನಃ ॥ 33 ॥
ಸ ಏವ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಸರ್ವಜ್ಞಸ್ತತೋಽನ್ಯೋ ನಾಸ್ತಿ ಕಶ್ಚನ ।
ತಸ್ಮಾದ್ವಿದ್ಯಾಮಿಮಾಂ ತ್ಯಕ್ತ್ವಾ ಬ್ರಹ್ಮ ಸರ್ವಂ ವಿಲೋಕಯೇತ್ ॥ 34 ॥
ಆಯಾಸಸ್ತಾವದತ್ಯಲ್ಪಃ ಫಲಂ ಮುಕ್ತಿರಿಹೈವ ತು ।
ತಥಾಽಪಿ ಪರಮಾದ್ವೈತಂ ನೈವ ವಾಂಛಂತಿ ಮಾನವಾಃ ॥ 35 ॥
ಕದಾಚಿದಪಿ ಚಿತ್ತಸ್ಯ ಭಯಂ ಕಿಂಚಿನ್ನ ವಿದ್ಯತೇ ।
ತಥಾಽಪಿ ಪರಮಾದ್ವೈತಂ ನೈವ ವಾಂಛಂತಿ ಮಾನವಾಃ ॥ 36 ॥
ಸ್ವಸ್ವರೂಪಾತಿರೇಕೇಣ ನಾಸ್ತಿ ಮಾನಂ ವಿರೋಧಿ ಚ ।
ತಥಾಽಪಿ ಪರಮಾದ್ವೈತಂ ನೈವ ವಾಂಛಂತಿ ಮಾನವಾಃ ॥ 37 ॥
ಸ್ವಸ್ವರೂಪಾತಿರೇಕೇಣ ತರ್ಕಶ್ಚ ನ ಹಿ ವಿದ್ಯತೇ ।
ತಥಾಽಪಿ ಪರಮಾದ್ವೈತಂ ನೈವ ವಾಂಛಂತಿ ಮಾನವಾಃ ॥ 38 ॥
ಶ್ರುತಿಸ್ಮೃತಿಪುರಾಣಾನಿ ಪ್ರಾಹುರೇಕತ್ವಮಾತ್ಮನಃ ।
ತಥಾಽಪಿ ಪರಮಾದ್ವೈತಂ ನೈವ ವಾಂಛಂತಿ ಮಾನವಾಃ ॥ 39 ॥
ಅನುಗ್ರಾಹಕತರ್ಕಶ್ಚ ಕುರುತೇ ತರ್ಕವೇದನಂ ।
ತಥಾಽಪಿ ಪರಮಾದ್ವೈತಂ ನೈವ ವಾಂಛಂತಿ ಮಾನವಾಃ ॥ 40 ॥
ಶಿವಾಗಮೇಷು ಚಾದ್ವೈತಂ ಬಭಾಷೇ ಪರಮೇಶ್ವರಃ ।
ತಥಾಽಪಿ ಪರಮಾದ್ವೈತಂ ನೈವ ವಾಂಛಂತಿ ಮಾನವಾಃ ॥ 41 ॥
ನಾರಾಯಣೋಽಪಿ ಚಾದ್ವೈತಂ ಬಭಾಷೇ ಸ್ವಾಗಮೇಷು ಚ ।
ತಥಾಽಪಿ ಪರಮಾದ್ವೈತಂ ನೈವ ವಾಂಛಂತಿ ಮಾನವಾಃ ॥ 42 ॥
ಅಹಂ ಚಾವೋಚಮದ್ವೈತಂ ಮದುಕ್ತೇಷ್ವಾಗಮೇಷು ಚ ।
ತಥಾಽಪಿ ಪರಮಾದ್ವೈತಂ ನೈವ ವಾಂಛಂತಿ ಮಾನವಾಃ ॥ 43 ॥
ಅನ್ಯೇ ಚ ಯೋಗಿನಃ ಸರ್ವೇ ಪ್ರಾಹುರದ್ವೈತಮಾತ್ಮನಃ ।
ತಥಾಽಪಿ ಪರಮಾದ್ವೈತಂ ನೈವ ವಾಂಛಂತಿ ಮಾನವಾಃ ॥ 44 ॥
ವಿಶುದ್ಧಜ್ಞಾನಿನಾಂ ದೇವಾ ನಿಷ್ಠಾಽಪ್ಯದ್ವೈತಗೋಚರಾ ।
ತಥಾಽಪಿ ಪರಮಾದ್ವೈತಂ ನೈವ ವಾಂಛಂತಿ ಮಾನವಾಃ ॥ 45 ॥
ಕೇಚಿತ್ಸಾಮಾನ್ಯಮದ್ವೈತಂ ವದಂತಿ ಭ್ರಾಂತಚೇತಸಃ ।
ವಿಶೇಷಂ ದ್ವೈತಮಾಶ್ರಿತ್ಯ ನ ತೇಷಾಮಸ್ತಿ ವೇದನಂ ॥ 46 ॥
ದ್ವೈತಮೇವ ಹಿ ಸರ್ವತ್ರ ಪ್ರವದಂತಿ ಹಿ ಕೇಚನ ।
ನ ತೇ ಮನುಷ್ಯಾಃ ಕೀಟಾಶ್ಚ ಪತಂಗಾಶ್ಚ ಘಟಾ ಹಿ ತೇ ॥ 47 ॥
ಅವಿಶೇಷೇಣ ಸರ್ವಂ ತು ಯಃ ಪಶ್ಯತಿ ಮಹೇಶ್ವರಂ ।
ಸ ಏವ ಸಾಕ್ಷಾದ್ವಿಜ್ಞಾನೀ ಸ ಶಿವಃ ಸ ತು ದುರ್ಲಭಃ ॥ 48 ॥
ಜಗದಿತಿ ಪ್ರತಿಭಾ ವ್ಯವಹಾರತಃ
ಪರತರಃ ಪರಮಃ ಪರಮಾರ್ಥತಃ ।
ಇತಿ ಮತಿರ್ನ ಭವತ್ಯಪಿ ಕಸ್ಯಚಿ-
ಚ್ಛಶಿಧರಸ್ಮರಣೇನ ಹಿ ಸಿಧ್ಯತಿ ॥ 49 ॥
ಜಗದಿತಿ ಪ್ರತಿಭಾಽಪಿ ಚ ಶಾಂಕರೀ
ಮತಿಮತಾಮಿತಿ ಮೇ ಸುವಿನಿಶ್ಚಯಃ ।
ಇತಿ ಮತಿರ್ವಿಮಲಾ ಚ ಶುಭಾವಹಾ
ಶಶಿಧರಸ್ಮರಣೇನ ಹಿ ಸಿಧ್ಯತಿ ॥ 50 ॥
ಜಗದಿತಿ ಪ್ರತಿಭಾಸಮಪೇಕ್ಷ್ಯ ಚ
ಶ್ರುತಿರಪಿ ಪ್ರಿಯಹೇತುಮಿಹಾಹ ಹಿ ।
ನ ಹಿ ಜಗತ್ಪ್ರತಿಭಾ ನ ಚ ಸಾ ಶ್ರುತಿಃ
ಪ್ರಿಯಕರಃ ಸಕಲಶ್ಚ ನ ವಸ್ತುತಃ ॥ 51 ॥
ಇತಿ ಮತಿರ್ವಿಮಲಾ ನನು ಜಾಯತೇ
ಯದಿ ಜನಃ ಶಿವ ಏವ ಸ ತಾದೃಶಃ ।
ನ ಹಿ ಕೃತಿಃ ಸಕಲಾ ಮಹಾತ್ಮನೋ
ಯದಿ ಕೃತಿಃ ಪಶುರೇವ ಸ ಮಾನವಃ ॥ 52 ॥
ನ ಹಿ ಜನಿರ್ಮರಣಂ ಗಮನಾಗಮೌ
ನ ಹಿ ಮಲಂ ವಿಮಲಂ ನ ಚ ವೇದನಂ ।
ಶಿವಮಿದಂ ಸಕಲಂ ವಿಭಾಸತೇ
ಸ್ಫುಟತರಂ ಪರಮಸ್ಯ ತು ಯೋಗಿನಃ ॥ 53 ॥
ವಿಸೃಜ್ಯ ಸಂದೇಹಮಶೇಷಮಾಸ್ತಿಕಾಃ
ಪ್ರತೀತಮೇತನ್ನಿಖಿಲಂ ಜಡಾಜಡಂ ।
ಗುರೂಪದೇಶೇನ ಶಿವಂ ವಿಲೋಕಯೇ-
ದ್ವಿಲೋಕನಂ ಚಾಪಿ ಶಿವಂ ವಿಲೋಕಯೇತ್ ॥ 54 ॥
ವಿಲೋಕನಂ ಚಾಪಿ ಶಿವಂ ವಿಲೋಕಯ-
ನ್ವಿಲೋಕನಂ ಚಾಪಿ ವಿಸೃಜ್ಯ ಕೇವಲಂ ।
ಸ್ವಭಾವಭೂತಃ ಸ್ವಚಿತಾಽವಶಿಷ್ಯತೇ
ಚಿತಾಽವಶೇಷಶ್ಚ ನ ತಸ್ಯ ತತ್ತ್ವತಃ ॥ 55 ॥
ನಿಷ್ಠಾ ತಸ್ಯ ಮಹಾತ್ಮನಃ ಸುರವರಾ ವಕ್ತುಂ ಮಯಾ ಶಕ್ಯತೇ
ನ ಪ್ರೌಢೇನ ಶಿವೇನ ವಾ ಮುನಿಗಣೈರ್ನಾರಾಯಣೇನಾಪಿ ಚ ।
ವೇದೇನಾಪಿ ಪುರಾತನೇನ ಪರಯಾ ಶಕ್ತ್ಯಾ ಪರೇಣಾಥ ವಾ
ಮೂಕೀಭಾವಮುಪೈತಿ ತತ್ರ ವಿದುಷಾಂ ನಿಷ್ಠಾ ಹಿ ತಾದೃಗ್ವಿಧಾ ॥ 56 ॥
ಸರ್ವಮುಕ್ತಮಿತಿ ವಃ ಸುರರ್ಷಭಾಃ
ಕೇವಲೇನ ಕರುಣಾಬಲೇನ ಚ ।
ವೇದ ಏವ ಸಕಲಾರ್ಥಬೋಧಕಃ
ಶೇಷ ಏವ ವಚನಂ ಚ ತಸ್ಯ ಮೇ ॥ 57 ॥
ಇತಿ ಬ್ರಹ್ಮಗೀತಾಸೂಪನಿಷತ್ಸು ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕೋಪನಿಷದ್ವ್ಯಾಖ್ಯಾನೇ
ನವಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 9 ॥
॥ ಅಥ ದಶಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥
॥ ಬೃಹಾದಾರಣ್ಯಕವ್ಯಾಖ್ಯಾಕಥನಂ ॥
ಬ್ರಹ್ಮೋವಾಚ ।
ಅಸ್ತಿ ಸರ್ವಾಂತರಃ ಸಾಕ್ಷೀ ಪ್ರತ್ಯಗಾತ್ಮಾ ಸ್ವಯಂಪ್ರಭಃ ।
ತದೇವ ಬ್ರಹ್ಮ ಸಂಪೂರ್ಣಮಪರೋಕ್ಷತಮಂ ಸುರಾಃ ॥ 1 ॥
ಪ್ರಾಣಾಪಾನಾದಿಭೇದಸ್ಯ ಯಃ ಸತ್ತಾಸ್ಫುರಣಪ್ರದಃ ।
ಯಸ್ಯ ಸನ್ನಿಧಿಮಾತ್ರೇಣ ಚೇಷ್ಟತೇ ಸಕಲಂ ಸುರಾಃ ॥ 2 ॥
ಯಶ್ಚ ಸರ್ವಸ್ಯ ಚೇಷ್ಟಾಯಾಮಸಕ್ತೋ ನಿಷ್ಕ್ರಿಯಃ ಸ್ವಯಂ ।
ಸ ಹಿ ಸರ್ವಾಂತರಃ ಸಾಕ್ಷಾದಾತ್ಮಾ ನಾನ್ಯಃ ಸುರರ್ಷಭಾಃ ॥ 3 ॥
ಯೋಽಯಂ ಸರ್ವಾಂತರಃ ಸ್ವಾತ್ಮಾ ಸೋಽಹಮರ್ಥೋ ನ ವಿಗ್ರಹಃ ।
ದೃಶ್ಯತ್ವಾದಸ್ಯ ದೇಹಸ್ಯ ದ್ರಷ್ಟಾ ಯೋಽಸ್ಯ ಸ ಏವ ಸಃ ॥ 4 ॥
ಯೋಽಯಂ ಸರ್ವಾಂತರಃ ಸ್ವಾತ್ಮಾ ಸೋಽಯಂ ನ ಪ್ರಾಣಪೂರ್ವಕಃ ।
ದೃಶ್ಯತ್ವಾತ್ಪ್ರಾಣಪೂರ್ವಸ್ಯ ದ್ರಷ್ಟಾ ಯೋಽಸ್ಯ ಸ ಏವ ಸಃ ॥ 5 ॥
ದೃಷ್ಟೇರ್ದ್ರಷ್ಟಾ ಶ್ರುತೇಃ ಶ್ರೋತಾ ಮತೇರ್ಮಂತಾ ಚ ಯಃ ಸುರಾಃ ।
ವಿಜ್ಞಾತೇರಪಿ ವಿಜ್ಞಾತಾ ಸ ಹಿ ಸರ್ವಾಂತರಃ ಪರಃ ॥ 6 ॥
ಅತೋಽನ್ಯದಾರ್ತಂ ಸಕಲಂ ನ ಸತ್ಯಂ ತು ನಿರೂಪಣೇ ।
ಸ ಏವ ಸರ್ವಂ ನೈವಾನ್ಯದಿತಿ ಸಮ್ಯಙ್ನಿರೂಪಣೇ ॥ 7 ॥
ಯಥಾ ಪೃಥಿವ್ಯಾಮೋತಂ ಚ ಪ್ರೋತಂ ಚ ಸಕಲಂ ಸುರಾಃ ।
ತಥಾಽಪ್ಸು ಸಕಲಂ ದೇವಾ ಓತಂ ಪ್ರೋತಂ ನ ಸಂಶಯಃ ॥ 8 ॥
ಆಪಶ್ಚ ವಾಯೌ ಹೇ ದೇವಾ ಓತಾಃ ಪ್ರೋತಾಸ್ತಥೈವ ಚ ।
ಅಂತರಿಕ್ಷೇಷು ವಾಯುಶ್ಚ ಲೋಕೇಷು ಸುರಪುಂಗವಾಃ ॥ 9 ॥
ಅಂತರಿಕ್ಷಾಶ್ಚ ಲೋಕಾಶ್ಚ ತಥಾ ಗಂಧರ್ವಕೇಷು ಚ ।
ಲೋಕೇಷ್ವಾದಿತ್ಯಲೋಕೇಷು ಸ್ಥಿತಾ ಗಂಧರ್ವಸಂಜ್ಞಿತಾಃ ॥ 10 ॥
ಚಂದ್ರಲೋಕೇಷು ಚಾದಿತ್ಯಲೋಕಾ ಓತಾಸ್ತಥೈವ ಚ ।
ಚಂದ್ರಲೋಕಾಶ್ಚ ನಕ್ಷತ್ರಲೋಕೇಷು ಸುರಪುಂಗವಾಃ ॥ 11 ॥
ದೇವಲೋಕೇಷು ನಕ್ಷತ್ರಲೋಕಾ ಓತಾಸ್ತಥೈವ ಚ ।
ದೇವಲೋಕಾಶ್ಚ ಹೇ ದೇವಾ ಇಂದ್ರಲೋಕೇಷು ಸಂಸ್ಥಿತಾಃ ॥ 12 ॥
ಪ್ರಾಜಾಪತ್ಯೇಷು ಲೋಕೇಷು ಸ್ಥಿತಾ ಐಂದ್ರಾಃ ಸುರರ್ಷಭಾಃ ।
ಪ್ರಾಜಾಪತ್ಯಾಸ್ತಥಾ ಲೋಕಾ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇಷು ಸಂಸ್ಥಿತಾಃ ॥ 13 ॥
ವಿಷ್ಣುಲೋಕೇಷು ಹೇ ದೇವಾ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಾಃ ಸುಸಂಸ್ಥಿತಾಃ ।
ವಿಷ್ಣುಲೋಕಾಸ್ತಥಾ ಓತಾ ರುದ್ರಲೋಕೇಷು ಹೇ ಸುರಾಃ ॥ 14 ॥
ರುದ್ರಲೋಕಾಃ ಸ್ಥಿತಾ ಲೋಕೇಷ್ವೀಶ್ವರಸ್ಯ ಸುರರ್ಷಭಾಃ ।
ಸದಾಶಿವಸ್ಯ ಲೋಕೇಷು ಸ್ಥಿತಾ ಹ್ಯೈಶಾಃ ಸುರರ್ಷಭಾಃ ॥ 15 ॥
ಓತಾಃ ಪ್ರೋತಾಶ್ಚ ತೇ ಲೋಕಾ ಬ್ರಹ್ಮಸಂಜ್ಞೇ ಪರೇ ಶಿವೇ ।
ಏವಂ ಸರ್ವೇ ಸದಾ ಸಾಕ್ಷಿಸ್ವರೂಪೇ ಪ್ರತ್ಯಗಾತ್ಮನಿ ॥ 16 ॥
ಸರ್ವಾಂತರತಮೇ ಪ್ರೋತಾ ಓತಾ ಅಧ್ಯಾಸತಃ ಸ್ಥಿತಾಃ ॥ 17 ॥
ಸರ್ವಾಧಿಷ್ಠಾನರೂಪಸ್ತು ಪ್ರತ್ಯಗಾತ್ಮಾ ಸ್ವಯಂಪ್ರಭಃ ।
ನ ಕಸ್ಮಿಂಶ್ಚಿತ್ಸ್ಥಿತಃ ಸಾಕ್ಷೀ ಸತ್ಸ್ವರೂಪಃ ಸುರರ್ಷಭಾಃ ॥ 18 ॥
ಯಸ್ಮಿನ್ನಧ್ಯಸ್ತರೂಪೇಣ ಸ್ಥಿತಂ ಸರ್ವಂ ನಿರೂಪಣೇ ।
ಸ ಏವ ಸಕಲಂ ನಾನ್ಯದಿತಿ ಸಮ್ಯಙ್ನಿರೂಪಣೇ ॥ 19 ॥
ಯೋಽಯಮಾತ್ಮಾ ಸ್ವಯಂ ಭಾತಿ ಸತ್ತಯಾಽನ್ಯವಿವರ್ಜಿತಃ ।
ಸ ಏವ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಸರ್ವೇಷಾಮಂತರ್ಯಾಮೀ ನ ಚಾಪರಃ ॥ 20 ॥
ಪೃಥಿವ್ಯಾಮಪಿ ಯಸ್ತಿಷ್ಠನ್ಪೃಥಿವ್ಯಾ ಅಂತರಃ ಸದಾ ।
ಯಂ ನ ವೇದ ಸುರಾಃ ಪೃಥ್ವೀ ಶರೀರಂ ಯಸ್ಯ ಭೂರಪಿ ॥ 21 ॥
ಯೋಽನ್ತರೋ ಯಮಯತ್ಯೇತಾಂ ಭೂಮಿಂ ನಿಷ್ಕ್ರಿಯರೂಪತಃ ।
ಏಷ ಏವ ಹಿ ನಃ ಸಾಕ್ಷಾದಂತರ್ಯಾಮೀ ಪರಾಮೃತಃ ॥ 22 ॥
ಅಪ್ಸು ತಿಷ್ಠನ್ನಪಾಂ ದೇವಾ ಅಂತರೋ ಯಂ ನ ತಾ ವಿದುಃ ।
ಆಪಃ ಶರೀರಂ ಯಸ್ಯೈತಾ ಯೋಽನ್ತರೋ ಯಮಯತ್ಯಪಃ ।
ಏಷ ಏವ ಹಿ ನಃ ಸಾಕ್ಷಾದಂತರ್ಯಾಮೀ ಪರಾಮೃತಃ ॥ 23 ॥
ಏವಮಗ್ನೇಶ್ಚ ಯೋ ನೇತಾ ಚಾಂತರಿಕ್ಷಸ್ಯ ಹೇ ಸುರಾಃ ॥ 24 ॥
ವಾಯುಪೂರ್ವಸ್ಯ ಸರ್ವಸ್ಯ ಚೇತನಾಚೇತನಸ್ಯ ಚ ।
ಏಷ ಏವ ಹಿ ನಃ ಸಾಕ್ಷಾದಂತರ್ಯಾಮೀ ಪರಾಮೃತಃ ॥ 25 ॥
ಅದೃಷ್ಟೋಽಯಂ ಸುರಾ ದ್ರಷ್ಟಾ ಶ್ರೋತೈವಾಯಂ ತಥಾಽಶ್ರುತಃ ।
ಅಮತಶ್ಚ ತಥಾ ಮಂತಾ ವಿಜ್ಞಾತಾ ಕೇವಲಂ ಸುರಾಃ ॥ 26 ॥
ರವಿಸೋಮಾಗ್ನಿಪೂರ್ವೇಷು ವಿನಷ್ಟೇಷ್ವಯಮಾಸ್ತಿಕಾಃ ।
ಚಿತ್ತಸಾಕ್ಷಿತಯಾ ಭಾತಿ ಸ್ವಪ್ರಕಾಶೇನ ಕೇವಲಂ ॥ 27 ॥
ಚಿತ್ತವ್ಯಾಪಾರನಾಶೇ ತು ತದಭಾವಂ ಸುರರ್ಷಭಾಃ ।
ಸ್ವಪ್ರಕಾಶೇನ ಜಾನಾತಿ ಸುಷುಪ್ತೌ ವೇದ ತಾಮಪಿ ॥ 28 ॥
ಆವಿರ್ಭಾವತಿರೋಭಾವರಹಿತಸ್ತು ಸ್ವಯಂಪ್ರಭಃ ।
ಭಾವಾಭಾವಾತ್ಮಕಂ ಸರ್ವಂ ಸದಾಽಯಂ ವೇದ ಕೇವಲಃ ॥ 29 ॥
ಭಾವಾಭಾವಾತ್ಮನಾ ವೇದ್ಯಂ ಸಮಸ್ತಂ ಸುರಪುಂಗವಾಃ ।
ವೇತ್ತೈವಾಯಂ ನ ಚೈವಾನ್ಯದಿತಿ ಸಮ್ಯಙ್ನಿರೂಪಣಂ ॥ 30 ॥
ಏವಂ ದ್ವೈತಂ ವಿಚಾರೇಣ ಸ್ವಾತ್ಮನಾ ವೇದ ಯಃ ಪುಮಾನ್ ।
ಸ ಯೋಗೀ ಸರ್ವದಾ ದ್ವೈತಂ ಪಶ್ಯನ್ನಪಿ ನ ಪಶ್ಯತಿ ॥ 31 ॥
ದ್ರಷ್ಟುರ್ದೃಷ್ಟೇರ್ನ ನಾಶೋಽಸ್ತಿ ದೃಶ್ಯಮೇವ ವಿನಶ್ಯತಿ ।
ತಚ್ಚ ದ್ವೈತಂ ದೃಶೇರ್ದೃಶ್ಯಂ ನಾಸ್ತಿ ದ್ರಷ್ಟಾಽಸ್ತಿ ಕೇವಲಂ ॥ 32 ॥
ಏಷಾಽಸ್ಯ ಪರಮಾ ಸಂಪದ್ಗತಿಶ್ಚ ಪರಮಾಽಸ್ಯ ತು ।
ಏಷೋಽಸ್ಯ ಪರಮೋ ಲೋಕ ಏತದ್ಧಿ ಪರಮಂ ಸುಖಂ ॥ 33 ॥
ಅಹಿನಿರ್ಲ್ವಯನೀಂ ಮುಕ್ತಾಂ ಯಥಾಽಹಿಃ ಸ್ವಾತ್ಮನಾ ಪುನಃ ।
ನ ಪಶ್ಯತಿ ತಥಾ ವಿದ್ವಾನ್ನ ದೇಹೇಽಹಮ್ಮತಿರ್ಭವೇತ್ ॥ 34 ॥
ಸರ್ವಾಧಾರೇ ಸ್ವತಃಸಿದ್ಧೇ ಶಿವಸಂಜ್ಞೇ ತು ನಿರ್ಮಲೇ ।
ಪ್ರತ್ಯಗ್ರೂಪೇ ಪರಾನಂದೇ ನೇಹ ನಾನಾಽಸ್ತಿ ಕಿಂಚನ ॥ 35 ॥
ಮೃತ್ಯೋಃ ಸ ಮೃತ್ಯುಮಾಪ್ನೋತಿ ಇಹ ನಾನೇವ ಪಶ್ಯತಿ ।
ತಸ್ಮಾದಧ್ಯಸ್ತಮಜ್ಞಾನಂ ತತ್ಕಾರ್ಯಂ ಚಾತ್ಮರೂಪತಃ ॥ 36 ॥
ಏಕಧೈವ ಮಹಾಯಾಸಾದ್ದ್ರಷ್ಟವ್ಯೋ ಹಿ ಮುಮುಕ್ಷುಭಿಃ ।
ಅಯಮಾತ್ಮಾಽಪ್ರಮೇಯಶ್ಚ ವಿರಜಶ್ಚ ಮಹಾಂಧ್ರುವಃ ॥ 37 ॥
ತಮೇವ ಧೀರೋ ವಿಜ್ಞಾಯ ಪ್ರಜ್ಞಾಂ ಕುರ್ವೀತ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಃ ।
ನಾನುಧ್ಯಾಯಾದ್ಬಹೂಂಛಬ್ದಾನ್ವಾಚೋ ವಿಗ್ಲಾಪನಂ ಹಿ ತತ್ ॥ 38 ॥
ಸ ವಾ ಏಷ ಮಹಾನಾತ್ಮಾ ಜನ್ಮನಾಶಾದಿವರ್ಜಿತಃ ।
ವಶೀ ಸರ್ವಸ್ಯ ಲೋಕಸ್ಯ ಸರ್ವಸ್ಯೇಶಾನ ಏವ ಚ ॥ 39 ॥
ಸರ್ವಸ್ಯಾಧಿಪತಿಃ ಶುದ್ಧೋ ನ ಭೂಯಾನ್ಸಾಧುಕರ್ಮಣಾ ।
ಕರ್ಮಣಾಽಸಾಧುನಾ ನೈವ ಕನೀಯಾನ್ಸುರಪುಂಗವಾಃ ॥ 40 ॥
ಏಷ ಸರ್ವೇಶ್ವರಃ ಸಾಕ್ಷಾದ್ಭೂತಾಧಿಪತಿರೇವ ಚ ।
ಭೂತಪಾಲಶ್ಚ ಲೋಕಾನಾಮಸಂಭೇದಾಯ ಹೇ ಸುರಾಃ ॥ 41 ॥
ಏಷ ಸೇತುರ್ವಿಧರಣಸ್ತಮೇವ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋತ್ತಮಾಃ ।
ವೇದಾನುವಚನೇನಾಪಿ ಯಜ್ಞೇನ ಸಕಲೇನ ಚ ॥ 42 ॥
ದಾನೇನ ತಪಸಾ ದೇವಾಸ್ತಥೈವಾನಶನೇನ ಚ ।
ವೇತ್ತುಮಿಚ್ಛತಿ ಯೋ ವಿದ್ವಾನ್ಸ ಮುನಿರ್ನೇತರೋ ಜನಃ ॥ 43 ॥
ನೇತಿ ನೇತೀತಿ ನಿಷ್ಕೃಷ್ಟೋ ಯ ಏಷ ಸರ್ವಸಾಧಕಃ ।
ಸೋಽಯಮಾತ್ಮಾ ಸದಾಽಗ್ರಾಹ್ಯಸ್ವರೂಪೋ ನ ಹಿ ಗೃಹ್ಯತೇ ॥ 44 ॥
ತಥಾಽಶೀರ್ಯಸ್ವಭಾವಶ್ಚ ಹೇ ದೇವಾ ನೈವ ಶೀರ್ಯತೇ ।
ಅಸಂಗರೂಪೋ ಭಗವಾನ್ಸರ್ವದಾ ನ ಹಿ ಸಜ್ಜತೇ ॥ 45 ॥
ಏಷ ನಿತ್ಯೋ ಮಹಿಮಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಯ
ನ ವರ್ಧತೇ ಕರ್ಮಣಾ ನೋ ಕನೀಯಾನ್ ।
ತಸ್ಯೈವ ಸ್ಯಾತ್ಪದವಿತ್ತಂ ವಿದಿತ್ವಾ
ನ ಲಿಪ್ಯತೇ ಕರ್ಮಣಾ ಪಾಪಕೇನ ॥ 46 ॥
ತಸ್ಮಾದ್ಬ್ರಹ್ಮಜ್ಞಾನಲಾಭಾಯ ವಿದ್ವಾ-
ಞ್ಶಾಂತೋ ದಾಂತಃ ಸತ್ಯವಾದೀ ಭವೇಚ್ಚ ।
ಕರ್ಮತ್ಯಾಗೀ ಸರ್ವವೇದಾಂತಸಿದ್ಧಂ
ವಿದ್ಯಾಹೇತುಂ ಸಂತತಂ ತ್ವಭ್ಯುಪೇಯಾತ್ ॥ 47 ॥
ತ್ರಿಪುಂಡ್ರಮುದ್ಧೂಲನಮಾಸ್ತಿಕೋತ್ತಮಾಃ
ಸದಾಽಽಚರೇಚ್ಛಂಕರವೇದನೇ ರತಃ ।
ಶಿವಾದಿಶಬ್ದಂ ಚ ಜಪೇದ್ವಿಶೇಷತಃ
ಪ್ರಪೂಜಯೇದ್ಭಕ್ತಿಪುರಃಸರಂ ಹರಂ ॥ 48 ॥
ಸಾಧನೈಃ ಸಕಲೈಃ ಸಹಿತಃ ಸುರಾ
ವೇದನೇನ ಸಮಸ್ತಮಿದಂ ಜಗತ್ ।
ದೇವರೂಪತಯೈವ ತು ನಿಶ್ಚಿತಂ
ವೇದಹಸ್ತತಲಸ್ಥಿತಬಿಲ್ವವತ್ ॥ 49 ॥
ನೈನಂ ಪಾಪ್ಮಾ ತರತಿ ಬ್ರಹ್ಮನಿಷ್ಠಂ
ಸರ್ವಂ ಪಾಪಂ ತರತಿ ಪ್ರಾಕೃತಂ ಚ ।
ನೈನಂ ಪಾಪ್ಮಾ ತಪತಿ ಬ್ರಹ್ಮನಿಷ್ಠಂ
ಸರ್ವಂ ಪಾಪಂ ತಪತಿ ಪ್ರಾಕೃತಂ ಚ ॥ 50 ॥
ಇತ್ಥಂ ಬ್ರಹ್ಮ ಸ್ವಾತ್ಮಭೂತಂ ವಿದಿತ್ವಾ
ಶ್ರದ್ಧಾಪೂರ್ವಂ ದೇಹಮೇತಂ ಸ್ವಕೀಯಂ ।
ಅರ್ಥಂ ಸರ್ವಂ ಕ್ಷೇತ್ರಜಾತಂ ಸಮಸ್ತಂ
ದದ್ಯಾದಸ್ಮೈ ದೇಶಿಕೇಂದ್ರಾಯ ಮರ್ತ್ಯಃ ॥ 51 ॥
ಯಶ್ಚಾತೃಣತ್ತ್ಯವಿತಥೇನ ಕರ್ಣಾ-
ವದುಃಖಂ ಕುರ್ವನ್ನಮೃತಂ ಸಂಪ್ರಯಚ್ಛನ್ ।
ತಂ ವಿದ್ಯಾತ್ಪಿತರಂ ಮಾತರಂ ಚ
ತಸ್ಮೈ ನ ದ್ರುಹ್ಯೇತ್ಕೃತಮಸ್ಯ ಜಾನನ್ ॥ 52 ॥
ಸ್ವದೇಶಿಕಸ್ಯೈವ ತು ನಾಮಕೀರ್ತನಂ
ಭವೇದನಂತಸ್ಯ ಶಿವಸ್ಯ ಚಿಂತನಂ ।
ಸ್ವದೇಶಿಕಸ್ಯೈವ ತು ಪೂಜನಂ ತಥಾ
ಭವೇದನಂತಸ್ಯ ಶಿವಸ್ಯ ಪೂಜನಂ ॥ 53 ॥
ಸ್ವದೇಶಿಕಸ್ಯೈವ ತು ನಾಮಕೀರ್ತನಂ
ಶಿವಾದಿಶಬ್ದಸ್ಯ ತು ಕೀರ್ತನಂ ಭವೇತ್ ।
ಸ್ವದೇಶಿಕಸ್ಯೈವ ತು ಬಾಧನಂ ತಥಾ
ಭವೇದನಂತಸ್ಯ ಶಿವಸ್ಯ ಬಾಧನಂ ॥ 54 ॥
ತಸ್ಮಾದ್ವಿದ್ವಾನ್ಸರ್ವಮೇತದ್ವಿಹಾಯ
ಶ್ರದ್ಧಾಯುಕ್ತಃ ಸದ್ಗುರುಂ ಸತ್ಯನಿಷ್ಠಂ ।
ವಿದ್ಯಾಕೋಶಂ ವೇದವೇದಾಂತನಿಷ್ಠಂ
ಗಚ್ಛೇನ್ನಿತ್ಯಂ ಸತ್ಯಧರ್ಮಾದಿಯುಕ್ತಃ ॥ 55 ॥
ವಕ್ತವ್ಯಂ ಸಕಲಂ ಮಯಾ ಪರಕೃಪಾಯುಕ್ತೇನ ಸಂಕೀರ್ತಿತಂ
ಕರ್ತವ್ಯಂ ಸಕಲಂ ಸುರಾ ನ ಹಿ ಮುನೇರ್ಬ್ರಹ್ಮಾತ್ಮನಿಷ್ಠಸ್ಯ ತು ।
ಸ್ಮರ್ತವ್ಯಂ ಸಕಲಂ ತಥಾ ನ ಹಿ ಸದಾ ಬ್ರಹ್ಮೈವ ಸಚ್ಚಿತ್ಸುಖಂ
ಸಂಪೂರ್ಣಂ ಸತತೋದಿತಂ ಸಮರಸಂ ಶಶ್ವತ್ಸ್ವಯಂ ಭಾಸತೇ ॥ 56 ॥
ಇತಿ ಬ್ರಹ್ಮಗೀತಾಸೂಪನಿಷತ್ಸು ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕವ್ಯಾಖ್ಯಾಕಥನಂ ನಾಮ
ದಶಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 10 ॥
॥ ಅಥ ಏಕಾದಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥
॥ ಕಠವಲ್ಲೀಶ್ವೇತಾಶ್ವತರವ್ಯಾಖ್ಯಾಯಾಂ ॥
ಬ್ರಹ್ಮೋವಾಚ ।
ಅಸ್ತಿ ತತ್ತ್ವಂ ಪರಂ ಸಾಕ್ಷಾದ್ದುರ್ದರ್ಶಂ ಗೂಢಮುತ್ತಮಂ ।
ಅನುಪ್ರವಿಷ್ಟಂ ಸರ್ವತ್ರ ಗುಹಾಯಾಂ ನಿಹಿತಂ ಪರಂ ॥ 1 ॥
ತದ್ವಿದಿತ್ವಾ ಮಹಾಧೀರೋ ಹರ್ಷಶೋಕೌ ಜಹಾತಿ ಚ ।
ಧರ್ಮಾದಿಭ್ಯಃ ಪರಂ ತತ್ತು ಭೂತಾದ್ಭವ್ಯಾಚ್ಚ ಸತ್ತಮಾಃ ॥ 2 ॥
ಯದಾಮನಂತಿ ವೇದಾಶ್ಚ ತಪಾಂಸಿ ಪರಮಂ ಪದಂ ।
ಬ್ರಹ್ಮಚರ್ಯಂ ಯದಿಚ್ಛಂತಶ್ಚರಂತಿ ಶಿವ ಏವ ಸಃ ॥ 3 ॥
ಏತದ್ಧ್ಯೇವಾಕ್ಷರಂ ಬ್ರಹ್ಮ ಏತದ್ಧ್ಯೇವಾಕ್ಷರಂ ಪರಂ ।
ಏತದ್ಧ್ಯೇವಾಕ್ಷರಂ ಜ್ಞಾತ್ವಾ ಯೋ ಯದಿಚ್ಛತಿ ತಸ್ಯ ತತ್ ॥ 4 ॥
ಏತದಾಲಂಬನಂ ಶ್ರೇಷ್ಠಮೇತದಾಲಂಬನಂ ಪರಂ ।
ಏತದಾಲಂಬನಂ ಜ್ಞಾತ್ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇ ಮಹೀಯತೇ ॥ 5 ॥
ನ ಜಾಯತೇ ಮ್ರಿಯತೇ ವಾ ವಿಪಶ್ಚಿ-
ನ್ನಾಯಂ ಕುತಶ್ಚಿನ್ನ ಬಭೂವ ಕಶ್ಚಿತ್ ।
ಅಜೋ ನಿತ್ಯಃ ಶಾಶ್ವತೋಽಯಂ ಪುರಾಣೋ
ನ ಹನ್ಯತೇ ಹನ್ಯಮಾನೇ ಶರೀರೇ ॥ 6 ॥
ಯ ಏನಂ ವೇತ್ತಿ ಹಂತಾರಂ ಯಶ್ಚೈನಂ ಮನ್ಯತೇ ಹತಂ ।
ತಾವುಭೌ ನ ವಿಜಾನೀತೋ ನಾಯಂ ಹಂತಿ ನ ಹನ್ಯತೇ ॥ 7 ॥
ಅಣೋರಣೀಯಾನ್ಮಹತೋ ಮಹೀಯಾ-
ನಾತ್ಮಾಽಸ್ಯ ಜಂತೋರ್ನಿಹಿತೋ ಗುಹಾಯಾಂ ।
ತಮಕ್ರತುಃ ಪಶ್ಯತಿ ವೀತಶೋಕೋ
ಧಾತುಪ್ರಸಾದಾನ್ಮಹಿಮಾನಮಸ್ಯ ॥ 8 ॥
ದೂರಂ ವ್ರಜತಿ ಚಾಸೀನಃ ಶಯಾನೋ ಯಾತಿ ಸರ್ವತಃ ।
ಕಸ್ತಂ ಸಾಕ್ಷಾನ್ಮಹಾದೇವಂ ಮದನ್ಯೋ ಜ್ಞಾತುಮರ್ಹತಿ ॥ 9 ॥
ಅಶರೀರಂ ಶರೀರೇಷು ಹ್ಯನವಸ್ಥೇಷ್ವವಸ್ಥಿತಂ ।
ಮಹಾಂತಂ ವಿಭುಮಾತ್ಮಾನಂ ಮತ್ವಾ ಧೀರೋ ನ ಶೋಚತಿ ॥ 10 ॥
ನಾಯಮಾತ್ಮಾ ಪ್ರವಚನೇನ ಲಭ್ಯೋ
ನ ಮೇಧಯಾ ನ ಬಹುನಾ ಶ್ರುತೇನ ।
ಯಮೇವೈಷ ವೃಣುತೇ ತೇನ ಲಭ್ಯ-
ಸ್ತಸ್ಯೈಷ ಆತ್ಮಾ ವಿವೃಣುತೇ ತನೂಂ ಸ್ವಾಂ ॥ 11 ॥
ನಾವಿರತೋ ದುಶ್ಚರಿತಾನ್ನಾಶಾಂತೋ ನಾಸಮಾಹಿತಃ ।
ನಾಶಾಂತಮಾನಸೋ ವಾಽಪಿ ಪ್ರಜ್ಞಾನೇನೈನಮಾಪ್ನುಯಾತ್ ॥ 12 ॥
ಯಸ್ಯ ಬ್ರಹ್ಮ ಚ ಕ್ಷತ್ರಂ ಚ ಉಭೇ ಭವತ ಓದನಃ ।
ಕ ಇತ್ಥಂ ವೇದ ದೇವೋ ವಾ ಮನುಷ್ಯೋಽನ್ಯಶ್ಚ ಯತ್ರ ಸಃ ॥ 13 ॥
ಋತೌ ಪಿಬಂತೌ ಸುಕೃತಸ್ಯ ಲೋಕೇ
ಗುಹಾಂ ಪ್ರವಿಷ್ಟೌ ಪರಮೇ ಪರಾರ್ಧೇ ।
ಛಾಯಾತಪೌ ಬ್ರಹ್ಮವಿದೋ ವದಂತಿ
ಶರೀರಭೃಚ್ಛಂಕರಸಂಜ್ಞಿತೌ ತೌ ॥ 14 ॥
ಶರೀರಭೃತ್ಕರ್ಮಫಲಂ ಭುಂಕ್ತೇ ಯೋಜಯಿತಾ ಶಿವಃ ।
ಪ್ರತೀತಿತೋ ವಿರುದ್ಧೌ ತೌ ಭೇದಸ್ತ್ವೌಪಾಧಿಕಸ್ತಯೋಃ ॥ 15 ॥
ಆತ್ಮಾನಂ ರಥಿನಂ ವಿದ್ಯಾಚ್ಛರೀರಂ ರಥಮೇವ ತು ।
ಬುದ್ಧಿಂ ತು ಸಾರಥಿಂ ವಿದ್ಯಾನ್ಮನಃ ಪ್ರಗ್ರಹಮೇವ ಚ ॥ 16 ॥
ಇಂದ್ರಿಯಾಣಿ ಹಯಾನ್ವಿದ್ಯಾದ್ವಿಷಯಾನಪಿ ಗೋಚರಾನ್ ।
ಆತ್ಮೇಂದ್ರಿಯಮನೋಯುಕ್ತಂ ವಿದ್ಯಾದ್ಭೋಕ್ತಾರಮಾಸ್ತಿಕಾಃ ॥ 17 ॥
ಯಸ್ತ್ವವಿಜ್ಞಾನವಾನ್ಮರ್ತ್ಯೋಽಯುಕ್ತೇನ ಮನಸಾ ಸದಾ ।
ತಸ್ಯೇಂದ್ರಿಯಾಣ್ಯವಶ್ಯಾನಿ ದುಷ್ಟಾಶ್ವಾ ಇವ ಸಾರಥೇಃ ॥ 18 ॥
ಯಸ್ತು ವಿಜ್ಞಾನವಾನ್ಮರ್ತ್ಯೋ ಯುಕ್ತೇನ ಮನಸಾ ಸದಾ ।
ತಸ್ಯೇಂದ್ರಿಯಾಣಿ ವಶ್ಯಾನಿ ಸದಶ್ವಾ ಇವ ಸಾರಥೇಃ ॥ 19 ॥
ಯಸ್ತ್ವವಿಜ್ಞಾನವಾನ್ಮರ್ತ್ಯೋ ಹ್ಯಮನಸ್ಕಃ ಸದಾಽಶುಚಿಃ ।
ನ ಸ ತತ್ಪದಮಾಪ್ನೋತಿ ಸಂಸಾರಂ ಚಾಧಿಗಚ್ಛತಿ ॥ 20 ॥
ಯಸ್ತು ವಿಜ್ಞಾನವಾನ್ಮರ್ತ್ಯಃ ಸಮನಸ್ಕಃ ಸದಾ ಶುಚಿಃ ।
ಸ ತು ತತ್ಪದಮಾಪ್ನೋತಿ ಯಸ್ಮಾದ್ಭೂಯೋ ನ ಜಾಯತೇ ॥ 21 ॥
ವಿಜ್ಞಾನಸಾರಥಿರ್ಯಸ್ತು ಮನಃ ಪ್ರಗ್ರಹವಾನ್ನರಃ ।
ಸೋಽಧ್ವನಃ ಪಾರಮಾಪ್ನೋತಿ ತದ್ವಿಷ್ಣೋಃ ಪರಮಂ ಪದಂ ॥ 22 ॥
ಪದಂ ಯತ್ಪರಮಂ ವಿಷ್ಣೋಸ್ತದೇವಾಖಿಲದೇಹಿನಾಂ ।
ಪದಂ ಪರಮಮದ್ವೈತಂ ಸ ಶಿವಃ ಸಾಂಬವಿಗ್ರಹಃ ॥ 23 ॥
ರುದ್ರವಿಷ್ಣುಪ್ರಜೇಶಾನಾಮನ್ಯೇಷಾಮಪಿ ದೇಹಿನಾಂ ।
ಋತೇ ಸಾಂಬಂ ಮಹಾದೇವಂ ಕಿಂ ಭವೇತ್ಪರಮಂ ಪದಂ ॥ 24 ॥
ಇಂದ್ರಿಯೇಭ್ಯಃ ಪರಾ ಹ್ಯರ್ಥಾ ಅರ್ಥೇಭ್ಯಶ್ಚ ಪರಂ ಮನಃ ।
ಮನಸಸ್ತು ಪರಾ ಬುದ್ಧಿರ್ಬುದ್ಧೇರಾತ್ಮಾ ಮಹಾನ್ಪರಃ ॥ 25 ॥
ಮಹತಃ ಪರಮವ್ಯಕ್ತಮವ್ಯಕ್ತಾತ್ಪುರುಷಃ ಪರಃ ।
ಪುರುಷಾನ್ನ ಪರಂ ಕಿಂಚಿತ್ಸಾ ಕಾಷ್ಠಾ ಸಾ ಪರಾ ಗತಿಃ ॥ 26 ॥
ಪುರುಷೋ ನಾಮ ಸಂಪೂರ್ಣಃ ಶಿವಃ ಸತ್ಯಾದಿಲಕ್ಷಣಃ ।
ಸಾಂಬಮೂರ್ತಿಧರೋ ನಾನ್ಯೋ ರುದ್ರೋ ವಿಷ್ಣುರಜೋಽಪಿ ವಾ ॥ 27 ॥
ಏಷ ಸರ್ವೇಷು ಭೂತೇಷು ಗೂಢಾತ್ಮಾ ನ ಪ್ರಕಾಶತೇ ।
ದೃಶ್ಯತೇ ತ್ವಗ್ರ್ಯಯಾ ಬುದ್ಧ್ಯಾ ಸೂಕ್ಷ್ಮಯಾ ಸೂಕ್ಷ್ಮದರ್ಶಿಭಿಃ ॥ 28 ॥
ಯಚ್ಚೇದ್ವಾಙ್ಮನಸೀ ಪ್ರಾಜ್ಞಸ್ತದ್ಯಚ್ಛೇಜ್ಜ್ಞಾನ ಆತ್ಮನಿ ।
ಮಹತ್ಯಾತ್ಮನೀ ವಿಜ್ಞಾನಂ ತದ್ಯಚ್ಛೇಚ್ಛಾಂತ ಆತ್ಮನಿ ॥ 29 ॥
ಅಶಬ್ದಮಸ್ಪರ್ಶಮರೂಪಮವ್ಯಯಂ
ತಥಾಽರಸಂ ನಿತ್ಯಮಗಂಧವಚ್ಚ ಯತ್ ।
ಅನಾದ್ಯನಂತಂ ಮಹತಃ ಪರಂ ಧ್ರುವಂ
ನಿಚಾಯ್ಯ ತಂ ಮೃತ್ಯುಮುಖಾತ್ಪ್ರಮುಚ್ಯತೇ ॥ 30 ॥
ಪರಾಂಚಿ ಖಾನಿ ವ್ಯತೃಣನ್ಮಹೇಶ-
ಸ್ತಸ್ಮಾತ್ಪರಾಙ್ಪಶ್ಯತಿ ನಾತ್ಮರೂಪಂ ।
ಕಶ್ಚಿದ್ಧೀರಃ ಪ್ರತ್ಯಗಾತ್ಮಾನಮೈಕ್ಷ್ಯ-
ದಾವೃತ್ತಚಕ್ಷುರಮೃತತ್ವಮಿಚ್ಛನ್ ॥ 31 ॥
ಪರಾಂಚಃ ಕಾಮಾನನುನಯಂತಿ ಬಾಲಾ
ಮೃತ್ಯೋಃ ಪಾಶಂ ತೇಽಪಿಯಂತಿ ಸ್ವಮೋಹಾತ್ ।
ಅಥ ಧೀರಾ ಅಮೃತತ್ವಂ ವಿದಿತ್ವಾ
ಧ್ರುವಂ ತತ್ತ್ವಂ ಯಾಂತಿ ಕಾಮೈರಸಕ್ತಾಃ ॥ 32 ॥
ಯೇನ ರೂಪಾನ್ ರಸಾನ್ಗಂಧಾಞ್ಶಬ್ದಾನ್ಸ್ಪರ್ಶಾಂಶ್ಚ ಮೈಥುನಾನ್ ।
ಏತೇನೈವ ವಿಜಾನಾತಿ ಕಿಮತ್ರ ಪರಿಶಿಷ್ಯತೇ ॥ 33 ॥
ಜಾಗ್ರತ್ಸ್ವಪ್ನಸುಷುಪ್ತಾಖ್ಯಂ ಪುರಂ ಯೇನಾನುಪಶ್ಯತಿ ।
ಮಹಾಂತಂ ಪರಮಾತ್ಮಾನಂ ಮತ್ವಾ ಧೀರೋ ನ ಶೋಚತಿ ॥ 34 ॥
ಜಾಗ್ರದಾದಿತ್ರಯಂ ಯಸ್ತು ವಿಜಾನಾತಿ ಚಿದಾತ್ಮನಾ ।
ತತೋ ಭೇದೇನ ನೈವಾಸ್ತಿ ಪುರತ್ರಯಮಿದಂ ಸದಾ ॥ 35 ॥
ಚೈತನ್ಯಮಾತ್ರೋ ಭಗವಾಞ್ಶಿವ ಏವ ಸ್ವಯಂಪ್ರಭಃ ।
ಪುರತ್ರಯಾತ್ಮನಾ ಭಾತಿ ನ ಭಾತಿ ಚ ಮಹಾಪ್ರಭುಃ ॥ 36 ॥
ಇಹಾಮುತ್ರ ಸ್ಥಿತಂ ತತ್ತ್ವಂ ಸದೇಕಂ ನ ತತೋಽಪರಂ ।
ಮೃತ್ಯೋಃ ಸ ಮೃತ್ಯುಮಾಪ್ನೋತಿ ಯೋಽನ್ಯಂ ದೇವಂ ಪ್ರಪಶ್ಯತಿ ॥ 37 ॥
ಅಗ್ನಿರ್ಯಥೈಕೋ ಭುವನಂ ಪ್ರವಿಷ್ಟೋ
ರೂಪಂ ರೂಪಂ ಪ್ರತಿರೂಪೋ ಬಭೂವ ।
ಏಕಸ್ತಥಾ ಸರ್ವಭೂತಾಂತರಾತ್ಮಾ
ರೂಪಂ ರೂಪಂ ಪ್ರತಿರೂಪೋ ಬಹಿಶ್ಚ ॥ 38 ॥
ವಾಯುರ್ಯಥೈಕೋ ಭುವನಂ ಪ್ರವಿಷ್ಟೋ
ರೂಪಂ ರೂಪಂ ಪ್ರತಿರೂಪೋ ಬಭೂವ ।
ಏಕಸ್ತಥಾ ಸರ್ವಭೂತಾಂತರಾತ್ಮಾ
ರೂಪಂ ರೂಪಂ ಪ್ರತಿರೂಪೋ ಬಹಿಶ್ಚ ॥ 39 ॥
ಸೂರ್ಯೋ ಯಥಾ ಸರ್ವಲೋಕಸ್ಯ ಚಕ್ಷು-
ರ್ನ ಲಿಪ್ಯತೇ ಚಾಕ್ಷುಷೈರ್ಬಾಹ್ಯದೋಷೈಃ ।
ಏಕಸ್ತಥಾ ಸರ್ವಭೂತಾಂತರಾತ್ಮಾ
ನ ಲಿಪ್ಯತೇ ಲೋಕದುಃಖೇನ ಬಾಹ್ಯಃ ॥ 40 ॥
ಏಕೋ ವಶೀ ಸರ್ವಭೂತಾಂತರಾತ್ಮಾ
ಏಕಂ ರೂಪಂ ಬಹುಧಾ ಯಃ ಕರೋತಿ ।
ತಮಾತ್ಮಸ್ಥಂ ಯೇಽನುಪಶ್ಯಂತಿ ಧೀರಾ-
ಸ್ತೇಷಾಂ ಸುಖಂ ಶಾಶ್ವತಂ ನೇತರೇಷಾಂ ॥ 41 ॥
ಯೇನೈವ ನಿತ್ಯಾಶ್ಚ ಸಚೇತನಶ್ಚ
ಯಸ್ಮಿನ್ವಿಭಕ್ತಾಃ ಪ್ರವಿಭಾಂತಿ ಮೋಹಾತ್ ।
ತಮಾತ್ಮಸ್ಥಂ ಯೇಽನುಪಶ್ಯಂತಿ ಧೀರಾ-
ಸ್ತೇಷಾಂ ಶಾಂತಿಃ ಶಾಶ್ವತೀ ನೇತರೇಷಾಂ ॥ 42 ॥
ತದೇತದಿತಿ ಮನ್ಯಂತೇಽನಿರ್ದೇಶ್ಯಂ ಪರಮಂ ಸುಖಂ ।
ಕಥಂ ನು ತದ್ವಿಜಾನೀಯತ್ಕಿಮು ಭಾತಿ ವಿಭಾತಿ ವಾ ॥ 43 ॥
ಆದಿತ್ಯಚಂದ್ರಾನಲತಾರಕಾದ್ಯಾ
ನ ಭಾಂತಿ ಯಸ್ಮಿನ್ನನಿಶಂ ಮಹಾಂತಃ ।
ಪ್ರಕಾಶಮಾನಂ ತಮನುಪ್ರಭಾಂತಿ
ಪ್ರಭಾನಮಸ್ಯೈವ ಹಿ ನೇತರೇಷಾಂ ॥ 44 ॥
ಊರ್ಧ್ವಮೂಲಸ್ತ್ವವಾಕ್ಶಾಖ ಏಷೋಽಶ್ವತ್ಥಃ ಸನಾತನಃ ।
ತದೇವ ಶುಕ್ರಂ ತದ್ಬ್ರಹ್ಮ ತದೇವಾಮೃತಮುಚ್ಯತೇ ॥ 45 ॥
ತಸ್ಮಿಁಲ್ಲೋಕಾಃ ಶ್ರಿತಾಃ ಸರ್ವೇ ತದು ನಾತ್ಯೇತಿ ಕಶ್ಚನ ।
ಏತದ್ವೈ ತತ್ಸುರಶ್ರೇಷ್ಠಾಃ ಸಮ್ಯಗೇವ ಮಯೋದಿತಂ ॥ 46 ॥
ಇದಂ ಸರ್ವಂ ಜಗತ್ಸಾಕ್ಷಾಚ್ಛಿವಃ ಕಂಪಯತೇ ಧ್ರುವಂ ।
ಮಹದ್ಭಯಮಿದಂ ವಜ್ರಂ ವಿದಿತ್ವಾ ಮುಚ್ಯತೇ ನರಃ ॥ 47 ॥
ತಪತ್ಯಸ್ಯ ಭಯಾದಗ್ನಿರ್ಭಯಾತ್ತಪತಿ ಭಾಸ್ಕರಃ ।
ಭಯಾದಿಂದ್ರಶ್ಚ ವಾಯುಶ್ಚ ಮೃತ್ಯುರ್ಧಾವತಿ ಪಂಚಮಃ ॥ 48 ॥
ವರ್ತಮಾನೇ ಶರೀರೇಽಸ್ಮಿನ್ನ ಶಕ್ತೋ ಬೋದ್ಧುಮೀಶ್ವರಂ ।
ನರಃ ಸರ್ವೇಷು ಲೋಕೇಷು ಶರೀರಿತ್ವಾಯ ಕಲ್ಪತೇ ॥ 49 ॥
ಯಥಾಽಽದರ್ಶೇ ಸ್ವಕಂ ರೂಪಂ ಯಥಾವನ್ನಿರ್ಮಲೇ ನರಃ ।
ತಥಾ ಪಶ್ಯತಿ ದೇಹೇಸ್ಮಿನ್ನಾತ್ಮಾನಂ ಬ್ರಹ್ಮ ಕೇವಲಂ ॥ 50 ॥
ಜನ್ಮನಾಶವತಾಂ ಖಾನಾಂ ಪೃಥಗ್ಭಾವಂ ಪರಾತ್ಮನಃ ।
ತೇಷಾಂ ಜನ್ಮವಿನಾಶೌ ಚ ವಿದಿತ್ವಾಽನಾತ್ಮರೂಪತಃ ॥ 51 ॥
ಪಶ್ಚಾದನಾತ್ಮರೂಪೇಣ ವಿದಿತಂ ಕೇವಲಾತ್ಮನಾ ।
ವಿದಿತ್ವಾ ಸ್ವಾನುಭೂತ್ಯೇವ ಸ ಧೀರಸ್ತು ನ ಶೋಚತಿ ॥ 52 ॥
ಇಂದ್ರಿಯೇಭ್ಯೋ ಮನಃ ಶ್ರೇಷ್ಠಂ ಮನಸಃ ಸತ್ತ್ವಮುತ್ತಮಂ ।
ಸತ್ತ್ವಾದಪಿ ಮಹಾನಾತ್ಮಾ ಮಹತೋಽವ್ಯಕ್ತಮುತ್ತಮಂ ॥ 53 ॥
ಅವ್ಯಕ್ತಾತ್ತು ಪರಃ ಸಾಕ್ಷಾದ್ವ್ಯಾಪಕೋಽಲಿಂಗ ಏವ ಚ ।
ಯಂ ವಿದಿತ್ವಾ ನರಃ ಸಾಕ್ಷಾದಮೃತತ್ವಂ ಹಿ ಗಚ್ಛತಿ ॥ 54 ॥
ನ ಸಂದೃಶೇ ತಿಷ್ಠತಿ ರೂಪಮಸ್ಯ
ನ ಚಕ್ಷುಷಾ ಪಶ್ಯತಿ ಕಶ್ಚಿದೇನಂ ।
ಹೃದಾ ಮನೀಷಾ ಮನಸಾಽಭಿಕ್ಲೃಪ್ತಃ
ಸಾಕ್ಷಾದಾತ್ಮಾ ಶಕ್ಯತೇ ವೇದಿತುಂ ಸಃ ॥ 55 ॥
ಏವಂ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಸಚ್ಚಿದಾನಂದರೂಪಂ
ಭಾವಾಭಾವಾಶೇಷಲೋಕಸ್ಯ ಹೇತುಂ ।
ಶ್ರುತ್ಯಾ ಯುಕ್ತ್ಯಾ ಬ್ರಹ್ಮ ಜಾನಂತಿ ಮರ್ತ್ಯಾ
ವಿದ್ಯಾಯೋಗಾದೇವ ಮುಕ್ತಾ ಭವಂತಿ ॥ 56 ॥
ವಿದ್ಯಾವೇದ್ಯಂ ಬ್ರಹ್ಮ ಯದ್ವೇದಸಿದ್ಧಂ
ತಸ್ಯಾಚಿಂತ್ಯಾ ಕಾಚಿದಸ್ತ್ಯೇವ ಶಕ್ತಿಃ ।
ಶಕ್ತ್ಯಾ ಭಿನ್ನಂ ತದ್ಭವತ್ಯದ್ವಯಂ
ಸತ್ಸತ್ಯಾನಂದಾಸಂಗಬೋಧೈಕರೂಪಂ ॥ 57 ॥
ಏಕಂ ರೂಪಂ ಬ್ರಹ್ಮಣೋ ಜೀವರೂಪಂ
ಭೋಗ್ಯಂ ವಿಶ್ವಂ ಬ್ರಹ್ಮಣಸ್ತ್ವನ್ಯರೂಪಂ ।
ಅನ್ಯದ್ರೂಪಂ ಬ್ರಹ್ಮಣಃ ಸರ್ವಶಾಸ್ತ್ರಂ
ಪ್ರಜ್ಞಾಮಾತ್ರಂ ಶುದ್ಧರೂಪಂ ಪರಸ್ಯ ॥ 58 ॥
ಸರ್ವಾಜೀವೇ ಸರ್ವಸಂಸ್ಥೇ ಬೃಹಂತೇ
ತಸ್ಮಿಂಜೀವೋ ಭ್ರಾಮ್ಯತೇ ಬ್ರಹ್ಮಚಕ್ರೇ ।
ಬ್ರಹ್ಮಾತ್ಮಾನಂ ಪ್ರೇರಿತಾರಂ ಚ ಯುಕ್ತ್ಯಾ
ಮತ್ವಾ ಚೈಕಂ ಯಾತಿ ಮರ್ತ್ಯೋಽಮೃತತ್ವಂ ॥ 59 ॥
ಜ್ಞಾಜ್ಞೌ ಜೀವಾಜೀವಸಂಜ್ಞೌ ಪ್ರತೀತ್ಯಾ
ಶ್ರುತ್ಯಾ ಯುಕ್ತ್ಯಾ ಸ್ವಾನುಭೂತ್ಯಾ ಹ್ಯಭಿನ್ನೌ ।
ಮಾಯಾ ಭೋಕ್ತುರ್ಭೋಗಹೇತುಃ ಪರಾತ್ಮಾ
ರೂಪೈರೇಭಿರ್ವಿಶ್ವರೂಪೋ ಹ್ಯಕರ್ತಾ ॥ 60 ॥
ಕ್ಷರಂ ಮಾಯಾ ಚಾಕ್ಷರಂ ಜೀವರೂಪಂ
ಕ್ಷರಾತ್ಮನಾ ಭಿದ್ಯತೇ ದೇವ ಏಕಃ ।
ತಸ್ಯ ಧ್ಯಾನಾದ್ಯೋಜನಾತತ್ತ್ವಭಾವಾ-
ದ್ಭೂಯಶ್ಚಾಂತೇ ವಿಶ್ವಮಾಯಾನಿವೃತ್ತಿಃ ॥ 61 ॥
ಜ್ಞಾತ್ವಾ ದೇವಂ ಸರ್ವಪಾಶಾಪಹಾನಿಃ
ಕ್ಷೀಣೈಃ ಕ್ಲೇಶೈರ್ಜನ್ಮಮೃತ್ಯುಪ್ರಹಾಣಿಃ ।
ತಸ್ಯ ಧ್ಯಾನಾನ್ಮೂಲಮಾಯಾವಿಭೇದೇ
ವಿಶ್ವೈಶ್ವರ್ಯಂ ಯಾತಿ ಕೈವಲ್ಯರೂಪಂ ॥ 62 ॥
ಏತಜ್ಜ್ಞೇಯಂ ನಿತ್ಯಮೇವಾತ್ಮಸಂಸ್ಥಂ
ನಾತಃ ಪರಂ ವೇದಿತವ್ಯಂ ಹಿ ಕಿಂಚಿತ್ ।
ಭೋಕ್ತಾ ಭೋಗ್ಯಂ ಪ್ರೇರಿತಾರಂ ಚ ಮತ್ವಾ
ಸರ್ವಂ ಪ್ರೋಕ್ತಂ ತ್ರಿವಿಧಂ ಬ್ರಹ್ಮಮೇತತ್ ॥ 63 ॥
ವಹ್ನೇರ್ಯಥಾ ಯೋನಿಗತಸ್ಯ ಮೂರ್ತಿ-
ರ್ನ ದೃಶ್ಯತೇ ನೈವ ಚ ಲಿಂಗನಾಶಃ ।
ಸ ಭೂಯ ಏವೇಂಧನಯೋನಿಗೃಹ್ಯ-
ಸ್ತದ್ವೋಭಯಂ ವೈ ಪ್ರಣವೇನ ದೇಹೇ ॥ 64 ॥
ಸ್ವದೇಹಮರಣಿಂ ಕೃತ್ವಾ ಪ್ರಣವಂ ಚೋತ್ತರಾರಣಿಂ ।
ಧ್ಯಾನನಿರ್ಮಥನಾಭ್ಯಾಸಾದ್ದೇವಂ ಪಶ್ಯೇನ್ನಿಗೂಢವತ್ ॥ 65 ॥
ತಿಲೇಷು ತೈಲಂ ದಧಿನೀವ ಸರ್ಪಿ-
ರಾಪಃ ಸ್ರೋತಃಸ್ವರಣೀಷು ಚಾಗ್ನಿಃ ।
ಏವಮಾತ್ಮಾಽಽತ್ಮನಿ ಗೃಹ್ಯತೇಽಸೌ
ಸತ್ಯೇನೈವಂ ತಪಸಾ ಯೋಽನುವೇತ್ತಿ ॥ 66 ॥
ಸರ್ವವ್ಯಾಪಿನಮಾತ್ಮಾನಂ ಕ್ಷೀರೇ ಸರ್ಪಿರಿವಾರ್ಪಿತಂ ।
ಆತ್ಮವಿದ್ಯಾತಪೋಮೂಲಂ ತದ್ಬ್ರಹ್ಮೋಪನಿಷತ್ಪರಂ ॥ 67 ॥
ಯಜ್ಞಜ್ಞಾನಾದಿಭಿಃ ಪುಣ್ಯೈರ್ಯೋಗಸಿದ್ಧಿರ್ಭವಿಷ್ಯತಿ ।
ಯೋಗಾತ್ಸಂಜಾಯತೇ ಜ್ಞಾನಂ ಜ್ಞಾನಾನ್ಮುಕ್ತಿರ್ನ ಕರ್ಮಣಾ ॥ 68 ॥
ಅತ್ಯಾಶ್ರಮಿಭ್ಯಃ ಶಾಂತೇಭ್ಯೋ ವಕ್ತವ್ಯಂ ಬ್ರಹ್ಮವೇದನಂ ।
ನಾಪ್ರಶಾಂತಾಯ ದಾತವ್ಯಂ ನಾಪುತ್ರಾಯ ಕದಾಚನ ॥ 69 ॥
ಅಗ್ನಿರಿತ್ಯಾದಿಭಿರ್ಮಂತ್ರೈರ್ಭಸ್ಮನೋದ್ಧೂಲನಂ ತಥಾ ।
ತ್ರಿಪುಂಡ್ರಧಾರಣಂ ಚಾಪಿ ವದಂತ್ಯತ್ಯಾಶ್ರಮಂ ಬುಧಾಃ ॥ 70 ॥
ಯಸ್ಯ ದೇವೇ ಪರಾ ಭಕ್ತಿರ್ಯಥಾ ದೇವೇ ತಥಾ ಗುರೌ ।
ತಸ್ಯೈತೇ ಕಥಿತಾ ಹ್ಯರ್ಥಾಃ ಪ್ರಕಾಶಂತೇ ಮಹಾತ್ಮನಃ ॥ 71 ॥
ಶ್ರುತಿವಚನೇನ ಮಯೈವ ಸಮಸ್ತ
ಪರಮಕೃಪಾಬಲತಃ ಪಠಿತಂ ಚ ।
ಯದಿ ವಿದಿತಂ ಸ ನರಃ ಸ್ವಕಮೋಹಂ
ತರತಿ ಶಿವಂ ವಿಶತಿ ಪ್ರಿಯರೂಪಂ ॥ 72 ॥
ಇತಿ ಬ್ರಹ್ಮಗೀತಾಸೂಪನಿಷತ್ಸು
ಕಠವಲ್ಲೀಶ್ವೇತಾಶ್ವತರವ್ಯಾಖ್ಯಾಯಾಮೇಕಾದಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 11 ॥
॥ ಅಥ ದ್ವಾದಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ।
॥ ಶಿವಸ್ಯಾಹಂಪ್ರತ್ಯಯಾಶ್ರತ್ವಂ ॥
ಬ್ರಹ್ಮೋವಾಚ.
ವಕ್ಷ್ಯೇ ಸಾರತರಂ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಸರ್ವಶಾಸ್ತ್ರಾರ್ಥಸಂಗ್ರಹಂ ।
ಶ್ರದ್ಧಯಾ ಸಹಿತಾ ಯೂಯಂ ಶೃಣುತಾತೀವ ಶೋಭನಂ ॥ 1 ॥
ಅಸ್ತಿ ತಾವದಹಂಶಬ್ದಪ್ರತ್ಯಯಾಲಂಬನಂ ಸುರಾಃ ।
ಸರ್ವೇಷಾಂ ನಃ ಪರಂ ಜ್ಞಾನಂ ಸ ಏವಾತ್ಮಾ ನ ಸಂಶಯಃ ॥ 2 ॥
ಸೋಽಯಂ ಸ್ವಾವಿದ್ಯಯಾ ಸಾಕ್ಷಾಚ್ಛಿವಃ ಸನ್ನಪಿ ವಸ್ತುತಃ ।
ಸ್ವಶಿವತ್ವಮವಿಜ್ಞಾಯ ಸಂಸಾರೀವಾವಭಾಸತೇ ॥ 3 ॥
ವೇದೋದಿತೇನ ಮಾರ್ಗೇಣ ಪಾರಂಪರ್ಯಕ್ರಮೇಣ ತು ।
ಮುಮುಕ್ಷುತ್ವಂ ದೃಢಂ ಪ್ರಾಪ್ಯ ಪುನಃ ಶಾಂತ್ಯಾದಿಸಾಧನೈಃ ॥ 4 ॥
ಸಹಿತಃ ಶಿವಭಕ್ತ್ಯಾ ಚ ಗುರೋಃ ಪಾದೌ ಪ್ರಣಮ್ಯ ಚ ।
ವೇದಾಂತಾನಾಂ ಮಹಾವಾಕ್ಯಶ್ರವಣೇನ ತಥೈವ ಚ ॥ 5 ॥
ಮನನೇನ ತಥಾ ದೇವಾ ಧ್ಯಾನೇನ ಪರಮಾತ್ಮನಃ ।
ಪ್ರತ್ಯಗ್ಬ್ರಹ್ಮೈಕತಾಜ್ಞಾನಂ ಲಬ್ಧ್ವಾ ಯಾತಿ ಶಿವಂ ಪರಂ ॥ 6 ॥
ಪ್ರತ್ಯಗಾತ್ಮಾನಮದ್ವಂದ್ವಮಹಂಶಬ್ದೋಪಲಕ್ಷಿತಂ ।
ಶಿವರೂಪೇಣ ಸಂಪಶ್ಯನ್ನೇವ ಯಾತಿ ಸ್ವಪೂರ್ಣತಾಂ ॥ 7 ॥
ಶಿವರೂಪತಯಾ ಭಾತೇಽಹಂಶಬ್ದಾರ್ಥೇ ಮುನೀಶ್ವರಾಃ ।
ಅವಿದ್ಯಾ ವಿಲಯಂ ಯಾತಿ ವಿದ್ಯಯಾ ಪರಯೈವ ತು ॥ 8 ॥
ವಿದ್ಯಯಾ ಪರಯಾಽವಿದ್ಯಾನಿವೃತ್ತೌ ಬ್ರಹ್ಮ ಕೇವಲಂ ।
ಶಿಷ್ಯತೇ ಖಲು ನಾಭಾವೋ ಭಾವೋ ನಾನ್ಯಸ್ತಥಾಽಪಿ ಚ ॥ 9 ॥
ವ್ಯವಹಾರದೃಶಾಽವಿದ್ಯಾ ತನ್ನಿವೃತ್ತಿಶ್ಚ ಕಥ್ಯತೇ ।
ತತ್ತ್ವದೃಷ್ಟ್ಯಾ ತು ನಾವಿದ್ಯಾ ತನ್ನಿವೃತ್ತಿಶ್ಚ ಹೇ ಸುರಾಃ ॥ 10 ॥
ಬ್ರಹ್ಮರೂಪತಯಾ ಬ್ರಹ್ಮ ಕೇವಲಂ ಪ್ರತಿಭಾಸತೇ ।
ಜಗದ್ರೂಪತಯಾಽಪ್ಯೇತದ್ಬ್ರಹ್ಮೈವ ಪ್ರತಿಭಾಸತೇ ॥ 11 ॥
ವಿದ್ಯಾವಿದ್ಯಾದಿಭೇದೇನ ಭಾವಾಭಾವಾದಿಭೇದತಃ ।
ಗುರುಶಿಷ್ಯಾದಿಭೇದೇನ ಬ್ರಹ್ಮೈವ ಪ್ರತಿಭಾಸತೇ ॥ 12 ॥
ಬ್ರಹ್ಮ ಸರ್ವಮಿತಿ ಜ್ಞಾನಂ ಬ್ರಹ್ಮಪ್ರಾಪ್ತೇಸ್ತು ಸಾಧನಂ ।
ಜಗನ್ಮಾಯೇತಿ ವಿಜ್ಞಾನಮಜ್ಞಾನಂ ಫಲತೋ ಭವೇತ್ ॥ 13 ॥
ತಥಾಽಪಿ ಪರಮಾದ್ವೈತಜ್ಞಾನಸ್ಯೇದಂ ತು ವೇದನಂ ।
ಉಪಕಾರಕಮತ್ಯಂತಂ ತದ್ದೃಷ್ಟ್ವಾ ವಕ್ತಿ ಚ ಶ್ರುತಿಃ ॥ 14 ॥
ಯಥಾ ಭಾತಸ್ವರೂಪೇಣ ಸತ್ಯತ್ವೇನ ಜಗಚ್ಛ್ರುತಿಃ ।
ಅಂಗೀಕೃತ್ಯ ಹಿತಂ ನೄಣಾಂ ಕದಾಚಿದ್ವಕ್ತಿ ಸಾದರಂ ॥ 15 ॥
ಸತ್ಯತ್ವೇನ ಜಗದ್ಭಾನಂ ಸಂಸಾರಸ್ಯ ಪ್ರವರ್ತಕಂ ।
ಅಸತ್ಯತ್ವೇನ ಭಾನಂ ತು ಸಂಸಾರಸ್ಯ ನಿವರ್ತಕಂ ॥ 16 ॥
ಅತಃ ಸಂಸಾರನಾಶಾಯ ಕದಾಚಿತ್ಪರಮಾ ಶ್ರುತಿಃ ।
ಜಗತ್ಸರ್ವಮಿದಂ ಮಾಯಾ ವದತ್ಯತ್ಯಂತನಿರ್ಮಲಾ ॥ 17 ॥
ಅತೀವ ಪಕ್ವಚಿತ್ತಸ್ಯ ಚಿತ್ತಪಾಕಮಪೇಕ್ಷ್ಯ ಸಾ ।
ಸರ್ವಂ ಬ್ರಹ್ಮೇತಿ ಕಲ್ಯಾಣೀ ಶ್ರುತಿರ್ವದತಿ ಸಾದರಂ ॥ 18 ॥
ಬ್ರಹ್ಮೈವ ಕೇವಲಂ ಶುದ್ಧಂ ವಿದ್ಯತೇ ತತ್ತ್ವದರ್ಶನೇ ।
ನ ಚ ವಿದ್ಯಾ ನ ಚಾವಿದ್ಯಾ ಜಗಚ್ಚ ನ ಚಾಪರಂ ॥ 19 ॥
ಅತಃ ಪರಮನಿರ್ವಾಣನಿಷ್ಠಸ್ಯ ಪರಯೋಗಿನಃ ।
ಯಥಾ ಯಥಾಽವಭಾಸೋಽಯಂ ಶಿವ ಏವ ನ ಚಾಪರಂ ॥ 20 ॥
ಭೂತಪೂರ್ವಾನುಸಂಧಾನಾತ್ಕಥ್ಯತೇ ನ ಚ ವಸ್ತುತಃ ।
ಯಥಾ ಯಥಾಽವಭಾಸೋಽಯಂ ಶಿವ ಇತ್ಯಪಿ ವೇದನಂ ॥ 21 ॥
ನ ಹಿ ನಿರ್ವಾಣನಿಷ್ಠಸ್ಯ ಶಿವಸ್ಯ ಪರಯೋಗಿನಃ ।
ಯಥಾ ಯಥೇತಿ ಯತ್ಕಿಂಚಿದ್ಭಾಸತೇ ಪರಮಾರ್ಥತಃ ॥ 22 ॥
ತಥಾ ತಥಾಽವಭಾಸೇನ ಸ್ವೇನ ರೂಪೇಣ ಕೇವಲಂ ।
ಸ್ತಿಮಿತೋದಧಿವದ್ಯೋಗೀ ಸ್ವಯಂ ತಿಷ್ಠತಿ ನಾನ್ಯಥಾ ॥ 23 ॥
ಪರನಿರ್ವಾಣನಿಷ್ಠಸ್ಯ ಯೋಗಿನಃ ಪರಮಾಂ ಸ್ಥಿತಿಂ ।
ಸ್ವಯಂ ಚ ನ ವಿಜಾನಾತಿ ನ ಹರಿರ್ನ ಮಹೇಶ್ವರಃ ॥ 24 ॥
ನ ಮಯಾ ಚ ಪರಿಜ್ಞಾತುಂ ಶಕ್ಯತೇ ಯೋಗಿನಃ ಸ್ಥಿತಿಃ ।
ನಾಪಿ ವೇದೇನ ಮಾನೇನ ನ ಚ ಸ್ಮೃತಿಪುರಾಣಕೈಃ ॥ 25 ॥
ಅಹೋ ನಿರ್ವಾಣನಿಷ್ಠಸ್ಯ ಯೋಗಿನಃ ಪರಮಾ ಸ್ಥಿತಿಃ ।
ಯಾದೃಶೀ ಪರಮಾ ನಿಷ್ಠಾ ತಾದೃಶ್ಯೇವ ಹಿ ಕೇವಲಂ ॥ 26 ॥
ಏವಂರೂಪಾ ಪರಾ ನಿಷ್ಠಾ ಶಿವಸ್ಯಾಸ್ತಿ ಸ್ವಭಾವತಃ ।
ಶಿವಾಯಾಶ್ಚಾಂಬಿಕಾಭರ್ತುಃ ಪ್ರಸಾದೇನ ಹರೇರಪಿ ॥ 27 ॥
ತಥಾ ಮಮಾಪಿ ಚಾನ್ಯೇಷಾಂ ನ ಚೋದ್ಯೋರ್ಹೋ ಮಹೇಶ್ವರಃ ।
ತಾದೃಗ್ರೂಪೋ ಮಹಾದೇವಃ ಖಲು ಸಾಕ್ಷಾತ್ಸನಾತನಃ ॥ 28 ॥
ಈದೃಶೀ ಪರಮಾ ನಿಷ್ಠಾ ಗುರೋಃ ಸಾಕ್ಷಾನ್ನಿರೀಕ್ಷಣಾತ್ ।
ಕರ್ಮಸಾಮ್ಯೇ ತ್ವನಾಯಾಸಾತ್ಸಿಧ್ಯತ್ಯೇವ ನ ಸಂಶಯಃ ॥ 29 ॥
ದೇಶಿಕಂ ದೇವದೇವೇಶಂ ಶಿವಂ ವಿದ್ಯಾದ್ವಿಚಕ್ಷಣಃ ।
ತದಿಷ್ಟಂ ಸರ್ವಯತ್ನೇನ ಪ್ರಕುರ್ಯಾತ್ಸರ್ವದಾಽಽದರಾತ್ ॥ 30 ॥
ಸ್ವಸ್ಯಾನಿಷ್ಟಮಪಿ ಪ್ರಾಜ್ಞಃ ಪ್ರಕುರ್ಯಾದ್ಗುರುಣೋದಿತಃ ।
ಗುರೋರಿಷ್ಟಂ ಪ್ರಕುರ್ವಾಣಃ ಪರಂ ನಿರ್ವಾಣಮೃಚ್ಛತಿ ॥ 31 ॥
ಸ್ವಾಶ್ರಮಂ ಚ ಸ್ವಜಾತಿಂ ಚ ಸ್ವಕೀರ್ತಿಂ ಚ ತಥೈವ ಚ ।
ಸ್ವಾದೃಷ್ಟಂ ಲೋಕವಿದ್ವಿಷ್ಟಂ ಬಂಧುಪುತ್ರಾದಿಸಂಗಮಂ ॥ 32 ॥
ಗೃಹಕ್ಷೇತ್ರಧನಾದೀನಾಂ ಹಾನಿಂ ಕ್ಲೇಶಂ ಸುಖಂ ತಥಾ ।
ಅನವೇಕ್ಷ್ಯ ಗುರೋರಿಷ್ಟಂ ಕುರ್ಯಾನ್ನಿತ್ಯಮತಂದ್ರಿತಃ ॥ 33 ॥
ಗುರೌ ಪ್ರೀತೇ ಶಿವಃ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಪ್ರಸನ್ನಃ ಪ್ರತಿಭಾಸತೇ ।
ಗುರೋರ್ದೇಹೇ ಮಹಾದೇವಃ ಸಾಂಬಃ ಸನ್ನಿಹಿತಃ ಸದಾ ॥ 34 ॥
ಗುರೋರನಿಷ್ಟಂ ಮೋಹಾದ್ವಾ ನ ಕುರ್ಯಾತ್ಕುರುತೇ ಯದಿ ।
ಪಚ್ಯತೇ ನರಕೇ ತೀವ್ರೇ ಯಾವದಾಭೂತಸಂಪ್ಲವಂ ॥ 35 ॥
ಶಿವೇ ಕ್ರುದ್ಧೇ ಗುರುಸ್ತ್ರಾತಾ ಗುರೌ ಕ್ರುದ್ಧೇ ನ ಕಶ್ಚನ ।
ತಸ್ಮಾದಿಷ್ಟಂ ಗುರೋಃ ಕುರ್ಯಾತ್ಕಾಯೇನ ಮನಸಾ ಗಿರಾ ॥ 36 ॥
ಗುರುರ್ನಾಮಾತ್ಮನೋ ನಾನ್ಯಃ ಸತ್ಯಮೇವ ನ ಸಂಶಯಃ ।
ಆತ್ಮಲಾಭಾತ್ಪರೋ ಲಾಭೋ ನಾಸ್ತಿ ನಾಸ್ತಿ ನ ಸಂಶಯಃ ॥ 37 ॥
ಅನಾತ್ಮರೂಪಂ ದೇಹಾದಿ ಯೋ ದದಾತಿ ಪಿತಾ ತು ಸಃ ।
ನ ಗುರುಃ ಕಥಿತಃ ಪ್ರಾಜ್ಞೈಃ ಕ್ಲೇಶಹೇತುಪ್ರದೋ ಹಿ ಸಃ ॥ 38 ॥
ಅಷ್ಟೈಶ್ವರ್ಯಪ್ರದಸ್ತದ್ವದ್ಗಂಧರ್ವಾದಿಪದಪ್ರದಾಃ ।
ಸಾರ್ವಭೌಮಪ್ರದಶ್ಚಾಪಿ ನ ಗುರುಃ ಕ್ಲೇಶದೋ ಹಿ ಸಃ ॥ 39 ॥
ಮಂತ್ರತಂತ್ರಾದಿದಸ್ತದ್ವಲ್ಲೌಕಿಕೋಪಾಯದಸ್ತಥಾ ।
ನ ಗುರುಃ ಕಥಿತಃ ಪ್ರಾಜ್ಞೈಃ ಕ್ಲೇಶಹೇತುಪ್ರದೋ ಹಿ ಸಃ ॥ 40 ॥
ಸತ್ಯವತ್ಸಕಲಂ ಭಾತಂ ನಿಶ್ಚಿತ್ಯಾಸತ್ಯರೂಪತಃ ।
ಸರ್ವಸಾಕ್ಷಿತಯಾಽಽತ್ಮಾನಂ ವಿಭಜ್ಯ ಪರಚೇತನಂ ॥ 41 ॥
ಯಸ್ತ್ವಂ ತದಿತಿ ವೇದಾಂತಪ್ರದೀಪೇನ ಸ್ವಕಂ ನಿಜಂ ।
ಶಿವತ್ವಂ ಬೋಧಯತ್ಯೇಷ ಗುರುಃ ಸಾಕ್ಷಾನ್ನ ಚಾಪರಃ ॥ 42 ॥
ದೃಶ್ಯರೂಪಮಿದಂ ಸರ್ವಂ ದೃಗ್ರೂಪೇಣ ವಿಲಾಪ್ಯ ಚ ।
ದೃಗ್ರೂಪಂ ಬ್ರಹ್ಮ ಯೋ ವಕ್ತಿ ಸ ಗುರುರ್ನಾಪರಃ ಪುಮಾನ್ ॥ 43 ॥
ಪರಮಾದ್ವೈತವಿಜ್ಞಾನಂ ಕೃಪಯೈವ ದದಾತಿ ಯಃ ।
ಸೋಽಯಂ ಗುರುಗುರುಃ ಸಾಕ್ಷಾಚ್ಛಿವ ಏವ ನ ಸಂಶಯಃ ॥ 44 ॥
ತಾದೃಶಂ ದೇಶಿಕಂ ಸಾಕ್ಷಾದ್ವೇದಾಂತಾಂಬುಜಭಾಸ್ಕರಂ ।
ತೋಷಯೇತ್ಸರ್ವಯತ್ನೇನ ಶ್ರೇಯಸೇ ಭೂಯಸೇ ನರಃ ॥ 45 ॥
ಸರ್ವವೇದಾಂತವಾಕ್ಯಾನಾಮರ್ಥಃ ಸಂಗ್ರಹರೂಪತಃ ।
ಕಥಿತಶ್ಚ ಮಯಾ ದೇವಾ ಮಾಮಾಹ ಪರಮೇಶ್ವರಃ ॥ 46 ॥
ಸರ್ವಜ್ಞಃ ಸರ್ವವಿತ್ಸಾಕ್ಷಾದಾಪ್ತಕಾಮಃ ಕೃಪಾಕರಃ ।
ಸರ್ವದೋಷವಿನಿರ್ಮುಕ್ತಃ ಸತ್ಯಮೇವಾಬ್ರವೀನ್ಮಮ ॥ 47 ॥
ಯಥಾಽಽಹ ಸರ್ವವೇದಾನಾಮರ್ಥಂ ಸರ್ವಜ್ಞ ಈಶ್ವರಃ ।
ತಥೈವ ಕಥಿತೋಽಸ್ಮಾಭಿಃ ಸತ್ಯಮೇವ ನ ಸಂಶಯಃ ॥ 48 ॥
ಸ್ವಪ್ರಕಾಶಸ್ವರೂಪಸ್ಯ ಸ್ವತಃಶುದ್ಧಸ್ಯ ಶೂಲಿನಃ ।
ಕರಾಮಲಕವತ್ಸರ್ವಂ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಂ ಹಿ ನ ಸಂಶಯಃ ॥ 49 ॥
ವೇದಾನಾಮನ್ಯಥೈವಾರ್ಥಂ ಯೇ ವದಂತಿ ವಿಮೋಹಿತಾಃ ।
ಮಹಾಸಾಹಸಿಕಾ ಏವ ತೇ ನರಾ ನ ಹಿ ಸಂಶಯಃ ॥ 50 ॥
ಮದುಕ್ತಾರ್ಥಪ್ರಕಾರೇಣ ವಿನಾ ಯೇ ಪ್ರವದಂತಿ ತೇ ।
ಅಂಧಕೂಪೇ ನಿರಾಲಂಬೇ ಪತಂತ್ಯೇವ ನ ಸಂಶಯಃ ॥ 51 ॥
ವೇದಾರ್ಥಃ ಪರಮಾದ್ವೈತಂ ನೇತರತ್ಸುರಪುಂಗವಾಃ ।
ನೋ ಚೇದತ್ರೈವ ಮೇ ಮೂರ್ಧಾ ಪತಿಷ್ಯತಿ ನ ಸಂಶಯಃ ॥ 52 ॥
ಅನ್ಯಥಾ ವೇದವಾಕ್ಯಾನಾಮರ್ಥ ಇತ್ಯಭಿಶಂಕಯಾ ।
ಅನಿಶ್ಚಿತಾರ್ಥಶ್ಚೇನ್ಮೂರ್ಧಾ ಯುಷ್ಮಾಕಂ ಚ ಪತಿಷ್ಯತಿ ॥ 53 ॥
ಅತಃ ಪರಂ ನ ವಕ್ತವ್ಯಂ ವಿದ್ಯತೇ ಸುರಪುಂಗವಾಃ ।
ಸತ್ಯಮೇವ ಮಯಾ ಪ್ರೋಕ್ತಂ ಶಂಭೋಃ ಪಾದೌ ಸ್ಪೃಶಾಮ್ಯಹಂ ॥ 54 ॥
ಸೂತ ಉವಾಚ ।
ಏವಮುಕ್ತ್ವಾ ಮಹಾತೇಜಾ ಬ್ರಹ್ಮಾ ಚ ಸುರಪುಂಗವಾನ್ ।
ಪ್ರತ್ಯಗ್ಭೂತಂ ಪರಾನಂದಂ ಪಾರ್ವತೀಪತಿಮೀಶ್ವರಂ ॥ 55 ॥
ಪರಮಾದ್ವೈತರೂಪಂ ತಂ ಭವರೋಗಸ್ಯ ಭೇಷಜಂ ।
ಸ್ಮೃತ್ವಾ ನತ್ವಾ ಪುನಃ ಸ್ತುತ್ವಾ ಭಕ್ತ್ಯಾ ಪರವಶೋಽಭವತ್ ॥ 56 ॥
ದೇವಾಶ್ಚ ದೇವದೇವೇಶಂ ಸ್ಮೃತ್ವಾ ಸಾಮ್ಯಂ ತ್ರಿಯಂಬಕಂ ।
ಪ್ರಣಮ್ಯ ದಂಡವದ್ಭೂಮೌ ವಿವಶಾ ಅಭವನ್ಮುದಾ ॥ 57 ॥
ದೇವದೇವೋ ಮಹಾದೇವೋ ಮಹಾಕಾರುಣಿಕೋತ್ತಮಃ ।
ತತ್ರೈವಾವಿರಭೂದ್ದೇವ್ಯಾ ಸಹ ಸತ್ಯತಪೋಧನಾಃ ॥ 58 ॥
ವಿಷ್ಣುಶ್ಚ ಪದ್ಮಯಾ ಸಾರ್ಧಂ ತತ್ರೈವ ಬ್ರಹ್ಮವಿತ್ತಮಾಃ ।
ಆಗತೋ ಭಗವಾಂದ್ರಷ್ಟುಮಶೇಷಸುರನಾಯಕಂ ॥ 59 ॥
ಪುಷ್ಪವೃಷ್ಟಿರಭವದ್ಯಥಾ ಪುರಾ
ಸ್ವಸ್ತಿಪೂರ್ವವಚನಾನಿ ಚಾಭವನ್ ।
ತತ್ರ ಭಕ್ತಿಸಹಿತೇನ ವಿಷ್ಣುನಾ
ಪದ್ಮಯಾ ಚ ಪರಿಪೂಜಿತಃ ಶಿವಃ ॥ 60 ॥
ಶಂಕರೋಪಿ ಶಶಿಶೇಖರಃ ಪರ-
ಸ್ತ್ವಂಬಯೈವ ಸಹಿತಃ ಸನಾತನಃ ।
ತತ್ರ ನೃತ್ಯಮಕರೋದತಿಪ್ರಭುಃ
ಸ್ವಸ್ವರೂಪಪರವೇದನಪ್ರಿಯಾತ್ ॥ 61 ॥
ಸರ್ವಲೋಕಜನನೀ ಶಿವಾ ಪರಾ
ಪಾಪನಾಶಕರಬೋಧದಾಯಿನೀ ।
ಬ್ರಹ್ಮವಜ್ರಧರಪೂರ್ವಕಾನಿಮಾ-
ನ್ಸ್ವಾನುಭೂತಿಸಹಿತೇನ ಚಕ್ಷುಷಾ ॥ 62 ॥
ವಿಲೋಕ್ಯ ಕಾರುಣ್ಯಬಲೇನ ಕೇವಲಂ
ಪ್ರಬೋಧಯಾಮಾಸ ಸುರೋತ್ತಮಾನಿಮಾನ್ ।
ಪುನಃ ಪ್ರಜಾನಾಥಪುರಃಸರಾಃ ಸುರಾಃ
ಪ್ರನೃತ್ಯಮಾನಂ ತು ಶಿವಂ ಶಿವಾಮಪಿ ॥ 63 ॥
ತ್ವಕ್ಚಕ್ಷುಷೈವ ದದೃಶುಃ ಶ್ರುತಿಮಸ್ತಕೋತ್ಥ-
ವಿಜ್ಞಾನರೂಪಪರಲೋಚನಗೋಚರಾರ್ಹಂ ।
ಭಕ್ತ್ಯಾ ಪುನಃ ಪರಮಕಾರುಣಿಕಂ ಮಹಾಂತಂ
ಪಂಚಾಕ್ಷರೇಣ ಭವಪಾಶಹರೇಣ ಪೂಜ್ಯಂ ॥ 64 ॥
ತುಷ್ಟವುಃ ಶ್ರುತಿವಚೋಭಿರಾದರಾ-
ನ್ನಷ್ಟಕಷ್ಟಭವಪಾಶಬಂಧನಾಃ ।
ಇಷ್ಟಸಿದ್ಧಿರಭವದ್ಧಿ ಯಃ ಸುರಾಃ
ಇತ್ಯವೋಚದಶುಭಾಪಹಃ ಶಿವಃ ॥ 65 ॥
ಶಾಂಕರೀ ಚ ಶರಣಾಗತಪ್ರಿಯಾ
ಬಂಧಹೇತುಮಲನಾಶಕಾರಿಣೀ ।
ಮತ್ಪ್ರಸಾದಬಲಲಬ್ಧವೇದನಾ
ಇತ್ಯವೋಚದಭವನ್ನತಿಪ್ರಿಯಾ ॥ 66 ॥
ಕೇಶವೋಽಪಿ ಸುರಪುಂಗವಾನ್ಪ್ರತಿ
ಪ್ರಾಹ ಶಂಭುರಯಮದ್ಭುತಃ ಪ್ರಭುಃ ।
ಸರ್ವವೇದಶಿರಸಾಮಗೋಚರಃ
ಪ್ರೀತ ಏವ ಭವತಾಮಿತಿ ದ್ವಿಜಾಃ ॥ 67 ॥
ದೇವೋಽಪಿ ಕಾರುಣ್ಯರಸಾರ್ದ್ರಮಾನಸಃ
ಸುರಾನಶೇಷಾನಜಪೂರ್ವಕಾನ್ಪ್ರತಿ ।
ಉವಾಚ ಗೀತಾಮತಿಶೋಭನಾಮಿಮಾಂ
ಮಮಾನುಕೂಲಾಮಪಿ ಯಃ ಪಠೇದ್ವಿಜಃ ॥ 68 ॥
ಸ ಯಾತಿ ಮಾಮೇವ ನಿರಸ್ತಬಂಧನಃ
ಪರಾ ಶಿವಾ ವಾಚಿ ಸದೈವ ವರ್ತತೇ ।
ದಿವಾಕರೇಣಾಪಿ ಸಮಶ್ಚ ತೇಜಸಾ
ಶ್ರಿಯಾ ಮುಕುಂದೇನ ಸಮಃ ಸದಾ ಭವೇತ್ ॥ 69 ॥
ಏಷಾ ಗೀತಾ ಬ್ರಹ್ಮಗೀತಾಭಿಧಾನಾ
ಶ್ರುತ್ಯಾ ಯುಕ್ತಾ ಸರ್ವಗೀತೋತ್ತಮಾ ಚ ।
ವೇದಾಕಾರಾ ವೇದನಿಷ್ಠೈರ್ದ್ವಿಜೇಂದ್ರೈ-
ರ್ಭಕ್ತ್ಯಾ ಪಾಠ್ಯಾ ನೈವ ಶೂದ್ರಾದಿಭಿಶ್ಚ ॥ 70 ॥
ಇತ್ಯೇವಂ ಪರಮಶಿವಃ ಪ್ರಭಾಷ್ಯ ನಾಥಃ
ಶಿಷ್ಟಾನಾಮಶುಭಹರಃ ಪುರತ್ರಯಾರಿಃ ।
ಭಕ್ತಾನಾಮಮಲಸುಖಪ್ರಬೋಧಕಾರೀ
ತತ್ರೈವ ಸ್ಫುರಣಸುಖೇ ತಿರೋ ಬಭೂವ ॥ 71 ॥
ದೈವೀ ಸಾ ಸಕಲಜಗದ್ವಿಚಿತ್ರಚಿತ್ರಾ
ಕಾರುಣ್ಯಾದಖಿಲಸುರಾನಜಂ ವಿಲೋಕ್ಯ ।
ಸುಪ್ರೀತಾ ಪರಮಸುಖಪ್ರಬೋಧರೂಪಾ
ತತ್ರೈವ ಸ್ಫುರಣಸುಖೇ ತಿರೋ ಬಭೂವ ॥ 72 ॥
ವಿಷ್ಣುರ್ಲಕ್ಷ್ಮ್ಯಾ ಸಾಕಮಾಶ್ವಾಸ್ಯ ದೇವಾನ್
ಹೃಷ್ಟಸ್ತುಷ್ಟಃ ಸ್ವಸ್ಯ ವೈಕುಂಠಮಾಪ ।
ಬ್ರಹ್ಮಾ ದೇವಾನಾತ್ಮವಿದ್ಯಾಭಿಯುಕ್ತಾಂ-
ಸ್ತ್ಯಕ್ತ್ವಾ ರುದ್ರಧ್ಯಾನನಿಷ್ಠೋ ಬಭೂವ ॥ 73 ॥
ದೇವಾಃ ಸರ್ವೇ ದಂಡವದ್ಭೂಮಿಭಾಗೇ
ಭಕ್ತ್ಯಾ ಸಾರ್ಧಂ ಪದ್ಮಯೋನಿಂ ಪ್ರಣಮ್ಯ ।
ಹೃಷ್ಟಾತ್ಮಾನಃ ಸತ್ಯಬೋಧೈಕನಿಷ್ಠಾಃ
ಸದ್ಯಃ ಸ್ವಂ ಸ್ವಂ ದೇಶಮೀಯುರ್ದ್ವಿಜೇಂದ್ರಾಃ ॥ 74 ॥
ಈತ್ಥಂ ಸಾಕ್ಷಾದ್ಬ್ರಹ್ಮಗೀತಂ ಭವದ್ಭಿಃ
ಶುದ್ಧಜ್ಞಾನೈರಾದರೇಣ ಶ್ರುತೈವ ।
ಮತ್ತಃ ಶ್ರದ್ಧಾಭಕ್ತಿಯುಕ್ತಸ್ಯ ವಿಪ್ರಾ
ನಿತ್ಯಂ ದೇಯಾ ನೇತರಸ್ಯಾತಿಶುದ್ಧಾ ॥ 75 ॥
ಇತಿ ಪರಶಿವಭಕ್ತ್ಯಾ ಪ್ರಾಪ್ತವಿದ್ಯಸ್ತು ಸೂತಃ
ಸುಖಘನಶಿವತತ್ತ್ವಪ್ರಾಪಿಕಾಮೇವ ಗೀತಾಂ ।
ಮುನಿಗಣಹಿತಬುದ್ಧ್ಯಾಽಽಭಾಷ್ಯ ನಿರ್ವಾಣರೂಪಂ
ಪರತರಮವಲೋಕ್ಯ ಪ್ರಜ್ಞಯಾ ಮೌನಮಾಪ ॥ 76 ॥
ಮುನಯಶ್ಚ ಗುರುಂ ಪರವೇದಿನಂ
ಪ್ರಣಿಪತ್ಯ ಸಮಸ್ತಹಿತಪ್ರದಂ ।
ಹೃದಯಸ್ಥಮಹಂಪದಲಕ್ಷಿತಂ
ಪರತತ್ತ್ವತಯೈವ ವಿದುಃ ಸ್ಥಿರಂ ॥ 77 ॥
ಇತಿ ಶ್ರೀಬ್ರಹ್ಮಗೀತಾಸೂಪನಿಷತ್ಸು ಶಿವಸ್ಯಾಹಂಪ್ರತ್ಯಯಾಶ್ರತ್ವಂ
ನಾಮ ದ್ವದಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 12 ॥
॥ ಇತಿ ಬ್ರಹ್ಮಗೀತಾ ಸಮಾಪ್ತಾ ॥
Also Read:
Brahma Gita Skanda Purana Lyrics in Hindi | English | Bengali | Gujarati | Kannada | Malayalam | Oriya | Telugu | Tamil
