Vamadeva Geetaa in Gujarati:
॥ વામદેવગીતા ॥
અધ્યાયઃ ૯૩
કથં ધર્મે સ્થાતુમિચ્છન્રાજા વર્તેત ધાર્મિકઃ ।
પૃચ્છામિ ત્વા કુરુશ્રેષ્ઠ તન્મે બ્રૂહિ પિતા મહ ॥ ૧ ॥
અત્રાપ્યુદાહરન્તીમમિતિહાસં પુરાતનમ્ ।
ગીતં દૃષ્ટાર્થતત્ત્વેન વામદેવેન ધીમતા ॥ ૨ ॥
રાજા વસુ મના નામ કૌસલ્યો બલવાઞ્શુચિઃ ।
મહર્ષિં પરિપપ્રચ્છ વામદેવં યશો વિનમ્ ॥ ૩ ॥
ધર્માર્થસહિતં વાક્યં ભગવન્નનુશાધિ મામ્ ।
યેન વૃત્તેન વૈ તિષ્ઠન્ન ચ્યવેયં સ્વધર્મતઃ ॥ ૪ ॥
તમબ્રવીદ્વામદેવસ્તપસ્વી જપતાં વરઃ ।
હેમવર્ણમુપાસીનં યયાતિમિવ નાહુષમ્ ॥ ૫ ॥
ધર્મમેવાનુવર્તસ્વ ન ધર્માદ્વિદ્યતે પરમ્ ।
ધર્મે સ્થિતા હિ રાજાનો જયન્તિ પૃથિવીમિમામ્ ॥ ૬ ॥
અર્થસિદ્ધેઃ પરં ધર્મં મન્યતે યો મહીપતિઃ ।
ઋતાં ચ કુરુતે બુદ્ધિં સ ધર્મેણ વિરોચતે ॥ ૭ ॥
અધર્મદર્શી યો રાજા બલાદેવ પ્રવર્તતે ।
ક્ષિપ્રમેવાપયાતોઽસ્માદુભૌ પ્રથમમધ્યમૌ ॥ ૮ ॥
અસત્પાપિષ્ઠ સચિવો વધ્યો લોકસ્ય ધર્મહા ।
સહૈવ પરિવારેણ ક્ષિપ્રમેવાવસીદતિ ॥ ૯ ॥
અર્થાનામનનુષ્ઠાતા કામચારી વિકત્થનઃ ।
અપિ સર્વાં મહીં લબ્ધ્વા ક્ષિપ્રમેવ વિનશ્યતિ ॥ ૧૦ ॥
અથાદદાનઃ કલ્યાણમનસૂયુર્જિતેન્દ્રિયઃ ।
વર્ધતે મતિમાન્રાજા સ્રોતોભિરિવ સાગરઃ ॥ ૧૧ ॥
ન પૂર્ણોઽસ્મીતિ મન્યેત ધર્મતઃ કામતોઽર્થતઃ ।
બુદ્ધિતો મિત્ર તશ્ચાપિ સતતં વસુધાધિપઃ ॥ ૧૨ ॥
એતેષ્વેવ હિ સર્વેષુ લોકયાત્રા પ્રતિષ્ઠિતા ।
એતાનિ શૃણ્વઁલ્લભતે યશઃ કીર્તિં શ્રિયઃ પ્રજાઃ ॥ ૧૩ ॥
એવં યો ધર્મસંરમ્ભી ધર્માર્થપરિચિન્તકઃ ।
અર્થાન્સમીક્ષ્યારભતે સ ધ્રુવં મહદશ્નુતે ॥ ૧૪ ॥
અદાતા હ્યનતિ સ્નેહો દણ્ડેનાવર્તયન્પ્રજાઃ ।
સાહસ પ્રકૃતીરાજા ક્ષિપ્રમેવ વિનશ્યતિ ॥ ૧૫ ॥
અથ પાપં કૃતં બુદ્ધ્યા ન ચ પશ્યત્યબુદ્ધિ માન્ ।
અકીર્ત્યાપિ સમાયુક્તો મૃતો નરકમશ્નુતે ॥ ૧૬ ॥
અથ માનયિતુર્દાતુઃ શુક્લસ્ય રસવેદિનઃ ।
વ્યસનં સ્વમિવોત્પન્નં વિજિઘાંસન્તિ માનવાઃ ॥ ૧૭ ॥
યસ્ય નાસ્તિ ગુરુર્ધર્મે ન ચાન્યાનનુપૃચ્છતિ ।
સુખતન્ત્રોઽર્થલાભેષુ નચિરં મહદશ્નુતે ॥ ૧૮ ॥
ગુરુ પ્રધાનો ધર્મેષુ સ્વયમર્થાન્વવેક્ષિતા ।
ધર્મપ્રધાનો લોકેષુ સુચિરં મહદશ્નુતે ॥ ૧૯ ॥
અધ્યાયઃ ૯૪
યત્રાધર્મં પ્રણયતે દુર્બલે બલવત્તરઃ ।
તાં વૃત્તિમુપજીવન્તિ યે ભવન્તિ તદન્વયાઃ ॥ ૧ ॥
રાજાનમનુવર્તન્તે તં પાપાભિપ્રવર્તકમ્ ।
અવિનીત મનુષ્યં તત્ક્ષિપ્રં રાષ્ટ્રં વિનશ્યતિ ॥ ૨ ॥
યદ્વૃત્તિમુપજીવન્તિ પ્રકૃતિસ્થસ્ય માનવાઃ ।
તદેવ વિષમસ્થસ્ય સ્વજનોઽપિ ન મૃષ્યતે ॥ ૩ ॥
સાહસ પ્રકૃતિર્યત્ર કુરુતે કિં ચિદુલ્બણમ્ ।
અશાસ્ત્રલક્ષણો રાજા ક્ષિપ્રમેવ વિનશ્યતિ ॥ ૪ ॥
યોઽત્યન્તાચરિતાં વૃત્તિં ક્ષત્રિયો નાનુવર્તતે ।
જિતાનામજિતાનાં ચ ક્ષત્રધર્માદપૈતિ સઃ ॥ ૫ ॥
દ્વિષન્તં કૃતકર્માણં ગૃહીત્વા નૃપતી રણે ।
યો ન માનયતે દ્વેષાત્ક્ષત્રધર્માદપૈતિ સઃ ॥ ૬ ॥
શક્તઃ સ્યાત્સુમુખો રાજા કુર્યાત્કારુણ્યમાપદિ ।
પ્રિયો ભવતિ ભૂતાનાં ન ચ વિભ્રશ્યતે શ્રિયઃ ॥ ૭ ॥
અપ્રિયં યસ્ય કુર્વીત ભૂયસ્તસ્ય પ્રિયં ચરેત્ ।
નચિરેણ પ્રિયઃ સ સ્યાદ્યોઽપ્રિયઃ પ્રિયમાચરેત્ ॥ ૮ ॥
મૃષાવાદં પરિહરેત્કુર્યાત્પ્રિયમયાચિતઃ ।
ન ચ કામાન્ન સંરમ્ભાન્ન દ્વેષાદ્ધર્મમુત્સૃજેત્ ॥ ૯ ॥
નાપત્રપેત પ્રશ્નેષુ નાભિભવ્યાં ગિરં સૃજેત્ ।
ન ત્વરેત ન ચાસૂયેત્તથા સઙ્ગૃહ્યતે પરઃ ॥ ૧૦ ॥
પ્રિયે નાતિભૃશં હૃષ્યેદપ્રિયે ન ચ સઞ્જ્વરેત્ ।
ન મુહ્યેદર્થકૃચ્છ્રેષુ પ્રજાહિતમનુસ્મરન્ ॥ ૧૧ ॥
યઃ પ્રિયં કુરુતે નિત્યં ગુણતો વસુધાધિપઃ ।
તસ્ય કર્માણિ સિધ્યન્તિ ન ચ સન્ત્યજ્યતે શ્રિયા ॥ ૧૨ ॥
નિવૃત્તં પ્રતિકૂલેભ્યો વર્તમાનમનુપ્રિયે ।
ભક્તં ભજેત નૃપતિસ્તદ્વૈ વૃત્તં સતામ્ ઇહ ॥ ૧૩ ॥
અપ્રકીર્ણેન્દ્રિયં પ્રાજ્ઞમત્યન્તાનુગતં શુચિમ્ ।
શક્તં ચૈવાનુરક્તં ચ યુઞ્જ્યાન્મહતિ કર્મણિ ॥ ૧૪ ॥
એવમેવ ગુણૈર્યુક્તો યો ન રજ્યતિ ભૂમિપમ્ ।
ભર્તુરર્થેષ્વસૂયન્તં ન તં યુઞ્જીત કર્મણિ ॥ ૧૫ ॥
મૂઢમૈન્દ્રિયકં લુબ્ધમનાર્ય ચરિતં શઠમ્ ।
અનતીતોપધં હિંસ્રં દુર્બુદ્ધિમબહુશ્રુતમ્ ॥ ૧૬ ॥
ત્યક્તોપાત્તં મદ્ય રતં દ્યૂતસ્ત્રી મૃગયા પરમ્ ।
કાર્યે મહતિ યો યુઞ્જ્યાદ્ધીયતે સ નૃપઃ શ્રિયઃ ॥ ૧૭ ॥
રક્ષિતાત્મા તુ યો રાજા રક્ષ્યાન્યશ્ચાનુરક્ષતિ ।
પ્રજાશ્ચ તસ્ય વર્ધન્તે ધ્રુવં ચ મહદશ્નુતે ॥ ૧૮ ॥
યે કે ચિદ્ભૂમિપતયસ્તાન્સર્વાનન્વવેક્ષયેત્ ।
સુહૃદ્ભિરનભિખ્યાતૈસ્તેન રાજા ન રિષ્યતે ॥ ૧૯ ॥
અપકૃત્ય બલસ્થસ્ય દૂરસ્થોઽસ્મીતિ નાશ્વસેત્ ।
શ્યેનાનુચરિતૈર્હ્યેતે નિપતન્તિ પ્રમાદ્યતઃ ॥ ૨૦ ॥
દૃઢમૂલસ્ત્વદુષ્ટાત્મા વિદિત્વા બલમાત્મનઃ ।
અબલાનભિયુઞ્જીત ન તુ યે બલવત્તરાઃ ॥ ૨૧ ॥
વિક્રમેણ મહીં લબ્ધ્વા પ્રજા ધર્મેણ પાલયન્ ।
આહવે નિધનં કુર્યાદ્રાજા ધર્મપરાયણઃ ॥ ૨૨ ॥
મરણાન્તમિદં સર્વં નેહ કિં ચિદનામયમ્ ।
તસ્માદ્ધર્મે સ્થિતો રાજા પ્રજા ધર્મેણ પાલયેત્ ॥ ૨૩ ॥
રક્ષાધિકરણં યુદ્ધં તથા ધર્માનુશાસનમ્ ।
મન્ત્રચિન્ત્યં સુખં કાલે પઞ્ચભિર્વર્ધતે મહી ॥ ૨૪ ॥
એતાનિ યસ્ય ગુપ્તાનિ સ રાજા રાજસત્તમ ।
સતતં વર્તમાનોઽત્ર રાજા ભુઙ્ક્તે મહીમિમામ્ ॥ ૨૫ ॥
નૈતાન્યેકેન શક્યાનિ સાતત્યેનાન્વવેક્ષિતુમ્ ।
એતેષ્વાપ્તાન્પ્રતિષ્ઠાપ્ય રાજા ભુઙ્ક્તે મહીં ચિરમ્ ॥ ૨૬ ॥
દાતારં સંવિભક્તારં માર્દવોપગતં શુચિમ્ ।
અસન્ત્યક્ત મનુષ્યં ચ તં જનાઃ કુર્વતે પ્રિયમ્ ॥ ૨૭ ॥
યસ્તુ નિઃશ્રેયસં જ્ઞાત્વા જ્ઞાનં તત્પ્રતિપદ્યતે ।
આત્મનો મતમુત્સૃજ્ય તં લોકોઽનુવિધીયતે ॥ ૨૮ ॥
યોઽર્થકામસ્ય વચનં પ્રાતિકૂલ્યાન્ન મૃષ્યતે ।
શૃણોતિ પ્રતિકૂલાનિ વિ મના નચિરાદિવ ॥ ૨૯ ॥
અગ્રામ્યચરિતાં બુદ્ધિમત્યન્તં યો ન બુધ્યતે ।
જિતાનામજિતાનાં ચ ક્ષત્રધર્માદપૈતિ સઃ ॥ ૩૦ ॥
મુખ્યાનમાત્યાન્યો હિત્વા નિહીનાન્કુરુતે પ્રિયાન્ ।
સ વૈ વ્યસનમાસાદ્ય ગાધ માર્તો ન વિન્દતિ ॥ ૩૧ ॥
યઃ કલ્યાણ ગુણાઞ્જ્ઞાતીન્દ્વેષાન્નૈવાભિમન્યતે ।
અદૃઢાત્મા દૃઢક્રોધો નાસ્યાર્થો રમતેઽન્તિકે ॥ ૩૨ ॥
અથ યો ગુણસમ્પન્નાન્હૃદયસ્યાપ્રિયાનપિ ।
પ્રિયેણ કુરુતે વશ્યાંશ્ચિરં યશસિ તિષ્ઠતિ ॥ ૩૩ ॥
નાકાલે પ્રણયેદર્થાન્નાપ્રિયે જાતુ સઞ્જ્વરેત્ ।
પ્રિયે નાતિભૃશં હૃષ્યેદ્યુજ્યેતારોગ્ય કર્મણિ ॥ ૩૪ ॥
કે માનુરક્તા રાજાનઃ કે ભયાત્સમુપાશ્રિતાઃ ।
મધ્યસ્થ દોષાઃ કે ચૈષામિતિ નિત્યં વિચિન્તયેત્ ॥ ૩૫ ॥
ન જાતુ બલવાન્ભૂત્વા દુર્બલે વિશ્વસેત્ક્વ ચિત્ ।
ભારુણ્ડ સદૃશા હ્યેતે નિપતન્તિ પ્રમાદ્યતઃ ॥ ૩૬ ॥
અપિ સર્વૈર્ગુણૈર્યુક્તં ભર્તારં પ્રિયવાદિનમ્ ।
અભિદ્રુહ્યતિ પાપાત્મા તસ્માદ્ધિ વિભિષેજ્જનાત્ ॥ ૩૭ ॥
એતાં રાજોપનિષદં યયાતિઃ સ્માહ નાહુષઃ ।
મનુષ્યવિજયે યુક્તો હન્તિ શત્રૂનનુત્તમાન્ ॥ ૩૮ ॥
અધ્યાયઃ ૯૫
અયુદ્ધેનૈવ વિજયં વર્ધયેદ્વસુધાધિપઃ ।
જઘન્યમાહુર્વિજયં યો યુદ્ધેન નરાધિપ ॥ ૧ ॥
ન ચાપ્યલબ્ધં લિપ્સેત મૂલે નાતિદૃઢે સતિ ।
ન હિ દુર્બલમૂલસ્ય રાજ્ઞો લાભો વિધીયતે ॥ ૨ ॥
યસ્ય સ્ફીતો જનપદઃ સમ્પન્નઃ પ્રિય રાજકઃ ।
સન્તુષ્ટપુષ્ટસચિવો દૃઢમૂલઃ સ પાર્થિવઃ ॥ ૩ ॥
યસ્ય યોધાઃ સુસન્તુષ્ટાઃ સાન્ત્વિતાઃ સૂપધાસ્થિતાઃ ।
અલ્પેનાપિ સ દણ્ડેન મહીં જયતિ ભૂમિપઃ ॥ ૪ ॥
પૌરજાનપદા યસ્ય સ્વનુરક્તાઃ સુપૂજિતાઃ ।
સધના ધાન્યવન્તશ્ચ દૃઢમૂલઃ સ પાર્થિવઃ ॥ ૫ ॥
પ્રભાવકાલાવધિકૌ યદા મન્યેત ચાત્મનઃ ।
તદા લિપ્સેત મેધા વી પરભૂમિં ધનાન્યુત ॥ ૬ ॥
ભોગેષ્વદયમાનસ્ય ભૂતેષુ ચ દયા વતઃ ।
વર્ધતે ત્વરમાણસ્ય વિષયો રક્ષિતાત્મનઃ ॥ ૭ ॥
તક્ષત્યાત્માનમેવૈષ વનં પરશુના યથા ।
યઃ સમ્યગ્વર્તમાનેષુ સ્વેષુ મિથ્યા પ્રવર્તતે ॥ ૮ ॥
ન વૈ દ્વિષન્તઃ ક્ષીયન્તે રાજ્ઞો નિત્યમપિ ઘ્નતઃ ।
ક્રોધં નિયન્તું યો વેદ તસ્ય દ્વેષ્ટા ન વિદ્યતે ॥ ૯ ॥
યદાર્ય જનવિદ્વિષ્ટં કર્મ તન્નાચરેદ્બુધઃ ।
યત્કલ્યાણમભિધ્યાયેત્તત્રાત્માનં નિયોજયેત્ ॥ ૧૦ ॥
નૈનમન્યેઽવજાનન્તિ નાત્મના પરિતપ્યતે ।
કૃત્યશેષેણ યો રાજા સુખાન્યનુબુભૂષતિ ॥ ૧૧ ॥
ઇદં વૃત્તં મનુષ્યેષુ વર્તતે યો મહીપતિઃ ।
ઉભૌ લોકૌ વિનિર્જિત્ય વિજયે સમ્પ્રતિષ્ઠતે ॥ ૧૨ ॥
ઇત્યુક્તો વામદેવેન સર્વં તત્કૃતવાન્નૃપઃ ।
તથા કુર્વંસ્ત્વમપ્યેતૌ લોકૌ જેતા ન સંશયઃ ॥ ૧૩ ॥
॥ ઇતિ વામદેવગીતા સમાપ્તા ॥
Also Read:
Vamadeva Gita Lyrics in Hindi | English | Bengali | Gujarati | Kannada | Malayalam | Oriya | Telugu | Tamil
