Yudhishthira Geetaa in Kannada:
॥ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಗೀತಾ ॥
॥ ಅಥ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಗೀತಾ ॥
ಅಧ್ಯಾಯ 295
ಜನಮೇಜಯ ಉವಾಚ ।
ಏವಂ ಹೃತಾಯಾಂ ಕೃಷ್ಣಾಯಾಂ ಪ್ರಾಪ್ಯ ಕ್ಲೇಶಮನುತ್ತಮಂ ।
ಪ್ರತಿಲಭ್ಯ ತತಃ ಕೃಷ್ಣಾಂ ಕಿಮಕುರ್ವಂತ ಪಾಂಡವಾಃ ॥ 1 ॥
ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ ।
ಏವಂ ಹೃತಾಯಾಂ ಕೃಷ್ಣಾಯಾಂ ಪ್ರಾಪ್ಯ ಕ್ಲೇಶಮನುತ್ತಮಂ ।
ವಿಹಾಯ ಕಾಮ್ಯಕಂ ರಾಜಾ ಸಹ ಭ್ರಾತೃಭಿರಚ್ಯುತಃ ॥ 2 ॥
ಪುನರ್ದ್ವೈತವನಂ ರಮ್ಯಮಾಜಗಾಮ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಃ ।
ಸ್ವಾದುಮೂಲಫಲಂ ರಮ್ಯಂ ಮಾರ್ಕಂಡೇಯಾಶ್ರಮಂ ಪ್ರತಿ ॥ 3 ॥
ಅನುಗುಪ್ತ ಫಲಾಹಾರಾಃ ಸರ್ವ ಏವ ಮಿತಾಶನಾಃ ।
ನ್ಯವಸನ್ಪಾಂಡವಾಸ್ತತ್ರ ಕೃಷ್ಣಯಾ ಸಹ ಭಾರತ ॥ 4 ॥
ವಸಂದ್ವೈತವನೇ ರಾಜಾ ಕುಂತೀಪುತ್ರೋ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಃ ।
ಭೀಮಸೇನೋಽರ್ಜುನಶ್ಚೈವ ಮಾದ್ರೀಪುತ್ರೌ ಚ ಪಾಂಡವೌ ॥ 5 ॥
ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾರ್ಥೇ ಪರಾಕ್ರಾಂತಾ ಧರ್ಮಾತ್ಮಾನೋ ಯತವ್ರತಾಃ ।
ಕ್ಲೇಶಮಾರ್ಛಂತ ವಿಪುಲಂ ಸುಖೋದರ್ಕಂ ಪರಂತಪಾಃ ॥ 6 ॥
ಅಜಾತಶತ್ರುಮಾಸೀನಂ ಭ್ರತೃಭಿಃ ಸಹಿತಂ ವನೇ ।
ಆಗಮ್ಯ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ತೂರ್ಣಂ ಸಂತಪ್ತ ಇದಮಬ್ರವೀತ್ ॥ 7 ॥
ಅರಣೀ ಸಹಿತಂ ಮಹ್ಯಂ ಸಮಾಸಕ್ತಂ ವನಸ್ಪತೌ ।
ಮೃಗಸ್ಯ ಘರ್ಷಮಾಣಸ್ಯ ವಿಷಾಣೇ ಸಮಸಜ್ಜತ ॥ 8 ॥
ತದಾದಾಯ ಗತೋ ರಾಜಂಸ್ತ್ವರಮಾಣೋ ಮಹಾಮೃಗಃ ।
ಆಶ್ರಮಾತ್ತ್ವರಿತಃ ಶೀಘ್ರಂ ಪ್ಲವಮಾನೋ ಮಹಾಜವಃ ॥ 9 ॥
ತಸ್ಯ ಗತ್ವಾ ಪದಂ ಶೀಘ್ರಮಾಸಾದ್ಯ ಚ ಮಹಾಮೃಗಂ ।
ಅಗ್ನಿಹೋತ್ರಂ ನ ಲುಪ್ಯೇತ ತದಾನಯತ ಪಾಂಡವಾಃ ॥ 10 ॥
ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಯ ವಚೋ ಶ್ರುತ್ವಾ ಸಂತಪ್ತೋಽಥ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಃ ।
ಧನುರಾದಾಯ ಕೌಂತೇಯಃ ಪ್ರಾದ್ರವದ್ಭ್ರಾತೃಭಿಃ ಸಹ ॥ 11 ॥
ಸನ್ನದ್ಧಾ ಧನ್ವಿನಃ ಸರ್ವೇ ಪ್ರಾದ್ರವನ್ನರಪುಂಗವಾಃ ।
ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾರ್ಥೇ ಯತಂತಸ್ತೇ ಶೀಘ್ರಮನ್ವಗಮನ್ಮೃಗಂ ॥ 12 ॥
ಕರ್ಣಿನಾಲೀಕನಾರಾಚಾನುತ್ಸೃಜಂತೋ ಮಹಾರಥಾಃ ।
ನಾವಿಧ್ಯನ್ಪಾಂಡವಾಸ್ತತ್ರ ಪಶ್ಯಂತೋ ಮೃಗಮಂತಿಕಾತ್ ॥ 13 ॥
ತೇಷಾಂ ಪ್ರಯತಮಾನಾನಾಂ ನಾದೃಶ್ಯತ ಮಹಾಮೃಗಃ ।
ಅಪಶ್ಯಂತೋ ಮೃಗಂ ಶ್ರಾಂತಾ ದುಃಖಂ ಪ್ರಾಪ್ತಾ ಮನಸ್ವಿನಃ ॥ 14 ॥
ಶೀತಲಛಾಯಮಾಸಾದ್ಯ ನ್ಯಗ್ರೋಧಂ ಗಹನೇ ವನೇ ।
ಕ್ಷುತ್ಪಿಪಾಸಾಪರೀತಾಂಗಾಃ ಪಾಂಡವಾಃ ಸಮುಪಾವಿಶನ್ ॥ 15 ॥
ತೇಷಾಂ ಸಮುಪವಿಷ್ಟಾನಾಂ ನಕುಲೋ ದುಃಖಿತಸ್ತದಾ ।
ಅಬ್ರವೀದ್ಭ್ರಾತರಂ ಜ್ಯೇಷ್ಠಮಮರ್ಷಾತ್ಕುರುಸತ್ತಮ ॥ 16 ॥
ನಾಸ್ಮಿನ್ಕುಲೇ ಜಾತು ಮಮಜ್ಜ ಧರ್ಮೋ
ನ ಚಾಲಸ್ಯಾದರ್ಥಲೋಪೋ ಬಭೂವ ।
ಅನುತ್ತರಾಃ ಸರ್ವಭೂತೇಷು ಭೂಯಃ
ಸಂಪ್ರಾಪ್ತಾಃ ಸ್ಮಃ ಸಂಶಯಂ ಕೇನ ರಾಜನ್ ॥ 17 ॥
296
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ನಾಪದಾಮಸ್ತಿ ಮರ್ಯಾದಾ ನ ನಿಮಿತ್ತಂ ನ ಕಾರಣಂ ।
ಧರ್ಮಸ್ತು ವಿಭಜತ್ಯತ್ರ ಉಭಯೋಃ ಪುಣ್ಯಪಾಪಯೋಃ ॥ 1 ॥
ಭೀಮ ಉವಾಚ ।
ಪ್ರಾತಿಕಾಮ್ಯನಯತ್ಕೃಷ್ಣಾಂ ಸಭಾಯಾಂ ಪ್ರೇಷ್ಯವತ್ತದಾ ।
ನ ಮಯಾ ನಿಹತಸ್ತತ್ರ ತೇನ ಪ್ರಾಪ್ತಾಃ ಸ್ಮ ಸಂಶಯಂ ॥ 2 ॥
ಅರ್ಜುನ ಉವಾಚ ।
ವಾಚಸ್ತೀಕ್ಷ್ಣಾಸ್ಥಿ ಭೇದಿನ್ಯಃ ಸೂತಪುತ್ರೇಣ ಭಾಷಿತಾಃ ।
ಅತಿತೀಕ್ಷ್ಣಾ ಮಯಾ ಕ್ಷಾಂತಾಸ್ತೇನ ಪ್ರಾಪ್ತಃ ಸ್ಮ ಸಂಶಯಂ ॥ 3 ॥
ಸಹದೇವ ಉವಾಚ ।
ಶಕುನಿಸ್ತ್ವಾಂ ಯದಾಜೈಷೀದಕ್ಷದ್ಯೂತೇನ ಭಾರತ ।
ಸ ಮಯಾ ನ ಹತಸ್ತತ್ರ ತೇನ ಪ್ರಾಪ್ತಾಃ ಸ್ಮ ಸಂಶಯಂ ॥ 4 ॥
ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ ।
ತತೋ ಯುಧಿಷ್ಠಿರೋ ರಾಜಾ ನಕುಲಂ ವಾಕ್ಯಮಬ್ರವೀತ್ ।
ಆರುಹ್ಯ ವೃಕ್ಷಂ ಮಾದ್ರೇಯ ನಿರೀಕ್ಷಸ್ವ ದಿಶೋ ದಶ ॥ 5 ॥
ಪಾನೀಯಮಂತಿಕೇ ಪಶ್ಯ ವೃಕ್ಷಾನ್ವಾಪ್ಯುದಕಾಶ್ರಯಾನ್ ।
ಇಮೇ ಹಿ ಭ್ರಾತರಃ ಶ್ರಾಂತಾಸ್ತವ ತಾತ ಪಿಪಾಸಿತಾಃ ॥ 6 ॥
ನಕುಲಸ್ತು ತಥೇತ್ಯುಕ್ತ್ವಾ ಶೀಘ್ರಮಾರುಹ್ಯ ಪಾದಮಂ ।
ಅಬ್ರವೀದ್ಭ್ರಾತರಂ ಜ್ಯೇಷ್ಠಮಭಿವೀಕ್ಷ್ಯ ಸಮಂತತಃ ॥ 7 ॥
ಪಶ್ಯಾಮಿ ಬಹುಲಾನ್ರಾಜನ್ವೃಕ್ಷಾನುದಕಸಂಶ್ರಯಾನ್ ।
ಸಾರಸಾನಾಂ ಚ ನಿರ್ಹ್ರಾದಮತ್ರೋದಕಮಸಂಶಯಂ ॥ 8 ॥
ತತೋಽಬ್ರವೀತ್ಸತ್ಯಧೃತಿಃ ಕುಂತೀಪುತ್ರೋ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಃ ।
ಗಚ್ಛ ಸೌಮ್ಯ ತತಃ ಶೀಘ್ರಂ ತೂರ್ಣಂ ಪಾನೀಯಮಾನಯ ॥ 9 ॥
ನಕುಲಸ್ತು ತಥೇತ್ಯುಕ್ತ್ವಾ ಭ್ರಾತುರ್ಜ್ಯೇಷ್ಠಸ್ಯ ಶಾಸನಾತ್ ।
ಪ್ರಾದ್ರವದ್ಯತ್ರ ಪಾನೀಯಂ ಶೀಘ್ರಂ ಚೈವಾನ್ವಪದ್ಯತ ॥ 10 ॥
ಸ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ವಿಮಲಂ ತೋಯಂ ಸಾರಸೈಃ ಪರಿವಾರಿತಂ ।
ಪಾತು ಕಾಕಸ್ತತೋ ವಾಚಮಂತರಿಕ್ಷಾತ್ಸ ಶುಶ್ರುವೇ ॥ 11 ॥
ಮಾ ತಾತ ಸಾಹಸಂ ಕಾರ್ಷೀರ್ಮಮ ಪೂರ್ವಪರಿಗ್ರಹಃ ।
ಪ್ರಶ್ನಾನುಕ್ತ್ವಾ ತು ಮಾದ್ರೇಯ ತತಃ ಪಿಬ ಹರಸ್ವ ಚ ॥ 12 ॥
ಅನಾದೃತ್ಯ ತು ತದ್ವಾಕ್ಯಂ ನಕುಲಃ ಸುಪಿಪಾಸಿತಃ ।
ಅಪಿಬಚ್ಛೀತಲಂ ತೋಯಂ ಪೀತ್ವಾ ಚ ನಿಪಪಾತ ಹ ॥ 13 ॥
ಚಿರಾಯಮಾಣೇ ನಕುಲೇ ಕುಂತೀಪುತ್ರೋ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಃ ।
ಅಬ್ರವೀದ್ಭ್ರಾತರಂ ವೀರಂ ಸಹದೇವಮರಿಂದಮಂ ॥ 14 ॥
ಭ್ರಾತಾ ಚಿರಾಯತೇ ತಾತ ಸಹದೇವ ತವಾಗ್ರಜಃ ।
ತಂ ಚೈವಾನಯ ಸೋದರ್ಯಂ ಪಾನೀಯಂ ಚ ತ್ವಮಾನಯ ॥ 15 ॥
ಸಹದೇವಸ್ತಥೇತ್ಯುಕ್ತ್ವಾ ತಾಂ ದಿಶಂ ಪ್ರತ್ಯಪದ್ಯತ ।
ದದರ್ಶ ಚ ಹತಂ ಭೂಮೌ ಭ್ರಾತರಂ ನಕುಲಂ ತದಾ ॥ 16 ॥
ಭ್ರಾತೃಶೋಕಾಭಿಸಂತಪ್ತಸ್ತೃಷಯಾ ಚ ಪ್ರಪೀಡಿತಃ ।
ಅಭಿದುದ್ರಾವ ಪಾನೀಯಂ ತತೋ ವಾಗಭ್ಯಭಾಷತ ॥ 17 ॥
ಮಾ ತಾತ ಸಾಹಸಂ ಕಾರ್ಷೀರ್ಮಮ ಪೂರ್ವಪರಿಗ್ರಹಃ ।
ಪ್ರಶ್ನಾನುಕ್ತ್ವಾ ಯಥಾಕಾಮಂ ತತಃ ಪಿಬ ಹರಸ್ವ ಚ ॥ 18 ॥
ಅನಾದೃತ್ಯ ತು ತದ್ವಾಕ್ಯಂ ಸಹದೇವಃ ಪಿಪಾಸಿತಃ ।
ಅಪಿಬಚ್ಛೀತಲಂ ತೋಯಂ ಪೀತ್ವಾ ಚ ನಿಪಪಾತ ಹ ॥ 19 ॥
ಅಥಾಬ್ರವೀತ್ಸ ವಿಜಯಂ ಕುಂತೀಪುತ್ರೋ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಃ ।
ಭ್ರಾತರೌ ತೇ ಚಿರಗತೌ ಬೀಭತ್ಸೋ ಶತ್ರುಕರ್ಶನ ।
ತೌ ಚೈವಾನಯ ಭದ್ರಂ ತೇ ಪಾನೀಯಂ ಚ ತ್ವಮಾನಯ ॥ 20 ॥
ಏವಮುಕ್ತೋ ಗುಡಾಕೇಶಃ ಪ್ರಗೃಹ್ಯ ಸಶರಂ ಧನುಃ ।
ಆಮುಕ್ತಖಡ್ಗೋ ಮೇಧಾವೀ ತತ್ಸರೋ ಪ್ರತ್ಯಪದ್ಯತ ॥ 21 ॥
ಯತಃ ಪುರುಷಶಾರ್ದೂಲೌ ಪಾನೀಯ ಹರಣೇ ಗತು ।
ತೌ ದದರ್ಶ ಹತೌ ತತ್ರ ಭ್ರಾತರೌ ಶ್ವೇತವಾಹನಃ ॥ 22 ॥
ಪ್ರಸುಪ್ತಾವಿವ ತೌ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ನರಸಿಂಹಃ ಸುದುಃಖಿತಃ ।
ಧನುರುದ್ಯಮ್ಯ ಕೌಂತೇಯೋ ವ್ಯಲೋಕಯತ ತದ್ವನಂ ॥ 23 ॥
ನಾಪಶ್ಯತ್ತತ್ರ ಕಿಂ ಚಿತ್ಸ ಭೂತಂ ತಸ್ಮಿನ್ಮಹಾವನೇ ।
ಸವ್ಯಸಾಚೀ ತತಃ ಶ್ರಾಂತಃ ಪಾನೀಯಂ ಸೋಽಭ್ಯಧಾವತ ॥ 24 ॥
ಅಭಿಧಾವಂಸ್ತತೋ ವಾಚಮಂತರಿಕ್ಷಾತ್ಸ ಶುಶ್ರುವೇ ।
ಕಿಮಾಸೀದಸಿ ಪಾನೀಯಂ ನೈತಚ್ಛಕ್ಯಂ ಬಲಾತ್ತ್ವಯಾ ॥ 25 ॥
ಕೌಂತೇಯ ಯದಿ ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ । ಪ್ರಶ್ನಾನ್ಮಯೋಕ್ತಾನ್ಪ್ರತಿಪತ್ಸ್ಯಸೇ ।
ತತಃ ಪಾಸ್ಯಸಿ ಪಾನೀಯಂ ಹರಿಷ್ಯಸಿ ಚ ಭಾರತ ॥ 26 ॥
ವಾರಿತಸ್ತ್ವಬ್ರವೀತ್ಪಾರ್ಥೋ ದೃಶ್ಯಮಾನೋ ನಿವಾರಯ ।
ಯಾವದ್ಬಾಣೈರ್ವಿನಿರ್ಭಿನ್ನಃ ಪುನರ್ನೈವಂ ವದಿಷ್ಯಸಿ ॥ 27 ॥
ಏವಮುಕ್ತ್ವಾ ತತಃ ಪಾರ್ಥಃ ಶರೈರಸ್ತ್ರಾನುಮಂತ್ರಿತೈಃ ।
ವವರ್ಷ ತಾಂ ದಿಶಂ ಕೃತ್ಸ್ನಾಂ ಶಬ್ದವೇಧಂ ಚ ದರ್ಶಯನ್ ॥ 28 ॥
ಕರ್ಣಿನಾಲೀಕನಾರಾಚಾನುತ್ಸೃಜನ್ಭರತರ್ಷಭ ।
ಅನೇಕೈರಿಷುಸಂಘಾತೈರಂತರಿಕ್ಷಂ ವವರ್ಷ ಹ ॥ 29 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ಕಿಂ ವಿಘಾತೇನ ತೇ ಪಾರ್ಥ ಪ್ರಶ್ನಾನುಕ್ತ್ವಾ ತತಃ ಪಿಬ ।
ಅನುಕ್ತ್ವಾ ತು ತತಃ ಪ್ರಶ್ನಾನ್ಪೀತ್ವೈವ ನ ಭವಿಷ್ಯಸಿ ॥ 30 ॥
ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ ।
ಸ ತ್ವಮೋಘಾನಿಷೂನ್ಮುಕ್ತ್ವಾ ತೃಷ್ಣಯಾಭಿಪ್ರಪೀಡಿತಃ ।
ಅವಿಜ್ಞಾಯೈವ ತಾನ್ಪ್ರಶ್ನಾನ್ಪೀತ್ವೈವ ನಿಪಪಾತ ಹ ॥ 31 ॥
ಅಥಾಬ್ರವೀದ್ಭೀಮಸೇನಂ ಕುಂತೀಪುತ್ರೋ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಃ ।
ನಕುಲಃ ಸಹದೇವಶ್ಚ ಬೀಭತ್ಸುಶ್ಚಾಪರಾಜಿತಃ ॥ 32 ॥
ಚಿರಂ ಗತಾಸ್ತೋಯಹೇತೋರ್ನ ಚಾಗಚ್ಛಂತಿ ಭಾರತ ।
ತಾಂಶ್ಚೈವಾನಯ ಭದ್ರಂ ತೇ ಪಾನೀಯಂ ಚ ತ್ವಮಾನಯ ॥ 33 ॥
ಭೀಮಸೇನಸ್ತಥೇತ್ಯುಕ್ತ್ವಾ ತಾಂ ದಿಶಂ ಪತ್ಯಪದ್ಯತ ।
ಯತ್ರ ತೇ ಪುರುಷವ್ಯಾಘ್ರಾ ಭ್ರಾತರೋಽಸ್ಯ ನಿಪಾತಿತಾಃ ॥ 34 ॥
ತಾಂದೃಷ್ಟ್ವಾ ದುಃಖಿತೋ ಭೀಮಸ್ತೃಷಯಾ ಚ ಪ್ರಪೀಡಿತಃ ।
ಅಮನ್ಯತ ಮಹಾಬಾಹುಃ ಕರ್ಮ ತದ್ಯಕ್ಷರಕ್ಷಸಾಂ ।
ಸ ಚಿಂತಯಾಮಾಸ ತದಾ ಯೋದ್ಧವ್ಯಂ ಧ್ರುವಮದ್ಯ ಮೇ ॥ 35 ॥
ಪಾಸ್ಯಾಮಿ ತಾವತ್ಪಾನೀಯಮಿತಿ ಪಾರ್ಥೋ ವೃಕೋದರಃ ।
ತತೋಽಭ್ಯಧಾವತ್ಪಾನೀಯಂ ಪಿಪಾಸುಃ ಪುರುಷರ್ಷಭಃ ॥ 36 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ಮಾ ತಾತ ಸಾಹಸಂ ಕಾರ್ಷೀರ್ಮಮ ಪೂರ್ವಪರಿಗ್ರಹಃ ।
ಪ್ರಶ್ನಾನುಕ್ತ್ವಾ ತು ಕೌಂತೇಯ ತತಃ ಪಿಬ ಹರಸ್ವ ಚ ॥ 37 ॥
ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ ।
ಏವಮುಕ್ತಸ್ತತೋ ಭೀಮೋ ಯಕ್ಷೇಣಾಮಿತ ತೇಜಸಾ ।
ಅವಿಜ್ಞಾಯೈವ ತಾನ್ಪ್ರಶ್ನಾನ್ಪೀತ್ವೈವ ನಿಪಪಾತ ಹ ॥ 38 ॥
ತತಃ ಕುಂತೀಸುತೋ ರಾಜಾ ವಿಚಿಂತ್ಯ ಪುರುಷರ್ಷಭಃ ।
ಸಮುತ್ಥಾಯ ಮಹಾಬಾಹುರ್ದಹ್ಯಮಾನೇನ ಚೇತಸಾ ॥ 39 ॥
ಅಪೇತಜನನಿರ್ಘೋಷಂ ಪ್ರವಿವೇಶ ಮಹಾವನಂ ।
ರುರುಭಿಶ್ಚ ವರಾಹೈಶ್ಚ ಪಕ್ಷಿಭಿಶ್ಚ ನಿಷೇವಿತಂ ॥ 40 ॥
ನೀಲಭಾಸ್ವರವರ್ಣೈಶ್ಚ ಪಾದಪೈರುಪಶೋಭಿತಂ ।
ಭ್ರಮರೈರುಪಗೀತಂ ಚ ಪಕ್ಷಿಭಿಶ್ಚ ಮಹಾಯಶಃ ॥ 41 ॥
ಸ ಗಚ್ಛನ್ಕಾನನೇ ತಸ್ಮಿನ್ಹೇಮಜಾಲಪರಿಷ್ಕೃತಂ ।
ದದರ್ಶ ತತ್ಸರೋ ಶ್ರೀಮಾನ್ವಿಶ್ವಕರ್ಮ ಕೃತಂ ಯಥಾ ॥ 42 ॥
ಉಪೇತಂ ನಲಿನೀ ಜಾಲೈಃ ಸಿಂಧುವಾರೈಶ್ಚ ವೇತಸೈಃ ।
ಕೇತಕೈಃ ಕರವೀರೈಶ್ಚ ಪಿಪ್ಪಲೈಶ್ಚೈವ ಸಂವೃತಂ ।
ಶ್ರಮಾರ್ತಸ್ತದುಪಾಗಮ್ಯ ಸರೋ ದೃಷ್ಟ್ವಾಥ ವಿಸ್ಮಿತಃ ॥ 43 ॥
297
ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ ।
ಸ ದದರ್ಶ ಹತಾನ್ಭ್ರಾತೄಁಲ್ಲೋಕಪಾಲಾನಿವ ಚ್ಯುತಾನ್ ।
ಯುಗಾಂತೇ ಸಮನುಪ್ರಾಪ್ತೇ ಶಕ್ರ ಪ್ರತಿಮಗೌರವಾನ್ ॥ 1 ॥
ವಿಪ್ರಕೀರ್ಣಧನುರ್ಬಾಣಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ನಿಹತಮರ್ಜುನಂ ।
ಭೀಮಸೇನಂ ಯಮೌ ಚೋಭೌ ನಿರ್ವಿಚೇಷ್ಟಾನ್ಗತಾಯುರಃ ॥ 2 ॥
ಸ ದೀರ್ಘಮುಷ್ಣಂ ನಿಃಶ್ವಸ್ಯ ಶೋಕಬಾಷ್ಪಪರಿಪ್ಲುತಃ ।
ಬುದ್ಧ್ಯಾ ವಿಚಿಂತಯಾಮಾಸ ವೀರಾಃ ಕೇನ ನಿಪಾತಿತಾಃ ॥ 3 ॥
ನೈಷಾಂ ಶಸ್ತ್ರಪ್ರಹಾರೋಽಸ್ತಿ ಪದಂ ನೇಹಾಸ್ತಿ ಕಸ್ಯ ಚಿತ್ ।
ಭೂತಂ ಮಹದಿದಂ ಮನ್ಯೇ ಭ್ರಾತರೋ ಯೇನ ಮೇ ಹತಾಃ ।
ಏಕಾಗ್ರಂ ಚಿಂತಯಿಷ್ಯಾಮಿ ಪೀತ್ವಾ ವೇತ್ಸ್ಯಾಮಿ ವಾ ಜಲಂ ॥ 4 ॥
ಸ್ಯಾತ್ತು ದುರ್ಯೋಧನೇನೇದಮುಪಾಂಶು ವಿಹಿತಂ ಕೃತಂ ।
ಗಂಧಾರ ರಾಜರಚಿತಂ ಸತತಂ ಜಿಹ್ಮಬುದ್ಧಿನಾ ॥ 5 ॥
ಯಸ್ಯ ಕಾರ್ಯಮಕಾರ್ಯಂ ವಾ ಸಮಮೇವ ಭವತ್ಯುತ ।
ಕಸ್ತಸ್ಯ ವಿಶ್ವಸೇದ್ವೀರೋ ದುರ್ಮತೇರಕೃತಾತ್ಮನಃ ॥ 6 ॥
ಅಥ ವಾ ಪುರುಷೈರ್ಗೂಢೈಃ ಪ್ರಯೋಗೋಽಯಂ ದುರಾತ್ಮನಃ ।
ಭವೇದಿತಿ ಮಹಾಬಾಹುರ್ಬಹುಧಾ ಸಮಚಿಂತಯತ್ ॥ 7 ॥
ತಸ್ಯಾಸೀನ್ನ ವಿಷೇಣೇದಮುದಕಂ ದೂಷಿತಂ ಯಥಾ ।
ಮುಖವರ್ಣಾಃ ಪ್ರಸನ್ನಾ ಮೇ ಭ್ರಾತೄಣಾಂ ಇತ್ಯಚಿಂತಯತ್ ॥ 8 ॥
ಏಕೈಕಶಶ್ಚೌಘಬಲಾನಿಮಾನ್ಪುರುಷಸತ್ತಮಾನ್ ।
ಕೋಽನ್ಯಃ ಪ್ರತಿಸಮಾಸೇತ ಕಾಲಾಂತಕಯಮಾದೃತೇ ॥ 9 ॥
ಏತೇನಾಧ್ಯವಸಾಯೇನ ತತ್ತೋಯಮವಗಾಢವಾನ್ ।
ಗಾಹಮಾನಶ್ಚ ತತ್ತೋಯಮಂತರಿಕ್ಷಾತ್ಸ ಶುಶ್ರುವೇ ॥ 10 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ಅಹಂ ಬಕಃ ಶೈವಲಮತ್ಸ್ಯಭಕ್ಷೋ
ಮಯಾ ನೀತಾಃ ಪ್ರೇತವಶಂ ತವಾನುಜಾಃ ।
ತ್ವಂ ಪಂಚಮೋ ಭವಿತಾ ರಾಜಪುತ್ರ
ನ ಚೇತ್ಪ್ರಶ್ನಾನ್ಪೃಚ್ಛತೋ ವ್ಯಾಕರೋಷಿ ॥ 11 ॥
ಮಾ ತಾತ ಸಾಹಸಂ ಕಾರ್ಷೀರ್ಮಮ ಪೂರ್ವಪರಿಗ್ರಹಃ ।
ಪ್ರಶ್ನಾನುಕ್ತ್ವಾ ತು ಕೌಂತೇಯ ತತಃ ಪಿಬ ಹರಸ್ವ ಚ ॥ 12 ॥
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ರುದ್ರಾಣಾಂ ವಾ ವಸೂನಾಂ ವಾ ಮರುತಾಂ ವಾ ಪ್ರಧಾನಭಾಕ್ ।
ಪೃಚ್ಛಾಮಿ ಕೋ ಭವಾಂದೇವೋ ನೈತಚ್ಛಕುನಿನಾ ಕೃತಂ ॥ 13 ॥
ಹಿಮವಾನ್ಪಾರಿಯಾತ್ರಶ್ ಚ ವಿಂಧ್ಯೋ ಮಲಯ ಏವ ಚ ।
ಚತ್ವಾರಃ ಪರ್ವತಾಃ ಕೇನ ಪಾತಿತಾ ಭುವಿ ತೇಜಸಾ ॥ 14 ॥
ಅತೀವ ತೇ ಮಹತ್ಕರ್ಮಕೃತಂ ಬಲವತಾಂ ವರ ।
ಯನ್ನ ದೇವಾ ನ ಗಂಧರ್ವಾ ನಾಸುರಾ ನ ಚ ರಾಕ್ಷಸಾಃ ।
ವಿಷಹೇರನ್ಮಹಾಯುದ್ಧೇ ಕೃತಂ ತೇ ತನ್ಮಹಾದ್ಭುತಂ ॥ 15 ॥
ನ ತೇ ಜಾನಾಮಿ ಯತ್ಕಾರ್ಯಂ ನಾಭಿಜಾನಾಮಿ ಕಾಂಕ್ಷಿತಂ ।
ಕೌತೂಹಲಂ ಮಹಜ್ಜಾತಂ ಸಾಧ್ವಸಂ ಚಾಗತಂ ಮಮ ॥ 16 ॥
ಯೇನಾಸ್ಮ್ಯುದ್ವಿಗ್ನಹೃದಯಃ ಸಮುತ್ಪನ್ನ ಶಿರೋ ಜ್ವರಃ ।
ಪೃಚ್ಛಾಮಿ ಭಗವಂಸ್ತಸ್ಮಾತ್ಕೋ ಭವಾನಿಹ ತಿಷ್ಠತಿ ॥ 17 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ಯಕ್ಷೋಽಹಮಸ್ಮಿ ಭದ್ರಂ ತೇ ನಾಸ್ಮಿ ಪಕ್ಷೀ ಜಲೇ ಚರಃ ।
ಮಯೈತೇ ನಿಹತಾಃ ಸರ್ವೇ ಭ್ರಾತರಸ್ತೇ ಮಹೌಜಸಃ ॥ 18 ॥
ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ ।
ತತಸ್ತಾಮಶಿವಾಂ ಶ್ರುತ್ವಾ ವಾಚಂ ಸ ಪರುಷಾಕ್ಷರಾಂ ।
ಯಕ್ಷಸ್ಯ ಬ್ರುವತೋ ರಾಜನ್ನುಪಕ್ರಮ್ಯ ತದಾ ಸ್ಥಿತಃ ॥ 19 ॥
ವಿರೂಪಾಕ್ಷಂ ಮಹಾಕಾಯಂ ಯಕ್ಷಂ ತಾಲಸಮುಚ್ಛ್ರಯಂ ।
ಜ್ವಲನಾರ್ಕಪ್ರತೀಕಾಶಮಧೃಷ್ಯಂ ಪರ್ವತೋಪಮಂ ॥ 20 ॥
ಸೇತುಮಾಶ್ರಿತ್ಯ ತಿಷ್ಠಂತಂ ದದರ್ಶ ಭರತರ್ಷಭಃ ।
ಮೇಘಗನ್ಮೀರಯಾ ವಾಚಾ ತರ್ಜಯಂತಂ ಮಹಾಬಲಂ ॥ 21 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ಇಮೇ ತೇ ಭ್ರಾತರೋ ರಾಜನ್ವಾರ್ಯಮಾಣಾ ಮಯಾಸಕೃತ್ ।
ಬಲಾತ್ತೋಯಂ ಜಿಹೀರ್ಷಂತಸ್ತತೋ ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ । ಸೂದಿತಾ ಮಯಾ ॥ 22 ॥
ನ ಪೇಯಮುದಕಂ ರಾಜನ್ಪ್ರಾಣಾನಿಹ ಪರೀಪ್ಸತಾ ।
ಪಾರ್ಥ ಮಾ ಸಾಹಸಂ ಕಾರ್ಷೀರ್ಮಮ ಪೂರ್ವಪರಿಗ್ರಹಃ ।
ಪ್ರಶ್ನಾನುಕ್ತ್ವಾ ತು ಕೌಂತೇಯ ತತಃ ಪಿಬ ಹರಸ್ವ ಚ ॥ 23 ॥
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ನೈವಾಹಂ ಕಾಮಯೇ ಯಕ್ಷ ತವ ಪೂರ್ವಪರಿಗ್ರಹಂ ।
ಕಾಮನೈತತ್ಪ್ರಶಂಸಂತಿ ಸಂತೋ ಹಿ ಪುರುಷಾಃ ಸದಾ ॥ 24 ॥
ಯದಾತ್ಮನಾ ಸ್ವಮಾತ್ಮಾನಂ ಪ್ರಶಂಸೇತ್ಪುರುಷಃ ಪ್ರಭೋ ।
ಯಥಾ ಪ್ರಜ್ಞಂ ತು ತೇ ಪ್ರಶ್ನಾನ್ಪ್ರತಿವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಪೃಚ್ಛ ಮಾಂ ॥ 25 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ಕಿಂ ಸ್ವಿದಾದಿತ್ಯಮುನ್ನಯತಿ ಕೇಚ ತಸ್ಯಾಭಿತಶ್ಚರಾಃ ।
ಕಶ್ಚೈನಮಸ್ತಂ ನಯತಿ ಕಸ್ಮಿಂಶ್ಚ ಪ್ರತಿತಿಷ್ಠತಿ ॥ 26 ॥
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ಬ್ರಹ್ಮಾದಿತ್ಯಮುನ್ನಯತಿ ದೇವಾಸ್ತಸ್ಯಾಭಿತಶ್ಚರಾಃ ।
ಧರ್ಮಶ್ಚಾಸ್ತಂ ನಯತಿ ಚ ಸತ್ಯೇ ಚ ಪ್ರತಿತಿಷ್ಠತಿ ॥ 27 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ಕೇನ ಸ್ವಿಚ್ಛ್ರೋತ್ರಿಯೋ ಭವತಿ ಕೇನ ಸ್ವಿದ್ವಿಂದತೇ ಮಹತ್ ।
ಕೇನ ದ್ವಿತೀಯವಾನ್ಭವತಿ ರಾಜನ್ಕೇನ ಚ ಬುದ್ಧಿಮಾನ್ ॥ 28 ॥
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ಶ್ರುತೇನ ಶ್ರೋತ್ರಿಯೋ ಭವತಿ ತಪಸಾ ವಿಂದತೇ ಮಹತ್ ।
ಧೃತ್ಯಾ ದ್ವಿತೀಯವಾನ್ಭವತಿ ಬುದ್ಧಿಮಾನ್ವೃದ್ಧಸೇವಯಾ ॥ 29 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ಕಿಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಾಂ ದೇವತ್ವಂ ಕಶ್ಚ ಧರ್ಮಃ ಸತಾಂ ಇವ ।
ಕಶ್ಚೈಷಾಂ ಮಾನುಷೋ ಭಾವಃ ಕಿಮೇಷಾಮಸತಾಂ ಇವ ॥ 30 ॥
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ಸ್ವಾಧ್ಯಾಯ ಏಷಾಂ ದೇವತ್ವಂ ತಪ ಏಷಾಂ ಸತಾಂ ಇವ ।
ಮರಣಂ ಮಾನುಷೋ ಭಾವಃ ಪರಿವಾದೋಽಸತಾಂ ಇವ ॥ 31 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ಕಿಂ ಕ್ಷತ್ರಿಯಾಣಾಂ ದೇವತ್ವಂ ಕಶ್ಚ ಧರ್ಮಃ ಸತಾಂ ಇವ ।
ಕಶ್ಚೈಷಾಂ ಮಾನುಷೋ ಭಾವಃ ಕಿಮೇಷಾಮಸತಾಂ ಇವ ॥ 32 ॥
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ಇಷ್ವಸ್ತ್ರಮೇಷಾಂ ದೇವತ್ವಂ ಯಜ್ಞ ಏಷಾಂ ಸತಾಂ ಇವ ।
ಭಯಂ ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ । ಮಾನುಷೋ ಭಾವಃ ಪರಿತ್ಯಾಗೋಽಸತಾಂ ಇವ ॥ 33 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ಕಿಮೇಕಂ ಯಜ್ಞಿಯಂ ಸಾಮ ಕಿಮೇಕಂ ಯಜ್ಞಿಯಂ ಯಜುಃ ।
ಕಾ ಚೈಕಾ ವೃಶ್ಚತೇ ಯಜ್ಞಂ ಕಾಂ ಯಜ್ಞೋ ನಾತಿವರ್ತತೇ ॥ 34 ॥
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ಪ್ರಾಣೋ ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ । ಯಜ್ಞಿಯಂ ಸಾಮ ಮನೋ ವೈ ಯಜ್ಞಿಯಂ ಯಜುಃ ।
ವಾಗೇಕಾ ವೃಶ್ಚತೇ ಯಜ್ಞಂ ತಾಂ ಯಜ್ಞೋ ನಾತಿವರ್ತತೇ ॥ 35 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ಕಿಂ ಸ್ವಿದಾಪತತಾಂ ಶ್ರೇಷ್ಠಂ ಬೀಜಂ ನಿಪತತಾಂ ವರಂ ।
ಕಿಂ ಸ್ವಿತ್ಪ್ರತಿಷ್ಠಮಾನಾನಾಂ ಕಿಂ ಸ್ವಿತ್ಪ್ರವದತಾಂ ವರಂ ॥ 36 ॥
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ವರ್ಷಮಾಪತತಾಂ ಶ್ರೇಷ್ಠಂ ಬೀಜಂ ನಿಪತತಾಂ ವರಂ ।
ಗಾವಃ ಪ್ರತಿಷ್ಠಮಾನಾನಾಂ ಪುತ್ರಃ ಪ್ರವದತಾಂ ವರಃ ॥ 37 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ಇಂದ್ರಿಯಾರ್ಥಾನನುಭವನ್ಬುದ್ಧಿಮಾಁಲ್ಲೋಕಪೂಜಿತಃ ।
ಸಂಮತಃ ಸರ್ವಭೂತಾನಾಮುಚ್ಛ್ವಸನ್ಕೋ ನ ಜೀವತಿ ॥ 38 ॥
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ದೇವತಾತಿಥಿಭೃತ್ಯಾನಾಂ ಪಿತೄಣಾಮಾತ್ಮನಶ್ಚ ಯಃ ।
ನ ನಿರ್ವಪತಿ ಪಂಚಾನಾಮುಚ್ಛ್ವಸನ್ನ ಸ ಜೀವತಿ ॥ 39 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ಕಿಂ ಸ್ವಿದ್ಗುರುತರಂ ಭೂಮೇಃ ಕಿಂ ಸ್ವಿದುಚ್ಚತರಂ ಚ ಖಾತ್ ।
ಕಿಂ ಸ್ವಿಚ್ಛೀಘ್ರತರಂ ವಾಯೋಃ ಕಿಂ ಸ್ವಿದ್ಬಹುತರಂ ನೃಣಾಂ ॥ 40 ॥
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ಮಾತಾ ಗುರುತರಾ ಭೂಮೇಃ ಪಿತಾ ಉಚ್ಚರತಶ್ಚ ಖಾತ್ ।
ಮನೋ ಶೀಘ್ರತರಂ ವಾಯೋಶ್ಚಿಂತಾ ಬಹುತರೀ ನೃಣಾಂ ॥ 41 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ಕಿಂ ಸ್ವಿತ್ಸುಪ್ತಂ ನ ನಿಮಿಷತಿ ಕಿಂ ಸ್ವಿಜ್ಜಾತಂ ನ ಚೋಪತಿ ।
ಕಸ್ಯ ಸ್ವಿದ್ಧೃದಯಂ ನಾಸ್ತಿ ಕಿಂ ಸ್ವಿದ್ವೇಗೇನ ವರ್ಘತೇ ॥ 42 ॥
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ಮತ್ಸ್ಯಃ ಸುಪ್ತೋ ನ ನಿಮಿಷತ್ಯಂಡಂ ಜಾತಂ ನ ಚೋಪತಿ ।
ಅಶ್ಮನೋ ಹೃದಯಂ ನಾಸ್ತಿ ನದೀವೇಗೇನ ವರ್ಧತೇ ॥ 43 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ಕಿಂ ಸ್ವಿತ್ಪ್ರವಸತೋ ಮಿತ್ರಂ ಕಿಂ ಸ್ವಿನ್ಮಿತ್ರಂ ಗೃಹೇ ಸತಃ ।
ಆತುರಸ್ಯ ಚ ಕಿಂ ಮಿತ್ರಂ ಕಿಂ ಸ್ವಿನ್ಮಿತ್ರಂ ಮರಿಷ್ಯತಃ ॥ 44 ॥
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ಸಾರ್ಥಃ ಪ್ರವಸತೋ ಮಿತ್ರಂ ಭಾರ್ಯಾ ಮಿತ್ರಂ ಗೃಹೇ ಸತಃ ।
ಆತುರಸ್ಯ ಭಿಷನ್ಮಿತ್ರಂ ದಾನಂ ಮಿತ್ರಂ ಮರಿಷ್ಯತಃ ॥ 45 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ಕಿಂ ಸ್ವಿದೇಕೋ ವಿಚರತಿ ಜಾತಃ ಕೋ ಜಾಯತೇ ಪುನಃ ।
ಕಿಂ ಸ್ವಿದ್ಧಿಮಸ್ಯ ಭೈಷಜ್ಯಂ ಕಿಂ ಸ್ವಿದಾವಪನಂ ಮಹತ್ ॥ 46 ॥
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ಸೂರ್ಯ ಏಕೋ ವಿಚರತಿ ಚಂದ್ರಮಾ ಜಾಯತೇ ಪುನಃ ।
ಅಗ್ನಿರ್ಹಿಮಸ್ಯ ಭೈಷಜ್ಯಂ ಭೂಮಿರಾಪವನಂ ಮಹತ್ ॥ 47 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ಕಿಂ ಸ್ವಿದೇಕಪದಂ ಧರ್ಮ್ಯಂ ಕಿಂ ಸ್ವಿದೇಕಪದಂ ಯಶಃ ।
ಕಿಂ ಸ್ವಿದೇಕಪದಂ ಸ್ವರ್ಗ್ಯಂ ಕಿಂ ಸ್ವಿದೇಕಪದಂ ಸುಖಂ ॥ 48 ॥
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ದಾಕ್ಷ್ಯಮೇಕಪದಂ ಧರ್ಮ್ಯಂ ದಾನಮೇಕಪದಂ ಯಶಃ ।
ಸತ್ಯಮೇಕಪದಂ ಸ್ವರ್ಗ್ಯಂ ಶೀಲಮೇಕಪದಂ ಸುಖಂ ॥ 49 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ಕಿಂ ಸ್ವಿದಾತ್ಮಾ ಮನುಷ್ಯಸ್ಯ ಕಿಂ ಸ್ವಿದ್ದೈವಕೃತಃ ಸಖಾ ।
ಉಪಜೀವನಂ ಕಿಂ ಸ್ವಿದಸ್ಯ ಕಿಂ ಸ್ವಿದಸ್ಯ ಪರಾಯಣಂ ॥ 50 ॥
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ಪುತ್ರ ಆತ್ಮಾ ಮನುಷ್ಯಸ್ಯ ಭಾರ್ಯಾ ದೈವಕೃತಃ ಸಖಾ ।
ಉಪಜೀವನಂ ಚ ಪರ್ಜನ್ಯೋ ದಾನಮಸ್ಯ ಪರಾಯಣಂ ॥ 51 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ಧನ್ಯಾನಾಮುತ್ತಮಂ ಕಿಂ ಸ್ವಿದ್ಧನಾನಾಂ ಕಿಂ ಸ್ವಿದುತ್ತಮಂ ।
ಲಾಭಾನಾಮುತ್ತಮಂ ಕಿಂ ಸ್ವಿತ್ಕಿಂ ಸುಖಾನಾಂ ತಥೋತ್ತಮಂ ॥ 52 ॥
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ಧನ್ಯಾನಾಮುತ್ತಮಂ ದಾಕ್ಷ್ಯಂ ಧನಾನಾಮುತ್ತಮಂ ಶ್ರುತಂ ।
ಲಾಭಾನಾಂ ಶ್ರೇಷ್ಠಮಾರೋಗ್ಯಂ ಸುಖಾನಾಂ ತುಷ್ಟಿರುತ್ತಮಾ ॥ 53 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ಕಶ್ಚ ಧರ್ಮಃ ಪರೋ ಲೋಕೇ ಕಶ್ಚ ಧರ್ಮಃ ಸದಾ ಫಲಃ ।
ಕಿಂ ನಿಯಮ್ಯ ನ ಶೋಚಂತಿ ಕೈಶ್ಚ ಸಂಧಿರ್ನ ಜೀರ್ಯತೇ ॥ 54 ॥
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ಆನೃಶಂಸ್ಯಂ ಪರೋ ಧರ್ಮಸ್ತ್ರಯೀಧರ್ಮಃ ಸದಾ ಫಲಃ ।
ಅನೋ ಯಮ್ಯ ನ ಶೋಚಂತಿ ಸದ್ಭಿಃ ಸಂಧಿರ್ನ ಜೀರ್ಯತೇ ॥ 55 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ಕಿಂ ನು ಹಿತ್ವಾ ಪ್ರಿಯೋ ಭವತಿ ಕಿಂ ನು ಹಿತ್ವಾ ನ ಶೋಚತಿ ।
ಕಿಂ ನು ಹಿತ್ವಾರ್ಥವಾನ್ಭವತಿ ಕಿಂ ನು ಹಿತ್ವಾ ಸುಖೀ ಭವೇತ್ ॥ 56 ॥
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ಮಾನಂ ಹಿತ್ವಾ ಪ್ರಿಯೋ ಭವತಿ ಕ್ರೋಧಂ ಹಿತ್ವಾ ನ ಶೋಚತಿ ।
ಕಾಮಂ ಹಿತ್ವಾರ್ಥವಾನ್ಭವತಿ ಲೋಭಂ ಹಿತ್ವಾ ಸುಖೂ ಭವೇತ್ ॥ 57 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ಮೃತಂ ಕಥಂ ಸ್ಯಾತ್ಪುರುಷಃ ಕಥಂ ರಾಷ್ಟ್ರಂ ಮೃತಂ ಭವೇತ್ ।
ಶ್ರಾಧಂ ಮೃತಂ ಕಥಂ ಚ ಸ್ಯಾತ್ಕಥಂ ಯಜ್ಞೋ ಮೃತೋ ಭವೇತ್ ॥ 58 ॥
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ಮೃತೋ ದರಿದ್ರಃ ಪುರುಷೋ ಮೃತಂ ರಾಷ್ಟ್ರಮರಾಜಕಂ ।
ಮೃತಮಶ್ರೋತ್ರಿಯಂ ಶ್ರಾದ್ಧಂ ಮೃತೋ ಯಜ್ಞೋ ತ್ವದಕ್ಷಿಣಃ ॥ 59 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ಕಾ ದಿಕ್ಕಿಮುದಕಂ ಪ್ರೋಕ್ತಂ ಕಿಮನ್ನಂ ಪಾರ್ಥ ಕಿಂ ವಿಷಂ ।
ಶ್ರಾದ್ಧಸ್ಯ ಕಾಲಮಾಖ್ಯಾಹಿ ತತಃ ಪಿಬ ಹರಸ್ವ ಚ ॥ 60 ॥
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ಸಂತೋ ದಿಗ್ಜಲಮಾಕಾಶಂ ಗೌರನ್ನಂ ಪ್ರಾರ್ಥನಾ ವಿಷಂ ।
ಶ್ರಾದ್ಧಸ್ಯ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಃ ಕಾಲಃ ಕಥಂ ವಾ ಯಕ್ಷ ಮನ್ಯಸೇ ॥ 61 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ವ್ಯಾಖ್ಯಾತಾ ಮೇ ತ್ವಯಾ ಪ್ರಶ್ನಾ ಯಾಥಾತಥ್ಯಂ ಪರಂತಪ ।
ಪುರುಷಂ ತ್ವಿದಾನೀಮಾಖ್ಯಾಹಿ ಯಶ್ಚ ಸರ್ವಧನೀ ನರಃ ॥ 62 ॥
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ದಿವಂ ಸ್ಪೃಶತಿ ಭೂಮಿಂ ಚ ಶಬ್ದಃ ಪುಣ್ಯಸ್ಯ ಕರ್ಮಣಃ ।
ಯಾವತ್ಸ ಶಬ್ದೋ ಭವತಿ ತಾವತ್ಪುರುಷ ಉಚ್ಯತೇ ॥ 63 ॥
ತುಲ್ಯೇ ಪ್ರಿಯಾಪ್ರಿಯೇ ಯಸ್ಯ ಸುಖದುಃಖೇ ತಥೈವ ಚ ।
ಅತೀತಾನಾಗತೇ ಚೋಭೇ ಸ ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ । ಸರ್ವಧನೀ ನರಃ ॥ 64 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ವ್ಯಾಖ್ಯಾತಃ ಪುರುಷೋ ರಾಜನ್ಯಶ್ಚ ಸರ್ವಧನೀ ನರಃ ।
ತಸ್ಮಾತ್ತವೈಕೋ ಭ್ರಾತೄಣಾಂ ಯಮಿಚ್ಛಸಿ ಸ ಜೀವತು ॥ 65 ॥
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ಶ್ಯಾಮೋ ಯ ಏಷ ರಕ್ತಾಕ್ಷೋ ಬೃಹಚ್ಛಾಲ ಇವೋದ್ಗತಃ ।
ವ್ಯೂಢೋರಸ್ಕೋ ಮಹಾಬಾಹುರಂಕುಲೋ ಯಕ್ಷ ಜೀವತು ॥ 66 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ಪ್ರಿಯಸ್ತೇ ಭೀಮಸೇನೋಽಯಮರ್ಜುನೋ ವಃ ಪರಾಯಣಂ ।
ಸ ಕಸ್ಮಾನ್ನಕುಲಂ ರಾಜನ್ಸಾಪತ್ನಂ ಜೀವಮಿಚ್ಛಸಿ ॥ 67 ॥
ಯಸ್ಯ ನಾಗಸಹಸ್ರೇಣ ದಶ ಸಂಖ್ಯೇನ ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ । ಬಲಂ ।
ತುಲ್ಯಂ ತಂ ಭೀಮಮುತ್ಸೃಜ್ಯ ನಕುಲಂ ಜೀವಮಿಚ್ಛಸಿ ॥ 68 ॥
ತಥೈನಂ ಮನುಜಾಃ ಪ್ರಾಹುರ್ಭೀಮಸೇನಂ ಪ್ರಿಯಂ ತವ ।
ಅಥ ಕೇನಾನುಭಾವೇನ ಸಾಪತ್ನಂ ಜೀವಮಿಚ್ಛಸಿ ॥ 69 ॥
ಯಸ್ಯ ಬಾಹುಬಲಂ ಸರ್ವೇ ಪಾಂಡವಾಃ ಸಮುಪಾಶ್ರಿತಾಃ ।
ಅರ್ಜುನಂ ತಮಪಾಹಾಯ ನಕುಲಂ ಜೀವಮಿಚ್ಛಸಿ ॥ 70 ॥
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ಆನೃಶಂಸ್ಯ ಪರೋ ಧರ್ಮಃ ಪರಮಾರ್ಥಾಚ್ಚ ಮೇ ಮತಂ ।
ಆನೃಶಂಸ್ಯಂ ಚಿಕೀರ್ಷಾಮಿ ನಕುಲೋ ಯಕ್ಷ ಜೀವತು ॥ 71 ॥
ಧರ್ಮಶೀಲಃ ಸದಾ ರಾಜಾ ಇತಿ ಮಾಂ ಮಾನವಾ ವಿದುಃ ।
ಸ್ವಧರ್ಮಾನ್ನ ಚಲಿಷ್ಯಾಮಿ ನಕುಲೋ ಯಕ್ಷ ಜೀವತು ॥ 72 ॥
ಯಥಾ ಕುಂತೀ ತಥಾ ಮಾದ್ರೀ ವಿಶೇಷೋ ನಾಸ್ತಿ ಮೇ ತಯೋಃ ।
ಮಾತೃಭ್ಯಾಂ ಸಮಮಿಚ್ಛಾಮಿ ನಕುಲೋ ಯಕ್ಷ ಜೀವತು ॥ 73 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ಯಸ್ಯ ತೇಽರ್ಥಾಚ್ಚ ಕಾಮಾಚ್ಚ ಆನೃಶಂಸ್ಯಂ ಪರಂ ಮತಂ ।
ಅಸ್ಮಾತ್ತೇ ಭ್ರಾತರಃ ಸರ್ವೇ ಜೀವಂತು ಭರತರ್ಷಭ ॥ 74 ॥
298
ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ ।
ತತಸ್ತೇ ಯಕ್ಷವಚನಾದುದತಿಷ್ಠಂತ ಪಾಂಡವಾಃ ।
ಕ್ಷುತ್ಪಿಪಾಸೇ ಚ ಸರ್ವೇಷಾಂ ಕ್ಷಣೇ ತಸ್ಮಿನ್ವ್ಯಗಚ್ಛತಾಂ ॥ 1 ॥
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ರಸಸ್ಯೇಕೇನ ಪಾದೇನ ತಿಷ್ಠಂತಮಪರಾಜಿತಂ ।
ಪೃಚ್ಛಾಮಿ ಕೋ ಭವಾಂದೇವೋ ನ ಮೇ ಯಕ್ಷೋ ಮತೋ ಭವಾನ್ ॥ 2 ॥
ವಸೂನಾಂ ವಾ ಭವಾನೇಕೋ ರುದ್ರಾಣಾಮಥ ವಾ ಭವಾನ್ ।
ಅಥ ವಾ ಮರುತಾಂ ಶ್ರೇಷ್ಠೋ ವರ್ಜೀ ವಾ ತ್ರಿದಶೇಶ್ವರಃ ॥ 3 ॥
ಮಮ ಹಿ ಭ್ರಾತರ ಇಮೇ ಸಹಸ್ರಶತಯೋಧಿನಃ ।
ನ ತಂ ಯೋಗಂ ಪ್ರಪಶ್ಯಾಮಿ ಯೇನ ಸ್ಯುರ್ವಿನಿಪಾತಿತಾಃ ॥ 4 ॥
ಸುಖಂ ಪ್ರತಿವಿಬುದ್ಧಾನಾಮಿಂದ್ರಿಯಾಣ್ಯುಪಲಕ್ಷಯೇ ।
ಸ ಭವಾನ್ಸುಹೃದಸ್ಮಾಕಮಥ ವಾ ನಃ ಪಿತಾ ಭವಾನ್ ॥ 5 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ಅಹಂ ತೇ ಜನಕಸ್ತಾತ ಧರ್ಮೋ ಮೃದು ಪರಾಕ್ರಮ ।
ತ್ವಾಂ ದಿದೃಕ್ಷುರನುಪ್ರಾಪ್ತೋ ವಿದ್ಧಿ ಮಾಂ ಭರತರ್ಷಭ ॥ 6 ॥
ಯಶೋ ಸತ್ಯಂ ದಮಃ ಶೌಚಮಾರ್ಜವಂ ಹ್ರೀರಚಾಪಲಂ ।
ದಾನಂ ತಪೋ ಬ್ರಹ್ಮಚರ್ಯಮಿತ್ಯೇತಾಸ್ತನವೋ ಮಮ ॥ 7 ॥
ಅಹಿಂಸಾ ಸಮತಾ ಶಾಂತಿಸ್ತಪೋ ಶೌಚಮಮತ್ಸರಃ ।
ದ್ವಾರಾಣ್ಯೇತಾನಿ ಮೇ ವಿದ್ಧಿ ಪ್ರಿಯೋ ಹ್ಯಸಿ ಸದಾ ಮಮ ॥ 8 ॥
ದಿಷ್ಟ್ಯಾ ಪಂಚಸು ರಕ್ತೋಽಸಿ ದಿಷ್ಟ್ಯಾ ತೇ ಷಟ್ಪದೀ ಜಿತಾ ।
ದ್ವೇ ಪೂರ್ವೇ ಮಧ್ಯಮೇ ದ್ವೇ ಚ ದ್ವೇ ಚಾಂತೇ ಸಾಂಪರಾಯಿಕೇ ॥ 9 ॥
ಧರ್ಮೋಽಹಮಸ್ಮಿ ಭದ್ರಂ ತೇ ಜಿಜ್ಞಾಸುಸ್ತ್ವಮಿಹಾಗತಃ ।
ಆನೃಶಂಸ್ಯೇನ ತುಷ್ಟೋಽಸ್ಮಿ ವರಂ ದಾಸ್ಯಾಮಿ ತೇಽನಘ ॥ 10 ॥
ವರಂ ವೃಣೀಷ್ವ ರಾಜೇಂದ್ರ ದಾತಾ ಹ್ಯಸ್ಮಿ ತವಾನಘ ।
ಯೇ ಹಿ ಮೇ ಪುರುಷಾ ಭಕ್ತಾ ನ ತೇಷಾಮಸ್ತಿ ದುರ್ಗತಿಃ ॥ 11 ॥
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ಅರಣೀ ಸಹಿತಂ ಯಸ್ಯ ಮೃಗ ಆದಾಯ ಗಚ್ಛತಿ ।
ತಸ್ಯಾಗ್ನಯೋ ನ ಲುಪ್ಯೇರನ್ಪ್ರಥಮೋಽಸ್ತು ವರೋ ಮಮ ॥ 12 ॥
ಧರ್ಮ ಉವಾಚ ।
ಅರಣೀ ಸಹಿತಂ ತಸ್ಯ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಯ ಹೃತಂ ಮಯಾ ।
ಮೃಗವೇಷೇಣ ಕೌಂತೇಯ ಜಿಜ್ಞಾಸಾರ್ಥಂ ತವ ಪ್ರಭೋ ॥ 13 ॥
ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ ।
ದದಾನೀತ್ಯೇವ ಭವಗಾನುತ್ತರಂ ಪ್ರತ್ಯಪದ್ಯತ ।
ಅನ್ಯಂ ವರಯ ಭದ್ರಂ ತೇ ವರಂ ತ್ವಮಮರೋಪಮ ॥ 14 ॥
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ವರ್ಷಾಣಿ ದ್ವಾದಶಾರಣ್ಯೇ ತ್ರಯೋದಶಮುಪಸ್ಥಿತಂ ।
ತತ್ರ ನೋ ನಾಭಿಜಾನೀಯುರ್ವಸತೋ ಮನುಜಾಃ ಕ್ವ ಚಿತ್ ॥ 15 ॥
ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ ।
ದದಾನೀತ್ಯೇವ ಭಗವಾನುತ್ತರಂ ಪ್ರತ್ಯಪದ್ಯತ ।
ಭೂಯೋ ಚಾಶ್ವಾಸಯಾಮಾಸ ಕೌಂತೇಯಂ ಸತ್ಯವಿಕ್ರಮಂ ॥ 16 ॥
ಯದ್ಯಪಿ ಸ್ವೇನ ರೂಪೇಣ ಚರಿಷ್ಯಥ ಮಹೀಮಿಮಾಂ ।
ನ ವೋ ವಿಜ್ಞಾಸ್ಯತೇ ಕಶ್ಚಿತ್ತ್ರಿಷು ಲೋಕೇಷು ಭಾರತ ॥ 17 ॥
ವರ್ಷಂ ತ್ರಯೋದಶಂ ಚೇದಂ ಮತ್ಪ್ರಸಾದಾತ್ಕುರೂರ್ವಹಾಃ ।
ವಿರಾಟನಗರೇ ಗೂಢಾ ಅವಿಜ್ಞಾತಾಶ್ಚರಿಷ್ಯಥ ॥ 18 ॥
ಯದ್ವಃ ಸಂಕಲ್ಪಿತಂ ರೂಪಂ ಮನಸಾ ಯಸ್ಯ ಯಾದೃಶಂ ।
ತಾದೃಶಂ ತಾದೃಶಂ ಸರ್ವೇ ಛಂದತೋ ಧಾರಯಿಷ್ಯಥ ॥ 19 ॥
ಅರಿಣೀ ಸಹಿತಂ ಚೇದಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾಯ ಪ್ರಯಚ್ಛತ ।
ಜಿಜ್ಞಾಸಾರ್ಥಂ ಮಯಾ ಹ್ಯೇತದಾಹೃತಂ ಮೃಗರೂಪಿಣಾ ॥ 20 ॥
ತೃತೀಯಂ ಗೃಹ್ಯತಾಂ ಪುತ್ರ ವರಮಪ್ರತಿಮಂ ಮಹತ್ ।
ತ್ವಂ ಹಿ ಮತ್ಪ್ರಭವೋ ರಾಜನ್ವಿದುರಶ್ಚ ಮಮಾಂಶ ಭಾಕ್ ॥ 21 ॥
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ದೇವದೇವೋ ಮಯಾ ದೃಷ್ಟೋ ಭವಾನ್ಸಾಕ್ಷಾತ್ಸನಾತನಃ ।
ಯಂ ದದಾಸಿ ವರಂ ತುಷ್ಟಸ್ತಂ ಗ್ರಹೀಷ್ಯಾಮ್ಯಹಂ ಪಿತಃ ॥ 22 ॥
ಜಯೇಯಂ ಲೋಭಮೋಹೌ ಚ ಕ್ರೋಧಂ ಚಾಹಂ ಸದಾ ವಿಭೋ ।
ದಾನೇ ತಪಸಿ ಸತ್ಯೇ ಚ ಮನೋ ಮೇ ಸತತಂ ಭವೇತ್ ॥ 23 ॥
ಧರ್ಮ ಉವಾಚ ।
ಉಪಪನ್ನೋ ಗುಣೈಃ ಸರ್ವೈಃ ಸ್ವಭಾವೇನಾಸಿ ಪಾಂಡವ ।
ಭವಾಂಧರ್ಮಃ ಪುನಶ್ಚೈವ ಯಥೋಕ್ತಂ ತೇ ಭವಿಷ್ಯತಿ ॥ 24 ॥
ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ ।
ಇತ್ಯುಕ್ತ್ವಾಂತರ್ದಧೇ ಧರ್ಮೋ ಭಗವಾಁಲ್ಲೋಕಭಾವನಃ ।
ಸಮೇತಾಃ ಪಾಂಡವಾಶ್ಚೈವ ಸುಖಸುಪ್ತಾ ಮನಸ್ವಿನಃ ॥ 25 ॥
ಅಭ್ಯೇತ್ಯ ಚಾಶ್ರಮಂ ವೀರಾಃ ಸರ್ವ ಏವ ಗತಕ್ಲಮಾಃ ।
ಆರಣೇಯಂ ದದುಸ್ತಸ್ಮೈ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾಯ ತಪಸ್ವಿನೇ ॥ 26 ॥
ಇದಂ ಸಮುತ್ಥಾನ ಸಮಾಗಮಂ ಮಹತ್
ಪಿತುಶ್ಚ ಪುತ್ರಸ್ಯ ಚ ಕೀರ್ತಿವರ್ಧನಂ ।
ಪಠನ್ನರಃ ಸ್ಯಾದ್ವಿಜೀತೇಂದ್ರಿಯೋ ವಶೀ
ಸಪುತ್ರಪೌತ್ರಃ ಶತವರ್ಷ ಭಾಗ್ಭವೇತ್ ॥ 27 ॥
ನ ಚಾಪ್ಯಧರ್ಮೇ ನ ಸುಹೃದ್ವಿಭೇದನೇ
ಪರಸ್ವಹಾರೇ ಪರದಾರಮರ್ಶನೇ ।
ಕದರ್ಯ ಭಾವೇ ನ ರಮೇನ್ಮನೋ ಸದಾ
ನೃಣಾಂ ಸದಾಖ್ಯಾನಮಿದಂ ವಿಜಾನತಾಂ ॥ 28 ॥
299
295
ಜನಮೇಜಯ ಉವಾಚ ।
ಏವಂ ಹೃತಾಯಾಂ ಕೃಷ್ಣಾಯಾಂ ಪ್ರಾಪ್ಯ ಕ್ಲೇಶಮನುತ್ತಮಂ ।
ಪ್ರತಿಲಭ್ಯ ತತಃ ಕೃಷ್ಣಾಂ ಕಿಮಕುರ್ವಂತ ಪಾಂಡವಾಃ ॥ 1 ॥
ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ ।
ಏವಂ ಹೃತಾಯಾಂ ಕೃಷ್ಣಾಯಾಂ ಪ್ರಾಪ್ಯ ಕ್ಲೇಶಮನುತ್ತಮಂ ।
ವಿಹಾಯ ಕಾಮ್ಯಕಂ ರಾಜಾ ಸಹ ಭ್ರಾತೃಭಿರಚ್ಯುತಃ ॥ 2 ॥
ಪುನರ್ದ್ವೈತವನಂ ರಮ್ಯಮಾಜಗಾಮ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಃ ।
ಸ್ವಾದುಮೂಲಫಲಂ ರಮ್ಯಂ ಮಾರ್ಕಂಡೇಯಾಶ್ರಮಂ ಪ್ರತಿ ॥ 3 ॥
ಅನುಗುಪ್ತ ಫಲಾಹಾರಾಃ ಸರ್ವ ಏವ ಮಿತಾಶನಾಃ ।
ನ್ಯವಸನ್ಪಾಂಡವಾಸ್ತತ್ರ ಕೃಷ್ಣಯಾ ಸಹ ಭಾರತ ॥ 4 ॥
ವಸಂದ್ವೈತವನೇ ರಾಜಾ ಕುಂತೀಪುತ್ರೋ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಃ ।
ಭೀಮಸೇನೋಽರ್ಜುನಶ್ಚೈವ ಮಾದ್ರೀಪುತ್ರೌ ಚ ಪಾಂಡವೌ ॥ 5 ॥
ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾರ್ಥೇ ಪರಾಕ್ರಾಂತಾ ಧರ್ಮಾತ್ಮಾನೋ ಯತವ್ರತಾಃ ।
ಕ್ಲೇಶಮಾರ್ಛಂತ ವಿಪುಲಂ ಸುಖೋದರ್ಕಂ ಪರಂತಪಾಃ ॥ 6 ॥
ಅಜಾತಶತ್ರುಮಾಸೀನಂ ಭ್ರತೃಭಿಃ ಸಹಿತಂ ವನೇ ।
ಆಗಮ್ಯ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ತೂರ್ಣಂ ಸಂತಪ್ತ ಇದಮಬ್ರವೀತ್ ॥ 7 ॥
ಅರಣೀ ಸಹಿತಂ ಮಹ್ಯಂ ಸಮಾಸಕ್ತಂ ವನಸ್ಪತೌ ।
ಮೃಗಸ್ಯ ಘರ್ಷಮಾಣಸ್ಯ ವಿಷಾಣೇ ಸಮಸಜ್ಜತ ॥ 8 ॥
ತದಾದಾಯ ಗತೋ ರಾಜಂಸ್ತ್ವರಮಾಣೋ ಮಹಾಮೃಗಃ ।
ಆಶ್ರಮಾತ್ತ್ವರಿತಃ ಶೀಘ್ರಂ ಪ್ಲವಮಾನೋ ಮಹಾಜವಃ ॥ 9 ॥
ತಸ್ಯ ಗತ್ವಾ ಪದಂ ಶೀಘ್ರಮಾಸಾದ್ಯ ಚ ಮಹಾಮೃಗಂ ।
ಅಗ್ನಿಹೋತ್ರಂ ನ ಲುಪ್ಯೇತ ತದಾನಯತ ಪಾಂಡವಾಃ ॥ 10 ॥
ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಯ ವಚೋ ಶ್ರುತ್ವಾ ಸಂತಪ್ತೋಽಥ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಃ ।
ಧನುರಾದಾಯ ಕೌಂತೇಯಃ ಪ್ರಾದ್ರವದ್ಭ್ರಾತೃಭಿಃ ಸಹ ॥ 11 ॥
ಸನ್ನದ್ಧಾ ಧನ್ವಿನಃ ಸರ್ವೇ ಪ್ರಾದ್ರವನ್ನರಪುಂಗವಾಃ ।
ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾರ್ಥೇ ಯತಂತಸ್ತೇ ಶೀಘ್ರಮನ್ವಗಮನ್ಮೃಗಂ ॥ 12 ॥
ಕರ್ಣಿನಾಲೀಕನಾರಾಚಾನುತ್ಸೃಜಂತೋ ಮಹಾರಥಾಃ ।
ನಾವಿಧ್ಯನ್ಪಾಂಡವಾಸ್ತತ್ರ ಪಶ್ಯಂತೋ ಮೃಗಮಂತಿಕಾತ್ ॥ 13 ॥
ತೇಷಾಂ ಪ್ರಯತಮಾನಾನಾಂ ನಾದೃಶ್ಯತ ಮಹಾಮೃಗಃ ।
ಅಪಶ್ಯಂತೋ ಮೃಗಂ ಶ್ರಾಂತಾ ದುಃಖಂ ಪ್ರಾಪ್ತಾ ಮನಸ್ವಿನಃ ॥ 14 ॥
ಶೀತಲಛಾಯಮಾಸಾದ್ಯ ನ್ಯಗ್ರೋಧಂ ಗಹನೇ ವನೇ ।
ಕ್ಷುತ್ಪಿಪಾಸಾಪರೀತಾಂಗಾಃ ಪಾಂಡವಾಃ ಸಮುಪಾವಿಶನ್ ॥ 15 ॥
ತೇಷಾಂ ಸಮುಪವಿಷ್ಟಾನಾಂ ನಕುಲೋ ದುಃಖಿತಸ್ತದಾ ।
ಅಬ್ರವೀದ್ಭ್ರಾತರಂ ಜ್ಯೇಷ್ಠಮಮರ್ಷಾತ್ಕುರುಸತ್ತಮ ॥ 16 ॥
ನಾಸ್ಮಿನ್ಕುಲೇ ಜಾತು ಮಮಜ್ಜ ಧರ್ಮೋ
ನ ಚಾಲಸ್ಯಾದರ್ಥಲೋಪೋ ಬಭೂವ ।
ಅನುತ್ತರಾಃ ಸರ್ವಭೂತೇಷು ಭೂಯಃ
ಸಂಪ್ರಾಪ್ತಾಃ ಸ್ಮಃ ಸಂಶಯಂ ಕೇನ ರಾಜನ್ ॥ 17 ॥
296
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ನಾಪದಾಮಸ್ತಿ ಮರ್ಯಾದಾ ನ ನಿಮಿತ್ತಂ ನ ಕಾರಣಂ ।
ಧರ್ಮಸ್ತು ವಿಭಜತ್ಯತ್ರ ಉಭಯೋಃ ಪುಣ್ಯಪಾಪಯೋಃ ॥ 1 ॥
ಭೀಮ ಉವಾಚ ।
ಪ್ರಾತಿಕಾಮ್ಯನಯತ್ಕೃಷ್ಣಾಂ ಸಭಾಯಾಂ ಪ್ರೇಷ್ಯವತ್ತದಾ ।
ನ ಮಯಾ ನಿಹತಸ್ತತ್ರ ತೇನ ಪ್ರಾಪ್ತಾಃ ಸ್ಮ ಸಂಶಯಂ ॥ 2 ॥
ಅರ್ಜುನ ಉವಾಚ ।
ವಾಚಸ್ತೀಕ್ಷ್ಣಾಸ್ಥಿ ಭೇದಿನ್ಯಃ ಸೂತಪುತ್ರೇಣ ಭಾಷಿತಾಃ ।
ಅತಿತೀಕ್ಷ್ಣಾ ಮಯಾ ಕ್ಷಾಂತಾಸ್ತೇನ ಪ್ರಾಪ್ತಃ ಸ್ಮ ಸಂಶಯಂ ॥ 3 ॥
ಸಹದೇವ ಉವಾಚಾ ।
ಶಕುನಿಸ್ತ್ವಾಂ ಯದಾಜೈಷೀದಕ್ಷದ್ಯೂತೇನ ಭಾರತ ।
ಸ ಮಯಾ ನ ಹತಸ್ತತ್ರ ತೇನ ಪ್ರಾಪ್ತಾಃ ಸ್ಮ ಸಂಶಯಂ ॥ 4 ॥
ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ ।
ತತೋ ಯುಧಿಷ್ಠಿರೋ ರಾಜಾ ನಕುಲಂ ವಾಕ್ಯಮಬ್ರವೀತ್ ।
ಆರುಹ್ಯ ವೃಕ್ಷಂ ಮಾದ್ರೇಯ ನಿರೀಕ್ಷಸ್ವ ದಿಶೋ ದಶ ॥ 5 ॥
ಪಾನೀಯಮಂತಿಕೇ ಪಶ್ಯ ವೃಕ್ಷಾನ್ವಾಪ್ಯುದಕಾಶ್ರಯಾನ್ ।
ಇಮೇ ಹಿ ಭ್ರಾತರಃ ಶ್ರಾಂತಾಸ್ತವ ತಾತ ಪಿಪಾಸಿತಾಃ ॥ 6 ॥
ನಕುಲಸ್ತು ತಥೇತ್ಯುಕ್ತ್ವಾ ಶೀಘ್ರಮಾರುಹ್ಯ ಪಾದಮಂ ।
ಅಬ್ರವೀದ್ಭ್ರಾತರಂ ಜ್ಯೇಷ್ಠಮಭಿವೀಕ್ಷ್ಯ ಸಮಂತತಃ ॥ 7 ॥
ಪಶ್ಯಾಮಿ ಬಹುಲಾನ್ರಾಜನ್ವೃಕ್ಷಾನುದಕಸಂಶ್ರಯಾನ್ ।
ಸಾರಸಾನಾಂ ಚ ನಿರ್ಹ್ರಾದಮತ್ರೋದಕಮಸಂಶಯಂ ॥ 8 ॥
ತತೋಽಬ್ರವೀತ್ಸತ್ಯಧೃತಿಃ ಕುಂತೀಪುತ್ರೋ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಃ ।
ಗಚ್ಛ ಸೌಮ್ಯ ತತಃ ಶೀಘ್ರಂ ತೂರ್ಣಂ ಪಾನೀಯಮಾನಯ ॥ 9 ॥
ನಕುಲಸ್ತು ತಥೇತ್ಯುಕ್ತ್ವಾ ಭ್ರಾತುರ್ಜ್ಯೇಷ್ಠಸ್ಯ ಶಾಸನಾತ್ ।
ಪ್ರಾದ್ರವದ್ಯತ್ರ ಪಾನೀಯಂ ಶೀಘ್ರಂ ಚೈವಾನ್ವಪದ್ಯತ ॥ 10 ॥
ಸ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ವಿಮಲಂ ತೋಯಂ ಸಾರಸೈಃ ಪರಿವಾರಿತಂ ।
ಪಾತು ಕಾಕಸ್ತತೋ ವಾಚಮಂತರಿಕ್ಷಾತ್ಸ ಶುಶ್ರುವೇ ॥ 11 ॥
ಮಾ ತಾತ ಸಾಹಸಂ ಕಾರ್ಷೀರ್ಮಮ ಪೂರ್ವಪರಿಗ್ರಹಃ ।
ಪ್ರಶ್ನಾನುಕ್ತ್ವಾ ತು ಮಾದ್ರೇಯ ತತಃ ಪಿಬ ಹರಸ್ವ ಚ ॥ 12 ॥
ಅನಾದೃತ್ಯ ತು ತದ್ವಾಕ್ಯಂ ನಕುಲಃ ಸುಪಿಪಾಸಿತಃ ।
ಅಪಿಬಚ್ಛೀತಲಂ ತೋಯಂ ಪೀತ್ವಾ ಚ ನಿಪಪಾತ ಹ ॥ 13 ॥
ಚಿರಾಯಮಾಣೇ ನಕುಲೇ ಕುಂತೀಪುತ್ರೋ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಃ ।
ಅಬ್ರವೀದ್ಭ್ರಾತರಂ ವೀರಂ ಸಹದೇವಮರಿಂದಮಂ ॥ 14 ॥
ಭ್ರಾತಾ ಚಿರಾಯತೇ ತಾತ ಸಹದೇವ ತವಾಗ್ರಜಃ ।
ತಂ ಚೈವಾನಯ ಸೋದರ್ಯಂ ಪಾನೀಯಂ ಚ ತ್ವಮಾನಯ ॥ 15 ॥
ಸಹದೇವಸ್ತಥೇತ್ಯುಕ್ತ್ವಾ ತಾಂ ದಿಶಂ ಪ್ರತ್ಯಪದ್ಯತ ।
ದದರ್ಶ ಚ ಹತಂ ಭೂಮೌ ಭ್ರಾತರಂ ನಕುಲಂ ತದಾ ॥ 16 ॥
ಭ್ರಾತೃಶೋಕಾಭಿಸಂತಪ್ತಸ್ತೃಷಯಾ ಚ ಪ್ರಪೀಡಿತಃ ।
ಅಭಿದುದ್ರಾವ ಪಾನೀಯಂ ತತೋ ವಾಗಭ್ಯಭಾಷತ ॥ 17 ॥
ಮಾ ತಾತ ಸಾಹಸಂ ಕಾರ್ಷೀರ್ಮಮ ಪೂರ್ವಪರಿಗ್ರಹಃ ।
ಪ್ರಶ್ನಾನುಕ್ತ್ವಾ ಯಥಾಕಾಮಂ ತತಃ ಪಿಬ ಹರಸ್ವ ಚ ॥ 18 ॥
ಅನಾದೃತ್ಯ ತು ತದ್ವಾಕ್ಯಂ ಸಹದೇವಃ ಪಿಪಾಸಿತಃ ।
ಅಪಿಬಚ್ಛೀತಲಂ ತೋಯಂ ಪೀತ್ವಾ ಚ ನಿಪಪಾತ ಹ ॥ 19 ॥
ಅಥಾಬ್ರವೀತ್ಸ ವಿಜಯಂ ಕುಂತೀಪುತ್ರೋ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಃ ।
ಭ್ರಾತರೌ ತೇ ಚಿರಗತೌ ಬೀಭತ್ಸೋ ಶತ್ರುಕರ್ಶನ ।
ತೌ ಚೈವಾನಯ ಭದ್ರಂ ತೇ ಪಾನೀಯಂ ಚ ತ್ವಮಾನಯ ॥ 20 ॥
ಏವಮುಕ್ತೋ ಗುಡಾಕೇಶಃ ಪ್ರಗೃಹ್ಯ ಸಶರಂ ಧನುಃ ।
ಆಮುಕ್ತಖಡ್ಗೋ ಮೇಧಾವೀ ತತ್ಸರೋ ಪ್ರತ್ಯಪದ್ಯತ ॥ 21 ॥
ಯತಃ ಪುರುಷಶಾರ್ದೂಲೌ ಪಾನೀಯ ಹರಣೇ ಗತು ।
ತೌ ದದರ್ಶ ಹತೌ ತತ್ರ ಭ್ರಾತರೌ ಶ್ವೇತವಾಹನಃ ॥ 22 ॥
ಪ್ರಸುಪ್ತಾವಿವ ತೌ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ನರಸಿಂಹಃ ಸುದುಃಖಿತಃ ।
ಧನುರುದ್ಯಮ್ಯ ಕೌಂತೇಯೋ ವ್ಯಲೋಕಯತ ತದ್ವನಂ ॥ 23 ॥
ನಾಪಶ್ಯತ್ತತ್ರ ಕಿಂ ಚಿತ್ಸ ಭೂತಂ ತಸ್ಮಿನ್ಮಹಾವನೇ ।
ಸವ್ಯಸಾಚೀ ತತಃ ಶ್ರಾಂತಃ ಪಾನೀಯಂ ಸೋಽಭ್ಯಧಾವತ ॥ 24 ॥
ಅಭಿಧಾವಂಸ್ತತೋ ವಾಚಮಂತರಿಕ್ಷಾತ್ಸ ಶುಶ್ರುವೇ ।
ಕಿಮಾಸೀದಸಿ ಪಾನೀಯಂ ನೈತಚ್ಛಕ್ಯಂ ಬಲಾತ್ತ್ವಯಾ ॥ 25 ॥
ಕೌಂತೇಯ ಯದಿ ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ । ಪ್ರಶ್ನಾನ್ಮಯೋಕ್ತಾನ್ಪ್ರತಿಪತ್ಸ್ಯಸೇ ।
ತತಃ ಪಾಸ್ಯಸಿ ಪಾನೀಯಂ ಹರಿಷ್ಯಸಿ ಚ ಭಾರತ ॥ 26 ॥
ವಾರಿತಸ್ತ್ವಬ್ರವೀತ್ಪಾರ್ಥೋ ದೃಶ್ಯಮಾನೋ ನಿವಾರಯ ।
ಯಾವದ್ಬಾಣೈರ್ವಿನಿರ್ಭಿನ್ನಃ ಪುನರ್ನೈವಂ ವದಿಷ್ಯಸಿ ॥ 27 ॥
ಏವಮುಕ್ತ್ವಾ ತತಃ ಪಾರ್ಥಃ ಶರೈರಸ್ತ್ರಾನುಮಂತ್ರಿತೈಃ ।
ವವರ್ಷ ತಾಂ ದಿಶಂ ಕೃತ್ಸ್ನಾಂ ಶಬ್ದವೇಧಂ ಚ ದರ್ಶಯನ್ ॥ 28 ॥
ಕರ್ಣಿನಾಲೀಕನಾರಾಚಾನುತ್ಸೃಜನ್ಭರತರ್ಷಭ ।
ಅನೇಕೈರಿಷುಸಂಘಾತೈರಂತರಿಕ್ಷಂ ವವರ್ಷ ಹ ॥ 29 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ಕಿಂ ವಿಘಾತೇನ ತೇ ಪಾರ್ಥ ಪ್ರಶ್ನಾನುಕ್ತ್ವಾ ತತಃ ಪಿಬ ।
ಅನುಕ್ತ್ವಾ ತು ತತಃ ಪ್ರಶ್ನಾನ್ಪೀತ್ವೈವ ನ ಭವಿಷ್ಯಸಿ ॥ 30 ॥
ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ ।
ಸ ತ್ವಮೋಘಾನಿಷೂನ್ಮುಕ್ತ್ವಾ ತೃಷ್ಣಯಾಭಿಪ್ರಪೀಡಿತಃ ।
ಅವಿಜ್ಞಾಯೈವ ತಾನ್ಪ್ರಶ್ನಾನ್ಪೀತ್ವೈವ ನಿಪಪಾತ ಹ ॥ 31 ॥
ಅಥಾಬ್ರವೀದ್ಭೀಮಸೇನಂ ಕುಂತೀಪುತ್ರೋ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಃ ।
ನಕುಲಃ ಸಹದೇವಶ್ಚ ಬೀಭತ್ಸುಶ್ಚಾಪರಾಜಿತಃ ॥ 32 ॥
ಚಿರಂ ಗತಾಸ್ತೋಯಹೇತೋರ್ನ ಚಾಗಚ್ಛಂತಿ ಭಾರತ ।
ತಾಂಶ್ಚೈವಾನಯ ಭದ್ರಂ ತೇ ಪಾನೀಯಂ ಚ ತ್ವಮಾನಯ ॥ 33 ॥
ಭೀಮಸೇನಸ್ತಥೇತ್ಯುಕ್ತ್ವಾ ತಾಂ ದಿಶಂ ಪತ್ಯಪದ್ಯತ ।
ಯತ್ರ ತೇ ಪುರುಷವ್ಯಾಘ್ರಾ ಭ್ರಾತರೋಽಸ್ಯ ನಿಪಾತಿತಾಃ ॥ 34 ॥
ತಾಂದೃಷ್ಟ್ವಾ ದುಃಖಿತೋ ಭೀಮಸ್ತೃಷಯಾ ಚ ಪ್ರಪೀಡಿತಃ ।
ಅಮನ್ಯತ ಮಹಾಬಾಹುಃ ಕರ್ಮ ತದ್ಯಕ್ಷರಕ್ಷಸಾಂ ।
ಸ ಚಿಂತಯಾಮಾಸ ತದಾ ಯೋದ್ಧವ್ಯಂ ಧ್ರುವಮದ್ಯ ಮೇ ॥ 35 ॥
ಪಾಸ್ಯಾಮಿ ತಾವತ್ಪಾನೀಯಮಿತಿ ಪಾರ್ಥೋ ವೃಕೋದರಃ ।
ತತೋಽಭ್ಯಧಾವತ್ಪಾನೀಯಂ ಪಿಪಾಸುಃ ಪುರುಷರ್ಷಭಃ ॥ 36 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ಮಾ ತಾತ ಸಾಹಸಂ ಕಾರ್ಷೀರ್ಮಮ ಪೂರ್ವಪರಿಗ್ರಹಃ ।
ಪ್ರಶ್ನಾನುಕ್ತ್ವಾ ತು ಕೌಂತೇಯ ತತಃ ಪಿಬ ಹರಸ್ವ ಚ ॥ 37 ॥
ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ ।
ಏವಮುಕ್ತಸ್ತತೋ ಭೀಮೋ ಯಕ್ಷೇಣಾಮಿತ ತೇಜಸಾ ।
ಅವಿಜ್ಞಾಯೈವ ತಾನ್ಪ್ರಶ್ನಾನ್ಪೀತ್ವೈವ ನಿಪಪಾತ ಹ ॥ 38 ॥
ತತಃ ಕುಂತೀಸುತೋ ರಾಜಾ ವಿಚಿಂತ್ಯ ಪುರುಷರ್ಷಭಃ ।
ಸಮುತ್ಥಾಯ ಮಹಾಬಾಹುರ್ದಹ್ಯಮಾನೇನ ಚೇತಸಾ ॥ 39 ॥
ಅಪೇತಜನನಿರ್ಘೋಷಂ ಪ್ರವಿವೇಶ ಮಹಾವನಂ ।
ರುರುಭಿಶ್ಚ ವರಾಹೈಶ್ಚ ಪಕ್ಷಿಭಿಶ್ಚ ನಿಷೇವಿತಂ ॥ 40 ॥
ನೀಲಭಾಸ್ವರವರ್ಣೈಶ್ಚ ಪಾದಪೈರುಪಶೋಭಿತಂ ।
ಭ್ರಮರೈರುಪಗೀತಂ ಚ ಪಕ್ಷಿಭಿಶ್ಚ ಮಹಾಯಶಃ ॥ 41 ॥
ಸ ಗಚ್ಛನ್ಕಾನನೇ ತಸ್ಮಿನ್ಹೇಮಜಾಲಪರಿಷ್ಕೃತಂ ।
ದದರ್ಶ ತತ್ಸರೋ ಶ್ರೀಮಾನ್ವಿಶ್ವಕರ್ಮ ಕೃತಂ ಯಥಾ ॥ 42 ॥
ಉಪೇತಂ ನಲಿನೀ ಜಾಲೈಃ ಸಿಂಧುವಾರೈಶ್ಚ ವೇತಸೈಃ ।
ಕೇತಕೈಃ ಕರವೀರೈಶ್ಚ ಪಿಪ್ಪಲೈಶ್ಚೈವ ಸಂವೃತಂ ।
ಶ್ರಮಾರ್ತಸ್ತದುಪಾಗಮ್ಯ ಸರೋ ದೃಷ್ಟ್ವಾಥ ವಿಸ್ಮಿತಃ ॥ 43 ॥
297
ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ ।
ಸ ದದರ್ಶ ಹತಾನ್ಭ್ರಾತೄಁಲ್ಲೋಕಪಾಲಾನಿವ ಚ್ಯುತಾನ್ ।
ಯುಗಾಂತೇ ಸಮನುಪ್ರಾಪ್ತೇ ಶಕ್ರ ಪ್ರತಿಮಗೌರವಾನ್ ॥ 1 ॥
ವಿಪ್ರಕೀರ್ಣಧನುರ್ಬಾಣಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ನಿಹತಮರ್ಜುನಂ ।
ಭೀಮಸೇನಂ ಯಮೌ ಚೋಭೌ ನಿರ್ವಿಚೇಷ್ಟಾನ್ಗತಾಯುರಃ ॥ 2 ॥
ಸ ದೀರ್ಘಮುಷ್ಣಂ ನಿಃಶ್ವಸ್ಯ ಶೋಕಬಾಷ್ಪಪರಿಪ್ಲುತಃ ।
ಬುದ್ಧ್ಯಾ ವಿಚಿಂತಯಾಮಾಸ ವೀರಾಃ ಕೇನ ನಿಪಾತಿತಾಃ ॥ 3 ॥
ನೈಷಾಂ ಶಸ್ತ್ರಪ್ರಹಾರೋಽಸ್ತಿ ಪದಂ ನೇಹಾಸ್ತಿ ಕಸ್ಯ ಚಿತ್ ।
ಭೂತಂ ಮಹದಿದಂ ಮನ್ಯೇ ಭ್ರಾತರೋ ಯೇನ ಮೇ ಹತಾಃ ।
ಏಕಾಗ್ರಂ ಚಿಂತಯಿಷ್ಯಾಮಿ ಪೀತ್ವಾ ವೇತ್ಸ್ಯಾಮಿ ವಾ ಜಲಂ ॥ 4 ॥
ಸ್ಯಾತ್ತು ದುರ್ಯೋಧನೇನೇದಮುಪಾಂಶು ವಿಹಿತಂ ಕೃತಂ ।
ಗಂಧಾರ ರಾಜರಚಿತಂ ಸತತಂ ಜಿಹ್ಮಬುದ್ಧಿನಾ ॥ 5 ॥
ಯಸ್ಯ ಕಾರ್ಯಮಕಾರ್ಯಂ ವಾ ಸಮಮೇವ ಭವತ್ಯುತ ।
ಕಸ್ತಸ್ಯ ವಿಶ್ವಸೇದ್ವೀರೋ ದುರ್ಮತೇರಕೃತಾತ್ಮನಃ ॥ 6 ॥
ಅಥ ವಾ ಪುರುಷೈರ್ಗೂಢೈಃ ಪ್ರಯೋಗೋಽಯಂ ದುರಾತ್ಮನಃ ।
ಭವೇದಿತಿ ಮಹಾಬಾಹುರ್ಬಹುಧಾ ಸಮಚಿಂತಯತ್ ॥ 7 ॥
ತಸ್ಯಾಸೀನ್ನ ವಿಷೇಣೇದಮುದಕಂ ದೂಷಿತಂ ಯಥಾ ।
ಮುಖವರ್ಣಾಃ ಪ್ರಸನ್ನಾ ಮೇ ಭ್ರಾತೄಣಾಂ ಇತ್ಯಚಿಂತಯತ್ ॥ 8 ॥
ಏಕೈಕಶಶ್ಚೌಘಬಲಾನಿಮಾನ್ಪುರುಷಸತ್ತಮಾನ್ ।
ಕೋಽನ್ಯಃ ಪ್ರತಿಸಮಾಸೇತ ಕಾಲಾಂತಕಯಮಾದೃತೇ ॥ 9 ॥
ಏತೇನಾಧ್ಯವಸಾಯೇನ ತತ್ತೋಯಮವಗಾಢವಾನ್ ।
ಗಾಹಮಾನಶ್ಚ ತತ್ತೋಯಮಂತರಿಕ್ಷಾತ್ಸ ಶುಶ್ರುವೇ ॥ 10 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ಅಹಂ ಬಕಃ ಶೈವಲಮತ್ಸ್ಯಭಕ್ಷೋ
ಮಯಾ ನೀತಾಃ ಪ್ರೇತವಶಂ ತವಾನುಜಾಃ ।
ತ್ವಂ ಪಂಚಮೋ ಭವಿತಾ ರಾಜಪುತ್ರ
ನ ಚೇತ್ಪ್ರಶ್ನಾನ್ಪೃಚ್ಛತೋ ವ್ಯಾಕರೋಷಿ ॥ 11 ॥
ಮಾ ತಾತ ಸಾಹಸಂ ಕಾರ್ಷೀರ್ಮಮ ಪೂರ್ವಪರಿಗ್ರಹಃ ।
ಪ್ರಶ್ನಾನುಕ್ತ್ವಾ ತು ಕೌಂತೇಯ ತತಃ ಪಿಬ ಹರಸ್ವ ಚ ॥ 12 ॥
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ರುದ್ರಾಣಾಂ ವಾ ವಸೂನಾಂ ವಾ ಮರುತಾಂ ವಾ ಪ್ರಧಾನಭಾಕ್ ।
ಪೃಚ್ಛಾಮಿ ಕೋ ಭವಾಂದೇವೋ ನೈತಚ್ಛಕುನಿನಾ ಕೃತಂ ॥ 13 ॥
ಹಿಮವಾನ್ಪಾರಿಯಾತ್ರಶ್ ಚ ವಿಂಧ್ಯೋ ಮಲಯ ಏವ ಚ ।
ಚತ್ವಾರಃ ಪರ್ವತಾಃ ಕೇನ ಪಾತಿತಾ ಭುವಿ ತೇಜಸಾ ॥ 14 ॥
ಅತೀವ ತೇ ಮಹತ್ಕರ್ಮಕೃತಂ ಬಲವತಾಂ ವರ ।
ಯನ್ನ ದೇವಾ ನ ಗಂಧರ್ವಾ ನಾಸುರಾ ನ ಚ ರಾಕ್ಷಸಾಃ ।
ವಿಷಹೇರನ್ಮಹಾಯುದ್ಧೇ ಕೃತಂ ತೇ ತನ್ಮಹಾದ್ಭುತಂ ॥ 15 ॥
ನ ತೇ ಜಾನಾಮಿ ಯತ್ಕಾರ್ಯಂ ನಾಭಿಜಾನಾಮಿ ಕಾಂಕ್ಷಿತಂ ।
ಕೌತೂಹಲಂ ಮಹಜ್ಜಾತಂ ಸಾಧ್ವಸಂ ಚಾಗತಂ ಮಮ ॥ 16 ॥
ಯೇನಾಸ್ಮ್ಯುದ್ವಿಗ್ನಹೃದಯಃ ಸಮುತ್ಪನ್ನ ಶಿರೋ ಜ್ವರಃ ।
ಪೃಚ್ಛಾಮಿ ಭಗವಂಸ್ತಸ್ಮಾತ್ಕೋ ಭವಾನಿಹ ತಿಷ್ಠತಿ ॥ 17 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ಯಕ್ಷೋಽಹಮಸ್ಮಿ ಭದ್ರಂ ತೇ ನಾಸ್ಮಿ ಪಕ್ಷೀ ಜಲೇ ಚರಃ ।
ಮಯೈತೇ ನಿಹತಾಃ ಸರ್ವೇ ಭ್ರಾತರಸ್ತೇ ಮಹೌಜಸಃ ॥ 18 ॥
ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ ।
ತತಸ್ತಾಮಶಿವಾಂ ಶ್ರುತ್ವಾ ವಾಚಂ ಸ ಪರುಷಾಕ್ಷರಾಂ ।
ಯಕ್ಷಸ್ಯ ಬ್ರುವತೋ ರಾಜನ್ನುಪಕ್ರಮ್ಯ ತದಾ ಸ್ಥಿತಃ ॥ 19 ॥
ವಿರೂಪಾಕ್ಷಂ ಮಹಾಕಾಯಂ ಯಕ್ಷಂ ತಾಲಸಮುಚ್ಛ್ರಯಂ ।
ಜ್ವಲನಾರ್ಕಪ್ರತೀಕಾಶಮಧೃಷ್ಯಂ ಪರ್ವತೋಪಮಂ ॥ 20 ॥
ಸೇತುಮಾಶ್ರಿತ್ಯ ತಿಷ್ಠಂತಂ ದದರ್ಶ ಭರತರ್ಷಭಃ ।
ಮೇಘಗನ್ಮೀರಯಾ ವಾಚಾ ತರ್ಜಯಂತಂ ಮಹಾಬಲಂ ॥ 21 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ಇಮೇ ತೇ ಭ್ರಾತರೋ ರಾಜನ್ವಾರ್ಯಮಾಣಾ ಮಯಾಸಕೃತ್ ।
ಬಲಾತ್ತೋಯಂ ಜಿಹೀರ್ಷಂತಸ್ತತೋ ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ । ಸೂದಿತಾ ಮಯಾ ॥ 22 ॥
ನ ಪೇಯಮುದಕಂ ರಾಜನ್ಪ್ರಾಣಾನಿಹ ಪರೀಪ್ಸತಾ ।
ಪಾರ್ಥ ಮಾ ಸಾಹಸಂ ಕಾರ್ಷೀರ್ಮಮ ಪೂರ್ವಪರಿಗ್ರಹಃ ।
ಪ್ರಶ್ನಾನುಕ್ತ್ವಾ ತು ಕೌಂತೇಯ ತತಃ ಪಿಬ ಹರಸ್ವ ಚ ॥ 23 ॥
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ನೈವಾಹಂ ಕಾಮಯೇ ಯಕ್ಷ ತವ ಪೂರ್ವಪರಿಗ್ರಹಂ ।
ಕಾಮನೈತತ್ಪ್ರಶಂಸಂತಿ ಸಂತೋ ಹಿ ಪುರುಷಾಃ ಸದಾ ॥ 24 ॥
ಯದಾತ್ಮನಾ ಸ್ವಮಾತ್ಮಾನಂ ಪ್ರಶಂಸೇತ್ಪುರುಷಃ ಪ್ರಭೋ ।
ಯಥಾ ಪ್ರಜ್ಞಂ ತು ತೇ ಪ್ರಶ್ನಾನ್ಪ್ರತಿವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಪೃಚ್ಛ ಮಾಂ ॥ 25 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ಕಿಂ ಸ್ವಿದಾದಿತ್ಯಮುನ್ನಯತಿ ಕೇಚ ತಸ್ಯಾಭಿತಶ್ಚರಾಃ ।
ಕಶ್ಚೈನಮಸ್ತಂ ನಯತಿ ಕಸ್ಮಿಂಶ್ಚ ಪ್ರತಿತಿಷ್ಠತಿ ॥ 26 ॥
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ಬ್ರಹ್ಮಾದಿತ್ಯಮುನ್ನಯತಿ ದೇವಾಸ್ತಸ್ಯಾಭಿತಶ್ಚರಾಃ ।
ಧರ್ಮಶ್ಚಾಸ್ತಂ ನಯತಿ ಚ ಸತ್ಯೇ ಚ ಪ್ರತಿತಿಷ್ಠತಿ ॥ 27 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ಕೇನ ಸ್ವಿಚ್ಛ್ರೋತ್ರಿಯೋ ಭವತಿ ಕೇನ ಸ್ವಿದ್ವಿಂದತೇ ಮಹತ್ ।
ಕೇನ ದ್ವಿತೀಯವಾನ್ಭವತಿ ರಾಜನ್ಕೇನ ಚ ಬುದ್ಧಿಮಾನ್ ॥ 28 ॥
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ಶ್ರುತೇನ ಶ್ರೋತ್ರಿಯೋ ಭವತಿ ತಪಸಾ ವಿಂದತೇ ಮಹತ್ ।
ಧೃತ್ಯಾ ದ್ವಿತೀಯವಾನ್ಭವತಿ ಬುದ್ಧಿಮಾನ್ವೃದ್ಧಸೇವಯಾ ॥ 29 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ಕಿಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಾಂ ದೇವತ್ವಂ ಕಶ್ಚ ಧರ್ಮಃ ಸತಾಂ ಇವ ।
ಕಶ್ಚೈಷಾಂ ಮಾನುಷೋ ಭಾವಃ ಕಿಮೇಷಾಮಸತಾಂ ಇವ ॥ 30 ॥
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ಸ್ವಾಧ್ಯಾಯ ಏಷಾಂ ದೇವತ್ವಂ ತಪ ಏಷಾಂ ಸತಾಂ ಇವ ।
ಮರಣಂ ಮಾನುಷೋ ಭಾವಃ ಪರಿವಾದೋಽಸತಾಂ ಇವ ॥ 31 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ಕಿಂ ಕ್ಷತ್ರಿಯಾಣಾಂ ದೇವತ್ವಂ ಕಶ್ಚ ಧರ್ಮಃ ಸತಾಂ ಇವ ।
ಕಶ್ಚೈಷಾಂ ಮಾನುಷೋ ಭಾವಃ ಕಿಮೇಷಾಮಸತಾಂ ಇವ ॥ 32 ॥
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ಇಷ್ವಸ್ತ್ರಮೇಷಾಂ ದೇವತ್ವಂ ಯಜ್ಞ ಏಷಾಂ ಸತಾಂ ಇವ ।
ಭಯಂ ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ । ಮಾನುಷೋ ಭಾವಃ ಪರಿತ್ಯಾಗೋಽಸತಾಂ ಇವ ॥ 33 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ಕಿಮೇಕಂ ಯಜ್ಞಿಯಂ ಸಾಮ ಕಿಮೇಕಂ ಯಜ್ಞಿಯಂ ಯಜುಃ ।
ಕಾ ಚೈಕಾ ವೃಶ್ಚತೇ ಯಜ್ಞಂ ಕಾಂ ಯಜ್ಞೋ ನಾತಿವರ್ತತೇ ॥ 34 ॥
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ಪ್ರಾಣೋ ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ । ಯಜ್ಞಿಯಂ ಸಾಮ ಮನೋ ವೈ ಯಜ್ಞಿಯಂ ಯಜುಃ ।
ವಾಗೇಕಾ ವೃಶ್ಚತೇ ಯಜ್ಞಂ ತಾಂ ಯಜ್ಞೋ ನಾತಿವರ್ತತೇ ॥ 35 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ಕಿಂ ಸ್ವಿದಾಪತತಾಂ ಶ್ರೇಷ್ಠಂ ಬೀಜಂ ನಿಪತತಾಂ ವರಂ ।
ಕಿಂ ಸ್ವಿತ್ಪ್ರತಿಷ್ಠಮಾನಾನಾಂ ಕಿಂ ಸ್ವಿತ್ಪ್ರವದತಾಂ ವರಂ ॥ 36 ॥
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ವರ್ಷಮಾಪತತಾಂ ಶ್ರೇಷ್ಠಂ ಬೀಜಂ ನಿಪತತಾಂ ವರಂ ।
ಗಾವಃ ಪ್ರತಿಷ್ಠಮಾನಾನಾಂ ಪುತ್ರಃ ಪ್ರವದತಾಂ ವರಃ ॥ 37 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ಇಂದ್ರಿಯಾರ್ಥಾನನುಭವನ್ಬುದ್ಧಿಮಾಁಲ್ಲೋಕಪೂಜಿತಃ ।
ಸಂಮತಃ ಸರ್ವಭೂತಾನಾಮುಚ್ಛ್ವಸನ್ಕೋ ನ ಜೀವತಿ ॥ 38 ॥
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ದೇವತಾತಿಥಿಭೃತ್ಯಾನಾಂ ಪಿತೄಣಾಮಾತ್ಮನಶ್ಚ ಯಃ ।
ನ ನಿರ್ವಪತಿ ಪಂಚಾನಾಮುಚ್ಛ್ವಸನ್ನ ಸ ಜೀವತಿ ॥ 39 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ಕಿಂ ಸ್ವಿದ್ಗುರುತರಂ ಭೂಮೇಃ ಕಿಂ ಸ್ವಿದುಚ್ಚತರಂ ಚ ಖಾತ್ ।
ಕಿಂ ಸ್ವಿಚ್ಛೀಘ್ರತರಂ ವಾಯೋಃ ಕಿಂ ಸ್ವಿದ್ಬಹುತರಂ ನೃಣಾಂ ॥ 40 ॥
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ಮಾತಾ ಗುರುತರಾ ಭೂಮೇಃ ಪಿತಾ ಉಚ್ಚರತಶ್ಚ ಖಾತ್ ।
ಮನೋ ಶೀಘ್ರತರಂ ವಾಯೋಶ್ಚಿಂತಾ ಬಹುತರೀ ನೃಣಾಂ ॥ 41 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ಕಿಂ ಸ್ವಿತ್ಸುಪ್ತಂ ನ ನಿಮಿಷತಿ ಕಿಂ ಸ್ವಿಜ್ಜಾತಂ ನ ಚೋಪತಿ ।
ಕಸ್ಯ ಸ್ವಿದ್ಧೃದಯಂ ನಾಸ್ತಿ ಕಿಂ ಸ್ವಿದ್ವೇಗೇನ ವರ್ಘತೇ ॥ 42 ॥
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ಮತ್ಸ್ಯಃ ಸುಪ್ತೋ ನ ನಿಮಿಷತ್ಯಂಡಂ ಜಾತಂ ನ ಚೋಪತಿ ।
ಅಶ್ಮನೋ ಹೃದಯಂ ನಾಸ್ತಿ ನದೀವೇಗೇನ ವರ್ಧತೇ ॥ 43 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ಕಿಂ ಸ್ವಿತ್ಪ್ರವಸತೋ ಮಿತ್ರಂ ಕಿಂ ಸ್ವಿನ್ಮಿತ್ರಂ ಗೃಹೇ ಸತಃ ।
ಆತುರಸ್ಯ ಚ ಕಿಂ ಮಿತ್ರಂ ಕಿಂ ಸ್ವಿನ್ಮಿತ್ರಂ ಮರಿಷ್ಯತಃ ॥ 44 ॥
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ಸಾರ್ಥಃ ಪ್ರವಸತೋ ಮಿತ್ರಂ ಭಾರ್ಯಾ ಮಿತ್ರಂ ಗೃಹೇ ಸತಃ ।
ಆತುರಸ್ಯ ಭಿಷನ್ಮಿತ್ರಂ ದಾನಂ ಮಿತ್ರಂ ಮರಿಷ್ಯತಃ ॥ 45 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ಕಿಂ ಸ್ವಿದೇಕೋ ವಿಚರತಿ ಜಾತಃ ಕೋ ಜಾಯತೇ ಪುನಃ ।
ಕಿಂ ಸ್ವಿದ್ಧಿಮಸ್ಯ ಭೈಷಜ್ಯಂ ಕಿಂ ಸ್ವಿದಾವಪನಂ ಮಹತ್ ॥ 46 ॥
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ಸೂರ್ಯ ಏಕೋ ವಿಚರತಿ ಚಂದ್ರಮಾ ಜಾಯತೇ ಪುನಃ ।
ಅಗ್ನಿರ್ಹಿಮಸ್ಯ ಭೈಷಜ್ಯಂ ಭೂಮಿರಾಪವನಂ ಮಹತ್ ॥ 47 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ಕಿಂ ಸ್ವಿದೇಕಪದಂ ಧರ್ಮ್ಯಂ ಕಿಂ ಸ್ವಿದೇಕಪದಂ ಯಶಃ ।
ಕಿಂ ಸ್ವಿದೇಕಪದಂ ಸ್ವರ್ಗ್ಯಂ ಕಿಂ ಸ್ವಿದೇಕಪದಂ ಸುಖಂ ॥ 48 ॥
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ದಾಕ್ಷ್ಯಮೇಕಪದಂ ಧರ್ಮ್ಯಂ ದಾನಮೇಕಪದಂ ಯಶಃ ।
ಸತ್ಯಮೇಕಪದಂ ಸ್ವರ್ಗ್ಯಂ ಶೀಲಮೇಕಪದಂ ಸುಖಂ ॥ 49 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ಕಿಂ ಸ್ವಿದಾತ್ಮಾ ಮನುಷ್ಯಸ್ಯ ಕಿಂ ಸ್ವಿದ್ದೈವಕೃತಃ ಸಖಾ ।
ಉಪಜೀವನಂ ಕಿಂ ಸ್ವಿದಸ್ಯ ಕಿಂ ಸ್ವಿದಸ್ಯ ಪರಾಯಣಂ ॥ 50 ॥
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ಪುತ್ರ ಆತ್ಮಾ ಮನುಷ್ಯಸ್ಯ ಭಾರ್ಯಾ ದೈವಕೃತಃ ಸಖಾ ।
ಉಪಜೀವನಂ ಚ ಪರ್ಜನ್ಯೋ ದಾನಮಸ್ಯ ಪರಾಯಣಂ ॥ 51 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ಧನ್ಯಾನಾಮುತ್ತಮಂ ಕಿಂ ಸ್ವಿದ್ಧನಾನಾಂ ಕಿಂ ಸ್ವಿದುತ್ತಮಂ ।
ಲಾಭಾನಾಮುತ್ತಮಂ ಕಿಂ ಸ್ವಿತ್ಕಿಂ ಸುಖಾನಾಂ ತಥೋತ್ತಮಂ ॥ 52 ॥
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ಧನ್ಯಾನಾಮುತ್ತಮಂ ದಾಕ್ಷ್ಯಂ ಧನಾನಾಮುತ್ತಮಂ ಶ್ರುತಂ ।
ಲಾಭಾನಾಂ ಶ್ರೇಷ್ಠಮಾರೋಗ್ಯಂ ಸುಖಾನಾಂ ತುಷ್ಟಿರುತ್ತಮಾ ॥ 53 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ಕಶ್ಚ ಧರ್ಮಃ ಪರೋ ಲೋಕೇ ಕಶ್ಚ ಧರ್ಮಃ ಸದಾ ಫಲಃ ।
ಕಿಂ ನಿಯಮ್ಯ ನ ಶೋಚಂತಿ ಕೈಶ್ಚ ಸಂಧಿರ್ನ ಜೀರ್ಯತೇ ॥ 54 ॥
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ಆನೃಶಂಸ್ಯಂ ಪರೋ ಧರ್ಮಸ್ತ್ರಯೀಧರ್ಮಃ ಸದಾ ಫಲಃ ।
ಅನೋ ಯಮ್ಯ ನ ಶೋಚಂತಿ ಸದ್ಭಿಃ ಸಂಧಿರ್ನ ಜೀರ್ಯತೇ ॥ 55 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ಕಿಂ ನು ಹಿತ್ವಾ ಪ್ರಿಯೋ ಭವತಿ ಕಿಂ ನು ಹಿತ್ವಾ ನ ಶೋಚತಿ ।
ಕಿಂ ನು ಹಿತ್ವಾರ್ಥವಾನ್ಭವತಿ ಕಿಂ ನು ಹಿತ್ವಾ ಸುಖೀ ಭವೇತ್ ॥ 56 ॥
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ಮಾನಂ ಹಿತ್ವಾ ಪ್ರಿಯೋ ಭವತಿ ಕ್ರೋಧಂ ಹಿತ್ವಾ ನ ಶೋಚತಿ ।
ಕಾಮಂ ಹಿತ್ವಾರ್ಥವಾನ್ಭವತಿ ಲೋಭಂ ಹಿತ್ವಾ ಸುಖೂ ಭವೇತ್ ॥ 57 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ಮೃತಂ ಕಥಂ ಸ್ಯಾತ್ಪುರುಷಃ ಕಥಂ ರಾಷ್ಟ್ರಂ ಮೃತಂ ಭವೇತ್ ।
ಶ್ರಾಧಂ ಮೃತಂ ಕಥಂ ಚ ಸ್ಯಾತ್ಕಥಂ ಯಜ್ಞೋ ಮೃತೋ ಭವೇತ್ ॥ 58 ॥
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ಮೃತೋ ದರಿದ್ರಃ ಪುರುಷೋ ಮೃತಂ ರಾಷ್ಟ್ರಮರಾಜಕಂ ।
ಮೃತಮಶ್ರೋತ್ರಿಯಂ ಶ್ರಾದ್ಧಂ ಮೃತೋ ಯಜ್ಞೋ ತ್ವದಕ್ಷಿಣಃ ॥ 59 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ಕಾ ದಿಕ್ಕಿಮುದಕಂ ಪ್ರೋಕ್ತಂ ಕಿಮನ್ನಂ ಪಾರ್ಥ ಕಿಂ ವಿಷಂ ।
ಶ್ರಾದ್ಧಸ್ಯ ಕಾಲಮಾಖ್ಯಾಹಿ ತತಃ ಪಿಬ ಹರಸ್ವ ಚ ॥ 60 ॥
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ಸಂತೋ ದಿಗ್ಜಲಮಾಕಾಶಂ ಗೌರನ್ನಂ ಪ್ರಾರ್ಥನಾ ವಿಷಂ ।
ಶ್ರಾದ್ಧಸ್ಯ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಃ ಕಾಲಃ ಕಥಂ ವಾ ಯಕ್ಷ ಮನ್ಯಸೇ ॥ 61 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ವ್ಯಾಖ್ಯಾತಾ ಮೇ ತ್ವಯಾ ಪ್ರಶ್ನಾ ಯಾಥಾತಥ್ಯಂ ಪರಂತಪ ।
ಪುರುಷಂ ತ್ವಿದಾನೀಮಾಖ್ಯಾಹಿ ಯಶ್ಚ ಸರ್ವಧನೀ ನರಃ ॥ 62 ॥
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ದಿವಂ ಸ್ಪೃಶತಿ ಭೂಮಿಂ ಚ ಶಬ್ದಃ ಪುಣ್ಯಸ್ಯ ಕರ್ಮಣಃ ।
ಯಾವತ್ಸ ಶಬ್ದೋ ಭವತಿ ತಾವತ್ಪುರುಷ ಉಚ್ಯತೇ ॥ 63 ॥
ತುಲ್ಯೇ ಪ್ರಿಯಾಪ್ರಿಯೇ ಯಸ್ಯ ಸುಖದುಃಖೇ ತಥೈವ ಚ ।
ಅತೀತಾನಾಗತೇ ಚೋಭೇ ಸ ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ । ಸರ್ವಧನೀ ನರಃ ॥ 64 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ವ್ಯಾಖ್ಯಾತಃ ಪುರುಷೋ ರಾಜನ್ಯಶ್ಚ ಸರ್ವಧನೀ ನರಃ ।
ತಸ್ಮಾತ್ತವೈಕೋ ಭ್ರಾತೄಣಾಂ ಯಮಿಚ್ಛಸಿ ಸ ಜೀವತು ॥ 65 ॥
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ಶ್ಯಾಮೋ ಯ ಏಷ ರಕ್ತಾಕ್ಷೋ ಬೃಹಚ್ಛಾಲ ಇವೋದ್ಗತಃ ।
ವ್ಯೂಢೋರಸ್ಕೋ ಮಹಾಬಾಹುರಂಕುಲೋ ಯಕ್ಷ ಜೀವತು ॥ 66 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ಪ್ರಿಯಸ್ತೇ ಭೀಮಸೇನೋಽಯಮರ್ಜುನೋ ವಃ ಪರಾಯಣಂ ।
ಸ ಕಸ್ಮಾನ್ನಕುಲಂ ರಾಜನ್ಸಾಪತ್ನಂ ಜೀವಮಿಚ್ಛಸಿ ॥ 67 ॥
ಯಸ್ಯ ನಾಗಸಹಸ್ರೇಣ ದಶ ಸಂಖ್ಯೇನ ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ । ಬಲಂ ।
ತುಲ್ಯಂ ತಂ ಭೀಮಮುತ್ಸೃಜ್ಯ ನಕುಲಂ ಜೀವಮಿಚ್ಛಸಿ ॥ 68 ॥
ತಥೈನಂ ಮನುಜಾಃ ಪ್ರಾಹುರ್ಭೀಮಸೇನಂ ಪ್ರಿಯಂ ತವ ।
ಅಥ ಕೇನಾನುಭಾವೇನ ಸಾಪತ್ನಂ ಜೀವಮಿಚ್ಛಸಿ ॥ 69 ॥
ಯಸ್ಯ ಬಾಹುಬಲಂ ಸರ್ವೇ ಪಾಂಡವಾಃ ಸಮುಪಾಶ್ರಿತಾಃ ।
ಅರ್ಜುನಂ ತಮಪಾಹಾಯ ನಕುಲಂ ಜೀವಮಿಚ್ಛಸಿ ॥ 70 ॥
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ಆನೃಶಂಸ್ಯ ಪರೋ ಧರ್ಮಃ ಪರಮಾರ್ಥಾಚ್ಚ ಮೇ ಮತಂ ।
ಆನೃಶಂಸ್ಯಂ ಚಿಕೀರ್ಷಾಮಿ ನಕುಲೋ ಯಕ್ಷ ಜೀವತು ॥ 71 ॥
ಧರ್ಮಶೀಲಃ ಸದಾ ರಾಜಾ ಇತಿ ಮಾಂ ಮಾನವಾ ವಿದುಃ ।
ಸ್ವಧರ್ಮಾನ್ನ ಚಲಿಷ್ಯಾಮಿ ನಕುಲೋ ಯಕ್ಷ ಜೀವತು ॥ 72 ॥
ಯಥಾ ಕುಂತೀ ತಥಾ ಮಾದ್ರೀ ವಿಶೇಷೋ ನಾಸ್ತಿ ಮೇ ತಯೋಃ ।
ಮಾತೃಭ್ಯಾಂ ಸಮಮಿಚ್ಛಾಮಿ ನಕುಲೋ ಯಕ್ಷ ಜೀವತು ॥ 73 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ಯಸ್ಯ ತೇಽರ್ಥಾಚ್ಚ ಕಾಮಾಚ್ಚ ಆನೃಶಂಸ್ಯಂ ಪರಂ ಮತಂ ।
ಅಸ್ಮಾತ್ತೇ ಭ್ರಾತರಃ ಸರ್ವೇ ಜೀವಂತು ಭರತರ್ಷಭ ॥ 74 ॥
298
ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ ।
ತತಸ್ತೇ ಯಕ್ಷವಚನಾದುದತಿಷ್ಠಂತ ಪಾಂಡವಾಃ ।
ಕ್ಷುತ್ಪಿಪಾಸೇ ಚ ಸರ್ವೇಷಾಂ ಕ್ಷಣೇ ತಸ್ಮಿನ್ವ್ಯಗಚ್ಛತಾಂ ॥ 1 ॥
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ರಸಸ್ಯೇಕೇನ ಪಾದೇನ ತಿಷ್ಠಂತಮಪರಾಜಿತಂ ।
ಪೃಚ್ಛಾಮಿ ಕೋ ಭವಾಂದೇವೋ ನ ಮೇ ಯಕ್ಷೋ ಮತೋ ಭವಾನ್ ॥ 2 ॥
ವಸೂನಾಂ ವಾ ಭವಾನೇಕೋ ರುದ್ರಾಣಾಮಥ ವಾ ಭವಾನ್ ।
ಅಥ ವಾ ಮರುತಾಂ ಶ್ರೇಷ್ಠೋ ವರ್ಜೀ ವಾ ತ್ರಿದಶೇಶ್ವರಃ ॥ 3 ॥
ಮಮ ಹಿ ಭ್ರಾತರ ಇಮೇ ಸಹಸ್ರಶತಯೋಧಿನಃ ।
ನ ತಂ ಯೋಗಂ ಪ್ರಪಶ್ಯಾಮಿ ಯೇನ ಸ್ಯುರ್ವಿನಿಪಾತಿತಾಃ ॥ 4 ॥
ಸುಖಂ ಪ್ರತಿವಿಬುದ್ಧಾನಾಮಿಂದ್ರಿಯಾಣ್ಯುಪಲಕ್ಷಯೇ ।
ಸ ಭವಾನ್ಸುಹೃದಸ್ಮಾಕಮಥ ವಾ ನಃ ಪಿತಾ ಭವಾನ್ ॥ 5 ॥
ಯಕ್ಷ ಉವಾಚ ।
ಅಹಂ ತೇ ಜನಕಸ್ತಾತ ಧರ್ಮೋ ಮೃದು ಪರಾಕ್ರಮ ।
ತ್ವಾಂ ದಿದೃಕ್ಷುರನುಪ್ರಾಪ್ತೋ ವಿದ್ಧಿ ಮಾಂ ಭರತರ್ಷಭ ॥ 6 ॥
ಯಶೋ ಸತ್ಯಂ ದಮಃ ಶೌಚಮಾರ್ಜವಂ ಹ್ರೀರಚಾಪಲಂ ।
ದಾನಂ ತಪೋ ಬ್ರಹ್ಮಚರ್ಯಮಿತ್ಯೇತಾಸ್ತನವೋ ಮಮ ॥ 7 ॥
ಅಹಿಂಸಾ ಸಮತಾ ಶಾಂತಿಸ್ತಪೋ ಶೌಚಮಮತ್ಸರಃ ।
ದ್ವಾರಾಣ್ಯೇತಾನಿ ಮೇ ವಿದ್ಧಿ ಪ್ರಿಯೋ ಹ್ಯಸಿ ಸದಾ ಮಮ ॥ 8 ॥
ದಿಷ್ಟ್ಯಾ ಪಂಚಸು ರಕ್ತೋಽಸಿ ದಿಷ್ಟ್ಯಾ ತೇ ಷಟ್ಪದೀ ಜಿತಾ ।
ದ್ವೇ ಪೂರ್ವೇ ಮಧ್ಯಮೇ ದ್ವೇ ಚ ದ್ವೇ ಚಾಂತೇ ಸಾಂಪರಾಯಿಕೇ ॥ 9 ॥
ಧರ್ಮೋಽಹಮಸ್ಮಿ ಭದ್ರಂ ತೇ ಜಿಜ್ಞಾಸುಸ್ತ್ವಮಿಹಾಗತಃ ।
ಆನೃಶಂಸ್ಯೇನ ತುಷ್ಟೋಽಸ್ಮಿ ವರಂ ದಾಸ್ಯಾಮಿ ತೇಽನಘ ॥ 10 ॥
ವರಂ ವೃಣೀಷ್ವ ರಾಜೇಂದ್ರ ದಾತಾ ಹ್ಯಸ್ಮಿ ತವಾನಘ ।
ಯೇ ಹಿ ಮೇ ಪುರುಷಾ ಭಕ್ತಾ ನ ತೇಷಾಮಸ್ತಿ ದುರ್ಗತಿಃ ॥ 11 ॥
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ಅರಣೀ ಸಹಿತಂ ಯಸ್ಯ ಮೃಗ ಆದಾಯ ಗಚ್ಛತಿ ।
ತಸ್ಯಾಗ್ನಯೋ ನ ಲುಪ್ಯೇರನ್ಪ್ರಥಮೋಽಸ್ತು ವರೋ ಮಮ ॥ 12 ॥
ಧರ್ಮ ಉವಾಚ ।
ಅರಣೀ ಸಹಿತಂ ತಸ್ಯ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಯ ಹೃತಂ ಮಯಾ ।
ಮೃಗವೇಷೇಣ ಕೌಂತೇಯ ಜಿಜ್ಞಾಸಾರ್ಥಂ ತವ ಪ್ರಭೋ ॥ 13 ॥
ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ ।
ದದಾನೀತ್ಯೇವ ಭವಗಾನುತ್ತರಂ ಪ್ರತ್ಯಪದ್ಯತ ।
ಅನ್ಯಂ ವರಯ ಭದ್ರಂ ತೇ ವರಂ ತ್ವಮಮರೋಪಮ ॥ 14 ॥
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ವರ್ಷಾಣಿ ದ್ವಾದಶಾರಣ್ಯೇ ತ್ರಯೋದಶಮುಪಸ್ಥಿತಂ ।
ತತ್ರ ನೋ ನಾಭಿಜಾನೀಯುರ್ವಸತೋ ಮನುಜಾಃ ಕ್ವ ಚಿತ್ ॥ 15 ॥
ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ ।
ದದಾನೀತ್ಯೇವ ಭಗವಾನುತ್ತರಂ ಪ್ರತ್ಯಪದ್ಯತ ।
ಭೂಯೋ ಚಾಶ್ವಾಸಯಾಮಾಸ ಕೌಂತೇಯಂ ಸತ್ಯವಿಕ್ರಮಂ ॥ 16 ॥
ಯದ್ಯಪಿ ಸ್ವೇನ ರೂಪೇಣ ಚರಿಷ್ಯಥ ಮಹೀಮಿಮಾಂ ।
ನ ವೋ ವಿಜ್ಞಾಸ್ಯತೇ ಕಶ್ಚಿತ್ತ್ರಿಷು ಲೋಕೇಷು ಭಾರತ ॥ 17 ॥
ವರ್ಷಂ ತ್ರಯೋದಶಂ ಚೇದಂ ಮತ್ಪ್ರಸಾದಾತ್ಕುರೂರ್ವಹಾಃ ।
ವಿರಾಟನಗರೇ ಗೂಢಾ ಅವಿಜ್ಞಾತಾಶ್ಚರಿಷ್ಯಥ ॥ 18 ॥
ಯದ್ವಃ ಸಂಕಲ್ಪಿತಂ ರೂಪಂ ಮನಸಾ ಯಸ್ಯ ಯಾದೃಶಂ ।
ತಾದೃಶಂ ತಾದೃಶಂ ಸರ್ವೇ ಛಂದತೋ ಧಾರಯಿಷ್ಯಥ ॥ 19 ॥
ಅರಿಣೀ ಸಹಿತಂ ಚೇದಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾಯ ಪ್ರಯಚ್ಛತ ।
ಜಿಜ್ಞಾಸಾರ್ಥಂ ಮಯಾ ಹ್ಯೇತದಾಹೃತಂ ಮೃಗರೂಪಿಣಾ ॥ 20 ॥
ತೃತೀಯಂ ಗೃಹ್ಯತಾಂ ಪುತ್ರ ವರಮಪ್ರತಿಮಂ ಮಹತ್ ।
ತ್ವಂ ಹಿ ಮತ್ಪ್ರಭವೋ ರಾಜನ್ವಿದುರಶ್ಚ ಮಮಾಂಶ ಭಾಕ್ ॥ 21 ॥
ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ ।
ದೇವದೇವೋ ಮಯಾ ದೃಷ್ಟೋ ಭವಾನ್ಸಾಕ್ಷಾತ್ಸನಾತನಃ ।
ಯಂ ದದಾಸಿ ವರಂ ತುಷ್ಟಸ್ತಂ ಗ್ರಹೀಷ್ಯಾಮ್ಯಹಂ ಪಿತಃ ॥ 22 ॥
ಜಯೇಯಂ ಲೋಭಮೋಹೌ ಚ ಕ್ರೋಧಂ ಚಾಹಂ ಸದಾ ವಿಭೋ ।
ದಾನೇ ತಪಸಿ ಸತ್ಯೇ ಚ ಮನೋ ಮೇ ಸತತಂ ಭವೇತ್ ॥ 23 ॥
ಧರ್ಮ ಉವಾಚ ।
ಉಪಪನ್ನೋ ಗುಣೈಃ ಸರ್ವೈಃ ಸ್ವಭಾವೇನಾಸಿ ಪಾಂಡವ ।
ಭವಾಂಧರ್ಮಃ ಪುನಶ್ಚೈವ ಯಥೋಕ್ತಂ ತೇ ಭವಿಷ್ಯತಿ ॥ 24 ॥
ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ ।
ಇತ್ಯುಕ್ತ್ವಾಂತರ್ದಧೇ ಧರ್ಮೋ ಭಗವಾಁಲ್ಲೋಕಭಾವನಃ ।
ಸಮೇತಾಃ ಪಾಂಡವಾಶ್ಚೈವ ಸುಖಸುಪ್ತಾ ಮನಸ್ವಿನಃ ॥ 25 ॥
ಅಭ್ಯೇತ್ಯ ಚಾಶ್ರಮಂ ವೀರಾಃ ಸರ್ವ ಏವ ಗತಕ್ಲಮಾಃ ।
ಆರಣೇಯಂ ದದುಸ್ತಸ್ಮೈ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾಯ ತಪಸ್ವಿನೇ ॥ 26 ॥
ಇದಂ ಸಮುತ್ಥಾನ ಸಮಾಗಮಂ ಮಹತ್
ಪಿತುಶ್ಚ ಪುತ್ರಸ್ಯ ಚ ಕೀರ್ತಿವರ್ಧನಂ ।
ಪಠನ್ನರಃ ಸ್ಯಾದ್ವಿಜೀತೇಂದ್ರಿಯೋ ವಶೀ
ಸಪುತ್ರಪೌತ್ರಃ ಶತವರ್ಷ ಭಾಗ್ಭವೇತ್ ॥ 27 ॥
ನ ಚಾಪ್ಯಧರ್ಮೇ ನ ಸುಹೃದ್ವಿಭೇದನೇ
ಪರಸ್ವಹಾರೇ ಪರದಾರಮರ್ಶನೇ ।
ಕದರ್ಯ ಭಾವೇ ನ ರಮೇನ್ಮನೋ ಸದಾ
ನೃಣಾಂ ಸದಾಖ್ಯಾನಮಿದಂ ವಿಜಾನತಾಂ ॥ 28 ॥
Also Read:
Yudhishthira Gita Lyrics in Hindi | English | Bengali | Gujarati | Kannada | Malayalam | Oriya | Telugu | Tamil
