Yudhishthira Geetaa in Telugu:
॥ యుధిష్ఠిరగీతా ॥
॥ అథ యుధిష్ఠిరగీతా ॥
అధ్యాయ 295
జనమేజయ ఉవాచ ।
ఏవం హృతాయాం కృష్ణాయాం ప్రాప్య క్లేశమనుత్తమం ।
ప్రతిలభ్య తతః కృష్ణాం కిమకుర్వంత పాండవాః ॥ 1 ॥
వైశంపాయన ఉవాచ ।
ఏవం హృతాయాం కృష్ణాయాం ప్రాప్య క్లేశమనుత్తమం ।
విహాయ కామ్యకం రాజా సహ భ్రాతృభిరచ్యుతః ॥ 2 ॥
పునర్ద్వైతవనం రమ్యమాజగామ యుధిష్ఠిరః ।
స్వాదుమూలఫలం రమ్యం మార్కండేయాశ్రమం ప్రతి ॥ 3 ॥
అనుగుప్త ఫలాహారాః సర్వ ఏవ మితాశనాః ।
న్యవసన్పాండవాస్తత్ర కృష్ణయా సహ భారత ॥ 4 ॥
వసంద్వైతవనే రాజా కుంతీపుత్రో యుధిష్ఠిరః ।
భీమసేనోఽర్జునశ్చైవ మాద్రీపుత్రౌ చ పాండవౌ ॥ 5 ॥
బ్రాహ్మణార్థే పరాక్రాంతా ధర్మాత్మానో యతవ్రతాః ।
క్లేశమార్ఛంత విపులం సుఖోదర్కం పరంతపాః ॥ 6 ॥
అజాతశత్రుమాసీనం భ్రతృభిః సహితం వనే ।
ఆగమ్య బ్రాహ్మణస్తూర్ణం సంతప్త ఇదమబ్రవీత్ ॥ 7 ॥
అరణీ సహితం మహ్యం సమాసక్తం వనస్పతౌ ।
మృగస్య ఘర్షమాణస్య విషాణే సమసజ్జత ॥ 8 ॥
తదాదాయ గతో రాజంస్త్వరమాణో మహామృగః ।
ఆశ్రమాత్త్వరితః శీఘ్రం ప్లవమానో మహాజవః ॥ 9 ॥
తస్య గత్వా పదం శీఘ్రమాసాద్య చ మహామృగం ।
అగ్నిహోత్రం న లుప్యేత తదానయత పాండవాః ॥ 10 ॥
బ్రాహ్మణస్య వచో శ్రుత్వా సంతప్తోఽథ యుధిష్ఠిరః ।
ధనురాదాయ కౌంతేయః ప్రాద్రవద్భ్రాతృభిః సహ ॥ 11 ॥
సన్నద్ధా ధన్వినః సర్వే ప్రాద్రవన్నరపుంగవాః ।
బ్రాహ్మణార్థే యతంతస్తే శీఘ్రమన్వగమన్మృగం ॥ 12 ॥
కర్ణినాలీకనారాచానుత్సృజంతో మహారథాః ।
నావిధ్యన్పాండవాస్తత్ర పశ్యంతో మృగమంతికాత్ ॥ 13 ॥
తేషాం ప్రయతమానానాం నాదృశ్యత మహామృగః ।
అపశ్యంతో మృగం శ్రాంతా దుఃఖం ప్రాప్తా మనస్వినః ॥ 14 ॥
శీతలఛాయమాసాద్య న్యగ్రోధం గహనే వనే ।
క్షుత్పిపాసాపరీతాంగాః పాండవాః సముపావిశన్ ॥ 15 ॥
తేషాం సముపవిష్టానాం నకులో దుఃఖితస్తదా ।
అబ్రవీద్భ్రాతరం జ్యేష్ఠమమర్షాత్కురుసత్తమ ॥ 16 ॥
నాస్మిన్కులే జాతు మమజ్జ ధర్మో
న చాలస్యాదర్థలోపో బభూవ ।
అనుత్తరాః సర్వభూతేషు భూయః
సంప్రాప్తాః స్మః సంశయం కేన రాజన్ ॥ 17 ॥
296
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
నాపదామస్తి మర్యాదా న నిమిత్తం న కారణం ।
ధర్మస్తు విభజత్యత్ర ఉభయోః పుణ్యపాపయోః ॥ 1 ॥
భీమ ఉవాచ ।
ప్రాతికామ్యనయత్కృష్ణాం సభాయాం ప్రేష్యవత్తదా ।
న మయా నిహతస్తత్ర తేన ప్రాప్తాః స్మ సంశయం ॥ 2 ॥
అర్జున ఉవాచ ।
వాచస్తీక్ష్ణాస్థి భేదిన్యః సూతపుత్రేణ భాషితాః ।
అతితీక్ష్ణా మయా క్షాంతాస్తేన ప్రాప్తః స్మ సంశయం ॥ 3 ॥
సహదేవ ఉవాచ ।
శకునిస్త్వాం యదాజైషీదక్షద్యూతేన భారత ।
స మయా న హతస్తత్ర తేన ప్రాప్తాః స్మ సంశయం ॥ 4 ॥
వైశంపాయన ఉవాచ ।
తతో యుధిష్ఠిరో రాజా నకులం వాక్యమబ్రవీత్ ।
ఆరుహ్య వృక్షం మాద్రేయ నిరీక్షస్వ దిశో దశ ॥ 5 ॥
పానీయమంతికే పశ్య వృక్షాన్వాప్యుదకాశ్రయాన్ ।
ఇమే హి భ్రాతరః శ్రాంతాస్తవ తాత పిపాసితాః ॥ 6 ॥
నకులస్తు తథేత్యుక్త్వా శీఘ్రమారుహ్య పాదమం ।
అబ్రవీద్భ్రాతరం జ్యేష్ఠమభివీక్ష్య సమంతతః ॥ 7 ॥
పశ్యామి బహులాన్రాజన్వృక్షానుదకసంశ్రయాన్ ।
సారసానాం చ నిర్హ్రాదమత్రోదకమసంశయం ॥ 8 ॥
తతోఽబ్రవీత్సత్యధృతిః కుంతీపుత్రో యుధిష్ఠిరః ।
గచ్ఛ సౌమ్య తతః శీఘ్రం తూర్ణం పానీయమానయ ॥ 9 ॥
నకులస్తు తథేత్యుక్త్వా భ్రాతుర్జ్యేష్ఠస్య శాసనాత్ ।
ప్రాద్రవద్యత్ర పానీయం శీఘ్రం చైవాన్వపద్యత ॥ 10 ॥
స దృష్ట్వా విమలం తోయం సారసైః పరివారితం ।
పాతు కాకస్తతో వాచమంతరిక్షాత్స శుశ్రువే ॥ 11 ॥
మా తాత సాహసం కార్షీర్మమ పూర్వపరిగ్రహః ।
ప్రశ్నానుక్త్వా తు మాద్రేయ తతః పిబ హరస్వ చ ॥ 12 ॥
అనాదృత్య తు తద్వాక్యం నకులః సుపిపాసితః ।
అపిబచ్ఛీతలం తోయం పీత్వా చ నిపపాత హ ॥ 13 ॥
చిరాయమాణే నకులే కుంతీపుత్రో యుధిష్ఠిరః ।
అబ్రవీద్భ్రాతరం వీరం సహదేవమరిందమం ॥ 14 ॥
భ్రాతా చిరాయతే తాత సహదేవ తవాగ్రజః ।
తం చైవానయ సోదర్యం పానీయం చ త్వమానయ ॥ 15 ॥
సహదేవస్తథేత్యుక్త్వా తాం దిశం ప్రత్యపద్యత ।
దదర్శ చ హతం భూమౌ భ్రాతరం నకులం తదా ॥ 16 ॥
భ్రాతృశోకాభిసంతప్తస్తృషయా చ ప్రపీడితః ।
అభిదుద్రావ పానీయం తతో వాగభ్యభాషత ॥ 17 ॥
మా తాత సాహసం కార్షీర్మమ పూర్వపరిగ్రహః ।
ప్రశ్నానుక్త్వా యథాకామం తతః పిబ హరస్వ చ ॥ 18 ॥
అనాదృత్య తు తద్వాక్యం సహదేవః పిపాసితః ।
అపిబచ్ఛీతలం తోయం పీత్వా చ నిపపాత హ ॥ 19 ॥
అథాబ్రవీత్స విజయం కుంతీపుత్రో యుధిష్ఠిరః ।
భ్రాతరౌ తే చిరగతౌ బీభత్సో శత్రుకర్శన ।
తౌ చైవానయ భద్రం తే పానీయం చ త్వమానయ ॥ 20 ॥
ఏవముక్తో గుడాకేశః ప్రగృహ్య సశరం ధనుః ।
ఆముక్తఖడ్గో మేధావీ తత్సరో ప్రత్యపద్యత ॥ 21 ॥
యతః పురుషశార్దూలౌ పానీయ హరణే గతు ।
తౌ దదర్శ హతౌ తత్ర భ్రాతరౌ శ్వేతవాహనః ॥ 22 ॥
ప్రసుప్తావివ తౌ దృష్ట్వా నరసింహః సుదుఃఖితః ।
ధనురుద్యమ్య కౌంతేయో వ్యలోకయత తద్వనం ॥ 23 ॥
నాపశ్యత్తత్ర కిం చిత్స భూతం తస్మిన్మహావనే ।
సవ్యసాచీ తతః శ్రాంతః పానీయం సోఽభ్యధావత ॥ 24 ॥
అభిధావంస్తతో వాచమంతరిక్షాత్స శుశ్రువే ।
కిమాసీదసి పానీయం నైతచ్ఛక్యం బలాత్త్వయా ॥ 25 ॥
కౌంతేయ యది వైశంపాయన ఉవాచ । ప్రశ్నాన్మయోక్తాన్ప్రతిపత్స్యసే ।
తతః పాస్యసి పానీయం హరిష్యసి చ భారత ॥ 26 ॥
వారితస్త్వబ్రవీత్పార్థో దృశ్యమానో నివారయ ।
యావద్బాణైర్వినిర్భిన్నః పునర్నైవం వదిష్యసి ॥ 27 ॥
ఏవముక్త్వా తతః పార్థః శరైరస్త్రానుమంత్రితైః ।
వవర్ష తాం దిశం కృత్స్నాం శబ్దవేధం చ దర్శయన్ ॥ 28 ॥
కర్ణినాలీకనారాచానుత్సృజన్భరతర్షభ ।
అనేకైరిషుసంఘాతైరంతరిక్షం వవర్ష హ ॥ 29 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
కిం విఘాతేన తే పార్థ ప్రశ్నానుక్త్వా తతః పిబ ।
అనుక్త్వా తు తతః ప్రశ్నాన్పీత్వైవ న భవిష్యసి ॥ 30 ॥
వైశంపాయన ఉవాచ ।
స త్వమోఘానిషూన్ముక్త్వా తృష్ణయాభిప్రపీడితః ।
అవిజ్ఞాయైవ తాన్ప్రశ్నాన్పీత్వైవ నిపపాత హ ॥ 31 ॥
అథాబ్రవీద్భీమసేనం కుంతీపుత్రో యుధిష్ఠిరః ।
నకులః సహదేవశ్చ బీభత్సుశ్చాపరాజితః ॥ 32 ॥
చిరం గతాస్తోయహేతోర్న చాగచ్ఛంతి భారత ।
తాంశ్చైవానయ భద్రం తే పానీయం చ త్వమానయ ॥ 33 ॥
భీమసేనస్తథేత్యుక్త్వా తాం దిశం పత్యపద్యత ।
యత్ర తే పురుషవ్యాఘ్రా భ్రాతరోఽస్య నిపాతితాః ॥ 34 ॥
తాందృష్ట్వా దుఃఖితో భీమస్తృషయా చ ప్రపీడితః ।
అమన్యత మహాబాహుః కర్మ తద్యక్షరక్షసాం ।
స చింతయామాస తదా యోద్ధవ్యం ధ్రువమద్య మే ॥ 35 ॥
పాస్యామి తావత్పానీయమితి పార్థో వృకోదరః ।
తతోఽభ్యధావత్పానీయం పిపాసుః పురుషర్షభః ॥ 36 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
మా తాత సాహసం కార్షీర్మమ పూర్వపరిగ్రహః ।
ప్రశ్నానుక్త్వా తు కౌంతేయ తతః పిబ హరస్వ చ ॥ 37 ॥
వైశంపాయన ఉవాచ ।
ఏవముక్తస్తతో భీమో యక్షేణామిత తేజసా ।
అవిజ్ఞాయైవ తాన్ప్రశ్నాన్పీత్వైవ నిపపాత హ ॥ 38 ॥
తతః కుంతీసుతో రాజా విచింత్య పురుషర్షభః ।
సముత్థాయ మహాబాహుర్దహ్యమానేన చేతసా ॥ 39 ॥
అపేతజననిర్ఘోషం ప్రవివేశ మహావనం ।
రురుభిశ్చ వరాహైశ్చ పక్షిభిశ్చ నిషేవితం ॥ 40 ॥
నీలభాస్వరవర్ణైశ్చ పాదపైరుపశోభితం ।
భ్రమరైరుపగీతం చ పక్షిభిశ్చ మహాయశః ॥ 41 ॥
స గచ్ఛన్కాననే తస్మిన్హేమజాలపరిష్కృతం ।
దదర్శ తత్సరో శ్రీమాన్విశ్వకర్మ కృతం యథా ॥ 42 ॥
ఉపేతం నలినీ జాలైః సింధువారైశ్చ వేతసైః ।
కేతకైః కరవీరైశ్చ పిప్పలైశ్చైవ సంవృతం ।
శ్రమార్తస్తదుపాగమ్య సరో దృష్ట్వాథ విస్మితః ॥ 43 ॥
297
వైశంపాయన ఉవాచ ।
స దదర్శ హతాన్భ్రాతౄఀల్లోకపాలానివ చ్యుతాన్ ।
యుగాంతే సమనుప్రాప్తే శక్ర ప్రతిమగౌరవాన్ ॥ 1 ॥
విప్రకీర్ణధనుర్బాణం దృష్ట్వా నిహతమర్జునం ।
భీమసేనం యమౌ చోభౌ నిర్విచేష్టాన్గతాయురః ॥ 2 ॥
స దీర్ఘముష్ణం నిఃశ్వస్య శోకబాష్పపరిప్లుతః ।
బుద్ధ్యా విచింతయామాస వీరాః కేన నిపాతితాః ॥ 3 ॥
నైషాం శస్త్రప్రహారోఽస్తి పదం నేహాస్తి కస్య చిత్ ।
భూతం మహదిదం మన్యే భ్రాతరో యేన మే హతాః ।
ఏకాగ్రం చింతయిష్యామి పీత్వా వేత్స్యామి వా జలం ॥ 4 ॥
స్యాత్తు దుర్యోధనేనేదముపాంశు విహితం కృతం ।
గంధార రాజరచితం సతతం జిహ్మబుద్ధినా ॥ 5 ॥
యస్య కార్యమకార్యం వా సమమేవ భవత్యుత ।
కస్తస్య విశ్వసేద్వీరో దుర్మతేరకృతాత్మనః ॥ 6 ॥
అథ వా పురుషైర్గూఢైః ప్రయోగోఽయం దురాత్మనః ।
భవేదితి మహాబాహుర్బహుధా సమచింతయత్ ॥ 7 ॥
తస్యాసీన్న విషేణేదముదకం దూషితం యథా ।
ముఖవర్ణాః ప్రసన్నా మే భ్రాతౄణాం ఇత్యచింతయత్ ॥ 8 ॥
ఏకైకశశ్చౌఘబలానిమాన్పురుషసత్తమాన్ ।
కోఽన్యః ప్రతిసమాసేత కాలాంతకయమాదృతే ॥ 9 ॥
ఏతేనాధ్యవసాయేన తత్తోయమవగాఢవాన్ ।
గాహమానశ్చ తత్తోయమంతరిక్షాత్స శుశ్రువే ॥ 10 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
అహం బకః శైవలమత్స్యభక్షో
మయా నీతాః ప్రేతవశం తవానుజాః ।
త్వం పంచమో భవితా రాజపుత్ర
న చేత్ప్రశ్నాన్పృచ్ఛతో వ్యాకరోషి ॥ 11 ॥
మా తాత సాహసం కార్షీర్మమ పూర్వపరిగ్రహః ।
ప్రశ్నానుక్త్వా తు కౌంతేయ తతః పిబ హరస్వ చ ॥ 12 ॥
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
రుద్రాణాం వా వసూనాం వా మరుతాం వా ప్రధానభాక్ ।
పృచ్ఛామి కో భవాందేవో నైతచ్ఛకునినా కృతం ॥ 13 ॥
హిమవాన్పారియాత్రశ్ చ వింధ్యో మలయ ఏవ చ ।
చత్వారః పర్వతాః కేన పాతితా భువి తేజసా ॥ 14 ॥
అతీవ తే మహత్కర్మకృతం బలవతాం వర ।
యన్న దేవా న గంధర్వా నాసురా న చ రాక్షసాః ।
విషహేరన్మహాయుద్ధే కృతం తే తన్మహాద్భుతం ॥ 15 ॥
న తే జానామి యత్కార్యం నాభిజానామి కాంక్షితం ।
కౌతూహలం మహజ్జాతం సాధ్వసం చాగతం మమ ॥ 16 ॥
యేనాస్మ్యుద్విగ్నహృదయః సముత్పన్న శిరో జ్వరః ।
పృచ్ఛామి భగవంస్తస్మాత్కో భవానిహ తిష్ఠతి ॥ 17 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
యక్షోఽహమస్మి భద్రం తే నాస్మి పక్షీ జలే చరః ।
మయైతే నిహతాః సర్వే భ్రాతరస్తే మహౌజసః ॥ 18 ॥
వైశంపాయన ఉవాచ ।
తతస్తామశివాం శ్రుత్వా వాచం స పరుషాక్షరాం ।
యక్షస్య బ్రువతో రాజన్నుపక్రమ్య తదా స్థితః ॥ 19 ॥
విరూపాక్షం మహాకాయం యక్షం తాలసముచ్ఛ్రయం ।
జ్వలనార్కప్రతీకాశమధృష్యం పర్వతోపమం ॥ 20 ॥
సేతుమాశ్రిత్య తిష్ఠంతం దదర్శ భరతర్షభః ।
మేఘగన్మీరయా వాచా తర్జయంతం మహాబలం ॥ 21 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
ఇమే తే భ్రాతరో రాజన్వార్యమాణా మయాసకృత్ ।
బలాత్తోయం జిహీర్షంతస్తతో వైశంపాయన ఉవాచ । సూదితా మయా ॥ 22 ॥
న పేయముదకం రాజన్ప్రాణానిహ పరీప్సతా ।
పార్థ మా సాహసం కార్షీర్మమ పూర్వపరిగ్రహః ।
ప్రశ్నానుక్త్వా తు కౌంతేయ తతః పిబ హరస్వ చ ॥ 23 ॥
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
నైవాహం కామయే యక్ష తవ పూర్వపరిగ్రహం ।
కామనైతత్ప్రశంసంతి సంతో హి పురుషాః సదా ॥ 24 ॥
యదాత్మనా స్వమాత్మానం ప్రశంసేత్పురుషః ప్రభో ।
యథా ప్రజ్ఞం తు తే ప్రశ్నాన్ప్రతివక్ష్యామి పృచ్ఛ మాం ॥ 25 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
కిం స్విదాదిత్యమున్నయతి కేచ తస్యాభితశ్చరాః ।
కశ్చైనమస్తం నయతి కస్మింశ్చ ప్రతితిష్ఠతి ॥ 26 ॥
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
బ్రహ్మాదిత్యమున్నయతి దేవాస్తస్యాభితశ్చరాః ।
ధర్మశ్చాస్తం నయతి చ సత్యే చ ప్రతితిష్ఠతి ॥ 27 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
కేన స్విచ్ఛ్రోత్రియో భవతి కేన స్విద్విందతే మహత్ ।
కేన ద్వితీయవాన్భవతి రాజన్కేన చ బుద్ధిమాన్ ॥ 28 ॥
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
శ్రుతేన శ్రోత్రియో భవతి తపసా విందతే మహత్ ।
ధృత్యా ద్వితీయవాన్భవతి బుద్ధిమాన్వృద్ధసేవయా ॥ 29 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
కిం బ్రాహ్మణానాం దేవత్వం కశ్చ ధర్మః సతాం ఇవ ।
కశ్చైషాం మానుషో భావః కిమేషామసతాం ఇవ ॥ 30 ॥
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
స్వాధ్యాయ ఏషాం దేవత్వం తప ఏషాం సతాం ఇవ ।
మరణం మానుషో భావః పరివాదోఽసతాం ఇవ ॥ 31 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
కిం క్షత్రియాణాం దేవత్వం కశ్చ ధర్మః సతాం ఇవ ।
కశ్చైషాం మానుషో భావః కిమేషామసతాం ఇవ ॥ 32 ॥
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
ఇష్వస్త్రమేషాం దేవత్వం యజ్ఞ ఏషాం సతాం ఇవ ।
భయం వైశంపాయన ఉవాచ । మానుషో భావః పరిత్యాగోఽసతాం ఇవ ॥ 33 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
కిమేకం యజ్ఞియం సామ కిమేకం యజ్ఞియం యజుః ।
కా చైకా వృశ్చతే యజ్ఞం కాం యజ్ఞో నాతివర్తతే ॥ 34 ॥
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
ప్రాణో వైశంపాయన ఉవాచ । యజ్ఞియం సామ మనో వై యజ్ఞియం యజుః ।
వాగేకా వృశ్చతే యజ్ఞం తాం యజ్ఞో నాతివర్తతే ॥ 35 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
కిం స్విదాపతతాం శ్రేష్ఠం బీజం నిపతతాం వరం ।
కిం స్విత్ప్రతిష్ఠమానానాం కిం స్విత్ప్రవదతాం వరం ॥ 36 ॥
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
వర్షమాపతతాం శ్రేష్ఠం బీజం నిపతతాం వరం ।
గావః ప్రతిష్ఠమానానాం పుత్రః ప్రవదతాం వరః ॥ 37 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
ఇంద్రియార్థాననుభవన్బుద్ధిమాఀల్లోకపూజితః ।
సంమతః సర్వభూతానాముచ్ఛ్వసన్కో న జీవతి ॥ 38 ॥
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
దేవతాతిథిభృత్యానాం పితౄణామాత్మనశ్చ యః ।
న నిర్వపతి పంచానాముచ్ఛ్వసన్న స జీవతి ॥ 39 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
కిం స్విద్గురుతరం భూమేః కిం స్విదుచ్చతరం చ ఖాత్ ।
కిం స్విచ్ఛీఘ్రతరం వాయోః కిం స్విద్బహుతరం నృణాం ॥ 40 ॥
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
మాతా గురుతరా భూమేః పితా ఉచ్చరతశ్చ ఖాత్ ।
మనో శీఘ్రతరం వాయోశ్చింతా బహుతరీ నృణాం ॥ 41 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
కిం స్విత్సుప్తం న నిమిషతి కిం స్విజ్జాతం న చోపతి ।
కస్య స్విద్ధృదయం నాస్తి కిం స్విద్వేగేన వర్ఘతే ॥ 42 ॥
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
మత్స్యః సుప్తో న నిమిషత్యండం జాతం న చోపతి ।
అశ్మనో హృదయం నాస్తి నదీవేగేన వర్ధతే ॥ 43 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
కిం స్విత్ప్రవసతో మిత్రం కిం స్విన్మిత్రం గృహే సతః ।
ఆతురస్య చ కిం మిత్రం కిం స్విన్మిత్రం మరిష్యతః ॥ 44 ॥
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
సార్థః ప్రవసతో మిత్రం భార్యా మిత్రం గృహే సతః ।
ఆతురస్య భిషన్మిత్రం దానం మిత్రం మరిష్యతః ॥ 45 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
కిం స్విదేకో విచరతి జాతః కో జాయతే పునః ।
కిం స్విద్ధిమస్య భైషజ్యం కిం స్విదావపనం మహత్ ॥ 46 ॥
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
సూర్య ఏకో విచరతి చంద్రమా జాయతే పునః ।
అగ్నిర్హిమస్య భైషజ్యం భూమిరాపవనం మహత్ ॥ 47 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
కిం స్విదేకపదం ధర్మ్యం కిం స్విదేకపదం యశః ।
కిం స్విదేకపదం స్వర్గ్యం కిం స్విదేకపదం సుఖం ॥ 48 ॥
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
దాక్ష్యమేకపదం ధర్మ్యం దానమేకపదం యశః ।
సత్యమేకపదం స్వర్గ్యం శీలమేకపదం సుఖం ॥ 49 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
కిం స్విదాత్మా మనుష్యస్య కిం స్విద్దైవకృతః సఖా ।
ఉపజీవనం కిం స్విదస్య కిం స్విదస్య పరాయణం ॥ 50 ॥
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
పుత్ర ఆత్మా మనుష్యస్య భార్యా దైవకృతః సఖా ।
ఉపజీవనం చ పర్జన్యో దానమస్య పరాయణం ॥ 51 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
ధన్యానాముత్తమం కిం స్విద్ధనానాం కిం స్విదుత్తమం ।
లాభానాముత్తమం కిం స్విత్కిం సుఖానాం తథోత్తమం ॥ 52 ॥
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
ధన్యానాముత్తమం దాక్ష్యం ధనానాముత్తమం శ్రుతం ।
లాభానాం శ్రేష్ఠమారోగ్యం సుఖానాం తుష్టిరుత్తమా ॥ 53 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
కశ్చ ధర్మః పరో లోకే కశ్చ ధర్మః సదా ఫలః ।
కిం నియమ్య న శోచంతి కైశ్చ సంధిర్న జీర్యతే ॥ 54 ॥
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
ఆనృశంస్యం పరో ధర్మస్త్రయీధర్మః సదా ఫలః ।
అనో యమ్య న శోచంతి సద్భిః సంధిర్న జీర్యతే ॥ 55 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
కిం ను హిత్వా ప్రియో భవతి కిం ను హిత్వా న శోచతి ।
కిం ను హిత్వార్థవాన్భవతి కిం ను హిత్వా సుఖీ భవేత్ ॥ 56 ॥
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
మానం హిత్వా ప్రియో భవతి క్రోధం హిత్వా న శోచతి ।
కామం హిత్వార్థవాన్భవతి లోభం హిత్వా సుఖూ భవేత్ ॥ 57 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
మృతం కథం స్యాత్పురుషః కథం రాష్ట్రం మృతం భవేత్ ।
శ్రాధం మృతం కథం చ స్యాత్కథం యజ్ఞో మృతో భవేత్ ॥ 58 ॥
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
మృతో దరిద్రః పురుషో మృతం రాష్ట్రమరాజకం ।
మృతమశ్రోత్రియం శ్రాద్ధం మృతో యజ్ఞో త్వదక్షిణః ॥ 59 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
కా దిక్కిముదకం ప్రోక్తం కిమన్నం పార్థ కిం విషం ।
శ్రాద్ధస్య కాలమాఖ్యాహి తతః పిబ హరస్వ చ ॥ 60 ॥
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
సంతో దిగ్జలమాకాశం గౌరన్నం ప్రార్థనా విషం ।
శ్రాద్ధస్య బ్రాహ్మణః కాలః కథం వా యక్ష మన్యసే ॥ 61 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
వ్యాఖ్యాతా మే త్వయా ప్రశ్నా యాథాతథ్యం పరంతప ।
పురుషం త్విదానీమాఖ్యాహి యశ్చ సర్వధనీ నరః ॥ 62 ॥
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
దివం స్పృశతి భూమిం చ శబ్దః పుణ్యస్య కర్మణః ।
యావత్స శబ్దో భవతి తావత్పురుష ఉచ్యతే ॥ 63 ॥
తుల్యే ప్రియాప్రియే యస్య సుఖదుఃఖే తథైవ చ ।
అతీతానాగతే చోభే స వైశంపాయన ఉవాచ । సర్వధనీ నరః ॥ 64 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
వ్యాఖ్యాతః పురుషో రాజన్యశ్చ సర్వధనీ నరః ।
తస్మాత్తవైకో భ్రాతౄణాం యమిచ్ఛసి స జీవతు ॥ 65 ॥
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
శ్యామో య ఏష రక్తాక్షో బృహచ్ఛాల ఇవోద్గతః ।
వ్యూఢోరస్కో మహాబాహురంకులో యక్ష జీవతు ॥ 66 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
ప్రియస్తే భీమసేనోఽయమర్జునో వః పరాయణం ।
స కస్మాన్నకులం రాజన్సాపత్నం జీవమిచ్ఛసి ॥ 67 ॥
యస్య నాగసహస్రేణ దశ సంఖ్యేన వైశంపాయన ఉవాచ । బలం ।
తుల్యం తం భీమముత్సృజ్య నకులం జీవమిచ్ఛసి ॥ 68 ॥
తథైనం మనుజాః ప్రాహుర్భీమసేనం ప్రియం తవ ।
అథ కేనానుభావేన సాపత్నం జీవమిచ్ఛసి ॥ 69 ॥
యస్య బాహుబలం సర్వే పాండవాః సముపాశ్రితాః ।
అర్జునం తమపాహాయ నకులం జీవమిచ్ఛసి ॥ 70 ॥
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
ఆనృశంస్య పరో ధర్మః పరమార్థాచ్చ మే మతం ।
ఆనృశంస్యం చికీర్షామి నకులో యక్ష జీవతు ॥ 71 ॥
ధర్మశీలః సదా రాజా ఇతి మాం మానవా విదుః ।
స్వధర్మాన్న చలిష్యామి నకులో యక్ష జీవతు ॥ 72 ॥
యథా కుంతీ తథా మాద్రీ విశేషో నాస్తి మే తయోః ।
మాతృభ్యాం సమమిచ్ఛామి నకులో యక్ష జీవతు ॥ 73 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
యస్య తేఽర్థాచ్చ కామాచ్చ ఆనృశంస్యం పరం మతం ।
అస్మాత్తే భ్రాతరః సర్వే జీవంతు భరతర్షభ ॥ 74 ॥
298
వైశంపాయన ఉవాచ ।
తతస్తే యక్షవచనాదుదతిష్ఠంత పాండవాః ।
క్షుత్పిపాసే చ సర్వేషాం క్షణే తస్మిన్వ్యగచ్ఛతాం ॥ 1 ॥
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
రసస్యేకేన పాదేన తిష్ఠంతమపరాజితం ।
పృచ్ఛామి కో భవాందేవో న మే యక్షో మతో భవాన్ ॥ 2 ॥
వసూనాం వా భవానేకో రుద్రాణామథ వా భవాన్ ।
అథ వా మరుతాం శ్రేష్ఠో వర్జీ వా త్రిదశేశ్వరః ॥ 3 ॥
మమ హి భ్రాతర ఇమే సహస్రశతయోధినః ।
న తం యోగం ప్రపశ్యామి యేన స్యుర్వినిపాతితాః ॥ 4 ॥
సుఖం ప్రతివిబుద్ధానామింద్రియాణ్యుపలక్షయే ।
స భవాన్సుహృదస్మాకమథ వా నః పితా భవాన్ ॥ 5 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
అహం తే జనకస్తాత ధర్మో మృదు పరాక్రమ ।
త్వాం దిదృక్షురనుప్రాప్తో విద్ధి మాం భరతర్షభ ॥ 6 ॥
యశో సత్యం దమః శౌచమార్జవం హ్రీరచాపలం ।
దానం తపో బ్రహ్మచర్యమిత్యేతాస్తనవో మమ ॥ 7 ॥
అహింసా సమతా శాంతిస్తపో శౌచమమత్సరః ।
ద్వారాణ్యేతాని మే విద్ధి ప్రియో హ్యసి సదా మమ ॥ 8 ॥
దిష్ట్యా పంచసు రక్తోఽసి దిష్ట్యా తే షట్పదీ జితా ।
ద్వే పూర్వే మధ్యమే ద్వే చ ద్వే చాంతే సాంపరాయికే ॥ 9 ॥
ధర్మోఽహమస్మి భద్రం తే జిజ్ఞాసుస్త్వమిహాగతః ।
ఆనృశంస్యేన తుష్టోఽస్మి వరం దాస్యామి తేఽనఘ ॥ 10 ॥
వరం వృణీష్వ రాజేంద్ర దాతా హ్యస్మి తవానఘ ।
యే హి మే పురుషా భక్తా న తేషామస్తి దుర్గతిః ॥ 11 ॥
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
అరణీ సహితం యస్య మృగ ఆదాయ గచ్ఛతి ।
తస్యాగ్నయో న లుప్యేరన్ప్రథమోఽస్తు వరో మమ ॥ 12 ॥
ధర్మ ఉవాచ ।
అరణీ సహితం తస్య బ్రాహ్మణస్య హృతం మయా ।
మృగవేషేణ కౌంతేయ జిజ్ఞాసార్థం తవ ప్రభో ॥ 13 ॥
వైశంపాయన ఉవాచ ।
దదానీత్యేవ భవగానుత్తరం ప్రత్యపద్యత ।
అన్యం వరయ భద్రం తే వరం త్వమమరోపమ ॥ 14 ॥
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
వర్షాణి ద్వాదశారణ్యే త్రయోదశముపస్థితం ।
తత్ర నో నాభిజానీయుర్వసతో మనుజాః క్వ చిత్ ॥ 15 ॥
వైశంపాయన ఉవాచ ।
దదానీత్యేవ భగవానుత్తరం ప్రత్యపద్యత ।
భూయో చాశ్వాసయామాస కౌంతేయం సత్యవిక్రమం ॥ 16 ॥
యద్యపి స్వేన రూపేణ చరిష్యథ మహీమిమాం ।
న వో విజ్ఞాస్యతే కశ్చిత్త్రిషు లోకేషు భారత ॥ 17 ॥
వర్షం త్రయోదశం చేదం మత్ప్రసాదాత్కురూర్వహాః ।
విరాటనగరే గూఢా అవిజ్ఞాతాశ్చరిష్యథ ॥ 18 ॥
యద్వః సంకల్పితం రూపం మనసా యస్య యాదృశం ।
తాదృశం తాదృశం సర్వే ఛందతో ధారయిష్యథ ॥ 19 ॥
అరిణీ సహితం చేదం బ్రాహ్మణాయ ప్రయచ్ఛత ।
జిజ్ఞాసార్థం మయా హ్యేతదాహృతం మృగరూపిణా ॥ 20 ॥
తృతీయం గృహ్యతాం పుత్ర వరమప్రతిమం మహత్ ।
త్వం హి మత్ప్రభవో రాజన్విదురశ్చ మమాంశ భాక్ ॥ 21 ॥
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
దేవదేవో మయా దృష్టో భవాన్సాక్షాత్సనాతనః ।
యం దదాసి వరం తుష్టస్తం గ్రహీష్యామ్యహం పితః ॥ 22 ॥
జయేయం లోభమోహౌ చ క్రోధం చాహం సదా విభో ।
దానే తపసి సత్యే చ మనో మే సతతం భవేత్ ॥ 23 ॥
ధర్మ ఉవాచ ।
ఉపపన్నో గుణైః సర్వైః స్వభావేనాసి పాండవ ।
భవాంధర్మః పునశ్చైవ యథోక్తం తే భవిష్యతి ॥ 24 ॥
వైశంపాయన ఉవాచ ।
ఇత్యుక్త్వాంతర్దధే ధర్మో భగవాఀల్లోకభావనః ।
సమేతాః పాండవాశ్చైవ సుఖసుప్తా మనస్వినః ॥ 25 ॥
అభ్యేత్య చాశ్రమం వీరాః సర్వ ఏవ గతక్లమాః ।
ఆరణేయం దదుస్తస్మై బ్రాహ్మణాయ తపస్వినే ॥ 26 ॥
ఇదం సముత్థాన సమాగమం మహత్
పితుశ్చ పుత్రస్య చ కీర్తివర్ధనం ।
పఠన్నరః స్యాద్విజీతేంద్రియో వశీ
సపుత్రపౌత్రః శతవర్ష భాగ్భవేత్ ॥ 27 ॥
న చాప్యధర్మే న సుహృద్విభేదనే
పరస్వహారే పరదారమర్శనే ।
కదర్య భావే న రమేన్మనో సదా
నృణాం సదాఖ్యానమిదం విజానతాం ॥ 28 ॥
299
295
జనమేజయ ఉవాచ ।
ఏవం హృతాయాం కృష్ణాయాం ప్రాప్య క్లేశమనుత్తమం ।
ప్రతిలభ్య తతః కృష్ణాం కిమకుర్వంత పాండవాః ॥ 1 ॥
వైశంపాయన ఉవాచ ।
ఏవం హృతాయాం కృష్ణాయాం ప్రాప్య క్లేశమనుత్తమం ।
విహాయ కామ్యకం రాజా సహ భ్రాతృభిరచ్యుతః ॥ 2 ॥
పునర్ద్వైతవనం రమ్యమాజగామ యుధిష్ఠిరః ।
స్వాదుమూలఫలం రమ్యం మార్కండేయాశ్రమం ప్రతి ॥ 3 ॥
అనుగుప్త ఫలాహారాః సర్వ ఏవ మితాశనాః ।
న్యవసన్పాండవాస్తత్ర కృష్ణయా సహ భారత ॥ 4 ॥
వసంద్వైతవనే రాజా కుంతీపుత్రో యుధిష్ఠిరః ।
భీమసేనోఽర్జునశ్చైవ మాద్రీపుత్రౌ చ పాండవౌ ॥ 5 ॥
బ్రాహ్మణార్థే పరాక్రాంతా ధర్మాత్మానో యతవ్రతాః ।
క్లేశమార్ఛంత విపులం సుఖోదర్కం పరంతపాః ॥ 6 ॥
అజాతశత్రుమాసీనం భ్రతృభిః సహితం వనే ।
ఆగమ్య బ్రాహ్మణస్తూర్ణం సంతప్త ఇదమబ్రవీత్ ॥ 7 ॥
అరణీ సహితం మహ్యం సమాసక్తం వనస్పతౌ ।
మృగస్య ఘర్షమాణస్య విషాణే సమసజ్జత ॥ 8 ॥
తదాదాయ గతో రాజంస్త్వరమాణో మహామృగః ।
ఆశ్రమాత్త్వరితః శీఘ్రం ప్లవమానో మహాజవః ॥ 9 ॥
తస్య గత్వా పదం శీఘ్రమాసాద్య చ మహామృగం ।
అగ్నిహోత్రం న లుప్యేత తదానయత పాండవాః ॥ 10 ॥
బ్రాహ్మణస్య వచో శ్రుత్వా సంతప్తోఽథ యుధిష్ఠిరః ।
ధనురాదాయ కౌంతేయః ప్రాద్రవద్భ్రాతృభిః సహ ॥ 11 ॥
సన్నద్ధా ధన్వినః సర్వే ప్రాద్రవన్నరపుంగవాః ।
బ్రాహ్మణార్థే యతంతస్తే శీఘ్రమన్వగమన్మృగం ॥ 12 ॥
కర్ణినాలీకనారాచానుత్సృజంతో మహారథాః ।
నావిధ్యన్పాండవాస్తత్ర పశ్యంతో మృగమంతికాత్ ॥ 13 ॥
తేషాం ప్రయతమానానాం నాదృశ్యత మహామృగః ।
అపశ్యంతో మృగం శ్రాంతా దుఃఖం ప్రాప్తా మనస్వినః ॥ 14 ॥
శీతలఛాయమాసాద్య న్యగ్రోధం గహనే వనే ।
క్షుత్పిపాసాపరీతాంగాః పాండవాః సముపావిశన్ ॥ 15 ॥
తేషాం సముపవిష్టానాం నకులో దుఃఖితస్తదా ।
అబ్రవీద్భ్రాతరం జ్యేష్ఠమమర్షాత్కురుసత్తమ ॥ 16 ॥
నాస్మిన్కులే జాతు మమజ్జ ధర్మో
న చాలస్యాదర్థలోపో బభూవ ।
అనుత్తరాః సర్వభూతేషు భూయః
సంప్రాప్తాః స్మః సంశయం కేన రాజన్ ॥ 17 ॥
296
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
నాపదామస్తి మర్యాదా న నిమిత్తం న కారణం ।
ధర్మస్తు విభజత్యత్ర ఉభయోః పుణ్యపాపయోః ॥ 1 ॥
భీమ ఉవాచ ।
ప్రాతికామ్యనయత్కృష్ణాం సభాయాం ప్రేష్యవత్తదా ।
న మయా నిహతస్తత్ర తేన ప్రాప్తాః స్మ సంశయం ॥ 2 ॥
అర్జున ఉవాచ ।
వాచస్తీక్ష్ణాస్థి భేదిన్యః సూతపుత్రేణ భాషితాః ।
అతితీక్ష్ణా మయా క్షాంతాస్తేన ప్రాప్తః స్మ సంశయం ॥ 3 ॥
సహదేవ ఉవాచా ।
శకునిస్త్వాం యదాజైషీదక్షద్యూతేన భారత ।
స మయా న హతస్తత్ర తేన ప్రాప్తాః స్మ సంశయం ॥ 4 ॥
వైశంపాయన ఉవాచ ।
తతో యుధిష్ఠిరో రాజా నకులం వాక్యమబ్రవీత్ ।
ఆరుహ్య వృక్షం మాద్రేయ నిరీక్షస్వ దిశో దశ ॥ 5 ॥
పానీయమంతికే పశ్య వృక్షాన్వాప్యుదకాశ్రయాన్ ।
ఇమే హి భ్రాతరః శ్రాంతాస్తవ తాత పిపాసితాః ॥ 6 ॥
నకులస్తు తథేత్యుక్త్వా శీఘ్రమారుహ్య పాదమం ।
అబ్రవీద్భ్రాతరం జ్యేష్ఠమభివీక్ష్య సమంతతః ॥ 7 ॥
పశ్యామి బహులాన్రాజన్వృక్షానుదకసంశ్రయాన్ ।
సారసానాం చ నిర్హ్రాదమత్రోదకమసంశయం ॥ 8 ॥
తతోఽబ్రవీత్సత్యధృతిః కుంతీపుత్రో యుధిష్ఠిరః ।
గచ్ఛ సౌమ్య తతః శీఘ్రం తూర్ణం పానీయమానయ ॥ 9 ॥
నకులస్తు తథేత్యుక్త్వా భ్రాతుర్జ్యేష్ఠస్య శాసనాత్ ।
ప్రాద్రవద్యత్ర పానీయం శీఘ్రం చైవాన్వపద్యత ॥ 10 ॥
స దృష్ట్వా విమలం తోయం సారసైః పరివారితం ।
పాతు కాకస్తతో వాచమంతరిక్షాత్స శుశ్రువే ॥ 11 ॥
మా తాత సాహసం కార్షీర్మమ పూర్వపరిగ్రహః ।
ప్రశ్నానుక్త్వా తు మాద్రేయ తతః పిబ హరస్వ చ ॥ 12 ॥
అనాదృత్య తు తద్వాక్యం నకులః సుపిపాసితః ।
అపిబచ్ఛీతలం తోయం పీత్వా చ నిపపాత హ ॥ 13 ॥
చిరాయమాణే నకులే కుంతీపుత్రో యుధిష్ఠిరః ।
అబ్రవీద్భ్రాతరం వీరం సహదేవమరిందమం ॥ 14 ॥
భ్రాతా చిరాయతే తాత సహదేవ తవాగ్రజః ।
తం చైవానయ సోదర్యం పానీయం చ త్వమానయ ॥ 15 ॥
సహదేవస్తథేత్యుక్త్వా తాం దిశం ప్రత్యపద్యత ।
దదర్శ చ హతం భూమౌ భ్రాతరం నకులం తదా ॥ 16 ॥
భ్రాతృశోకాభిసంతప్తస్తృషయా చ ప్రపీడితః ।
అభిదుద్రావ పానీయం తతో వాగభ్యభాషత ॥ 17 ॥
మా తాత సాహసం కార్షీర్మమ పూర్వపరిగ్రహః ।
ప్రశ్నానుక్త్వా యథాకామం తతః పిబ హరస్వ చ ॥ 18 ॥
అనాదృత్య తు తద్వాక్యం సహదేవః పిపాసితః ।
అపిబచ్ఛీతలం తోయం పీత్వా చ నిపపాత హ ॥ 19 ॥
అథాబ్రవీత్స విజయం కుంతీపుత్రో యుధిష్ఠిరః ।
భ్రాతరౌ తే చిరగతౌ బీభత్సో శత్రుకర్శన ।
తౌ చైవానయ భద్రం తే పానీయం చ త్వమానయ ॥ 20 ॥
ఏవముక్తో గుడాకేశః ప్రగృహ్య సశరం ధనుః ।
ఆముక్తఖడ్గో మేధావీ తత్సరో ప్రత్యపద్యత ॥ 21 ॥
యతః పురుషశార్దూలౌ పానీయ హరణే గతు ।
తౌ దదర్శ హతౌ తత్ర భ్రాతరౌ శ్వేతవాహనః ॥ 22 ॥
ప్రసుప్తావివ తౌ దృష్ట్వా నరసింహః సుదుఃఖితః ।
ధనురుద్యమ్య కౌంతేయో వ్యలోకయత తద్వనం ॥ 23 ॥
నాపశ్యత్తత్ర కిం చిత్స భూతం తస్మిన్మహావనే ।
సవ్యసాచీ తతః శ్రాంతః పానీయం సోఽభ్యధావత ॥ 24 ॥
అభిధావంస్తతో వాచమంతరిక్షాత్స శుశ్రువే ।
కిమాసీదసి పానీయం నైతచ్ఛక్యం బలాత్త్వయా ॥ 25 ॥
కౌంతేయ యది వైశంపాయన ఉవాచ । ప్రశ్నాన్మయోక్తాన్ప్రతిపత్స్యసే ।
తతః పాస్యసి పానీయం హరిష్యసి చ భారత ॥ 26 ॥
వారితస్త్వబ్రవీత్పార్థో దృశ్యమానో నివారయ ।
యావద్బాణైర్వినిర్భిన్నః పునర్నైవం వదిష్యసి ॥ 27 ॥
ఏవముక్త్వా తతః పార్థః శరైరస్త్రానుమంత్రితైః ।
వవర్ష తాం దిశం కృత్స్నాం శబ్దవేధం చ దర్శయన్ ॥ 28 ॥
కర్ణినాలీకనారాచానుత్సృజన్భరతర్షభ ।
అనేకైరిషుసంఘాతైరంతరిక్షం వవర్ష హ ॥ 29 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
కిం విఘాతేన తే పార్థ ప్రశ్నానుక్త్వా తతః పిబ ।
అనుక్త్వా తు తతః ప్రశ్నాన్పీత్వైవ న భవిష్యసి ॥ 30 ॥
వైశంపాయన ఉవాచ ।
స త్వమోఘానిషూన్ముక్త్వా తృష్ణయాభిప్రపీడితః ।
అవిజ్ఞాయైవ తాన్ప్రశ్నాన్పీత్వైవ నిపపాత హ ॥ 31 ॥
అథాబ్రవీద్భీమసేనం కుంతీపుత్రో యుధిష్ఠిరః ।
నకులః సహదేవశ్చ బీభత్సుశ్చాపరాజితః ॥ 32 ॥
చిరం గతాస్తోయహేతోర్న చాగచ్ఛంతి భారత ।
తాంశ్చైవానయ భద్రం తే పానీయం చ త్వమానయ ॥ 33 ॥
భీమసేనస్తథేత్యుక్త్వా తాం దిశం పత్యపద్యత ।
యత్ర తే పురుషవ్యాఘ్రా భ్రాతరోఽస్య నిపాతితాః ॥ 34 ॥
తాందృష్ట్వా దుఃఖితో భీమస్తృషయా చ ప్రపీడితః ।
అమన్యత మహాబాహుః కర్మ తద్యక్షరక్షసాం ।
స చింతయామాస తదా యోద్ధవ్యం ధ్రువమద్య మే ॥ 35 ॥
పాస్యామి తావత్పానీయమితి పార్థో వృకోదరః ।
తతోఽభ్యధావత్పానీయం పిపాసుః పురుషర్షభః ॥ 36 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
మా తాత సాహసం కార్షీర్మమ పూర్వపరిగ్రహః ।
ప్రశ్నానుక్త్వా తు కౌంతేయ తతః పిబ హరస్వ చ ॥ 37 ॥
వైశంపాయన ఉవాచ ।
ఏవముక్తస్తతో భీమో యక్షేణామిత తేజసా ।
అవిజ్ఞాయైవ తాన్ప్రశ్నాన్పీత్వైవ నిపపాత హ ॥ 38 ॥
తతః కుంతీసుతో రాజా విచింత్య పురుషర్షభః ।
సముత్థాయ మహాబాహుర్దహ్యమానేన చేతసా ॥ 39 ॥
అపేతజననిర్ఘోషం ప్రవివేశ మహావనం ।
రురుభిశ్చ వరాహైశ్చ పక్షిభిశ్చ నిషేవితం ॥ 40 ॥
నీలభాస్వరవర్ణైశ్చ పాదపైరుపశోభితం ।
భ్రమరైరుపగీతం చ పక్షిభిశ్చ మహాయశః ॥ 41 ॥
స గచ్ఛన్కాననే తస్మిన్హేమజాలపరిష్కృతం ।
దదర్శ తత్సరో శ్రీమాన్విశ్వకర్మ కృతం యథా ॥ 42 ॥
ఉపేతం నలినీ జాలైః సింధువారైశ్చ వేతసైః ।
కేతకైః కరవీరైశ్చ పిప్పలైశ్చైవ సంవృతం ।
శ్రమార్తస్తదుపాగమ్య సరో దృష్ట్వాథ విస్మితః ॥ 43 ॥
297
వైశంపాయన ఉవాచ ।
స దదర్శ హతాన్భ్రాతౄఀల్లోకపాలానివ చ్యుతాన్ ।
యుగాంతే సమనుప్రాప్తే శక్ర ప్రతిమగౌరవాన్ ॥ 1 ॥
విప్రకీర్ణధనుర్బాణం దృష్ట్వా నిహతమర్జునం ।
భీమసేనం యమౌ చోభౌ నిర్విచేష్టాన్గతాయురః ॥ 2 ॥
స దీర్ఘముష్ణం నిఃశ్వస్య శోకబాష్పపరిప్లుతః ।
బుద్ధ్యా విచింతయామాస వీరాః కేన నిపాతితాః ॥ 3 ॥
నైషాం శస్త్రప్రహారోఽస్తి పదం నేహాస్తి కస్య చిత్ ।
భూతం మహదిదం మన్యే భ్రాతరో యేన మే హతాః ।
ఏకాగ్రం చింతయిష్యామి పీత్వా వేత్స్యామి వా జలం ॥ 4 ॥
స్యాత్తు దుర్యోధనేనేదముపాంశు విహితం కృతం ।
గంధార రాజరచితం సతతం జిహ్మబుద్ధినా ॥ 5 ॥
యస్య కార్యమకార్యం వా సమమేవ భవత్యుత ।
కస్తస్య విశ్వసేద్వీరో దుర్మతేరకృతాత్మనః ॥ 6 ॥
అథ వా పురుషైర్గూఢైః ప్రయోగోఽయం దురాత్మనః ।
భవేదితి మహాబాహుర్బహుధా సమచింతయత్ ॥ 7 ॥
తస్యాసీన్న విషేణేదముదకం దూషితం యథా ।
ముఖవర్ణాః ప్రసన్నా మే భ్రాతౄణాం ఇత్యచింతయత్ ॥ 8 ॥
ఏకైకశశ్చౌఘబలానిమాన్పురుషసత్తమాన్ ।
కోఽన్యః ప్రతిసమాసేత కాలాంతకయమాదృతే ॥ 9 ॥
ఏతేనాధ్యవసాయేన తత్తోయమవగాఢవాన్ ।
గాహమానశ్చ తత్తోయమంతరిక్షాత్స శుశ్రువే ॥ 10 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
అహం బకః శైవలమత్స్యభక్షో
మయా నీతాః ప్రేతవశం తవానుజాః ।
త్వం పంచమో భవితా రాజపుత్ర
న చేత్ప్రశ్నాన్పృచ్ఛతో వ్యాకరోషి ॥ 11 ॥
మా తాత సాహసం కార్షీర్మమ పూర్వపరిగ్రహః ।
ప్రశ్నానుక్త్వా తు కౌంతేయ తతః పిబ హరస్వ చ ॥ 12 ॥
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
రుద్రాణాం వా వసూనాం వా మరుతాం వా ప్రధానభాక్ ।
పృచ్ఛామి కో భవాందేవో నైతచ్ఛకునినా కృతం ॥ 13 ॥
హిమవాన్పారియాత్రశ్ చ వింధ్యో మలయ ఏవ చ ।
చత్వారః పర్వతాః కేన పాతితా భువి తేజసా ॥ 14 ॥
అతీవ తే మహత్కర్మకృతం బలవతాం వర ।
యన్న దేవా న గంధర్వా నాసురా న చ రాక్షసాః ।
విషహేరన్మహాయుద్ధే కృతం తే తన్మహాద్భుతం ॥ 15 ॥
న తే జానామి యత్కార్యం నాభిజానామి కాంక్షితం ।
కౌతూహలం మహజ్జాతం సాధ్వసం చాగతం మమ ॥ 16 ॥
యేనాస్మ్యుద్విగ్నహృదయః సముత్పన్న శిరో జ్వరః ।
పృచ్ఛామి భగవంస్తస్మాత్కో భవానిహ తిష్ఠతి ॥ 17 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
యక్షోఽహమస్మి భద్రం తే నాస్మి పక్షీ జలే చరః ।
మయైతే నిహతాః సర్వే భ్రాతరస్తే మహౌజసః ॥ 18 ॥
వైశంపాయన ఉవాచ ।
తతస్తామశివాం శ్రుత్వా వాచం స పరుషాక్షరాం ।
యక్షస్య బ్రువతో రాజన్నుపక్రమ్య తదా స్థితః ॥ 19 ॥
విరూపాక్షం మహాకాయం యక్షం తాలసముచ్ఛ్రయం ।
జ్వలనార్కప్రతీకాశమధృష్యం పర్వతోపమం ॥ 20 ॥
సేతుమాశ్రిత్య తిష్ఠంతం దదర్శ భరతర్షభః ।
మేఘగన్మీరయా వాచా తర్జయంతం మహాబలం ॥ 21 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
ఇమే తే భ్రాతరో రాజన్వార్యమాణా మయాసకృత్ ।
బలాత్తోయం జిహీర్షంతస్తతో వైశంపాయన ఉవాచ । సూదితా మయా ॥ 22 ॥
న పేయముదకం రాజన్ప్రాణానిహ పరీప్సతా ।
పార్థ మా సాహసం కార్షీర్మమ పూర్వపరిగ్రహః ।
ప్రశ్నానుక్త్వా తు కౌంతేయ తతః పిబ హరస్వ చ ॥ 23 ॥
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
నైవాహం కామయే యక్ష తవ పూర్వపరిగ్రహం ।
కామనైతత్ప్రశంసంతి సంతో హి పురుషాః సదా ॥ 24 ॥
యదాత్మనా స్వమాత్మానం ప్రశంసేత్పురుషః ప్రభో ।
యథా ప్రజ్ఞం తు తే ప్రశ్నాన్ప్రతివక్ష్యామి పృచ్ఛ మాం ॥ 25 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
కిం స్విదాదిత్యమున్నయతి కేచ తస్యాభితశ్చరాః ।
కశ్చైనమస్తం నయతి కస్మింశ్చ ప్రతితిష్ఠతి ॥ 26 ॥
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
బ్రహ్మాదిత్యమున్నయతి దేవాస్తస్యాభితశ్చరాః ।
ధర్మశ్చాస్తం నయతి చ సత్యే చ ప్రతితిష్ఠతి ॥ 27 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
కేన స్విచ్ఛ్రోత్రియో భవతి కేన స్విద్విందతే మహత్ ।
కేన ద్వితీయవాన్భవతి రాజన్కేన చ బుద్ధిమాన్ ॥ 28 ॥
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
శ్రుతేన శ్రోత్రియో భవతి తపసా విందతే మహత్ ।
ధృత్యా ద్వితీయవాన్భవతి బుద్ధిమాన్వృద్ధసేవయా ॥ 29 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
కిం బ్రాహ్మణానాం దేవత్వం కశ్చ ధర్మః సతాం ఇవ ।
కశ్చైషాం మానుషో భావః కిమేషామసతాం ఇవ ॥ 30 ॥
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
స్వాధ్యాయ ఏషాం దేవత్వం తప ఏషాం సతాం ఇవ ।
మరణం మానుషో భావః పరివాదోఽసతాం ఇవ ॥ 31 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
కిం క్షత్రియాణాం దేవత్వం కశ్చ ధర్మః సతాం ఇవ ।
కశ్చైషాం మానుషో భావః కిమేషామసతాం ఇవ ॥ 32 ॥
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
ఇష్వస్త్రమేషాం దేవత్వం యజ్ఞ ఏషాం సతాం ఇవ ।
భయం వైశంపాయన ఉవాచ । మానుషో భావః పరిత్యాగోఽసతాం ఇవ ॥ 33 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
కిమేకం యజ్ఞియం సామ కిమేకం యజ్ఞియం యజుః ।
కా చైకా వృశ్చతే యజ్ఞం కాం యజ్ఞో నాతివర్తతే ॥ 34 ॥
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
ప్రాణో వైశంపాయన ఉవాచ । యజ్ఞియం సామ మనో వై యజ్ఞియం యజుః ।
వాగేకా వృశ్చతే యజ్ఞం తాం యజ్ఞో నాతివర్తతే ॥ 35 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
కిం స్విదాపతతాం శ్రేష్ఠం బీజం నిపతతాం వరం ।
కిం స్విత్ప్రతిష్ఠమానానాం కిం స్విత్ప్రవదతాం వరం ॥ 36 ॥
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
వర్షమాపతతాం శ్రేష్ఠం బీజం నిపతతాం వరం ।
గావః ప్రతిష్ఠమానానాం పుత్రః ప్రవదతాం వరః ॥ 37 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
ఇంద్రియార్థాననుభవన్బుద్ధిమాఀల్లోకపూజితః ।
సంమతః సర్వభూతానాముచ్ఛ్వసన్కో న జీవతి ॥ 38 ॥
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
దేవతాతిథిభృత్యానాం పితౄణామాత్మనశ్చ యః ।
న నిర్వపతి పంచానాముచ్ఛ్వసన్న స జీవతి ॥ 39 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
కిం స్విద్గురుతరం భూమేః కిం స్విదుచ్చతరం చ ఖాత్ ।
కిం స్విచ్ఛీఘ్రతరం వాయోః కిం స్విద్బహుతరం నృణాం ॥ 40 ॥
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
మాతా గురుతరా భూమేః పితా ఉచ్చరతశ్చ ఖాత్ ।
మనో శీఘ్రతరం వాయోశ్చింతా బహుతరీ నృణాం ॥ 41 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
కిం స్విత్సుప్తం న నిమిషతి కిం స్విజ్జాతం న చోపతి ।
కస్య స్విద్ధృదయం నాస్తి కిం స్విద్వేగేన వర్ఘతే ॥ 42 ॥
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
మత్స్యః సుప్తో న నిమిషత్యండం జాతం న చోపతి ।
అశ్మనో హృదయం నాస్తి నదీవేగేన వర్ధతే ॥ 43 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
కిం స్విత్ప్రవసతో మిత్రం కిం స్విన్మిత్రం గృహే సతః ।
ఆతురస్య చ కిం మిత్రం కిం స్విన్మిత్రం మరిష్యతః ॥ 44 ॥
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
సార్థః ప్రవసతో మిత్రం భార్యా మిత్రం గృహే సతః ।
ఆతురస్య భిషన్మిత్రం దానం మిత్రం మరిష్యతః ॥ 45 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
కిం స్విదేకో విచరతి జాతః కో జాయతే పునః ।
కిం స్విద్ధిమస్య భైషజ్యం కిం స్విదావపనం మహత్ ॥ 46 ॥
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
సూర్య ఏకో విచరతి చంద్రమా జాయతే పునః ।
అగ్నిర్హిమస్య భైషజ్యం భూమిరాపవనం మహత్ ॥ 47 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
కిం స్విదేకపదం ధర్మ్యం కిం స్విదేకపదం యశః ।
కిం స్విదేకపదం స్వర్గ్యం కిం స్విదేకపదం సుఖం ॥ 48 ॥
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
దాక్ష్యమేకపదం ధర్మ్యం దానమేకపదం యశః ।
సత్యమేకపదం స్వర్గ్యం శీలమేకపదం సుఖం ॥ 49 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
కిం స్విదాత్మా మనుష్యస్య కిం స్విద్దైవకృతః సఖా ।
ఉపజీవనం కిం స్విదస్య కిం స్విదస్య పరాయణం ॥ 50 ॥
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
పుత్ర ఆత్మా మనుష్యస్య భార్యా దైవకృతః సఖా ।
ఉపజీవనం చ పర్జన్యో దానమస్య పరాయణం ॥ 51 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
ధన్యానాముత్తమం కిం స్విద్ధనానాం కిం స్విదుత్తమం ।
లాభానాముత్తమం కిం స్విత్కిం సుఖానాం తథోత్తమం ॥ 52 ॥
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
ధన్యానాముత్తమం దాక్ష్యం ధనానాముత్తమం శ్రుతం ।
లాభానాం శ్రేష్ఠమారోగ్యం సుఖానాం తుష్టిరుత్తమా ॥ 53 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
కశ్చ ధర్మః పరో లోకే కశ్చ ధర్మః సదా ఫలః ।
కిం నియమ్య న శోచంతి కైశ్చ సంధిర్న జీర్యతే ॥ 54 ॥
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
ఆనృశంస్యం పరో ధర్మస్త్రయీధర్మః సదా ఫలః ।
అనో యమ్య న శోచంతి సద్భిః సంధిర్న జీర్యతే ॥ 55 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
కిం ను హిత్వా ప్రియో భవతి కిం ను హిత్వా న శోచతి ।
కిం ను హిత్వార్థవాన్భవతి కిం ను హిత్వా సుఖీ భవేత్ ॥ 56 ॥
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
మానం హిత్వా ప్రియో భవతి క్రోధం హిత్వా న శోచతి ।
కామం హిత్వార్థవాన్భవతి లోభం హిత్వా సుఖూ భవేత్ ॥ 57 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
మృతం కథం స్యాత్పురుషః కథం రాష్ట్రం మృతం భవేత్ ।
శ్రాధం మృతం కథం చ స్యాత్కథం యజ్ఞో మృతో భవేత్ ॥ 58 ॥
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
మృతో దరిద్రః పురుషో మృతం రాష్ట్రమరాజకం ।
మృతమశ్రోత్రియం శ్రాద్ధం మృతో యజ్ఞో త్వదక్షిణః ॥ 59 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
కా దిక్కిముదకం ప్రోక్తం కిమన్నం పార్థ కిం విషం ।
శ్రాద్ధస్య కాలమాఖ్యాహి తతః పిబ హరస్వ చ ॥ 60 ॥
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
సంతో దిగ్జలమాకాశం గౌరన్నం ప్రార్థనా విషం ।
శ్రాద్ధస్య బ్రాహ్మణః కాలః కథం వా యక్ష మన్యసే ॥ 61 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
వ్యాఖ్యాతా మే త్వయా ప్రశ్నా యాథాతథ్యం పరంతప ।
పురుషం త్విదానీమాఖ్యాహి యశ్చ సర్వధనీ నరః ॥ 62 ॥
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
దివం స్పృశతి భూమిం చ శబ్దః పుణ్యస్య కర్మణః ।
యావత్స శబ్దో భవతి తావత్పురుష ఉచ్యతే ॥ 63 ॥
తుల్యే ప్రియాప్రియే యస్య సుఖదుఃఖే తథైవ చ ।
అతీతానాగతే చోభే స వైశంపాయన ఉవాచ । సర్వధనీ నరః ॥ 64 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
వ్యాఖ్యాతః పురుషో రాజన్యశ్చ సర్వధనీ నరః ।
తస్మాత్తవైకో భ్రాతౄణాం యమిచ్ఛసి స జీవతు ॥ 65 ॥
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
శ్యామో య ఏష రక్తాక్షో బృహచ్ఛాల ఇవోద్గతః ।
వ్యూఢోరస్కో మహాబాహురంకులో యక్ష జీవతు ॥ 66 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
ప్రియస్తే భీమసేనోఽయమర్జునో వః పరాయణం ।
స కస్మాన్నకులం రాజన్సాపత్నం జీవమిచ్ఛసి ॥ 67 ॥
యస్య నాగసహస్రేణ దశ సంఖ్యేన వైశంపాయన ఉవాచ । బలం ।
తుల్యం తం భీమముత్సృజ్య నకులం జీవమిచ్ఛసి ॥ 68 ॥
తథైనం మనుజాః ప్రాహుర్భీమసేనం ప్రియం తవ ।
అథ కేనానుభావేన సాపత్నం జీవమిచ్ఛసి ॥ 69 ॥
యస్య బాహుబలం సర్వే పాండవాః సముపాశ్రితాః ।
అర్జునం తమపాహాయ నకులం జీవమిచ్ఛసి ॥ 70 ॥
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
ఆనృశంస్య పరో ధర్మః పరమార్థాచ్చ మే మతం ।
ఆనృశంస్యం చికీర్షామి నకులో యక్ష జీవతు ॥ 71 ॥
ధర్మశీలః సదా రాజా ఇతి మాం మానవా విదుః ।
స్వధర్మాన్న చలిష్యామి నకులో యక్ష జీవతు ॥ 72 ॥
యథా కుంతీ తథా మాద్రీ విశేషో నాస్తి మే తయోః ।
మాతృభ్యాం సమమిచ్ఛామి నకులో యక్ష జీవతు ॥ 73 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
యస్య తేఽర్థాచ్చ కామాచ్చ ఆనృశంస్యం పరం మతం ।
అస్మాత్తే భ్రాతరః సర్వే జీవంతు భరతర్షభ ॥ 74 ॥
298
వైశంపాయన ఉవాచ ।
తతస్తే యక్షవచనాదుదతిష్ఠంత పాండవాః ।
క్షుత్పిపాసే చ సర్వేషాం క్షణే తస్మిన్వ్యగచ్ఛతాం ॥ 1 ॥
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
రసస్యేకేన పాదేన తిష్ఠంతమపరాజితం ।
పృచ్ఛామి కో భవాందేవో న మే యక్షో మతో భవాన్ ॥ 2 ॥
వసూనాం వా భవానేకో రుద్రాణామథ వా భవాన్ ।
అథ వా మరుతాం శ్రేష్ఠో వర్జీ వా త్రిదశేశ్వరః ॥ 3 ॥
మమ హి భ్రాతర ఇమే సహస్రశతయోధినః ।
న తం యోగం ప్రపశ్యామి యేన స్యుర్వినిపాతితాః ॥ 4 ॥
సుఖం ప్రతివిబుద్ధానామింద్రియాణ్యుపలక్షయే ।
స భవాన్సుహృదస్మాకమథ వా నః పితా భవాన్ ॥ 5 ॥
యక్ష ఉవాచ ।
అహం తే జనకస్తాత ధర్మో మృదు పరాక్రమ ।
త్వాం దిదృక్షురనుప్రాప్తో విద్ధి మాం భరతర్షభ ॥ 6 ॥
యశో సత్యం దమః శౌచమార్జవం హ్రీరచాపలం ।
దానం తపో బ్రహ్మచర్యమిత్యేతాస్తనవో మమ ॥ 7 ॥
అహింసా సమతా శాంతిస్తపో శౌచమమత్సరః ।
ద్వారాణ్యేతాని మే విద్ధి ప్రియో హ్యసి సదా మమ ॥ 8 ॥
దిష్ట్యా పంచసు రక్తోఽసి దిష్ట్యా తే షట్పదీ జితా ।
ద్వే పూర్వే మధ్యమే ద్వే చ ద్వే చాంతే సాంపరాయికే ॥ 9 ॥
ధర్మోఽహమస్మి భద్రం తే జిజ్ఞాసుస్త్వమిహాగతః ।
ఆనృశంస్యేన తుష్టోఽస్మి వరం దాస్యామి తేఽనఘ ॥ 10 ॥
వరం వృణీష్వ రాజేంద్ర దాతా హ్యస్మి తవానఘ ।
యే హి మే పురుషా భక్తా న తేషామస్తి దుర్గతిః ॥ 11 ॥
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
అరణీ సహితం యస్య మృగ ఆదాయ గచ్ఛతి ।
తస్యాగ్నయో న లుప్యేరన్ప్రథమోఽస్తు వరో మమ ॥ 12 ॥
ధర్మ ఉవాచ ।
అరణీ సహితం తస్య బ్రాహ్మణస్య హృతం మయా ।
మృగవేషేణ కౌంతేయ జిజ్ఞాసార్థం తవ ప్రభో ॥ 13 ॥
వైశంపాయన ఉవాచ ।
దదానీత్యేవ భవగానుత్తరం ప్రత్యపద్యత ।
అన్యం వరయ భద్రం తే వరం త్వమమరోపమ ॥ 14 ॥
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
వర్షాణి ద్వాదశారణ్యే త్రయోదశముపస్థితం ।
తత్ర నో నాభిజానీయుర్వసతో మనుజాః క్వ చిత్ ॥ 15 ॥
వైశంపాయన ఉవాచ ।
దదానీత్యేవ భగవానుత్తరం ప్రత్యపద్యత ।
భూయో చాశ్వాసయామాస కౌంతేయం సత్యవిక్రమం ॥ 16 ॥
యద్యపి స్వేన రూపేణ చరిష్యథ మహీమిమాం ।
న వో విజ్ఞాస్యతే కశ్చిత్త్రిషు లోకేషు భారత ॥ 17 ॥
వర్షం త్రయోదశం చేదం మత్ప్రసాదాత్కురూర్వహాః ।
విరాటనగరే గూఢా అవిజ్ఞాతాశ్చరిష్యథ ॥ 18 ॥
యద్వః సంకల్పితం రూపం మనసా యస్య యాదృశం ।
తాదృశం తాదృశం సర్వే ఛందతో ధారయిష్యథ ॥ 19 ॥
అరిణీ సహితం చేదం బ్రాహ్మణాయ ప్రయచ్ఛత ।
జిజ్ఞాసార్థం మయా హ్యేతదాహృతం మృగరూపిణా ॥ 20 ॥
తృతీయం గృహ్యతాం పుత్ర వరమప్రతిమం మహత్ ।
త్వం హి మత్ప్రభవో రాజన్విదురశ్చ మమాంశ భాక్ ॥ 21 ॥
యుధిష్ఠిర ఉవాచ ।
దేవదేవో మయా దృష్టో భవాన్సాక్షాత్సనాతనః ।
యం దదాసి వరం తుష్టస్తం గ్రహీష్యామ్యహం పితః ॥ 22 ॥
జయేయం లోభమోహౌ చ క్రోధం చాహం సదా విభో ।
దానే తపసి సత్యే చ మనో మే సతతం భవేత్ ॥ 23 ॥
ధర్మ ఉవాచ ।
ఉపపన్నో గుణైః సర్వైః స్వభావేనాసి పాండవ ।
భవాంధర్మః పునశ్చైవ యథోక్తం తే భవిష్యతి ॥ 24 ॥
వైశంపాయన ఉవాచ ।
ఇత్యుక్త్వాంతర్దధే ధర్మో భగవాఀల్లోకభావనః ।
సమేతాః పాండవాశ్చైవ సుఖసుప్తా మనస్వినః ॥ 25 ॥
అభ్యేత్య చాశ్రమం వీరాః సర్వ ఏవ గతక్లమాః ।
ఆరణేయం దదుస్తస్మై బ్రాహ్మణాయ తపస్వినే ॥ 26 ॥
ఇదం సముత్థాన సమాగమం మహత్
పితుశ్చ పుత్రస్య చ కీర్తివర్ధనం ।
పఠన్నరః స్యాద్విజీతేంద్రియో వశీ
సపుత్రపౌత్రః శతవర్ష భాగ్భవేత్ ॥ 27 ॥
న చాప్యధర్మే న సుహృద్విభేదనే
పరస్వహారే పరదారమర్శనే ।
కదర్య భావే న రమేన్మనో సదా
నృణాం సదాఖ్యానమిదం విజానతాం ॥ 28 ॥
Also Read:
Yudhishthira Gita Lyrics in Hindi | English | Bengali | Gujarati | Kannada | Malayalam | Oriya | Telugu | Tamil
