Shadja Geetaa in Gujarati:
॥ ષડ્જગીતા ॥
અધ્યાયઃ ૧૬૧
વ્
ઇત્યુક્તવતિ ભીષ્મે તુ તૂષ્ણી ભૂતે યુધિષ્ઠિરઃ ।
પપ્રચ્છાવસરં ગત્વા ભ્રાતૄન્વિદુર પઞ્ચમાન્ ॥ ૧ ॥
ધર્મે ચાર્થે ચ કામે ચ લોકવૃત્તિઃ સમાહિતા ।
તેષાં ગરીયાન્કતમો મધ્યમઃ કો લઘુશ્ચ કઃ ॥ ૨ ॥
કસ્મિંશ્ચાત્મા નિયન્તવ્યસ્ત્રિવર્ગવિજયાય વૈ ।
સન્તુષ્ટા નૈષ્ઠિકં વાક્યં યથાવદ્વક્તુમર્હથ ॥ ૩ ॥
તતોઽર્થગતિતત્ત્વજ્ઞઃ પ્રથમં પ્રતિભાનવાન્ ।
જગાદ વિરુદો વાક્યં ધર્મશાસ્ત્રમનુસ્મરન્ ॥ ૪ ॥
બાહુશ્રુત્યં તપસ્ત્યાગઃ શ્રદ્ધા યજ્ઞક્રિયા ક્ષમા ।
ભાવશુદ્ધિર્દયા સત્યં સંયમશ્ચાત્મસમ્પદઃ ॥ ૫ ॥
એતદેવાભિપદ્યસ્વ મા તે ભૂચ્ચલિતં મનઃ ।
એતન્મૂલૌ હિ ધર્માર્થાવેતદેકપદં હિતમ્ ॥ ૬ ॥
ધર્મેણૈવર્ષયસ્તીર્ણા ધર્મે લોકાઃ પ્રતિષ્ઠિતાઃ ।
ધર્મેણ દેવા દિવિગા ધર્મે ચાર્થઃ સમાહિતઃ ॥ ૭ ॥
ધર્મો રાજન્ગુણશ્રેષ્ઠો મધ્યમો હ્યર્થ ઉચ્યતે ।
કામો યવીયાનિતિ ચ પ્રવદન્તિ મનીષિણઃ ।
તસ્માદ્ધર્મપ્રધાનેન ભવિતવ્યં યતાત્મના ॥ ૮ ॥
સમાપ્તવચને તસ્મિન્નર્થશાસ્ત્રવિશારદઃ ।
પાર્થો વાક્યાર્થતત્ત્વજ્ઞો જગૌ વાક્યમતન્દ્રિતઃ ॥ ૯ ॥
કર્મભૂમિરિયં રાજન્નિહ વાર્તા પ્રશસ્યતે ।
કૃષિવાણિજ્ય ગોરક્ષ્યં શિલ્પાનિ વિવિધાનિ ચ ॥ ૧૦ ॥
અર્થ ઇત્યેવ સર્વેષાં કર્મણામવ્યતિક્રમઃ ।
ન ઋતેઽર્થેન વર્તેતે ધર્મકામાવિતિ શ્રુતિઃ ॥ ૧૧ ॥
વિજયી હ્યર્થવાન્ધર્મમારાધયિતુમુત્તમમ્ ।
કામં ચ ચરિતું શક્તો દુષ્પ્રાપમકૃતાત્મભિઃ ॥ ૧૨ ॥
અર્થસ્યાવયવાવેતૌ ધર્મકામાવિતિ શ્રુતિઃ ।
અર્થસિદ્ધ્યા હિ નિર્વૃત્તાવુભાવેતૌ ભવિષ્યતઃ ॥ ૧૩ ॥
ઉદ્ભૂતાર્થં હિ પુરુષં વિશિષ્ટતર યોનયઃ ।
બ્રહ્માણમિવ ભૂતાનિ સતતં પર્યુપાસતે ॥ ૧૪ ॥
જટાજિનધરા દાન્તાઃ પઙ્કદિગ્ધા જિતેન્દ્રિયાઃ ।
મુણ્ડા નિસ્તન્તવશ્ચાપિ વસન્ત્યર્થાર્થિનઃ પૃથક્ ॥ ૧૫ ॥
કાષાયવસનાશ્ચાન્યે શ્મશ્રુલા હ્રીસુસંવૃતાઃ ।
વિદ્વાંસશ્ચૈવ શાન્તાશ્ચ મુક્તાઃ સર્વપરિગ્રહૈઃ ॥ ૧૬ ॥
અર્થાર્થિનઃ સન્તિ કે ચિદપરે સ્વર્ગકાઙ્ક્ષિણઃ ।
કુલપ્રત્યાગમાશ્ચૈકે સ્વં સ્વં માર્ગમનુષ્ઠિતાઃ ॥ ૧૭ ॥
આસ્તિકા નાસ્તિકાશ્ચૈવ નિયતાઃ સંયમે પરે ।
અપ્રજ્ઞાનં તમો ભૂતં પ્રજ્ઞાનં તુ પ્રકાશતા ॥ ૧૮ ॥
ભૃત્યાન્ભોગૈર્દ્વિષો દણ્ડૈર્યો યોજયતિ સોઽર્થવાન્ ।
એતન્મતિમતાં શ્રેષ્ઠ મતં મમ યથાતથમ્ ।
અનયોસ્તુ નિબોધ ત્વં વચનં વાક્યકણ્ઠયોઃ ॥ ૧૯ ॥
તતો ધર્માર્થકુશલૌ માદ્રીપુત્રાવનન્તરમ્ ।
નકુલઃ સહદેવશ્ચ વાક્યં જગદતુઃ પરમ્ ॥ ૨૦ ॥
આસીનશ્ચ શયાનશ્ચ વિચરન્નપિ ચ સ્થિતઃ ।
અર્થયોગં દૃઢં કુર્યાદ્યોગૈરુચ્ચાવચૈરપિ ॥ ૨૧ ॥
અસ્મિંસ્તુ વૈ સુસંવૃત્તે દુર્લભે પરમપ્રિય ।
ઇહ કામાનવાપ્નોતિ પ્રત્યક્ષં નાત્ર સંશયઃ ॥ ૨૨ ॥
યોઽર્થો ધર્મેણ સંયુક્તો ધર્મો યશ્ચાર્થસંયુતઃ ।
મધ્વિવામૃત સંયુક્તં તસ્માદેતૌ મતાવિહ ॥ ૨૩ ॥
અનર્થસ્ય ન કામોઽસ્તિ તથાર્થોઽધર્મિણઃ કુતઃ ।
તસ્માદુદ્વિજતે લોકો ધર્માર્થાદ્યો બહિષ્કૃતઃ ॥ ૨૪ ॥
તસ્માદ્ધર્મપ્રધાનેન સાધ્યોઽર્થઃ સંયતાત્મના ।
વિશ્વસ્તેષુ ચ ભૂતેષુ કલ્પતે સર્વ એવ હિ ॥ ૨૫ ॥
ધર્મં સમાચરેત્પૂર્વં તથાર્થં ધર્મસંયુતમ્ ।
તતઃ કામં ચરેત્પશ્ચાત્સિદ્ધાર્થસ્ય હિ તત્ફલમ્ ॥ ૨૬ ॥
વિરેમતુસ્તુ તદ્વાક્યમુક્ત્વા તાવશ્વિનોઃ સુતૌ ।
ભીમસેનસ્તદા વાક્યમિદં વક્તું પ્રચક્રમે ॥ ૨૭ ॥
નાકામઃ કામયત્યર્થં નાકામો ધર્મમિચ્છતિ ।
નાકામઃ કામયાનોઽસ્તિ તસ્માત્કામો વિશિષ્યતે ॥ ૨૮ ॥
કામેન યુક્તા ઋષયસ્તપસ્યેવ સમાહિતાઃ ।
પલાશફલમૂલાશા વાયુભક્ષાઃ સુસંયતાઃ ॥ ૨૯ ॥
વેદોપવાદેષ્વપરે યુક્તાઃ સ્વાધ્યાયપારગાઃ ।
શ્રાદ્ધયજ્ઞક્રિયાયાં ચ તથા દાનપ્રતિગ્રહે ॥ ૩૦ ॥
વણિજઃ કર્ષકા ગોપાઃ કારવઃ શિલ્પિનસ્તથા ।
દૈવકર્મ કૃતશ્ચૈવ યુક્તાઃ કામેન કર્મસુ ॥ ૩૧ ॥
સમુદ્રં ચાવિશન્ત્યન્યે નરાઃ કામેન સંયુતાઃ ।
કામો હિ વિવિધાકારઃ સર્વં કામેન સન્તતમ્ ॥ ૩૨ ॥
નાસ્તિ નાસીન્નાભવિષ્યદ્ભૂતં કામાત્મકાત્પરમ્ ।
એતત્સારં મહારાજ ધર્માર્થાવત્ર સંશ્રિતૌ ॥ ૩૩ ॥
નવ નીતં યથા દધ્નસ્તથા કામોઽર્થધર્મતઃ ।
શ્રેયસ્તૈલં ચ પિણ્યાકાદ્ધૃતં શ્રેય ઉદશ્વિતઃ ॥ ૩૪ ॥
શ્રેયઃ પુષ્પફલં કાષ્ઠાત્કામો ધર્માર્થયોર્વરઃ ।
પુષ્પિતો મધ્વિવ રસઃ કામાત્સઞ્જાયતે સુખમ્ ॥ ૩૫ ॥
સુચારુ વેષાભિરલઙ્કૃતાભિર્
મદોત્કટાભિઃ પ્રિયવાદિનીભિઃ ।
રમસ્વ યોષાભિરુપેત્ય કામં
કામો હિ રાજંસ્તરસાભિપાતી ॥ ૩૬ ॥
બુદ્ધિર્મમૈષા પરિષત્સ્થિતસ્ય
મા ભૂદ્વિચારસ્તવ ધર્મપુત્ર ।
સ્યાત્સંહિતં સદ્ભિરફલ્ગુસારં
સમેત્ય વાક્યં પરમાનૃશંસ્યમ્ ॥ ૩૭ ॥
ધર્માર્થકામાઃ સમમેવ સેવ્યા
યસ્ત્વેકસેવી સ નરો જઘન્યઃ ।
દ્વયોસ્તુ દક્ષં પ્રવદન્તિ મધ્યં
સ ઉત્તમો યો નિરતિસ્ત્રિવર્ગે ॥ ૩૮ ॥
પ્રાજ્ઞઃ સુહૃચ્ચન્દનસારલિપ્તો
વિચિત્રમાલ્યાભરણૈરુપેતઃ ।
તતો વચઃ સઙ્ગ્રહવિગ્રહેણ
પ્રોક્ત્વા યવીયાન્વિરરામ ભીમઃ ॥ ૩૯ ॥
તતો મુહૂર્તાદથ ધર્મરાજો
વાક્યાનિ તેષામ્ અનુચિન્ત્ય સમ્યક્ ।
ઉવાચ વાચાવિતથં સ્મયન્વૈ
બહુશ્રુતો ધર્મભૃતાં વરિષ્ઠઃ ॥ ૪૦ ॥
નિઃસંશયં નિશ્ચિત ધર્મશાસ્ત્રાઃ
સર્વે ભવન્તો વિદિતપ્રમાણાઃ ।
વિજ્ઞાતુ કામસ્ય મમેહ વાક્યમ્
ઉક્તં યદ્વૈ નૈષ્ઠિકં તચ્છ્રુતં મે ।
ઇહ ત્વવશ્યં ગદતો મમાપિ
વાક્યં નિબોધધ્વમનન્યભાવાઃ ॥ ૪૧ ॥
યો વૈ ન પાપે નિરતો ન પુણ્યે
નાર્થે ન ધર્મે મનુજો ન કામે ।
વિમુક્તદોષઃ સમલોષ્ટ કાઞ્ચનઃ
સ મુચ્યતે દુઃખસુખાર્થ સિદ્ધેઃ ॥ ૪૨ ॥
ભૂતાનિ જાતી મરણાન્વિતાનિ
જરા વિકારૈશ્ચ સમન્વિતાનિ ।
ભૂયશ્ચ તૈસ્તૈઃ પ્રતિબોધિતાનિ
મોક્ષં પ્રશંસન્તિ ન તં ચ વિદ્મઃ ॥ ૪૩ ॥
સ્નેહે ન બુદ્ધસ્ય ન સન્તિ તાનીત્ય્
એવં સ્વયમ્ભૂર્ભગવાનુવાચ ।
બુધાશ્ચ નિર્વાણપરા વદન્તિ
તસ્માન્ન કુર્યાત્પ્રિયમપ્રિયં ચ ॥ ૪૪ ॥
એતત્પ્રધાનં ન તુ કામકારો
યથા નિયુક્તોઽસ્મિ તથા ચરામિ ।
ભૂતાનિ સર્વાણિ વિધિર્નિયુઙ્ક્તે
વિધિર્બલીયાનિતિ વિત્તસર્વે ॥ ૪૫ ॥
ન કર્મણાપ્નોત્યનવાપ્યમર્થં
યદ્ભાવિ સર્વં ભવતીતિ વિત્ત ।
ત્રિવર્ગહીનોઽપિ હિ વિન્દતેઽર્થં
તસ્માદિદં લોકહિતાય ગુહ્યમ્ ॥ ૪૬ ॥
તતસ્તદગ્ર્યં વચનં મનોઽનુગં
સમસ્તમાજ્ઞાય તતોઽતિહેતુમત્ ।
તદા પ્રણેદુશ્ચ જહર્ષિરે ચ તે
કુરુપ્રવીરાય ચ ચક્રુરઞ્જલીન્ ॥ ૪૭ ॥
સુચારુ વર્ણાક્ષર શબ્દભૂષિતાં
મનોઽનુગાં નિર્ધુત વાક્યકણ્ટકામ્ ।
નિશમ્ય તાં પાર્થિવ પાર્થ ભાષિતાં
ગિરં નરેન્દ્રાઃ પ્રશશંસુરેવ તે ।
પુનશ્ચ પપ્રચ્છ સરિદ્વરાસુતં
તતઃ પરં ધર્મમહીન સત્ત્વઃ ॥ ૪૮ ॥
॥ ઇતિ ષડ્જગીતા સમાપ્તા ॥
Also Read:
Shadja Gita Lyrics in Hindi | English | Bengali | Gujarati | Kannada | Malayalam | Oriya | Telugu | Tamil
