Shanti Geetaa in Oriya:
॥ ଶାନ୍ତିଗୀତା ॥
ମଙ୍ଗଲାଚରଣମ୍
ଶାନ୍ତାୟାବ୍ୟକ୍ତରୂପାୟ ମାୟାଧାରାୟ ବିଷ୍ଣବେ ।
ସ୍ୱପ୍ରକାଶାୟ ସତ୍ୟାୟ ନମୋଽସ୍ତୁ ବିଶ୍ୱସାକ୍ଷିଣେ ॥ ୧॥
ବାଣୀ ଯସ୍ୟ ପ୍ରକଟତି ପରଂ ବ୍ରହ୍ମତତ୍ତ୍ୱଂ ସୁଗୂଢଂ
ମୁକ୍ତୀଚ୍ଛୂନାଂ ଗମୟତି ପଦଂ ପୂର୍ଣମାନନ୍ଦରୂପମ୍ ।
ବିଭ୍ରାନ୍ତାନାଂ ଶମୟତି ମତିଂ ବ୍ୟାକୁଲାଂ ଭ୍ରାନ୍ତିମୂଲାଂ
ବ୍ରହ୍ମା ହ୍ୟେକାଂ ବିଦିଶତି ପରଂ ଶ୍ରୀଗୁରୁଂ ତଂ ନମାମି ॥ ୨॥
ଅଥ ପ୍ରଥମୋଽଧ୍ୟାୟଃ ।
ବିଖ୍ୟାତଃ ପାଣ୍ଡବେ ବଂଶେ ନୃପେଶୋ ଜନମେଜୟଃ ।
ତସ୍ୟ ପୁତ୍ରୋ ମହାରାଜଃ ଶତାନୀକୋ ମହାମତିଃ ॥ ୧॥
ଏକଦା ସଚିବୈର୍ମିତ୍ରୈର୍ୱେଷ୍ଟିତୋ ରାଜମନ୍ଦିରେ ।
ଉପବିଷ୍ଟଃ ସ୍ତୂୟମାନେ ମାଗଧୈଃ ସୂତବନ୍ଦିଭିଃ ॥ ୨॥
ସିଂହାସନସମାରୂଢୋ ମହେନ୍ଦ୍ରସଦୃଶପ୍ରଭଃ ।
ନାନାକାବ୍ୟରସାଲାପୈଃ ପଣ୍ଡିତୈଃ ସହ ମୋଦିତଃ ॥ ୩॥
ଏତସ୍ମିନ୍ ସମୟେ ଶ୍ରୀମାନ୍ ଶାନ୍ତବ୍ରତୋ ମହାତପାଃ ।
ସମାଗତଃ ପ୍ରସନ୍ନାତ୍ମା ତେଜୋରାଶିସ୍ତପୋନିଧିଃ ॥ ୪॥
ରାଜା ଦର୍ଶନମାତ୍ରେଣ ସାମାତ୍ୟମିତ୍ରବାନ୍ଧବୈଃ ।
ପ୍ରୋତ୍ଥିତୋ ଭକ୍ତିଭାବେନ ହର୍ଷେଣୋତ୍ଫୁଲ୍ଲମାନସଃ ॥ ୫॥
ପ୍ରଣମ୍ୟ ବିନୟାପନ୍ନଃ ପ୍ରହ୍ୱୀଭାବେନ ଶ୍ରଦ୍ଧୟା ।
ଦଦୌ ସିଂହାସନଂ ତସ୍ମୈ ଚୋପବେଶନକାଙ୍କ୍ଷୟା ॥ ୬॥
ପାଦ୍ୟମର୍ଘ୍ୟଂ ଯଥାୟୋଗ୍ୟଂ ଭକ୍ତିୟୁକ୍ତେନ ଚେତସା ।
ଦିବ୍ୟାସନେ ସମାସୀନଂ ମୁନିଂ ଶାନ୍ତବ୍ରତଂ ନୃପଃ ॥ ୭॥
ପପ୍ରଚ୍ଛ ବିନତଃ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟଂ କୁଶଲଂ ତପସସ୍ତତଃ ।
ମୁନିଃ ପ୍ରୋବାଚ ସର୍ୱତ୍ର ସୁଖଂ ସର୍ୱସୁଖାନ୍ୱୟାତ୍ ॥ ୮॥
ଅସ୍ମାକଂ କୁଶଲଂ ରାଜନ୍ ରାଜ୍ଞଃ କୁଶଲତଃ ସଦା ।
ସ୍ୱାଚ୍ଛନ୍ଦ୍ୟଂ ରାଜଦେହସ୍ୟ ରାଜ୍ୟସ୍ୟ କୁଶଲଂ ବଦ ॥ ୯॥
ରାଜୋବାଚ ଯତ୍ର ବ୍ରହ୍ମନ୍ନୀଦୃଶସ୍ତାପସୋଽନିଶମ୍ ।
ତିଷ୍ଠନ୍ ବିରାଜତେ ତତ୍ର କୁଶଲଂ କୁଶଲେପ୍ସୟା ॥ ୧୦॥
କ୍ଷେମୟୁକ୍ତୋ ପ୍ରସାଦେନ ଭବତଃ ଶୁଭଦୃଷ୍ଟିତଃ ।
ଦେହେ ଗେହେ ଶୁଭଂ ରାଜ୍ୟେ ଶାନ୍ତିର୍ମେ ବର୍ତତେ ସଦା ॥ ୧୧॥
ପ୍ରଣିପତ୍ୟ ତତୋ ରାଜା ବିନୟାବନତଃ ପୁନଃ ।
କୃତାଞ୍ଜଲିପୁଟଃ ପ୍ରହ୍ୱଃ ପ୍ରାହ ତଂ ମୁନିସତ୍ତମମ୍ ॥ ୧୨॥
ଶ୍ରୁତା ଭବତ୍ପ୍ରସାଦେନ ତତ୍ତ୍ୱବାର୍ତା ସୁଧା ପୁରା ।
ଇଦାନୀଂ ଶ୍ରୋତୁମିଚ୍ଛାମି ଯଚ୍ଚ ସାରତରଂ ପ୍ରଭୋ ।
ଶ୍ରୁତ୍ୱା ତତ୍ କୃତକୃତ୍ୟଃ ସ୍ୟାଂ କୃପୟା ବଦ ମେ ମୁନେ ॥ ୧୩॥
ଶାନ୍ତବ୍ରତ ଉବାଚ ।
ଶୃଣୁ ରାଜନ୍ ପ୍ରବକ୍ଷ୍ୟାମି ସାରଂ ଗୁହ୍ୟତମଂ ପରମ୍ ।
ଯଦୁକ୍ତଂ ବାସୁଦେବେନ ପାର୍ଥାୟ ଶୋକଶାନ୍ତୟେ ॥ ୧୪॥
ଶାନ୍ତିଗୀତେତି ବିଖ୍ୟାତା ସଦା ଶାନ୍ତିପ୍ରଦାୟିନୀ ।
ପୁରା ଶ୍ରୀଗୁରୁଣା ଦତ୍ତା କୃପୟା ପରୟା ମୁଦା ॥ ୧୫॥
ତଂ ତେ ବକ୍ଷ୍ୟାମି ରାଜେନ୍ଦ୍ର ରକ୍ଷିତା ଯତ୍ନତୋ ମୟା ।
ଭବଦ୍ବୁଭୁତ୍ସୟା ରାଜନ୍ ଶୃଣୁଷ୍ୱାବହିତଃ ସ୍ଥିରଃ ॥ ୧୬॥
ଇତ୍ୟଧ୍ୟାତ୍ମବିଦ୍ୟାୟାଂ ଯୋଗଶାସ୍ତ୍ରେ ଶାନ୍ତିଗୀତାୟାଂ
ଶ୍ରୀବାସୁଦେବର୍ଜୁନସଂବାଦେ ପ୍ରଥମୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥୧॥
ଅଥ ଦ୍ୱିତୀୟୋଽଧ୍ୟାୟଃ ।
ଯୁଦ୍ଧେ ବିନିହତେ ପୁତ୍ରେ ଶୋକବିହ୍ୱଲମର୍ଜୁନମ୍ ।
ଦୃଷ୍ଟ୍ୱା ତଂ ବୋଧୟାମାସ ଭଗବାନ୍ ମଧସୂଦନଃ ॥ ୧॥
ଶ୍ରୀଭଗବାନୁବାଚ ।
କିଂ ଶୋଚସି ସଖେ ପାର୍ଥ ବିସ୍ମୃତୋଽସି ପୁରୋଦିତମ୍ ।
ମୂଢପ୍ରାୟୋ ବିମୁଗ୍ଧୋଽସି ମଗ୍ନୋଽସି ଶୋକସାଗରେ ॥ ୨॥
ମାୟିକେ ସତ୍ୟବଜ୍ଜ୍ଞାନଂ ଶୋକମୋହସ୍ୟ କାରଣମ୍ ।
ତ୍ୱଂ ବୁଦ୍ଧୋଽସି ଚ ଧୀରୋଽସି ଶୋକଂ ତ୍ୟକ୍ତ୍ୱା ସୁଖୀ ଭବ ॥ ୩॥
ସଂସାରେ ମାୟିକେ ଘୋରେ ସତ୍ୟଭାବେନ ମୋହିତଃ ।
ମମତାବଦ୍ଧଚିତ୍ତୋଽସି ଦେହାଭିମାନୟୋଗତଃ ॥ ୪॥
କୋ ବାସି ତ୍ୱଂ କଥଂ ଜାତଃ କଃ ସୁତୋ ବା କଲତ୍ରକମ୍ ।
କଥଂ ବା ସ୍ନେହବଦ୍ଧୋଽସି କ୍ଷଣମାତ୍ରଂ ବିଚାରୟ ॥ ୫॥
ଅଜ୍ଞାନପ୍ରଭବଂ ସର୍ୱଂ ଜୀବା ମାୟାବଶଂଗତାଃ ।
ଦେହାଭିମାନୟୋଗେନ ନାନାଦୁଃଖାଦି ଭୁଞ୍ଜତେ ॥ ୬॥
ମନଃକଲ୍ପିତସଂସାରଂ ସତ୍ୟଂ ମତ୍ୱା ମୃଷାତ୍ମକମ୍ ।
ଦୁଃଖଂ ସୁଖଂ ଚ ମନ୍ୟନ୍ତେ ପ୍ରାତିକୂଲ୍ୟାନୁକୂଲ୍ୟଯୋଃ ॥ ୭॥
ମମତାପାଶସଂବଦ୍ଧଃ ସଂସାରେ ଭ୍ରମପ୍ରତ୍ୟଯେ ।
ଅନାଦିକାଲତୋ ଜୀବଃ ସତ୍ୟବୁଦ୍ଧ୍ୟା ବିମୋହିତଃ ॥ ୮॥
ତ୍ୟକ୍ତ୍ୱା ଗୃହଂ ଯାତି ନବଂ ପୁରାଣମାଲମ୍ବତେ ଦିବ୍ୟଗୃହଂ ଯଥାନ୍ୟତ୍ ।
ଜୀବସ୍ତଥା ଜୀର୍ଣବପୁର୍ୱିହାୟ ଗୃହ୍ଣାତି ଦେହାନ୍ତରମାଶୁ ଦିବ୍ୟମ୍ ॥ ୯॥
ଅଭାବଃ ପ୍ରାଗଭାବସ୍ୟ ଚାବସ୍ଥାପରିବର୍ତନାତ୍ ।
ପରିଣାମାନ୍ୱିତେ ଦେହେ ପୂର୍ୱଭାବୋ ନ ବିଦ୍ୟତେ ॥ ୧୦॥
ନ ଦୃଶ୍ୟତେ ବାଲ୍ୟଭାବୋ ଦେହସ୍ୟ ଯୌବନୋଦୟେ ।
ଅବସ୍ଥାନ୍ତରସମ୍ପ୍ରାପ୍ତୌ ଦେହଃ ପରିଣମେଦ୍ୟତଃ ॥ ୧୧॥
ଅତୀତେ ବହୁଲେ କାଲେ ଦୃଷ୍ଟ୍ୱା ନ ଜ୍ଞାୟତେ ହି ସଃ ।
ବୁଦ୍ଧେଃ ପ୍ରତ୍ୟଯମାତ୍ରଂ ତତ୍ ସ ଏବେତି ବିନିଶ୍ଚୟଃ ॥ ୧୨॥
ନ ପଶ୍ୟନ୍ତି ବାଲ୍ୟଭାବଂ ଦେହସ୍ୟ ଯୌବନାଗମେ ।
ସୁତସ୍ୟ ଜନକସ୍ତେନ ନ ଶୋଚତି ନ ରୋଦିତି ।
ତଥା ଦେହାନ୍ତରପ୍ରାପ୍ତିର୍ମତ୍ୱା ଶୋକଂ ସଖେ ଜହି ॥ ୧୩॥
ଯତ୍ପଶ୍ୟସି ମହାବାହୋ ଜଗତ୍ତତ୍ପ୍ରାତିଭାସିକମ୍ ।
ସଂସ୍କାରବଶତୋ ବୁଦ୍ଧେର୍ଦୃଷ୍ଟପୂର୍ୱେତି ପ୍ରତ୍ୟଯଃ ॥ ୧୪॥
ଦୃଷ୍ଟ୍ୱା ତୁ ଶୁକ୍ତିରଜତଂ ଲୋଭାଦ୍ଗ୍ରହୀତୁମୁଦ୍ୟତଃ ।
ପ୍ରାକ୍ ଚ ବୋଧୋଦୟାତ୍ ଦ୍ରଷ୍ଟା ସ୍ଥାନାନ୍ତରଗତସ୍ତତଃ ॥ ୧୫॥
ପୁନରାଗତ୍ୟ ତତ୍ରୈବ ରଜତଂ ସ ପ୍ରପଶ୍ୟତି ।
ପୂର୍ୱଦୃଷ୍ଟଂ ମନ୍ୟମାନୋ ରଜତଂ ହର୍ଷମୋଦିତଃ ।
ବୁଦ୍ଧେଃ ପ୍ରତ୍ୟଯସଙ୍କଲ୍ପାତ୍ ନାସ୍ତି ରୂପଂ ତ୍ରିକାଲକେ ॥ ୧୬॥
ଦେହୋ ଭାର୍ୟା ଧନଂ ପୁତ୍ରସ୍ତରୁରାଜିନିକେତନମ୍ ।
ଶୁକ୍ତିରଜତବତ୍ ସର୍ୱଂ ନ କିଞ୍ଚିତ୍ ସତ୍ୟମସ୍ତି ତତ୍ ॥ ୧୭॥
ସୁଷୁପ୍ତିକାଲେ ନ ହି ଦୃଶ୍ୟମାନଂ ମନଃସ୍ଥିତଂ ସର୍ୱମନନ୍ତବିଶ୍ୱମ୍ ।
ସମୁତ୍ଥିତେ ତନ୍ମନସି ପ୍ରଭାତି ଚରାଚରଂ ବିଶ୍ୱମିଦଂ ନ ସତ୍ୟମ୍ ॥ ୧୮॥
ସଦେବାସୀତ୍ପୁରା ସୃଷ୍ଟେର୍ନାନ୍ୟତ୍ କିଞ୍ଚିନ୍ମିଷତ୍ତତଃ ।
ନ ଦେଶୋ ନାପି ବା କାଲୋ ନୋ ଭୂତଂ ନାପି ଭୌତିକମ୍ ॥ ୧୯॥
ମାୟାବିଜୃମ୍ଭିତେ ତସ୍ମିନ୍ ସ୍ରକ୍ଫଣୀବୋତ୍ଥିତଂ ଜଗତ୍ ।
ତତ୍ସତ୍ ମାୟାପ୍ରଭାବେନ ବିଶ୍ୱାକାରେଣ ଭାସତେ ॥ ୨୦॥
ଭୋକ୍ତା ଭୋଗସ୍ତଥା ଭୋଗ୍ୟଂ କର୍ତା ଚ କରଣଂ କ୍ରିୟା ।
ଜ୍ଞାତା ଜ୍ଞାନଂ ତଥା ଜ୍ଞେୟଂ ସ୍ୱପ୍ନବଦ୍ଭାତି ସର୍ୱଶଃ ॥ ୨୧॥
ମାୟାନିଦ୍ରାବଶାତ୍ ସ୍ୱପ୍ନଃ ସଂସାରୋ ଜୀବଗଃ ଖଲୁ ।
କାରଣଂ ହ୍ୟାତ୍ମନୋଽଜ୍ଞାନଂ ସଂସାରସ୍ୟ ଧନଞ୍ଜୟ ॥ ୨୨॥
ଅଜ୍ଞାନଂ ଗୁଣଭେଦେନ ଶକ୍ତିଭେଦେନ ନ ବୈ ପୁନଃ ।
ମାୟାଽବିଦ୍ୟା ଭବେଦେକା ଚିଦାଭାସେନ ଦୀପିତା ॥ ୨୩॥
ମାୟାଭାସେନ ଜୀବେଶୋ କରୋତି ଚ ପୃଥଗ୍ୱିଧୌ ।
ମାୟାଭାସୋ ଭବେଦୀଶୋଽବିଦ୍ୟୋପାଧିଶ୍ଚ ଜୀବକଃ ॥ ୨୪॥
ଚିଦଧ୍ୟାସାଚ୍ଚିଦାଭାସୋ ଭାସିତୌ ଚେତନାକୃତୀ ।
ମାୟାବଚ୍ଛିନ୍ନଚୈତନ୍ୟଞ୍ଚାଭାସାଧ୍ୟାସୟୋଗତଃ ॥ ୨୫॥
ଈଶଃ କର୍ତା ବ୍ରହ୍ମ ସାକ୍ଷୀ ମାୟୋପହିତସତ୍ତୟା ।
ଅଖଣ୍ଡଂ ସଚ୍ଚିଦାନନ୍ଦଂ ପୂର୍ୱାଧିଷ୍ଠାନମବ୍ୟଯମ୍ ॥ ୨୬॥
ନ ଜାୟତେ ମ୍ରିୟାତେ ବା ନ ଦହ୍ୟତେ ନ ଶୋଷ୍ୟତେ ।
ଅଧିକାରଃ ସଦାସଙ୍ଗୋ ନିତ୍ୟମୁକ୍ତୋ ନିରଞ୍ଜନଃ ।
ଇତ୍ୟୁକ୍ତଂ ତେ ମୟା ପୂର୍ୱଂ ସ୍ମୃତ୍ୱାତ୍ମନ୍ୟବଧାରୟ ॥ ୨୭॥
ଶୁକ୍ରଶୋଣିତୟୋଗେନ ଦେହୋଽୟଂ ଭୌତିକଃ ସ୍ମୃତଃ ।
ବାଲ୍ୟେ ବାଲକରୂପୋଽସୌ ଯୌବନେ ଯୁବକଃ ପୁନଃ ॥ ୨୮॥
ଗୃହୀତାନ୍ୟସ୍ୟ କନ୍ୟାଂ ହି ପତ୍ନୀଭାବେନ ମୋହିତଃ ।
ପୁରା ଯୟା ନ ସମ୍ବନ୍ଧଃ ସାର୍ଦ୍ଧାଙ୍ଗୀ ସହଧର୍ମିଣୀ ॥ ୨୯॥
ତଦ୍ଗର୍ଭେ ରେତସା ଜାତଃ ପୁତ୍ରଶ୍ଚ ସ୍ନେହଭାଜନଃ ।
ଦେହମଲୋଦ୍ଭବଃ ପୁତ୍ରଃ କୀଟବନ୍ମଲନିର୍ମିତଃ ।
ପିତରୌ ମମତାପାଶଂ ଗଲେ ବଦ୍ଧ୍ୱା ବିମୋହିତୌ ॥ ୩୦॥
ନ ଦେହେ ତବ ସମ୍ବନ୍ଧୋ ନ ଦାରେଷୁ ସୁତେ ନ ଚ ।
ପାଶବଦ୍ଧଃ ସ୍ୱୟଂ ଭୂତ୍ୱା ମୁଗ୍ଧୋଽସି ମମତାଗୁଣୈଃ ॥ ୩୧॥
ଦୁର୍ଜୟୋ ମମତାପାଶଶ୍ଚାଚ୍ଛେଦ୍ୟଃ ସୁରମାନବୈଃ ।
ମମ ଭାର୍ୟା ମମାପତ୍ୟଃ ମତ୍ୱା ମୁଗ୍ଧୋଽସି ମୂଢବତ୍ ॥ ୩୨॥
ନ ତ୍ୱଂ ଦେହୋ ମହାବାହୋ ତବ ପୁତ୍ରଃ କଥଂ ବଦ ।
ସର୍ୱଂ ତ୍ୟକ୍ତ୍ୱା ବିଚାରେଣ ସ୍ୱରୂପମବଧାରୟ ॥ ୩୩॥
ଅର୍ଜୁନ ଉବାଚ ।
କିଂ କରୋମି ଜଗନ୍ନାଥ ଶୋକେନ ଦହ୍ୟତେ ମନଃ ।
ପୁତ୍ରସ୍ୟ ଗୁଣକର୍ମାଣି ରୂପଂ ଚ ସ୍ମରତୋ ମମ ॥ ୩୪॥
ଚିନ୍ତାପରଂ ମନୋ ନିତ୍ୟଂ ଧୈର୍ୟଂ ନ ଲଭତେ କ୍ଷଣମ୍ ।
ଉପାୟଂ ବଦ ମେ କୃଷ୍ଣ ଯେନ ଶୋକଃ ପ୍ରଶାମ୍ୟତି ॥ ୩୫॥
ଶ୍ରୀଭଗବାନୁବାଚ ।
ମନସି ଶୋକସନ୍ତାପୌ ଦହ୍ୟମାନସ୍ତତୋ ମନଃ ।
ତ୍ୱଂ ପଶ୍ୟସି ମହାବାହୋ ଦ୍ରଷ୍ଟାସି ତ୍ୱଂ ମନୋ ନ ହି ॥ ୩୬॥
ଦ୍ରଷ୍ଟା ଦୃଶ୍ୟାତ୍ ପୃଥକ୍ ନ୍ୟାସାତ୍ ତ୍ୱଂ ପୃଥକ୍ ଚ ବିଲକ୍ଷଣଃ ।
ଅବିବେକାତ୍ ମନୋ ଭୂତ୍ୱା ଦଗ୍ଧୋଽହମିତି ମନ୍ୟସେ ॥ ୩୭॥
ଅନ୍ତଃକରଣମେକଂ ତଚ୍ଚତୁର୍ୱୃତ୍ତିସମନ୍ୱିତମ୍ ।
ମନଃ ସଙ୍କଲ୍ପରୂପଂ ବୈ ବୁଦ୍ଧିଶ୍ଚ ନିଶ୍ଚୟାତ୍ମିକା ॥ ୩୮॥
ଅନୁସନ୍ଧାନବଚ୍ଚିତ୍ତମହଙ୍କାରୋଽଭିମାନକଃ ।
ପଞ୍ଚଭୂତାଂଶସଂଭୂତା ବିକାରୀ ଦୃଶ୍ୟଚଞ୍ଚଲଃ ॥ ୩୯॥
ଯଦଙ୍ଗମଗ୍ନିନା ଦଗ୍ଧଂ ଜାନାତି ପୁରୁଷୋ ଯଥା ।
ତଥା ମନଃ ଶୁଚା ତପ୍ତଂ ତ୍ୱଂ ଜାନାସି ଧନଞ୍ଜୟ ॥ ୪୦॥
ଦଗ୍ଧହସ୍ତୋ ଯଥା ଲୋକୋ ଦଗ୍ଧୋଽହମିତି ମନ୍ୟତେ ।
ଅବିବେକାତ୍ତଥା ଶୋକତପ୍ତୋଽହମିତି ମନ୍ୟତେ ॥ ୪୧॥
ଜାଗ୍ରତି ଜାୟମାନଂ ତତ୍ ସୁଷୁପ୍ତୌ ଲୀୟତେ ପୁନଃ ।
ତ୍ୱଂ ଚ ପଶ୍ୟସି ବୋଧସ୍ତ୍ୱଂ ନ ମନୋଽସି ଶୁଚାଲୟଃ ॥ ୪୨॥
ସୁଷୁପ୍ତୋ ମାନସେ ଲୀନେ ନ ଶୋକୋଽପ୍ୟଣୁମାତ୍ରକଃ ।
ଜାଗ୍ରତି ଶୋକଦୁଃଖାଦି ଭବେନ୍ମନସି ଚୋତ୍ଥିତେ ॥ ୪୩॥
ସର୍ୱଂ ପଶ୍ୟସି ସାକ୍ଷୀ ତ୍ୱଂ ତବ ଶୋକଃ କଥଂ ବଦ ।
ଶୋକୋ ମନୋମୟେ କୋଷେ ଦୁଃଖୋଦ୍ୱେଗଭୟାଦିକମ୍ ॥ ୪୪॥
ସ୍ୱରୂପୋଽନବୋଧେନ ତାଦାତ୍ମ୍ୟାଧ୍ୟାସୟୋଗତଃ ।
ଅବିବେକାନ୍ମନୋଧର୍ମଂ ମତ୍ୱା ଚାତ୍ମନି ଶୋଚସି ॥ ୪୫॥
ଶୋକଂ ତରତି ଚାତ୍ମଜ୍ଞଃ ଶ୍ରୁତିବାକ୍ୟଂ ବିନିଶ୍ଚିନୁ ।
ଅତଃ ପ୍ରୟତ୍ନତୋ ବିଦ୍ୱାନ୍ନାତ୍ମାନଂ ବିଦ୍ଧି ଫାଲ୍ଗୁନ ॥ ୪୬॥
ଇତ୍ୟଧ୍ୟାତ୍ମବିଦ୍ୟାୟାଂ ଯୋଗଶାସ୍ତ୍ରେ ଶାନ୍ତିଗୀତାୟାଂ
ଶ୍ରୀବାସୁଦେବର୍ଜୁନସଂବାଦେ ଦ୍ୱିତୀୟୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥୨॥
ଅଥ ତୃତୀୟୋଽଧ୍ୟାୟଃ ।
ଅର୍ଜୁନ ଉବାଚ ।
ମନୋବୁଦ୍ଧୀନ୍ଦ୍ରିୟାଦୀନାଂ ଯ ଆତ୍ମା ନ ହି ଗୋଚରଃ ।
ସ କଥଂ ଲଭ୍ୟତେ କୃଷ୍ଣ ତଦ୍ବ୍ରୂହି ଯଦୁନନ୍ଦନ ॥ ୧॥
ଶ୍ରୀଭଗବାନୁବାଚ ।
ଆତ୍ମାତିସୂକ୍ଷ୍ମରୂପତ୍ୱାତ୍ ବୁଦ୍ଧ୍ୟାଦୀନାମଗୋଚରଃ ।
ଲଭ୍ୟତେ ବେଦବାକ୍ୟେନ ଚାଚାର୍ୟାନୁଗ୍ରହେଣ ଚ ॥ ୨॥
ମହାବାକ୍ୟବିଚାରେଣ ଗୁରୂପଦିଷ୍ଟମାର୍ଗତଃ ।
ଶିଷ୍ୟୋ ଗୁଣାଭିସମ୍ପନ୍ନୋ ଲଭେତ ଶୁଦ୍ଧମାନସଃ ॥ ୩॥
ଏକାର୍ଥବୋଧକଂ ବେଦେ ମହାବାକ୍ୟଚତୁଷ୍ଟୟମ୍ ।
ତତ୍ତ୍ୱମସି ଗୁରୋର୍ୱକ୍ତ୍ରାତ୍ ଶ୍ରୁତ୍ୱା ସିଦ୍ଧିମବାପ୍ନୁୟାତ୍ ॥ ୪॥
ଗୁରୁସେବାଂ ପ୍ରକୁର୍ୱାଣୋ ଗୁରୁଭକ୍ତିପରାୟଣଃ ।
ଗୁରୋଃ କୃପାବଶାତ୍ ପାର୍ଥ ଲଭ୍ୟ ଆତ୍ମା ନ ସଂଶୟଃ ॥ ୫॥
ଆତ୍ମବାସନୟା ଯୁକ୍ତୋ ଜିଜ୍ଞାସୁଃ ଶୁଦ୍ଧମାନସଃ ।
ବିଷୟାସକ୍ତିସଂତ୍ୟକ୍ତଃ ସ୍ୱାତ୍ମାନଂ ବେତ୍ତି ଶ୍ରଦ୍ଧୟା ॥ ୬॥
ବୈରାଗ୍ୟଂ କାରଣଂ ଚାଦୌ ଯଦ୍ଭବେଦ୍ବୁଧିଶୁଦ୍ଧିତଃ ।
କର୍ମଣା ଚିତ୍ତଶୁଦ୍ଧିଃ ସ୍ୟାଦ୍ୱିଶେଷଂ ଶୃଣୁ କାଥ୍ୟତେ ॥ ୭॥
ସ୍ୱବର୍ଣାଶ୍ରମଧର୍ମେଣ ବେଦୋକ୍ତେନ ଚ କର୍ମଣା ।
ନିଷ୍କାମେନ ସଦାଚାର ଈଶ୍ୱରଂ ପରିତୋଷୟେତ୍ ॥ ୮॥
କାମସଙ୍କଲ୍ପସଂତ୍ୟାଗାଦୀଶ୍ୱରପ୍ରୀତିମାନସାତ୍ ।
ସ୍ୱଧର୍ମପାଲନାଚ୍ଚୈବ ଶ୍ରଦ୍ଧାଭକ୍ତିସମନ୍ୱୟାତ୍ ॥ ୯॥
ନିତ୍ୟନୈମିତ୍ତିକାଚାରାତ୍ ବ୍ରହ୍ମଣି କର୍ମଣୋଽର୍ପଣାତ୍ ।
ଦେବାୟତନତୀର୍ଥାନାଂ ଦର୍ଶନାତ୍ ପରିସେବନାତ୍ ।
ଯଥାବିଧି କ୍ରମେଣୈବ ବୁଦ୍ଧିଶୁଦ୍ଧିଃ ପ୍ରଜାୟତେ ॥ ୧୦॥
ପାପେନ ମଲିନା ବୁଦ୍ଧିଃ କର୍ମଣା ଶୋଧିତା ଯଦା ।
ତଦା ଶୁଦ୍ଧା ଭବେତ୍ ସୈବ ମଲଦୋଷବିବର୍ଜନାତ୍ ॥ ୧୧॥
ନିର୍ମଲାୟାଂ ତତ୍ର ପାର୍ଥ ବିବେକ ଉପଜାୟତେ ।
କିଂ ସତ୍ୟଂ କିମସତ୍ୟଂ ବେତ୍ୟଦ୍ୟାଲୋଚନତତ୍ପରଃ ॥ ୧୨॥
ବ୍ରହ୍ମ ସତ୍ୟଂ ଜଗନ୍ମିଥ୍ୟା ବିବେକାଦ୍ଦୃଢନିଶ୍ଚୟଃ ।
ତତୋ ବୈରାଗ୍ୟମାସକ୍ତେସ୍ତ୍ୟାଗୋ ମିଥ୍ୟାତ୍ମକେଷୁ ଚ ॥ ୧୩॥
ଭୋଗ୍ୟଂ ବୈ ଭୋଗିଭୋଗଂ ବିଷମୟବିଷୟଂ ପ୍ଲୋଷିଣୀ ଚାପି ପତ୍ନୀ
ବିତ୍ତଂ ଚିତ୍ତପ୍ରମାଥଂ ନିଧନକରଧନଂ ଶତ୍ରୁବତ୍ ପୁତ୍ରକନ୍ୟେ ।
ମିତ୍ରଂ ମିତ୍ରୋପତାପଂ ବନମିବ ଭବନଂ ଚାନ୍ଧବଦ୍ବନ୍ଧୁବର୍ଗାଃ
ସର୍ୱଂ ତ୍ୟକ୍ତ୍ୱା ବିରାଗୀ ନିଜହିତନିରତଃ ସୌଖ୍ୟଲାଭେ ପ୍ରସକ୍ତଃ ॥ ୧୪॥
ଭୋଗାସକ୍ତାଃ ପ୍ରମୁଗ୍ଧାଃ ସତତଧନପରା ଭ୍ରାମ୍ୟମାଣା ଯଥେଚ୍ଛଂ
ଦାରାପତ୍ୟାଦିରକ୍ତା ନିଜଜନଭରଣେ ବ୍ୟଗ୍ରଚିତ୍ତା ବିଷଣ୍ଣାଃ ।
ଲପ୍ସ୍ୟେଽହଂ କୁତ୍ର ଦର୍ଭଂ ସ୍ମରଣମନୁଦିନଂ ଚିନ୍ତୟା ବ୍ୟାକୁଲାତ୍ମା
ହା ହା ଲୋକା ବିମୂଢାଃ ସୁଖରସବିମୁଖାଃ କେବଲା ଦୁଃଖଭାରାଃ ॥ ୧୫॥
ବ୍ରହ୍ମାଦି ସ୍ତମ୍ବପର୍ୟନ୍ତଂ ବସ୍ତୁ ସର୍ୱଂ ଜୁଗୁପ୍ସିତମ୍ ।
ଶୁନୋ ବିଷ୍ଠାସମଂ ତ୍ୟାଜ୍ୟଂ ଭୋଗବାସନୟା ସହ ॥ ୧୬॥
ନୋଦେତି ବାସନା ଭୋଗେ ଘୃଣା ବାନ୍ତାଶନେ ଯଥା ।
ତତଃ ଶମଦମୌ ଚୈବ ମନ ଇନ୍ଦ୍ରିୟନିଗ୍ରହଃ ॥ ୧୭॥
ତିତିକ୍ଷୋପରତିଶ୍ଚୈବ ସମାଧାନଂ ତତଃ ପରମ୍ ।
ଶ୍ରଦ୍ଧା ଶ୍ରୁତି-ଗୁରୋର୍ୱାକ୍ୟେ ବିଶ୍ୱାସଃ ସତ୍ୟନିଶ୍ଚୟାତ୍ ॥ ୧୮॥
ସଂସାରଗ୍ରନ୍ଧିଭେଦେନ ମୋକ୍ତୁମିଚ୍ଛା ମୁମୁକ୍ଷୁତା ।
ଏତତ୍ସାଧନସମ୍ପନ୍ନୋ ଜିଜ୍ଞାସୁର୍ଗୁରୁମାଶ୍ରୟେତ୍ ॥ ୧୯॥
ଜ୍ଞାନଦାତା ଗୁରୁଃ ସାକ୍ଷାତ୍ ସଂସାରାର୍ଣବତାରକଃ ।
ଶ୍ରୀଗୁରୁକୃପୟା ଶିଷ୍ୟସ୍ତରେତ୍ ସଂସାରବାରିଧିମ୍ ॥ ୨୦॥
ବିନାଚାର୍ୟଂ ନ ହି ଜ୍ଞାନଂ ନ ମୁକ୍ତିର୍ନାପି ସଦ୍ଗତିଃ ।
ଅତଃ ପ୍ରୟତ୍ନତୋ ବିଦ୍ୱାନ୍ ସେବୟା ତୋଷୟେଦ୍ଗୁରୁମ୍ ॥ ୨୧॥
ସେବୟା ସମ୍ପ୍ରସନ୍ନାତ୍ମା ଗୁରୁଃ ଶିଷ୍ୟଂ ପ୍ରବୋଧୟେତ୍ ।
ନ ତ୍ୱଂ ଦେହୋ ନେନ୍ଦ୍ରିୟାଣି ନ ପ୍ରାଣୋ ନ ମନୋଧିୟଃ ॥ ୨୨॥
ଏଷାଂ ଦ୍ରଷ୍ଟା ଚ ସାକ୍ଷୀ ତ୍ୱଂ ସଚ୍ଚିଦାନନ୍ଦବିଗ୍ରହଃ ।
ପ୍ରତିବନ୍ଧକଶୂନ୍ୟସ୍ୟ ଜ୍ଞାନଂ ସ୍ୟାତ୍ ଶ୍ରୁତିମାତ୍ରତଃ ॥ ୨୩॥
ନ ଚେନ୍ମନନୟୋଗେନ ନିଦିଧ୍ୟାସନତଃ ପୁନଃ ।
ପ୍ରତିବନ୍ଧକ୍ଷୟେ ଜ୍ଞାନଂ ସ୍ୱୟମେବୋପଜାୟତେ ॥ ୨୪॥
ବିସ୍ମୃତଂ ସ୍ୱରୂପଂ ତତ୍ର ଲବ୍ଧ୍ୱା ଚାମୀକରଂ ଯଥା ।
କୃତାର୍ଥଃ ପରମାନନ୍ଦୋ ମୁକ୍ତୋ ଭବତି ତତ୍କ୍ଷଣମ୍ ॥ ୨୫॥
ଅର୍ଜୁନ ଉବାଚ ।
ଜୀବଃ କର୍ତା ସଦା ଭୋକ୍ତା ନିଷ୍କ୍ରିୟଂ ବ୍ରହ୍ମ ଯାଦବ ।
ଐକ୍ୟଜ୍ଞାନଂ ତୟୋଃ କୃଷ୍ଣ ବିରୁଦ୍ଧତ୍ୱାତ୍ କଥଂ ଭବେତ୍ ॥ ୨୬॥
ଏତନ୍ମେ ସଂଶୟଂ ଛିନ୍ଧି ପ୍ରପନ୍ନୋଽହଂ ଜନାର୍ଦନ ।
ତ୍ୱାଂ ବିନା ସଂଶୟଚ୍ଛେତ୍ତା ନାସ୍ତି କଶ୍ଚିଦ୍ୱିନିଶ୍ଚୟଃ ॥ ୨୭॥
ଶ୍ରୀବାସୁଦେବ ଉବାଚ ।
ସଂଶୋଧ୍ୟ ତ୍ୱଂ ପଦଂ ପୂର୍ୱଂ ସ୍ୱରୂପମବଧାରୟେତ୍ ।
ପ୍ରକାରଂ ଶୃଣୁ ବକ୍ଷ୍ୟାମି ବେଦବାକ୍ୟାନୁସାରତଃ ॥ ୨୮॥
ଦେହତ୍ରୟଂ ଜଡତ୍ୱେନ ନାଶ୍ୟତ୍ୱେନ ନିରାସୟ ।
ସ୍ଥୂଲଂ ସୂକ୍ଷ୍ମଂ କାରଣଂ ଚ ପୁନଃ ପୁନର୍ୱିଚାରୟ ॥ ୨୯॥
କାଷ୍ଠାଦି ଲୋଷ୍ଟବତ୍ ସର୍ୱମନାତ୍ମଜଡନଶ୍ୱରମ୍ ।
କଦଲୀଦଲବତ୍ ସର୍ୱଂ କ୍ରମେଣୈବ ପରିତ୍ୟଜ ॥ ୩୦॥
ତଦ୍ବାଧସ୍ୟ ହି ସୀମାନଂ ତ୍ୟାଗୟୋଗ୍ୟଂ ସ୍ୱୟମ୍ପ୍ରଭମ୍ ।
ତ୍ୱମାତ୍ମତ୍ୱେନ ସଂବିଦ୍ଧି ଚେତି ତ୍ୱଂ-ପଦ-ଶୋଧନମ୍ ॥ ୩୧॥
ତତ୍ପଦସ୍ୟ ଚ ପାରୋକ୍ଷ୍ୟଂ ମାୟୋପାଧିଂ ପରିତ୍ୟଜ ।
ତଦଧିଷ୍ଠାନଚୈତନ୍ୟଂ ପୂର୍ଣମେକଂ ସଦବ୍ୟଯମ୍ ॥ ୩୨॥
ତୟୋରୈକ୍ୟଂ ମହାବାହୋ ନିତ୍ୟାଖଣ୍ଡାବଧାରଣମ୍ ।
ଘଟାକାଶୋ ମହାକାଶ ଇବାତ୍ମାନଂ ପରାତ୍ମନି ।
ଐକ୍ୟମଖଣ୍ଡଭାବଂ ତ୍ୱଂ ଜ୍ଞାତ୍ୱା ତୂଷ୍ଣୀଂ ଭବାର୍ଜୁନ ॥ ୩୩॥
ଜ୍ଞାତ୍ୱୈବଂ ଯୋଗୟୁକ୍ତାତ୍ମା ସ୍ଥିରପ୍ରଜ୍ଞଃ ସଦା ସୁଖୀ ।
ପ୍ରାରବ୍ଧବେଗପର୍ୟନ୍ତଂ ଜୀବନ୍ମୁକ୍ତୋ ବିହାରବାନ୍ ॥ ୩୪॥
ନ ତସ୍ୟ ପୁଣ୍ୟଂ ନ ହି ତସ୍ୟ ପାପଂ ନିଷେଧନଂ ନୈବ ପୁନର୍ନ ବୈଧମ୍ ।
ସଦା ସ ମଗ୍ନଃ ସୁଖବାରିରାଶୌ ବପୁଶ୍ଚରେତ୍ ପ୍ରାକ୍କୃତକର୍ମୟୋଗାତ୍ ॥ ୩୫॥
ଇତ୍ୟଧ୍ୟାତ୍ମବିଦ୍ୟାୟାଂ ଯୋଗଶାସ୍ତ୍ରେ ଶାନ୍ତିଗୀତାୟାଂ
ଶ୍ରୀବାସୁଦେବର୍ଜୁନସଂବାଦେ ତୃତୀୟୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥୩॥
ଅଥ ଚତୁର୍ଥୋଽଧ୍ୟାୟଃ ।
ଅର୍ଜୁନ ଉବାଚ ।
ଯୋଗୟୁକ୍ତଃ କଥଂ କୃଷ୍ଣ ବ୍ୟବହାରେ ଚରେଦ୍ୱଦ ।
ବିନା କସ୍ୟାପ୍ୟହଙ୍କାରଂ ବ୍ୟବହାରୋ ନ ସମ୍ଭବେତ୍ ॥ ୧॥
ଶ୍ରୀଭଗବାନୁବାଚ ।
ଶୃଣୁ ତତ୍ତ୍ୱଂ ମହାବାହୋ ଗୁହ୍ୟାତ୍ ଗୁହ୍ୟତରଂ ପରମ୍ ।
ଯଚ୍ଛ୍ରୁତ୍ୱା ସଂଶୟଚ୍ଛେଦାତ୍ କୃତକୃତ୍ୟୋ ଭବିଷ୍ୟସି ॥ ୨॥
ବ୍ୟାବହାରିକଦେହେଽସ୍ମିନ୍ନାତ୍ମବୁଦ୍ଧ୍ୟା ବିମୋହିତଃ ।
କରୋତି ବିବିଧଂ କର୍ମ ଜୀବୋଽହଙ୍କାରୟୋଗତଃ ॥ ୩॥
ନ ଜାନାତି ସ୍ୱମାତ୍ମାନମହଂ କର୍ତେତି ମୋହିତଃ ।
ଅହଙ୍କାରସ୍ୟ ସଦ୍ଧର୍ମଂ ସଂଘାତଂ ନ ବିଚାଲୟେତ୍ ॥ ୪॥
ଆତ୍ମା ଶୁଦ୍ଧଃ ସଦା ମୁକ୍ତଃ ସଙ୍ଗହୀନଶ୍ଚିଦକ୍ରିୟଃ ।
ନ ହି ସମ୍ବନ୍ଧଗନ୍ଧଂ ତତ୍ ସଂଘାତୈର୍ମାୟିକୈଃ କ୍ୱଚିତ୍ ॥ ୫॥
ସଚ୍ଚିଦାନନ୍ଦମାତ୍ମାନଂ ଯଦା ଜାନାତି ନିଷ୍କ୍ରିୟମ୍ ।
ତଦା ତେଭ୍ୟଃ ସମୁତ୍ତୀର୍ଣଃ ସ୍ୱସ୍ୱରୂପେ ବ୍ୟବସ୍ଥିତମ୍ ॥ ୬॥
ପ୍ରାରବ୍ଧାତ୍ ବିଚରେଦ୍ଦେହୋ ବ୍ୟବହାରଂ କରୋତି ଚ ।
ସ୍ୱୟଂ ସ ସଚ୍ଚିଦାନନ୍ଦୋ ନିତ୍ୟଃ ସଙ୍ଗବିବର୍ଜିତଃ ॥ ୭॥
ଅଖଣ୍ଡମଦ୍ୱୟଂ ପୂର୍ଣଂ ସଦା ସଚ୍ଚିତ୍ସୁଖାତ୍ମକମ୍ ।
ଦେଶକାଲଜଗଜ୍ଜୀବା ନ ହି ତତ୍ର ମନାଗପି ॥ ୮॥
ମାୟାକାର୍ୟମିଦଂ ସର୍ୱଂ ବ୍ୟବହାରିକମେବ ତୁ ।
ଇନ୍ଦ୍ରଜାଲମୟଂ ମିଥ୍ୟା ମାୟାମାତ୍ରବିଜୃମ୍ଭିତମ୍ ॥ ୯॥
ଜାଗ୍ରଦାଦି ବିମୋକ୍ଷାନ୍ତଂ ମାୟିକଂ ଜୀବକଲ୍ପିତମ୍ ।
ଜୀବସ୍ୟାନୁଭବଃ ସର୍ୱଃ ସ୍ୱପ୍ନବଦ୍ଭରତର୍ଷଭ ॥ ୧୦॥
ନ ତ୍ୱଂ ନାହଂ ନ ବା ପୃଥ୍ୱୀ ନ ଦାରା ନ ସୁତାଦିକମ୍ ।
ଭ୍ରାନ୍ତୋଽସି ଶୋକସନ୍ତାପୈଃ ସତ୍ୟଂ ମତ୍ୱା ମୃଷାତ୍ମକମ୍ ॥ ୧୧॥
ଶୋକଂ ଜହି ମହାବାହୋ ଜ୍ଞାତ୍ୱା ମାୟାବିଲାସକମ୍ ।
ତ୍ୱଂ ସଦାଦ୍ୱୟରୂପୋଽସି ଦ୍ୱୈତଲେଶବିବର୍ଜିତଃ ।
ଦ୍ୱୈତଂ ମାୟାମୟଂ ସର୍ୱଂ ତ୍ୱୟି ନ ସ୍ପୃଶ୍ୟତେ କ୍ୱଚିତ୍ ॥ ୧୨॥
ଏକଂ ନ ସଙ୍ଖ୍ୟାବଦ୍ଧତ୍ୱାତ୍ ନ ଦ୍ୱୟଂ ତତ୍ର ଶୋଭତେ ।
ଏକଂ ସ୍ୱଜାତିହୀନତ୍ୱାଦ୍ୱିଜାତିଶୂନ୍ୟମଦ୍ୱୟମ୍ ॥ ୧୩॥
କେବଲଂ ସର୍ୱଶୂନ୍ୟତ୍ୱାଦକ୍ଷୟାଚ୍ଚ ସଦବ୍ୟଯମ୍ ।
ତୁରୀୟଂ ତ୍ରିତୟାପେକ୍ଷଂ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ ପ୍ରକାଶକତ୍ୱତଃ ॥ ୧୪॥
ସାକ୍ଷି-ସାକ୍ଷ୍ୟମପେକ୍ଷ୍ୟୈବ ଦ୍ରଷ୍ଟୃଦୃଶ୍ୟବ୍ୟପେକ୍ଷୟା ।
ଅଲକ୍ଷ୍ୟଂ ଲକ୍ଷଣାଭାବାତ୍ ଜ୍ଞାନଂ ବୃତ୍ୟଧିରୂଢତଃ ॥ ୧୫॥
ଅର୍ଜୁନ ଉବାଚ ।
କା ମାୟା ବାଽଦ୍ଭୁତା କୃଷ୍ଣ କାଽବିଦ୍ୟା ଜୀବସୂତିକା ।
ନିତ୍ୟା ବାପ୍ୟପରାଽନିତ୍ୟା କଃ ସ୍ୱଭାବସ୍ତୟୋର୍ହରେ ॥ ୧୬॥
ଶ୍ରୀଭଗବାନୁବାଚ ।
ଶୃଣୁ ମହାଦ୍ଭୁତା ମାୟା ସତ୍ତ୍ୱାଦି ତ୍ରିଗୁଣାନ୍ୱିତା ।
ଉତ୍ପତ୍ତିରହିତାଽନାଦିର୍ନୈସର୍ଗିକ୍ୟପି କଥ୍ୟତେ ॥ ୧୭॥
ଅବସ୍ତୁ ବସ୍ତୁବଦ୍ଭାତି ବସ୍ତୁସତ୍ତାସମାଶ୍ରିତା ।
ସଦସଦ୍ଭ୍ୟାମନିର୍ୱାଚ୍ୟା ସାନ୍ତା ଚ ଭାବରୂପିଣୀ ॥ ୧୮॥
ବ୍ରହ୍ମାଶ୍ରୟା ଚିଦ୍ୱିଷୟା ବ୍ରହ୍ମଶକ୍ତିର୍ମହାବଲା ।
ଦୁର୍ଘଟୋଦ୍ଘଟନାଶୀଲା ଜ୍ଞାନନାଶ୍ୟା ବିମୋହିନୀ ॥ ୧୯॥
ଶକ୍ତିଦ୍ୱୟଂ ହି ମାୟାୟା ବିକ୍ଷେପାବୃତ୍ତିରୂପକମ୍ ।
ତମୋଽଧିକାବୃତିଃ ଶକ୍ତିବିକ୍ଷେପାଖ୍ୟା ତୁ ରାଜସୀ ॥ ୨୦॥
ବିଦ୍ୟାରୂପା ଶୁଦ୍ଧସତ୍ତ୍ୱା ମୋହିନୀ ମୋହନାଶିନୀ ।
ତମଃପ୍ରାଧାନ୍ୟତୋଽବିଦ୍ୟା ସାବୃତିଶକ୍ତିମତ୍ତ୍ୱତଃ ॥ ୨୧॥
ମାୟାଽବିଦ୍ୟା ନ ବୈ ଭିନ୍ନା ସମଷ୍ଟି-ବ୍ୟଷ୍ଟିରୂପତଃ ।
ମାୟାବିଦ୍ୟା-ସମଷ୍ଟିଃ ସା ଚୈକୈବ ବହୁଧା ମତା ॥ ୨୨॥
ଚିଦାଶ୍ରୟା ଚିତିଭାସ୍ୟା ବିଷୟଂ ତାଂ କରୋତି ହି ।
ଆବୃତ୍ୟ ଚିତ୍ସ୍ୱଭାବଂ ସଦ୍ୱିକ୍ଷେପଂ ଜନୟେତ୍ତତଃ ॥ ୨୩॥
ଅର୍ଜୁନ ଉବାଚ ।
ଯଦ୍ବ୍ରହ୍ମଶକ୍ତିର୍ୟା ମାୟା ସାପି ନାଶ୍ୟା ଭବେତ୍ କଥମ୍ ।
ଯଦି ମିଥ୍ୟା ହି ସା ମାୟା ନାଶସ୍ତସ୍ୟାଃ କଥଂ ବଦ ॥ ୨୪॥
ଶ୍ରୀଭଗବାନୁବାଚ ।
ମାୟାଖ୍ୟାଂ ଭାବସଂୟୁକ୍ତାଂ କଥୟାମି ଶୃଣୁଷ୍ୱ ମେ ।
ପ୍ରକୃତିଂ ଗୁଣସାମ୍ୟାତ୍ତାଂ ମାୟାଂ ଚାଦ୍ଭୁତକାରିଣୀମ୍ ॥ ୨୫॥
ପ୍ରଧାନମାତ୍ମସାତ୍କୃତ୍ୱା ସର୍ୱଂ ତିଷ୍ଠେଦୁଦାସିନୀ ।
ବିଦ୍ୟା ନାଶ୍ୟା ତଥାଽବିଦ୍ୟା ଶକ୍ତିର୍ବ୍ରହ୍ମାଶ୍ରୟତ୍ୱତଃ ॥ ୨୬॥
ବିନା ଚୈତନ୍ୟମନ୍ୟତ୍ର ନୋଦେତି ନ ଚ ତିଷ୍ଠତି ।
ଅତ,ଏବ ବ୍ରହ୍ମଶକ୍ତିରିତ୍ୟାହୁର୍ବ୍ରହ୍ମବାଦିନଃ ॥ ୨୭॥
ଶକ୍ତିତତ୍ତ୍ୱଂ ପ୍ରବକ୍ଷ୍ୟାମି ଶୃଣୁଷ୍ୱ ତତ୍ସମାହିତଃ ।
ବ୍ରହ୍ମଣଶ୍ଚିଜ୍ଜଡୈର୍ଭେଦାତ୍ ଦ୍ୱେ ଶକ୍ତୀ ପରିକୀର୍ତିତେ ॥ ୨୮॥
ଚିଚ୍ଛକ୍ତିଃ ସ୍ୱରୂପଂ ଜ୍ଞେୟା ମାୟା ଜଡା ବିକାରିଣୀ ।
କାର୍ୟପ୍ରସାଧିନୀ ମାୟା ନିର୍ୱିକାରା ଚିତିଃ ପରା ॥ ୨୯॥
ଅଗ୍ନେର୍ୟଥା ଦ୍ୱୟୀ ଶକ୍ତିର୍ଦାହିକା ଚ ପ୍ରକାଶିକା ।
ନ ହି ଭିନ୍ନାଥବାଽଭିନ୍ନା ଦାହଶକ୍ତିଶ୍ଚ ପାବକାତ୍ ॥ ୩୦॥
ନ ଜ୍ଞାୟତେ କଥଂ କୁତ୍ର ବିଦ୍ୟତେ ଦାହତଃ ପୁରା ।
କାର୍ୟାନୁମେୟା ସା ଜ୍ଞେୟା ଦାହେନାନୁମିତିର୍ୟତଃ ॥ ୩୧॥
ମଣିମନ୍ତ୍ରାଦିୟୋଗେନ ରୁଧ୍ୟତେ ନ ପ୍ରକାଶତେ ।
ସା ଶକ୍ତିରନଲାଦ୍ଭିନ୍ନା ରୋଧନାନ୍ନ ହି ତିଷ୍ଠତି ॥ ୩୨॥
ନୋଦେତି ପାବକାଦ୍ଭିନ୍ନା ତତୋଽଭିନ୍ନେତି ମନ୍ୟତେ ।
ନାନଲେ ବର୍ତତେ ସା ଚ ନ କାର୍ୟେ ସ୍ଫୋଟକେ ତଥା ॥ ୩୩॥
ଅନିର୍ୱାଚ୍ୟାଦ୍ଦତା ଚୈବ ମାୟାଶକ୍ତିସ୍ତଥେଷ୍ୟତାମ୍ । dda?dhR^i
ଯା ଶକ୍ତିର୍ନାନଲାଦ୍ଭିନ୍ନା ତାଂ ବିନାଗ୍ନିର୍ନ କିଞ୍ଚନ ॥ ୩୪॥
ଅନଲସ୍ୱରୂପା ଜ୍ଞେୟା ଶକ୍ତିଃ ପ୍ରକାଶରୂପିଣୀ ।
ଚିଚ୍ଛକ୍ତିର୍ବ୍ରହ୍ମଣସ୍ତଦ୍ୱତ୍ ସ୍ୱରୂପଂ ବ୍ରହ୍ମଣଃ ସ୍ମୃତମ୍ ॥ ୩୫॥
ଦାହିକାସଦୃଶୀ ମାୟା ଜଡା ନାଶ୍ୟା ବିକାରିଣୀ ।
ମୃଷାତ୍ମିକା ତୁ ଯାଽବସ୍ତୁ ତନ୍ନାଶସ୍ତତ୍ତ୍ୱଦୃଷ୍ଟିତଃ ॥ ୩୬॥
ମିଥ୍ୟେତି ନିଶ୍ଚୟାତ୍ ପାର୍ଥ ମିଥ୍ୟାବସ୍ତୁ ବିନଶ୍ୟତି ।
ଆଶ୍ଚର୍ୟରୂପିଣୀ ମାୟା ସ୍ୱନାଶେନ ହି ହର୍ଷଦା ॥ ୩୭॥
ଅଜ୍ଞାନାତ୍ ମୋହିନୀ ମାୟା ପ୍ରେକ୍ଷଣେନ ବିନଶ୍ୟତି ।
ମାୟାସ୍ୱଭାବବିଜ୍ଞାନଂ ସାନ୍ନିଧ୍ୟଂ ନ ହି ବାଞ୍ଛତି ॥ ୩୮॥
ମହାମାୟା ଘୋରା ଜନୟତି ମହାମୋହମତୁଲଂ
ତତୋ ଲୋକାଃ ସ୍ୱାର୍ଥେ ବିବଶପତିତାଃ ଶୋକବିକଲାଃ ।
ସହନ୍ତେ ଦୁଃସହ୍ୟଂ ଜନିମୃତିଜରାକ୍ଲେଶବହୁଲଂ
ସୁଭୁଞ୍ଜାନା ଦୁଃଖଂ ନ ହି ଗତିପରାଂ ଜନ୍ମବହୁଭିଃ ॥ ୩୯॥
ଇତ୍ୟଧ୍ୟାତ୍ମବିଦ୍ୟାୟାଂ ଯୋଗଶାସ୍ତ୍ରେ ଶ୍ରୀବାସୁଦେବାର୍ଜୁନସଂବାଦେ
ଶାନ୍ତିଗୀତାୟାଂ ଚତୁର୍ଥୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥୪॥
ଅଥ ପଞ୍ଚମୋଽଧ୍ୟାୟଃ ।
ଅର୍ଜୁନ ଉବାଚ ।
ମାୟାଽବସ୍ତୁ ମୃଷାରୂପା କାର୍ୟଂ ତସ୍ୟା ନ ସମ୍ଭବେତ୍ ।
ବନ୍ଧ୍ୟାପୁତ୍ରୋ ରଣେ ଦକ୍ଷୋ ଜୟୀ ଯୁଦ୍ଧେ ତଥା ନ କିମ୍ ॥ ୧॥
ବ୍ୟୋମାରବିନ୍ଦବାସେନ ଯଥା ବାସଃ ସୁବାସିତମ୍ ।
ମାୟାୟାଃ କାର୍ୟବିସ୍ତାରସ୍ତଥା ଯାଦବ ମେ ମତିଃ ॥ ୨॥
ଶ୍ରୀଭଗବାନୁବାଚ ।
ଦୃଶ୍ୟତେ କାର୍ୟବାହୁଲ୍ୟଂ ମିଥ୍ୟାରୂପସ୍ୟ ଭାରତ ।
ଅସତ୍ୟୋ ଭୁଜଗୋ ରଜ୍ଜ୍ୱାଂ ଜନୟେଦ୍ୱେପଥୁଂ ଭୟମ୍ ॥ ୩॥
ଉତ୍ପାଦୟେଦ୍ରୂପ୍ୟଖଣ୍ଡଂ ଶୁକ୍ତୌ ଚ ଲୋଭମୋହନମ୍ ।
ସୂୟତେ ହି ମୃଷାମାୟା ବ୍ୟବହାରାସ୍ପଦଂ ଜଗତ୍ ॥ ୪॥
ତତ୍ତ୍ୱଜ୍ଞସ୍ୟ ମୃଷାମାୟା ପୁରା ପ୍ରୋକ୍ତା ମୟାନଘ ।
ମୃଷାମାୟା ଚ ତତ୍କାର୍ୟଂ ମୃଷାଜୀବଃ ପ୍ରପଶ୍ୟତି ।
ସର୍ୱଂ ତତ୍ସ୍ୱପ୍ନବଦ୍ଭାନଂ ଚୈତନ୍ୟେନ ବିଭାସ୍ୟତେ ॥ ୫॥
ଅଜ୍ଞଃ ସତ୍ୟଂ ବିଜାନାତି ତତ୍କାର୍ୟେଣ ବିମୋହିତଃ ॥ ୬॥
ପ୍ରବୁଦ୍ଧତତ୍ତ୍ୱସ୍ୟ ତୁ ପୂର୍ଣବୋଧେ ନ ସତ୍ୟମାୟା ନ ଚ କାର୍ୟମସ୍ୟାଃ ।
ତମନ୍ତମଃକାର୍ୟମସତ୍ୟସର୍ୱଂ ନ ଦୃଶ୍ୟତେ ଭାନୁମହାପ୍ରକାଶେ ॥ ୭॥
ଅର୍ଜୁନ ଉବାଚ ।
ଅକର୍ମକର୍ମଣୋର୍ଭେଦଂ ପୁରୋକ୍ତଂ ଯତ୍ତ୍ୱୟା ହରେ ।
ତତ୍ତାତ୍ପର୍ୟଂ ସୁଗୂଢଂ ଯଦ୍ୱିଶେଷଂ କଥୟାଧୁନା ॥ ୮॥
ଶ୍ରୀବାସୁଦେବ ଉବାଚ ।
କର୍ମଣ୍ୟକର୍ମ ଯଃ ପଶ୍ୟେଦ୍ୟଦୁକ୍ତଂ କୁରୁନନ୍ଦନ ।
ଶୃଣୁଷ୍ୱାବହିତୋ ବିଦ୍ୱନ୍ ତତ୍ତାତ୍ପର୍ୟଂ ବଦାମି ତେ ॥ ୯॥
ଭବତି ସ୍ୱପ୍ନେ ଯତ୍କର୍ମ ଶୟାନସ୍ୟ ନ କର୍ତୃତା ।
ପଶ୍ୟତ୍ୟକର୍ମ ବୁଦ୍ଧଃ ସନ୍ନସଙ୍ଗଂ ନ ଫଲଂ ଯତଃ ॥ ୧୦॥
ସ୍ୱପ୍ନବ୍ୟାପାରମିଥ୍ୟାତ୍ୱାତ୍ ନ ସତ୍ୟଂ କର୍ମ ତତ୍ଫଲମ୍ ।
ଅତୋଽକର୍ମୈବ ତତ୍କର୍ମ ଦାର୍ଷ୍ଟାନ୍ତିକମତଃ ଶୃଣୁ ॥ ୧୧॥
ସଙ୍ଘାତ୍ୟୈର୍ମାୟିକୈଃ କର୍ମ ବ୍ୟବହାରଶ୍ଚ ଲୌକିକଃ ।
ମାୟାନିଦ୍ରାବଶାତ୍ସ୍ୱପ୍ନମନୃତଂ ସର୍ୱମେବ ହି ॥ ୧୨॥
ସାଭାସାହଙ୍କୃତିର୍ଜୀବଃ କର୍ତା ଭୋକ୍ତା ଚ ତତ୍ର ବୈ ।
ଜ୍ଞାନୀ ପ୍ରବୁଦ୍ଧୋ ନିଦ୍ରାୟାଃ ସର୍ୱଂ ମିଥ୍ୟେତି ନିଶ୍ଚୟୀ ॥ ୧୩॥
କର୍ମଣ୍ୟକର୍ମ ପଶ୍ୟେତ୍ ସ ସ୍ୱୟଂ ସାକ୍ଷିସ୍ୱରୂପତଃ ।
ଜ୍ଞାନାଭିମାନିନସ୍ତ୍ୱଜ୍ଞାସ୍ତ୍ୟକ୍ତ୍ୱା କର୍ମାଣ୍ୟବସ୍ଥିତାଃ ॥ ୧୪॥
ପ୍ରତ୍ୟବାୟାଦ୍ଭବେଦ୍ଭୋଗଃ ଜ୍ଞାନୀ କର୍ମ ତମିଚ୍ଛତି ।
ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟଂ ସର୍ୱବେଦାନାଂ ସଫଲଂ କୃତ୍ସ୍ନକର୍ମଣାମ୍ ॥ ୧୫॥
ତତ୍ତତ୍ତ୍ୱଜ୍ଞୋ ଯତୋ ବିଦ୍ୱାନତଃ ସ କୃତ୍ସ୍ନକର୍ମକୃତ୍ ।
ସର୍ୱେ ବେଦା ଯତ୍ର ଚୈକୀଭବନ୍ତୀତି ପ୍ରମାଣତଃ ।
ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟଂ ସର୍ୱବେଦାନାଂ ଫଲଂ ତତ୍କୃତ୍ସ୍ନକର୍ମଣାମ୍ ॥ ୧୬॥
ଅଜ୍ଞାନିନାଂ ଜଗତ୍ ସତ୍ୟଂ ତତ୍ତୁଚ୍ଛଂ ହି ବିଚାରିଣାମ୍ ।
ବିଜ୍ଞାନାଂ ମାୟିକଂ ମିଥ୍ୟା ତ୍ରିବିଧୋ ଭାବନିର୍ଣୟଃ ॥ ୧୭॥
ଅର୍ଜୁନ ଉବାଚ ।
ଜ୍ଞାତ୍ୱା ତତ୍ତ୍ୱମିଦଂ ସତ୍ୟଂ କୃତାର୍ଥୋଽହଂ ନ ସଂଶୟଃ ।
ଅନ୍ୟତ୍ ପୃଚ୍ଛାମି ତତ୍ତଥ୍ୟଂ କଥୟସ୍ୱ ସବିସ୍ତରମ୍ ॥ ୧୮॥
ସର୍ୱକର୍ମ ପରିତ୍ୟଜ୍ୟ ମାମେକଂ ଶରଣଂ ବ୍ରଜ ।
ପୁରା ପ୍ରୋକ୍ତସ୍ୟ ତାତ୍ପର୍ୟଂ ଶ୍ରୋତୁମିଚ୍ଛାମି ତଦ୍ୱଦ ॥ ୧୯॥
ଶ୍ରୀଭଗବାନୁବାଚ ।
ନିତ୍ୟଂ ନୈମିତ୍ତିକଂ କାର୍ୟଂ ସ୍ୱାଭାବ୍ୟଂ ଚ ନିଷେଧିତମ୍ ।
ଏତତ୍ ପଞ୍ଚବିଧଂ କର୍ମ ବିଶେଷଂ ଶୃଣୁ କଥ୍ୟତେ ॥ ୨୦॥
କର୍ତୁଂ ବିଧାନଂ ଯଦ୍ୱେଦେ ନିତ୍ୟାଦି ବିହିତଂ ମତମ୍ ।
ନିବାରୟତି ଯଦ୍ୱେଦସ୍ତନ୍ନିଷିଦ୍ଧଂ ପରନ୍ତପ ।
ବେଦଃ ସ୍ୱାଭାବିକେ ସର୍ୱଂ ଔଦସୀନ୍ୟାବଲମ୍ବିତଃ ॥ ୨୧॥
ପ୍ରତ୍ୟବାୟୋ ଭବେଦ୍ୟସ୍ୟାଽକରଣେ ନିତ୍ୟମେବ ତତ୍ ।
ଫଲଂ ନାସ୍ତୀତି ନିତ୍ୟସ୍ୟ କେଚିଦ୍ୱଦନ୍ତି ପଣ୍ଡିତାଃ ॥ ୨୨॥
ନ ସତ୍ ତଦ୍ୟୁକ୍ତିତଃ ପାର୍ଥ କର୍ତବ୍ୟଂ ନିଷ୍ଫଲଂ କଥମ୍ ।
ନ ପ୍ରବୃତ୍ତିଃ ଫଲାଭାବେ ତାଂ ବିନାଚରଣଂ ନ ହି ॥ ୨୩॥
ନିତ୍ୟେନୈବ ଦେବଲୋକଂ ତଥୈବ ବୁଦ୍ଧିଶୋଧନମ୍ ।
ଫଲମକରଣେ ପାପଂ ପ୍ରତ୍ୟବାୟାଚ୍ଚ ଦୃଶ୍ୟତେ ॥ ୨୪॥
ପ୍ରତ୍ୟବାୟଃ ଫଲଂ ପାପଂ ଫଲାଭାବେ ନ ସମ୍ଭବେତ୍ ।
ନାଭାବାଜ୍ଜାୟତେ ଭାବୋ ଫଲାଭାବୋ ନ ସମ୍ମତଃ ॥ ୨୫॥
ନୈମିତ୍ତିକଂ ନିମିତ୍ତେନ କର୍ତବ୍ୟଂ ବିହିତଂ ସଦା ।
ଚନ୍ଦ୍ରସୂର୍ୟଗ୍ରହେ ଦାନଂ ଶ୍ରାଦ୍ଧାଦି ତର୍ପଣଂ ଯଥା ॥ ୨୬॥
କାମ୍ୟଂ ତତ୍ କାମନାୟୁକ୍ତଂ ସ୍ୱର୍ଗାଦିସୁଖସାଧନମ୍ ।
ଧନାଗମଶ୍ଚ କୁଶଲଂ ସମୃଦ୍ଧିର୍ଜୟ ଐହିକେ ॥ ୨୭॥
ତଦ୍ବନ୍ଧଦୃଢତାହେତୁଃ ସତ୍ୟବୁଦ୍ଧେସ୍ତୁ ସଂସୃତୌ ।
ଅତଃ ପ୍ରୟତ୍ନତସ୍ତ୍ୟାଜ୍ୟଃ କାମ୍ୟଞ୍ଚୈବ ନିଷେଧିତମ୍ ॥ ୨୮॥
ଅଧିକାରିବିଶେଷେ ତୁ କାମ୍ୟସ୍ୟାପ୍ୟୁପୟୋଗିତା ।
କାମନାସିଦ୍ଧିରୁକ୍ତତ୍ୱାତ୍ କାମ୍ୟେ ଲୋଭପ୍ରଦର୍ଶନାତ୍ ॥ ୨୯॥
ପ୍ରବୃତ୍ତିଜନନାଚ୍ଚୈବ ଲୋଭବାକ୍ୟଂ ପ୍ରଲୋଭନାତ୍ ।
ବହିର୍ମୁଖାନାଂ ଦୁର୍ୱୃତ୍ତିନିବୃତ୍ତିଃ କାମ୍ୟକର୍ମଭିଃ ॥ ୩୦॥
ସତ୍ପ୍ରବୃତ୍ତିବିବୃଦ୍ଧ୍ୟର୍ଥଂ ବିଧାନଂ କାମ୍ୟକର୍ମଣାମ୍ ।
କାମ୍ୟୋଽବାନ୍ତରଭୋଗଶ୍ଚ ତଦନ୍ତେ ବୁଦ୍ଧିଶୋଧନମ୍ ॥ ୩୧॥
ଈଶ୍ୱରାରାଧନାଦୁଗ୍ଧଂ କାମନାଜଲମିଶ୍ରିତମ୍ ।
ବୈରାଗ୍ୟାନଲତାପେନ ତଜ୍ଜଲଂ ପରିଶୋଷ୍ୟତେ ॥ ୩୨॥
ଈଶ୍ୱରାରାଧନା ତତ୍ର ଦୁଗ୍ଧବଦବଶିଷ୍ୟତେ ।
ତେନ ଶୁଦ୍ଧଂ ଭବେଚ୍ଚିତ୍ତଂ ତାତ୍ପର୍ୟଂ କାମକର୍ମଣଃ ॥ ୩୩॥
କର୍ମବୀଜାଦିହୈକସ୍ମାଜ୍ଜାୟତେ ଚାଙ୍କୁରଦ୍ୱୟମ୍ ।
ଅପୂର୍ୱମେକମପରା ବାସନା ପରିକୀର୍ତିତା ॥ ୩୪॥
ଭବତ୍ୟପୂର୍ୱତୋ ଭୋଗୋ ଦତ୍ୱା ଭୋଗଂ ସ ନଶ୍ୟତି ।
ବାସନା ସୂୟତେ କର୍ମ ଶୁଭାଶୁଭବିଭେଦତଃ ॥ ୩୫॥
ବାସନୟା ଭବେତ୍ କର୍ମ କର୍ମଣା ବାସନା ପୁନଃ ।
ଏତାଭ୍ୟାଂ ଭ୍ରମିତୋ ଜୀବଃ ସଂସୃତେର୍ନ ନିବର୍ତତେ ॥ ୩୬॥
ଦୁଃଖହେତୁସ୍ତତଃ କର୍ମ ଜୀବାନାଂ ପଦଶୃଙ୍ଖଲମ୍ ।
ଚିନ୍ତା ବୈଷମ୍ୟଚିତ୍ତସ୍ୟ ଅଶେଷଦୁଃଖକାରଣମ୍ ॥ ୩୭॥
ସର୍ୱଂ କର୍ମ ପରିତ୍ୟଜ୍ୟ ଏକଂ ମାଂ ଶରଣଂ ବ୍ରଜେତ୍ ।
ମାଂଶବ୍ଦସ୍ତତ୍ତ୍ୱଦୃଷ୍ଟ୍ୟା ତୁ ନ ହି ସଙ୍ଘାତଦୃଷ୍ଟିତଃ ॥ ୩୮॥
ଏକୋଽହଂ ସଚ୍ଚିଦାନନ୍ଦସ୍ତାତ୍ପର୍ୟେଣ ତମାଶ୍ରୟ ।
ସଦେକାସୀଦିତି ଶ୍ରୌତଂ ପ୍ରମାଣମେକଶବ୍ଦକେ ।
ଏକଂ ମାଂ ସର୍ୱଭୂତେଷୁ ଯଃ ପଶ୍ୟତି ସ ପଶ୍ୟତି ॥ ୩୯॥
ସର୍ୱକର୍ମ ମହାବାହୋ ତ୍ୟଜେତ୍ ସନ୍ନ୍ୟାସପୂର୍ୱକମ୍ ।
ସର୍ୱକର୍ମ ତଥା ଚିନ୍ତାଂ ତ୍ୟକ୍ତ୍ୱା ସନ୍ନ୍ୟାସୟୋଗତଃ ।
ଜାନୀୟାଦେକମାତ୍ମାନଂ ସଦା ତଚ୍ଚିତ୍ତସଂୟତଃ ॥ ୪୦॥
ବିଧିନା କର୍ମସଂତ୍ୟାଗଃ ସନ୍ନ୍ୟାସେନ ବିବେକତଃ ।
ଅବୈଧଂ ସ୍ୱେଚ୍ଛୟା କର୍ମ ତ୍ୟକ୍ତ୍ୱା ପାପେନ ଲିପ୍ୟତେ ॥ ୪୧॥
ଆତ୍ମଜ୍ଞାନଂ ବିନା ନ୍ୟାସଂ ପାତିତ୍ୟାୟୈବ କଲ୍ପ୍ୟତେ ।
କର୍ମ ବ୍ରହ୍ମୋଭୟଭ୍ରଷ୍ଟୋ ନଦ୍ୟାଂ ଦ୍ୱିକୂଲବର୍ଜିତଃ ।
ଅହଙ୍କାରମହାଗ୍ରାହଗ୍ରସ୍ୟମାନୋ ବିନଶ୍ୟତି ॥ ୪୨॥
ଜାଠରେ ଭରଣେ ରକ୍ତଃ ସଂସକ୍ତଃ ସଞ୍ଚୟେ ତଥା ।
ପରାଙ୍ମୁଖଃ ସ୍ୱାତ୍ମତତ୍ତ୍ୱେ ସ ସନ୍ନ୍ୟାସୀ ବିଡମ୍ବିତଃ ॥ ୪୩॥
ସର୍ୱକର୍ମବିରାଗେଣ ସନ୍ନ୍ୟସେଦ୍ୱିଧିପୂର୍ୱକମ୍ ।
ଅଥବା ସନ୍ନ୍ୟସେତ୍ କର୍ମ ଜନ୍ମହେତୁଂ ହି ସର୍ୱତଃ ॥ ୪୪॥
ଏକଂ ମାଂ ସଂଶ୍ରୟେତ୍ ପାର୍ଥ ସଚ୍ଚିଦାନନ୍ଦମବ୍ୟଯମ୍ ।
ଅହଂପଦସ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟଂ ତଦହମଃ ସାକ୍ଷି ନିଷ୍କଲମ୍ ॥ ୪୫॥
ଆତ୍ମାନଂ ବ୍ରହ୍ମରୂପେଣ ଜ୍ଞାତ୍ୱା ମୁକ୍ତୋ ଭବାର୍ଜୁନ ॥ ୪୬॥
ଦେହାତ୍ମମାନିନାଂ ଦୃଷ୍ଟିର୍ଦେହେଽହଂମମଶବ୍ଦତଃ ।
କୁବୁଦ୍ଧୟୋ ନ ଜାନନ୍ତି ମମ ଭାବମନାମୟମ୍ ॥ ୪୭॥
ଚୈତନ୍ୟଂ ତ୍ୱମହଂ ସର୍ୱଂ ସ୍ୱରୂପମବଲୋକୟ ।
ଇତି ତେ କଥିତଂ ତତ୍ତ୍ୱଂ ସର୍ୱସାରମନୁତ୍ତମମ୍ ॥ ୪୮॥
ଇତ୍ୟଧ୍ୟାତ୍ମବିଦ୍ୟାୟାଂ ଯୋଗଶାସ୍ତ୍ରେ ଶ୍ରୀବାସୁଦେବାର୍ଜୁନସଂବାଦେ
ଶାନ୍ତିଗୀତାୟାଂ ପଞ୍ଚମୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥୫॥
ଅଥ ଷଷ୍ଠୋଽଧ୍ୟାୟଃ ।
ଅର୍ଜୁନ ଉବାଚ ।
କିଂ କର୍ତବ୍ୟଂ ବିଦାଂ କୃଷ୍ଣ କିଂ ନିରୁଦ୍ଧଂ ବଦସ୍ୱ ମେ ।
ବିଶେଷଲକ୍ଷଣଂ ତେଷାଂ ବିସ୍ତରେଣ ପ୍ରକାଶୟ ॥ ୧॥
ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଉବାଚ ।
କର୍ତବ୍ୟଂ ବାପ୍ୟକର୍ତବ୍ୟଂ ନାସ୍ତି ତତ୍ତ୍ୱବିଦାଂ ସଖେ ।
ତେଽକର୍ତାରୋ ବ୍ରହ୍ମରୂପା ନିଷେଧବିଧିବର୍ଜିତାଃ ॥ ୨॥
ବେଦଃ ପ୍ରଭୁର୍ନ ବୈ ତେଷାଂ ନିୟୋଜନନିଷେଧନେ ।
ସ୍ୱୟଂ ବ୍ରହ୍ମ ସଦାନନ୍ଦା ବିଶ୍ରାନ୍ତାଃ ପରମାତ୍ମନି ॥ ୩॥
ନ ପ୍ରବୃତ୍ତିର୍ନିବୃତ୍ତିର୍ୱା ଶୁଭେ ବାପ୍ୟଶୁଭେ ତଥା ।
ଫଲଂ ଭୋଗସ୍ତଥା କର୍ମ ନାଦେହସ୍ୟ ଭବେତ୍କ୍ୱଚିତ୍ ॥ ୪॥
ଦେହଃ ପ୍ରାଣୋ ମନୋ ବୁଦ୍ଧିଶ୍ଚିତ୍ତାହଙ୍କାରମିନ୍ଦ୍ରିୟମ୍ ।
ଦୈବଂ ଚ ବାସନା ଚେଷ୍ଟା ତଦ୍ୟୋଗାତ୍ କର୍ମ ସମ୍ଭବେତ୍ ॥ ୫॥
ଜ୍ଞାନୀ ସର୍ୱଂ ବିଚାରେଣ ନିରସ୍ୟ ଜଡବୋଧତଃ ।
ସ୍ୱରୂପେ ସଚ୍ଚିଦାନନ୍ଦେ ବିଶ୍ରାନ୍ତଶ୍ଚାଦ୍ୱୟତ୍ୱତଃ ॥ ୬॥
କର୍ମଲେଶୋ ଭବେନ୍ନାସ୍ୟ ନିଷ୍କ୍ରିୟାତ୍ମତୟା ଯତେଃ ।
ତସ୍ୟୈବ ଫଲଭୋଗଃ ସ୍ୟାଦ୍ୟେନ କର୍ମ କୃତଂ ଭବେତ୍ ॥ ୭॥
ଶରୀରେ ସତି ଯତ୍କର୍ମ ଭବତୀତି ପ୍ରପଶ୍ୟସି ।
ଅହଙ୍କାରଶ୍ଚ ସାଭାସଃ କର୍ତା ଭୋକ୍ତାତ୍ର କର୍ମଣଃ ॥ ୮॥
ସାକ୍ଷିଣା ଭାସ୍ୟତେ ସର୍ୱଂ ଜ୍ଞାନୀ ସାକ୍ଷୀ ସ୍ୱୟଂପ୍ରଭଃ ।
ସଙ୍ଗସ୍ପର୍ଶୌ ତତୋ ନ ସ୍ତୋ ଭାନୁବଲ୍ଲୋକକର୍ମଭିଃ ॥ ୯॥
ବିଚରତି ଗୃହକାର୍ୟେ ତ୍ୟକ୍ତଦେହାଭିମାନୋ
ବିହରତି ଜନସଙ୍ଗେ ଲୋକୟାତ୍ରାନୁରୂପମ୍ ।
ପବନସମବିହାରୀ ରାଗସଙ୍ଗାଦିମୁକ୍ତୋ
ବିଲସତି ନିଜରୂପେ ତତ୍ତ୍ୱବିଦ୍ୱ୍ୟକ୍ତଲିଙ୍ଗଃ ॥ ୧୦॥
ଲକ୍ଷଣଂ କିଂ ତେ ବକ୍ଷ୍ୟାମି ସ୍ୱଭାବତୋ ବିଲକ୍ଷଣଃ ।
ଭାବାତୀତସ୍ୟ କୋ ଭାବଃ କିମଲକ୍ଷ୍ୟସ୍ୟ ଲକ୍ଷଣମ୍ ॥ ୧୧॥
ବିହରେଦ୍ୱିବିଧୈର୍ଭାବୈର୍ଭାବାଭାବବିବର୍ଜିତଃ ।
ସର୍ୱାଚାରାନତୀତଃ ସ ନାନାଚାରୈଶ୍ଚରେଦ୍ୟତିଃ ॥ ୧୨॥
ପ୍ରାରବ୍ଧୈର୍ନୀୟତେ ଦେହଃ କଞ୍ଚୁକଂ ପବନୈର୍ୟଥା ।
ଭୋଗେ ନିୟୋଜ୍ୟତେ କାଲେ ଯଥାୟୋଗ୍ୟଂ ଶରୀରକମ୍ ॥ ୧୩॥
ନାନାବେଶଧରୋ ଯୋଗୀ ବିମୁକ୍ତଃ ସର୍ୱବେଶତଃ ।
କ୍ୱଚିଦ୍ଭିକ୍ଷୁଃ କ୍ୱଚିନ୍ନଗ୍ନୋ ଭୋଗେ ମଗ୍ନମନାଃ କ୍ୱଚିତ୍ ॥ ୧୪॥
ଶୈଲୂଷସଦୃଶୋ ବେଶୈର୍ନାନାରୂପଧରଃ ସଦା ।
ଭିକ୍ଷାଚାରରତଃ କଶ୍ଚିତ୍ କଶ୍ଚିତ୍ତୁ ରାଜବୈଭବଃ ॥ ୧୫॥
କଶ୍ଚିଦ୍ଭୋଗରତଃ କାମୀ କଶ୍ଚିଦ୍ୱୈରାଗ୍ୟମାଶ୍ରିତଃ ।
ଦିବ୍ୟବାସାଶ୍ଚୀରାଚ୍ଛନ୍ନୋ ଦିଗ୍ୱାସା ବଦ୍ଧମେଖଲଃ ॥ ୧୬॥
କଶ୍ଚିତ୍ ସୁଗନ୍ଧଲିପ୍ତାଙ୍ଗଃ କଶ୍ଚିଦ୍ଭସ୍ମାନୁଲେପିତଃ ।
କଶ୍ଚିଦ୍ଭୋଗବିହାରୀ ଚ ଯୁବତୀ-ଯାନ-ତାମ୍ବୂଲୈଃ ॥ ୧୭॥
କଶ୍ଚିଦୁନ୍ମତ୍ତବଦ୍ୱେଶଃ ପିଶାଚ ଇବ ବା ବନେ ।
କଶ୍ଚିନ୍ମୌନୀ ଭବେତ୍ ପାର୍ଥ କଶ୍ଚିଦ୍ୱକ୍ତାତିତାର୍କିକଃ ॥ ୧୮॥
କଶ୍ଚିଚ୍ଛୁଭାଶୀଃ ସତ୍ପାତ୍ରଃ କଶ୍ଚିତ୍ତଦ୍ଭାବବର୍ଜିତଃ ।
କଶ୍ଚିଦ୍ଗୃହୀ ବନସ୍ଥୋଽନ୍ୟଃ କଶ୍ଚିନ୍ମୂଢୋଽପରଃ ସୁଖୀ ॥ ୧୯॥
ଇତ୍ୟାଦି ବିବିଧୈର୍ଭାବୈଶ୍ଚରନ୍ତି ଜ୍ଞାନିନୋ ଭୁବି ।
ଅବ୍ୟକ୍ତା ବ୍ୟକ୍ତଲିଙ୍ଗଶ୍ଚ ଭ୍ରମନ୍ତି ଭ୍ରମବର୍ଜିତାଃ ॥ ୨୦॥
ନାନାଭାବେନ ବେଶେନ ଚରନ୍ତି ଗତସଂଶୟାଃ ।
ନ ଜ୍ଞାୟତେ ତୁ ତାନ୍ ଦୃଷ୍ଟ୍ୱା କିଞ୍ଚିଚ୍ଚିହ୍ନଞ୍ଚ ବାହ୍ୟତଃ ॥ ୨୧॥
ଦେହାତ୍ମବୁଦ୍ଧିତୋ ଲୋକେ ବାହ୍ୟଲକ୍ଷଣମୀକ୍ଷତେ ।
ଅନ୍ତର୍ଭାବେ ନ ବୈ ବେଦ୍ୟୋ ବହିର୍ଲକ୍ଷଣତଃ କ୍ୱଚିତ୍ ॥ ୨୨॥
ଯୋ ଜାନାତି ସ ଜାନାତି ନାନ୍ୟେ ବାଦରତା ଜନାଃ ।
ଶାସ୍ତ୍ରାରଣ୍ୟେ ଭ୍ରମନ୍ତେ ତେ ନ ତେଷାଂ ନିଷ୍କୃତିଃ କ୍ୱଚିତ୍ ॥ ୨୩॥
ଦୁଷ୍ପ୍ରାପ୍ୟତତ୍ତ୍ୱଂ ବହୁନା ଧନେନ ଲଭ୍ୟଂ ପରଂ ଜନ୍ମଶତେନ ଚୈବ ।
ଭାଗ୍ୟଂ ଯଦି ସ୍ୟାଚ୍ଛୁଭସଞ୍ଚୟେନ ପୁଣ୍ୟେନ ଚାଚାର୍ୟକୃପାବଶେନ ॥ ୨୪॥
ଯଦି ସର୍ୱଂ ପରିତ୍ୟଜ୍ୟ ମୟି ଭକ୍ତିପରାୟଣଃ ।
ସାଧୟେଦେକଚିତ୍ତେନ ସାଧନାନି ପୁନଃ ପୁନଃ ॥ ୨୫॥
ବିଧାୟ କର୍ମ ନିଷ୍କାମଂ ସତ୍ପ୍ରୀତି-ଲାଭ-ମାନସଃ ।
ମୟି କୃତ୍ୱାର୍ପଣଂ ସର୍ୱଂ ଚିତ୍ତଶୁଦ୍ଧିରବାପ୍ୟତେ ॥ ୨୬॥
ତତୋ ବିବେକସମ୍ପ୍ରାପ୍ତଃ ସାଧନାନି ସମାଚରେତ୍ ।
ଆତ୍ମବାସନୟା ଯୁକ୍ତୋ ବୁଭୁତ୍ସୁର୍ୱ୍ୟଗ୍ରମାନସଃ ॥ ୨୭॥
ସଂଶ୍ରୟେତ୍ ସଦ୍ଗୁରୁଂ ପ୍ରାଜ୍ଞଂ ଦମ୍ଭାଦିଦୋଷବର୍ଜିତଃ ।
ଗୁରୁସେବାରତୋ ନିତ୍ୟଂ ତୋଷୟେଦ୍ଗୁରୁମୀଶ୍ୱରମ୍ ।
ତତ୍ତ୍ୱାତୀତୋ ଭବେତ୍ତତ୍ତ୍ୱଂ ଲବ୍ଧ୍ୱା ଗୁରୁପ୍ରସାଦତଃ ॥ ୨୮॥
ଗୁରୌ ପ୍ରସନ୍ନେ ପରତତ୍ତ୍ୱଲାଭସ୍ତତଃ କ୍ୱ ତାପୋ ଭବବନ୍ଧମୁକ୍ତଃ ।
ବିମୁକ୍ତସଙ୍ଗଃ ପରମାତ୍ମରୂପୋ ନ ସଂସରେତ୍ ସୋଽପି ପୁନର୍ଭବାବ୍ଧୌ ॥ ୨୯॥
ଜ୍ଞାନୀ କଶ୍ଚିଦ୍ୱିରକ୍ତଃ ପ୍ରବିରତବିଷୟସ୍ତ୍ୟକ୍ତଭୋଗୋ ନିରାଶଃ
କଶ୍ଚିଦ୍ଭୋଗୀ ପ୍ରସିଦ୍ଧୋ ବିଚରତି ବିଷୟେ ଭୋଗରାଗପ୍ରସକ୍ତଃ ।
ପ୍ରାରବ୍ଧସ୍ତତ୍ର ହେତୁର୍ଜନୟତି ବିବିଧା ବାସନାଃ କର୍ମୟୋଗାତ୍
ପ୍ରାରବ୍ଧେ ଯସ୍ୟ ଭୋଗଃ ସ ଯତତି ବିଭବେ ଭୋଗହୀନୋ ବିରକ୍ତଃ ॥ ୩୦॥
ପ୍ରାରବ୍ଧାଦ୍ୱାସନା ଚେଚ୍ଛା ପ୍ରବୃତ୍ତିର୍ଜାୟତେ ନୃଣାମ୍ ।
ପ୍ରବୃତ୍ତୋ ବା ନିବୃତ୍ତୋ ବା ପ୍ରଭୁତ୍ୱଂ ତସ୍ୟ ସର୍ୱତଃ ॥ ୩୧॥
ଭୋଗୋ ଜ୍ଞାନଂ ଭବେଦ୍ଦେହେ ଏକେନାରବ୍ଧକର୍ମଣା ।
ପ୍ରାରବ୍ଧଂ ଭୋଗଦଂ ଲୋକେ ଦତ୍ୱା ଭୋଗଂ ବିନଶ୍ୟତି ॥ ୩୨॥
ପ୍ରାରବ୍ଧଂ ଲକ୍ଷ୍ୟସମ୍ପନ୍ନେ ଘଟବଜ୍ଜ୍ଞାନଜନ୍ମତଃ ।
ଶେଷସ୍ତିଷ୍ଠେତ୍ସମୁତ୍ପନ୍ନେ ଘଟେ ଚକ୍ରସ୍ୟ ବେଗବତ୍ ॥ ୩୩॥
ପ୍ରାରବ୍ଧଂ ବିଦୁଷାଃ ପାର୍ଥ ଜ୍ଞାନୋତ୍ତରମୃଷାତ୍ମକମ୍ ।
କର୍ତୁଂ ନାତିଶୟଂ କିଞ୍ଚିତ୍ ପ୍ରାରବ୍ଧଂ ଜ୍ଞାନିନାଂ କ୍ଷମମ୍ ॥ ୩୪॥
ତଦ୍ଦେହାରମ୍ଭିକା ଶକ୍ତିର୍ଭୋଗଦାନାୟ ଦେହିନାମ୍ ।
ଦଦ୍ୟାଜ୍ଜ୍ଞାନୋତ୍ତରଂ ଭୋଗଂ ଦେହାଭାସଂ ବିଧାୟ ତତ୍ ॥ ୩୫॥
ଆଭାସଶରୀରେ ଭୋଗୋ ଭବେତ୍ ପ୍ରାରବ୍ଧକଲ୍ପିତେ ।
ମୁକ୍ତୋ ଜ୍ଞାନଦଶାୟାନ୍ତୁ ତତ୍ତ୍ୱଜ୍ଞୋ ଭୋଗବର୍ଜିତଃ ॥ ୩୬॥
ଇତ୍ୟଧ୍ୟାତ୍ମବିଦ୍ୟାୟାଂ ଯୋଗଶାସ୍ତ୍ରେ ଶ୍ରୀବାସୁଦେବାର୍ଜୁନସଂବାଦେ
ଶାନ୍ତିଗୀତାୟାଂ ଷଷ୍ଠୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥୬॥
ଅଥ ସପ୍ତମୋଽଧ୍ୟାୟଃ ।
ଶ୍ରୀଭଗବନୁବାଚ ।
ସାରଂ ତତ୍ତ୍ୱଂ ପ୍ରବକ୍ଷ୍ୟାମି ତଚ୍ଛୃଣୁଷ୍ୱ ସଖେଽର୍ଜୁନ ।
ଅତିଗୁହ୍ୟଂ ମହତ୍ପୂର୍ଣଂ ଯଚ୍ଛ୍ରୁତ୍ୱା ମୁଚ୍ୟତେ ନରଃ ॥ ୧॥
ପୂର୍ଣଂ ଚୈତନ୍ୟମେକଂ ସତ୍ତତୋଽନ୍ୟନ୍ନ ହି କିଞ୍ଚନ ।
ନ ମାୟା ନେଶ୍ୱରୋ ଜୀବୋ ଦେଶଃ କାଲଶ୍ଚରାଚରମ୍ ॥ ୨॥
ନ ତ୍ୱଂ ନାହଂ ନ ବା ପୃଥ୍ୱୀ ନେମେ ଲୋକା ଭୁବାଦୟଃ ।
କିଞ୍ଚିନ୍ନାସ୍ତ୍ୟପି ଲେଶେନ ନାସ୍ତି ନାସ୍ତୀତି ନିଶ୍ଚିନୁ ॥ ୩॥
କେବଲଂ ବ୍ରହ୍ମମାତ୍ରଂ ସନ୍ନାନ୍ୟଦସ୍ତୀତି ଭାବୟ ।
ପଶ୍ୟସି ସ୍ୱପ୍ନବତ୍ସର୍ୱଂ ବିବର୍ତଂ ଚେତନେ ଖଲୁ ॥ ୪॥
ବିଷୟଂ ଦେଶକାଲାଦିଂ ଭୋକ୍ତୃଜ୍ଞାତୃକ୍ରିୟାଦିକମ୍ ।
ମିଥ୍ୟା ତତ୍ସ୍ୱପ୍ନବଦ୍ଭାନଂ ନ କିଞ୍ଚିନ୍ନାପି କିଞ୍ଚନ ॥ ୫॥
ଯତ୍ସତ୍ତ୍ୱଂ ସତତଂ ପ୍ରକାଶମମଲଂ ସଂସାରଧାରାବହଂ
ନାନ୍ୟତ୍ କିଞ୍ଚ ତରଙ୍ଗଫେନସଲିଲଂ ସତ୍ତୈବ ବିଶ୍ୱଂ ତଥା ।
ଦୃଶ୍ୟଂ ସ୍ୱପ୍ନମୟଂ ନ ଚାସ୍ତି ବିତତଂ ମାୟାମୟଂ ଦୃଶ୍ୟତେ
ଚୈତନ୍ୟଂ ବିଷୟୋ ବିଭାତି ବହୁଧା ବ୍ରହ୍ମାଦିକଂ ମାୟଯା ॥ ୬॥
ବିଶ୍ୱଂ ଦୃଶ୍ୟମସତ୍ୟମେତଦଖିଲଂ ମାୟାବିଲାସାସ୍ପଦଂ
ଆତ୍ମାଽଜ୍ଞାନନିଦାନଭାନମନୃତଂ ସଦ୍ୱଚ୍ଚ ମୋହାଲୟମ୍ ।
ବାଧ୍ୟଂ ନାଶ୍ୟମଚିନ୍ତ୍ୟଚିତ୍ରରଚିତଂ ସ୍ୱପ୍ନୋପମଂ ତଦ୍ଧ୍ରୁବମ୍
ଆସ୍ଥାଂ ତତ୍ର ଜହି ସ୍ୱଦୁଃଖନିଲୟେ ରଜ୍ଜ୍ୱାଂ ଭୁଜଙ୍ଗୋପମେ ॥ ୭॥
ଅର୍ଜୁନ ଉବାଚ ।
ନିର୍ଗୁଣଂ ପରମଂ ବ୍ରହ୍ମ ନିର୍ୱିକାରଂ ବିନିଷ୍କ୍ରିୟମ୍ ।
ଜଗତ୍ସୃଷ୍ଟିଃ କଥଂ ତସ୍ମାଦ୍ଭବତି ତଦ୍ୱଦସ୍ୱ ମେ ॥ ୮॥
ଶ୍ରୀଭଗବାନୁବାଚ ।
ସୃଷ୍ଟିର୍ନାସ୍ତି ଜଗନ୍ନାସ୍ତି ଜୀବୋ ନାସ୍ତି ତଥେଶ୍ୱରଃ ।
ମାୟଯା ଦୃଶ୍ୟତେ ସର୍ୱଂ ଭାସ୍ୟତେ ବ୍ରହ୍ମସତ୍ତୟା ॥ ୯॥
ଯଥା ସ୍ତିମିତଗମ୍ଭୀରେ ଜଲରାଶୌ ମହାର୍ଣବେ ।
ସମୀରଣବଶାଦ୍ୱୀଚିର୍ନ ବସ୍ତୁ ସଲିଲେତରତ୍ ॥ ୧୦॥
ତଥା ହି ପୂର୍ଣଚୈତନ୍ୟେ ମାୟଯା ଦୃଶ୍ୟତେ ଜଗତ୍ ।
ନ ତରଙ୍ଗୋ ଜଲାଦ୍ଭିନ୍ନୋ ବ୍ରହ୍ମଣୋଽନ୍ୟଜ୍ଜଗନ୍ନ ହି ॥ ୧୧॥
ଚୈତନ୍ୟଂ ବିଶ୍ୱରୂପେଣ ଭାସତେ ମାୟଯା ତଥା ।
କିଞ୍ଚିଦ୍ଭବତି ନୋ ସତ୍ୟଂ ସ୍ୱପ୍ନକର୍ମେବ ନିଦ୍ରୟା ॥ ୧୨॥
ଯାବନ୍ନିଦ୍ରା ଋତଂ ତାବତ୍ ତଥାଽଜ୍ଞାନାଦିଦଂ ଜଗତ୍ ।
ନ ମାୟା କୁରୁତେ କିଞ୍ଚିନ୍ମାୟାବୀ ନ କରୋତ୍ୟଣୁ ।
ଇନ୍ଦ୍ରଜାଲସମଂ ସର୍ୱଂ ବଦ୍ଧଦୃଷ୍ଟିଃ ପ୍ରପଶ୍ୟତି ॥ ୧୩॥
ଅଜ୍ଞାନଜନବୋଧାର୍ଥଂ ବାହ୍ୟଦୃଷ୍ଟ୍ୟା ଶ୍ରୁତୀରିତମ୍ ।
ବାଲାନାଂ ପ୍ରୀତୟେ ଯଦ୍ୱଦ୍ଧାତ୍ରୀ ଜଲ୍ପତି କଲ୍ପିତମ୍ ।
ତତ୍ପ୍ରକାରଂ ପ୍ରବକ୍ଷ୍ୟାମି ଶୃଣୁଷ୍ୱ କୁନ୍ତିନନ୍ଦନ ॥ ୧୪॥
ଚୈତନ୍ୟେ ବିମଲେ ପୂର୍ଣେ କସ୍ମିନ୍ ଦେଶେଽଣୁମାତ୍ରକମ୍ ।
ଅଜ୍ଞାନମୁଦିତଂ ସତ୍ତାଂ ଚୈତନ୍ୟସ୍ଫୂର୍ତିମାଶ୍ରିତମ୍ ॥ ୧୫॥
ତଦଜ୍ଞାନଂ ପରିଣତଂ ସ୍ୱସ୍ୟୈବ ଶକ୍ତିଭେଦତଃ ।
ମାୟାରୂପା ଭବେଦେକା ଚାବିଦ୍ୟାରୂପିଣୀତରା ॥ ୧୬॥
ସତ୍ତ୍ୱପ୍ରଧାନମାୟାୟାଂ ଚିଦାଭାସୋ ବିଭାସିତଃ ।
ଚିଦଧ୍ୟାସାଚ୍ଚିଦାଭାସ ଈଶ୍ୱରୋଽଭୂତ୍ସ୍ୱମାୟଯା ॥ ୧୭॥
ମାୟାବୃତ୍ୟା ଭବେଦୀଶଃ ସର୍ୱଜ୍ଞଃ ସର୍ୱଶକ୍ତିମାନ୍ ।
ଇଚ୍ଛାଦି ସର୍ୱକର୍ତୃତ୍ୱଂ ମାୟାବୃତ୍ୟା ତଥେଶ୍ୱରେ ॥ ୧୮॥
ତତଃ ସଙ୍କଲ୍ପବାନୀଶସ୍ତଦ୍ୱୃତ୍ୟା ସ୍ୱେଚ୍ଛୟା ସ୍ୱତଃ ।
ବହୁଃ ସ୍ୟାମହମେବୈକଃ ସଙ୍କଲ୍ପୋଽସ୍ୟ ସମୁତ୍ଥିତଃ ॥ ୧୯॥
ମାୟାୟା ଉଦ୍ଗତଃ କାଲୋ ମହାକାଲ ଇତି ସ୍ମୃତଃ ।
କାଲଶକ୍ତିର୍ମହାକାଲୀ ଚାଦ୍ୟା ସଦ୍ୟସମୁଦ୍ଭବାତ୍ ॥ ୨୦॥
କାଲେନ ଜାୟତେ ସର୍ୱଂ କାଲେ ଚ ପରିତିଷ୍ଠତି ।
କାଲେ ବିଲୟମାପ୍ନୋତି ସର୍ୱେ କାଲବଶାନୁଗାଃ ॥ ୨୧॥
ସର୍ୱବ୍ୟାପୀ ମହାକାଲୋ ନିରାକାରୋ ନିରାମୟଃ ।
ଉପାଧିୟୋଗତଃ କାଲୋ ନାନାଭାବେନ ଭାସତେ ॥ ୨୨॥
ନିମେଷାଦିର୍ୟୁଗଃ କଲ୍ପଃ ସର୍ୱଂ ତସ୍ମିନ୍ ପ୍ରକାଶିତମ୍ ।
କାଲତୋଽଭୂନ୍ମହତ୍ତତ୍ତ୍ୱଂ ମହତ୍ତତ୍ତ୍ୱାଦହଙ୍କୃତିଃ ॥ ୨୩॥
ତ୍ରିବିଧଃ ସୋଽପ୍ୟହଙ୍କାରଃ ସତ୍ତ୍ୱାଦିଗୁଣଭେଦତଃ ।
ଅହଙ୍କାରାଦ୍ଭବେତ୍ ସୂକ୍ଷ୍ମତନ୍ମାତ୍ରାଣ୍ୟପି ପଞ୍ଚ ବୈ ॥ ୨୪॥
ସୂକ୍ଷ୍ମାଣି ପଞ୍ଚଭୂତାନି ସ୍ଥୂଲାନି ବ୍ୟାକୃତାନି ତୁ ।
ସତ୍ତ୍ୱାଂଶାତ୍ ସୂକ୍ଷ୍ମଭୂତାନାଂ କ୍ରମାଦ୍ଧୀନ୍ଦ୍ରିୟପଞ୍ଚକମ୍ ।
ଅନ୍ତଃକରଣମେକଂ ତତ୍ ସମଷ୍ଟିଗୁଣତତ୍ତ୍ୱତଃ ॥ ୨୫॥
କର୍ମେନ୍ଦ୍ରିୟାଣି ରଜସଃ ପ୍ରତ୍ୟେକଂ ଭୂତପଞ୍ଚକାତ୍ ।
ପଞ୍ଚବୃତ୍ତିମୟଃ ପ୍ରାଣଃ ସମଷ୍ଟିଃ ପଞ୍ଚରାଜସୈଃ ॥ ୨୬॥
ପଞ୍ଚୀକୃତଂ ତାମସାଂଶଂ ତତ୍ପଞ୍ଚସ୍ଥୂଲତାଂ ଗତମ୍ ।
ସ୍ଥୂଲଭୂତାତ୍ ସ୍ଥୂଲସୃଷ୍ଟିର୍ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡଶରୀରାଦିକମ୍ ॥ ୨୭॥
ମାୟୋପାଧିର୍ଭବେଦୀଶଶ୍ଚାବିଦ୍ୟା ଜୀବକାରଣମ୍ ।
ଶୁଦ୍ଧସତ୍ତ୍ୱାଧିକା ମାୟା ଚାବିଦ୍ୟା ସା ତମୋମୟୀ ॥ ୨୮॥
ମଲିନସତ୍ତ୍ୱପ୍ରଧାନା ହ୍ୟବିଦ୍ୟାଽଽବରଣାତ୍ମିକା ।
ଚିଦାଭାସସ୍ତତ୍ର ଜୀବଃ ସ୍ୱଲ୍ପଜ୍ଞଶ୍ଚାପି ତଦ୍ୱଶଃ ।
ଚୈତନ୍ୟେ କଲ୍ପିତଂ ସର୍ୱଂ ବୁଦ୍ବୁଦା ଇବ ବାରିଣି ॥ ୨୯॥
ତୈଲବିନ୍ଦୁର୍ୟଥା କ୍ଷିପ୍ତଃ ପତିତଃ ସରସୀଜଲେ ।
ନାନାରୂପେଣ ବିସ୍ତୀର୍ଣୋ ଭବେତ୍ତନ୍ନ ଜଲଂ ତଥା ॥ ୩୦॥
ଅନନ୍ତପୂର୍ଣଚୈତନ୍ୟେ ମହାମାୟା ବିଜୃମ୍ଭିତା ।
କସ୍ମିନ୍ ଦେଶେ ଚାଣୁମାତ୍ରଂ ବିଭୃତା ନାମରୂପତଃ ॥ ୩୧॥
ନ ମାୟାତିଶୟଂ କର୍ତୁଂ ବ୍ରହ୍ମଣି କଶ୍ଚିଦର୍ହତି ।
ଚୈତନ୍ୟଂ ସ୍ୱବଲେନୈବ ନାନାକାରଂ ପ୍ରଦର୍ଶୟେତ୍ ॥ ୩୨॥
ବିବର୍ତଂ ସ୍ୱପ୍ନବତ୍ସର୍ୱମଧିଷ୍ଠାନେ ତୁ ନିର୍ମଲେ ।
ଆକାଶେ ଧୂମବନ୍ମାୟା ତତ୍କାର୍ୟମପି ବିସ୍ତୃତମ୍ ।
ସଙ୍ଗଃ ସ୍ପର୍ଶସ୍ତତୋ ନାସ୍ତି ନାମ୍ବରଂ ମଲିନଂ ତତଃ ॥ ୩୩॥
କାର୍ୟାନୁମେୟା ସା ମାୟା ଦାହକାନଲଶକ୍ତିବତ୍ ।
ଅଧିଜ୍ଞୈରନୁମୀୟେତ ଜଗଦ୍ଦୃଷ୍ଟ୍ୟାସ୍ୟ କାରଣମ୍ ॥ ୩୪॥
ନ ମାୟା ଚୈତନ୍ୟେ ନ ହି ଦିନମଣାବନ୍ଧକାରପ୍ରବେଶଃ
ଦିବାନ୍ଧାଃ କଲ୍ପନ୍ତେ ଦିନକରକରେ ଶାର୍ୱରଂ ଘୋରଦୃଷ୍ଟ୍ୟା ।
ନ ସତ୍ୟଂ ତଦ୍ଭାବଃ ସ୍ୱମତିବିଷୟଂ ନାସ୍ତି ତଲ୍ଲେଶମାତ୍ରଃ
ତଥା ମୂଢାଃ ସର୍ୱେ ମନସି ସତତଂ କଲ୍ପୟନ୍ତ୍ୟେବ ମାୟା ॥ ୩୫॥
ସ୍ୱସତ୍ତାହୀନରୂପତ୍ୱାଦବସ୍ତୁତ୍ୱାତ୍ତଥୈବ ଚ ।
ଅନାତ୍ମତ୍ୱାଜ୍ଜଡତ୍ୱାଚ୍ଚ ନାସ୍ତି ମାୟେତି ନିଶ୍ଚିନୁ ॥ ୩୬॥
ମାୟା ନାସ୍ତି ଜଗନ୍ନାସ୍ତି ନାସ୍ତି ଜୀବସ୍ତଥେଶ୍ୱରଃ ।
କେବଲଂ ବ୍ରହ୍ମମାତ୍ରତ୍ୱାତ୍ ସ୍ୱପ୍ନକଲ୍ପେବ କଲ୍ପନା ॥ ୩୭॥
ଏକଂ ବକ୍ତ୍ରଂ ନ ଯୋଗ୍ୟଂ ତଦ୍ଦ୍ୱିତୀୟଂ କୁତ ଇଷ୍ୟତେ ।
ସଂଖ୍ୟାବଦ୍ଧଂ ଭବେଦେକଂ ବ୍ରହ୍ମଣି ତନ୍ନ ଶୋଭତେ ॥ ୩୮॥
ଲେଶମାତ୍ରଂ ନ ହି ଦ୍ୱୈତଂ ଦ୍ୱୈତଂ ନ ସହତେ ଶ୍ରୁତିଃ ।
ଶବ୍ଦାତୀତଂ ମନୋଽତୀତଂ ବାକ୍ୟାତୀତଂ ସଦାମଲମ୍ ।
ଉପମାଭାବହୀନତ୍ୱାଦୀଦୃଶସ୍ତାଦୃଶୋ ନ ହି ॥ ୩୯॥
ନ ହି ତତ୍ ଶ୍ରୂୟତେ ଶ୍ରୋତ୍ରୈର୍ନ ସ୍ପୃଶ୍ୟତେ ତ୍ୱଚା ତଥା ।
ନ ହି ପଶ୍ୟତି ଚକ୍ଷୁସ୍ତଦ୍ରସନାସ୍ୱାଦୟେନ୍ନ ହି ।
ନ ଚ ଜିଘ୍ରତି ତଦ୍ଘ୍ରାଣଂ ନ ବାକ୍ୟଂ ବ୍ୟାକରୋତି ଚ ॥ ୪୦॥
ସଦ୍ରୂପୋ ହ୍ୟବିନାଶିତ୍ୱାତ୍ ପ୍ରକାଶତ୍ୱାଚ୍ଚିଦାତ୍ମକଃ ।
ଆନନ୍ଦଃ ପ୍ରିୟରୂପତ୍ୱାନ୍ନାତ୍ମନ୍ୟପ୍ରିୟତା କ୍ୱଚିତ୍ ॥ ୪୧॥
ବ୍ୟାପକତ୍ୱାଦଧିଷ୍ଠାନାଦ୍ଦେହସ୍ୟାତ୍ମେତି କଥ୍ୟତେ ।
ବୃଂହଣତ୍ୱାଦ୍ବୃହତ୍ୱାଚ୍ଚ ବ୍ରହ୍ମେତି ଗୀୟତେ ଶ୍ରୁତୌ ॥ ୪୨॥
ଯଦା ଜ୍ଞାତ୍ୱା ସ୍ୱରୂପଂ ସ୍ୱଂ ବିଶ୍ରାନ୍ତିଂ ଲଭସେ ସଖେ ।
ତଦା ଧନ୍ୟଃ କୃତାର୍ଥଃ ସନ୍ ଜୀବନ୍ମୁକ୍ତୋ ଭବିଷ୍ୟସି ॥ ୪୩॥
ମୋକ୍ଷରୂପଂ ତମେବାହୁର୍ୟୋଗିନସ୍ତତ୍ତ୍ୱଦର୍ଶିନଃ ।
ସ୍ୱରୂପଜ୍ଞାନମାତ୍ରେଣ ଲାଭସ୍ତତ୍କଣ୍ଠହାରବତ୍ ॥ ୪୪॥
ପ୍ରବୁଦ୍ଧତତ୍ତ୍ୱସ୍ୟ ତୁ ପୂର୍ଣବୋଧେ ନ ସତ୍ୟମାୟା ନ ଚ କାର୍ୟମସ୍ୟାଃ ।
ତମସ୍ତମଃକାର୍ୟମସତ୍ୟସର୍ୱଂ ନ ଦୃଶ୍ୟତେ ଭାନୋର୍ମହାପ୍ରକାଶେ ॥ ୪୫॥
ଅତସ୍ତତୋ ନାସ୍ତି ଜଗତ୍ପ୍ରସିଦ୍ଧଂ ଶୁଦ୍ଧେ ପରେ ବ୍ରହ୍ମଣି ଲେଶମାତ୍ରମ୍ ।
ମୃଷାମୟଂ କଲ୍ପିତନାମରୂପଂ ରଜ୍ଜ୍ୱାଂ ଭୁଜଙ୍ଗୋ ମୃଦି କୁମ୍ଭଭାଣ୍ଡମ୍ ॥ ୪୬॥
ଇତ୍ୟଧ୍ୟାତ୍ମବିଦ୍ୟାୟାଂ ଯୋଗଶାସ୍ତ୍ରେ ଶ୍ରୀବାସୁଦେବାର୍ଜୁନସଂବାଦେ
ଶାନ୍ତିଗୀତାୟାଂ ସପ୍ତମୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥୭॥
ଅଥାଷ୍ଟମୋଽଧ୍ୟାୟଃ ।
ଅର୍ଜୁନ ଉବାଚ ।
କିଂ ଲକ୍ଷ୍ୟଂ ସ୍ୱାତ୍ମରୂପେଣ ଯଦ୍ବ୍ରହ୍ମ କଥ୍ୟତେ ବିଦା ।
ଯଜ୍ଜ୍ଞାତ୍ୱା ବ୍ରହ୍ମରୂପେଣ ସ୍ୱାତ୍ମାନଂ ବେଦ୍ମି ତଦ୍ୱଦ ॥ ୧॥
ଶ୍ରୀଭଗବନୁବାଚ ।
ଅଙ୍ଗୁଷ୍ଠମାତ୍ରଃ ପୁରୁଷୋ ହୃତ୍ପଦ୍ମେ ଯୋ ବ୍ୟବସ୍ଥିତଃ ।
ତମାତ୍ମାନଞ୍ଚ ବେତ୍ତାରଂ ବିଦ୍ଧି ବୁଦ୍ଧ୍ୟା ସୁସୂକ୍ଷ୍ମୟା ॥ ୨॥
ହୃଦୟକମଲଂ ପାର୍ଥ ଅଙ୍ଗୁଷ୍ଠପରିମାଣତଃ ।
ତତ୍ର ତିଷ୍ଠତି ଯୋ ଭାତି ବଂଶପର୍ୱଣୀବାମ୍ବରମ୍ ।
ଅଙ୍ଗୁଷ୍ଠମାତ୍ରଂ ପୁରୁଷଂ ତେନୈବ ବଦତି ଶ୍ରୁତିଃ ॥ ୩॥
ମହାକାଶେ ଘଟେ ଜାତେଽବକାଶୋ ଘଟମଧ୍ୟଗଃ ।
ଘଟାବଚ୍ଛିନ୍ନ ଆକାଶଃ କଥ୍ୟତେ ଲୋକପଣ୍ଡିତୈଃ ॥ ୪॥
କୂଟସ୍ଥୋଽପି ତଥା ବୁଦ୍ଧିଃ କଲ୍ପିତା ତୁ ଯଦା ଭବେତ୍ ।
ତଦା କୂଟସ୍ଥଚୈତନ୍ୟଃ ବୁଦ୍ଧ୍ୟନ୍ତସ୍ଥଂ ବିଭାସତେ ।
ବୁଦ୍ଧ୍ୟବଚ୍ଛିନ୍ନଚୈତନ୍ୟଂ ଜୀବଲକ୍ଷ୍ୟଂ ତ୍ୱମେବ ହି ॥ ୫॥
ପ୍ରଜ୍ଞାନଂ ତଚ୍ଚ ଗାୟନ୍ତି ବେଦଶାସ୍ତ୍ରବିଶାରଦାଃ ।
ଆନନ୍ଦଂ ବ୍ରହ୍ମଶବ୍ଦାଭ୍ୟାଂ ବିଶେଷଣବିଶେଷିତମ୍ ॥ ୬॥
ଶୃଣୋତି ଯେନ ଜାନାତି ପଶ୍ୟତି ଚ ବିଜିଘ୍ରତି ।
ସ୍ୱାଦାସ୍ୱାଦଂ ବିଜାନାତି ଶୀତଞ୍ଚୋଷ୍ଣାଦିକଂ ତଥା ॥ ୭॥
ଚୈତନ୍ୟଂ ବେଦନାରୂପଂ ତତ୍ସର୍ୱବେଦନାଶ୍ରୟମ୍ ।
ଅଲକ୍ଷ୍ୟଂ ଶୁଦ୍ଧଚୈତନ୍ୟଂ କୂଟସ୍ଥଂ ଲକ୍ଷୟେତ୍ ଶ୍ରୁତିଃ ॥ ୮॥
ବୁଦ୍ଧ୍ୟାବଚ୍ଛିନ୍ନଚୈତନ୍ୟଂ ବୃତ୍ୟାରୂଢଂ ଯଦା ଭବେତ୍ ।
ଜ୍ଞାନଶବ୍ଦାଭିଧଂ ତର୍ହି ତେନ ଚୈତନ୍ୟବୋଧନମ୍ ॥ ୯॥
ଯଦା ବୃତ୍ତିଃ ପ୍ରମାଣେନ ବିଷୟେଣୈକତାଂ ବ୍ରଜେତ୍ ।
ବୃତ୍ତବିଷୟଚୈତନ୍ୟେ ଏକତ୍ୱେନ ଫଲୋଦୟଃ ॥ ୧୦॥
ତଦା ବୃତ୍ତିଲୟେ ପ୍ରାପ୍ତେ ଜ୍ଞାନଂ ଚୈତନ୍ୟମେବ ତତ୍ ।
ପ୍ରବୋଧନାୟ ଚୈତନ୍ୟଂ ଜ୍ଞାନଶବ୍ଦେନ କଥ୍ୟତେ ॥ ୧୧॥
ଶୃଣୋଷି ବୀକ୍ଷସେ ଯଦ୍ୟତ୍ତତ୍ର ସଂବିଦନୁତ୍ତମା ।
ଅନୁସ୍ୟୂତତୟା ଭାତି ତତ୍ତତ୍ସର୍ୱପ୍ରକାଶିକା ॥ ୧୨॥
ସଂବିଦଂ ତାଂ ବିଚାରେଣ ଚୈତନ୍ୟମବଧାରୟ ।
ତତ୍ର ପଶ୍ୟସି ଯଦ୍ୱସ୍ତୁ ଜାନାମୀତି ବିଭାସତେ ।
ତଦ୍ଧି ସଂବିତ୍ପ୍ରଭାବେନ ବିଜ୍ଞେୟଂ ସ୍ୱରୂପଂ ତତଃ ॥ ୧୩॥
ସର୍ୱଂ ନିରସ୍ୟ ଦୃଶ୍ୟତ୍ୱାଦନାତ୍ମତ୍ୱାଜ୍ଜଡତ୍ୱତଃ ।
ତମବିଚ୍ଛିନ୍ନମାତ୍ମାନଂ ବିଦ୍ଧି ସୁସୂକ୍ଷ୍ମୟା ଧିୟା ॥ ୧୪॥
ଯା ସଂବିତ୍ ସୈବ ହି ତ୍ୱାତ୍ମା ଚୈତନ୍ୟଂ ବ୍ରହ୍ମ ନିଶ୍ଚିନୁ ।
ତ୍ୱଂପଦସ୍ୟ ଚ ଲକ୍ଷ୍ୟଂ ତଜ୍ଜ୍ଞାତବ୍ୟଂ ଗୁରୁବାକ୍ୟତଃ ॥ ୧୫॥
ଘଟାକାଶୋ ମହାକାଶ ଇବ ଜାନୀହି ଚୈକତାମ୍ ।
ଅଖଣ୍ଡତ୍ୱଂ ଭବେଦୈକ୍ୟଂ ଜ୍ଞାତ୍ୱା ବ୍ରହ୍ମମୟୋ ଭବ ॥ ୧୬॥
କୁମ୍ଭାକାଶମହାକାଶୋ ଯଥାଽଭିନ୍ନୋ ସ୍ୱରୂପତଃ ।
ତଥାତ୍ମବ୍ରହ୍ମଣୋଽଭେଦଂ ଜ୍ଞାତ୍ୱା ପୂର୍ଣୋ ଭବାର୍ଜୁନ ॥ ୧୭॥
ନାନାଧାରେ ଯଥାକାଶଃ ପୂର୍ଣ ଏକୋ ହି ଭାସତେ ।
ତଥୋପାଧିଷୁ ସର୍ୱତ୍ର ଚୈକାତ୍ମା ପୂର୍ଣନିରଦ୍ୱୟଃ ॥ ୧୮॥
ଯଥା ଦୀପସହସ୍ରେଷୁ ବହ୍ନିରେକୋ ହି ଭାସ୍ୱରଃ ।
ତଥା ସର୍ୱଶରୀରେଷୁ ହ୍ୟେକାତ୍ମା ଚିତ୍ସଦବ୍ୟଯଃ ॥ ୧୯॥
ସହସ୍ରଧେନୁଷୁ କ୍ଷୀରଂ ସର୍ପିରେକଂ ନ ଭିଦ୍ୟତେ ।
ନାନାରଣିପ୍ରସ୍ତରେଷୁ କୃଶାନୁର୍ଭେଦବର୍ଜିତଃ ॥ ୨୦॥
ନାନାଜଲାଶୟେଷ୍ୱେବଂ ଜଲମେକଂ ସ୍ଫୁରତ୍ୟଲମ୍ ।
ନାନାବର୍ଣେଷୁ ପୁଷ୍ପେଷୁ ହ୍ୟେକଂ ତନ୍ମଧୁରଂ ମଧୁ ॥ ୨୧॥
ଇକ୍ଷୁଦଣ୍ଡେଷ୍ୱସଂଖ୍ୟେଷୁ ଚୈକଂ ହି ରସମୈକ୍ଷବମ୍ ।
ତଥା ହି ସର୍ୱଭାବେଷୁ ଚୈତନ୍ୟଂ ପୂର୍ଣମଦ୍ୱୟମ୍ ॥ ୨୨॥
ଅଦ୍ୱୟେ ପୂର୍ଣଚୈତନ୍ୟେ କଲ୍ପିତଂ ମାୟଯାଖିଲମ୍ ।
ମୃଷା ସର୍ୱମଧିଷ୍ଠାନଂ ନାନାରୂପେଣ ଭାସତେ ॥ ୨୩॥
ଅଖଣ୍ଡେ ବିମଲେ ପୂର୍ଣେ ଦ୍ୱୈତଗନ୍ଧବିବର୍ଜିତେ ।
ନାନ୍ୟତ୍କିଞ୍ଚିତ୍କେବଲଂ ସନ୍ନାନାଭାବେନ ରାଜତେ ॥ ୨୪॥
ସ୍ୱପ୍ନବଦ୍ଦୃଶ୍ୟତେ ସର୍ୱଂ ଚିଦ୍ୱିବର୍ତଂ ଚିଦେବ ହି ।
କେବଲଂ ବ୍ରହ୍ମମାତ୍ରନ୍ତୁ ସଚ୍ଚିଦାନନ୍ଦମବ୍ୟଯମ୍ ॥ ୨୫॥
ସଚ୍ଚିଦାନନ୍ଦଶବ୍ଦେନ ତଲ୍ଲକ୍ଷ୍ୟଂ ଲକ୍ଷୟେତ୍ ଶ୍ରୁତିଃ ।
ଅକ୍ଷରମକ୍ଷରାତୀତଂ ଶବ୍ଦାତୀତଂ ନିରଞ୍ଜନମ୍ ।
ତତ୍ସ୍ୱରୂପଂ ସ୍ୱୟଂ ଜ୍ଞାତ୍ୱା ବ୍ରହ୍ମବିତ୍ତ୍ୱଂ ପରିତ୍ୟଜ ॥ ୨୬॥
ଅଭିମାନାବୃତିର୍ମୁଖ୍ୟା ତେନୈବ ସ୍ୱରୂପାବୃତିଃ ।
ପଞ୍ଚକୋଶେଷ୍ୱହଙ୍କାରଃ କର୍ତୃଭାବେନ ରାଜତେ ॥ ୨୭॥
ବ୍ରହ୍ମବିତ୍ତ୍ୱାଭିମାନଂ ଯଦ୍ଭବେଦ୍ୱିଜ୍ଞାନସଂଜ୍ଞିତେ ।
ଅହଙ୍କାରସ୍ୟ ତଦ୍ଧର୍ମ ପିହିତେ ସ୍ୱରୂପେଽମଲେ ॥ ୨୮॥
ଅତଃ ସଂତ୍ୟଜ୍ୟ ତଦ୍ଭାବଂ କେବଲଂ ସ୍ୱରୂପେ ସ୍ଥିତମ୍ ।
ତତ୍ତ୍ୱଜ୍ଞାନମିତି ପ୍ରାହୁର୍ୟୋଗିନସ୍ତତ୍ତ୍ୱଦର୍ଶିନଃ ॥ ୨୯॥
ଅନ୍ଧକାରଗୃହେ ଶାୟୀ ଶରୀରଂ ତୂଲିକାବୃତମ୍ ।
ଦେହାଦିକଂ ଚ ନାସ୍ତୀତି ନିଶ୍ଚୟେନ ବିଭାବୟ ॥ ୩୦॥
ନ ପଶ୍ୟସି ତଦା କିଞ୍ଚିଦ୍ୱିଭାତି ସାକ୍ଷି ସତ୍ସ୍ୱୟମ୍ ।
ଅହମସ୍ମୀତି ଭାବେନ ଚାନ୍ତଃ ସ୍ଫୁରତି କେବଲମ୍ ॥ ୩୧॥
ନିଃଶେଷତ୍ୟକ୍ତସଂଘାତଃ କେବଲଃ ପୁରୁଷଃ ସ୍ୱୟମ୍ ।
ଅସ୍ତି ନାସ୍ତି ବୁଦ୍ଧିଧର୍ମେ ସର୍ୱାତ୍ମନା ପରିତ୍ୟଜେତ୍ ॥ ୩୨॥
ଅହଂ ସର୍ୱାତ୍ମନା ତ୍ୟକ୍ତ୍ୱା ସର୍ୱଭାବେନ ସର୍ୱଦା ।
ଅହମସ୍ମୀତ୍ୟହଂ ଭାମି ବିସୃଜ୍ୟ କେବଲୋ ଭବ ॥ ୩୩॥
ଜାଗ୍ରଦପି ସୁଷୁପ୍ତିସ୍ଥୋ ଜାଗ୍ରଦ୍ଧର୍ମବିବର୍ଜିତଃ ।
ସୌଷୁପ୍ତେ କ୍ଷୟିତେ ଧର୍ମେ ତ୍ୱଜ୍ଞାନେ ଚେତନଃ ସ୍ୱୟମ୍ ॥ ୩୪॥
ହିତ୍ୱା ସୁଷୁପ୍ତାବଜ୍ଞାନଂ ଯଦ୍ଭାବୋ ଭାବବର୍ଜିତଃ ।
ପ୍ରଜ୍ଞୟା ସ୍ୱରୂପଂ ଜ୍ଞାତ୍ୱା ପ୍ରଜ୍ଞାହୀନସ୍ତଥା ଭବ ॥ ୩୫॥
ନ ଶବ୍ଦଃ ଶ୍ରବଣଂ ନାପି ନ ରୂପଂ ଦର୍ଶନଂ ତଥା ।
ଭାବାଭାବୌ ନ ବୈ କିଞ୍ଚିତ୍ ସଦେବାସ୍ତି ନ କିଞ୍ଚନ ॥ ୩୬॥
ସୁସୂକ୍ଷ୍ମୟା ଧିୟା ବୁଦ୍ଧ୍ୱା ସ୍ୱରୂପଂ ସ୍ୱସ୍ଥଚେତନମ୍ ।
ବୁଦ୍ଧୌ ଜ୍ଞାନେନେ ଲୀନାୟାଂ ଯତ୍ତଚ୍ଛୁଦ୍ଧସ୍ୱରୂପକମ୍ ॥ ୩୭॥
ଇତି ତେ କଥିତଂ ତତ୍ତ୍ୱଂ ସାରଭୂତଂ ଶୁଭାଶୟ ।
ଶୋକୋ ମୋହସ୍ତ୍ୱୟି ନାସ୍ତି ଶୁଦ୍ଧରୂପୋଽସି ନିଷ୍କଲଃ ॥ ୩୮॥
ଶାନ୍ତବ୍ରତ ଉବାଚ ।
ଶ୍ରୁତ୍ୱା ପ୍ରୋକ୍ତଂ ବାସୁଦେବେନ ପାର୍ଥୋ ହିତ୍ୱାଽଽସକ୍ତିଂ ମାୟିକେଽସତ୍ୟରୂପେ ।
ତ୍ୟକ୍ତ୍ୱା ସର୍ୱଂ ଶୋକସନ୍ତାପଜାଲଂ ଜ୍ଞାତ୍ୱା ତତ୍ତ୍ୱଂ ସାରଭୂତଂ କୃତାର୍ଥଃ ॥ ୩୯॥
କୃଷ୍ଣଂ ପ୍ରଣମ୍ୟାଥ ବିନୀତଭାବୈର୍ଧ୍ୟାତ୍ୱା ହୃଦିସ୍ଥଂ ବିମଲଂ ପ୍ରପନ୍ନମ୍ ।
ପ୍ରୋବାଚ ଭକ୍ତ୍ୟା ବଚନେନ ପାର୍ଥଃ କୃତାଞ୍ଜଲିର୍ଭାବଭରେଣ ନମ୍ରଃ ॥ ୪୦॥
ଅର୍ଜୁନ ଉବାଚ ।
ତ୍ୱମାଦ୍ୟରୂପଃ ପୁରୁଷଃ ପୁରାଣୋ ନ ବେଦ ବେଦସ୍ତବ ସାରତତ୍ତ୍ୱମ୍ ।
ଅହଂ ନ ଜାନେ କିମୁ ବଚ୍ମି କୃଷ୍ଣ ନମାମି ସର୍ୱାନ୍ତରସମ୍ପ୍ରତିଷ୍ଠମ୍ ॥ ୪୧॥
ତ୍ୱମେବ ବିଶ୍ୱୋଦ୍ଭବକାରଣଂ ସତ୍ ସମାଶ୍ରୟସ୍ତ୍ୱଂ ଜଗତଃ ପ୍ରସିଦ୍ଧଃ ।
ଅନନ୍ତମୂର୍ତିର୍ୱରଦଃ କୃପାଲୁର୍ନମାମି ସର୍ୱାନ୍ତରସମ୍ପ୍ରତିଷ୍ଠମ୍ ॥ ୪୨॥
ବଦାମି କିଂ ତେ ପରିଶେଷତତ୍ତ୍ୱଂ ନ ଜାନେ କିଞ୍ଚିତ୍ତବ ମର୍ମ ଗୂଢମ୍ ।
ତ୍ୱମେବ ସୃଷ୍ଟିସ୍ଥିତିନାଶକର୍ତା ନମାମି ସର୍ୱାନ୍ତରସମ୍ପ୍ରତିଷ୍ଠମ୍ ॥ ୪୩॥
ବିଶ୍ୱରୂପଂ ପୁରା ଦୃଷ୍ଟଂ ତ୍ୱମେବ ସ୍ୱୟମୀଶ୍ୱରଃ ।
ମୋହୟିତ୍ୱା ସର୍ୱଲୋକାନ୍ ରୂପମେତତ୍ ପ୍ରକାଶିତମ୍ ॥ ୪୪॥
ସର୍ୱେ ଜାନନ୍ତି ତ୍ୱଂ ବୃଷ୍ଣିଃ ପାଣ୍ଡବାନାଂ ସଖା ହରିଃ ।
କିଂ ତେ ବକ୍ଷ୍ୟାମି ତତ୍ତତ୍ତ୍ୱଂ ନ ଜାନନ୍ତି ଦିବୌକସଃ ॥ ୪୫॥
ଶ୍ରୀଭଗବାନୁବାଚ ।
ତତ୍ତ୍ୱଜ୍ଞୋଽସି ଯଦା ପାର୍ଥ ତୂଷ୍ଣୀଂ ଭବ ତଦା ସଖେ ।
ଯଦ୍ଦୃଷ୍ଟଂ ବିଶ୍ୱରୂପଂ ମେ ମାୟାମାତ୍ରଂ ତଦେବ ହି ॥ ୪୬॥
ତେନ ଭ୍ରାନ୍ତୋଽସି କୌନ୍ତେୟ ସ୍ୱସ୍ୱରୂପଂ ବିଚିନ୍ତୟ ।
ମୁହ୍ୟନ୍ତି ମାୟଯା ମୂଢାସ୍ତତ୍ତ୍ୱଜ୍ଞା ମୋହବର୍ଜିତାଃ ॥ ୪୭॥
ଶାନ୍ତିଗୀତାମିମାଂ ପାର୍ଥ ମୟୋକ୍ତାଂ ଶାନ୍ତିଦାୟିନୀମ୍ ।
ଯଃ ଶୃଣୁୟାତ୍ ପଠେଦ୍ୱାପି ମୁକ୍ତଃ ସ୍ୟାଦ୍ଭବବନ୍ଧନାତ୍ ॥ ୪୮॥
ନ କଦାଚିଦ୍ଭବେତ୍ ସୋଽପି ମୋହିତୋ ମମ ମାୟଯା ।
ଆତ୍ମଜ୍ଞାନାଚ୍ଛୋକଶାନ୍ତିର୍ଭବେଦ୍ଗୀତାପ୍ରସାଦତଃ ॥ ୪୯॥
ଶାନ୍ତବ୍ରତ ଉବାଚ ।
ଇତ୍ୟୁକ୍ତ୍ୱା ଭଗବାନ୍ କୃଷ୍ଣଃ ପ୍ରଫୁଲ୍ଲବଦନଃ ସ୍ୱୟମ୍ ।
ଅର୍ଜୁନସ୍ୟ କରଂ ଧୃତ୍ୱା ଯୁଧିଷ୍ଠିରାନ୍ତିକଂ ଯୟୌ ॥ ୫୦॥
ଇୟଂ ଗୀତା ତୁ ଶାନ୍ତ୍ୟାଖ୍ୟା ଗୁହ୍ୟାଦ୍ଗୁହ୍ୟତରା ପରା ।
ତବ ସ୍ନେହାନ୍ମୟା ପ୍ରୋକ୍ତା ଯଦ୍ଦତ୍ତା ଗୁରୁଣା ମୟି ॥ ୫୧॥
ନ ଦାତବ୍ୟା କ୍ୱଚିନ୍ମୋହାଚ୍ଛଠାୟ ନାସ୍ତିକାୟ ଚ ।
କୁତର୍କାୟ ଚ ମୂର୍ଖାୟ ନିର୍ଦେୟୋନ୍ମାର୍ଗବର୍ତିନେ ॥ ୫୨॥
ପ୍ରଦାତବ୍ୟା ବିରକ୍ତାୟ ପ୍ରପନ୍ନାୟ ମୁମୁକ୍ଷବେ ।
ଗୁରୁଦୈବତଭକ୍ତାୟ ଶାନ୍ତାୟ ଋଜବେ ତଥା ॥ ୫୩॥
ସଶ୍ରଦ୍ଧାୟ ବିନୀତାୟ ଦୟାଶୀଲାୟ ସାଧବେ ।
ବିଦ୍ୱେଷକ୍ରୋଧହୀନାୟ ଦେୟା ଗୀତା ପ୍ରୟତ୍ନତଃ ॥ ୫୪॥
ଇତି ତେ କଥିତା ରାଜନ୍ ଶାନ୍ତିଗୀତା ସୁଗୋପିତା ।
ଶୋକଶାନ୍ତିକରୀ ଦିବ୍ୟା ଜ୍ଞାନଦୀପପ୍ରଦୀପନୀ ॥ ୫୫॥
ଗୀତେୟଂ ଶାନ୍ତିନାମ୍ନୀ ମଧୁରିପୁଗଦିତା ପାର୍ଥଶୋକପ୍ରଶାନ୍ତ୍ୟୈ
ପାପୌଘଂ ତାପସଂଘଂ ପ୍ରହରତି ପଠନାତ୍ ସାରଭୂତାତିଗୁହ୍ୟା ।
ଆବିର୍ଭୂତା ସ୍ୱୟଂ ସା ସ୍ୱଗୁରୁକରୁଣୟା ଶାନ୍ତିଦା ଶାନ୍ତଭାବା
କାଶୀସତ୍ତ୍ୱେ ସଭାସା ତିମିରଚୟହରା ନର୍ତୟନ୍ ପଦ୍ୟବନ୍ଧୈଃ ॥ ୫୬॥
ଇତ୍ୟଧ୍ୟାତ୍ମବିଦ୍ୟାୟାଂ ଯୋଗଶାସ୍ତ୍ରେ ଶ୍ରୀବାସୁଦେବାର୍ଜୁନସଂବାଦେ
ଶାନ୍ତିଗୀତାୟାମଷ୍ଟମୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥୮॥
ଇତି ଶାନ୍ତିଗୀତା ସମାପ୍ତା ॥
Also Read:
Shanti Gita Lyrics in Hindi | English | Bengali | Gujarati | Kannada | Malayalam | Oriya | Telugu | Tamil
